TIU S VA TAC PHM

TIU SXun Diu ho Ng, sinh ngay 2 thang 2 nm 1916

(nm Bnh Thn) tai Van Go Bi, xa Tung Gian,huyn Tuy Phc, tnh Bnh nh (cu). Cha NgXun Tho, qu xa Trao Nha (nay la xa ai Lc),huyn Can Lc, tnh Ha Tnh (cu), tu tai kep Hanhoc, vao lam thy day hoc Bnh nh, kt duyn viba Nguyn Th Hip.

Thu nho Xun Diu hoc ch nho, quc ng va cating Phap vi cha; nm 1927 xung hoc Qui Nhn, p lm (bng Thanh chung) nm 1934. Thi kynay Xun Diu a tp lam nhng bai th theo cac thth truyn thng va rt mn phuc Tan a.

1935-1936 Xun Diu ra hoc tu tai phn thnht trng Trung hoc bao h Ha Ni; 1936 - 1937,anh vao hoc tu tai phn th hai trng Trung hocKhai nh, Hu. Tai y, anh gp Huy Cn, hoc sauhai lp, va hai ban th a kt ngha vi nhau, mttnh ban cho n nay (1982) a bn b 45 nm.

Ngay Nen (l Thin Chua giang sinh) 1938, Thth ra i vi ta cua Th L va trnh bay my thutcua Lng Xun Nh.

TIU S & TAC PHM 1

1938 - 1940; Xun Diu cung vi Huy Cn gac40 Hang Than (th Huy Cn: Ph khng cy thi subit bao chng...), Xun Diu day hoc trng t thucThng Long (Giam c: Hoang Minh Giam), va HuyCn hoc trng Cao ng Nng lm. Nm 1939,Xun Diu tp hp cac truyn ngn cua mnh ang trn bao Ngay nay va cho xut ban tp Phnthng vang.

u 1940, anh thi tham ta Thng chnh va vaoNam B nhn vic S oan My Tho (nay la tnhTin Giang). Nh vy, nha th c sng ngot 4 nm t Nam ky va co vn a ly, vn nhn tnh saunay vit Min Nam nc Vit va ngi Vit minNam va nhiu bai th u tranh thng nht.

Nm 1943, Huy Cn tt nghip ky s Canh nng.Xun Diu xin thi tham ta nha oan, v sng viHuy Cn tai Ha Ni, bng s tin lng cua Huy Cn.i ban Huy - Xun a co luc (1939), bng tin danhdum cua mnh, t ng ra xut ban tp Th th (inln th hai) vi tn Nha xut ban Huy - Xun.Xun Diu cung vi Huy Cn tham gia Mt trn VitMinh hi b mt.

Nm 1945, Xun Diu cho ra i tp th vn xuiTrng ca va tp th Gi hng cho gio (Nha xutban Thi ai). Thang 2-1945 Xun Diu lam cuc dinthuyt u tin trong i mnh vi bai Sinh vin viquc vn do Tng hi sinh vin Vit Nam t chc;bai nay sau o c xut ban vi tn m rng Thanhnin vi quc vn.

Cach mang thang Tam 1945 bung n, nhng angphai phan ng, np sau qun chim ong Tng Gii

2 TOAN TP XUN DIU

Thach, khng cng nhn la c o sao vang la Quc ky,trng ln la c ba gach, c sao trng cua chung chia re nhn dn, t chc nhng vu bt coc can bcach mang, mu biu tnh chng Chnh phu cachmang lm thi... Xun Diu a cho ng nhng baith Mt cuc biu tnh, Tng bt nh cng, Vnhcai c... va a cho xut ban anh hung ca Ngon qucky ca ngi la c o sao vang; va c ng Tngtuyn c u tin 6-1-1946, a cho xut ban trangkhuc Hi ngh non sng. Ban thn Xun Diu cung laai biu Quc hi khoa I (ai biu tnh Hai Dng)t 1946 n 1960. Thang 5-1946, mt phai oan Quchi Vit Nam do ng ch Pham Vn ng lamtrng oan, sang Phap; Xun Diu tham d vi tcach ai biu cac nha bao. Sau chuyn i nay, XunDiu a ng trn bao Cu quc thin phong s Ttrng bay n trng bay va cho xut ban tp VitNam nghn dm, vit v i sng va cuc u tranhcua Vit kiu, lnh chin va lnh th tai Phap t 1940n 1946.

Khang chin toan quc, Xun Diu sut chnnm trong cac chin khu tai Vit Bc; anh a i theoai Ting noi Vit Nam nm 1947 va phu trach mitun noi mt cu chuyn vn hoa ai; cac tuy butnay v sau xut ban thanh tp Vit Nam tr da Anhla Uy vin chp hanh Hi Vn ngh Vit Nam khangchin; anh a ng trn tap ch Vn ngh mt loatbai Ting th, gii thiu va c vo phong trao th cuacng nng binh.

Nm 1949, Xun Diu c kt nap vao ang dohai nha vn Nguyn nh Thi va Nguyn Huy Tnggii thiu. Trong Giam t va Cai cach rung t, anh

TIU S & TAC PHM 3

la i vin cac i phat ng Thanh Hoa va NghAn, va a cho xut ban tp th Me con v tai nngdn va rung t. Cung t nm 1949 anh bt u inoi chuyn th trong qun chung, cng chung; chon nay (1982) anh a trai qua khoang 400 cuc bnhth. Thang 9 va 10-1981, anh c mi sang noi vth Vit Nam tai Phap.

Sau Hi ngh Ginev 1954, t chin khu tr vHa Ni, Xun Diu lai vao cuc chin u mi; mtphn quan trong trong cac tp th anh la tai utranh thng nht, chng My - nguy, va chuyn naychim toan b tp Mui Ca Mau (1962). Khi nhomNhn vn - Giai phm i theo ng li chng ang,chng chu ngha xa hi trong vn ngh, Xun Diu avit mt loat bai tiu lun ng chin, in thanh tpNhng bc ng t tng cua ti (1958).

Nm 1958, anh la din gia trong l ky nim 138nm ngay mt cua Nguyn Du, va y cung la thiim cua mt loat cng trnh nghin cu cua XunDiu v cac nha th ln truyn thng cua dn tc.

Xun Diu a vit khoang 450 bai th tnh, 30 baia c in trong tp Cm tay (1962), mt s in xenke trong cac tp th khac va mt s ln con cha in.

Cung vi 15 tp th, Xun Diu con la mt nhavn vi tp truyn ngn Phn thng vang, tp thvn xui Trng ca, nhng but ky, nhng tuy but vitdoc theo nm thang cua i sng t nc va nhndn, ng thi la mt nha vit nhiu tiu lun va phbnh vn hoc, c bit la v cac nha th c in lnVit Nam.

** *

4 TOAN TP XUN DIU

Xun Diu a nhiu ln thm Lin X; anh a dchtrng ca Vlaimia Ilich Lnin cua Maiakpxki, thPutxkin, xnhin, Ximnp, Antknxki, Lkunhin,nmatpxki Eptusenk, Matuxpki... Anh a giithiu va dch th Ba nha th ln Hungari: S.Ptphi,A.Gidep, A.Ai, vit bai gii thiu va dch th Nhngnha th Bungari (1978, in lai: 1983), th ElidavtaBagriana, th Blaga imitrva (Vy gia tnh yu), adch Nhng ngi th dt Xildi, Lrlyr va chum thIntecmetd tr tnh cua Henrich Hain. Anh cung agii thiu va dch tp th Nicla Ghiden, nha th dntc Cu Ba, d l mng tho N. Ghiden 80 tui LaHabana.

Xun Diu a d Hi ngh tru b cac nha vn AChu Niu Li (1958) va thm n hai thang,gii thiu va dch th Rabindranat Tago (1961). Nm1980, anh d va phat biu trong Hi ngh cac nha vnth gii bao v hoa bnh ln th II Xphia.

Nm 1981, Xun Diu sang Phap, noi chuyn thVit Nam cac trng ai hoc tai Paris.

Xun Diu c bu lam Vin s thng tn VinHan lm ngh thut CHDC c nm 1983. Cungtrong nm nay, Tuyn tp Xun Diu (tp 1) cxut ban.

Nm 1985, Nha nc tng thng Hun chngc lp hang nht.

Ngay 18-12-1985, Xun Diu t trn tai Ha Ni.

TAC PHMTH:Th th (1938, 1939, 1968, 1970), Gi hng cho

gio (1945, 1967), Ngon quc ky (1945, 1961), Hi ngh

TIU S & TAC PHM 5

non sng (1946), Di sao vang (1949), Sang (1953),Me con (1954), Ngi sao (1955) Ring chung (1960),Mui Ca Mau - Cm tay (1962), Mt khi hng (1964),Hai t song (1967), Ti giau i mt (1970), Hn tii canh (1976), Thanh ca (1982).

TRUYN NGN:Phn thng vang (1939)BUT KY:Trng ca (1945), Min Nam nc Vit (1945,

1946, 1947), Vit Nam nghn dm (1946), Vit Namtr da (1948), Ky s thm nc Hung (1956), Triuln (1958).

