tÜzel kİŞİlerİn manevİ tazmİnat talebİgİrİŞ tüzelkişilerin manevi tazminat talepleri...

TÜZEL KİŞİLERİN

MANEVİ TAZMİNAT

TALEBİ

Av. MÜGE BELGE

İstanbul, 2013

! 1

İÇİNDEKİLER

KISALTMALAR

AY Anayasa

İÇİNDEKİLER 2 ........................................................................................

KISALTMALAR 2 .......................................................................................

GİRİŞ 4 .................................................................................................

GENEL OLARAK KAVRAMLAR 5 ......................................................................

TÜZEL KİŞİ, HAK EHLİYETİ VE FİİL EHLİYETİ KAVRAMLARI 5 ....................................

Tüzel Kişiler 5 ........................................................................................

Hak Ehliyeti 8 .........................................................................................

Fiil Ehliyeti 8 .........................................................................................

KİŞİLİK HAKKI KAVRAMI 9 ............................................................................

MANEVİ ZARAR 11 ....................................................................................

Manevi zararı açıklayan görüşler 11 ...............................................................

Manevi Tazminatın Amacı 12 ......................................................................

Türk Hukukundaki Düzenleme 14 ..................................................................

TÜZEL KİŞİLERDE MANEVİ TAZMİNAT DAVASI 18 ..................................................

GÖRÜŞLER 18 .........................................................................................

TARTIŞMALARA İLİŞKİN KANAATİMİZ 21 ............................................................

TÜZEL KİŞİLERDE MANEVİ TAZMİNAT TALEP EDİLEBİLECEK DURUMLAR 22 ....................

GENEL OLARAK 22 ....................................................................................

TAZMİNAT TALEPLERİ 24 .............................................................................

TÜZEL KİŞİLERİN ADI 24 .............................................................................

TÜZELKİŞİLERİN GİZLİLİK VE ÖZEL HAYAT ALANI 27 .............................................

TÜZEL KİŞİLERİN EKONOMİK KİŞİLİĞİ 28 ...........................................................

TÜZEL KİŞİLERİN ONUR VE SAYGINLIĞI 30 ........................................................

ALAN ADI VE MARKA 32 ..............................................................................

HAKSIZ REKABET 33 ..................................................................................

SONUÇ 34 ..............................................................................................

KAYNAKÇA 35.........................................................................................

! 2

AÜHFD Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

BGB Bürgerliches Gesetzbuch (Alman Medeni Kanunu)

BK 818 Sayılı Mülga Borçlar Kanunu

Bknz Bakınız

E. Esas

FSEK Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu

H.D. Hukuk Dairesi

HGK Hukuk Genel Kurulu

K. Karar

KHK Kanun Hükmünde Kararname

MK Türk Medeni Kanunu

m. Madde

s. Sayfa

S. Sayı

T. Tarih

TBK 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu

TTK Türk Ticaret Kanunu

Vd Ve devamı

Yarg. Yargıtay

! 3

GİRİŞ

Tüzelkişilerin manevi tazminat talepleri doktrinde tartışmalı bir konudur. Manevi

tazminat çeşitli hukuki sebeplerden ileri gelebilir. Bu sebeplerden ilki kişilik hakkının

ihlalidir. Tüzel kişilerin manevi tazminat edebilmeleri için ilk önce kendilerine tanınan bir

kişilik hakkının varlığı gerekmektedir. Bu bağlamda tüzelkişiler, kendi kişilik haklarının

ihlalinde manevi tazminat talep edebileceklerdir.

Ancak tüzelkişilerin, gerçek kişilerden farklı olması ve maddi anlamda gözle görülür

bir varlığa sahip olmamaları, manevi tazminat talepleri konusunda, tüzelkişileri

sınırlamaktadır. Bir diğer ifadeyle, insanlara özgü duygu ve algılama şekillerinin tüzel

kişilerde var olmayışı manevi tazminat davasında ileri sürülebilecek nedenleri azaltmaktadır.

Doktrinde tartışmalı olan bu konu, çalışmamızda tüzelkişilerin hangi hallerde manevi

tazminat talep edebilecekleri ele alınmaya çalışılmıştır.

Çalışmamız 3 bölümden ibaret olup ilk önce tüzel kişilik, hak ehliyeti, fiil ehliyeti,

kişilik kavramı, manevi zarar ve manevi tazminat kavramları açıklanmaya çalışılmıştır.

İkinci bölümde durumlarda tüzel kişilerde manevi tazminat davası ile ilgili görüşlere

yer verilmiştir.

Üçüncü bölümde ise çalışmamızın asıl konusu olan tüzel kişilerin hangi kişilik

haklarının ihlalinde manevi tazminat talep edebilecekleri konusu açıklanmıştır.

Çalışmamızın kapsamı genişletmemek adına birinci ve ikinci bölümdeki

açıklamalara kısaca yer verilmiş ve doktrindeki tartışmalara mümkün olduğunca

değinilmemiştir.

! 4

GENEL OLARAK KAVRAMLAR

TÜZEL KİŞİ, HAK EHLİYETİ VE FİİL EHLİYETİ KAVRAMLARI

Tüzel Kişiler

İnsanların bireysel olarak gerçekleştirmeleri zor olan durumlar söz konusu olabilir.

Bu gibi durumlarda bir araya gelmeleri veya malvarlıklarını birleştirmeleri ile tüzel kişilik

ortaya çıkmaya başlamıştır. Tüzel kişi ler, gerçek kişiler gibi hak ve fiil ehliyetine sahiptir. 1

Tüzel kişilerin hukuki niteliği konusunda tüzel kişiyi tamamen yok sayan teori

dışında genel olarak 2 teori vardır. Varsayım teorisine göre tüzel kişilerin iradesi olmadığı için

gerçek anlamda kişi sayılmazlar. Bunlara hukuk düzeni varsayım olarak kişilik tanımlar. Bir

diğer teori ve baskın görüş ise gerçeklik teorisi olup bu teoriye göre; tüzel kişileri hukuk

düzeni yaratmaz. Bunlar zaten vardır, hukuk düzeni kabul etmek zorundadır. Tüzel kişilik

gerçek kişiler gibi eylemlerinden sorumludurlar. Bu sebeple, çalışmamızda tüzel kişiliğin

hukuki niteliğine ilişkin gerçeklik teorisini benimseyerek tüzel kişilerin ne olduğuna kısaca 2

değinmek faydalı olacaktır.

Tüzel Kişi kavramını hükmi kişiler, farazi kişiler olarak da tanımlayan yazarlar için bknz: ÖZTAN, Bilge, Medeni 1

Hukukun Temel Kavramları, 2012, s.222. Terim sorunuyla ilgili ayrıca bknz: HATEMİ, Hüseyin, Medeni Hukuk Tüzelkişileri Cilt:1, İstanbul: Sulhi Garan Matbaası, 1979, s. 29-30.

Tüzel kişilerin hukuki niteliği hakkındaki teorilerin ayrıntıları için bakınız: ÖZTAN, Bilge, Tüzel Kişiler, 2. Bası, Ankara: 2

Turhan Kitabevi, 1998, s. 6-10; AYAN, Mehmet/AYAN, Nurşen, Kişiler Hukuku, Güncellenmiş 3. Baskı, Konya: Mimoza Yayınları, 2011, s. 155-156; ÖZSUNAY, Ergun, Medeni Hukukumuzda Tüzel Kişiler, Gözden Geçirilmiş 5. Bası, İstanbul, 1982, s. 47-50, DURAL,Mustafa/ÖĞÜZ,Tufan, Türk Özel Hukuku Cilt: II Kişiler Hukuku, 12. Basıdan 13. Tıpkı Bası, İstanbul: Filiz Kitapevi, 2013, s. 222-224; ÖZTAN, Bilge, (Medeni), s. 322; KILIÇOĞLU, Ahmet M., Medeni Hukuk Temel Bilgiler, Gözden Geçirilmiş- Güncelleştirilmiş 2. Bası, Ankara: Turhan Kitabevi, 2012, s. 208. AKİPEK, Jale G./AKINTÜRK, Turgut/ ATEŞ KARAMAN, Derya, Türk Medeni Hukuku Başlangıç Hükümleri Kişiler Hukuku, 1. Cilt, 6098 Sayılı Borçlar Kanunu’na Uyarlanmış 9. Baskı, İstanbul: Beta Basım, 2012, s. 511-517. Doktrinde varsayım, gerçeklik, soyutlama, bireyci teorilerin açıklamaları için bknz: ERGÜN, Ömer, Medeni Hukuk Tüzel Kişilerinin Ehliyet Durumu, İstanbul: XII Levha Yayıncılık, 2010, s. 19 vd.

! 5

Tüzel kişilerin bireylerin tek başına yapamayacaklarını bir araya gelerek yapmalarını

kolaylaştırması, insan ömrü ile süresinin sınırlı olmaması gibi yararları yanında devletin 3

gücünü azaltma gibi sakıncaları da olabileceği de savunulmuştur . 4

Medeni Kanun ’un ikinci kısmında tüzel kişiler düzenlenmiştir. MK 47. maddede 5

tüzel kişilik “Başlıbaşına bir varlığı olmak üzere örgütlenmiş kişi toplulukları ve belli bir

amaca özgülenmiş olan bağımsız mal toplulukları, kendileri ile ilgili özel hükümler uyarınca

tüzel kişilik kazanırlar” olarak düzenlenmiştir.

Doktrinde tüzel kişilik; “ortak bir amacın sürekli olarak gerçekleşmesini sağlayacak

örgütlenmeye sahip kişi veya mal topluluklarına birleşen kişilerden veya malı tahsis eden

kişiden bağımsız bir kişilik tanınması ” olarak tanımlanmıştır. 6

Buradan hareketle, tüzel kişiliğin var olabilmesi için bazı unsurlar bir arada

olmalıdır. Öncelikle, bir araya gelen kişi veya mal toplulukları örgütlenmiş olmalıdır.

Örgütlenmeden kastedilen, kanun koyucunun belirlediği ve amacın gerçekleştirilebilmesi için

gereken organlara sahip olunmasıdır. Bu sebeple kütüphanede bulunan kişi veya örgütsüz mal

topluluklarının tüzelkişiliği yoktur . 7

İKİZLER, Metin, Tüzel Kişilerin İlkeli Kişiliği, Bu Uğurda Ana Statünün Anlamı ve İşlevi, Ankara: Yetkin Yayınları, 3

2012, s. 36-37

Tüzel kişilerin yararları ve zararları hakkında bknz: KILIÇOĞLU, Ahmet M.,(Medeni), s. 206. Ayrıca bknz: İKİZLER, 4

Metin, age, s. 36-39.

4721 sayılı Medeni Kanun 22/11/2001 tarihinde kabul edilmiş olup, 08/12/2001 T., 24607 S. Resmi gazetede yayımlanarak 5

yürürlüğe girmiştir. Kısaca MK olarak anılacaktır.

Kişiler Hukuku ( Gerçek ve Tüzel Kişiler), Gözden Geçirilmiş ve Yenilenmiş 12. Bası, İstanbul: Filiz Kitapevi, 2012, 6

age, s. 240. Doktrinde HATEMİ, Hüseyin, age, s. 2’de tüzelkişileri: “gerçek kişi insanlardan ayrı hukuk kişiliği olan varlıklar olarak tanımlamıştır”.

OĞUZMAN, M. Kemal/SELİÇİ, Özer/ÖZDEMİR-OKTAY, Saibe, Kişiler Hukuku ( Gerçek ve Tüzel Kişiler), Gözden 7

Geçirilmiş ve Yenilenmiş 12. Bası, İstanbul: Filiz Kitapevi, 2012, s. 240.

! 6

İkinci olarak, tüzel kişiliği oluşturan kişilerin veya bağımsız mal topluluklarının

bir araya gelmesi belli bir amaca yönelik olmalıdır. Ancak doktrinde bu amacın sürekli 8

olmasının gerekip gerekmediği tartışmalıdır. Buradaki amaç, parasal veya manevi olabilmekle

birlikte, önemli olan ortak bir menfaat olmasıdır . 9

Üçüncü olarak, kendisini oluşturan kişi veya mal topluluğundan ayrı bir kişiliğe

sahip olan tüzelkişiliğin hangi durumda tüzel kişilik oluşturacağını kanun koyucu tarafından

önceden belirlenmektedir. Bu sebeple oluşturulacak tüzel kişiliğin önceden düzenlenen

türlerden biri olması gerekmektedir.

Tüzel kişiler uygulanacak kurallar ve yapılarına göre olmak üzere iki şekilde 10

sınıflandırılabilir. İlk olarak tüzel kişilere uygulanacak kurallara göre ayırım yapılmak

istenirse tüzel kişiler 3 gruba ayrılır; kamu hukuku tüzel kişileri, özel hukuk tüzel kişileri ve

karma nitelikte tüzel kişiler. Birinci grupta, Anayasa’nın 123. maddesine göre; kanun veya

kanunun açıkça yetki vermesiyle kurulan kamu hukuku tüzel kişileri; AY m. 127 e göre;

belediyeler, iller ve köyler, AY m. 133’e göre; radyo ve televizyon kurumu, AY m. 135’e göre

Barolar Birliği örnek olarak sayılabilir . 11

İkinci grupta ise özel hukuk tüzel kişileri yer almaktadır. Ticaret şirketleri ve

kooperatifler, birden çok avukatın bir araya gelerek oluşturduğu tüzel kişilik, dernek ve

Doktrinde bu amacın sürekli olması gerektiği yönünde bkz: ÖZTAN, Bilge(Tüzel), s. 4; HELVACI, Serap/ERLÜLE, Fulya, 8

Medeni Hukuk, 2. Bası, İstanbul: Legal Kitapevi, 2011, s. 101; AKINTÜRK, Turgut/ATEŞ KARAMAN, Derya, Medeni Hukuk, 6098 Sayılı Borçlar Kanununa Göre Uyarlanmış 18. Baskı, İstanbul: Beta Basım, 2013, s. 179; ÖZTAN, Bilge (Medeni), s. 320; HATEMİ, Hüseyin, age, s. 4; OĞUZMAN, M. Kemal/SELİÇİ, Özer/ÖZDEMİR-OKTAY, Saibe, age, s. 241, DURAL, Mustafa/ÖĞÜZ, Tufan, age, s. 210, SEROZAN, Rona, Medeni Hukuk, Genel Bölüm, Kişiler Hukuku, İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2011, s. 439, AKİPEK, Jale G./ AKINTÜRK, Turgut/ ATEŞ KARAMAN, Derya, age, s. 501. Aksi yönde bknz: AKÜNAL, Teoman, Türk Medeni Hukukunda Tüzel Kişiler, 2. Bası, İstanbul: Beta Yayın, 1995, s. 10,

OĞUZMAN, M. Kemal/SELİÇİ, Özer/ÖZDEMİR-OKTAY, Saibe, age, s. 241.9

AYAN, Mehmet/AYAN, Nurşen, age, s. 156 vd.10

AYAN, Mehmet/AYAN, Nurşen, age, s. 157.11

! 7

vakıflar, sendikalar özel hukuk tüzel kişisi sayılmaktadır. Karma nitelikte olanlara ise kitler

örnek verilebilir.

