tiÊn ĐoÁn thỜi tiẾt -...

Tiecircn Đoaacuten Thời Tiết 808

SINH TỒN NƠI HOANG DAtilde PHẠM VĂN NHAcircN

TIEcircN ĐOAacuteN THỜI TIẾT Trong cuộc sống nhất lagrave khi sinh hoạt ngoagravei thiecircn nhiecircn caacutec bạn cần phải

biết một số hiện tượng tiecircn baacuteo về thời tiết Nếu phaacuten đoaacuten giỏi noacute sẽ giuacutep cho

chuacuteng ta kịp thời ứng phoacute với mọi tigravenh huống Người ta coacute thể xem caacutec diễn biến trong thiecircn nhiecircn để dự đoaacuten thời tiết

nhất lagrave những người sống gần thiecircn nhiecircn hoặc nương dựa vagraveo thiecircn nhiecircn như nocircng dacircn ngư dacircn thủy thủ họ khocircng những nhigraven trời magrave cograven quan saacutet cả cacircy cỏ chim muocircng cocircn trugraveng động vật vagrave đatilde tiacutech luỹ một số kinh nghiệm

để tiecircn đoaacuten thời tiết qua nhiều thế hệ cocirc đọng trong những cacircu ca dao tục ngữ magrave hầu như ai cũng biết

Caacutec cacircu ca dao về thời tiết Thiacute dụ

ldquoQuầng rộng thigrave hạn quầng taacuten thigrave mưardquo hoặc ldquoTrăng quầng thigrave hạn trăng taacuten thigrave mưardquo

Quầng nagravey lagrave quầng (vầng saacuteng) của mặt trăng Khi chuacuteng ta nhigraven lecircn thấy một quầng saacuteng nằm caacutech xa mặt trăng thigrave khoacute magrave mưa được nhưng nếu tụ lại saacutet chung quanh mặt trăng (như một caacutei taacuten) thigrave nội trong đecircm đoacute hoặc lagrave saacuteng

hocircm sau trời sẽ mưa Hoặc ldquoMặt trời coacute quầng thigrave hạn

Mặt trăng coacute taacuten thigrave mưardquo - ldquoTrời magrave đoacuteng mống cản Nam

Coacutec kecircu mỏi hagravem chẳng coacute mưa đacircurdquo Coacute nghĩa lagrave vagraveo những thaacuteng đầu mugravea mưa (thường từ hướng Nam mang

tới) Nếu ở hướng Nam coacute một caacutei cầu vồng thigrave thời tiết sẽ bị hạn

Hoặc lagrave ldquoChớp đocircng nhay nhaacutey gagrave gaacutey thigrave mưardquo Cacircu nagravey khaacute dễ hiểu đầu hocircm magrave hướng Đocircng chớp nhaacutey nhaacutey thigrave gần saacuteng

sẽ coacute mưa Tuy nhiecircn hiện tượng nagravey cũng cần kegravem theo một vagravei biến động của khiacute hậu như trời trở necircn oi bức gioacute ngưng thổi thigrave mới chiacutenh xaacutec

ldquoThacircm Đocircng hồng Tacircy dựng may Ai ơi ở lại ba ngagravey hẳn đirdquo

Cacircu nagravey coacute lẽ chỉ đuacuteng ở miền Bắc hoặc miền Trung (vigrave miền Nam iacutet coacute gioacute heo may) Đacircy lagrave điềm baacuteo trước một cơn giocircng batildeo sắp ập đến nội trong ba

ngagravey -ldquoMacircy xanh thigrave nắng macircy trắng thigrave mưardquo -ldquoSao mau thigrave mưa sao thưa thigrave nắngrdquo

Sao mau lagrave sao nhiều vagrave dagravey đặc

Caacutec hiện tượng thay đổi của khiacute hậu Khocircng khiacute đột nhiecircn oi bức ngột ngạt lặng gioacute lagrave điềm baacuteo một cơn

mưa ragraveo sắp đến Nhưng nếu đang ngột ngạt bức bối magrave đột nhiecircn gioacute thổi

mạnh thigrave cơn mưa sẽ tạt sang hướng khaacutec (caacutec cụ noacutei lagrave gioacute thổi tan macircy) Trời bỗng nổi gioacute mạnh (coacute mang theo hơi ẩm) macircy keacuteo vần vũ chim

choacutec bay taacuten loạn một cơn giocircng sắp sửa đổ xuống - Mugravea nực gioacute Đocircng thigrave đồng đầy nước - Thaacuteng saacuteu heo may chẳng mưa thigrave batildeo

- Cơn đằng Đocircng vừa trocircng vừa chạy Cơn đằng Tacircy vừa cagravey vừa ăn

Cơn đằng Nam vừa lagravem vừa chơi



Cơn đằng Bắc đổ thoacutec ra phơi (hoặc cơn đằng Bắc lắc rắc vagravei hột) Chớp thừng chớp chatildeo chẳng batildeo thigrave mưa

Tiecircn đoaacuten thời tiết bằng động vật cocircn trugraveng Tạo hoacutea đatilde ban cho loagravei vật một phản xạ dự baacuteo thời tiết hay hơn loagravei người

gấp nhiều lần Mặc dugrave chuacuteng khocircng biết noacutei nhưng những giaacutec quan của chuacuteng cực kỳ nhạy beacuten Nếu chuacuteng ta biết chuacute yacute hagravenh động của những con vật xung quanh migravenh chắc chắn chuacuteng ta sẽ nhận được rất nhiều bagravei học rất hay về dự

baacuteo thời tiết Những bagravei học từ thiecircn nhiecircn bao giờ cũng rất bổ iacutech Sau đacircy lagrave những cacircu chuyện coacute thật được saacutech vở ghi cheacutep lại

1953 Tại Hy Lạp từng đagraven chim hạc bay lượn nử giờ trước khi xảy ra động đất lagravem sụp đổ 20000 noacutec nhagrave 167 người bị thương vagrave mất tiacutech

