TINH YEU VA TINH CAM GIA DJNH NONG AM TRONG THO TE HANH

Bach Van

Khoa Tieng Viet

Trudng DH KHXH & NV - DHQG Ha Ngi

"Hnh yeu la thi dd quen thudc trong thi ca nhan loai. Gidng nhu nhidu nha tho mdi khac, Td Hanh vidt nhidu tho tinh. Nhi tho tim sy: "Tdi ung lam tho vd tinh yeu va da lam nhidu vd tho tinh. Nhung tinh yeu cd thay ddi vd thdi dai khdng? Nbd, thucng, giin, hdn cua mdt ddi trai gai tmdc cich mang va sau cieb mang cd gidng nhau khdng? Trong khing chidn va trong boa binh chting ta cd yeu gidng nhau khdng? Tdi thiy cd khic" [1]. Nhi did Chd Lan Vien tihig nbin xdt: "Tho tinh ciia Td Hanh ngay xua la tho tinh eiia hai ngudi ehi bidt yeu nhau. Cbi bidt cd nhau; Ngoii hg va tinh yeu cua hg ra, hg biet lip, edt diit vdi mgi viee, mgi ngudi, cd ching chi liy cd boa vi sdc trdi lam ban" [4].

Tmdc cich mang, Td Hanh "thin thinh hoi tinh yeu, mdt ngudi yeu khdng cd that" [1,3]. Ca bai tho "Vu va" la Idi than khdc, dau khd "Vu va", vi dd eiing li gigng ehu dao cua tho tinh Td Hanh tmdc cich mang.

Sau cich mang thing Tim, vdi ly tudng thim my mdi cai "tdi" eiia nha tho hoi chung vdi cii "ta" eiia cudc ddi. Thd tinh Td Hanh bdt di eii cd don, lanh leo, mang ve dep ndng thim vi irn ip tinh ddi, tinh ngudi:

Cung thuong nbd chd mong

Nhu tinh'yeu ke khic

Nhung em cri trong Idng

Da nghe chidu dao dat

(Nhihig cudc ddi anh sing)

Mdt tinh yeu cd tiiat, chan that vdi nhOng net ve mdi:

Anh yeu em cay ddng, nggt ngao

Anh yeu em, yeu ve xanh xao

Diu vdt nhirng ngay diy khdi lira

Tinh yeu ndm giiia cudc ddi, kdt hgp vdi cudc ddi. Tinh yeu lam cho con ngudi sdng dep

hon, tdt hon "Thiy boa them tuoi; Thiy trdi them xanh; Thiy hidu them ngudi; Thiy hidu them

minh":

Dem nay trang sing Bde Kinh

Nhd trang Ha Ndi thdm tinh que huong

Ldng nhu cudn ehi yeu thuong

Quah theo mdi mdt doan dudng ra di.

(Dam hdu)

Tho tinh ciia Td Hanh khdng bdc Id sdi ndi dn ao. Nd sau ldng, tiiuithi, tam tinh, mdt tidng

ndi nhd nhe, budn budn. Nhung la cii tinh thyc, xiie cam thye cua nha tho^ Td Hanh cd nhidu vin

tho dep va tho mdng cho tinh yeu liia ddi gin gui. Nbimg tir tho, binh anh tho that ddc dio:

38

Bidn mdfeiben, em mdt ben

Ta di tren bai cat em ddm

Thin budng theo gid, hdn theo mdng

Sdng bidn vao anh vdi sdng em

.•(Sdng)

... Ldng anh nhu minh tring dang mgc

Nhu nggn ddn kheu, bdp liia nhen.

(Btia com so tin)

... Em chay ila ra phia bide xanh

Tdc em trong gid thdi bdng bdnh

Em cudi, ddi mdt long lanh ndng...

(Bidn)

Do cii: "tridu dio dat" hi trong ldng mi cd duge! b day tha da dat ddn chit trO tinh dim

thim ma trong treo, hdn nhien ma tha thidt. Nhung nhiing bai tho tinh hay da didt vi siu ldng

hdn ciia Td Hanh lai li nhirng bai tho vidt vd tinh yeu trong chia ly xa cich. "Td Hanh it ndi ddn

mdt tinh yeu diy dii, duge bii dip. Trong tho anh, tinh yeu thudng mang khudn mit ciia nhd

thuong va biet ly" [2,262]. Nhiing mim mdng cua biet ly di ddn tii trong mdi tinh diu cua tho:

Trang di edn dd long lanh

Biet ly nude mdt tren canh dgng suong

Hoa di edn dd hdn huong

Nhd ciy lin quit chidu vuong bdng ta

Chim di edn dd ngin nga

Du vang nhdc nhd tidng ca quanh liu

Em diemddgidau?