Bir diğer sınıflandırma ise; yapılarına göre tüzel kişiler, kişi toplulukları (Siyasi

partiler ve sendikalar, dernekler) ve mal toplulukları (vakıflar) olarak sınıflandırılabilirler.

Ayrıca MK 55’e göre; kamu tüzel kişileri hakkındaki kanun hükümleri saklıdır. Bu

sebeple kamu tüzel kişileri çalışmamızın kapsamı dışında kalmaktadır.

Hak Ehliyeti

Hak ehliyeti kişinin haklara ve borçlara sahip olabilmesini ifade eder . MK’nun 8. 12

maddesine göre “her insanın hak ehliyeti vardır. Buna göre bütün insanlar, hukuk düzeninin

sınırları içinde, haklara ve borçlara ehil olmada eşittirler”.

Tüzelkişilerin hak ehliyeti ise MK’nun 48. maddesinde “Tüzel kişiler, cins, yaş,

hısımlık gibi yaradılış gereği insana özgü niteliklere bağlı olanlar dışındaki bütün haklara ve

borçlara ehildirler” olarak düzenlenmiştir.

Fiil Ehliyeti

Fiil ehliyeti, bir kişinin kendi davranışıyla hukuki bir sonuç oluşturmasıdır . 13

MK’nun 9. maddesine göre; “Fiil ehliyetine sahip olan kimse, kendi fiilleriyle hak edinebilir

ve borç altına girebilir”.

Hak ehliyeti kişilerin “insan sıfatıyla kendiliğinden sahip” olduğu bir ehliyetken, fiil

ehliyeti ayırt etme gücü, erginlik ve kısıtlı olup olmama gibi şartların kazanılmasıyla sahip

olunabilen bir ehliyettir . 14



SEROZAN, Rona, (Medeni), s. 391.14

! 8

Tüzelkişilerin fiil ehliyeti de MK’nun 49. maddesinde “Tüzel kişiler, kanuna ve

kuruluş belgelerine göre gerekli organlara sahip olmakla, fiil ehliyetini kazanırlar” olarak

düzenlenmiştir. Tüzel kişilerin fiil ehliyeti MK’nun 50. maddesine göre organları aracılığıyla

kullanılır.

KİŞİLİK HAKKI KAVRAMI

Doktrinde kişiliğin, hak ve fiil ehliyetine sahip olan kişilerin üstünde bir kavram olup

olmadığı veya kişi ve kişiliğin aynı kavramlar olup olmadığı tartışılmıştır. Kişilik, kişi

kavramını içeren ve ondan geniş bir kavramdır . Doktrinde kişi ve kişiliği aynı kabul eden 15

bir görüş te mevcuttur. Diğer bir görüş ise; kişilik kavramını dar anlamda kişi, geniş 16 17

anlamda ise hak ve fiil ehliyeti ile kişinin manevi, bedeni ve ahlaki niteliklerini ifade eden bir

kavram olarak anlaşılması gerektiğini söylemektedir.

HATEMİ ’ye göre; kişilik hakları gibi çoğul bir terim yerine kişilik hakkı terimi 18

kullanılmalıdır.

HELVACI, Serap, Gerçek Kişiler, 4. Bası, İstanbul: Legal Yayıncılık, 2012, s. 22. Aynı yönde: DURAL, Mustafa/ÖĞÜZ, 15

Tufan, age, s. 9’da “kişi ile birlikte kişinin hukukun korumaya değer bulduğu hukuki, manevi nitelikteki varlıklarının tümü” olarak tanımlamıştır.

HELVACI, Serap, (Gerçek) ,s. 22. Naklen: ATAAY, Aytekin, Şahıslar Hukuku, Birinci Yarım, Giriş- Hakiki Şahıslar, 3. 16

Bası, İstanbul, 1978, s. 21-22.

YÜZER, Dilara, 1982 Anayasasında Basın Özgürlüğü Karşısında Kişilik Hakkı ve Korunması, Ankara: Yetkin 17

Yayınları, 2013, s. 94; ÖZTAN, Bilge (Medeni), s. 274’de kişilik hakkını günlük hayatta yer alan ve tabii bir kavram olarak kabul etmektedir. TEKİNAY, Selahattin Sulhi, Medeni Hukukun Genel Esasları ve Gerçek Kişiler Hukuku, Gözden Geçirilmiş İlaveli 6. Bası, İstanbul: Filiz kitabevi, 1992, s. 248,’de kişiliğin dar anlamda hak sahibi olma ve borç altına girebilme ehliyeti olduğunu ifade ederken, kişiliğin geniş anlamda kişinin manevi, bedeni ve ahlaki niteliklerini ifade eden bir kavram olarak anlaşılması gerektiğini söylemektedir. AKINTÜRK, Turgut/ATEŞ KARAMAN, Derya, age, s. 147’de kişilik haklarının bir kimsenin maddi, manevi ve ekonomik bütünlüğü üzerindeki haklar olarak tanımlamıştır. Ayrıca, bu tartışmalar için bkz: GÖNEN, Doruk, Tüzel Kişilerde Kişilik Hakkı ve Korunması, 1. Baskı, İstanbul: XII Levha Yayınları, 2011, s 19’da yer alan 62 numaralı dipnot.

HATEMİ, Hüseyin/KALKAN OĞUZTÜRK, Burcu, Kişiler Hukuku, İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2013, s. 57.18

! 9

Kişilik, bir kişinin hak ve fiil ehliyetinin yanı sıra, o kişinin özellikleri, özgürlüğü,

fiziki ve manevi varlığından oluşmaktadır . Bu bağlamda kişilik hakkını, kişiliği oluşturan 19

değerlere ilişkin hak olarak tanımlayabiliriz. 20

MK’da kişiliğin korunması 23. madde ve devamında düzenlenmiştir. Kanun

koyucunun iradesi de dikkate alınarak kişilik kavramını ayrı bir kavram olarak

değerlendirmek kanaatimce daha uygundur.

Kişilik hakkının kapsamındaki değerler gün geçtikçe ihtiyaçlar doğrultusunda

artabilmektedir. Bu değerlerin sınırlı olarak değil örnek olarak sıralanabilmesi sebebiyle

kişilik hakkı çerçeve haktır . Kişilik haklarına birkaç örnek vermek gerekirse; yaşam, ruhsal 21

bütünlük, saygınlık, onur, özel hayat, özgürlük, eserler, resim, isim ve benzerleri üzerindeki

haklardır . 22

Alman medeni kanununun 823/I’de, Türk ve İsviçre hukukunun aksine bu değerler;

hayat, vücut tamlığı, sağlık, hürriyet, mülkiyet ve diğer hakların ihlali olarak tek tek

düzenlenmiştir . 23

Kişilik hakları mutlak hak olup, el değiştiremez, mirasçılara geçemez, feragat

edilemez ve zamanla yitirilmez, herkese karşı ileri sürülebilir ve ihlalinde de haksız fiil

oluşturur. Kişilik hakkının kullanımı da kişiye sıkı sıkıya bağlı bir haktır . 24


SEROZAN, Rona, (Medeni), s. 411. Kişilik hakkı personality right, droit de la personnalité olarak ifade olunur.20

SEROZAN, Rona (Medeni), s. 411.21


ÖZEL, Sibel, Uluslararası Alanda Medya ve İnternette Kişilik Hakkının Korunması, 2. Baskı, Ankara: Seçkin 23

Yayıncılık, 2004, s. 28.


! 10

MANEVİ ZARAR

Manevi zararı açıklayan görüşler

Objektif görüşe göre; manevi zarar “kişisel değerlerin ihlali sonucunda kişilikte

meydana gelen eksilme ”dir. Burada kişilik haklarının ihlali ve objektif olarak bir eksilmenin 25

varlığı yeterlidir. Fikrimizce de bu görüş daha isabetlidir.

İsviçre ve Türk hukukunda egemen olan subjektif görüşe göre ise; kişilik haklarının 26

ihlali, ihlal sonucunda objektif bir eksilme ve bunun yanında bu eksilmenin hissedilmesi

gerekir. Bu görüşe göre; duyulan acı ve elemi azaltmak ve bozulan ruhsal dengeyi sağlamak

amacının gerçekleştirilebilmesi için, “zarar görenin malvarlığının çoğaltılması

öngörülmüştür ”. Bu görüşe göre kişinin ruhen acı duyması manevi tazminat için yeterlidir. 27

Bir diğer görüş de karma görüştür . Bu görüşe göre; sübjektif olan acı, elem 28

ızdırabın ve duygusal kaybın, objektif olarak “ruhsal bütünlüğün eksilmesi” niteliğinde

ÖZSUNAY, Ergun, Çeşitli Hukuk Çevrelerinde Manevi Zarar Kavramı ve Manevi Zararın Giderimine İlişkin 25

Çözümler, Prof. Dr. Selahattin Sulhi Tekinay’ın Hatırasına Armağan, İstanbul Marmara Hukuk Fakültesi, Cilt: 11, Sayı: 1-3, İstanbul: Beta Basım, 1999, s. 483; KILIÇOĞLU, Ahmet, Tüzel Kişi Manevi Tazminat İstiyebilir Mi? Dicle Üniversitesi Hukuk fakültesi Dergisi, Yıl: 1983, Sayı: 1, Diyarbakır: Detay Yayıncılık, s. 288; SEROZAN, Rona, Manevi Tazminat İstemine İlişkin Değişik Bir Yaklaşım, Prof. Dr. Haluk Tandoğan’ın Hatırasına Armağan (1925-1988), Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 1990, s. 83; ÖZEL, Sibel, age, s. 73; İŞGÜZAR, Hasan, Kişilik Hakkının İhlali Nedeniyle Manevi Tazminat Davasının Şartları, Ankara Barosu Dergisi, Sayı: 6, Yıl: 1990, s. 872; GÖNEN, Doruk, age, s. 197; ERLÜLE, Fulya, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Bedensel Bütünlüğün İhlalinde Manevi Tazminat, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2011, s. 70; EREN, Fikret, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Hazırlanmış Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 14. Baskı, Ankara: Yetkin Yayınları, 2012, s. 780.

REİSOĞLU, Safa, Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 23. Baskı, İstanbul: Beta Basım, 2012, s. 228; ŞENYÜZ, 26

Doğan, Borçlar Hukuku Genel ve Özel Hükümler, 6. Baskı, Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım, 2012, s. 103; NOMER, Haluk N., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Gözden Geçirilmiş 12. Bası, İstanbul: Beta Basım, 2012, s. 183; KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip, Kişilik Haklarını Koruyan Manevi Tazminat Davasına İlişkin Yeni Gelişmeler, Sorumluluk Hukukunun Güncel Sorunları Sorumluluk Hukukundaki Yeni Gelişmeler I. Sempozyumu, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 2759, 1980, s. 148; ŞEREF, Ertaş, Manevi Tazminatın Hukuki Niteliği ve Miktarının Tespiti, Prof. Dr. İlhan E. Postacıoğlu’na Armağan, İstanbul: Bayrak Matbaacılık,1990, s. 65, 80; KILIÇOĞLU, Ahmet M., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Genişletilmiş 16. Bası, Ankara:Turhan Kitabevi, 2012, s.292, 430; KILIÇOĞLU, Ahmet, Şeref, Haysiyet ve Özel Yaşama Basın Yoluyla Saldırılardan Hukuksal Sorumluluk, Ankara: Çağ Matbaası, 1982, s. 245; OĞUZMAN, M. Kemal/ ÖZ, M. Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt 2, Gözden Geçirilmiş 10. Bası, İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2013, s. 253. Ayrıca ERLÜLE, Fulya, age, s. 45’de, TERCIER’in de bu görüşte olduğuna ilişkin bknz dipnot 53.

KARAHASAN, Mustafa Reşit, Tazminat Hukuku Manevi Tazminat, Genişletilerek Yenilenmiş ve Düzenlenmiş 6. 27

Baskı, İstanbul: Beta Basım, 2001, s. 66.

ANTALYA, O. Gökhan, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt: 1, İstanbul: Beta Basım, 2012, s. 490.28

! 11

olması aranmaktadır. Bir diğer ifadeyle ekonomik ve sosyal yaşamını etkilemelidir. Tüzel

kişilerin niteliğinden dolayı sübjektif unsur aranmayacağı için manevi tazminat talep

edebileceklerdir . 29

Kişiye verilen manevi zararlar o kişide üzüntü oluşturabilir ancak tek başına

üzüntünün varlığı manevi tazminatın bir unsuru değildir. Bu sebeple sübjektif görüşe

katılmamaktayız.

Burada dikkat edilmesi gereken şudur ki, manevi tazminatın tüzel kişilerin ve ayırt

etme gücü olmayan kişiler tarafından talep edilebilmesine verilecek yanıt görüşlere göre

değişecektir.