1923 tại Tokyo trước khi coacute động đất từng bầy choacute nghểnh motildem lecircn trời tru vang dậy

1962 Tại thung lũng Chevrence (Phaacutep) kiến đagraveo hang sacircu xuống đất tới 60cm Qủa nhiecircn năm đoacute ở chacircu Acircu lạnh ghecirc gớm

1963 Tại Nam Mỹ ở trường đua caacutec con ngựa hiacute vang vagrave khocircng chịu chạy

liền sau đoacute một trận động đất dữ dội lagravem sụp đổ toagraven thể khaacuten đagravei Đecircm 9101963 ở Yacute cả bầy thỏ vội vatilde chạy ra khỏi thung lũng của đập

nước băng qua đầu một chiếc ocirctocirc Caacutech đoacute khocircng xa con chim Kim Tước của gia đigravenh nọ bỗng dưng vugraveng lecircn kecircu theacutet trong lồng noacute hấp tấp tigravem caacutech ra khỏi

lồng bằng mọi giaacute bất chấp caacutei đầu bị kẹt cứng giữa 2 chấn song Gia đigravenh chủ của con chim nagravey vội vatilde chạy ra khỏi nhagrave thoaacutet khỏi thung lũng Họ đatilde kịp thoaacutet chết trong gang tấc Saacuteu giờ đồng hồ sau liền coacute một cột nước khổng lồ cả triệu

tấn đổ ập bao trugravem lecircn một đập nước vagrave lagravem cho 2500 người chết Thaacuteng 31964 tại vườn baacutech thuacute ở Tacomce thuộc tiểu bang Washington

(Hoa Kỳ) tự nhiecircn caacutec thuacute vật đều đồng thanh kecircu inh ỏi khocircng ai ngờ rằng chuacuteng đatilde tiecircn đoaacuten trước một trận động đất dữ dội sẽ xảy ra ở Alaska Caacutech

chuacuteng đến 2500km Tuỳ trường hợp động vật vagrave cocircn trugraveng cũng baacuteo cho ta biacuteecirct điều gigrave đoacute sắp

xảy ra magrave ocircng cha ta đatilde tiacutech lũy kinh nghiệm qua ca dao tục ngữ

- Kiến dọn tổ thời mưa - Kiến đen tha trứng lecircn cao

Thế nagraveo cũng coacute mưa ragraveo rất to - Thaacuteng bảy kiến bograve chỉ lo lại lụt

- Thaacuteng bảy kiến đagraven đại hagraven hồng thủy - Kiến caacutenh vỡ tổ bay ra batildeo taacutep mưa sa gần tới

-Eacuten bay thấp mưa ngập bờ ao Eacuten bay cao mưa ragraveo lại tạnh

-Chuồn chuồn bay thấp thigrave mưa

Bay cao thigrave nắng bay vừa thigrave racircm -Thaacuteng bảy heo may chuồn bay thigrave batildeo

-Ếch kecircu uocircm uocircm ao chuocircm đầy nước

-Giacuteo bấc hiu hiu sếu kecircu thigrave reacutet -Qụa tắm thigrave raacuteo saacuteo tắm thigrave mưa

-Saacuteng sớm nhền nhện giăng tơ

Ngagravey ấy nắng tạnh chẳng mưa hạt nagraveo



Sầm Đocircng saacuteng Bắc tiacutea Tacircy Choacute đen ăn cỏ trời nagravey thigrave mưa

Bằng hagravenh động hiện tượng

- Ngỗng trời khocircng bao giờ cất caacutenh (trước khi trời batildeo) - Những con mograveng biển khocircng bay magrave tụ tập thagravenh đagraven trecircn bờ biển (một

cơn batildeo sắp đến)

- Decirc đang ăn đột nhiecircn keacuteo về chuồng (trời sắp mưa) - Coacutec nghiến răng (trời sắp mưa)

- Mối caacutenh xuất hiện (tạnh mưa) - Thiecircu thacircn bay thagravenh bầy (sắp mưa hoặc tạnh mưa)

- Chim eacuten bay lagrave đagrave iacutet kecircu (sắp coacute mưa batildeo) - Ong lấp loacute trước cửa tổ (thời tiết xấu) - Những người lớn tuổi đột nhiecircn đau nhức (thời tiết thay đổi)

- Bướm xuất hiện nhởn nhơ trecircn cacircy cỏ lagrave thời tiết khocircng thể nagraveo xấu được - Qụa bay vagraveo buổi saacuteng xấu trời thigrave chắc chắn ngagravey đoacute sẽ nắng đẹp

- Dơi bay lượn luacutec hoagraveng hocircn trời khocirc raacuteo - Thằn lằn bograve trecircn vaacutech bigravenh thường trời tốt - Nhện keacuteo tơ chăng lưới trời tốt

- Chim choacutec thường im tiếng hoacutet nửa giờ trước khi coacute hiện tượng nhật thực - Hạc bay lượn thagravenh vograveng cả bầy trecircn trời lagrave điềm baacuteo nguy sắp coacute động

đất - Choacute tru giữ dội lagrave sắp coacute thiecircn tai - Ngựa hiacute vang vagrave khocircng chịu chạy sắp coacute động đất

Tiecircn đoagraven thời tiết bằng thực vật

Quan saacutet thực vật cũng giuacutep cho chuacuteng ta biết một số hiện tượng thời tiết qua ca dao tực ngữ như

-Rể si trắng xoaacute đacircm ra

Mưa to gioacute lớn ắt lagrave đến nơi -Cỏ chỉ mọc lang trắng ngần

Dẫu trời đương hạn (sẽ) mưa dầm nay mai Hoặc qua caacutec hiện tượng như - Ơ miền trung thường coacute batildeo hằng năm người ta nhigraven những mụt măng tre

mọc đầu mugravea Nếu noacute coacute vẻ như cố gắng uốn cong neacutep migravenh vagraveo bụi tre giagrave năm đoacute sẽ coacute batildeo lớn