TIU LUN, PH BNH:Thanh nin vi quc vn (1945), Ting th (1951,

1954), Nhng bc ng t tng cua ti (1958), Bathi hao dn tc (1959), Ph bnh gii thiu th (1960),H Xun Hng ba chua th nm (1961), Tro chuynvi cac ban lam th tre (1961), Dao co mai mi sc(1963), Thi hao dn tc Nguyn Du (1966), i trnng ln (1968), Th Trn T Xng (1970), oc thNguyn Khuyn (1971), Va cy i mai mai xanh ti(1971), Mai st nn kim (1977), Lng thng tin vanhng ky s tm hn y (1978), Cac nha th c inVit Nam (tp I, 1981, tp II, 1982), Tm hiu Tan a(1982).

DCH TH:Thi hao Nadim Hitmet (1962), V.I. Lnin

(Maiakpxki, 1967), Vy gia tnh yu (B. imitrva,1968), Vit Nam hn ti (1974), Nhng nha thBungari (1978 - 1983), Nha th Nicla Ghiden (1981).

6 TOAN TP XUN DIU

XUN DIUNIN BIU - TH MUC

1916: Sinh ngay 2 thang 2 (29 thang ging BnhThn) tai qu me (ba Nguyn Th Hip) Van Go Bi, xa Tung Gian, huyn TuyPhc, tnh Bnh nh.Th nho hoc ch Han va quc ng vi chala Ng Xun Tho, Tu tai kep Han hoc,vn qu xa Trao Nha (nay la ai Lc),huyn Can Lc, tnh Ha Tnh, vao day hoc Bnh nh.

1927: Hoc trng Cao ng tiu hoc Quy Nhn,c cp hoc bng va ni tru tai trng.

1934: Thanh chung tai trng Quy Nhn.

1935-1936: Hoc Tu tai phn th nht tai trngTrung hoc bao h Ha Ni.In bai th u tin Vi ban tay y trnbao Phong hoa.

1936-1937: Hoc Tu tai phn th hai tai trng Trunghoc Khai nh - Hu.

Kt ngha vi Huy Cn (1936) cho n cuii.

TIU S & TAC PHM 7

Bao Ngay nay, s Tt 1937 in bai giithiu: Mt nha thi s mi: Xun Diu doTh L vit.Ra Ha Ni hoc trng Lut va bt uvit bao (Ngay nay...)

1938-1939: Sng vi Huy Cn gac nha 40 HangThan - Ha Ni, day hoc Trng t thucThng Long.Thang 12 - 1938, Nha xut ban i nay intp th Th thNm 1939, Nha xut ban Huy Xun taiban tp Th th, Nha xut ban i nayin tp truyn ngn Phn thng vang.

1940-1943: tham ta thng chnh, c b nhimvao S oan My Tho (nay la tnh TinGiang).

1943-1944: Sng vi Huy Cn Ha Ni va tham giaVit Minh b mt.

1945: Nha xut ban Thi ai in tp th - vnxui Trng ca, tp th Gi hng chogio, tp tiu lun Thanh nin vi qucvn.- Tham gia Tng khi ngha, cp chnhquyn tai Ha Ni.- Hoat ng trong Hi Vn hoa cu quc.- Xut ban trang ca Ngon quc ky, tpbut ky Min Nam nc Vit.

1946: - Xut ban trang ca Hi ngh non sng,tp but ky Vit Nam nghn dm.- c bu vao Quc hi khoa I (1946 -1960)

8 TOAN TP XUN DIU

- Thang 5-1946, vi t cach nha bao, icung phai oan Chnh phu sang Paris amphan vi chnh phu Phap.

1947: Cng tac ai Ting noi Vit Nam.1948: c bu lam Uy vin chp hanh Hi Vn

ngh Vit Nam - xut ban tp but ky VitNam tr da.

1949: c kt nap vao ang Cng san VitNam.Xut ban tp th Di sao vang.

1951-1953: Xut ban tp tiu lun Ting th.- Thamgia phat ng qun chung giam t, giamtc. Xut ban tp th Sang.

1954: Tham gia cai cach rung t - Xut bantp th Me con.

1955: Xut ban tp th Ngi sao, (c giaithng Vn ngh 1954 - 1955).

1956: Xut ban tp Ky s thm nc Hung.1957-1985: c bu lam Uy vin chp hanh Hi Nha

vn Vit Nam, khoa I, II, III.1958: Xut ban tp tiu lun: Nhng bc

ng t tng cua ti, tp but ky Triuln.

1959: Xut ban tp tiu lun Ba thi hao dntc

1960: Xut ban tp th Ring chung, tiu lunPh bnh, gii thiu th.

1961: Xut ban tp tiu lun Tro chuyn vi cacban lam th tre, tp khao lun H XunHng, ba chua th nm.

TIU S & TAC PHM 9

1962: Xut ban tp th Mui Ca Mau - Cm tay,tp th dch Thi hao Nadim Htmet, tptiu lun Dao co mai mi sc.

1964: Xut ban tp th: Mt khi hng.1966: Xut ban tp khao lun Thi hao dn tc

Nguyn Du.1967: Xut ban tp th Hai t song, tp th

dch V.I. Lnin cua Maiakpxki1968: Xut ban tp tiu lun i trn ng

ln, tp th dch Vy gia tnh yu cuaBlaga imitrva.

1970: Xut ban tp th Ti giau i mt, tpkhao lun Th Trn T Xng.

1971: Xut ban tp tiu lun oc th NguynKhuyn, tp tiu lun Va cy i maimai xanh ti.

1974: Xut ban tp th dch Vit Nam hn ti.1976: Xut ban tp th Hn ti i canh.1977: Xut ban tp tiu lun Mai st nn kim.1978-1980: Xut ban tp tiu lun Lng thng tin

va nhng ky s tm hn y, tp th dchNhng nha th Bungari.

1981: Xut ban tp I Cac nha th c in VitNam. Cng hoa Phap mi sang noichuyn v Th Vit Nam.

1982: Xut ban tp th Thanh ca, tp II Cacnha th c in Vit Nam, tp khao lunTm hiu Tan a, tp th dch NiclaGhiden.

10 TOAN TP XUN DIU

1983: c bu lam Vin s thng tn Vin Hanlm ngh thut CHDC c - Xut bantp I Tuyn tp Xun Diu.

1985: Xut ban tp II Tuyn tp Xun Diu.Nha nc tng thng Hun chng clp hang nht.T trn ngay 18 thang 12 nm 1985.

1987: Ngay 27-3-1987, Hi ng Chnh phu raquyt nh bao tn ni Xun Diu tng xy dng Phong lu nim.

1988-1995: Xut ban cac tp Th tnh Xun Diu,Mt chum th (t chep).Hi Nha vn, Vin Vn hoc, Trng vitvn Nguyn Du cung cac c quan xutban, bao ch t chc ky nim 5 nm, 10nm ngay mt.

1996: c Nha nc tng giai thng H ChMinh (t I).

2000: Toan tp Xun Diu c xut ban.

TIU S & TAC PHM 11

12 TOAN TP XUN DIU

NHA TH LN XUN DIU

NGUYN BAO

n thang 12 nm 2000 nay la tron mi lmnm vng bong nha th Xun Diu trong cuc sng.

Khoang trng trong rng ma gc ai thu y laihnh nh cha kp phu kn. khoanh t y la cynon chm ln v kha nng quang hp con han ch vanhanh r cha toa rng, bam su vao tng t mum cua ci ngun.

Trong cac cuc hi thao v th hin ai, v truynthng vn hoc, khng t ngi ch ra s cp thit cuavic ph bnh, nghin cu th ca. Khi nhc ti vai trochuyn su cua mt cy but mit mai chm lo cho sphat trin cua nn th, ngi ta khng bao gi qunnhc ti Xun Diu. c bit trong nhng nm gny, khi th ca c xut ban vi s lng u sachkha nhiu nhng cht lng lai co phn con thp, khimt s cy but c anh bong cu ch, a ra nhnghnh thc xa la, kho hiu che giu s ngheo nanvn sng va cam xuc khin ngi oc rng rai channan va th vi th... th s co mt kp thi cua mtcy but va u ban lnh va nng lc va sn soc chuao, tn tnh cho th h ni tip mnh lai cang cpbach hn bao gi ht. Va ngi ta lai nh ti s xut

TIU S & TAC PHM 13

hin rc r va y sc cun hut cua mt nha th tret hn sau mi nm trc, nh ti mt nha th matrang vit cui cung trc khi i xa la li dn do ncn v chuyn ngh nghip vi nhng cy but tre.

o la Xun Diu ch khng phai ai khac. o latac gia cua Th th, tac phm u tay c sc. ola tac gia cua S uyn bac vi vic lam th, bai vitcui cung y tm huyt gi Hi ngh nhng ngivit vn tre ln th III ma ng khng kp oc.

Gia hai ct mc y la 50 nm lao ng ct lcvi mt nng sut va hiu qua him co: gn nmmi u sach vi nhiu th loai: th, truyn ngn,but ky, tiu lun, nghin cu, dch thut...

Trong nn vn hoc hin ai cua chung ta, XunDiu la mt trong nhng cy but xut sc, co tacng su rng, lu dai trong tin trnh phat trin cuavn hoc t hn na th ky nay.

