Tng Hp Kinh Nghim Chm Sc Mai

CHM SC MAI SAU TT(Trch bi vit ca tc gi Minh Cao - Din n cy cnh Vit Nam)

(Ch yu mai trng chu v thi tit min Nam, cc bn min Trung tham kho vn dng tu trng hp)

Trong din dn nhiu bn thy c nhng cy mai n to v nhiu c hi: phi dng thuc g, cht kch thch g hoc phn bn g c c nh th? Cc bn hi trong giai on gn cui nm th khng ai gip cc bn c c . mun c cy mai c n sai, to hoa n p th vic chm sc cy ngay t sau Tt mi quyt nh. Cc bn mun c c nhng cy mai p chng trong nm Tn Mo th sau Tt cc bn phi lm nhng vic nh sau:

Giai on sau Tt ri vo cc thng 1,2,3,4 m lch, ma ny min Nam rt nng, k t cui thng 3, sang u thng 4 mi c vi cn ma u ma.

1/ Mai c chng trong nh:Mai c chng trong my ngy Tt thng t 30 n mng 6 Tt, nu cy chng ngoi sn hay chng hnh lang khng b mt sc nhiu lm cn cy chng trong nh th khng c tip xc trc tip vi nh sng mt tri nn hin tng quang hp khng thc hin c bao nhiu , l pht trin mi thng c mu xanh nht nht, l mng, cnh pht trin di v yu. ch nh nhiu khi khng ti mt t nc mi ngy m i khi c bia, nc ngtvo gc mai. Cha k n vic dng thuc kch thch ra hoa, gi hoa khng rng lm so trn sinh l ca cy. . Cy mai dn nha ra nui hoa p, li phi thiu iu kin sng trong mt tun l nhiu cy b kit sc i rt nhiu.. Nu khng chm sc tt th nm sau mai s khng cn hoa na, c khi b su bnh tn cng v c th cht i.

-Mai c em ra ngoi cng sm cng tt , phi t cy ni c bng rm l khng b chy khi tip xc trc tip vi nh sng mt tri. Lt b tt c cc hoa d n hay cha n (c n cn li) cy khng mt dinh dng nui i hoa to ht., cc l d xu cng nguyn nh vy. Dng 5 g ur (1 mung caf nh) pha vi 10 lt nc ti gc cy v phun ln c cy. Nu thy cy hi sc li (l xanh hn, tc non pht trin) th khng cn phi phun thuc kch thch chi l na, trng hp cy c vn th mi s dng thuc kch thch phun vi liu lng t hn liu lc c hng dn.

-Khi cy li sc th a t t ra nng cy quen dn, n s pht trin chi, l rt nhanh

-Ch rng y l giai on b tr v nm hng hot ng (l non, tri nng nng) nn pha chung hai loi thuc c hot cht :Hexaconazole (Anvil) Fipronil (Regent) phun ln u khi tc non va pht trin v ln sau khi l va gi (khong 20 ngy sau)

-Nu nm bnh thng th vic ta tn cho mai nn thc hin vo khong t ngy 20 thng 1 n cui thng, nu nm nhun th ch n rm thng hai mi ta tn. Cc bn ch vic ta tn rt quan trng n s:

-To li dng , tn l cho cy

-Khi cnh b ct i tc non s pht trin to nn cnh mi v mang theo c chi trn nch l, chi ny c th bin thnh tc hoc n ph thuc vo quang k, phn bn, nhit v mt s yu t khc. Nhng cy khng ta cnh chc chn s khng cho hoa nhiu bng cc cy ta cnh ngay t u nm. Trong vic ta cnh cc bn ch rng: Cnh ta cng gn thn th tc pht trin cng mnh, nhng khi chi pht trin c th l nhiu chi nn ta ch chn mt chi theo ng v tr mong mun li v ly b cc chi cn li ngay t khi mi hnh thnh. Tu theo s dnh dng cho cy, khi chi pht trin t 6 l tr ln ta nn bm t cnh nhy tc mi, c th bm t tip sau to tn l hon chnh theo .

- Khi cy nhiu l th bn phn : V cha thay t nn s dng phn v c c tc dng nhanh nh loi 16-12-8-11 TE ca Bnh in hoc phn NPK tng ng (Khng nn bn DAP giai on ny n hoa hnh thnh sm mai c th n trc). C th dng phn bn l loi 30-20-10 phun ln tn cy.

Trong trng hp ny cy ch mt dinh dng cho hoa ph hng sc trong my ngy Tt nhng cy vn nng thc hin quang hp .Nn sau nhng ngy Tt b l pht trin tt , ta c th ct ta cy , ly ht hoa v n cn li trn cy v thy mai pht trin mnh c th tin hnh thay t, thay chu cng c. Mun bn phn th ch nn phun phn bn l thi cn bn gc phi ch khong 2 tun cho r non pht trin mi bn c. Cng phi x l thuc tr su bnh nh cy mai chng trong nh.

- Cui thng 3, u thng 4 min Nam bt u c nhng cn ma vo ma , vic thay t cho cy vo gn cui thng 3 l hp l. Cy trng trong chu nu cht trng ch yu bng tro, x da th mang cy ra khi chu d dng nu r pht trin y chu. Dng dao tht bn gt b phn r gi (c mu vng sm, kh), dng bay nh hoc cy nhn cy b bt i mt phn t trng lu nm. Trc khi a mai vo chu tr li cn kim tra li cc l thot nc , di y chu cn lt mt lp phn hu c , ph ln trn mt lp cht trng ri mi t li cy vo (khng r tip xc trc tip vi phn), b sung cho cht trng, m cht cho cy cng gc. Cng cn ch l lp phn hu c v phn tro s phn hu mt thi gian cy s b ln xung , v th nn t cy c gc cao hn mt chu khi n nh ta c v tr cy nh . Nu mai c cht trng ch yu l t tht th vic thay t kh hn, cc bn phi dng bay moi quanh gc st chu hn na vng ri lc mnh, mai s tch khi chu v c th mang ra ct bt r, thay t cho cy. Thng thng, nu cy ln trng trong chu nh v nht l trng bng tro tru-x da th mi nm phi thay t 1 ln (khi thy r mai bm y c thnh chu) Trng hp trng bng t tht r cha bm nhiu c th hai nm hoc 3 nm thay cng c (xem s pht trin ca cy)

- Khng cn bn phn hu c nhiu trong giai on ny, vi s phn bn lt hoc phun phn bn l v c mt t cng cho mai pht trin trong u ma ma. Cng vi nhng cn ma u ma, kh tri mt hn , sm st tng hp cht m t nhin trong khng kh v t lm cy pht trin mnh hn.