- Những caacutenh hoa thường mở rộng khi trời nắng đẹp vagrave cụp lại khi trời u aacutem

- Đặt quả thocircng lecircn thagravenh cửa để quan saacutet nếu trời ẩm vảy kheacutep lại Trời

khocirc thigrave nở ra

Tiecircn đoaacuten thời tiết bằng cầu vồng (mống) vagrave raacuteng trời Những người coacute kinh nghiệm nhất lagrave những ngư dacircn latildeo luyện người ta chỉ

cần nhigraven Macircy cầu vồng vagrave Raacuteng trời cũng coacute thể biết được phần nagraveo thời tiết sắp

xảy ra Raacuteng Lagrave hiện tượng aacutenh saacuteng mặt trời mọc hay lặn phản chiếu lecircn caacutec

đaacutem macircy lagravem cho cả một vugraveng trời nhuộm saacuteng một magraveu rực rỡ Raacuteng coacute nhiều magraveu vagraveng đỏ hồng đỏ thẩm

Người ta cho rằng nếu saacuteng sớm nay hoagraveng hocircn magrave bầu trời coacute những magraveu như đỏ bầm tiacutem vagraveng lagrave trời sắp mưa Cograven nếu như bầu trời coacute magraveu vagraveng vagraveo buổi chiều magraveu đỏ vagraveo buổi saacuteng lagrave trời sẽ coacute gioacute Nhưng nếu trời coacute magraveu đỏ

cam vagraveo buổi chiều trắng xaacutem vagraveo buổi saacuteng lagrave dấu hiệu trời tốt Chuacuteng ta cũng coacute cacircu tục ngữ



Raacuteng vagraveng thigrave gioacute raacuteng đỏ thigrave mưa - Mống cao gioacute taacutep mống aacutep mưa ragraveo - Mống cao gioacute taacutep mống rạp mưa dầm

- Mống đocircng vồng tacircy Chẳng mưa dacircy cũng batildeo giật

- Mống vagraveng thigrave nắng mống trắng thigrave mưa - Mống dagravei trời lụt mống cụt trời mưa - Vồng chiều mưa saacuteng raacuteng chiều mưa hocircm

Thời tiết sẽ xấu hơn nếu Những đaacutem macircy cao vagrave đơn độc bắt đầu dagravey hơn gia tăng số lượng vagrave sagrave

xuống thấp Những đaacutem macircy di chuyển nhanh ngang qua bầu trời bắt đầu dagravey hơn vagrave

sagrave xuống thấp

Những đaacutem macircy chuyển động đủ mọi phương hướng Từ chacircn trời hướng Tacircy macircy đen đugraven lecircn vagrave tối lại

Vagraveo mugravea Hegrave những cột macircy bắt đầu chồng lecircn nhau thagravenh những cột khổng lồ trước buổi trưa

Những đaacutem macircy bắt đầu phồng lecircn như những tấm chăn vagrave sagrave xuống thấp

Thời tiết sẽ đẹp hay trong saacuteng hơn nếu

Sương mugrave buồi saacuteng sẽ tan ra trước khi nắng lecircn cao Những đaacutem macircy bắt đầu tan biến nhanh Những đaacutem macircy dacircng lecircn cao

Những đaacutem macircy như khăn trải giường lớn bắt đầu vở thagravenh từng cụm nhỏ để lộ những matildeng trời xanh

Noacutei chung chuacuteng ta coacute rất nhiều caacutech để tiecircn đoaacuten thời tiết Tuy nhiecircn

nhiều luacutec kinh nghiệm của vugraveng nagravey khocircng thể dugraveng với vugraveng khaacutec Chuacuteng ta

necircn sưu tầm tigravech luỹ đới chiếu so saacutenh rồi từ đoacute ruacutet ra những bagravei học kinh nghiệm thực tiễn để (coacute dịp) aacutep dụng trong cuộc sống

Tiecircn đoaacuten thời tiết bằng macircy Nhưng trong những điềm baacuteo về thời tiết dễ nhận ra hơn cả lagrave macircy Ngay

cả những người iacutet kinh nghiệm nhigraven macircy họ cũng đoaacuten được phần nagraveo về diễn biến của thời tiết sắp tới

Macircy keacuteo xuống biển thigrave nắng chan chan Macircy keacuteo lecircn ngagraven thigrave nưa như truacutet Tuy nhiecircn chỉ coacute những người thật latildeo luyện va chạm nhiều với thiecircn nhiecircn

coacute đầy đủ kinh nghiệm mới coacute thể đoaacuten chiacutenh xaacutec những gigrave sắp xảy ra

- Vagraveng macircy thời giacuteo đỏ macircy thời mưa - Macircy xanh thigrave nắng mấy trắng thigrave mưa

TIgraveM HIỂU VAgrave TIEcircN ĐOAacuteN THỜI TIẾT BẰNG MAcircY

MAcircY Macircy lagrave một loại sương mugrave trecircn cao được higravenh thagravenh bởi những giọt nước nhỏ li

ti (hoặc những tinh thể băng) trocirci dạt trong khocircng khiacute rồi kết lại với nhau khi gặp lạnh Một số đaacutem macircy lớn chứa nước ở đaacutey vagrave tinh thể ở đỉnh Macircy coacute nhiều higravenh



dạng khiacutech thước vagrave độ cao khaacutec nhau Một số thigrave lớn vagrave xốp số khaacutec nhỏ vagrave loăn xoăn

Macircy higravenh thagravenh như thế nagraveo Dưới aacutenh nắng của mặt trời hơi ước được bốc lecircn từ những nơi coacute nườc (biển

socircng suối ao hồ ) từ caacutec thảo mộc thực vật từ những vugraveng đất ẩm Hơi nước ấy mắt thường khocircng thấy được bay toả lecircn khocircng trung Khi những khối hơi nước gặp khocircng khi lạnh hiện tượng ngưng tụ xatildey ra hơi nước trở thagravenh nước