Manevi Tazminatın Amacı

Manevi tazminatın amacının ceza, tatmin, önleme ve caydırma, denkleştirme, telafi,

maddi tazminatı tamamlayıcı olduğuna dair doktrinde farklı görüşler mevcuttur.

Bu görüşlerden tatmin görüşü ; zarara görenin uğradığı manevi zararı azaltacak bir 30

tatmin fonksiyonu görmektedir. Ancak bu görüşün kabulü halinde tüzel kişilerin tatmin

duygusu yeteneği olmadığı için, manevi tazminat talepleri kabul edilmeyecektir. Tatmin

görüşü manevi zararı açıklayan sübjektif görüş ile bağlantılıdır.

ANTALYA, O. Gökhan, age, s. 490.29

REİSOĞLU, Safa, (Borçlar), s. 228; ANTALYA, O. Gökhan, age, s. 488; DURAL, Mustafa/ÖĞÜZ, Tufan, age, s. 158; 30

KARAHASAN, Mustafa Reşit, age, s. 66; ZEVKLİLER, Aydın. Kişiler Hukuku Gerçek Kişiler, Ankara: Olgaç Matbaası, 1981, s. 357; KILIÇOĞLU, Ahmet, (Tüzel Kişi), s. 289; ERTAŞ, Şeref, age, s. 82; KILIÇOĞLU, Ahmet M., Manevi Tazminatın Hukuksal Niteliği, Ankara Barosu Dergisi, Yıl: 1984, Sayı: 1, s. 21; REİSOĞLU, Safa. Basın Özgürlüğü ve Kişilik Haklarının Korunması, Medeni Hukuk Hocalarına Saygı Günleri, Medeni Hukukta Güncel Sorunlar ve Önemli Gelişmeler Sempozyumu, 1. Baskı, İstanbul: XII Levha Yayıncılık, 2011, s. 107; KILIÇOĞLU, Ahmet, (Basın), s. 244; SAYMEN, H. Ferit, Manevi Zarar ve Tazmini Sureti, Doktora Tezi, İstanbul: Cumhuriyet Matbaası, 1940, s. 83-95. Yazar tatmin görüşünü benimsemektedir. Ayrıca konuyla ilgili açıklamalar için bknz EREN, Fikret, age, s. 784.

! 12

Bir diğer görüş ceza görüşüdür . Bu görüş zarar vereni cezalandırma amacı 31

taşımaktadır. Ancak fikrimizce bu görüşün kabulü mümkün değildir.

Bir diğer görüş de telafi görüşüdür. Bu görüşe göre manevi zararın amacı uğranılan

manevi zararı aynen veya nakden telafi etmektir . Telafi görüşü, tatmin ve ceza görüşleri gibi 32

sübjektif nitelikte bir görüş olmayıp, objektif bir görüştür ve burada zarara uğrayanın zararı

hissedip hissetmemesi aranmamaktadır . Bu görüşün kabulü ile tüzel kişiler de manevi 33

tazminat talebinde bulunabileceklerdir. Bu açıdan fikrimizce bu görüş daha isabetlidir.

Yargıtay kararlarında, manevi tazminatın amacını tatmin olarak açıkladığı bazı

kararlarında; “faili bir cezaya çarptırmaktan ziyade, mağduru tatmin ve onun ızdırabını

azaltmak ”, bozulan ruhsal dengesini telafi etmek, manevi değerlerindeki eksilmeyi 34

karşılamak ”, “duyulan manevi acıyı yumuşatmak, bozulan dengeyi onarmak, teselli 35

etmek ”, “zarara uğrayanda bir huzur duygusu uyandırmak, …diğer tarafın zenginleşmesine 36

neden olmama ”olarak açıklanmıştır. 37

KARAYALÇIN, Yaşar, Türk Hukukunda Şeref ve Haysiyetin Korunması, AÜHFD, Yıl: 1962, C.19, S. 1-4, s. 26; 31

Ayrıca görüşle ilgili açıklamalar için bknz: EREN, Fikret, age, s. 785.

OĞUZMAN, M. Kemal, İsviçre ve Türkiye’de Medeni Kanun ve Borçlar Kanununda Şahsiyetin Hukuka Aykırı 32

Tecavüze Karşı Korunması ve Özellikle Manevi Tazminat Davası Bakımından Yapılan Değişiklikler, Prof. Dr. Haluk Tandoğan’ın Hatırasına Armağan, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 1990, s. 28; TAŞKIN, Alim, Tüzel Kişilerin Kişilik Haklarının Korunması, AÜHFD, Cilt: 42, Sayı: 1-4,1991-1992, s. 243; FRANKO, Nisim İ., Şeref ve Haysiyete Tecavüzden Doğan Manevi Zararın Tazmini, 1973, s. 190; GÖNEN, Doruk, age, s. 200; ÖZEL, Sibel, age, s. 75; EREN, Fikret, age, s. 786; Bu görüşler için bknz ERLÜLE, Fulya, age, s. 80-90. Yazar s. 92’de telafi görüşünü savunmaktadır. Telafi görüşü için ayrıca bknz: KAYIŞ, Ferhat, Ahlaka Aykırı Bir Fiil İle Kişilik Haklarına Saldırı Nedeniyle Manevi Tazminat ve Hukuka Aykırılık Unsuru, Terazi Hukuk Dergisi, Yıl:6, Sayı: 53, Ocak 2011, s. 21.

EREN, Fikret, age, s. 787.33

Yarg. HGK, 17.02.2012 T., 2010/4-47E., 2010/74K., Sinerji Mevzuat ve İçtihat Programı.34

Yarg. 2 H.D., 14.12.2010 T., 2010/19954E., 2010/21075 K., Sinerji Mevzuat ve İçtihat Programı.35

Yarg. 11. H.D., 04.04.2011 T., 2009/10801E., 2011/3824 K., Sinerji Mevzuat ve İçtihat Programı.36

Yarg. HGK, 14.03.2007 T., 2007/13-130E., 2007/129 K. Sinerji Mevzuat ve İçtihat Programı.37

! 13

Yargıtay 12.04.2012 Tarihli bir kararında manevi tazminatta takdir edilecek tutarın, 38

“var olan durumda elde edilmek istenilen tatmin duygusunun etkisine ulaşmak için gerekli

olan kadar” olması gerektiğine hükmetmiştir.

Yargıtay yeni tarihli HGK kararında da “manevi tazminat ne bir ceza, ne de gerçek 39

anlamda bir tazminattır. 22.6.1966 tarihli ve 7/7 Sayılı İçtihadı Birleştirme Kararının

gerekçesinde belirtildiği gibi, ceza değildir; çünkü davacının yararı düşünülmeksizin sorumlu

olana hukukun ihlalinden dolayı yapılan bir kötülük değildir. Mamelek hukukuna dair bir

zararın karşılanmasını amaç edinmediği için de, gerçek anlamda bir tazminat sayılmaz.

Manevi tazminat mağdurda veya zarara uğrayanda bir huzur hissi, bir tatmin duygusu

doğurmalıdır. Manevi tazminatta temel olan ana düşünce budur” olarak amacını belirtmiştir.

Yargıtay kararda manevi değerlerde meydana gelen eksilme olarak manevi tazminatı

açıklamış ancak devamında kastedilenin tüzel kişinin acı, elem duyması değil manevi olarak

kişilik hakkı değerlerindeki eksilme olduğunu belirtmiştir.

Türk Hukukundaki Düzenleme

MK’nun 24. maddesine göre hukuka aykırı olarak saldırıya uğrayan kişi, kişilik

hakkının korunmasını hakimden isteyebilir. MK’nun 24/2’de hukuka uygunluk sebepleri

“Kişilik hakkı zedelenen kimsenin rızası, daha üstün nitelikte özel veya kamusal yarar ya da

kanunun verdiği yetkinin kullanılması sebeplerinden biriyle haklı kılınmadıkça, kişilik

haklarına yapılan her saldırı hukuka aykırıdır” olarak düzenlenmiştir.

MK’nun 25. maddesinde kişilik hakkının ihlalinde açılabilecek davalar düzenlenmiş

olup, bu davalardan birisi de manevi tazminattır. MK 25/4’e göre; manevi tazminat alacağı 3.

Yargıtay Kararları Dergisi, Cilt: 39, Ocak 2013, Sayı: 1, Yarg. 4. HD, 2012/3690E., 2012/6292K., 12.04.2012 T. Kararı, s. 38

33 vd.

Yarg. HGK, 01.02.2012 T., 2011/4-687E., 2012/26K., http://www.ozcan-ozcan.av.tr/ictihad/46/tuzel-kisiler-de-manevi-39

tazminat-isteyebilirler.html (erişim tarihi:22.03.2013).

! 14

http://www.ozcan-ozcan.av.tr/ictihad/46/tuzel-kisiler-de-manevi-tazminat-isteyebilirler.html

Kişilere devredilemez. Ancak miras bırakan sağlığında bu talebi ileri sürmüşse mirasçılara

geçebilir . MK 25/5’e göre; kişilik hakkı ihlal olunan davacı kendi yerleşim yeri veya 40

davalının yerleşim yerinde davayı açabilir.

MK’nun 26. maddesinde adın haksız olarak kullanılmasına manevi tazminat

istenebileceği özel olarak düzenlenmiştir.

MK’da özel olarak düzenlenen evlenmenin butlanı, boşanmada ve nişanın

bozulmasındaki manevi tazminata konumuz gereği talep edilemeyeceği için yer

verilmeyecektir.

Diğer özel düzenlemeler olan TBK’nun 57. maddesindeki haksız rekabetten

kaynaklanan, FSEK’in 70. maddesinde eser üzerindeki fikri hakkın ihlalinde ve markaların

korunması hakkında KHK’nun 62 ve 68. maddelerine göre manevi tazminat talebi ileriki

başlıklarda açıklanacaktır.

Kişilik hakkı yayımlanan basın yoluyla ihlal olunan kişi düzeltme hakkını kullanırsa

manevi tazminat talebi kalkabilir. Basın Kanunu 18. maddede düzeltme ve cevabın

yayınlanmamasının yaptırımları düzenlenmiştir. Düzeltme yayınlanmadığı takdirde manevi

tazminat talebini kişilik hakkı ihlal edildiği için isteyebilecektir.

Düzeltme ve cevap hakkı radyo ve televizyonların kuruluş ve yayın hizmetleri

hakkında kanunun 18. Maddesinde de düzenlenmiştir. İlgili kanunun 18/6 hükmüne göre;

kişilik hakkı ihlal edilen gerçek ve tüzel kişiler kişilik haklarını ihlâl eden yayın

hizmetlerinden kaynaklanan manevi zararı medya hizmet sağlayıcı kuruluş ile birlikte

programın yapımcısından talep edebilirler.

SEROZAN, Rona. Kişiye Sıkı Biçimde Bağlı Sayılan Manevi Hakların Mirasçıya Geçebilirliği, Prof. Dr. Özer 40

Seliçi’ye Armağan, 1. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2006, s. 561’de Alman ve Avusturya hukuklarında intikal yasağının aşıldığını, hatta İsviçre hukukunda manevi tazminat isteminin ileri sürüldüğünü varsayanların dahi olduğunu belirterek Türk Hukukundaki durumu eleştirmektedir.

! 15

Doktrinde, uygulamada kabul edilen ve İsviçre hukukunda da baskın olan görüşe

göre; manevi tazminat talebi, TBK 114/II’de haksız fiile ilişkin hükümlerin kıyasen

sözleşmeye aykırılığa da uygulanabileceği hükmünden hareketle kabul edilmektedir. Ancak

sözleşmeye aykırılık ile kişilik hakkı ihlali oluşmalıdır. Böylece TBK 56. Ve 58. Maddeleri

uygulanabilecektir. Ancak bu hükümler doğrudan değil kıyasen uygulanabilir . 41

BK 47, TBK 56’ da bedensel bütünlüğün zedelenmesi halinde manevi tazminat

düzenlenmiştir. Ancak konumuz gereği tüzel kişilerin bedensel bütünlüğü söz konusu

olmadığı için bu madde uygulama alanı bulmayacaktır.

BK 49, TBK 58. maddesine göre; “Kişilik hakkının zedelenmesinden zarar gören,

uğradığı manevi zarara karşılık manevi tazminat adı altında bir miktar para ödenmesini

isteyebilir.

Hâkim, bu tazminatın ödenmesi yerine, diğer bir giderim biçimi kararlaştırabilir

veya bu tazminata ekleyebilir; özellikle saldırıyı kınayan bir karar verebilir ve bu kararın

yayımlanmasına hükmedebilir”.

Manevi tazminat talep edilebilmesi için özel bir kusur şartı aranmamaktadır. Kusur

sorumluluğu veya kusursuz sorumluluğa ilişkin şartların varlığı halinde, bunlara ilişkin

şartların varlığı yeterlidir.

Doktrinde Hatemi, fikri haklar dışında, haksız rekabet, adın haksız kullanımı, MK’da

özel olarak düzenlenen manevi tazminat hallerini “boyutları iyi tespit edilemeyen maddi zarar

yankısı” olarak nitelendirmekte ve manevi tazminat bedelini “maddi tazminata eklenen bir

ANTALYA, O. Gökhan, age, s. 496, 514.41

! 16

denkleştirme bedeli olarak görmektedir. Hatemi’ye göre; “saf anlamda manevi tazminat

TBK’nun 58. Maddesinde vardır . 42

Tüm bu açıklamalar ışığında hakkında özel hüküm varsa özel hükümler yok ise TBK

m. 58’de ki genel hüküm uygulama alanı bulacaktır . 3444 sayılı kanunla değiştirilmeden 43

önceki MK 24’de manevi tazminatın kanunda belirtilen hallerde talep edebileceği yer

alıyordu. Artık bu özel durumların belirtilmesi kanunen aranmadığı için MK’ da yer alan özel

düzenlemelerin gereksiz olduğu da savunulmuştur. Bu özel düzenlemeler olmasa dahi MK 25

ve TBK 58 uyarınca manevi tazminat talep edilebilecektir . 44

Hakimin manevi tazminat miktarını belirlerken BK 49/2. fıkrasında yer alan,

“tarafların sıfatını, işgal ettikleri makamı ve diğer sosyal ve ekonomik durumlarını da dikkate

alır” hükmü TBK 58. maddesine alınmayışının sebebi kanunun gerekçesinde, TBK’nun 51.

maddesinde “Hâkim, tazminatın kapsamını ve ödenme biçimini, durumun gereğini ve özellikle

kusurun ağırlığını göz önüne alarak belirler” hükmü olarak açıklanmıştır. Ancak 51.