Cng vic chm sc mai sau Tt coi nh hon chnh, lm cc vic trn cc bn chun b tht tt cho cy mai n tch lu cht dinh dng trong ma ma , to n hoa cho nhng hoa tht p vo Tt ti.Tt Nguyn n nm Tn Mo ri ng vo ngy 3 thng 2 nm 2011 ng vo tit Lp Xun (4/2/2011) , nu khng c bin ng nhiu v thi tit th l mt nm rt thun li cho vic trng mai. Ra cng chm sc c c cy mai p l mt nim vui, hnh din ca ngi trng mai.NHNG VP VP: CA NGI MI CHI MAI

Trn din n nhiu bn nh cu gip cy mai ca cc bn, no l thi r, no l tc va ra b ho, no l. Cc bn y thng l nhng ngi rt yu thch mai nhng ch mi vo ngh chm sc mai. Tht s nghe cc bn ku nh th chng ti st xa lm v cng nh li ngay bn thn mnh t lc mi chi mai cng git bit bao cy ri , cng tn ht bao nhiu tin ng hc phri mi chm sc c cy mai n n ng Tt. Cha k n vic mun c cy mai c dng th p , khng c kinh nghim g m ct, ta n khng cn ging ai c.

Qua s trnh by tht tnh ca cc bn ti rt ra c mt vn chnh nh sau:

-Do tm l nn nng: y l vn chnh yu lm cho cc bn tht bi trong vic chm sc mai .Rt d thng cm vi cc bn thi , nhng ngi yu thch mai khi trng th mun cho cy mai ca mnh tht p, tht mau ln , v th cc bn thng bn phn qu nhiu cho mai. Mi bn phn my ngy hm trc thy mai vn th ri li bn tip, thy mai vn th ri li bn tip lm mai b bi thc dn n sc phn, cy chng nhng khng tt m cn c th b cht na. Ta bit r mai c tng lng ht (nm trn chp r mt cht) chnh l b phn hp th cht dinh dng c cung cp bi phn bn. N hp th phn bn di dng mui khong tan trong nc di dng phn t , nhng phn t ny c gii phng ra t phn bn hu c (qua qu trnh phn gii) hay trc tip t phn v c. Mun thy c kt qu ca vic bn phn ny th i vi phn v c cng phi mt c tun tr ln v phn hu c phi c thng. S nn nng bn phn qu nhiu lm cy b h i.

Nc ti cng th: Tm l cc bn bao gi cng mun ti nhiu nc v ngh rng mai s c nc pht trin nhanh hn. Ngay c thng ma ch cn t sng ti chiu tri khng ma th cc bn xch nc ti cho cy ri. Nc nhiu qu cy c pht trin c khng ? Xin ni ngay l khng m nc lun t m li lm cho r khng trao i vi khng kh khng c v vy mt s lng ht li b h i, b phn hp th nc v mui khong khng cn th lm sao cy c dng cht c. Cy sng trn nc nhng khng c nc nui cy. y l hin tng hn sinh hcVic phun thuc tr su bnh cng vy: C bn hi ti sao em phun thuc tr r st cho cy ba ln ri m l n vn khng ht Ti phi yu cu bn y ngng vic phun thuc li ngay, dng vi nc xt ra cy ngay, nu khng cha chc ci g s xy ra cho cy mai y. Bn y hiu rng ngi ta bnh khi ung thuc ht bnh th tr li bnh thng, cy b bnh khi phun thuc ht bnh th s khng cn du hiu ca bnh na m khng bit rng khi phun thuc c tc dng th bnh khng pht trin na l t ri, mt thi gian na l bnh s b rng i v l xanh toi mi s thay th n. V ..

-Do khng nm c c im sinh l ca cy mai: Mai l loi cy c ngun gc hoang d nn sc sng rt mnh. Sng vi thin nhin d cho khc nghit n u mai vn khng cht c , ch c pht trin nhanh hay chm m thi. Khi a mai ra khi mi trng sng t nhin ca n th cc bin ng d nh cng c nh hng n cy. Cy mc hoang trn t sng bng nc ma v m ca t, khi ta mang v trng trong chu, ti bng nc my vi cht kh trng . Trong t nhin cy hp th cht dinh dng bng quy trnh ho mn t nhin, mang v ta c cho n n bng thc n nhanh th lm sao khng nh hng. Ta li thay i t ngt mi trng sng ca n nay th mang chng trong nh ngy khc li mang ra ngoi sn.Ni chung l ta v tnh lm mai b xo trn v sinh l rt nhiu, v th sc khng t nhin gim nhiu mai d b bnh . c tnh sinh l ca mai c rt nhiu vn nh : Nhit , nh sng, c ch ca vic to n hoa, s pht trin cc b phn nh r, thn l khng th trnh by c trong phn ny nn ch trnh by s qua v cc nguyn nhn lm cy mai b xo trn v sinh l m thi. gip cho cc bn mi chi mai khng phi chu tht bi nhiu trong vic chm sc mai, ti xin nu ra mt s nguyn tc nh sau v rt mong cc bn c nhiu kinh nghim gp b sung dm cho hon chnh hn:

Cc nguyn tc xoay quanh vn chnh l :Ti nc, bn phn v phun thuc tr su bnh:

Ti nc:1/ Ti nc va t t trong chu , khng ti nc qu nhiu v ti nhiu ln trong ngy lm tri ra cc cht dinh dng v h lng ht. Ch ti khi mt t ti gc mai b kh.2/ Ch ti nhiu khi tri nng v gi nhiu, Thi gian ti thch hp l sng trc 9 gi, chiu ti xong trc 17 gi.3/ Kim tra l thot nc ca chu thng xuyn khng b ng nc lu trong chu.

Bn phn:1/ Bn phn t v bn nhiu ln hiu qu vn cao hn bn mt ln vi s lng ln.2/ Bn thiu vn tt hn bn tha (Bn l tt nht nhng kh xc nh bn bao nhiu l )3/ Ch nn bn tp trung vo u ma ma v cui ma ma , tri ma dm khng bn phn.4/ Khng bn phn khi tri ang nng nng (nht l phn bn l). Khng bn trc tip vo r cy

Phun thuc su bnh:1/ Lun ng trn hng gi phun thuc, mang khu trang, o ma t bo v mnh2/ Phun c trn tn l, pha di d l vi git song nh3/ Pha thuc theo liu lng hng dn ca nh sn xut, v ch phun li sau 1 tun lTrn l mt s nguyn tc c bn trong vic chm sc mai. Cc bn nn nh rng khng nn nn nng qu chng nhng khng lm cho mai tt c m c th lm mt c cng sc, tin bc vo cy mai.QUY TRNH CHM SC MAI TRONG NM

Mai thuc loi king hoa nhng n cng c th to thnh king dng, king th hoc bonsai u rt p, t c loi cy no c nh th, trng mai ngi ta thng n hoa nhiu hn. c cy mai p chng trong cc ngy u Xun ngoi vic chm sc, to dng th thch hp th vic chm sc chun b cho hoa n vng trong cc ngy Tt l vic phi lm c nm mi quyt nh.