Những giọt nước rất nhỏ higravenh thagravenh vagrave tập trung lại với nhau Một đaacutem macircy xuất hiện Macircy cũng coacute thể higravenh thagravenh do chaacutey rừng nuacutei lửa hoạt động cocircng nghiệp

PHAcircN LOẠI MAcircY

Caacutec chuyecircn gia khiacute tượng phacircn biệt chuacuteng dựa vagraveo độ cao vagrave cấu tạo thagravenh dải sợi (ti) xếp lớp (tầng) hay thagravenh đống (tiacutech)

-Macircy Ti Cirrus (Streak clouds) Caacutech mặt đất từ 5 đến 13 km Như những sợi

tơ nhỏ loăn xoăn cao tiacutet trecircn bầu trời khi coacute gioacute mạnh thổi chuacuteng keacuteo thagravenh caacutec dải sợi như đuocirci ngựa

-Macircy Tiacutech Cumulus (Heap clouds) Caacutech mặt đất từ 2 ndash 7 km Coacute magraveu trắng xốp như một đaacutem bocircng gograven lớn luocircn thay đổi

-Macircy Tầng Stratus (Layer clouds) Caacutech mặt đất từ 05 ndash 2 km coacute magraveu xaacutem

nhiều lớp thấm như một tấm chăn khổng lồ trugravem lecircn hagraveng trăm cacircy số

Ba dạng macircy nagravey coacute thể nằm ở độ cao khaacutec nhau vagrave được chia thagravenh bốn nhoacutem nhỏ phacircn biệt theo cao độ của noacute Cao độ được tiacutenh từ gốc của macircy khocircng phải lagrave đỉnh của noacute



MAcircY Ở TẦNG CAO Lagrave những loại macircy ở trecircn 5000 m (16500 ft) trong đới lạnh của tầng đối

lưu Chuacuteng được biểu thị bởi tiền tố cirro- hay cirrus nghĩa lagrave macircy ti Ở cao độ

nagravey nước gần như đoacuteng băng hoagraven toagraven vigrave thế macircy lagrave caacutec tinh thể nước đaacute Caacutec đaacutem macircy coacute xu hướng lagrave mỏng vagrave yếu vagrave thocircng thường lagrave trong suốt

Caacutec macircy tầng cao gồm Macircy ti (Cirrus)

Macircy ti từ tiếng La tinh Cirrus nghĩa lagrave tơtua cuốn) ) Caacutech mặt đất từ 5 đến 13 km Như những sợi tơ nhỏ loăn xoăn cao tiacutet trecircn bầu trời khi coacute gioacute mạnh thổi

chuacuteng keacuteo thagravenh caacutec dải sợi như đuocirci ngựa

Dự baacuteo Một lượng lớn của macircy ti coacute thể lagrave dấu hiệu cho thấy sự nhiễu loạn khocircng

khiacute ở phiacutea trecircn Điều nagravey thường coacute nghĩa lagrave thời tiết sẽ thay đổi dễ trở necircn coacute

docircng tố hơn trong phạm vi 24 giờ Macircy ti cũng coacute thể lagrave dấu tiacutech cograven soacutet lại của một cơn docircng tố Một magraven chắn lớn gồm macircy ti vagrave macircy ti tầng thocircng thường

kegravem theo luồng gioacute thổi ra ở cao độ lớn của caacutec cơn batildeo Đocirci khi caacutec đaacutem macircy ti trải rộng đến mức chuacuteng khocircng thể phacircn biệt được

bằng thị giaacutec higravenh thagravenh necircn một tầng macircy ti gọi lagrave macircy ti tầng (Cirrostratus)

Macircy ti tầng (Cirrostratus) Macircy ti tầng lagrave một loại macircy mỏng đồng nhất hợp thagravenh từ caacutec tinh thể

nước đaacute coacute khả năng tạo ra caacutec quầng Khi noacute coacute độ dầy đủ lớn để coacute thể nhigraven thấy thigrave noacute coacute magraveu aacutenh trắng thường khocircng coacute caacutec đặc trưng để phacircn biệt Khi che phủ toagraven bộ bầu trời vagrave đocirci khi lagrave quaacute mỏng để coacute thể nhận thấy được noacute coacute

thể chỉ ra sự hiện diện của một lượng lớn hơi ẩm trong tầng trecircn của khiacute quyển[1]



Macircy ti tầng (Cirrostratus)

Macircy ti tầng đocirci khi lagrave dấu hiệu sự khởi đầu của ldquofronrdquo noacuteng vagrave vigrave thế coacute thể lagrave dấu hiệu của cơn mưa coacute thể diễn ra trong vograveng 12-24 giờ sau Macircy ti tầng nằm ở cao độ trecircn 6000 m (20000 ft)

Đocirci khi sự đối lưu ở caacutec cao độ lớn sinh ra một dạng khaacutec của macircy ti gọi lagrave macircy ti tiacutech (Cirrocumulus) một kiểu của caacutec buacutei macircy nhỏ chứa caacutec giọt nhỏ lagrave

nước siecircu lạnh Macircy ti tiacutech (cirrocumulus)

Macircy ti tiacutech (Cirrocumulus) lagrave caacutec đaacutem macircy coacute dạng macircy ti ở caacutec độ cao lớn thường diễn ra ở độ cao từ 6000-12000 m (20000-40000 ft)



Đặc trưng cấu truacutec Caacutec đaacutem macircy ti tiacutech rất mỏng lagrave caacutec vệt magraveu trắng (caacutec đaacutem macircy nhỏ)

caacutec đaacutem macircy nhỏ nagravey chứa caacutec hạt rất nhỏ hay caacutec gợn soacuteng Tương tự như caacutec