** *

Ch trong mt thp ky, phong trao Th mi a xacnh v tr cua mnh va u sc tao nn mt thi aitrong thi ca (Hoai Thanh). Trong phong trao y, song gop cua Xun Diu co vai tro quan trong. Sxut hin cua tac phm Th th vao cui nm 1938a gop phn khng nh thng li cua phong traoTh Mi va tac gia cua no c cng chung yu thnng nhit chao on. Xun Diu tr thanh mt gngmt tiu biu cua Th mi, ngi em sc sng mithng qua bc cach tn manh me nht trong th.Ln u tin, nhng tnh cam nng chay, tha thitn rao rc cua ca mt th h tui tre khat khao mt

14 TOAN TP XUN DIU

cuc sng mi, mun vt ra khoi s tu ong, lui tancua xa hi cu... sng, yu, khng nh bannga.

Sc sng dao dat va ngun cam xuc tinh t, mime a tm c mt hnh thc th hin tn ky vamanh me, khng chut go bo, sao mon.

S cach tn cua cac nha th mi, c bit la cuaXun Diu xut phat t ni dung, t cach nhn vaphng thc cam thu i sng va cung t oi hoi cuacng chung, nht la lp ngi tre tui ang chan ngyth vn chng bin ngu, mt ht sinh kh va go botrong khun mu va nim lut x cng, kht khe.

Ngay t th thiu thi, Xun Diu a am hiuva thu hut c tinh hoa cua th ca truyn thng dntc va c in Trung Quc. Bc vao tui thanh nin,ngi tr thc tre giau xuc cam y lai c tip cnvi ve ep mi cua phng Ty, c bit la cua vnhoc Phap na cui th ky 19.

Mt hat ging cng y sc sng a c gieo trnmanh t thch hp trong mt iu kin kh huthun li a ny mm manh me, vn nhanh dianh sang mi - Cai cy y sc thanh xun y buiu co th gy nhiu ngac nhin, b ng v dang veva mu sc khac la. Mt s ngi khng mun thanhn s tn tai cua no, cho o la lai cng, kchcm! Nh mt tt yu, cai cy y a t khng nhquyn sng va toa bong xa rng.

o la hnh anh cua Th mi trong nhng nm uthp ky 30.

Va Xun Diu, khng ch bng nhng bai th mime va c sc cua mnh ma con u ly le bao vCai mi va ban sc dn tc: ..."Du co u hoa my i

TIU S & TAC PHM 15

na, cai c bit cua noi ging vn con trong mau,trong tng th tht, tng ming da. Vn chng VitNam cung vy. Cai ng ngh phai mt, cai l lngphai mt, s n l trong vn chng khng th naotao nn c nhng tac phm lu bn. Phai, vn minc co mt tinh thn, kho din ta ra cho ro c, taphai co mt th cam xuc ring cam nghe cai tinhthn y. i nao vn Vit Nam lai dung tung nhngli vn sng sng, mt li vn n l cho vn Tau hayvn Ty! Trong vn chng cung co mt lut ao thait nhin; nhng cai phan vi tinh thn quc vn ttphai tiu dit... nhng co dai khng hp thuy th secht ngay t khi gieo ging..."

(Ngay nay, s 146, ngay 28-1-1939)Ngay t khi mi xut hin, th Xun Diu a tao

c n tng c bit va nhanh chong c xp vaov tr hang u trn thi an - Cng chung yu th coio la ting noi cua chnh ho va Xun Diu la gngmt tiu biu cho s cach tn manh me nht, lahoang t cua thi ca hin ai.

Khi nhng bai th u tin mi in rai rac trn baoch, con mt xanh cua nha th an anh, ngi m licho Th mi: Th L, a sm nhn ra tai nng vaphong cach Xun Diu:

Th cua ng khng phai la vn chng" na, ola li noi, la ting reo vui hay nn n, la s chnthanh cam xuc, hoc la nhng tnh y rao rc bin lntrong nhng thanh m... Xun Diu, nha thi s cuatui xun, cua long yu va cua anh sang".

Thanh cng cua Xun Diu t nhng bc i banu cung co ngha la s chn sm cua mt nngkhiu, mt tai nng. iu o ch co th giai thch

16 TOAN TP XUN DIU

bng chnh sc cam thu va su sc va a dang moive ep cua i sng va kha nng th hin tinh t,chnh xac moi rung ng du m h nht trong traitim ht sc nhn ai, chan cha tnh i, tnh ngi.

Trong lnh vc sang tao vn hoc, ngh thut, comt quy lut c ban: Xut phat t mt trai tim co thi ti nhiu trai tim.

Trng hp Xun Diu, thm mt ln minh chngcho quy lut o.

Nim khat sng, sng tron ven, y u moi cungbc, sc thai va rung cam tn cung vi cuc sng vatnh yu bng moi giac quan... la iu ct loi nhath xng ang la ky s tm hn, la ngi phat ngntrung thc nht cua moi tm long ng iu.

Mt cach nhn mi va su hn v i sng, v coitm linh lai c din ta bng nhng hnh tng vangn ng ti mi, va manh me va tinh t la ngonngun thanh cng cua Xun Diu th y.

Nh mt dy an thng cng khng bao gi chungxung, nh mt chic la t non u canh... tm hnth y sn sang rung ng va cam nhn t mnhhn nhin va trung thc ngn ln moi cung bc tnhcam. Xun Diu a u sc ghi lai tt ca ngun xuccam a dang y va dn truyn ti ca mt th h banoc ng thi.

Hn sau mi nm trc, ln u tin th ca VitNam co nhng cu th va mi me, va thun thuc,tip thu c tinh hoa cua tm hn va ngn ng dntc lai co mt dang ve hin ai, ti tre va duyn dang.

Xin cung oc lai mt kh th ep cua bai Thduyn:

TIU S & TAC PHM 17

My bic v u bay gp gpCon co trn rung canh phn vnChim nghe tri rng giang thm canhHoa lanh chiu tha sng xung dn

Mt cach cam nhn, mt phac thao cha tngxut hin trc y v mua thu trn ng qu ncVit. Chut bng khung thanh du, mt ve ep mbun kn ao thm nhe nhang vao long ngi. Tmhn ngi oc nh c lay ng pha chut v v,thanh loc - iu ky diu ng sau cu ch y phaichng la cai hn, cai thn thai Vit Nam ma chnhXun Diu cho la kho din ta ra cho ro va phai comt th cam xuc ring cam nghe.

Canh vt mua thu y th a co t ngan i nhngcach cam nhn th hoan toan mi: cai phn vn cuacanh co, i canh chim giang rng thm di anhchiu va canh hoa lanh hi sng la nhng chi titct din at hin thc tm trang cung chnh la chndung tinh thn cua i sng ng thi.

Thc ra cai canh thu bn ngoai y a c camhn la thy, cung nh

Nhng lung run ry rung rinh la va

Canh bic run run chn y nhi u la nhng giao cam bn trong, d nhin thngqua s quan sat; lng nghe tinh t cai bn ngoai.Chnh Xun Diu cung a co ln xac nhn: Khngphai la s m phong hin tng thin nhin ma lagiao cam tinh vi. Cu ch mang hi th hin ai(1)

18 TOAN TP XUN DIU

(1) Xun Diu noi v y mua thu ti (Ha Minh c)

iu ma tac gia goi la hi th hin ai y chnhla s phan anh tm trang ca th nhng lai tiu biucho ca mt lp ngi trc bin ng cua xa hi.

Tm trang y biu l cu th hn Li ky n:Ch ring em phai gp long em di mt

khoang Tri y trng lanh leo sut xng da va dadit hn Nguyt cm:

Chic ao hn ti rn bn b trong mt mtrng lanh:

Thu lanh, cang thm nguyt to ngian gh nh nc, lanh, tri i...Long lanh ting soi vang vang hnTrng nh Tm Dng nhac nh ngi...

Ni c n la tm trang co thc cua ca mt lpngi trc nga ba ng i, trc nhng am myen ang un un keo ti t cui chn tri - T con naivang ng ngac cua tac gia Ting thu ngi ta laigp mt... con nai b chiu anh li, khng bit iu, ng su bong ti (Xun Diu). Hnh tng saugy mt n tng manh va su, nu nhn t pha yngha xa hi th no ham cha y u hn v hinthc tm trang.

T tp th u tay, Xun Diu a cho thy mt catnh sang tao rt ring bit. Co th xem ng la nha thtre u tin din at hiu qua nht cai rao rc, thittha, nng chay cua tnh yu con ngi va thin nhin.

Cung chnh Xun Diu, khi a chn hn, cungbc l su sc hn nhng tnh cam y - Dng nhs lng ong cua tm hn, s trai nghim ng ia tng thm cai da dit, m thm pha chut ngmngui, chua xot! Nhng cung bc va sc thai tnh cam

TIU S & TAC PHM 19

y c ng ao cng chung yu th chia se va nngnhit on nhn - Xun Diu a noi h long ho mtcach manh me, tinh t di mt dang ve t nhin,chn tnh nht.

Ngi oc dng nh cam thy nha th chay theocam xuc, ghi vi nhng rung ng thoang hin, nmbt kp thi phut loe sang bng nhng cu ch xutthn va din ta ung cam xuc, mt dang cam xucmang m du n Xun Diu. Cam xuc la ng lcduy nht - y cung chnh la ch manh cua nha th- t th lan toa, cu ch vot trao nh mach sui ao, tun chay.

Sng ht mnh, m rng moi giac quan thunhn, on bt va tn hng. Chnh Xun Diu chutrng:

Sng toan thn va thc nhon giac quanVa thc ca trong gic nng phai ngu.

(Thanh nin)Chic cn ng-ten y ao khp bn phng,

thng trc sut m ngay do bt moi lan song -du m h nht - cua coi tm linh, cua hn ngi.