Maddenin açıkça hangi tazminat türü için öngörüldüğü belirtilmese de, manevi tazminatın

belirlenmesinde de kıyasen uygulanabileceği öngörülmüştür . Hakim takdir hakkını 45

kullanacağı için ayrıca MK’nun 4. maddesi uyarınca hukuka ve hakkaniyete uygun

davranmalıdır . 46

Anayasanın 12. maddesinde “Herkes, kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilmez,

vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere sahiptir” hükmü ile temel hak ve özgürlükler

HATEMİ, Hüseyin/GÖKYAYLA, Emre, Borçlar Hukuku Genel Bölüm, İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2011, s. 167.42

OĞUZMAN, M. Kemal/SELİÇİ, Özer/ÖZDEMİR-OKTAY, Saibe, age, 230 dipnot 816’da.43

DURAL, Mustafa/ÖĞÜZ, Tufan, age, s. 158; ERLÜLE, Fulya, age. s.119.44

GÜRPINAR, Damla, Haksız Fiil Kaynaklı Zararların Tazmini Bakımından 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununun 45

Getirdikleri, İzmir Barosu Dergisi, Yıl: 77, Sayı: 2, Mayıs 2012, s. 269.

GÜRPINAR, Damla, age, s. 270.46

! 17

düzenlenmiştir. Ayrıca Anayasanın 17. Maddesinde herkesin manevi varlığını koruma ve

geliştirme hakkı olduğu da düzenlenmiştir.

Çalışmamızda ilgili yerlerde diğer düzenlemelere de değineceğiz.

TÜZEL KİŞİLERDE MANEVİ TAZMİNAT DAVASI

GÖRÜŞLER

Tüzel kişilerin manevi tazminat talepleri doktrinde tartışmalıdır. Klasik görüşe

göre ; tüzel kişilerin insanlara özgü duyguları hissedebilmesi mümkün olmadığından manevi 47

tazminat talep edemezler. “Medeni Kanun kişiliğin korunmasını düzenlerken ferdi değil şahsı

esas almıştır. Tüzel kişilerin de şahıs olmaları sebebiyle MK 23 VE 24 den

yararlanabilirler ”. Bu görüşü benimseyen yazarlara göre, tüzel kişiler insanlara özgü 48

bedensel bütünlüğün ihlali vb kişilik haklarının ihlali dışındaki değerlerinin ihlali halinde MK

25’de yer alan manevi tazminat davası haricindeki diğer davaları açabilirler.

Bu görüşteki yazarlardan Kılıçoğlu, manevi tazminatta tatmin görüşünü benimsediği

için, basın yoluyla kişilik hakkının ihlalinde, tüzel kişilerin bu davayı açamayacağını, bunun

yerine durdurma ve önleme davalarını açabileceklerini, hatta tüzel kişilerin yitirilen

TORAMAN, Cüneyt, Türk Hukukunda Radyo ve Televizyon Yoluyla Kişilik Haklarının İhlali, Yüksek Lisans Tezi, 47

İstanbul, 2006, s. 153; SEROZAN, Rona, Kişilik Hakkının Korunması İle İlgili Bazı Düşünceler, Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, yeni Seri, Yıl: 11, Sayı: 14, 1977, s. 108-109(Ancak SEROZAN daha sonra görüşünü değiştirmiştir); KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip, age, s. 158; KILIÇOĞLU, Ahmet, (Tüzel Kişi), s. 294; FRANKO, Nisim İ., age, s. 190; KILIÇOĞLU, Ahmet, (Basın), s. 267; GÖNEN, Doruk, age, s. 183 dipnot 739’da yer alan yazarlar bu görüştedir: RİKLİN, Franz, Der Schutz Der Personlichkeit Gegenüber Eingriffen Durch Radio und Fernsehen Nach Scweizerischem Privatrecht, Freiburg, Universitatsverl, 1968, s. 384-385; MARTİN, Alfred, De La Responsabilité Résultant Des Délits D’aprés Le Code Fédéral Des Obligation, RDS, C: 8, Yıl: 1889, s. 35-36; SIMONART, Valérie, La Personnalité Morale En Droit Privé Comparé, Bruxelles, Bruylant, 1995, s. 228-229; TERCIER, Pierre, Le Nouveau Droit De La Personnalité, Zurich, Schulthess, 1984, s. 269; TERCIER, Pierre, Contribution A L’étude Du Tort Moral Et De Sa Réparation En Droit Civil Suisse, Fribourg, Ed. Universitaires, 1971, s. 157 vd.; BARRELET, Denis, La Protection De La Personnalité En Droit Civil, Fribourg, Institut De Journalisme Et Des Communications Sociales, 1985.

FRANKO, Nisim İ, age, s. 187. Naklen dipnot: SAYMEN, F. H., 1948, s. 285; TUOR, P, Le Code Civil Suisse, Zurich, 48

1942, s. 98-99, DES GOUTTES, R., Tort Moral FJS No. 1141, 5 dip notu 35, SAYMEN, F.H., 1960, Türk Medeni Hukuku II. Şahsın Hukuku, İstanbul, 1960, s.311; SAYMEN, F.H., Medeni Hukukumuzda Hükmi Şahıslar(Cemiyet-Vakıf-Tesis), İstanbul, 1944, s. 73; BİLGE N., Hükmi Şahısların Sahip Olabilecekleri Haklar, Ad Cer, 1942, s. 68.

! 18

saygınlıklarının kazanılmasında manevi tazminata göre kararın yayınlanmasının daha etkin

olacağını belirtmiştir . 49

Ancak doktrindeki hakim görüşe göre; TBK’nun 58. maddesi uyarınca tüzel kişilerin

de tazminat hakkı olduğu kabul edilmektedir . 50

Bu görüşte olan yazarların aralarında da bazı farklı görüşler vardır. Bir görüşe göre;

“bünyesindeki kişilerin temsilcisi” konumundaki tüzel kişiler manevi tazminat talep

edebilirler . Başka bir görüş ise manevi tazminat hakkını sadece manevi amaçlı kurulmuş 51

KILIÇOĞLU, Ahmet, (Basın), s. 268.49

REİSOĞLU, Safa, (Borçlar), s. 231-232; DURAL, Mustafa/ÖĞÜZ, Tufan, age, s. 246; SEROZAN, Rona (Yaklaşım), s. 50

96; İŞGÜZAR, Hasan, age, s. 873; AYDOS, Oğuz Sadık, Basın Yolu İle Kişilik Hakkı İhlallerinde Manevi Tazminat, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: XVI, Sayı: 2, Nisan 2012, s. 13; ÇETİN, Pınar, Manevi Tazminat Davasının Hukuki Niteliği ve Özellikle Tazminat Miktarının Belirlenmesi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Master Tezi, 2007, s. 33; SUNGUR, H. Halis, Borçlar Kanunu ve Tatbikatı, İstanbul: Cumhuriyet Matbaası, 1943, s. 165; REİSOĞLU, Safa, (Basın), s. 88; TEKİNAY/AKMAN/ BURCUOĞLU/ALTOP, Tekinay Borçlar Hukuku, 7. Bası, İstanbul, 1993, s. 667; ULUSAN, İlhan, Bir Derneğin Kişilik Haklarının Zedelenmesi İle İlgili 3 Haziran 1971 Tarihli İsviçre Federal Mahkemesi Kararı, Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Derneği, Yıl:7, Sayı:10, s. 208-218; OĞUZMAN, M. Kemal/ ÖZ, M. Turgut, age, s. 266; AKİPEK, Jale G./AKINTÜRK, Turgut/ ATEŞ KARAMAN, Derya, age, s. 418; EREN, Fikret, age, s. 787; TANDOĞAN, Haluk, Türk Mesuliyet Hukuku (Akit Dışı ve Akdi Mesuliyet), Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No: 159, 1961, s. 333; SAYMEN, H. Ferit, (Manevi), s. 193; ÖĞÜZ, M. Tufan, Türk Hukukunda Vakıf Tüzel Kişiliğinin Hukuki Esasları, İstanbul: Beşir Kitabevi, 2007, s. 66; ERGÜN, Ömer, age, s. 155 vd.’da bu hakkın MK 48 dışında haksız rekabet veya adın haksız kullanımı gibi hallerde kullanılabileceğini kabul eder; AYAN, Mehmet, AYAN, Nurşen, age, s. 96; TUNÇOMAĞ, Kenan, Türk Borçlar Hukuku I. Cilt, Üzerinde Çalışılmış ve Geliştirilmiş 6. Bası, İstanbul: Sermet Matbaası, 1976, s. 503; TUHR, Von Andreas, Borçlar Hukukunun Umumi Kısmı Cilt: 1, İstanbul: Yeni Matbaa, 1952, Çeviren: Cevat Edege, s. 124; FEYZİOĞLU, Feyzi Necmeddin, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt: 1, Yenilenmiş ve Genişletilmiş 2. Bası, İstanbul: Fakülteler Matbaası, 1976, s. 611-612; SAYMEN, Ferit H., Kimler Manevi Tazminat Talep Edebilir? İÜHFM, Cilt: VL, Sayı: 1, s. 126, 142-145; HELVACI, Serap, (Gerçek) s. 162, GÖNEN, Doruk, age, s. 197; TAŞKIN, Alim, age, s. 242; EDE, Nejat, Manevi Tazminat Konusundaki Gelişmeler ve Tüzel Kişilerin Manevi Tazminat İstemleri, Ankara Barosu Dergisi, Sayı: 5, Yıl:1992, s. 732; KARAHASAN, Mustafa Reşit, age, s. 212; GÜRSOY, Kemal Tahir, Manevi Zarar ve Tazmini, AÜHFD, Cilt: 30, Sayı: 1-4, 1973, s. 12, 28; ÖZSUNAY, Ergun, (Tüzel), s. 69, 70; HATEMİ, Hüseyin/GÖKYAYLA, Emre, age, s. 168; OĞUZMAN, M. Kemal/SELİÇİ, Özer/ÖZDEMİR-OKTAY, Saibe, age, s. 232; AKÜNAL, Teoman, age, İstanbul, 1995, s. 29; ERLÜLE, Fulya, age, s. 46 dipnot 57’de naklen: BREHM, Roland, Berner Kommentar, Kommentar Zum Schweizerischen Privatrecht, Das Obligationenrecht, Band VI, 1. Abteilung, Allgemeine Bestimmungen, 3. Teilband, 1. Unterteilband, Die Entstehung Durch Unerlaubte Handlungen Art. 41-61 Or, 2. Aufl. Bern, 2006, Art. 49, N. 40 vd; KELLER, Max/GABI, BOLLIGER, Sonja, Haftpflichtrecht, Bd. II, Haftpflichtrecht, 2. Aufl., Basel und Frankfurt Am Main, 1988, s. 123. ERLÜLE, Fulya, age, s. 67’de bu görüşü kabul etmektedir.

GÖNEN, Doruk, age, s. 185. Naklen: Druey, Die Forderung Auf Eine Geldzahlung Zum Ausgleich Für Immaterielle 51

Nachteile Im Vergleich Mit Der Forderung Auf Ersatz Des Vermögensschadens, s. 165-166.

! 19

tüzel kişilere tanır . Bir diğer görüş; manevi tazminatın cezalandırıcı ve denkleştirici 52

olduğunu savunarak tüzel kişilerin de taleplerine olumlu cevap vermektedir . 53

ÖĞÜZ bu görüş konusundaki açıklamalarına tüzel kişiliğin niteliği konusundaki

teorilerle devam etmektedir. Yazara göre; varsayım teorisinin kabulü halinde de tüzel kişinin

organlarını oluşturan kişilerin duyduğu acı ve ızdırap tüzel kişinin acı ve ızdırabı olarak

sayılıp manevi tazminat talep edilebilir. Bir diğer teori olan gerçeklik teorisinin kabulü

halinde de, organların acı ve ızdırabı tüzel kişinin acı ve ızdırabı olarak kabul edilebilecektir.

Yazarın bir diğer gerekçesi de; manevi tazminat davasının tüzel kişiler bakımından kabulünün

amaca uygun olduğudur. Buradaki amaçtan kasıt, eğer tüzel kişinin manevi tazminat davası

açamayacağı kabul edilirse; açılacak olan manevi tazminat davası sayısı tüzel kişiyi oluşturan

kişiler kadar olacağından, sayıca fazla olacaktır . Ayrıca, tüzel kişiyi oluşturan kişilerin 54

açacağı davaların haksız fiil failini içine düşüreceği durum adalet duygusuyla

bağdaşmayacaktır . 55

İsviçre hukukunda da yerleşik içtihatlar bu talebe olumlu cevap vermektedir . 56

Fransız hukukunda da gerekli şartlar varsa tüzel kişilerin manevi tazminat hakkı vardır . 57

Paris Ticaret Mahkemesi’nin verdiği bir kararda; dava konusu olayda banka, şirket hakkında

GÖNEN, Doruk, age, s. 185. Naklen: ; MARTİN, Alfred, De La Responsabilité Résultant Des Délits D’aprés Le Code 52

Fédéral Des Obligation, RDS, C: 8, Yıl: 1889, s. 36.

HATEMİ, Hüseyin/GÖKYAYLA, Emre, age, s. 168’de manevi tazminatın aslında maddi tazminata eklenen bir 53

denkleştirme bedeli görevi gördüğünü ve tüzel kişilerin de talep edebileceği fikrindedir.

