Tilgjengeleggjering av offentlege data

Brukerkonferansen.no

Livar Bergheim — 2016-05-10

Innhald• Kva er opne data?

• Kvifor opne opp data?

• Korleis gjer du data tilgjengeleg?

Skjermbilete: http://www.yr.no/artikkel/_-dei-syntes-vi-var-nokre-tullebukkar-1.12542740

«Åpne data er fritt tilgjengelige for bruk og viderebruk av alle, både mennesker og maskiner.Dataforvaltere kan ikke kreve mer enn å bli oppgitt som kilde.»

Tre kjenneteikn for opne data

• Tilgjengeleg for alle

Ulike typar distribusjonar

Typar distribusjon :

- Filnedlasting- API - Verktøy for å generere uttrekk (t.d. msis.no)

Skjermbilete: http://www.msis.no/

Tre kjenneteikn for opne data

• Tilgjengeleg for alle

• Til fri bruk

Foto: Bob Peters. Lisens: CC-BY 2.0 - https://www.flickr.com/photos/22179048@N05/4340971781/

Tre kjenneteikn for opne data

• Tilgjengeleg for alle

• Til fri bruk

• Maskinleseleg format

Maskinleseleg format• definisjon:

«maskinleselig format» et filformat strukturert slik at programvare enkelt kan påvise, gjenkjenne og trekke ut bestemte data, herunder individuelle opplysninger og deres interne struktur

• Døme på filformat: CSV, JSON, XML, RDF

Definisjon henta frå: Prop. om endringar i offentleglova 2015–2016. Pkt. 5.3.2https://www.regjeringen.no/no/dokumenter/prop.-111-l-20152016/id2483406/

Skjermbilete av CSV-datasett, vist i Excel: http://data.norge.no/data/stavanger-kommune/

skoleruter-barne-og-ungdomsskolene-i-stavanger-kommune

Skjermbilete av CSV-datasett, vist i Excel: http://data.norge.no/data/aure-kommune/

skolerute-20152016-0

Kvalitet på nett• 4.7 - Nettstedeier har gjort åpne data tilgjengelig

• Ved tilgjengeliggjøring av data, skal følgende krav oppfylles:

• Publisering i et åpent, maskinlesbart format (for eksempel CSV, XML eller JSON)

• Eier skal opplyse om retningslinjer for bruk (lisens)

• Datasettet skal registreres på data.norge.no.

Henta frå: https://kvalitet.difi.no/artikkel/2015/11/47-nettstedeier-har-gjort-apne-data-tilgjengelig

Bilde: Trondheim kommune - trondheim2030.no - http://bit.ly/1TbRAA1

Video: Trondheim kommune - trondheim2030.no - http://bit.ly/1TbRAA1

Bilde: Trondheim kommune - trondheim2030.no - http://bit.ly/1TbRAA1

Offentlege data• Finansiert av samfunnet.

• Data er forvalta på vegne av samfunnet.

• Nyttig for andre, både i offentleg sektor og elles.

• Offentleg sektor verken kan eller skal gjere alt sjølve. Både kapasitet til å lage/gjere alt, og muleghet til å kome på dei gode idèane.

• Opne data er ein måte å gjere offentleg informasjon tilgjengeleg for vidarebruk.

• Vanlegvis gratis, eller til kostpris — med nokre unntak.

Innhald• Kva er opne data?

• Kvifor opne opp data?

• Korleis gjer du data tilgjengeleg?

Kvifor opne offentlege data?

• Eit ope og opplyst demokrati- demokratisering og gjennomsiktighet

• Næringsutvikling og verdiskaping - Nye eller forbetra produkt og tenester

• Effektivisering og innovasjon i offentleg sektor

Skjermbiletet: statsbudsjettet.no

Direktoratet for forvaltning og IKTDato

Direktoratet for forvaltning og IKTDato

Kvifor opne offentlege data?

• Eit ope og opplyst demokrati- demokratisering og gjennomsiktighet

• Næringsutvikling og verdiskaping - Nye eller forbetra produkt og tenester

• Effektivisering og innovasjon i offentleg sektor

Innhald• Kva er opne data?

• Kvifor opne opp data?

• Korleis gjer du data tilgjengeleg?

Gjere data tilgjengelegOppskrift for å kome i gang:

• Velg lisens

• Velg ut datasett

• Publiser

• Synleggjer datasettet

• Registrere på data.norge.no

• På eigen nettstad

Lisenser• Norsk Lisens for Offentlige Data (NLOD)

• Creative Commons Attribution 4.0 (CC-BY 4.0)

• meir kjent internasjonalt. Vert bruktav fleire som har mange utanlandskebrukarar, t.d. Kartverket og Met.no

• Krav til bruk: Namngjeving av kjelde

• Creative Commons Zero (CC0) — public domain. Ikkje krav om namngjeving.

Meir om NLODBrukarar har lov til • å kopiere og tilgjengeliggjøre • å endre og/eller sette sammen med andre

datasett • å kopiere og tilgjengeliggjøre en endret eller

sammensatt versjon • å benytte datasettet kommersielt

forts. NLODVilkår

Namngjeving Ikkje anbefaling Ikkje villeie, fordreie eller feilrepresentere data

Med forståing av at Lisensgjevar fråskriv seg ansvar for kvaliteten på data og kva data vert brukt til

Velje datasett - prioritere• Finst datasettet i strukturert format frå før?

• T.d. i database, fagsystem, rekneark e.l.

• Er det etterspurt?