Thc nhon giac quan la cng ra ma sng, lakhng th gian, l la, la thc tnh ngay trong gicsay. Huy ng moi giac quan cam nhn nn ch coring ng mi hu hnh hoa c cai v hnh mtcach hp ly va y sc thuyt phuc. - Ch xut phatt cam xuc mi lam c cai vic phi ly y. Vai trocua th giac chim ngng ve ep a b thay thbng v giac: Thang ging ngon nh mt cp mign

20 TOAN TP XUN DIU

Va cung ch t cam xuc cung nhit, mach th miphong ra c lung in cao - th:

Hi xun hng ta mun cn vao ngi!(Vi vang)

Cam xuc y co t mt trai tim qua c, noi cachkhac, o la:

Nghn trai tim mang trong mt trai tim(Cam xuc)

nn s m m, cung nhit la biu hin tt yu. Vao la ci ngun cua tai nng nha th, la cht thi sbc l trong tng hnh tng, cu ch, m iu.

a giau cam xuc lai bit cach i n tn cung cuamoi cung bc tnh cam va tm c hnh thc din att nhin, mi me moi ngun rung cam... nn XunDiu la mt trong vai ba nha th cua phong trao Thmi at hiu qua ngh thut su rng va bn lunht.

Nha th lam thoa man nhu cu thm m cua cngchung yu th mnh bng ca ve ep tinh khi cuangn ng, tao c n tng bt ng y sc quynru, m m - Bng th manh cua vn, iu, mthanh cua ting Vit, bng cac bin phap ao ng,luyn lay va nht la sang tao cho mi con ch mtni dung mi, mt tnh nng mi trong mt trt tkhac hn thng l... nha th a kt hp hai hoa nidung va hnh thc va u sc truyn cam ti ngioc.

oc cu th:Huy hoang trng rng, nguy nga gioXanh bic tri cao, bac t bng

TIU S & TAC PHM 21

(Bum trng)ta nh choang ngp trc thin nhin ky ao, dim l.Mt ve ep lng ly cha tng co c xut hin bngnhng con ch vn quen thuc, gian d nhng thtlp lanh, tn ky khi c sp xp trong mt trt tmi la, bt ng.

Hn th tim n trong cam xuc, ngn ng chpcanh cho hnh tng, tt ca tao nn s hoa quyn yam anh, khi gi ngun rung cam thm su.

at c hiu qua y, Xun Diu rt co y thci su vao vn c cua cha ng va tm hoc tinh hoa vnhoc phng Ty, c bit la cac nha th lang man vatng trng.

La ban oc tre tui hn sau mi nm trc angac nhin thu v khi c nghe mt cach noi mi:

Yu la cht trong long mt t(Yu)

Cai bay khng i cai triT ti phut trc sang ti phut nay"

(i thuyn)Vai ming m u ut ln trong canh

(Tng t chiu)Ke ung tnh yu dp ca mi

(H v)t nhiu thiu n bun khng noiTa ca nhn xa ngh ngi g..."

(y mua thu ti) thp ky 30, chc hn co ngi cho o la nhng

cu th lai Ty. Ngay ca Th L khi cho ng ln

22 TOAN TP XUN DIU

u bai y mua thu ti trn bao Ngay nay cunga sa lai mt cu nhng Xun Diu khi cho in vaosach vn gi lai nguyn ban:

Hn mt loai hoa a rung canhTrc la, sau quen... Xun Diu a i trc mt

bc va thi gian a ung h nha th. Sau nay, XunDiu k lai:

Thang 10 nm 1981, khi noi chuyn ai hocSorbonne, Paris v tai tnh yu trong sang taccua ti", bai th tnh ma ti dn u tin la bai: Yula cht trong long mt t v trong bai th y ti avay mn cua ba thi s Phap... Nha th EdmontHaraucourt co bai th ngn rt ni ting: Partir,cest mourir un peu = i la cht trong long mtt; ung qua, nhng i la mun i t gan, trut phai bit xa nhau; khoang 1934 - 1935, ti angyu, ben vn vao mnh va chuyn sang:

Yu la cht trong long mt tV my khi yu ma chc c ngi yuCho rt nhiu, nhng nhn chng

bao nhiuCu th ba, ti ly dang dp mt cu trong bai

th tnh duy nht khng tin khoang hu cua FelixArvers (1806-1850), tt ca s nghip sang tac cua nga vao trong lang qun, duy co bai th tht tnh, thtnh tuyt vong cua ng Mon me a son secret =Long ta chn cht mi tnh la con sng mai hn 150nm nay n ni t v Larousse cung phai nhc n;trong o co cu: Nosant rien demande, et nayantrien reu = Chng dam xin va cha nhn c g,ti chuyn cu nay thanh: Cho rt nhiu nhng

TIU S & TAC PHM 23

nhn chng bao nhiu va bao trum la ti a lam theoiu th Rondeau Rng) cua nha th CharlesdOrleans, th ky XV, vnh mua xun, lay cu thnht, th hai lam cu th bay, th tam:

Dch:Thi tit a bo chic ao ngoaiBng gio, bng ma, bng gia retVa khoac mc ln mnh gm vocKhoac ao mt tri xinh, sang ti

Khng mt loai vt hay loai chimMa chng kh kha ku hoc hatThi tit a bo chic ao ngoaiBng gio, bng ma, bng gia ret".

Ti cung lay theo iu rng nh CharlesdOrleans:

Yu la cht trong long mt tV my khi yu ma chc c yuCho rt nhiu nhng nhn chng bao nhiuNgi ta phu hoc th chng bit

Phut gn gui cung nh gi chia bitTng trng tan hoa ta vi hn tiuV my khi yu ma chc c yuYu la cht trong long mt t...

Va oan cui th ba, cu cui cung lay lai cuth nht. Va co th noi mt cach chn tht: CharlesdOrleans khi lay lai, a tao ra mt nhac iu rt hay,tuy nhin khng c th bng ti khi lay lai cac cu,v mua xun ang ln qun, con tnh yu th khngc chia se, th ngi ang yu nh con tm rut rut

24 TOAN TP XUN DIU

t giam thn vng vt trong cai ken au kh btbung..."(1)

Tip nhn tinh hoa cua vn chng t nhiungun nhng Xun Diu a tao nn cai mi mangmau sc ring, du mi me va xa la nhng trc saucu th Xun Diu vn c on nhn nh mt csan khng th trn ln.

Noi n Xun Diu, ngi ta thng nhc timang th gy n tng nht trong long ban oc t hnna th ky nay. o la th tnh Xun Diu. La mttrong nhng tnh cam ln cua con ngi, tnh yuchim mt v tr c bit trong toan b sang tac cuang. Va ng cung la ngi u tin mang n nhngquan nim hin ai su sc v tnh yu. S nhay camva si ni hoa cung tm long trung thc, chn tnh htmc a giup nha th tao nn ngun giao cam manh mevi i, vi cng chung cua mnh. Th tnh Xun Dium cha ca cuc sng rng ln, qua tnh yu la ithy ca tnh i, thy ca nim khat sng. Va Huy Cna co ly khi nhn nh: Th tnh cua Xun Diu, suycho cung, ngm cho ky la bai ca s sng.

iu o cung giai thch nim nao nc say msau nay khi nha th co iu kin hoa mnh vao cucsng mi, tip thm sc manh th ca phan anhnhng cam xuc xa rng va thm thit hn v tnc va con ngi. S sng khng bao gi chan nan,Ti cung xng tht vi nhn dn ti... la nhngngun cam xuc ln, la s nhp cuc ht mnh cua

TIU S & TAC PHM 25

(1) Dn theo L Huy Nguyn trong Xun Diu - Th vai.

Xun Diu cho ti phut cui cung phai chia tay vicuc i.

Co th coi Xun Diu la mt trong nhng ngia dc ht tm lc cho cuc sng, cho vn chng.Tay hay lam lung, mt hay kim tm, ng lao tm,kh t trong sang tao v yu i, yu ngi, mun vtcan kit trai cam i mnh dng hin, n ap.

Xun Diu sng khng co tui gia: Gia sao cho c ma giaNi yu mun thu ai ma noi cho!"

Sng bng tnh yu cua chnh mnh va bng catnh yu cua mun nghn la i. S hoa thn tnhin, chn thanh va su sc y lam trai tim ngkhng ngui hi hp. Cho n mai mun i/ ntan ca t tri / Anh mi thi dao dat (Bin)

Mt cy kim be nho trc sc hut cua van vtla mun a nam chm, mt trai tim mang nghn traitim y... a h hi thu nhn, vt va chia se.

La mt cai tui tran tr, trai tim qua tai khngmt moi v lun c tip mau t mach i ti khoe.

Tim ti cha ma hn ti th vai, ung vy, XunDiu la ngi cn kim, cn c nn cai tui th trany y con gieo vai, thm canh khng ch bo heptrong canh ng th.

Cai vn phong phu cua con ngi a tai va uynbac y a u t sang nhiu a hat. Ngay t thutrai tre, ng a co nhng tp vn xui ni ting, lamxn xao vn an khi va xut hin.