ÖĞÜZ, M. Tufan, age, s. 67-68; Usul ekonomisi fikrini savunan bir diğer yazarlar; TEKİNAY/AKMAN/ BURCUOĞLU/54

ALTOP, age, s. 667.

SAYMEN, H. Ferit, (Manevi), s. 194.55

GÖNEN, Doruk, age, s. 186. Naklen: ATF 55II 94=JdT 1929 I 575; ATF 64 II 14= JdT 1938 I 450; ATF 108 II 422 = JdT 56

1984 I 104; ATF 107 IV 155= JdT 1983 IV 19. Ayrıca federal mahkemenin sıkça başvurduğu bir karar olan “Club Méditerranée” kararı için bknz: GÖNEN, Doruk, age, s. 187. Naklen: ATF 95 II 481= JdT 1971 I 226. Riemer, Bundesgerichtspraxis Zum Personenrecht Des ZGB, s. 84 vd. Bu karara ilişkin açıklamalar için bknz dipnot: 94.

GÖNEN, Doruk, age, s. 187. Naklen: STOFFEL-MUNCK, Philippe, Le Préjudice Moral Des Personnes Morales, Libre 57

Droit: Mélanges En L’Honneur De Philippe Le Tourneau, Paris, Dalloz, 2008, s. 960.

! 20

ekonomik değerlendirme yapmış ve değerlendirme sonucunda mahkeme 30 milyon avro

tazminata hükmetmiştir . 58

Yargıtay bir spor kulübünün zamanında maça gelememesi ve maçın yapılamaması

nedeniyle açılan davada verdiği kararında, öncelikle spor kulüplerinin tüzel kişiliği olduğunu

belirterek, tüzel kişilerin “nitelikçe gerçek kişilerin kişiliklerine özgü olanların dışında kişilik

haklarına sahiptir ve bunların halele uğratılması halinde manevi tazminat adı altında

kendilerine bir özel giderin sağlanmasını isteyebilirler ”. 59

Yargıtay “…gazetede yayınlanan açıklamasında kooperatifin halka zulüm 60

yapmakla suçlandığı ve bu şekilde kişilik haklarına saldırıldığı”na karar vererek tüzel

kişilerin manevi tazminat hakkı bulunduğuna hükmetmiştir.

Ancak Yargıtay “kitap yazarak bir vakıf hakkında, yıkıcı, bölücü, yasa dışı faaliyette

bulunuyor diyen ve bunlara ilişkin somut delili bulunmayan kimsenin yazdığı kitabı ifade

özgürlüğü olarak değerlendirerek” vermiş olduğu bir kararında da kişilik haklarına saldırı ve

sonucunda manevi zarar oluşmasına rağmen manevi tazminata hükmetmemiştir . 61

TARTIŞMALARA İLİŞKİN KANAATİMİZ

Manevi tazminatın açıklanmasında ve manevi tazminatın amacına ilişkin kabul

edilen görüşlere göre tüzel kişilerin manevi tazminat talebi değişmektedir. Tüzel kişiler her ne

GÖNEN, Doruk, age, s. 187. Naklen: T. Com. Paris, 12 Janvier 2004, SALVMH c. Sté Morgan Stanley.58

UYGUR, Turgut. Açıklamalı İçtihatlı Borçlar Kanunu Sorumluluk ve Tazminat Hukuku Madde 41-50, 2. Cilt, 59

Genişletilmiş 2. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2003, s. 2339-2340. Naklen: Yarg. 4. HD, 22.6.1979 T., E. 7879, K. 6928.

ÇETİN, Erol, Basın Hukuku, 3. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2007, s. 508’de yer alan Yarg. 4. HD, 60

24.09.2001-4164/8421K.

ERGÜN, Ömer, age, s. 160. Naklen: Yarg. 4. HD. 2004/8460E., 2005/5152K., 10.05.2005 T. Kaznacı Bilişim-İçtihat Bilgi 61

Bankası.

! 21

kadar gerçek kişilere özgü bazı duyguları hissedemeyecek olsa da kişilik haklarının ihlalinde

manevi tazminat talep edebilirler. Ancak burada tüzel kişilerin insanlara özgü yaş, hısımlık ve

cinsiyet gibi haklardan yararlanamayacağı ve buna bağlı manevi tazminat talebinde

bulunamayacağı, boşanma, nişanlanma sebebiyle manevi tazminat talep edemeyeceği kabul

edilmektedir.

TÜZEL KİŞİLERDE MANEVİ TAZMİNAT TALEP EDİLEBİLECEK DURUMLAR

GENEL OLARAK

Tüzel kişilerin kişilik hakkının olup olmadığı, var ise bunun kapsamı ve gerçek

kişilerin kişilik hakkından ayrıldığı noktalar esas olarak hak ehliyeti kavramı altında

değerlendirilerek bir çözüme ulaştırılmalıdır . MK’da tüzel kişilerin hak ehliyeti 62

düzenlenmiştir. Bu bağlamda tüzel kişiler de kişilik hakkının korumasını isteyebilirler . 63

Tüzel kişilerde kişiliğin kazanıldığı zaman konusunda değişik sistemler vardır. Bu 64

sistemler izin sistemi, normatif sistem, serbest kuruluş sistemi ve tescil sistemi olarak

sayılabilir. İzin sisteminde devletin izni gereklidir. İzin sistemi Alman hukukunda BGB 80’e

GÖNEN, Doruk, age, s. 28. Naklen: Hans Maurer, Das Personlichkeitsrecht der juristischen Person Bei Konzern und 62

Kartell, Aarau, 1954, s. 56.


ÖZTAN, Bilge, (Medeni), s. 326’da sistemleri 4’e ayırmıştır. İzin, serbest kuruluş, bildirim, tescil sistemidir. Yukarıdaki 64

açıklamalara ek olarak yazara göre bildirim sistemi, serbest kuruluş sisteminin bir alt dalıdır. Bu sebeple dernekler bildirim sistemini benimsemiştir. Diğer ayrımlar için bknz: KILIÇOĞLU, Ahmet M., (Medeni), s. 210’da bu sistemleri 3’e ayırmıştır. AKINTÜRK, Turgut/ATEŞ KARAMAN, Derya, age, s. 184’de bu sistemleri 3’e ayırmıştır; HELVACI, Serap/ERLÜLE, Fulya, age, s. 103’de bu sistemleri 3’e ayırmıştır; ERGÜN, Ömer, age, s. 26-29’da bu sistemleri 3’e ayırmıştır; ZEVKLİLER, Aydın/ ERTAŞ, Şeref, HAVUTÇU, Ayşe/ AYDOĞDU, Murat/GÜRPINAR, Damla. Yeni Medeni Kanuna Göre Medeni Hukuk (Temel Bilgiler), 7. Bası, Ankara: Turhan Kitabevi, 2012, s. 139-140’da 3’e ayırmıştır; AYAN, Mehmet/AYAN, Nurşen, age, s. 158’de bu sistemleri 4’e ayırmıştır, SEROZAN, Rona, (Medeni), s. 443’de normatif tescil veya bildirim sistemiyle tüzel kişiliğin kazanıldığını belirtir.

! 22

göre vakıflar için, Anglo Saxon hukukunda da tüzel kişilerin kuruluşunda geçerlidir . Ayrıca 65

kamu hukuku tüzel kişilerinde de izin sistemi geçerlidir . 66

Normatif sistemde, şartlar mevcutsa devletin ilgili organları izin vermek zorundadır.

Serbest kuruluş sisteminde kurucuların irade beyanları yeterlidir. Bu bağlamda

MK’nun 59. Maddesine göre derneklerin gerekli belgeleri verdikleri anda tüzel kişilik

kazanacağı için serbest kuruluş sistemine tabi oldukları söylenebilir. Ancak burada esnaf ve

sanatkarlar derneklerinde izin sisteminin geçerli olduğu ileri sürülmektedir . 67

Tescil sisteminde tüzel kişilik tescille kazanılır. MK’nun 102. maddesine göre;

“Vakıf, yerleşim yeri mahkemesi nezdinde tutulan sicile tescil ile tüzel kişilik kazanır” hükmü

sebebiyle vakıfların tescil sistemine tabi olduğu söylenebilir. Ticaret şirketlerinde ise izin

sistemi ile tescil sistemi arasında bir durumun mevcut olduğu görüşü ve izin almanın 68

zorunlu olmadığı hallerde normatif tescil sisteminin geçerli olduğu görüşü mevcuttur. 69

Gerekli tüm şartlar sağlansa dahi, hukuka ve ahlaka aykırı amaçlarla kurulan mal

topluluklarının tüzel kişilik kazanamayacağı da MK 47/2’de düzenlenmiştir.

Kişiliğin korunması tüzel kişiler tarafından da istenebilecek bir haktır. Bu sebeple

tüzel kişilerin hak ehliyetine sahip oldukları an kişilik hakkının kazanıldığı an iken, tüzel

kişilerin sona erme anı da kişiliklerinin son bulduğu andır . 70

AKİPEK, Jale G./AKINTÜRK, Turgut/ ATEŞ KARAMAN, Derya, age, s. 534.65



AYAN, Mehmet/AYAN, Nurşen, age, s. 158. AKİPEK, Jale G./AKINTÜRK, Turgut/ ATEŞ KARAMAN, Derya, age, s. 68

536.



! 23

MK’nun 48. Maddesine göre tüzel kişilerin insana özgü olan; cins, yaş, hısımlık gibi

özellikler dışında kalan değerleri söz konusudur. Bu bağlamda tüzel kişilerin hayat, beden

bütünlüğü ve sağlığı gibi değerleri olamaz. Ancak tüzel kişilerin onur ve saygınlığı, adı, gizli

alanı, ekonomik özgürlüğü, mesleki saygınlığı, mesleki ve ticari sırları gibi değerleri söz

konusu olabilir.

Bu sayılanlar haricinde tüzel kişilerin “topluluk hakkı” olarak adlandırılan bazı

hakları da vardır. MK’nun 67. Maddesinde yer alan derneklerde üyelikten çıkarılma, MK’nun

70. Maddesinde yer alan üyelikte ödenti verme borcu ve MK’nun 88. Maddesinde yer alan

derneğin feshi ile kişiliğe son verebilme bunlara örnek olarak sayılabilir . Ayrıca MK’nun 81. 71

Maddesinde yer alan tüzüğü değiştirme hakkı da sayılabilir . Bu haklar sadece tüzel kişiliğin 72

sahip olabileceği haklardır.

TAZMİNAT TALEPLERİ

TÜZEL KİŞİLERİN ADI

MK’nun 26. maddesine göre, adın kullanımı haksız ise manevi tazminat talep

edilebilir. Doktrinde hakim olan görüşe göre; ad üzerindeki hak da kişilik hakkı olarak kabul

edilmelidir . 73

Tüzel kişilerin uzun olan ticaret unvanından çok kısaltılmış haliyle tanınırlar.

Örneğin Türkiye İş Bankası Anonim Şirketi yerine kısaca İş Bankası denilmektedir. Bu

AYAN, Mehmet, AYAN, Nurşen, age, s. 160.71

ZEVKLİLER, Aydın/ ERTAŞ, Şeref, HAVUTÇU, Ayşe/ AYDOĞDU, Murat/GÜRPINAR, Damla, age, s. 144.72

DURAL,Mustafa/ÖĞÜZ,Tufan, age, s. 165; aynı yönde bknz: HELVACI, Serap, Türk ve İsviçre Hukuklarında Kişilik 73

Hakkını Koruyucu Davalar, İstanbul: Beta Yayınevi, 2001, s. 74, OĞUZMAN, M. Kemal/SELİÇİ, Özer/ÖZDEMİR-OKTAY, Saibe, age, s. 159.

! 24

kısaltmalar ve ayrıca müstear(takma) ad, telgraf adresleri, e mail adresleri, temsili adlar da

adın korunması kapsamında değerlendirilmelidir . 74

Tüzel kişilerin adı üzerindeki hak 2 alt başlık halinde incelenebilir. İlk olarak medeni

hukuk tüzelkişileri; dernek ve vakıflar, siyasi partiler, sendika ve konfederasyonlarda tüzel

kişilerin adı, bir tüzel kişiyi diğer tüzel kişilerden ayırt eder. Bu sebeple kişilik hakkı değerleri

kapsamında olduğu doktrin ve uygulamada kabul edilmiş olup, bu koruma MK’nun 26.

maddesindeki ad üzerindeki hakkın korunmasına ilişkin özel hüküm ve MK’nun 24. ve 25.

maddelerindeki genel hükümler kapsamındadır . 75

Tacirler TTK’nun 39. Maddesinde göre ticaret unvanı kullanmak zorundadır. Bir

diğer alt başlık ise ticaret hukuku tüzel kişilerinin adı üzerindeki hakları olarak incelenebilir.

Burada da ticaret unvanının MK korumasından faydalanıp faydalanmayacağı tartışmalıdır. Bir

görüşe göre; ticaret unvanı addan farklı özellikler taşıdığından kişilik hakkından ziyade

malvarlığı hakkı olarak değerlendirilmeli; baskın olan diğer görüşe göre ise ticaret unvanı da

bir ticaret şirketi için ayırt edici olduğundan kişilik hakkı kapsamındadır . İsviçre hukukunda 76

ise özel düzenlemenin ilk sırada, kişilik hakkına ilişkin hükümlerin ise şartların varlığı

halinde daha sonra uygulama alanı bulabileceği düzenlenmiştir . 77

TTK’nun 52. maddesinde tescilli bir ticaret unvanının haksız kullanımı sonucu

manevi tazminat talep edilebileceği düzenlenmiştir. Tescil edilmemiş ise TTK’nun 54.

Maddesindeki haksız rekabetin korumasından yararlanacaktır.

TEKİNAY, Sulhi Selahattin, age, s. 285; TORAMAN, Cüneyt, age, s. 63; HELVACI, Serap, (Davalar), s. 75; 74

OĞUZMAN, M. Kemal/SELİÇİ, Özer/ÖZDEMİR-OKTAY, Saibe, age, s. 159.