• Trur ein det har verdi for andre?

• Er det lett å tilrettelegge for publisering?

• Kartlegge og prioritere

• Start med «lavt-hengande frukter»

Trafikklyssystemet• Klassifisering av grad av openheit på data

• Raud: Lukka. Datasett som på grunn avheilt spesifikke grunnar, f.eks. tryggleik, sensitive persondata eller immaterielle rettar, må haldast internt, eller potensielt berre delast med dei/det individet det gjeld.

• Gul: Avgrensa. Kan potensielt delast med andre offentlege verksemder, avhengig av lovheimel og formål.

• Grøn: Ope. Kan delast med alle.

Publisere• På eigen nettstad

• Fil til nedlasting

• Maskingrensesnitt (API)

• Difi sitt datahotell

• Gratis teneste

• Send rekneark/CSV på e-post. Difi legg ut på datahotellet. Kan setje opp automatisk innhenting av oppdaterte data.

• Data vert tilgjengelege via API.

• Les meir på http://data.norge.no/datahotellet

Skjermbilete frå: http://hotell.difi.no/

Synleggjer - data.norge.no• data.norge.no

Nasjonalt register over opne offentlege data

• Sjølvbetjeningsløysing

• Logg inn med jobb-e-postadresse.

• Fyll ut skjema og publiser oppføring.

Gjere data tilgjengeleg• Velg lisens

• Velg ut datasett

• Publiser

• Synleggjer datasettet

• Registrere på data.norge.no

• På eigen nettstad

Vanlege motargument

• Kvaliteten er ikkje god nok

• Fare for mistolking

• Fare for misbruk

• Det er kostbart/ressurskrevjande

• Kvaliteten er ikkje god nok

• tenk «twin track»

• er det godt nok til å bruke sjølv, er det godt nok til å publisere

• Fare for mistolking

• erfaring frå met.no tilseier at folk er villige til å setje seg inn i dataa.

• vidarebrukarar er også avhengige av tillit.

• Fare for misbruk

• svært lite av dette.

• feilaktig framstilling er brot på NLOD-lisensen

• Det er kostbart/ressurskrevjande

• gjer det til ein del av vanleg arbeidsprosess. Ikkje tenk for avansert.

• publisering kan avlaste tid brukt på å behandle innsynskrav

Vanlege motargument

Skjermbilete frå artiklar på digi.no http://www.digi.no/juss_og_samfunn/2010/09/10/--dette-gjor-ikke-google-bedre-enn-oss

http://www.digi.no/juss_og_samfunn/2011/03/23/sanntids-trafikkdata-til-alle

Kulturendring

Lover og retningslinjer• PSI-direktivet (2003/2013)

• Offentleglova

• Digitaliseringsrundskrivet

• «Retningslinjer ved tilgjengeliggjøring av offentlige data»

Offentleglova• «Lov om rett til innsyn i dokument i offentleg verksemd

(offentleglova).»

• «§ 9. Rett til å krevje innsyn i ei samanstilling frå databasar Alle kan krevje innsyn i ei samanstilling av opplysningar som er elektronisk lagra i databasane til organet dersom samanstillinga kan gjerast med enkle framgangsmåtar.»

• NB! Offentleglova vert oppdaterast i år, jf. høyring hausten 2014.

NB! Ekstra slideVar ikkje med i foredraget

Digitaliseringsrundskrivet punkt 1.4:

• Verksemda skal gjere eigna informasjon tilgjengeleg i maskinlesbare format

• Når ein etablerar eller oppgraderar fagsystem eller digitale tenester skal ein legge til rette for at data kan gjerast tilgjengeleg i maskinlesbare format

• Verksemda skal følge «Retningslinjer ved tilgjengeliggjøring av offentlige data»

Digitaliseringsrundskrivet, versjon 2015-11-20: http://bit.ly/2342OvE

NB! Ekstra slideVar ikkje med i foredraget

Opne-data-gruppa i Difisin visjon

«At deling av data skal bli ein integrert del av korleis offentleg sektor handsamar informasjon, utviklar løysingar og leverer tenester.»

Frå Twitter-bio: http://twitter.com/opnedata

Vegleiar

• «Retningslinjer ved tilgjengeliggjøring av offentlige data»

• «Veileder i tilgjengeliggjøring av offentlige data»

• Sjå data.norge.no

Kva er status for opne offentlege data i Norge?

NB! Ekstra slideVar ikkje med i foredraget

Statistikk frå data.norge.no pr. 31.03.2016

NB! Ekstra slideVar ikkje med i foredraget

Status etter 2015• 79 nye datasett ført opp på data.norge.no i 2015

• Verksemder som allereie har publisert opne data bidreg med mesteparten av auka (78%)

• Til saman 80 verksemder frå statleg og kommunal sektor som har registrert opne datasett.

NB! Ekstra slideVar ikkje med i foredraget

Global Open Data Index (GODI)

Skjermbilete frå index.okfn.org - 2016-03-31 Open Knowledge Foundation (OKFN).

Komande aktivitetar i Difi• Datadelingsforum - 31. august

Sjå data.norge.no

• Name and shame — synleggjere kven som har gjort data tilgjengeleg og ikkje.

• Ny data.norge.no

• Revidere «Veileder i tilgjengeliggjøring av offentlige data».

• #hack4no oktober 2016sjå www.hack4.no

• data.norge.no

• register, vegleding, lisens m.m.

• Twitter: @opnedata / #opnedata

• Kontakt oss med spørsmål / for sparring: opnedata@difi.no