Phn thng vang va Trng ca ra i song songvi hai tp th xut sc Th th va Gi hng chogio - o la nhng bai th vn xui, thm m chttr tnh tng dong, tng trang. Phn thng vang xa

26 TOAN TP XUN DIU

xot trc nhng canh i c cc: ba cu n may, lu trem ci lang thang b i ht hui, nhng cho hoang,meo hoang, ca nhng kip sng te nhat, v vong...

o la s tip ni mach th nhng din ta cu thhn s au n, khn kh, rach ri, c n cua coii.

c bit t sau Thang Tam - 1945, mach vnXun Diu co iu kin chan hoa va bt kp nhpsng si ni - Xun Diu khng dung t lt xacnhng chnh ng a noi to ln mt iu tm huyt:Ti tm thy mt hanh phuc giau co hn, tron venhn, sang tao hn trong khi vi cha ti la Nhn dnva me ti la T quc.

Tt ca s giau co y t th tran sang vn xui.Va ln lt, nhng trang vn xui ngn ngn scsng, ti roi cam xuc, b bn s vic a giup XunDiu giai toa nhng g cht cha su nng trong ng.

Nhng bai but ky y cht th, nhng trang kys chan cha tnh ngi nh Tin vui, Nhng thanhph na, i trn ng ln v.v... a giup cho cactac phm vn xui Triu ln, Dao co mai mi sc,Va cy i mai mai xanh ti... c c gia anhgia cao v cht sng va ngun xuc cam.

La mt con ngi ht sc nhay cam lai lun lunkim tm hoc hoi, thu hut cho c tinh hoa cuacha ng, cua vn chng phng ng, phng Ty,Xun Diu a tip nhn c cai hay, ve ep ln ssu sc, uyn thm cua vn hoc c, cn ai - ngsung sng tn hng hng v m a, tinh khitng thi cung mun chia se ngun hanh phuc ln laoy vi moi ngi, c bit la vi lp an em ma nglun nng niu, ky vong va nghim khc oi hoi.

TIU S & TAC PHM 27

Cun sach Cac nha th c in Vit Nam cuang a c tai ban nhiu ln - Ngi oc moi thh u b cun hut v cach vit giau hnh tng, camxuc qua cam thu tinh t, sc sao cua nha th. Chnhv giau kinh nghim sang tao vn hoc, v co rungng chn thc trc cac ang vn c nn Xun Diua co cng phat hin, bnh giang nhiu net su sc,tinh t trong nhng ang vn cua ngi xa - Ly lunva cam xuc hoa trn nhun nhuyn, cach din atgiau hnh tng nn nhng tiu lun, khao lun,nghin cu cua Xun Diu bao gi cung ti mi,duyn dang va co sc cun hut cua mt ang vn hay.

T tm trang au n cua Nguyn Trai, nimthng cam trc s phn nang Kiu, ni ut hn cuaH Xun Hng n nu ci chua chat, cay ng cuaTu Xng... tt ca u c chia se, giai bay va ly giaicn ke ban oc thi nay nhn ra gia tr cao quytrong vn chng cua cha ng - Xun Diu a co cnglam mi lai, lam sang hn nhng vin ngoc a phubui thi gian, cung chnh ng a truyn nim t haov truyn thng vn hin cho lp tre, trc tip dudt ho ni tip vn mach cua bao th h tin bi.

** *

Gia tai s cua nha th ln Xun Diu, saumi lm nm k t ngay ng i xa, gi y ln uc tp hp gii thiu vi ban oc rng rai cuat nc ta.

Hm nay, cao thm ln gi... chung ta co iukin tr lai ngon ngun mt dong sng ln, cam nhntrc tip tng t song cam xuc va lp lp phu sa bi

28 TOAN TP XUN DIU

p v tn, thm sung sc cung i ti nhng bbn mi.

Thang 9-2000 N.B.

TIU S & TAC PHM 29

1TH TH

(In lai theo ung ban in ln u, 1938)

30 TOAN TP XUN DIU

TIU S & TAC PHM 31

TA

TH L

Nha thi s y la mt chang trai tre hin hu vasay m, toc nh my vng trn ai tran th ngy,mt nh bao luyn moi ngi, va ming ci m rngnh mt tm long sn sang n ai. Chang i trnng th, hai nhng bng hoa gp di bc chn,nhng hng sc ny ra bi anh sang cua longchang. Th Th la cum u mua chang tng chonhn gian. Va t y, chung ta a co Xun Diu.

Loai ngi hay hiu con ngi y!Xun Diu la mt ngi cua i, mt ngi gia

loai ngi. Lu th cua ng xy dng trn t cuamt tm long trn gian: ng a khng trn tranh malai con quyn luyn coi i, va li nguyn c cua ngco bao nhiu sc manh:

Ta m bo, canh tay ta lam rn,Lam giy da qun qut ca mnh xun,Khng mun i, mai mai vn trn,Chn hoa r hut mua di t.

32 TOAN TP XUN DIU

La mt ngi sinh ra ma sng, Xun Diu rts cht, s im lng va bong ti, hai hnh anh cua hv. Muc ch cua i ngi co phai la hanh phuc u!Muc ch, chnh la s sng. Ma con g lam cho ssng y u hn Xun va Tnh?

Cho nn Xun Diu say m vi tnh yu va hnghai vi mua xun, tha mnh bi trong anh nng,rung ng vi bm chim, cht y trong bu timmy tri thanh sc. ng hm h i tm nhng ni ssng di dao tu lai. Khi ng khao khat v bin, tuytch, chng phai ng mun ln ti nh cao nht cuas sng o sao? Ham yu, bit yu, Xun Diu muntn hng tnh yu, v ng thy ch tnh yu mi gmc bao nhiu y ngha.

Nhng Xun khng dai dc, Tnh co bn u!Xun vi Tnh cung v nh nh s thc khng bn,va lai con mong manh hn cuc i chay tri. Bi th,Xun Diu vi vang, bao gi cung lo u thc mc.Lun lun tn tm, sing nng ma sng, ng maumau em ht ca tm hn ma tng cho i, va ngcung oi ht ca tm hn cua ngi yu du, tri t,cua moi s vt trn trn gian.

Ta thy ca ni cung quyt sang st cua thi nhngi tay vi ly giy phut qua, bam ly bu xun hng,va rn r th than vi ngi yu du. Ngi tnh nhny co nhng cu nao rut thm tha, khin nu ci tarung ming cung nc mt a di hang mi ...

S d Xun Diu tham lam tnh yu, cht chavao long, khng chan, khng u, khng ngui, la bithi s rt s c c. ng mun bin ra nhiu thn, hoathanh mun, c, triu, v ng thy ngi ta u ch

TIU S & TAC PHM 33

tr mt mnh. ng tm gn gui v ng qua ring ty,ng thy ni mnh mng cua tm hn nn ng munthanh mt cy kim hut vao thin ha.

Th Xun Diu do y ma bun tch mch ngaytrong nhng iu m nong reo vui. Lanh lung amkhp moi ni, Xa vng gm t mun i, ucung la ni nh nhung, thng tic. Long thi s thyro nhng iu trai ngc: nng nan bi v th lng,khng kht nhng vn hng h, bao nhiu eo le cuacanh i ma Xun Diu yu ti au kh. Th XunDiu la hi th thm kn, giu dim, trong o n shuyn b gh rn cua mt m trng, s nao nung baola cua mt bui chiu, va tt ca tm hn kho hiu cuangi, cua canh.

Ri cang kho hiu, ngi thi s cang c tm. ngdo xet cai th gii bn trong, lm lt tng si tmm yu, tng manh nh nhng, tng vun su tui.ng nghim thy rng:

Phai can am mi bn gan yu ui,Phai khn ngoan mi d tr dai kh,

nn chu mt mt t kiu cng c thm rt nhius sng. Va ng a du ngoan trong x tnh yu mn, noicho ta hay nhng ng li n khuc quanh co.

ng con nghe thu s m h, nh a thao do lanhng iu tinh t. Con ngi phc tap cung n s,con ngi thit thc cung m mng: ng co mt traitim, nhng ng con co mt linh hn. ng to ra atng vao trong th gii cua moi s u huyn: hngtrm, m nhac, thi khc, khoi sng... tt ca u noicho ng nghe nhng li chi ly va nhng giy lin lac.

34 TOAN TP XUN DIU

Vi nhng cu th nhiu y, suc tch nh ong laibao nhiu tinh hoa, Xun Diu lai la mt tay th bitlam ta ngac nhin v ngh thut deo dang va cn mn.

Nhng trn nha ngh thut, trn nha thi s, tathy long mn yu mt linh hn m rng, mt tmlong chao on, mt con ngi n ai a tnh. Ngi ychc khng cn phai qua i ch, van xin, v le naocoi i con mai lanh lung v tri, khi a nghe tingan si m cua Xun Diu?

TIU S & TAC PHM 35

36 TOAN TP XUN DIU

CAM XUC

Tng Th L

La thi s, ngha la ru vi gioM theo trng, va v vn cung my. linh hn rang buc bi mun dy,Hay chia se bi trm tnh yu mn.

y la quan tha h mun khach n;y la bnh thu hp tr mun phng; y la vn chim nha hat mi phng,Hoa mt ngot chen giao cung trai c...

i ging mt a cha tri van hc;i b tai nao ngn can thanh m: Cua vu v nghe mai ting ku thm...Cua xanh thm thy lun mau noi se...

TH TH 37

Tay p ngc do xem triu mau l,Nghn trai tim mang trong mt trai tim hiu vao giong sui vi li chimTing ma khoc, li reo tia nng ng.