Mai cng nh cc loi cy khc, n pht trin ph thuc rt nhiu vo thi tit m thi tit li ph thuc phn ln vo chu k tri t quanh quanh mt tri, ni cch khc chm sc mai phi da vo dng lch (dl) mi chnh xc nhng Tt Nguyn n li cn c vo m lch (l) . Chng ta xem nu mai tr r nhm vo tit lp xun th hoa tr nhiu v p ti hn n cc thi im khc. Vic ny rt kh cho ngi chm sc mai (ncsm) nht l gp nm nhun nh nm nay th tit lp xun ri vo ngy 4 thng 2 dl m Tt li l ngy 14 thng 2 dl . Nh vy nm nay iu khin hoa n ncsm phi c bin php iu chnh phn bn, nc ti,b l hp l mi t kt qu cao c (khng ni n yu t thi tit bt thng).

Quan st cng vic ca nh vn, ta thy h lm theo mt quy trnh nht nh (do thi quen h khng gi l quy trnh ) thng no lm vic g u nh c lch c. Trong bi ny ti ngh mt quy trnh chm sc mai cho c nm cc bn tham kho v khi thc hin th t iu chnh cho hp hon cnh a l ni ca mnh. Ti tm chia cng vic lm 6 giai on, mi giai on c 2 thng m lch. Ch yu cng vic trnh by y trn cy mai trng trong chu

-Cng vic thng ging v thng hai (giai on hi sc):

Mai c chng trong nh nhiu ngy b thiu nh sng , l c mu xanh lt, c khi ngi chng qun khng ti nc li bia, nc ngt vo gc, v vy mai b mt sc (nu khng gi l kit sc) rt nhiu nht l sau giai on cy ph ht ni lc ca mnh ra khi tr hoa , nn vic u tin ca ncsm l phi hi sc cho mai bng cch:

-a chu mai ra ngoi sn ni c bng mt v thong ( cy di nng s b chy l)

-Sau nhng ngy Tt hoa vn cha tn ht hoc cn mt s n cha n dng ko ct tt c hoa trn cy, k c hoa n v hoa cha n nha tp trung nui cy thay v nui i hoa to ht.

- Pha phn Ur tht long (1 mung caph nh pha vi t nht 8 lt nc) ti trn cy t ngn xung t cho t c cy, hoc c th dng thuc kch thch ch, l phun u trn cy) Cng vic ny ch thc hin vo bui chiu tri tht mt. Mi tun ti mt ln Cha vi x tn lc ny.

- T rm thng ging tr i nu cy sung li ta c th x bt 1/3 tn , nht l nhng cnh b nm, su bnh mc cho phi ct i ht. Ch khng nn ct mt lc ht l trn cy lm cho s h hp v quang hp b gian on cy li b mt sc ln na. Cc bn ch l cc cnh pha trn thng non hn cc cnh bn di li nhn c nh sng (quang hp) nhiu hn nn cnh pha trn pht trin mnh hn cnh bn di, v th khi ta cnh th nhng cnh bn di khng nn ct ngn qu , v nh th cnh bn di cha pht trin bao nhiu th b cnh pha trn che ht ri . Nguyn tc ta cnh chung l di di-trn ngn Cng vic ta thm cnh ta c th ngm ngha ri thc hin t t trong thng ging cng c.

-Trong u thng hai nu cy trng trong chu c r ra bt ht chu th phi thay t mi cho cy , nu mai trng bng hn hp x da, tro tru th cc bn c th a mai ra khi chu, dng dao bn gt bt cc r gi xung quanh chu (r gi c mu nu sm v hi kh) , sau a cy li vo chu v b sung cht trng hn hp. Nu mai trng bng t tht th dng ci bay nh moi xung quanh chu su xung pha di chu, cht bt r gi quanh chu b bt t v r i, a t tht (trn thm x da) vo thay phn t c. Ch l khng nn bn phn lc ny v r b cht mt nn kh nng hp th km, cht dinh dng s theo nc ti ra ngoi.Mun v phn t nht phi na thng na mi thc hin. Trong trng hp cy cha cn phi thay t, ta c th bn phn cho cy lc ny.

Trong giai on ny v tri min Nam nng nhiu nn phi ch ti nc t nht mi ngy 2 ln cho chu trng bng cht trng hn hp v mt ln cho chu trng bng t tht. Quan st trn mt chu thy t kh mi ti v cng c bit ch y l giai on b tr hot ng nn phun thuc nga hoc quan st thng ngy nu thy c hin tng b tr tn cng phi phun thuc ngay.

-Cng vic thng ba v thng t (giai on n nh)

Ta bit min Nam tri s c nhng cn ma vo cui thng ba (l), t sau nhng cn ma u ma, mai bt u pht trin mnh. chun b dinh dng cho mai pht trin th ngay t u thng ba ta nn bn phn cho mai nht l phn hu c nh bnh du, Dynamix Lifter, hoc phn chung c thi gian cho phn gii phng cht m cung cp cho cy . Nu bn phn v c th chm hn khong sau 20 thng 3 cng c. Khi nhng cn ma u ma lm mt du khng kh nu ma km theo nhiu sm st ( sm st tng hp cht m cho t) th mai bung tc rt nhanh, r non cng pht trin mnh. Cy cn lng dinh dng ln, nu c cht th chi non s vt nhanh lm nn cho chi hoa pht trin trong nhng thng sau. T sau nhng cn ma cui thng ba sang thng t th nhit trong khng kh dao ng c bin ln , lc th mt , lc oi bc . Giai on ny nm hng pht trin mnh, cn thit phi ct ta bt nhng cnh c du hiu bnh, to thng thong cho cy , phun thuc nga hoc tr bnh cho cy.