GÖNEN, Doruk, age, s. 69-70’de bu görüşler yer almaktadır.75

OĞUZMAN, M. Kemal/SELİÇİ, Özer/OKTAY-ÖZDEMİR, Saibe, age, s. 107; GÖNEN, Doruk, age, s. 73-74’de bu 76

görüşler yer almaktadır. GÖNEN, Doruk, age, s. 79’da ticaret unvanının 80’de işletme adının kişilik hakkı korumasından faydalanmaması gerektiği görüşündedir. Ancak sıradışı durumlarda bu hükümlerin uygulanabileceğine dair yazarın görüşü için bknz: s. 80.

GÖNEN, Doruk, age, s. 74-75’ de bu görüş yer almaktadır.77

! 25

Doktrinde; MK’nun m. 26/II. Fıkrasında “uğranılan haksızlığın niteliği” ifadesi ile

zararın özel olarak ağırlığının kastedilmediği, böylece açılacak manevi tazminat davasında

TBK m. 58’in uygulanabileceği ifade olunmuştur . Tüzel kişilerin ticaret unvanı ve işletme 78

adı ile ilgili TTK 51 ve 52’de özel koruma hükümleri de vardır.

Yargıtay Çayan ve Özçayan olarak sicile kayıtlı 2 ayrı ticaret unvanından Özçayan’ın

öz kelimesinin küçük yazılmış olmasından dolayı ticaret unvanına tecavüz olduğuna karar

vermiştir . 79

Yargıtay izinsiz olarak TSE isminin kullanılması sonucu açılan manevi tazminat

davasında “davacı tüzel kişinin yasayla tespit edilmiş -TSE- ismi üzerinde ve gerçek kişilerden

farksız olarak "kişilik hakkı" mevcuttur. Türk Medeni Kanunu gerçek ve tüzel kişiliği

ayırmaksızın ismi, kişilik hakkı içerisinde taşıdığı önemi gözönünde bulundurarak, kişiliği

korumaya ilişkin hükümlerle özel surette koruma yoluna gitmiştir. İşte ismi özel surette

koruyan MK.nun 25. maddesinde ismin gasbı halinde zarar görenin manevi tazminat talep

edeceği kabul edilmiştir” kararı ile MK 25’in uygulanacağına karar vermiştir . 80

İşletme adı TTK m. 53’de düzenlenmiştir. Tescil edilen işletme adı için TTK’nun 45.

Maddesi de uygulama alanı bulacaktır. Böylece tescilli bir işletme adı eski TTK’nun aksine

sadece sicil çevresinde değil tüm Türkiye’de korunmuş olacaktır. Eğer işletme adının TTK m.

55/a/2 anlamında gerçek veya yanıltıcı olarak kullanılması halinde haksız rekabete sebebiyet

verilebilir.

AKİPEK, Jale G./AKINTÜRK, Turgut/ ATEŞ KARAMAN, Derya, age, s. 436. Aynı yönde naklen: ÖZTAN, s. 172, 78

ARPACI, s. 170.

Yarg. 11. HD, 06.04.2000T., 2000/2077E., 2000/2686K., Sinerji Mevzuat ve İçtihat Programı, (erişim tarihi: 01.03.2013).79

Yarg. 4. HD, 11.10.1982T., 1982/4544E., 1982/8663K., Sinerji İçtihat ve Mevzuat Programı.80

! 26

İşletme adı hakkındaki TTK’daki hükümler yetersiz kalırsa kişilik hakkını koruyucu

hükümler tamamlayıcı olarak uygulanabilecektir . 81

TÜZELKİŞİLERİN GİZLİLİK VE ÖZEL HAYAT ALANI

Tüzel kişilerin kişisel değerlerinden oluşan gizlilik alanı da koruma kapsamındadır.

Burada “tüzel kişilerin iç işleyişine dair bilgiler, dış alemin öğrenmesini istemediği bilgiler ” 82

gizlilik alanı kapsamındadır.

Tüzel kişinin ekonomik durumuna ilişkin bilgiler, borca batıklık durumlarına ilişkin

durumların açıklanması kişilik haklarını ihlal edebilir . Mesleki faaliyetler olağan sınırlar 83

içinde kalmışsa, örneğin bir banka kredi vereceği tacirin ekonomik durumu hakkında bilgi

edinmişse kişilik hakkı ihlali olmaz, ancak bu bilgileri ilgisi olmayan şahıslarla paylaşmışsa

kişilik hakkı ihlal edilmiş sayılır . 84

Tüzel kişi ticari faaliyeti ile ilgili bir sırra sahipse ve bunu sır alanı içinde koruyorsa,

bu tüzel kişinin gizlilik alanına girer. Ancak bir tacir kendi isteğiyle ticari olarak sırlarını

açıklamışsa sır olma durumu sona erer . Sır olarak nitelendirilebilmesi için objektif olarak 3. 85

Kişilerce bilinememe ve subjektif olarak tüzel kişinin olayı gizli tutma iradesidir . 86

GÖNEN, Doruk, age, s. 77. Naklen: DESCHENAUX, Henri/STEINAUER, Paul Henri, Personnes Physiques Et Tutelle, 81

Berne, Ed. Staempfli, 1982, s. 177.

ÖZSUNAY, Ergun, (Tüzel), 5. Baskı, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, no. 2443, 1982, s. 69; KÖPRÜLÜ, Bülent, 82

Medeni Hukukta Tüzel Kişiler, İstanbul: Fakülteler Matbaası, 1967, s. 291, ERGÜN, Ömer, age, s. 156. Naklen: BİLGE, Necib, La Capacité Civile Des Pérsonnes Morales En Droit Civil Suisse, Thése No: 431, Les Presses Zoniennes Ambilly, 1941, s. 70.

GÖNEN, Doruk, age, s. 88’de bu konuyla ilgili tartışmalara bakınız.83

DURAL, Mustafa/ÖĞÜZ, Tufan, age, s. 143.84

TAŞKIN, Alim, age, s. 221.85


! 27

Doktrinde ideal amaçlı tüzel kişi dernek ve vakıfların gizlilik alanlarının

korunmasının BK 58. Maddesine tabi olduğunu, ancak ekonomik amaçlı tüzel kişilerin,

şirketlerin gizlilik alanına ilişkin müdahalelerin TTK ve haksız rekabete ilişkin hükümlerine

tabi olduğunu savunan görüşler de vardır . 87

İsviçre federal mahkemesinin vermiş olduğu bir kararda derneğin üyelerinin

adreslerini ülke çapında para karşılığı satan bir firmaya karşı açılan davada; özel alanla gizli

alanın korunan kişilik değerleri içine girdiğine karar vermiştir . 88

Tüzel kişilerin gizlilik alanının kapsamına kişisel verilerinin saklanması da dâhildir.

Örneğin; aynı konuda faaliyet gösteren şirketlere ilişkin belirli kritere uyan bilgilerin

depolanması ve bunların paralı veya parasız başka kişilere satılması kişilik haklarını ihlal

edebilir . 89

TÜZEL KİŞİLERİN EKONOMİK KİŞİLİĞİ

Tüzel kişilerin ekonomik kişiliği de korunmaktadır. Burada “tüzel kişiyi çağrıştıran

simgeleri armalar, bayraklar, amblemler vs. ve markaya ilişkin haksız eylemler ” MK 90

koruması altındadır. Kişilerin ticari faaliyetleri onların dinamik kişiliği olarak tanımlanabilir.

Dinamik kişilik, kişinin toplum içindeki yeteneklerini kullanması sonucu edindiği yerdir . 91

Ticari hayattaki ihlaller haksız rekabet, rekabet ile olabileceği gibi bunların kapsamına

AYAN, Mehmet, AYAN, Nurşen, age, s. 161; 87

ULUSAN, İlhan, age, s. 209 vd.88

GÖNEN, Doruk, age, s. 100.89

KARAYALÇIN, Yaşar, age, s. 252; ERGÜN, Ömer, age, s. 156, 157. Naklen: BİLGE, Necib, La Capacité Civile Des 90

Pérsonnes Morales En Droit Civil Suisse, Thése No: 431, Les Presses Zoniennes Ambilly, 1941, s. 71.


! 28

girmeyen haller de olabilir. Bu gibi durumlarda kişinin iktisadi kişiliği hedef alınıyorsa kişilik

haklarının korumasından faydalanabilecektir. Örneğin, kara listeye alınma, mesleki sırların

çalınması, malların kötülenmesi gibi . Ancak burada hak ihlali haksız rekabetin kapsamına 92

veya kişilik hakkının kapsamına girip girmediğinin belirlenmesi güç olabilir. Kural olarak bir

tacirin diğer bir tacirin mallarını kötülemesi haksız rekabet kapsamındayken, bir gazetenin bir

tacire karşı boykot edilmeye yönelik ifadeleri kişilik hakkının kapsamına girdiği kabul

edilir . 93

“Boykot, rekabeti engelleyici kartel, kazancı engelleyecek aleyhte propaganda, kara

listeye alma, olumsuz söylentiler çıkarma ” da ekonomik kişilik hakları olarak nitelendirilir. 94

Ticari mallar veya fikri eserlerle ilgili yapılan açıklamalar iktisadi faaliyeti yok

etmeye yöneliyorsa bu takdirde kişilik hakkı ihlali sayılırlar. Ancak burada dikkat edilmesi

gereken bir durum da yapılacak açıklamada (ürünün sağlığa zararlı olması gibi) 3. kişilerin

üstün bir çıkarı varsa kişilik hakkı ihlali olmaz . 95

Ayrıca, tüzel kişilerde, gerçek kişilerde olduğu gibi, bir tarafın geleceğini ağır bir

biçimde ekonomik tehlikeye sokan sözleşmeler kişilik hakkını ihlal edecektir . 96






! 29

Tüzel kişilerin bir eser üzerindeki fikri hakkının ihlalinde de FSEK 70 uyarınca

manevi tazminat davası açabilirler . Yargıtay bir kararında kullanılan eserin ve sahibinin 97 98

adı alıntıda belirtilse dahi, FSEK’de yer alan haller dışında alıntı yapıldığından haksız rekabet

hükümlerine göre TBK 58. Maddesi uyarınca manevi tazminata hükmetmiştir.

Yarg. İçtihadı Birleştirme Hukuk Bölümü Genel Kurulu’nun 18.02.1981, E. 1980/1.

K.2 sayılı; bir eserden, FSEK’de gösterilen haller dışında iktibas yapılması halinde (FSEK m.

83 uyarınca), iktibas hususunda kullanılan eserin sahibinin ve eserin adı iktibas sırasında

belirtilse bile; eser sahibi, TBK m.58'deki şartlar varsa haksız rekabet hükümlerine göre

manevi tazminat talep edebilir . 99

TÜZEL KİŞİLERİN ONUR VE SAYGINLIĞI

Onur ve saygınlık kişiden kişiye değişebilen bir kavramdır. Ancak bu kavramı

belirlerken toplumdaki ahlak değerlerine bakmak gerekir.

Tüzel kişilerin onur ve saygınlığı bir süre tartışılmış olsa da bugün için kabul

edilmektedir . Tüzel kişinin ekonomik faaliyetleri sırasında kazandığı saygınlığı, ekonomik 100

itibarı, ödeme gücüne ilişkin bilgiler tüzel kişinin onur ve saygınlığını ifade eder . Tüzel 101

kişinin gerekçesi olmadığı halde iflas ettiğini açıklanması bu duruma örnek teşkil edebilir.

CAN, Mustafa Erdem, Radyo ve Televizyon Yayınları Üzerindeki Fikri Haklar, AÜHFD, Yıl: 1999, Cilt: 48, Sayı: 1- 97

4, s. 338; ERGÜN, Ömer, age, s. 157; Ayrıca internet servis sağlayıcılarının ve içerik sağlayıcılarının sorumluluğu için bknz: OĞUZ, Habip, İnternet Ortamında Kişilik Haklarının Kİhlali ve Korunması, Gözden Geçirilmiş ve Yenilenmiş 2. Baskı, Ankara: Adalet Yayınevi, 2012, s. 194-201.

Yarg. İçtihadı Birleştirme Genel Kurulu 18.02.1981T., 1980/1E., 1981/2K. Sinerji Mevzuat ve İçtihat Programı. 98

CAN, Mustafa Erdem, age, s. 343. Naklen: Yarg. Kararları Dergisi, 1981, C. VII, S. 5, s. 533-538.99

ATALAY, Özcan, Özel Yaşamın (Şeref ve Haysiyet) Zedelenmesi Durumunda Zararın Tazmini, Yargıtay Dergisi, 100

Cilt: 5, Sayı:4, Ekim 1979, s. 885. Ayrıca bu tartışmalar için bknz: GÖNEN, Doruk, age, s. 129 vd.


! 30

Federal mahkemenin vermiş olduğu bir kararda Club Méditerranée isimli seyahat

şirketinin terörün uygulandığı bazı ülkelere gezi düzenlemesi ve turizm yoluyla bu ülkelere

döviz sağladığı iddiası sebebiyle Club Medityrannis (terör kulübü) olarak karikatürize

edilmesini, tüzel kişinin onur ve saygınlığını ihlal ettiğine karar vermiştir . 102

Yargıtay gazetede yer alan bir haber sebebiyle, “haberde tüm kurumun zan altında

bırakılarak yasa dışı örgütün hâkimiyeti altında gibi gösterilerek” kişilik haklarına basın

yoluyla saldırıda bulunulması sebebiyle tüzel kişinin de bu yayın sebebiyle manevi 103

tazminat isteyebileceğine hükmetmiştir . Yine Yargıtay’ın yeni tarihli HGK kararında ; 104 105

“tüzel kişinin çevresinde kazandığı itibarı aşağılayan yazılı, sözlü veya görüntülü beyanlar, şu

veya bu vasıflara sahip olmadığına dair yayınlar, kişilik haklarından şeref ve haysiyete

yönelik tecavüz olarak kabul edilmelidir. Tüzel kişinin şeref ve haysiyeti yanında onun

toplumsal itibarı, ticari itibarı da T.M.K.nun 24. maddesindeki korumadan yararlanır.