Khng co canh nhng vn them bay bng;i trong sn ma nh chuyn trn gii;Trut thi gian trong mt phut chi vi; (1)

Ngm phong canh gia hai b la co...

- Ti ch la mt cy kim be nhoMa van vt la mun a nam chm;Nu hng m say giy vi trng rm,Sao lai trach ngi th tnh li la?

38 TOAN TP XUN DIU

(1) Tac gia sa thanh: Trut ngan nm trong mt phut chi vi(Tuyn tp, t.I, NXB Vn hoc - 1983).

NU CI XUN

Gia vn anh oi ting chim vui,Thiu n nhn sng choi mt tri. Sao bui u xun m ai th!Canh hng kt nhng nu ci ti.

Anh sang m trum nhng ngon cao, Cy vang rung nng, la xn xao;Gio thm phi pht bay v yem ung canh mai sat nhanh ao.

Toc liu bung xanh qua my miuBn mau hoa mi thm nh ku;Ni g u ym qua khng kh,Nh thoang a mui hng mn yu...

Nay lt u tin thiu n ngheNhac thm ln ting hat say m;Mua xun chn ng trn i maXui khin long ai thy nng n...

Thiu n bng khung i mt ngiCha tng hen n - gia xun tiCung chang trai tre xa xi yThiu n lam duyn, ng mm ci.

TH TH 39

V SAO

Tng oan Phu T

Ba trc ging hai di nng ao,Nhn ti c mun hoi v sao?Khi ti n kim trn mi epMt thoang ci yu thoa khat khao.

- V sao giap mt bui u tin,Ti a ay thn gia x phin,Khng th v tnh qua trc ca,Bit rng gp g a v duyn?-

Ai em phn cht mt mui hngHay ban cm ca! Ti ch thng,Ch lng chui theo giong cam xucNh thuyn ng phu lac trong sng

40 TOAN TP XUN DIU

Lam sao ct ngha c tnh yu!Co ngha g u, mt bui chiuNo chim hn ta bng nng nhat,Bng my nhe nhe, gio hiu hiu...

C hay la ni my khom daDm chn trong nc, ng say sa, ti la ke qua sa macTam lanh he gay; - th cung va.

Ri mt ngay mai, ti se i.V sao, ai n hoi lam chi!Ti kh khao lm, ngu ng quaCh bit yu thi, chng hiu g.

TH TH 41

NGUYN AN

Xun cua t tri nay mi n;Trong ti, xun n a lu ri:T luc yu nhau, hoa n maiTrong vn thm ngat cua hn ti.

42 TOAN TP XUN DIU

TRNG

Trong vn m y nhiu trng qua,Anh sang tun y cac li i.Ti vi ngi yu qua nhe nhe...Im lm, khng dam noi nng chi.

Bng khung chn tic dm ln vang,Ti s ng trng ting dy vang, Ng ngac hoa duyn con nup la,Va lam sai l nhp trng ang

Du dang an nhng anh t xanh,Cho gio du dng iu mua canh;Cho gio m bun, thi nao ngLinh hn yu iu cua m thanh.

Chung ti lng le bc trong thLac gia nim m chng bn bTrng sang, trng xa, trng rng qua!Hai ngi nhng chng bt b v.

TH TH 43

HUYN DIU

Les parfums, les couleurs et les sons se repondent.

Nay lng nghe em khuc nhac thmSay ngi nh ru ti tn hn;Nh hng thm tn qua xng tuy.m iu, thn tin, thm tn hn.

Hay t bung cho khuc nhac hngDn vao th gii cua Du DngNgng hi th lai, xem trong yHin hin hoa va phang pht hng...

Hay nghe ln ln ghe bn taiGiong sui, li chim, ting khoc ngi; Hay ung th tan trong khuc nhacNgot ngao ku goi thu xa khi...

Ri khi khuc nhac a ngng imHay vn ngng hi nghe trai timCon c run hoai, nh chic laSau khi trn gio a im lm.

44 TOAN TP XUN DIU

GP G

Tng Pham Vn Hanh

Long cung quay theo truc banh xe(1)

Ch ngi yu iu ao su cheHm nay, chc nga dng sau truc,Bn no chn tri chuyn gio se.

Ti dao tm th, gp bit ly:Ngi i, ti tng bo ti i.Sau b non thm, la chi na?- Khng bit vu v co ngha g.

Co le ngi-hoa nay a ti,Nghe chiu u ym ln v ngi,Tnh c ngoang gp phng ti ng,Mt vng u xa, ming gi ci.

TH TH 45

(1) Sau nay tac gia sa thanh: Long cung quay vi theo banh xe(Tuyn tp, t.I, NXB Vn hoc - 1983).

YU

Yu, la cht trong long mt t.V my khi yu ma chc c yu? Cho rt nhiu, song nhn chng bao nhiu:Ngi ta phu, hoc th , chng bit.

Phut gn gui cung nh gi chia bit, Tng trng tan, hoa ta vi hn tiu,V my khi yu ma chc c yu!- Yu, la cht trong long mt t.

Ho lac li gia u su mu mt,Nhng ngi si theo doi du chn yu; Va canh i la sa mac v liu.Va tnh ai la si giy vn vt.Yu, la cht trong long mt t.

46 TOAN TP XUN DIU

XA CACH

Tng c Thu

Co mt bn em ngi xa anh qua,Anh bao em ngi xch lai gn hn.Em xch gn thm mt chut: anh hn.Em ngoan ngoan xch gn thm chut na. Anh sp gin. Em mm ci, vi van k anh, va mn trn: em y!. Anh vui lin; nhng bng lai bun ngay.V anh ngh: th vn con xa lm.

i mt cua ngi yu, i vc thm!i tri xa, vng tran cua ngi yu!Ta thy g u sau sc yu kiuMa ta rit gia i tay tht vong.Du tin tng: chung mt i, mt mng.Em la em: anh vn c la anh.Co th nao qua Van Ly Trng ThanhCua hai vu tru cha y b mt.

TH TH 47

Thng nh cu tri theo ngay thang mt, Qua kh anh, anh khng nhc cung emLinh hn ta u n ta ban m(1)

Ta cha thu na la ai thu ro.Kim mai, nghi hoai, hay ghen bong gio,Anh mun vao do xet gic em m.Nhng anh giu em nhng mng khng ng, Cung nh em giu nhng iu qua thc...

Hay sat i u! Hay k i ngc!Hay trn nhau i mai toc ngn dai!Nhng canh tay! hay qun rit i vai!Hay dng ca tnh yu ln song mt!Hay khng kht nhng cp mi gn chtCho anh nghe i ham ngoc cua rng;Trong say sa, anh se bao em rng: Gn thm na! th vn con xa lm!.

48 TOAN TP XUN DIU

(1) Sau nay tac gia sa thanh: Linh hn ta con u n hn m(Tuyn tp, t.I, NXB Vn Hoc - 1983).

PHAI NOI

Yu tha thit, th vn con cha u? Anh tham lam, anh oi hoi qua nhiu.Anh bit ri, em a noi em yu; Sao vn mun chc mt li a cu?".

- Yu tha thit, th vn con cha u.Nu em yu ma ch trong long; Khng to hay, yu mn cung la khng, Va sc ep ch lam bng cm thach.Anh them mun v bin va tuyt ch, Em bit khng? Anh tm kim em hoai.S tht ngay nay khng tht n ngay mai,Th n ai co bao gi lai cu?

TH TH 49

Yu tha thit, th vn con cha u,Phai noi yu, trm bn n ngan ln; Phai mn nng cho mai mai em xun,em chim bm tha trong vn tnh ai.Em phai noi, phai noi, va phai noi:Bng li ring ni cui mt, u may,Bng net vui, bng ve then, chiu say,Bng u nga, bng ming ci, tay rit, Bng im lng, bng chi anh co bit!Ct nht la em nh lanh nh ng,Ch than nhin bn mt ke chay long,Ch yn n nh mt h nc ngu.

Yu tha thit, th vn con cha u.

50 TOAN TP XUN DIU

TNH TRAI

Ti nh Rimbaud vi Verlaine,Hai chang thi s choang hi men,Say th xa la, m tnh ban,Khinh re khun mon, bo li quen.

Nhng bc song song xeo dm trngi hn ti m ngat hoa hng, Ho i, tay yu trong tay manh,Nghe hat n tnh gia gio sng,

K chi chuyn trc vi ngay sau;Qun ngo mi son vi ao mau;Thy k thin ng va a nguc!Khng h mc ca, ho yu nhau.

TH TH 51

NH H

Tng Thach Lam

Trng va u sang gy m, Gio nhp theo m, khng vi vang;Kh tri quanh ti lam bng t.Kh tri quanh ti lam bng th.

Cy co bnh yn; khuya tnh mch.Bng u ln khuc Lac m thiuNh h bc nim c tch,Khng khoc, nhng ma bun hiu hiu...

iu nga sang bai Manh L Qun,Thu gm xa vng t mun i,Sng nng theo trng ngng lng tri,Tng t nng long ln chi vi...

Ting an thm du dn ti i,Qua nhng sn cung rng hai h.Co phai A Phong hay C T?- La liu dai nh mt net mi.

52 TOAN TP XUN DIU

... Va nang Lng Ngoc ly Tiu Lang,Ci hac mt m bay ln tri. Vua Trn Hu Chua ngo trng vang,Khuc Hu nh Hoa ng ln khi.