Em di em dd mdi siu cho anh. Sudt nhihig nam thing dit nude cat chia, gia dinh phii chia ly kd Nam, ngudi Bdc, ndi

cich xa, cang nhu kheu, nhu ggi ndi nhd thuong day diit. Cam xdc nhd thuong trong xa cich iy thudng tryc trong tinh cam cua nha tho va gap mdi hoan canh cu thd, ndi nhd lai bung len, tao nhihig y thd, tii tho, binh anh tho xue ddng, trong nhihig bai tho siu lang: Vudn xua, Chiem bao, Em b diu, Em gin gui, Em xa xdi. Ha Ndi vdng em... b dd nhi tho da bdc Id dim net tam trang ciia minh, nhd viy tho dat tdi chit tm tinh bdn vihig. Biit phap hdi Wdng cd siic manh, tao nen net lung hnh md ao cho tho. Thdi gian ludn duge ngoii nhin vi qui khii, khdng gian ludn chia cat, cich xa, md ao. 6 mang tho nay cua Td Hanh, Vudn xua l i bii tiio dac sdc nhit. Bai tho hay ca vd y tii, ciu chii, binh dnh, nhip dieu. Hinh anh "Manh vudn xua ciy mdi ngay mdi xanh" va "Bi me gii tdc m6i ngay mdi bac", nhu mdt bdn dgi foi ip ludn ggi nhd,, nhic nhd tu6i tre yeu nhau ludn trd vd. Nhung dit nude edn cich chia,-ddi ngudi yeu phai sdng b "hai diu cdng tic". Khi "Em trd lai nha" thi cbi "Nghe me ndi anh cd vd anh bii di". Cdn "Lin sau anh trd lai mdt ngiy he; Nghe me ndi em cd vd ben gidng giit". Bai thd tao duge cam giic cti chip chdn "dudi hinh bit bdng":

39

... Hai ta nhu ngay ndng tranh ngay mua

Nhu mat trang mat trdi cich trd

Nhu sao hdm sao mai khdng cting d

... Hai ta nhu sen miia ha, cue miia thu

Nhu thing mudi bdng thing nam nhan

Em theo chim em di vd thing tim

Anh theo chim eiing vdi thing ba qua. Trong ddng chay trdi vd tan cua thdi gian qua sdc la eiia "manh vudn xua cay mdi ngay

mdi xanh" va mii tdc cua me gia "mdi ngay mdi bae, vin la sy cich xa ciia ddi liia, vin li canh "dudi binh bit bdng", vin la mdi mong dgi khdc khoai "Cd bao gid eilng trd lai vudn xua?". Cau hdi duge lap lai ddn ba lin cang lam tang them ndi khdc khoai, ddn se thdt. Bii tho phii bac mdt ndi budn luydn tide. Gigng dieu budn cung la gigng dieu chung eiia nhiing bai tho tinh Td Hanh trong xa cich chia ly.

Cang vd cudi ddi, va dac biet tir khi nha tho bj dau mdt, tho Td Hanh ndi chung va tho tinh eiia dng ndi rieng lui sau vao chidu nghT nggi chiem nghiem. Ong hidu ro nhihig gidi ban nghiet nga ma mdi ngudi khdng tranh duge trong tinh yeu:

Nghe thuat va tinh yeu ddu tuyet ddi

Mdi con ngudi ehi tuong ddi ma thdi. Tinh yeu cd hdi hdp, ude mong, cd gap gd, hdn nhien, tha thidt nhung cung cd ca nhiing

"khoang cich", khdng phai eii khoang cich vd khdng gian, thdi gian, ma khoang cich cua sy thiu hidu, boa ddng giiia hai tam hdn. Nen cd ca nhirng ngap ngtmg do dy:

Em bidt kbdng? Giua anh va em

Khdng ndi duge nhidu hon la ndi duge (Giua anh va em)

Ddi hdi mdi ngudi phai ty kbam phi vd nhau, dd hidu va bdt di phin ngd ngang tmdc nhung "bidn ddng liSn hdi" cua tinh cam. Tho tinh Td Hanh la nhihig match tinh cam chan thyc. Ong kbdng che day long minh, eiing kbdng khoa tmong thi vj hoi. Tho dng nhu la Idi tim sy ma sy thiu hidu le ddi, tinh ddi khidn nd thim thfa. Tir cam nhin cd phin xdt xa, cay ddng:

Em la mdt bidn diy

Anh dung tren bd rgn nggp

Em la mdt pbo sich

Anh mdi dge miy trang diu

... Em la nghin trin gid

Anh la mdt lin may

(Van xudi cho em)

Anh la con dudng em la ddng sdng

Em khd hidu nhu mdt con nude chay

Anh vira thiy em vira kbdng thiy

. Anh nhin em rgn nggp ndi menh mdng

40

(Con dudng va ddng sdng)

Ddn ndi budn thim thfa tmdc nhiing ngdn ngang, dang dd ciia cudc ddi:

Anh giri noi em nhung mdi tinh ngay qua mi anh khdng edn niia

Anh giri noi em nhihig mdi tinh ngiy mai mi anh khdng thd cd.

(Van xudi cho em)

Dd la ndi budn ciia con ngudi ttmg yeu da didt ddn si me "Anh theo cic phd dd diy; Them

yeu Ha Ndi vdng diy ca em"; ttmg tran trgng, ning niu tihig phiit giiy hanh phiie trong mdi "Bua

com so tin"; ttmg ude ao, mong mdi, ttmg thuy chung, chd dgi; ttmg bidt thiu hidu va chip

nhin: "Ndu khdng cd hanh phiie mdt ddi; Thi tim hanh pbiic mdt nam, mdt thing; Ndu khdng cd

hanh phuc mdt nam, mdt thing; Thi tim hanh phiie mdt ngay, mdt gid" (Hanh pbiic). Nhung vin

khdng thd cudng lai ndi eii qui luat tit ydu cua cudc ddi, ciia tinh yeu:

... Anh khdng thd bit cudc ddi dung yen

Em khdng thd mai la em

Diu anh cdn mai cai nhin ngiy xua

(Cii nhin)

Td Hanh cd nhidu thanh cdng d mang tho tinh yeu. Ngudi dge thit sy mng ddng tmdc

nhihig suy nghT, trai nghiem vd tinh yeu cua dng: dti vui hay budn, du diy hay dang dd, cich xa

hay gin gui, hien thyc bay mong ude, xdt xa, cay ddng... ddu li tinh thye cua dng. Tinh thyc la

cii gdc dd cd tho hay, nhit la vdi tho tinh va tho tinh Td Hanh da cd gii gdc vimg chai iy.

Chin tinh cQng la cot Idi trong nhung bai tho Td Hanh vidt vi quan he tinh cam gia (flnh. Td Hanh it vidt vd eha, nhung dng vidt bdng ndi nidm thiu hidu, xe chia eiing ngudi cha, va cung la vdi mdt thd he nhi nho "bit die ehi" "mdt ddi te tii":

Khdng Manh vai pbo, dam ciu bgc trd

Ngdi biit sdt thep nguge ddng chir Han

Khi quanh ling vang tidng hgc a, o

(Nghe tin eha mit)

Danh ngam ngOi "Quen cudc ddi trong thii ngam nga; vjnh que huong vai van tho ca".

Nha tho gui vd eha ca "Mot ndi nidm xua", nidm thuong cam tha thidt. Cii gigng ngim tho trim

trim ciia cha nhiing ngay bj thye din quan thiie d lang:

Chim quyen xud'ng dit an trim

Anh hung Id van len ngudn ddt than

Da thim vao gan mdt va dd lai nhung in tugng siu sdc trong tim hdn nha tho, ggi len

trong dng nhihig suy ngbi dau budn, gigng tho budn ddn thirn thfa:

Tidng trim mac vang im nhu le ir

Thing nam diy tim sy giai khdng ra

Ddi mdt rdng vgng xa vd qui khir

Tren trin siu va vin bdng ngay qua.