-Cng vic thng nm v thng su(giai an tch lu ):

Thng 5 v thng 6 l giai on cy tch lu cht dinh dng nn pht trin rt mnh. y l giai on n nh dng th cho cy. Tc non pht trin mnh ncsm phi un nn to dng cho mai hoc bm t to tn cy theo mun. y l giai on to dng tt nht cho cy, khng nn cnh ra di mi ct lm mai b mt sc , cnh no khng mun pht trin phi bm t ngay cht dinh dng tp trung nui chi khc .Nu khng l nm nhun th trong thng 6 ta to dng ln cui cng (nm nhun c th thc hin trong thng 7). chi nch thnh n hoa ta gim hn phn m (ch dng mt lng nh gi cn i dinh dng cho cy), tt nht l khng s dng phn v c na . hnh thnh n tt cn tng lng ln ln bng cch bn phn hu c (nu dng phn Dynamix lifter cng tt) v trn chung vi phn ln vi sinh, nu trng trong chu khng s dng nhiu qu v pha trn phn vi sinh phi c mt lp t mng phn ln vi sinh pht huy tc dng (trng hp mai trng ngoi t th s dng lng cao hn) Ch rng y l giai on ma tng dn v lng , thng xuyn kim tra nm bnh cho cy , tt nht nn phun thuc nga nm bnh phng cc bnh chy l, r st, thn th, nm hng b tr cng cn ph hoi cy trong giai on ny ( gim nhiu so vi cc thng trc) cng cn phng tr chng.. Mt s n hoa cng hnh thnh t thng 6 l. Nu cy pht trin khng cng cp lm cn b sung thm phn kali.

-Cng vic thng by v thng tm(giai on pht trin n hoa ):

y l giai on pht trin n hoa ca mai li nhm vo giai on tri ma dm, lc no thn cy v l cy cng b t nn nm mc, ru d pht trin , t trong chu cng m t phi thng xuyn kim tra xem chu c b ng nc khng?, nu thy t trong chu thot nc chm hoc ng nc phi kim tra v thng l thot nc cho chu. Phi c gng gi b l cho cy vic quang hp c thun li , n hoa pht trin hon chnh hn. trng hp su ry hoc nm l ph hai mt phn l b rng i v cy c th tr hoa khi tri gim ma. Ch t thng 7 tr i (cao im thng 8) nhn bt u pht trin , y l loi cn trng tn cng pha trn l t bnh t n l gi , lp biu b mt trn l b h gy kh khn cho vic quang hp ca cy . K t rm thng 7 tr i vic bm t, ta cnh u phi ngng hn . Ch kim tra thng xuyn vn nu thy c hin tng su bnh phi phun thuc phng tr ngay. Nu khng cn thit th khng nn thay chu trong nhng thng ma dm . Kim tra chu thng xuyn xem c b bt l lm nc ng hay khng nu nc thot chm phi thng ngay l that nc, nu nc ng lu mt phn lng ht b h ngn cn vic hp thu ngun dinh dng ca cy.

-Cng vic thng chn v thng mi(giai on hnh thnh):

Trong giai on ny vn cn ma dm vo u thng 9 sau gim dn n cui thng 10 th gim hn , n hoa hnh thnh v sn sng bung ra khi iu kin, v vy ncsm phi bit iu chnh b l cho cy,tay ngh hn thua nhaul giai on ny , nu mai t l qu th c kh nng s n khi ma gim hn, mai nhiu l qu th n hoa khng pht trin tt c v c lc mai li bung cnh non na. V vy vic iu chnh b l cho mai rt cn thit (phi da vo kinh nghim tng vng). Nguyn tc chung l khng s dng phn c hm lng m cao trong giai on ny nhng nu b l qu t li gi qu th phi dng phn bn l loi 20-20-10 phun to thm l non km gi s pht trin n thnh hoa . Trng hp cy cn b l xanh rp ncsm phi bit xit nc mt t l mai vng v rng i gim bt b l nha nui chi hoa. Vic ny rt nguy him nu ta nh gi khng ng lm l rng qu nhiu lm mai bung nu khng kinh nghim v khng c thi gian theo di khi xit nc th khng nn lm . Trng hp ma gim , tri nng nhiu phi ti cy t nht mi ngy mt ln.

-Cng vic thng mi mt v thng mi hai (giai on hon chnh ):

Chm sc tt trong giai on ny quyt nh cho cht lng hoa Tt. Ta bit trong lc ny n hoa sn sng bung n khi c iu kin nhng hoa tr t cht lng hn nh : hoa lu tn hn, mu ti hn, lng hoa mi n nhiu hn v hoa thm hn th phi gia cng thm na v th vic bn thc l cn thit. T cui thng mi hoc chm nht l u thng mi mt phi bn thc cho mai. Vic bn thc khng s dng phn hu c m phi dng phn v c mi c tc dng tt. lm tng cht lng hoa ta bn cho mai phn ln v kali .Phn ln c th ri trn mt t mi cy khang 200 g hoc pha nc ti vo gn gc mai (phn khng tan hon ton trong nc), phn kali th pha 1 mung caph nh vi 5 lt nc ti ln t gn gc mai, ch cn ti 2 ln cch nhau mt tun. C ngi cn dng phn bn l loi thc ra hoa phun xt (xin tm hiu k tc dng ca phn), c th phun t 2 n 3 ln, mi ln cch nhau t nht 7 ngy.. u thng 12 c th bn thm mt t phn c gip cy sau khi tr khng mt sc nhiu v hoa t rng hn. Cui cng ncsm phi canh ly l , l c ly vo thi im no phi do kinh nghim ncsm quyt nh da vo din bin ca thi tit, phi da vo ln nh ca chi n, phi d vo tn l ca cy .( c rt nhiu ti liu ni v vn ny , xin khng trnh by thm). Sau khi ly l khng cn phi ti nhiu na nhng khng c mai b kh gc. Hng ngy quan st din bin ca mi cy nht l s pht trin ca n hoa iu chnh nc ti hoc dng cc bin php khc iu chnh cho n bung v la vo ngy a ng To .

NC TI VI CY MAI

I/ Vai tr ca nc trong i sng cy trng: Trong t nhin, nu khng c nc th khng c s sng k c con ngi, ng vt , thc vt v c nhng sinh vt b nh nh vi khunAi c trng ta th cng u bit nc ng vai tr bc nht i vi cy trng. Mt cy nu thiu phn bn ch suy dinh dng ch kh c th cht c nhng ch cn kh nc tu loi cy vi mt thi gian no th kh c th tn ti c. Nh vy nc nh hng chnh n s sinh trng, pht trin ca cy. Nc c trong t v m ca khng kh . Nu khng c nc th cy khng th thc hin quang hp c. Cy ht nc v cc cht dinh dng nui cy, nh t bo mi c th trao i cht c bnh thng. Trong cc loi cy t thn mc n thn tho c cha t 60%-90% nc trong cy.