đaacutem macircy nằm ở caacutec độ cao lớn macircy ti tiacutech chứa caacutec tinh thể nước đaacute Caacutec tinh thể nagravey coacute thể bay hơi tạo ra caacutec lỗ hổng giữa caacutec đaacutem macircy nhỏ Macircy ti tiacutech

thocircng thường biểu lộ trong 2 kiểu gợn soacuteng vagrave caacutec rigravea coacute dạng sợi Biểu hiện

Macircy ti tiacutech vagrave macircy trung tiacutech đocirci khi nhigraven rất giống nhau tuy nhiecircn khocircng giống như trung tiacutech macircy ti tiacutech nằm ở độ cao lớn hơn vigrave thế caacutec đaacutem macircy ti tiacutech

xuất hiện đối với người quan saacutet trecircn mặt đất nhỏ hơn nhiều vagrave caacutec đaacutem macircy nagravey khocircng tạo ra boacuteng racircm

Macircy ti tiacutech coacute thể tạo ra caacutec quầng macircy ngũ sắc đẹp đặc biệt nếu như chuacuteng xuất hiện dưới dạng macircy ti mạng nhện cirrolacunosus

cirrolacunosus Caacutec biến thể của macircy ti tiacutech

Castellanus Higravenh dạng coacute caacutec chỗ phồng lecircn giống như togravea lacircu đagravei chacircu

Acircu tại caacutec phần lớn nhất lagravem cho macircy coacute biểu hiện giống lỗ chacircu mai Caacutec lacircu

đagravei coacute cugraveng một gốc vagrave phacircn bổ trecircn cugraveng một đường Biến thể nagravey iacutet phổ biến trong macircy ti tiacutech so với trong macircy trung tiacutech

Castellanus



Floccus Coacute biểu hiện của caacutec cụm macircy tiacutech magrave

phần gốc lagrave lởm chởm nhiều hay iacutet

Đacircy lagrave loại macircy baacuteo hiệu một cơn mưa docircng coacute thể

sắp đổ xuống

Cirrus uncinus

Cirrus uncinus lagrave một loại macircy ti (cirrus) Tecircn

uncinus coacute nguồn gốc từ tiếng Latinh

coacute nghĩa lagrave xoăn moacutec Cograven được gọi lagrave đuocirci ngựa lagrave

những đaacutem macircy rất mỏng vagrave thưa

Caacutec đaacutem macircy nagravey ở độ rất cao nhiệt độ coacute thể

khoảng acircm 40-50 độ C Chuacuteng

thường baacuteo trước lagrave sắp coacute mưa nay mai

Vệt ngưng tụ

Vệt ngưng tụ lagrave kiểu macircy dagravei vagrave mỏng được tạo ra như lagrave kết quả của sự bay qua của maacutey bay phản lực ở cao độ lớn



MAcircY Ở TẦNG TRUNG Caacutec loại macircy nagravey chủ yếu ở cao độ khoảng 2000 đến 5000 m (6500 đến

16500 ft) vagrave được biểu thị với tiền tố alto- (gốc Latinh nghĩa lagrave cao) Chuacuteng thocircng thường lagrave caacutec giọt nước siecircu lạnh

Caacutec loại macircy tầng trung bigravenh bao gồm

Macircy trung tầng (Altostratus)

Macircy ở độ cao trung bigravenh từ 2 tới 5 km (6500-20000 ft) tạo necircn bởi những giọt nước nhỏ coacute dạng đặc trưng lagrave caacutec dải hay lớp magraveu xaacutem đồng nhất So saacutenh với macircy vũ tầng (Nimbostratus) thigrave chuacuteng nhạt hơn Nhưng so với macircy ti tầng

(Cirrostratus) thigrave chuacuteng sẫm hơn Coacute thể nhigraven thấy mặt trời xuyecircn qua caacutec lớp macircy trung tầng


Macircy Trung Tiacutech (Altocumulus)

Lagrave một loại macircy ti ở độ cao trung bigravenh coacute higravenh daacuteng giống quả boacuteng bocircng dẹt liecircn kết với nhau Caacutec đaacutem macircy thuộc lớp nagravey chiếm độ cao khoảng 2400-6100

m (8000-20000 ft) Caacutec đaacutem macircy lớp giữa thocircng thường coacute magraveu trắng hay xaacutem thường tạo ra thagravenh caacutec lớp hay caacutec đường với caacutec khối hay cuộn trograven gợn soacuteng




Macircy vũ tầng (Nimbostratus) Tiếng La tinh ldquonimbordquo hay ldquonimbusrdquo nghĩa lagrave mưa Đacircy lagrave một kiểu macircy với

đặc trưng lagrave caacutec lớp khocircng higravenh thugrave gần như coacute magraveu xaacutem sẫm đồng nhất noacute lagrave

loại macircy gacircy mưa thuộc kiểu tầng nằm ở cao độ trung bigravenh thường phaacutet triển từ thấp đến rất cao Tại một số quốc gia noacute được phacircn loại như lagrave macircy mức

thấp Macircy vũ tầng ngăn cản một lượng lớn aacutenh nắng mặt trời do cấu truacutec đậm đặc của noacute Macircy vũ tầng thường coacute độ dagravey 2000-3000 m (6500-10000 ft)

Macircy vũ tầng (Nimbostratus)

Macircy vũ tầng macircy tầng (Stratus) macircy trung tầng (Altostratus) vagrave macircy tầng tiacutech (Stratocumulus) tất cả đều coacute biểu hiện ngoagravei magraveu xaacutem vagrave boacuteng mượt