Vi bao ai oan ngam ngiii nggt ngat

Bao ude mo xua, bao xdt xa long

Ddu lin lugt len giiy trong tidng hat

41

Dua hdn tdi vao ndi nhd hung vong

(Mdt ndi nidm xua)

Hinh anh ngudi me, hien len rit dim trong nhidu bai tho xiic ddng. Ngudi me sudt mdt

ddi lang le, ebdt chiu cho con:

Lang le ban tay lang le dua

Ddp ttmg midng vi im con tho

Nhihig mong ddi me, ddi eon mai

Gin gui nhau cung mdi chi thua

(Chide rd may)

Tinh me thdm sau va do lugng "Di bet ddi long me vin theo eon" (Chd Lan Vien). Cam

nhan duge tim long ciia me, hinh anh ngudi me ludn trong ldng nha tho, gin vdi hinh anh que

huong, "bdn dgi" cua tam tinh. Va bdi vay, tren mdi bude dudng ddi, xa me, nha tho cang cam

nhan sau them, thim thfa hon vd tinh me:

Me oi! chide io eon da rich

Con bidt lam sao trd lai nha

Di me vi giiim? eon thiy lanh

Gid Itia ndi nhd thim vao da.

(Chide rd may)

Va cang day diit nhd thuong me: "Nhidu dem thirc giic giua canh khuya", ciu hdi ty trong

Idng lai thing thdt day diit nha tho:

Me edn khong hdi me?

Me gia thd quan thii hung bao thd

Tim nam rdi ebdng bidt me cdn kbdng?

(Me mai edn)

Tdc bac trdng, nha tho xdt xa cui diu ben md me, ttr biet me. Cudc ddi nhu mdt vdng trdn

khdc nghiet: sinh tir, biet ly. Ddi ngudi la btru ban. Am dieu bai tho budn, bdi sy mit mat khdng

gi bii ddp. Mit me li mit, la bj edt lia khdi nhung gi gin bd, than thuong nhit, trinh sao khdi bui

ngui:

Ciii dau tu biet me

Tir biet ca lang que

Que me khdng edn me

Bao gid eon lai vd?

(Ben md me) Cau hdi bat ra ttr day long, chan that va sdt dau duge didn dat trong eii thd tho ngu ngdn

gin vdi tidng ndi ddi thudng, bdng gigng nhe nbang ma siu thdm, cang gay xue ddng ngam ngiii.

Khi vidt vd tho Td Hanh, Che Lan Vien nhin xdt: "La nha tho ai khdng sir dung trii tim minh. Nhung ndu ngudi nay nhfrn nd len bdng tuimg tugng, tu duy, ngudi kia chia nd ra ngbin manh nbd phin tfch, Te Hiuih lai cdng nd cung sy vat. Nhung nha tho nay hien dai boa no, tang am cho nd, Td Hanh Ihfch dd Iran... Td Hanh cd kd ebuyen, ed ndi y, cd ta hinh, cd tudng tugng.

42

cd dao sau vio tidm thiic, cd ciu triic ngdn ttr nhu tit ca cic nhi tho, nhung d anh nhae tmdng, chi buy, chfnh la tinh cam. Hay dung hon ddi vdi ai, ddi vdi cii gi, ddi vdi cudc ddi" [3, 395]. Tho Td Hanh tmdc bdt la tidng ndi tri im, tri ky cua coi Idng, la tinh cam da didt, chan thanh eiia nha tho vdi que huong, dit nude, eon ngudi. Va do vay nd da ddn duge nhung tim ldng ddng dieu.

Tdi lieu tham khdo

1. TdHanh: Tho vi cudc sdng mdi, NXB Van bgc, 1961.

2. Ha Minh Dii'c: Td Hanh - mdt tim hdn thd giau cam xiic. (Trong nhi van va tic phim,

NXB van bgc H. 19

3. Chd Lan Vien: Td Hanh hay tho va cich mang (Ldi bat tuydn tip tho Td Hanh, NXB

van hgc, H. 1987).

4. Hi Minh Diic: Te Hanh (trong nha van Viet Nam tap 2, NXB DH va GD ebuyen

nghiep, H. 1979.

VAI TRO NGLfdl PHU N Q TRONG HO GIA DINH NGHE CA NGHE AN (tie'p theo trang 33)

Tren day la mdt sd phit hien eiia chting tdi vd vin dd gidi va vai trd ngudi phu nir trong bd gia dinh nghd ca Nghe An. Diy mdi chi la mdt phin ciia biic tranh vd ngudi phu nir nang ddng, ginh vie cting ebdng nhihig khd khan noi bidn ca, sdng nude, lo cho minh vi cho xa hdi.

SUMMARY

The role of women in fishing families and communities, Nghe An province

This paper presents findings of the author on the role of women in their fishing famihes and communities in Nghe An, focusing on their economic role. The role of Community Women's Union in implementing development projects is dealt with as well.

43