Vi kinh nghim vng ca ng cha ta trong vic trng ta l nht thu , nh phn , tam cn , t ging qu tht l chnh xc. Nh vy , ta thy nc ng vai tr chnh cho s tn ti ca cy.

II/Mai hp th nc th no?

-Nc dng ti khng phi l nc nguyn cht m trong n ho tan rt nhiu, rt nhiu cht khc nh cc mui khong, cht hu c, cc loi vi khunmi mt cht ho tan u c mt nng cho php th mi s dng ti cy c, nu nhng cht ny vt qu th nc di dng nhim, tu theo s nhim nhiu t, nhim cht g m c cy chu ng c, c cy khng chu c S ho tan cc cht trong nc cng quyt nh PH (tnh acide hay baz) ca nc.

Trng cy ta dng nc ti , nc ny tu thuc vo iu kin c c tng ni nh thnh ph ch dng nc my (thu cc), ngi t ging , t g cao th phi dng nc ging , ngi ng rung th dng nc ao h, nc sng ti cy Cc loi nc c nhng c im ring:

- Nc ma rt tt cho cy trng nhng ta khng th d tr nc ti cy cho c nm. Tuy nhin hin nay cc vng gn khu cng nghip ngay c nc ma cng b nhim nht l nc c tnh acide nhng cng khng cao lm.

-Nc ao h thng l nc ma ng li , loi nc ny c ho tan thm mt s khong cht c trong t, nc ao cng thng c thm mt s to pht trin trong nc v c s vi khun mang li mm bnh cho cy.

- Nc sng cng tng t nh nc ao, tuy nhin c thm ph sa rt thch hp cho cy nhng khi s dng nn kim tra c b nhim mn hoc c b nhim nc thi khu cng nghip khng. Cc vng min gn sng Tin, sng Hu dng nc sng ti rt tt.

- Nc ging : Nc ging cha rt nhiu cht khong khng thch hp cho cy lm , nht l nc ging khoan th PH khng n nh lm, n tng gim bt thng ngay trong mt ngy , ma nng v ma ma c PH khc nhau nn khi s dng phi thng xuyn kim tra v hin nay khu vc TP H Ch Minh nhiu ging khoan b nhim mn hoc phn. Trng mai ch khi no khng c ngun nc khc mi nn ti nc ging.

- Nc my (nc do thy cc cp) an ton v cht lng nhng trong nc c cha Clor (nc Javel) kh trng, nu ti trc tip khng tt lm ( lan ti trc tip c lc r b h). Nc my phi cha trong lu vi sau 24 gi ti th tt hn v nu cho thm mt t phn hu c, v tri cy, l cyth PH xung thp hn rt tt cho mai.

III/Cc bin php s l nc:

Tu theo iu kin ni ngun nc ang c m ta s dng ti cy, nu TP chc chn phi dng nc my, ngoi thnh phi dng nc ging v nng thn phi dng nc h ao sng ngi ti cy. Cc bn trng t gii tr, lm cnh th khng kh khn lm ch cn s l ngun nc ti l c nhng c nh lp mt vn mai th vic u tin l phi nh gi li ngun nc ang c v trong tng lai n th no ri mi quyt nh c nn lp vn hay khng.

- Nc ti mai theo kinh nghim nhiu ngi trng th s dng tt nht c PH vo khong 6 n 6,5 (cha thy c cng trnh khoa hc no nghin cu v vn ny) . C th dng cun giy PH th (mua cc ni bn ho cht )Trong trng hp PH qu cao hoc qu thp ta c th dng tc nhn ho hc iu chnh cho thch hp . C th ngm thm v tri cy, l cy, u tm xng c hay mt t phn hu c h PH , vi bt hoc soda (carbonat de soude ) Sulfat st (FeSO4) tng PH , Sau khi iu chnh phi th li cho ph hp ri mi s dng.

-Trng hp s dng nc my ti mai trc tip ta c th ch to ra b lc bng than hot tnh rt n gin , r tin s dng trc tip t ngun nc . (Xin xem phn hng dn ch to ng lc trong phn cui bi vit)

- Trong trng hp ta khng c cch no s l nc th quan st xem cc loi cy n tri, king khu vc ca mnh trng di t c pht trin khng, nu c th ta s dng ngun nc b nhim y ti cm hi cho mai trong khi ch ma n nhng cc bn ch c tivi liu lng t v ti di gc m thi (tuyt i khng c ti trn tn cy) v khng c ta tn cy, lc no cng phi gi b l nhiu gii c cho cy.

IV/ Ti mai:

ti mai c kt qu ta th tm hiu c tnh ca b r mai trc sau ti cy mt cch thch hp nht: Mai c b r c cc c tnh nh:

R tr : R c hnh tr ( nh dn) cm thng xung dt (cn gi l r ui chut), s pht trin ca r ph thuc nhiu vo mi trng sinh sng ca cy.

-Nu cy mc trn t g, t ging c tng nc thp th r xung rt su gn n vng c m cao th r chia ra nhiu chi nh (r con) u r con co nhiu lng ht ht nc v cht dinh dng nui cy. R khng pht trin trong tng nc ngm.

-Nu trng trn t tht, t ph sa c tng nc ngm cao hay thng b m t th r ci ra khi gc mt khong ngn th phn ho thnh nhiu r nh pha trn tng t b thng xuyn m t.

-R mai khng pht trin c ti tng t lun m t, trng hp nc ngp ln mt phn b r th mt thi gian ngn phn b h tng lng ht .

-Nu r mai b ko ln khi mt t , tng lng ht ca r b kh v mt thi gian sau c phn l trn t ca r cng b h.

-Trng mai trong chu , nu cht trng l hn hp tro tru + th r cm pht trin rt nhanh , mt thi gian th r bt kn ht chu nht l ngoi thnh chu, nu trng bng t tht, t st th r cm pht trin t hn

-R mai s pht trin nhiu v hng c phn bn v c m cao

T nhng c tnh y ta ch l khng c mai b ng nc nhiu ngy. Khi trng vng t thp c nc ngp chn phi ln lp v nh mng thot nc. Trng trn t cao , ma nng phi be b quanh gc ti cy.

Nh vy khi ti mai trong chu phi ti nh th no? Ti mai tt nht dng vi sen c iu chnh p lc nc c, khi ti khng nn xt vi p lc ln vo gc mai mt phn t trng b vng ra v mt s r nh b tn thng. .