Thocircng thường macircy vũ tầng lagrave dấu hiệu của giaacuteng thủy từ trung bigravenh tới mạnh Tuy nhiecircn giaacuteng thủy khocircng xảy ra ở mặt đất trong trường hợp mưa đổi dạng vagrave kegravem theo caacutec kiểu macircy khaacutec Coacute một loạt caacutec đặc trưng giuacutep người quan saacutet

phacircn biệt macircy vũ tầng với caacutec dạng macircy khaacutec Macircy tầng mang nhiều giaacuteng thủy nhẹ (mưa phugraven mưa lacircm thacircm)

hơn so với macircy vũ tầng Macircy trung tầng nhạt hơn về magraveu vagrave iacutet mờ hơn so với macircy vũ tầng

vigrave thế aacutenh nắng mặt trời coacute thể chiếu xuyecircn qua chuacuteng

Macircy ti tầng (Cirrostratus) khocircng bao giờ đem theo giaacuteng thủy vagrave coacute cấu truacutec giống như magraven macircy mỏng magraveu aacutenh trắng đặc trưng cho caacutec

dạng macircy ti Macircy tầng tiacutech chỉ mang theo giaacuteng thủy nhẹ vagrave coacute đaacutey nhigraven thấy rotilde

ragraveng với caacutec yếu tố macircy taacutech rời dễ dagraveng phacircn biệt

Ngoagravei ra macircy vũ tiacutech (Cumulonimbus) lớn vagrave thấp che phủ phần lớn bầu trời cũng coacute thể bị nhầm thagravenh macircy vũ tầng Trong trường hợp nagravey macircy vũ tầng

coacute thể được phacircn biệt bằng giaacuteng thủy đều vagrave nhẹ Caacutec kiểu macircy mang giaacuteng thủy khaacutec lagrave macircy vũ tiacutech

CAacuteC LOẠI MAcircY Ở TẦNG TRUNG BIgraveNH KHAacuteC

Altostratus undulatus Lagrave một loại macircy altocumulus thấp coacute dạng dợn soacuteng becircn trong noacute Những

uốn lượn nagravey đocirci khi coacute thể nhigraven thấy được nhưng thường thigrave khocircng thể nhận rỏ bằng mắt thường Những higravenh thường sẽ xuất hiện trong giai đoạn đầu của dograveng khocircng khiacute gacircy mất ổn định trở lại Cũng được gọi lagrave đaacutem macircy so ng to macircy gioacute

Vigrave khi xuất hiện dạng macircy nagravey thường gacircy ra soacuteng to gioacute lớn



Altostratus undulatus

Altocumulus mackerel sky Bấu trời macircy bocircng (mackerel sky) lagrave một biểu hiện về độ ẩm của đaacutem macircy

vagrave sự bất ổn định của macircy ti tiacutech (cirrocumulus) ở caacutec tầng trung gian (2400-

6100 m 8000-20000 ft) Nhưng nếu thấp hơn thigrave bầu khocircng khiacute ổn định vagrave khocircng di chuyển thời tiết sẽ rất coacute thể vẫn cograven khocirc Tuy nhiecircn độ ẩm ở mức

thấp hơn kết hợp với sự bất ổn định nhiệt độ bề mặt coacute thể dẫn đến mưa hoặc batildeo Vagraveo mugravea đocircng noacute thường baacuteo trước trận batildeo tuyết vagrave Mưa docircng bất chợt

Bầu trời macircy bocircng cũng được noacutei đến trong ca dao như

ldquoTrời đầy macircy bocircng khocirc trong ba ngagraveyrdquo ldquotrời macircy bocircng khocircng khocirc lacircu khocircng ướt dagraveirdquo

Altocumulus mackerel sky

Altocumulus Castellanus Altocumulus Castellanus lagrave dạng macircy coacute thể thấp 2000 m (6500 ft) hoặc

coacute thể cao 6000 meacutet (20000 ft) Noacute coacute thể lagrave tiecircn baacuteo một trận mưa lớn vagrave sấm



seacutet Sự xuất hiện của Altocumulus Castellanus từ sớm trong một ngagravey nắng coacute thể cho thấy một xaacutec suất cao về sự higravenh thagravenh của sấm seacutet vagraveo buổi chiều Đocirci khi noacute coacute thể phaacutet triển thagravenh đaacutem macircy batildeo

Altocumulus Castellanus

Altocumulus lenticularis Đaacutem macircy dạng thấu kiacutenh (Altocumulus lenticularis) đaacutem macircy higravenh thagravenh ở

độ cao lớn thocircng thường liecircn kết vuocircng goacutec với hướng gioacute Do higravenh daacuteng của chuacuteng giống như chiếc đĩa trơn tru magraveu sắc tươi saacuteng necircnthường bị nhầm lẫn

với vật thể bay khocircng xaacutec định ( UFO ) Trường hợp khocircng khiacute ẩm ổn định dograveng chảy trecircn một ngọn nuacutei hay một

vugraveng nuacutei hagraveng loạt quy mocirc lớn soacuteng đứng coacute thể higravenh thagravenh ở phiacutea becircn theo

hướng gioacute Caacutec hệ thống chuyển động khocircng khiacute gacircy ra soacuteng lớn dọc vagrave đủ để coacute thể ngưng tụ hơi nước tạo thagravenh mưa

MAcircY Ở TẦNG THẤP



Chuacuteng được tạo ra dưới độ cao 2000 m (6500 ft) vagrave bao gồm macircy tầng

(đặc vagrave xaacutem) Khi caacutec macircy tầng tiếp xuacutec với mặt đất chuacuteng được gọi lagrave sương mugrave Caacutec macircy ở trong tầng thấp gồm

Macircy tầng (Stratus) Macircy tầng (nghĩa lagrave tầng lớp lớp che phủ) lagrave một dạng macircy thấp caacutech

mặt đất từ 05 ndash 2 km coacute magraveu xaacutem nhiều lớp thấm như một tấm chăn khổng lồ trugravem lecircn hagraveng trăm cacircy số

thuật ngữ macircy tầng được dugraveng để chỉ caacutec dạng macircy dẹt khocircng coacute đặc

trưng để phacircn biệt ở caacutec cao độ nhỏ với magraveu sắc dao động trong khoảng từ xaacutem sẫm tới gần như trắngCaacutec loại macircy nagravey về cơ bản lagrave do sương mugrave trecircn mặt đất