T.M.K.nun 25/son maddesinin, hem kişilik haklarının korunması hem de maddi ve manevi

tazminat davalarını kapsadığının kabulüyle tüzel kişilerin kişilik haklarına saldırı sebebiyle

manevi tazminat davalarının davacı şirketin ikametgahı mahkemesinde de açılabilecektir”

olarak karar vermiştir.


Basın yoluyla yapılan saldırılar hakkında geniş bilgi için bknz: YÜZER, Dilara, 1982 Anayasası’nda Basın Özgürlüğü 103

Karşısında Kişilik Hakkı ve Korunması, Ankara: Yetkin Yayınları, 2013; REİSOĞLU, Kemal L., Basında Cevap ve Düzeltme Hakkı, Prof. Şükrü Postacıoğlu’na Armağan, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Yayınları No: 81, 1997, s. 309 vd; REİSOĞLU, Safa, (Basın), s. 83 vd; ÇETİN, Erol, age.

KILIÇOĞLU, Mustafa. Tazminat Hukuku, 2. Baskı, İstanbul: Legal Yayıncılık, 2006, s. 1159. Naklen: Yarg. HGK, 104

31.05.2000 T., 2000/4-900 E., 2000/935 K.

Yarg. HGK, 01.02.2012 T., 2011/4-687E., 2012/26K., http://www.ozcan-ozcan.av.tr/ictihad/46/tuzel-kisiler-de-manevi-105

tazminat-isteyebilirler.html (erişim tarihi:22.03.2013).

! 31


Sözleşmeye aykırı fiiller bazı hallerde kişilik hakkını ihlal edebilir. Yargıtay bir

kararında davacı arabalarını davalıya kiraladığı ve davalı tarafın çalışanlarının darp eylemi 106

sonucunda davacının itibarının zedelendiğine karar vermiştir.

Yargıtay bir başka kararında basın yoluyla yapılan açıklamanın güncel bir konu 107

olması sebebiyle şirketin kişilik hakkını ihlal etmediğine karar vermiştir.

ALAN ADI VE MARKA

Alan adının kişiyi veya işletmeyi tanıtma özelliği olduğu için bir tür şahsiyet varlığı

hakkı olup, iktisadi yönü kuvvetli karma bir haktır . Alan adının haksız kullanımı söz 108

konusu ise bu haksız kullanım sonucu kişilik hakları ihlal edildiğinden açılabilecek

davalardan biri olan manevi tazminat davasında, tanıtılan gerçek veya tüzel kişinin manevi

zarara uğramış olması gerekir. Buradaki “manevi zarar, alan adının tanıttığı kişinin toplumun

değer yargılarına göre küçük düşürülmesi nedeniyle, acı ve üzüntüye sebep olması halinde

kabul edilebilir ”. 109

Yarg. 11. HD., 18.07.2011T., 2011,78172E., 2011/9006K. Naklen: OĞUZMAN, M. Kemal/SELİÇİ, Özer/ÖZDEMİR-106

OKTAY, Saibe, age, s. 172, Kazancı Bilişim İçtihat Bilgi Bankası.

Yarg. 4. HD., 23.01.2009T., 2008/4926E., 2009/911E., Sinerji Mevzuat ve İçtihat Programı. “ Dava dilekçesinde, Vatan 107

Gazetesinin 29.3.2004 tarihli sayısında yayınlanan <Seçim boyası kolonyalı mendille bile silindi> başlıklı yazıda; davacının ürettiği ve ilk defa 2004 yılı seçimlerinde kullanılan çıkmayan özel boyanın, derhal çıktığı ve silindiği yolunda gerçek dışı haber yapıldığını ve kişilik haklarına saldırıda bulunulduğunu belirtilerek manevi tazminat istenmiştir. Davaya konu yayında, <Seçim boyası kolonyalı mendille bile silindi.> başlığı altında <... Yerli malı fos çıktı. TSE standartlarına göre üretilen ve 1,5 ay çıkmaz denilen yerli malı seçim boyası hayal kırıklığı yarattı. 1979 yılından bugüne kadar kullanılan Hint malı seçim boyasından çok daha etkili olduğu iddia edilen yerli malı boyanın kolayca silinmesi şaşkınlık yarattı. Ülkü S. isimli bir seçmen, <oyu atıp çıktıktan sonra mendille parmağımı sildim; boyadan eser kalmadı> dedi. Pek çok seçmen boyanın aseton, ve çamaşır suyu ile de kolayca silinebildiğini söylerken imalatçı F. Kimyanın sahibi Hakan Ş., <bu boya parmağa sürüldükten 30-45 saniye sonra donuyor. O zaman kolonyalı mendille çıkması mümkün değil. Çamaşır suyu ise 1 gün sonra siliyor> dedi biçiminde haber yapılmıştır. Yukarıda vurgulanan ilkeler ve somut olayda saptanan olgular ışığında, davaya konu edilen yazının bütünü incelendiğinde; dava konusu haber, 2004 yılı Mahalli İdareler Genel Seçimlerinin yapılmasından hemen sonra yayınlanmıştır. Haberin güncelliği, kamunun ilgi ve yararının bulunduğu noktasında bir duraksama bulunmamaktadır. Haberde; ülke genelinde seçim manzaralarına yer verilerek ilk defa 2004 yılı seçimlerinde kullanılan seçim boyası ile ilgili seçmenlerin görüşleri alınmış, davacı firma sahibinin de açıklamalarına yer verilmiş ve seçim sonrası yaşananlar ile seçim boyası ile ilgili seçmenlerin tespitleri kamuoyunun bilgisine sunulmuştur. Davacı şirketin kişilik haklarına doğrudan bir saldırı söz konusu değildir.

OĞUZ, Sefer. İnternet Alan Adı (Domain Name) Haklarının Korunması, 1. Baskı, Ankara: Seçkin, 2012, s. 326.108

OĞUZ, Sefer, age, s. 326.109

! 32

Yine markaya ilişkin bir alan adı varsa ve bu alan adının kullanımı kişilik haklarını

ihlal etmişse markaların korunması hakkında KHK madde 62/b’ye göre, markanın kötü ve

uygun olmayan şekilde kullanılması sonucunda markanın itibarı zedelenmişse 68. Maddeye

göre manevi tazminat davası açılabilir.

Markalara ilişkin özel koruma hükümleri yetersiz kalırsa MK korumasından da

faydalanabilecektir. Ancak burada kişilik hakkı sayılan bir unsurun ihlali aranacaktır.

HAKSIZ REKABET

Haksız rekabete ilişkin hükümler TBK’nun 57. Maddesinde düzenlenmiş olup ticari

işlere ait haksız rekabette TTK’nun 54 vd. hükümlerinin saklı olduğu düzenlenmiştir. Haksız

rekabet teşkil eden fiil kişilik haklarını da ihlal ediyorsa manevi tazminat talep edilebilecektir.

Haksız rekabette BK’da manevi tazminatın düzenlenmesinden önceki dönemde de

tüzel kişiler açısından manevi tazminatın istenebileceği kabul edilmiştir . 110

Doktrinde ekonomik amaç taşımayan dernekler gibi tüzel kişilerin haksız rekabet

sebebiyle manevi tazminat talepleri tartışılmıştır. Bir görüşe göre; derneklerin kişilik hakkına

konu değerleri ticaret şirketlerine oranla maddi olmaktan ziyade manevidir ve bu sebeple

ticaret şirketlerinin aksine haksız rekabet sebebiyle manevi tazminat talep edemezler . 111

Tüzelkişilerin ekonomik kişiliklerine boykot veya haksız rekabet yoluyla saldırılar ve

sosyal kişiliklerine de asılsız haberlerle ve ölçüsüz değer yargılarıyla saldırılar yaptırıma

ARSEBÜK, Esat. Borçlar Hukuku 1. Ve 2. Cilt, 3. Basım, Ankara: Güney Matbaacılık, 1950, s. 200. Dipnot 40: Von 110

Tuhr, Zge, T:1, p. 108.

EDE, Nejat, age, s. 736.111

! 33

tabidir. Ancak tüzel kişilerin niteliği gereği korunacak cismani- fiziksel kişilik değerleri ve

duygusal- gönülsel kişilik değerleri yoktur . 112

Haksız rekabete sebebiyet veren bir durum aynı zamanda kişilik hakkını da ihlal

edebilir. Örneğin bir ürünün hakkında kötüleyici açıklamalarda bulunmak aynı zamanda ticari

işletmenin itibarını da zedeliyorsa kişilik hakkı ihlal edilmiş olacaktır. Ancak yapılan

açıklamalar, eleştiriler haksız rekabet oluşturmayabilir sadece kişilik hakkını da ihlal

edebilir . 113

Özel hukuk tüzel kişilerinde, haksız fiillerden kaynaklanan taleplerde, dava açmaya

yetkili organ birden fazla ise ve hepsi temsile yetkili ise içlerinden birinin zararı ve tazminat

yükümlüsünü öğrenmesi ile zamanaşımı süresi işlemeye başlar . 114

Yargıtay bir kararında “Yıllardır ürünleri gerçekte OIML onaylı olmadığı halde 115

imiş gibi sattı. Daha fazla tepkilere dayanamayarak 10 Nisan 2001 tarihinde Danimarka'dan

OIML belgesi elde ettiler. Bu şirketin dürüst hareket etmediğine inandığımızdan dolayı

bunların OIML belgelerini iptal etmenizi talep ediyoruz> ibarelerinin mahkemenin kabulünün

aksine bilgi isteme niteliğini aştığı, TTK'nun 57/1. maddesinde sayılan incitici beyan

niteliğinde olduğu”na karar vermiştir.

SONUÇ

Tüzel kişilerin manevi tazminat talepleri doktrindeki tartışmalar ışığında bu

çalışmada ele alınmıştır. Sonuç olarak tüzel kişilerin manevi tazminat talebinin varlığı manevi


GÖNEN, Doruk, age, s. 110.113

AYDIN ÜNVER, Tülay, Tüzel Kişilere Karşı İşlenen Haksız Fiillerde 1 Yıllık Zamanaşımı Süresinin Başlangıcına 114

İlişkin Yargıtay’ın Karar İncelemesi, Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan, Cilt: 1, 1. Baskı, XII Levha Yayıncılık, 2010, s. 410. Konuyla ilgili diğer açıklamalar için bknz: 389-414.

Yarg. 11. HD, 31.03.2011T., 2009/10904E., 2011/3679K., Sinerji Mevzuat ve İçtihat Programı.115

! 34

tazminat hakkındaki objektif görüşün benimsenmesi ile daha mümkün olacaktır. Zira objektif

görüşte, manevi tazminata konu acı, elem ve ızdırabın varlığı yeterli olup, bu acının veya

ızdırabın hissedilmesi aranmamaktadır. Burada, manevi tazminatın amacının uğranılan zararı

telafi etmek olduğu da kabul edilirse, tüzel kişilere tanınan manevi tazminat hakkının hukuki

dayanakları tespit edilmiş olacaktır.

Tüzel kişilerin manevi tazminat talep etme hakkının var olduğunun kabulü halinde

ise bir diğer sorun bu taleplerle ilgili mevzuatta yer alan hükümlerdir. Haksız rekabet, FSEK

ve benzeri mevzuatta manevi tazminata ilişkin düzenlemeler somut olaya uygun düştüğü

ölçüde uygulanmalı, eksik kalan noktalarda TBK m. 58’e dayalı olarak tüzel kişiler kişilik

haklarının ihlalinde manevi tazminat talep edebilmelidirler.

KAYNAKÇA

AKINTÜRK, Turgut/ATEŞ KARAMAN, Derya. Medeni Hukuk, 6098 Sayılı Yeni Borçlar

Kanununa Uyarlanmış 18. Baskı, İstanbul: Beta Basım, 2013.

! 35

AKİPEK, Jale G./AKINTÜRK, Turgut/ATEŞ KARAMAN, Derya. Türk Medeni Hukuku

Başlangıç Hükümleri, Kişiler Hukuku 1. Cilt, 6098 Sayılı Yeni Borçlar Kanunu’na

Uyarlanmış 9. Baskı, İstanbul: Beta Basım, 2012.

AKÜNAL, Teoman. Türk Medeni Hukukunda Tüzel Kişiler, 2. Bası, İstanbul: Beta Yayın,

1995.

ANTALYA, O. Gökhan. Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt: 1, İstanbul: Beta

Basım, 2012.

ARSEBÜK, Esat. Borçlar Hukuku 1. ve 2. Cilt, 3. Basım, Ankara: Güney

Matbaacılık, 1950.

AYAN, Mehmet/AYAN, Nurşen. Kişiler Hukuku, Güncellenmiş 3. Baskı, Konya: Mimoza

Basım, 2011.

AYDOS, Oğuz Sadık. Basın Yoluyla Kişilik Hakları İhlallerinde Manevi Tazminat, Gazi

Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: XVI, Sayı: 2, Nisan 2012.

AYDIN ÜNVER, Tülay. Tüzel Kişilere Karşı İşlenen Haksız Fiillerde 1 Yıllık

Zamanaşımı Süresinin Başlangıcına İlişkin Yargıtay’ın Karar İncelemesi, Prof. Dr. Rona

Serozan’a Armağan, Cilt: I, 1. Baskı, XII Levha Yayıncılık, 2010.

ATALAY, Özcan. Ölüm, Yaşamın (Şeref Ve Haysiyetin) Zedelenmesi Halinde Manevi

Zararın Tazmini, Yargıtay Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 4, 1979.

CAN, Mustafa Erdem. Radyo ve Televizyon Yayınları Üzerindeki Fikri Haklar, AÜHFD,

Cilt:48, Sayı: 1-4, Yıl: 1999.

ÇETİN, Erol. Basın Hukuku, Yeni Mevzuata Göre Hazırlanmış ve Genişletilmiş 3. Baskı,

Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2007.

ÇETİN, Pınar. Manevi Tazminat Davasının Hukuki Niteliği ve Özellikle Tazminat

Miktarının Belirlenmesi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Master Tezi, 2007.