-Nu mai trng trong t xp thot nc nh hn hp x da, tro tru, phn b th ti di p lc nh , ti u khp mt chu liu nc thm u l c. Trng hp trng bng loi t xp ny nc rt rt nhanh , chu mau b kh nn phi kim tra thng xuyn chu, thng nng v c nhiu gi phi ti t nht mi ngy 2 ln

-Nu mai trng trong t tht, t ph sa hoc cc cht n lm thng thong khc khi ti nc rt chm , khi ti phi ti lm hai ln, mi ln cch nhau t nht 10 pht. Ln u ti cho nc ngp mt t trong chu 1 cm, ln sau ti vi liu lng liu sao cho t ht t trong chu l c

-Nu t trng l t st, ph sa khng c n thm cht lm thng thong th cng phi ti 2 ln , ln u ti ngp ti ming chu, khi nc trong chu rt ht ti li ln na

Lm cch no bit nc ti . Ch cn quan st v tr l thot nc ca chu. Sau khi ti xong nu khng thy nc thot ra l bit ta ti cha nc. Nu mt t nc thot ra l ti nc v nc ra qu nhiu l nc b d. Ta cng coi chng trng hp khi t trng b nn cng , khi ti t theo thnh chu thot ht ra ngoi lm cy b thiu nc.

Thi gian ti nc: Ch ti cy khi mt t trong chu b kh

- Ma nng nng : ti sng sm trc 9 gi, chiu ti t 4 gi v trc 5 gi. Lc nhit cao khng nn ti vo bui tra c th lm cy b tn thng

- Ma lnh nn ti vo khong 2gi n 3 gi chiu

-Khu vc c khng kh kh min Trung (T Phan Rang tr ra) khi ti nn ti trm ln tn l gim nhit , lm tng m trong khng kh v ra sch bi trn l to iu kin cho s quang hp tt hn

- Ti nc nhiu trong thi k sinh trng mnh.

- Khi hoa n nn ti t , nu ti nhiu qu hoa s d rng

- Khng ti qua nhiu lm nc thot ra khi chu mang theo c phn bn rt lng ph..

- Kim tra thng xuyn l thot nc ca chu, l b bt phi thng ngay

Ch :Nu chu lun m t do ma dm hoc ngi trng ti lin tc qua nhiu nc, r khng thng thong lm c ch h hp ca r, mt s vi khun ym kh pht trin th mt phn ln lng ht ca r b h, cy khng hp thu c nc v cht dinh dng c bao nhiu , cy khng pht trin na (cng khng cht nu b r khng h ht), Trng hp ny gi l hn sinh hc ngi trng mai khng c bn phn na c th lm cht cy. Phi gim nc ti trong chu , dng cy nhn xm nhiu l cho t c thng thong, phun phn bn l v ch cy hi sc li ..Khi thun li th thay t trng cho cy.

Tri ma , nu tn cy che ht mt chu phi kim tra li, nu ma khng lm t b mt th cng phi ti

V/ Bi hc kinh nghim ca bn thn:

Mt bi hc m ti khng bao gi qun c xin trnh by ra cc bn rt kinh nghim :

Khu nh ti trn t Ging cao, ch cn o t 5 dm n 10 dm th gp lp ong non, trc y s dng nc ging o n ung, ti cy rt tt. Sau li co mt ging khoan , lc u nc c phn nhiu hn ging o nhng s dng mt thi gian th nc tt khng thua nc ging o. Nc sinh hot, ti cy u s dng ging khoan ny. Cy pht trin tt lm nhng c vi nm th thy cy hnh nh b bnh, mt s t non mi ra b quo li, cy ta tn , ct cnh pht trin li rt yu, ti c ngh n b bnh nn phun thuc cy vn nh th, mi ngy mt t hn. Sau Tt cch y hn hai nm ti ta tn l mt s cy, ct ngn to dng li mt s cy khc v cng dng nc y ti , hn hai thng sau th nhng cy ta tn pht trin rt yu hoc cht tng cnh , cn nhng cy ct ngn to dng li th cht gn ht , c ng l mai b bnh li phun thuc ri li phun thuc din bin cng xu hnMay thay tri ma lin tip nhiu m,mt s mai cha cht li bung tc non t ti mi ng ra rng th phm chnh lm mai cht chnh l nc ging m ti dng ti mai. Nc ging nhim phn , mn hay cht g .m ti khng . Cui cng th ti mt hn 20 cy v mt s cy khc b o ut , mt sc m ti dng hn hai nm nay vn cha phc hi c nh trc . Ti hin ang s dng nc my ti t lc y v s dng b lc t ch , kt qu rt kh quan . Xin c php ph bin cc bn tham kho

B LC NC MY

Dng c gm c : 1 ng nha 90 mm , 2 u 90 mm ra 27 mm. 2 kg than hot tnh, Xin hoc mua mt t san h loi vn nh ( khng nh hn u ngn tay t) khi ch tc cnh loi ra , Mt t vi mng tuynh c. Cch ch nh sau:

Dng 2 lp vi mng gi than hot tnh ( hay may thnh ci ti ri than hot tnh vo) a vo ng nha, Lm nh vy tng t cho san h t vo u kia. Dn 2 u ng li sao cho than hot tnh v san h va kn ng. Bn u cha than cho nc vo, ly nc ra t u san h qua ng nha n b phn vi sen c van iu chnh p lc. Khi ti ta chnh p lc nc ra va phi, ton b mi Clor s khng cn na. Ta s dng cho n khi no m chnh nc ra t m c mi Clor th lc y ta ch cn thay than hot tnh. B lc nh vy cha n 50 ngn ng. Than hot tnh c th mua ch Kim Bin gi t 7 ngn ng n 10 ngn ng mt k (loi ch bin t go da Bn Tre), nu dng than hot tnh nh than nhp t nc ngoi th hi mc.

Cng c th lm b lc lc nc ging c phn, hoc nhim cht hu c (t thi) cn phi mua thm mt s ht nha trao i ion c bn ti cc ca hng bn b phn lc nc (t gia than v )Cc biu hin thiu dinh dng nht l cc cht vi lng trn cy maiHin nay, vic trng cc loi cy king trong chu c bit l cy mai ngi lm vn ang p dng mt s bin php canh tc k thut cao. Tuy nhin cha ng b nn thng dn n tnh trng cy thiu dinh dng nht l cc cht vi lng nh magi, km, mangan, st...