được higravenh thagravenh hoặc lagrave từ sự bốc lecircn của sương mugrave buổi saacuteng khi khocircng khiacute lạnh di chuyển ở caacutec cao độ nhỏ trecircn bề mặt khu vực Caacutec dạng macircy nagravey thường khocircng đem lại mưa lớn nhưng coacute thể mưa lacircm thacircm hay coacute thể xảy ra tuyết rơi



Caacutec biến thể Caacutec dạng macircy tầng thường kegravem theo lmưa lagrave macircy vũ tầng (Nimbostratus)

Caacutec dạng macircy tầng ở caacutec cao độ lớn hơn bao gồm macircy trung tầng (Altostratus)

vagrave macircy ti tầng (Cirrostratus) như đatilde noacutei trước

Macircy tầng tiacutech (Stratocumulus) Macircy tầng tiacutech thường lagrave lớp phủ dagravey magraveu xaacutem phacircn tầng với những đaacutem

macircy đen nằm song song với những macircy tầng-tiacutech saacuteng magraveu Chuacuteng coacute magraveu

xaacutem thường dạng vảy phiến lớn giữa chuacuteng hiện rotilde magraveu da trời Đoacute lagrave những đaacutem macircy nước

Thocircng thường mầy tầng tiacutech mang theo mưa mưa hoặc tuyết tuy nhiecircn những đaacutem mầy nagravey thường higravenh thagravenh trước hoặc sau một giai đoạn thời tiết tồi

tệ vigrave thế noacute coacute thể lagrave điềm baacuteo một cơn batildeo docircng tố hay gioacute lớn sắp tới Macircy trung tầng vagrave macircy tầng tiacutech trocircng rất giống nhau nhưng macircy tầng tiacutech

lớn hơn macircy trung tần rất nhiều

Macircacircaacircy tầng tiacutech (Stratocumulus)

Macircy vũ tiacutech (Cumulonimbus)

Macircy vũ tiacutech lagrave một trong mười loại macircy theo phacircn loại quốc tế thuộc họ macircy phaacutet triển theo chiều thẳng đứng

Macircy vũ tiacutech thường coacute magraveu đen dagravey đặc Trong những trường hợp phaacutet triển mạnh đỉnh macircy higravenh thagravenh caacutec cuộn macircy vagrave coacute thể toả ra thagravenh những tia

hay sợi coacute higravenh daacuteng như một caacutei đe gồm macircy ti Đaacutey của macircy vũ tiacutech thường dưới 2 km phaacutet triển theo chiều thẳng đứng dưới dạng gograve nuacutei hay dạng thagravenh tới 10 km (coacute khi 15 km) tugravey theo mugravea vagrave vĩ độ Ở xiacutech đạo macircy vũ tiacutech coacute thể coacute

độ cao 20km Macircy vũ tiacutech kegravem sấm chớp mưa to gioacute lớn Mưa từ macircy vũ tiacutech thường thagravenh từng dải dagravei mưa ragraveo kegravem theo docircng necircn

cograven gọi macircy docircng Macircy docircng cấu tạo bởi caacutec hạt nước (hoặc caacutec hạt nước chậm đocircng khi macircy docircng nhiệt độ thấp) phần trecircn tạo bởi caacutec tinh thể băng



Khối macircy vũ tiacutech higravenh đe gioacute sẽ xuất hiện ngay dưới noacute

CAacuteC ĐAacuteM MAcircY THẲNG ĐỨNG

Ngoagravei macircy vũ tiacutech cograven coacute một sống loại macircy khaacutec thuộc dạng phaacutet triển thẳng đứng như

Cumulus congestus (macircy tiacutech cao) Congestus theo tiếng La-tinh coacute nghĩa lagrave ao choacutet voacutet Đacircy lagrave loại đặc trưng

của những vugraveng khocircng khiacute khocircng ổn định vagrave đang trải qua sự đối lưu Đặc biệt chuacuteng phaacutet triển theo chiều dọc ngọn macircy coacute thể cao tới 6 km hoặc coacute thể hơn nếu ở vugraveng nhiệt đới đacircy lagrave loại macircy tạo ra mưa lớn

Cumulus congestus (macircy tiacutech cao)

Pyrocumulus (macircy khoacutei)

Macircy khoacutei xuất hiện thườngdo một đaacutem chaacutey rừng hay sự hoạt động của nuacutei lửa hoặc cả hai hiện tượng coacute thể xảy ra kết hợp với nhau vagrave đocirci lagrave sự hoạt động của caacutec nhagrave maacutey cocircng nghiệp hay vụ nổ của một loại vũ khiacute hạt nhacircn trong



khiacute quyển Noacute được sản xuất bởi caacutec cường độ noacuteng từ caacutec bề mặt của khocircng khiacute Lượng nhiệt rất lớn gacircy ra sự đối lưu lagravem cho caacutec khối khocircng khiacute tăng lecircn thường lagrave trong sự hiện diện của hơi ẩm

Pyrocumulus thường xaacutem đến magraveu nacircu vigrave tro bụi vagrave khoacutei kết hợp với lửa Noacute cũng coacute xu hướng mở rộng vigrave khoacutei vagrave tro tham gia vagraveo caacutec đaacutem macircy higravenh

thagravenh của sự gia tăng số lượng caacutec hạt nhacircn ngưng tụ Điều nagravey đặt ra một vấn đề lagrave caacutec đaacutem macircy của một đaacutem chaacutey lớn coacute thể gacircy ra một cơn batildeo

Một đaacutem macircy khoacutei coacute thể trợ giuacutep hoặc cản trở một đaacutem chaacutey Đocirci khi độ

ẩm từ khocircng khiacute ngưng tụ trong đaacutem macircy khoacutei vagrave sau đoacute rơi xuống thagravenh mưa những trận mưa nagravey coacute thể dập lửa Đatilde coacute những viacute dụ đaacuteng chuacute yacute khi một cơn

batildeo lửa lớn đatilde được dập tắt bởi caacutec macircy khoacutei do chiacutenh noacute tạo ra