DURAL, Mustafa/ÖĞÜZ, Tufan. Türk Özel Hukuku Cilt: II Kişiler Hukuku, Gözden

Geçirilmiş ve Yenilenmiş 12. Basıdan 13. Tıpkı Bası, İstanbul: Filiz Kitabevi, 2013.

EDE, Nejat. Manevi Tazminat Konusundaki Gelişmeler ve Tüzel kişilerin Manevi

Tazminat İstemleri, Ankara Barosu Dergisi, Sayı: 5, 1992.

! 36

EREN, Fikret. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununa Göre Hazırlanmış Borçlar

Hukuku Genel Hükümler, 14. Baskı, Ankara: Yetkin Yayınları, 2012.

ERGÜN, Ömer. Medeni Hukuk Tüzel Kişilerinin Ehliyet Durumu, 1. Baskı, İstanbul: XII

Levha Yayıncılık, 2010.

ERLÜLE, Fulya. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Bedensel Bütünlüğün

İhlalinde Manevi Tazminat, 1. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2011.

ERTAŞ, Şeref. Manevi Tazminatın Hukuki Niteliği ve Miktarının Tesbiti, Prof. Dr. İlhan

E. Postacıoğlu’na Armağan, İstanbul, 1990.

FEYZİOĞLU, Feyzi Necmeddin, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt: 1, Yenilenmiş ve

Genişletilmiş 2. Bası, İstanbul: Fakülteler Matbaası, 1976.

FRANKO, Nisim İ., Şeref Ve Haysiyete Tecavüzden Doğan Manevi Zararın Tazmini,

Ankara, 1973.

GÖNEN Doruk, Tüzel Kişilerde Kişilik Hakkı ve Korunması, 1. Baskı, İstanbul: XII

Levha Yayınları, 2011.

GÜRPINAR, Damla. Haksız Fiil Kaynaklı Zararların Tazmini Bakımından 6098 Sayılı

Türk Borçlar Kanununun Getirdikleri, İzmir Barosu Dergisi, Yıl: 77, Sayı: 2, Mayıs 2012.

GÜRSOY, Kemal Tahir. Manevi Zarar ve Tazmini, AÜHFD, Cilt: 30, Sayı: 1-4, 1973.

HATEMİ, Hüseyin. Medeni Hukuk Tüzelkişileri, Cilt: I, İstanbul: İstanbul Üniversitesi

Yayınları No: 2280, 1979.

HATEMİ, Hüseyin/GÖKYAYLA, Emre, Borçlar Hukuku Genel Bölüm, İstanbul: Vedat

Kitapçılık, 2011, s. 167.

HATEMİ, Hüseyin/KALKAN OĞUZTÜRK, Burcu. Kişiler Hukuku, İstanbul: Vedat

Kitapçılık, 2013.

HELVACI, Serap. Gerçek Kişiler, 4. Bası, Legal Yayıncılık, 2012. (Gerçek)

HELVACI, Serap. Türk ve İsviçre Hukuklarında Kişilik Hakkını Koruyucu Davalar,

İstanbul: Beta Yayınevi, 2001. (Davalar)

HELVACI, Serap/ERLÜLE, Fulya. Medeni Hukuk, 2. Bası, Legal Kitapevi, 2011.

! 37

İKİZLER, Metin. Tüzel Kişilerin İlkeli Kişiliği Bu Uğurda Ana Statünün Anlamı ve

İşlevi, Ankara: Yetkin Yayınları, 2012.

İŞGÜZAR, Hasan. Kişilik Hakkının İhlali Nedeniyle Manevi Tazminat Davasının

Şartları, Ankara Barosu Dergisi, Sayı: 6, Yıl: 1990.

KARAHASAN, Mustafa Reşit. Tazminat Hukuku Manevi Tazminat, İstanbul: Beta Basım,

2001.

KARAYALÇIN, Yaşar, Türk Hukukunda Şeref ve Haysiyetin Korunması, AÜHFD, Cilt:

19, Yıl: 1962, s. 1-4.

KAYIŞ, Ferhat. Ahlaka Aykırı Bir Fiil İle Kişilik Haklarına Saldırı Nedeniyle Manevi

Tazminat ve Hukuka Aykırılık Unsuru, Terazi Aylık Hukuk Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 53, Ocak

2011.

KILIÇOĞLU, Mustafa. Tazminat Hukuku, 2. Baskı, İstanbul: Legal Yayıncılık, 2006, s.

1159. (Tazminat)

KILIÇOĞLU, Ahmet M., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Genişletilmiş 16. Bası,

Ankara: Turhan Kitabevi, 2012

KILIÇOĞLU, Ahmet M. Manevi Tazminatın Hukuksal Niteliği, Ankara Barosu dergisi,

1984/1.http://www.ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/tekmakale/1984-1/2.pdf (Manevi)

KILIÇOĞLU, Ahmet M., Medeni Hukuk Temel Bilgiler, Gözden Geçirilmiş-

Güncelleştirilmiş 2. Bası, Ankara: Turhan Kitapevi, 2012. (Medeni)

KILIÇOĞLU, Ahmet. Şeref, Haysiyet ve Özel Yaşama Basın Yoluyla Saldırılardan

Hukuksal Sorumluluk, Ankara: Çağ Matbaası, 1982.(Basın)

KILIÇOĞLU, Ahmet. Tüzel Kişi Manevi Tazminat İstiyebilir Mi? Dicle Üniversitesi

Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 1983, Sayı: 1, Diyarbakır: Detay Yayıncılık. (Tüzel kişi)

KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip. Kişilik Haklarını Koruyan Manevi Tazminat

Davasına İlişkin Yeni Gelişmeler, Sorumluluk Hukukunun Güncel Sorunları Sorumluluk

Hukukundaki Yeni Gelişmeler I. Sempozyumu, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları No:

2759, 1980.

KÖPRÜLÜ, Bülent. Medeni Hukukta Tüzel Kişiler, İstanbul: Fakülteler Matbaası, 1967.

! 38

http://www.ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/tekmakale/1984-1/2.pdf

NOMER, Haluk N., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Gözden Geçirilmiş 12. Bası,

İstanbul: Beta Basım, 2012

OĞUZ, Habip. İnternet Ortamında Kişilik Haklarının İhlali ve Korunması, Gözden

Geçirilmiş ve Yenilenmiş 2. Baskı, Ankara: Adalet Yayınevi, 2012.

OĞUZ, Sefer. İnternet Alan Adı (Domain Name) Haklarının Korunması, 1. Baskı,

Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2012.

OĞUZMAN, M. Kemal. İsviçre ve Türkiye’de Medeni Kanun ve Borçlar Kanununda

Şahsiyetin Hukuka Aykırı Tecavüze Karşı Korunması ve Özellikle Manevi Tazminat

Davası Bakımından Yapılan Değişiklikler, Prof. Dr. Haluk Tandoğan’ın Hatırasına

Armağan, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 1990.

OĞUZMAN, M. Kemal/ ÖZ, M. Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt 2, Gözden

Geçirilmiş 10. Bası, İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2013.

OĞUZMAN, M. Kemal/SELİÇİ, Özer/ÖZDEMİR-OKTAY, Saibe. Kişiler Hukuku (Gerçek

ve Tüzel Kişiler), Gözden Geçirilmiş ve Yenilenmiş 12. Bası, İstanbul: Filiz Kitapevi, 2012.

ÖĞÜZ, Tufan. Türk Hukukunda Vakıf Tüzel Kişiliğinin Hukuki Esasları, İstanbul: Beşir

Kitabevi, 2007.

ÖZEL, Sibel. Uluslararası Alanda Medya ve İnternette Kişilik Hakkının

Korunması, 2. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2004.

ÖZTAN, Bilge. Medeni Hukuk’un Temel Kavramları, 37. Bası, Ankara: Turhan

Kitabevi, 2012. (Medeni)

ÖZTAN, Bilge. Tüzel Kişiler, 2. Bası, Ankara: Turhan Kitabevi, 1998.(Tüzel)

ÖZSUNAY, Ergun. Medeni Hukukumuzda Tüzel Kişiler, Gözden Geçirilmiş 5. Bası,

İstanbul, 1982. (Tüzel)

ÖZSUNAY, Ergun. Çeşitli Hukuk Çevrelerinde “Manevi Zarar” Kavramı ve

“Manevi Zararın Giderimi”ne İlişkin Çözümler, Prof. Dr. Selahattin Sulhi

Tekinay’ın Hatırasına Armağan, İstanbul Marmara Hukuk Fakültesi Cilt: 11, Sayı: 1-3,

Beta Basım: İstanbul, 1999. (Manevi)

! 39

REİSOĞLU, L. Kemal. Basında Cevap ve Düzeltme Hakkı, Prof. Dr. Şükrü Postacıoğlu’na

Armağan, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi

Yayınları No: 81, 1997.

REİSOĞLU, Sefa. Basın Özgürlüğü ve Kişilik Haklarının Korunması, Medeni Hukuk

Hocalarına Saygı Günleri, Medeni Hukukta Güncel Sorunlar ve Önemli Gelişmeler

Sempozyumu, 1. Baskı, İstanbul: XII Levha Yayıncılık, 2011. (Basın)

REİSOĞLU, Safa. Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 23. Baskı, İstanbul: Beta

Basım, 2012.(Borçlar)

SAYMEN, Ferit H., Kimler Manevi Tazminat Talep Edebilir?, İUHFM, Cilt: VI., Sayı 1,

İstanbul: Kenan Basımevi, 1940. (Tazminat)

SAYMEN, Ferit H., Manevi Zarar ve Tazmini Sureti, İstanbul, 1940. (Manevi)

SEROZAN, Rona, Kişilik Hakkının Korunması İle İlgili Bazı Düşünceler, Mukayeseli

Hukuk Araştırmaları Dergisi, yeni Seri, Yıl: 11, Sayı: 14, 1977, s. 108-109(Ancak SEROZAN

daha sonra görüşünü değiştirmiştir).

SEROZAN, Rona. Kişiye Sıkı Biçimde Bağlı Sayılan Manevi Hakların Mirasçıya

Geçebilirliği, Prof. Dr. Özer Seliçi’ye Armağan, 1. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2006.

(Manevi)

SEROZAN, Rona. Manevi Tazminat İstemine İlişkin Değişik Bir Yaklaşım, Prof. Dr.

Haluk Tandoğan’ın Hatırasına Armağan (1925-1988), Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma

Enstitüsü, 1990. (Yaklaşım)

SEROZAN, Rona. Medeni Hukuk Genel Bölüm, Kişiler Hukuku, İstanbul: Vedat

Kitapçılık, 2011. (Medeni)

SUNGUR, Halis H., Borçlar Kanunu ve Tatbikatı, İstanbul: Cumhuriyet Matbaası, 1943.

ŞENYÜZ, Doğan. Borçlar Hukuku Genel ve Özel Hükümler, 6. Baskı, Bursa: Ekin Basım

Yayın Dağıtım, 2012.

TANDOĞAN, Haluk. Türk Mesuliyet Hukuku (Akit Dışı ve Akdi Mes’uliyet), Ankara

Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No: 159, 1961.

! 40

TAŞKIN, Alim. Tüzel Kişilerin Kişilik Haklarının Korunması, AÜHFD, Cilt: 42, Sayı 1-4,

1991-1992.

TEKİNAY, Sulhi Selahattin. Medeni Hukukun Genel Esasları ve Gerçek Kişiler Hukuku,

Gözden Geçirilmiş İlaveli 6. Bası, İstanbul: Filiz Kitabevi, 1992.

TEKİNAY, Selahattin Sulhi/AKMAN, Sermet/BURCUOĞLU, Haluk/ ALTOP, Atilla.

Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Yeniden Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 7. Baskı,

İstanbul: Filiz Kitapevi, 1993.

TORAMAN, Cüneyt. Türk Hukukunda Radyo ve Televizyon Yoluyla Kişilik Haklarının

İhlali, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2006.

TUHR, Andreas Von, Borçlar Hukukunun Umumi Kısmı, Cilt: 1, İstanbul: Yeni

Matbaa, 1952, Çeviren Cevat Edege.

TUNÇOMAĞ, Kenan. Türk Borçlar Hukuku Cilt: 1 Genel Hükümler, Üzerinde

Çalışılmış ve Geliştirilmiş 6. Bası, İstanbul: Sermet Matbaası, 1976.

Yargıtay Kararları Dergisi, Cilt: 39, Sayı: 1, Ankara: Yargıtay Yayınları, Ocak 2013.

ULUSAN, İLHAN. Bir Derneğin Kişilik Haklarının Zedelenmesi İle İlgili 3 Haziran 1971

Tarihli İsviçre Federal Mahkemesi Kararı, Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Derneği, Yıl:

7, Sayı:10.

UYGUR, Turgut. Açıklamalı İçtihatlı Borçlar Kanunu Sorumluluk ve Tazminat Hukuku

Madde 41-50, 2. Cilt, Genişletilmiş 2. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2003.

Yargıtay Kararları Dergisi

YÜZER, Dilara. 1982 Anayasası’nda Basın Özgürlüğü Karşısında Kişilik Hakkı ve

Korunması, Ankara: Yetkin Yayınları, 2013.

ZEVKLİLER, Aydın. Kişiler Hukuku Gerçek Kişiler, Ankara, 1981.

ZEVKLİLER, Aydın/ ERTAŞ, Şeref, HAVUTÇU, Ayşe/ AYDOĞDU,

Murat/GÜRPINAR, Damla. Yeni Medeni Kanuna Göre Medeni Hukuk (Temel

Bilgiler), 7. Bası, Ankara: Turhan Kitabevi, 2012

İNTERNET KAYNAKLARI

! 41


(erişim tarihi: 02.03.2013).

Kazancı Bilişim İçtihat Bilgi Bankası.

Sinerji Mevzuat ve İçtihat Programı

! 42


tÜzel kİŞİlerİn manevİ tazmİnat talebİgİrİŞ tüzelkişilerin manevi tazminat talepleri...

Documents