Cc nguyn t vi lng ny khng c b sung do vt liu cho vo chu trng l nhng cht c hm lng dinh dng kh thp nh x da, v tru, tro tru, chim t l kh cao. V, cy c trng bng r trn khng c t, nn khng th cung cp cc cht vi lng cho cy, dn n tnh trng cy thiu cht vi lng nghim trng v nh hng ln n sinh trng pht trin cu cy.

Mt khc khi bn qu nhiu ln v m khng cn i s dn n nguy c cy thiu st, km, ng v triu chng trn cy nh: Cy sinh trng km, l trong giai on u c mu xanh nht n vng sng, l non lc u l vng nhng gn l xanh,l nh li.

Khi bn tha kali s nguy c thiu mangan l c th xy ra qua cc biu hin triu chng nh: trn l non nhng khng phi l l non nht l c vng gia gn xanh nht dn v chuyn sang vng, gn l vn xanh mp l tr nn nu kh v cun cong li lm l cong.

Do cy sinh trng km nn khi ra hoa hoa, t v nh, mau rng, mu st thiu sc s, nh hng rt ln n cht lng.

khc phc vn trn chng ta cn ch cc vn sau:

1.Vt liu trng nn s dng hp l cc cht n nh x da, tro tru va phi; b sung thm t, tng cng phn hu c hoai c hm lng mn, v dinh dng cao. Cc loi vt liu ny cn trn u v mt thi gian trc khi cho vo chu trng.

2.Khc phc hin tng thiu st nn bn phn m v ln theo nhu cu ca cy. Khng nn bn qu d tha, chng ta c th cung cp cht st cho cy thng qua vic bn sunfat st, chelat st ho ti vo gc, hoc phun ln l 2 thng /ln nng s dng 2 3%.

3.Khc phc thiu mangan: iu chnh lng phn kali bn cho cy ph hp, c th dng sunfat mangan ho t cho cy hoc phun ln l nng s dng 0,1%0. Phun 3 - 4 ln trong nm.

4.Khc phc thiu km: Do khi bn nhiu phn ln s dn n s thiu km nn chng ta cn bn va phi lng phn ln. C th b sung cht km thng qua s dng cht sunfat km, c th ho ti vo gc hoc phun ln l 2- 3 ln trong nm, vi nng s dng 4 5%.

TheoTh.S Hong Vn K

SU BNH & THUC BO V THC VT VI CY MAI

I. SU BNH CA MAI:

1/ Mai ngoi thin nhin:

Nu quan st mt cy mai ngoi thin nhin ta thy n rt t b su bnh. Sau khi tr hoa my ngy Tt th gp tri nng, t hy cn m nhiu nn mai vn pht trin l v nui cho ht gi i duy tr ni ging. . Qua thng hai, thng ba tri nng nhiu, t kh cy c th rng bt l gim thot hi nc v ng ch nhng cn ma vo cui thng ba u thng t. Cy li pht trin xanh ti. Trong t nhin mai sng trn t c h thng r tr cm su vo lng t ht cht dinh dng t nhin mt cch cn i. Su ry, nm bnh cng c nhng sc khng cao nn khng thy cy no b cht c, cc loi rong ru bm vo cy ma ma nm trc gp tri nng kh cng bong trc ra khi cy

2/ Mai vn, mai chu v sao d b su bnh?

a- Mai trng di dng vn thng trng dy c v cng loi nn:

+ S dy c lm cho khng kh trong vn khng thng thong , m cao.

+ Cy cng loi, nn bnh rt d ly lan t cy ny qua cy khc rt nhanh.

b - Mai pht trin da vo phn bn:

+ Phn hu c cn i c cc nguyn t a lng, trung lng, vi lng nhng bao gi cng mang theo mt t mm bnh cho cy.

+ Phn v c c tc dng nhanh nhng khng cc nguyn t cn thit cho s pht trin ca cy.

+ Nc ti khng ng vi nhu cu sinh l ca cy

c - S thc p ca con ngi vi cy mai qu ln

+ Lc no mai cng c th c phun thuc kch thch, phn bn l, thuc su ry lm xo trn cc c tnh sinh l ca mai, t tnh khng vi su bnh ca mai gim dn , mai c th nhn cc bnh do mi trng mang ti.

+ Ta cnh, to dng cho cy th bao nhiu cht dinh dng ca cy b mt, S to dng, th lm cc mch nha b un cong cn tr ng dn nha.

3/ Cc loi su bnh thng gp cy mai:

C th tm chia ra lm ba loi chnh : Su v b ht chch (cn trng) Nm bnh (vi khun) v do ngi trng gy ra

A/ Su v b ht chch:

Mai thng b cc loi su tn cng nh: su t, su ni v su c thn.:

- Su l mt i tng c hi cho cy mai nht l trong giai on mai ra l non, t non, n lm gin on cho s pht trin thn v cnh ca mai. Trn cy mai thng c th c nhiu loi nhng thng thng th c loi su t c mu xanh nht , trn lng c sc theo chiu dc, u mu en , chng nh t qun ly cc l non v n cho n lc ht l trn t. Trong trng hp ny , nu t th ta nhanh tay lt b cc ngn b su hoc bt su , nu nhiu th phi phun thuc dit su, nu chm th cy s b x xc v Tt hoa khng cn p. Loi su ny rt d tr v n khng trn nh cc loi cn trng khc . Tr su c th phun cc loi thuc thng thng c hot cht Abamectin , Cypermethrin.

-Ngoi loi su t ta cng thng gp nhiu loi su khc nht l su ni, loi ny ln hn su t rt nhiu, n c mu kh phn bit vi l mai non khi cn nh, ln ln thng i qua mu nu. Ta cng c th dng cc loi thuc thng thng tr loi su ny .

-Su c thn: l lai su do bm trng bn ngai cy, sau khi n th su khet l thn v chui vo bn trong sng vi thc n l rut cy, nha cy. Cht b dng cho cy b su si ht nn nhnh cy b suy dinh dng v nng hn s b kh ho i. Khi thy nhnh ho ta tm s thy mt hai l nh trn nhnh, b ra th bn trong mt phn b trng v c c th phm rt mt m trong na. Nu khng phi l nhnh nh m thn chnh th cy rt d b cht lun. Kinh nghim cho thy, cy no bn nhiu phn hu c nht l bnh du th rt d b su c thn hn. Ta nn ch khi thy t nhin trn thn cy nhy ra mt tc non th nn xem bn trn n c hin tng su c thn khng !? Su c thn cng rt d tr, ch cn dng thuc lu dn Basudin chn su di t mt t th nga hoc tr c su c thn. Khi bn phn bnh du thng km thm mt t Basudin th rt an tan v khi bnh du phn hy khng b cn trng, trn t n v su c thn cng rt t xut hin. Su c thn c th lm cht c cy mai v nguy him nht i vi nhng cy mai to c dng th han chnh. Ch cn su c thn thanh ton i mt cnh th lm sai i b cc ca cy, cy khng cn gi tr na. Khng d dng g ta to c cnh mi tng xng vi cnh b su. Ch nhiu nht trong giai on cui ma ma , u ma nng.