Macircy khoacutei từ một đaacutem chaacutey rừng

Cumulonimbus incus (macircy đe)

Từ incus trong tiếng La-tinh coacute nghĩa lagrave caacutei đe) Đacircy lagrave một đaacutem macircy mạnh mẽ đatilde đạt đến mức độ ổn định của tầng bigravenh lưu vagrave đatilde higravenh thagravenh đặc trưng bằng phẳng dầu coacute higravenh dạng một caacutei đe Noacute coacute thể phaacutet triển thagravenh một

cơn batildeo supercell (đa bagraveo) vagrave sau đoacute một cơn lốc xoaacutey Macircy đe coacute thể phaacutet sinh ra nhiều yếu tố nguy hiểm như sấm seacutet mưa rất lớn lũ queacutet gioacute mạnh lốc

xoaacutey




Cơn đằng Bắc đổ thoacutec ra phơi (hoặc cơn đằng Bắc lắc rắc vagravei hột) Chớp thừng chớp chatildeo chẳng batildeo thigrave mưa

Tiecircn đoaacuten thời tiết bằng động vật cocircn trugraveng Tạo hoacutea đatilde ban cho loagravei vật một phản xạ dự baacuteo thời tiết hay hơn loagravei người

gấp nhiều lần Mặc dugrave chuacuteng khocircng biết noacutei nhưng những giaacutec quan của chuacuteng cực kỳ nhạy beacuten Nếu chuacuteng ta biết chuacute yacute hagravenh động của những con vật xung quanh migravenh chắc chắn chuacuteng ta sẽ nhận được rất nhiều bagravei học rất hay về dự

baacuteo thời tiết Những bagravei học từ thiecircn nhiecircn bao giờ cũng rất bổ iacutech Sau đacircy lagrave những cacircu chuyện coacute thật được saacutech vở ghi cheacutep lại

1953 Tại Hy Lạp từng đagraven chim hạc bay lượn nử giờ trước khi xảy ra động đất lagravem sụp đổ 20000 noacutec nhagrave 167 người bị thương vagrave mất tiacutech

1923 tại Tokyo trước khi coacute động đất từng bầy choacute nghểnh motildem lecircn trời tru vang dậy

1962 Tại thung lũng Chevrence (Phaacutep) kiến đagraveo hang sacircu xuống đất tới 60cm Qủa nhiecircn năm đoacute ở chacircu Acircu lạnh ghecirc gớm

1963 Tại Nam Mỹ ở trường đua caacutec con ngựa hiacute vang vagrave khocircng chịu chạy

liền sau đoacute một trận động đất dữ dội lagravem sụp đổ toagraven thể khaacuten đagravei Đecircm 9101963 ở Yacute cả bầy thỏ vội vatilde chạy ra khỏi thung lũng của đập

nước băng qua đầu một chiếc ocirctocirc Caacutech đoacute khocircng xa con chim Kim Tước của gia đigravenh nọ bỗng dưng vugraveng lecircn kecircu theacutet trong lồng noacute hấp tấp tigravem caacutech ra khỏi

lồng bằng mọi giaacute bất chấp caacutei đầu bị kẹt cứng giữa 2 chấn song Gia đigravenh chủ của con chim nagravey vội vatilde chạy ra khỏi nhagrave thoaacutet khỏi thung lũng Họ đatilde kịp thoaacutet chết trong gang tấc Saacuteu giờ đồng hồ sau liền coacute một cột nước khổng lồ cả triệu

tấn đổ ập bao trugravem lecircn một đập nước vagrave lagravem cho 2500 người chết Thaacuteng 31964 tại vườn baacutech thuacute ở Tacomce thuộc tiểu bang Washington

(Hoa Kỳ) tự nhiecircn caacutec thuacute vật đều đồng thanh kecircu inh ỏi khocircng ai ngờ rằng chuacuteng đatilde tiecircn đoaacuten trước một trận động đất dữ dội sẽ xảy ra ở Alaska Caacutech

chuacuteng đến 2500km Tuỳ trường hợp động vật vagrave cocircn trugraveng cũng baacuteo cho ta biacuteecirct điều gigrave đoacute sắp

xảy ra magrave ocircng cha ta đatilde tiacutech lũy kinh nghiệm qua ca dao tục ngữ

- Kiến dọn tổ thời mưa - Kiến đen tha trứng lecircn cao

Thế nagraveo cũng coacute mưa ragraveo rất to - Thaacuteng bảy kiến bograve chỉ lo lại lụt

- Thaacuteng bảy kiến đagraven đại hagraven hồng thủy - Kiến caacutenh vỡ tổ bay ra batildeo taacutep mưa sa gần tới

-Eacuten bay thấp mưa ngập bờ ao Eacuten bay cao mưa ragraveo lại tạnh

-Chuồn chuồn bay thấp thigrave mưa

Bay cao thigrave nắng bay vừa thigrave racircm -Thaacuteng bảy heo may chuồn bay thigrave batildeo

-Ếch kecircu uocircm uocircm ao chuocircm đầy nước

-Giacuteo bấc hiu hiu sếu kecircu thigrave reacutet -Qụa tắm thigrave raacuteo saacuteo tắm thigrave mưa

-Saacuteng sớm nhền nhện giăng tơ

Ngagravey ấy nắng tạnh chẳng mưa hạt nagraveo








































































































Castellanus






sắp đổ xuống

Cirrus uncinus








Vệt ngưng tụ











































































































xoaacutey









































































































Castellanus






sắp đổ xuống

Cirrus uncinus








Vệt ngưng tụ











































































































xoaacutey







sắp đổ xuống

Cirrus uncinus








Vệt ngưng tụ











































































































xoaacutey











































































































xoaacutey


tiÊn ĐoÁn thỜi tiẾt -...

Documents