Linh hn lu gia b du dng...Ti thy xim ngh ni gio lua: Nhng nang cung n c m vua,Khng bit bao gi ngui nh thng.

Ti yu Bao T mt su biTi m Ly C hnh nhp nhang.Ti tng ti la ng Minh HoangTrong cung nh nang Dng Quy Phi.

TH TH 53

I THUYN

Tng Khai Hng

Thuyn qua, ma nc cung tri,Lai thm my bac trn tri cung bay; Ti i trn chic thuyn nay,Giong m t tng cung thay khac ri. Cai bay khng i cai tri;T ti phut trc, sang ti phut nay...

54 TOAN TP XUN DIU

THI GIAN

Di thuyn nc tri; Trn nc thuyn chui.Va nc, va thuynXui giong i xui.

Nc khng vi vangCung khng tr trang.Thuyn khng chm chapNhng khng nhe nhang.

Nc tri, v tri.V tnh, thuyn i.Nc khng bit thuyn; Thuyn bit nc chi?

TH TH 55

C th lun ngay, Tri ma nh bay,Nc, thuyn i mai,Lun trong m day.

Trng thu gio he, i b thay , Nc, thuyn xung bin:Thuyn khng tr v...

Nc cung mt lun...- Nhng nc con ngun: Thuyn chm, trong lucm ngay nc tun...

56 TOAN TP XUN DIU

Y MUA THU TI

Tng Nht Linh

Dng liu u hiu ng chu tang,Toc bun bung xung l ngan hang: y mua thu ti - mua thu tiVi ao m phai dt la vang.

Hn mt loai hoa a rung canhTrong vn sc o rua mau xanh;Nhng lung run ry rung rinh la...i nhanh kh gy xng mong manh.

Thnh thoang nang trng t ngn ng...Non xa khi s nhat sng m...a nghe ret mt lun trong gio...a vng ngi sang nhng chuyn o...

My vn tng khng, chim bay i.Kh tri u ut hn chia ly.t nhiu thiu n bun khng noiTa ca nhn xa, ngh ngi g.

TH TH 57

Y THU

Tng Nguyn Lng Ngoc

Nhng chut hn bun trong la rungB nhau ai tng di trm chn. Bng hoa rt canh, ri khng ting;Chng hai ma hoa cung ht dn.

Di gc, nao u thy xac ve,Th ma ve a tt theo he.Chc rng gio cung au thng ch;Gio v ngoai kia, thu co nghe?(1)

58 TOAN TP XUN DIU

(1) Nay tac gia sa thanh: Gio v ngoai kia, ai co nghe (Tuyn tp,t.I, NXB Vn hoc - 1983).

Hm nay ti a cht trong ngiXa hen nghn nm yu mn ti;Vi bong hnh xa, tm ting cu,Cach xa chn ht nh thng ri.

Yn vui xy dng bi ngui qun.Mun bc trong i, phai dm trnMun ting ku than thm lng lng.Nhng hoa co th c lu bn,

nh! Sao hoa lai phai ri? a xa, sao lai ha yu hoai?Thc la d qua - Ma ti na!Sao ngh lam chi chuyn nhat phai?

TH TH 59

HEN HO

Anh a noi, t khi va gp g:Anh rt ngoan, anh khng dam mong nhiu. Em bng long cho anh c phep yu;Anh sung sng vi chut tnh vun y".

Em ap lai: Noi g au n vy!Va gp anh, em cung a mn ri.Em phai u la ngon nc tri xui;Cha hy vong, sao anh lin tht vong?

Li noi y v sau em gio songCho long anh a nh ch yu thi;Anh tng em la cua cua anh ri,Em mc n, anh oi em cho c.

y, ai bao em lam anh m c!Luc u tin, anh co mng g u!Tng co nhau ai ng vn xa nhau,Em ac qua! long anh nh t xe...

60 TOAN TP XUN DIU

CHANG SU

Trn ni bun v c,Sao anh chng vui i?- Ti rang tm hanh phuc, Song chng bit nh chi.

Xa xm ru mng tng,Anh co th phiu lu...Tao hoa khng tnh cam. Sinh ra, ti a ngheo.

Anh hay la thi nhnHat ni bun v c:- Ti khng bit lam thTh khng lam bt kh.

Ngh ngi n tnh nng!Anh sung sng hn nhiu...Ngheo nan va nhut nhat,Ti cha tng c yu.

TH TH 61

LAC QUAN

Vn ci bng bm, hot bng chim;Di nhanh, khng con mt chut m: Nhng ting tung h bng anh sangCa i hng phuc tre trung thm.

Gio qua, nh mt khach tha lng,Lay nng trn mnh la loang sng. Hoa cuc dng nh thi n dt,Hoa hng co ve bn soi gng.

Vang ti, thc dc canh hi xoa;ng rang, phu dung nghing mt hoa; Nhanh vut lam cho lan chm ngp;(1)Long trinh gi lai na bng tra.

Hnh eo, dang la, sc xinh xinhPhi phi cung nhau th thai bnhCua ni yu trum khng gii hanDu dang toa xung t tri xanh.

Hanh phuc vn trong bui sm mai,Va tm vi bt cua tay ngi;Ai tnh em mau ln hoa din;- Thi s i u cung thy ci.

62 TOAN TP XUN DIU

(1) Sau nay tac gia sa thanh: Nhanh vut lam cho bng hu ngp(Tuyn tp, t.I, NXB Vn hoc - 1983).

BAI TH TUI NHO

Gi tay mun m ca trai t, Gh trc trai tim, gh trc ngc,Cho y trc mt khoang c nBao la mun tri, su van vc.

Lam sao sng c ma khng yu, Khng nh, khng thng, mt ke nao? Hay t i ta mun th la!Cho bng tia mt o tia sao!

Qui Nhn 1933

TH TH 63

MUA THI

Th ta h h cha chng,Ta yu, mun ci, ma khng th gi:Mua thi sp ti! - em th,Cai hn u ym xin ch nm sau!

Avril 1934

64 TOAN TP XUN DIU

V BIN

Nh ke hanh qun quang nng thiu,Ta cn ung sui thng yu;Hay tun u ym, lua mn trn,Song mt, li mi, nhiu - tht nhiu!

Ch nn tit kim, hi nang tinTa c em chng, lai mt lin:Vi ban n tnh hay vi canh,Ni nao ta cung kim V bin.

Nhng phen reo hot, nhng cn say, Nhng luc my en am mt may,La luc li xa mun th giin vn trong da canh chim bay...

Tri cao tru nh chen xanh m;Bin ng khng ngui ni khat them; Nn luc mi ta k ming thm,Tri i, ta mun ung hn em!

TH TH 65

VI VANG

Tng Vu nh Lin

Ti mun tt nng iCho mau ng nhat mt;Ti mun buc gio laiCho hng ng bay i.

Cua ong bm nay y tun trng mt;Nay y hoa cua ng ni xanh r; Nay y la cua canh t ph pht;Cua yn anh nay y khuc tnh siVa nay y anh sang chp hang mi.Mi bui sm, thn vui hng go ca;Thang ging ngon nh mt cp mi gn;Ti sung sng. Nhng vi vang mt na:Ti khng ch nng ha mi hoai xun.

Xun ng ti ngha la xun ng qua, Xun con non, ngha la xun se gia,Ma xun ht, ngha la ti cung mt.Long ti rng, nhng lng tri c cht,Khng cho dai thi tre cua nhn gian,Noi lam chi rng xun vn tun hoan,

66 TOAN TP XUN DIU

Nu n na khng phai rng gp lai(1)

Con tri t, nhng chng con ti mai,Nn bng khung ti tic ca t tri;Mui thang, nm u rm v chia phi, Khp sng, nui vn than thm tin bit...Con gio xinh th thao trong la bic,Phai chng hn v ni phai bay i?Chim rn rang bng t ting reo thi,Phai chng s phai tan sp sa?

Chng bao gi, i! chng bao gi na...

Mau i thi! mua cha nga chiu hm,Ta mun mCa s sng mi bt u mn mn:Ta mun rit my a va gio ln,Ta mun say canh bm vi tnh yu,Ta mun thu trong mt cai hn nhiuVa non nc, va cy, va co rang,Cho chnh choang mui thm, cho a y anh sang,Cho no n thanh sc cua thi ti;- Hi xun hng, ta mun cn vao ngi!

TH TH 67

(1) T Th Th in ln th hai tr i, cu nay c sa la: Nu tuitre chng hai ln thm lai.

CO NHNG BAI TH

Hay ngo su vao tn mt anh,oc bai th mi cha lam thanh;Long anh rao rc khng duyn cKhi nng chiu t dn vi canh.

Nghing u bn trai, hay k ngheNhng ngon tay thn se vut veCho iu long anh thm m du;S xem: ngc nong khuc m.

Tuy th, bai th se d dangV li khng u ve huy hoang:Vn khng phai ngoc rung mun anh;Nhp thiu m m, ting thiu vang.

Hay bit rng anh ng say th, - Ngi th say ru, ke say m -Th thi. Anh noi lam sao c?Anh ngng u cao i gio h...

Co nhng bai th rt thm tiNhng ma ch n gia long ngi;Ch mong hai c loai hoa y!Tay nhe lam hoa cung ra ri.