-Ry bng: loi ry ny rt kh tr v nguy him nu chng trn ngp th c th lm cho cy cht. Lc u ch mt t bm vo t non ht nha, sau mt thi gian ngn, chng pht trin rt nhanh vi s lng ln v bm y cy mai nht l cc t non. phng tr loi ry bng khi thy t non no b ry bu, bm th phi ct ngay t em ra xa ri t chy. Xt thuc trn din rng, 3 ngy sau xt ln 2 v 5 ngy sau th xt ln ba mi mong tiu dit chng c. Ngoi ry bng ra mai cn c c ry en na loi ny khi chng tn cng mai th trn l xut hin nhiu mui en l gim i s quang hp ca cy

phng nga su ry th mi nm nn xt thuc nga t 3 n 4 ln trn din rng v nht l trong giai on ma dm, tri u m. Cc loi hot cht: Dimethoate ,Azadirachtin c kh nng tr c cc loi ry

-B tr(cn gi ry la )

y l loi cn trng rt nh rt kh thy (khng qu 1mm)chng di chuyn nhanh, v ban ngy chng thng n np trong v cy, gc cy v ngay c di t . Chng thng xut hin khi mai ra t non , di chuyn t cy ny qua cy khc v trng vo t cy, vi ngy sau trng n ra b lch u trng. C con ln v con u trng u chch ht nha trn l non, to ra nhng vt trng nh li ti, nhng l ny mt dn cht dinh dng , khng pht trin bnh thng c, mp l un cong ln (quo l), l b kh cng , cy s b mt sc rt nhiu. B tr thng pht trin mnh sau Tt (ma nng nhiu) v gim dn trong ma ma.

phng v tr b tr ta c th :

-Ti nc bng vi xt mnh trn tn cy lm gim i mt b lch trn cy (c lm th mt s b tr b ri mt nhng khng bit c chng c cht khng hay tr li cy).

-Phun thuc c tr loi ht chch c hot cht nh Imidaclorid , Fipronil Abamectin , thuc pha ng s ch dn ca nh sn xut. Cng xin lu thm l loi ny rt d quen (ln) thuc, khi phun vi ba ln mt loi thuc no th nn i phun cc loi thuc khc, nu tip tc phun mt loi th khng cn tc dng na (xin xem li trong phn thuc BVTV)

-Nhn :

Nhn c tn khoa hc l Tetranychus sp, chng rt nh (7 /11 dl) giai on ny ngy ngn hn m (quang k) v nhit min Nam l tng cho vic hnh thnh n Nhng ni tri qu lnh nh min Bc mai khng pht trin c n v vy phi c ch si m cho mai t 16 n 24 mai mi hnh thnh n c .Nu trc giai on ny tng cng phn ln th vic hnh thnh n hoa rt n. Xin ni thm vic hnh thnh n hoa phi c 3 iu kin: quang k, nhit , v phn bn . Ring min Nam th nhit t thng 6 tr i rt hp cho vic hnh thnh n, nu ta bn ln qu sm th n hoa s hnh thnh sm , nhng thng ny ma nhiu, tri u m, nng t. chnh l nguyn nhn mt s mai n sm. Nh vy vic n sm ca mai cng do mt phn rt ln chng ta ch u phi hon ton do thi tit!?

3/ Cc su bnh thng gp trong ma ma v cc vn cn ch ::

-Do thi quen lm dng thuc ca con ngi m hin nay gn nh tt c mi ni khi trng mai th phi s dng thuc bo v thc vt (BVTV), Thuc c phun t vn cy n tri, t ng rung thuc BVTV git cht su bnh ng thi git lun c cc con thin ch to nn s mt cn bng nghim trng trong t nhin. Ch cn thi tit thun li th trng cc lai cn trng nh su, b tr, nhn s n v pht trin nhanh. Khng cn bin php no khc na hin nay ngi trng mai cng phi phun thuc d ai cng bit thuc BVTV rt c hi vi con ngi v mi trng.

Phng- tr su bnh trong ma ma: Nh trn ni ma ma l ma cy pht trin rt nhanh v km theo su bnh ph hai cng khng t. Trong nhng ngy u ma ma (thng 5 l) tri rt oi bc, m cao to iu kin tt cho b tr (ry la) pht trin mnh v nm hng cng pht trin mnh theo (nu cy b rong ru, mm mc khc). Nhng thng sau ma nhiu hn lng b tr gim i nhng nhn li thay th , cao im ph hai ca nhn vo thng 8 l .Nm mc - vi khun : y l k th s mt ca mai, Su ry tn cng th mai c th b mt sc ch khi ta khng n lc b qu nhiu th mai mi b cht nhng nm mc l k th du mt ca mai, n khi pht hin mai b nhim khun th c th l hi mun mng, nhiu khi xt thuc th mai cht lun . Nm mc thng pht sinh trong nhng thng ma nhiu , nht l nhng cy trng ni rm mt, t thang kh. Thng ta bn phn hu c nh bnh du rt d c nm mc. Bt u l rong ru bm trn cy, cnh, sau mt thi gian nm mc c ch v pht trin lan dn t thn n l.

Cc lai nm l cng l nguyn nhn ca s rng l sm, lm cho mai n khng ng Tt. Nm l xut hin nhiu khi tri ma dm, t nng hay tri nng m c m cao . Nm l c nhiu lai nh nm hng, r st, thn th, chy lNu bnh nh cy b mt sc, bnh nng v c cng mt lc hai th bnh tr ln cy c th cht.. Trng mai trong ma ma nuKhng gii quyt c nhn v nm l th xem nh nm ny tht thuNgoi ra cn vn phi quan tm l ma nhiu lc no t trong chu cng lun m t , phi thng xuyn kim tra xem chu c b bt l thot nc khng ?, nc ma c ng li qu lu trong chu do l that nc qu nh hay phn t bn di chu b nn ngn tr mt phn s that nc , vic ny lm cho mt phn lng ht ca r b h i, cy sng trong nc nhng khng hp th c nc. Hin tng ny ko di ba bn ngy lm cho mt t r b en v mt kh nng hp th nc v mui khang nui cy. (hn sinh hc)