68 TOAN TP XUN DIU

TING KHNG LI(1)

Tng Nguyn Cung

My lng chng hangV ngang lng nui.Ngan cy nghim trangM mang theo buiHoa dai trn i.

Trng rm ln ngi...

Gio thanh chia mnhTrong canh la bic.In nh ai tnhMn qua tri thic,Lan gia lan hng.

Hi ngi rt thng...

Sao em khng ngheBao li van vCua nguyt m he,Bao li uy mCua thi ti xanh.

Hay cm tay anh...

TH TH 69

(1) Sau nay tac gia sa nhan bai la My lng chng hang ...

N S

Tng Nguyn Gia Tr

Em noi trong th: My ba ray, Sao ma bm bm c ua bay; Em bun, em nh, chao! em nh!Em goi thm anh sut ca ngay.

Ngoai y vui khng, anh cua em?Trong nay a co nng vang m:Mi ln nng doi, em ra ca,Em ngh g u, ng lng im.

Mua xun kho chu qua i thi!Canh ep lam em thy le loi,Chim hot xui em nghe quanh que;- Hay la anh a bo em ri?

! mi nghing mnh xem nc trong,Vui mng em thy ma em hng..."Em ti n noi v duyn qua!Em t long anh, em bit khng?

70 TOAN TP XUN DIU

GI TAN

Khi mai giy sm, tri m ai, Ca s thnh thang m gio h:Hi mat a hua theo anh sang;Canh gn, chim rn ting ua n.

Chu nht con nguyn, con tron ven;Ti cha tiu mt mt gi nao.Nh a tre con m cai banh,E de ti mun gi cho lu.

Nhng ngay c thoat i tng chut;Ri mt tri cao. Nng chay tran. Tra n: thi ri bnh a v!Na ngay xinh ep a tiu tan!

Thong tha, chiu vang thong tha lai...Ri i... m xam ti dn dn...C th ma bay cho n htNhng ngay, nhng thang, nhng mua xun.

Va mi khi mai ti cam thyTrong tay m mt bo hoa ci.Ngon gio thi gian khng ngt thi:Gi tan nh nhng canh hoa ri...

TH TH 71

CHIU

Tng Nguyn Khc Hiu

Hm nay, tri nhe ln cao,Ti bun khng hiu v sao ti bun...La hng ri lng ngo thun,Sng trinh ri kn t ngun yu thng.Pht ph hn cua bng hng,Trong hi phiu bac con vng mau hng.Nghe chng gio nh qua sng,E bn lau lach thuyn khng vng b.- Khng gian nh co giy t, Bc i se t, ng h se tiu.m m chiu ngn ng chiu,Long khng sao ca, hiu hiu khe bun...

72 TOAN TP XUN DIU

VIN KHACH

Tng Nguyn Nhc Phap

ng luc hoang hn xung,La gi vin khach i.Nc m mau ly bit,Tri vng hng bit ly.

My lac hnh xa xi;Gio than nim trach moc.My i va gio i!Ch nn lam ho khoc.

Mt nghen nhn thu da; Mi kh ht nu li...Chn di, tay mun ra...Ke khut... ke trng vi...

Hm nao nh hm quaMa k trn gi sanh? Anh i, ng co hoa...Ti nm trong tui lanh.

Bui chiu ra ca s;Bong chup ca tri ti!- m mt khoc rng rc; Ra i la ht ri.

TH TH 73

BIT LY M AI

Tng Nguyn Xun Khoat

Chung ti ngi, vy phu bi trng thu,Sng bam hn, gio cn mt bun ru.

Gi ly bit c n gn tng phut.Chung ti thy a xa nhau mt chut...

Ngi lng im, va ti noi bng qu,Chung ti ngi gia mt bai th,

Mt bai th mnh mng nh vu tru,y khoi hng xa, tran n ai cu.

Chung ti ngi, vy phu bi trng thu,Tay trong tay, u da sat bn u.

Tnh yu bao: thi cac ngi ng khoc,Cac ngi se oan vin trong mng ngoc.

C nhn nhau ri lai vn nhn nhau.Hanh phuc ngng gia i trai tim au.

74 TOAN TP XUN DIU

TNG T CHIU

Ba nay lanh, mt tri i ngu sm; Anh nh em, em hi! anh nh em. Khng g bun bng nhng bui chiu m.Ma anh sang u hoa cung bong ti.Gio lt tht keo mnh qua co ri; Vai ming m, u ut, ln trong canh;My theo chim v day nui xa xanhTng oan lp nhp nhang va lng le.Khng gian xam tng sp tan thanh l.

Thi ht ri! con chi na u em!Thi ht ri, gio gac vi trng thm,

Vi sng la rung trn u gn gui.Thi a ht hn ghen va gin tui.(c gin hn nhau! sung sng bao nhiu!)Anh mt mnh, nghe tt ca bui chiuVao chm chm trong hn hiu quanh.

Anh nh ting. Anh nh hnh. Anh nh anh.Anh nh em, anh nh lm! em i!Anh nh anh cua ngay thang xa khi,Nh i mi ang ci phng tri,Nh i mt ang nhn anh m m.Em! Xch lai! va a tay anh nm!

TH TH 75

VI BAN TAY Y...

Tng Huy Cn

Vi ban tay y trong tay,Ti a ngui qun hn thang ngay,Mt ti trng cao gieo mng tngVao long gio nhe thn th bay.

- Mt ti bu tri m sc my,Cy tm nghing xung nhanh hoa gy, Hoa nghing xung co, trong khi coNghing xung lan ru, mt ti y

Nhng li huyn b toa ln trng,Nhng y bao la ru xung trn,Nhng ting n tnh hoa bao gio,Gio ao tho the bao hoa xun.

Bong chiu i vut; bng m nayTi lai a mang hn thang ngay.Di anh trng ci, ti kim maiDu ban tay y trn tay.

76 TOAN TP XUN DIU

GII THIU

Tng Tu M

Xin ng tm bit ro chang ta,- Nhn loai xem gn vn xu xa.Co n ma yu th hay nXem u my gn, mt my qua...

Gia ngi, anh rang du tn i;Thi s, tha c, co quy g!Hung na ngi ta u t ai;Bao gi quen thuc cung khinh khi.

Hay bit rng anh luc trngRt ti toan phap, kha vn chng, Chang trai i hoc nghe chim giang,Khng thuc bai u; y s thng.

Ht n thi ri, n n thi, Than i kh qua! hoc lam gNhng chng sach nng kh nh a!Rung gio ng trng anh y i...

TH TH 77

Nghe noi tnh yu tng trai ngon; Cho long, khng ngh mt hay con. Tay try gai goc, chn au soi,Anh bam, khng thi bam tui don.

Gp ke nao u anh cung m, Chn theo xa vi, tr theo k.Si tnh lm y, - nhng i lucCo gi tnh i, chng co v.

Qua thc tha nn hoa dai kh,Bt u ngi-ch-bit-yu loNi i cay cc ang d vut,Cm ao khng ua vi khach th.

Nhng thoat sao ra li h humNut i bao ke hai vn thm!- Ln nay lai sp i thi na:Chc hong mi phn; khn nguyn gium!

78 TOAN TP XUN DIU

BN Y BN NAY

Long ta trng lm, long ta supNh tup nha khng bn vach xiu; Em chng cu gium, em bo mcMa a ta n bn u hiu.

Em bn mnh; ta ngo say, Song le bn y vi bn nayCung xa nh nhng b xa cach,Khng co thuyn qua, khng canh bay.

Ta thy em xinh, khe lc u.Bi v ta co c em u!Tay kia se p nhiu tay khac,Mi y v ai se m mu.

Ho se m em vi canh tay;Va em yu ho n mun ngay;Thi ri! em chng th naNh i cung ta t by nay;

Nh i cung ta gia canh maMa long khng hiu tran b v,Khng tng u ym trong cu noi,Trong mt con nguyn ve hng h.

TH TH 79

CP HAI VAN DM

Nu ta co cp hai tin,Ta i khp x, khp min, khp ni.

Ta i, i tn phng tri, i cung phng t, xa vi ta i.

In nh chic en lu ly,In nh chic la ht th ti xanh,

Ta theo gio manh, gio nhanhGio hung d, gio sat sanh, gio cung!

i say va c i sung, Ta i mau lai hn lung gio mau.

i mau! trn net! trn mau!Trn hi, trn ting! trn nhau! trn mnh.

80 TOAN TP XUN DIU

TING GIO

Co nhiu luc gio ku th thit qua;Nh gio au mt ni kh v hnh, Nh bao iu ao nao cua nhn sinha in vt ni hn cua gio.Gio va chay, va rn, va tt th, em trai tim lam ut ca khng gian, Gi bong hnh nhng thn th c han, Vi mi tm, vi canh ngheo vac mt.

Trong khung xam cua mua ng bng st,Gio qua ri con lu lai ting ngn:Cy bn ng, trui la, ng tn ngn,Khp xng nhanh chuyn mt lung t tai; Va gia vn im, hoa run s haiBao ni pha phi, kh heo, rung ri.Va ma kia la nc mt gio ri,Va sng y la m hi gio rtTrong luc vi vang, trn canh tha tht.

y ni bun ku xe cua ngay qua,Hay li than rn r cua m xa;y la ting nhng m binh tan tac,Hay la giong nhng vong hn lu lac?- Hi gio m! ngi cha ca mua ngTrong phi cua ngi u ut v cung.

TH TH 81

HOA N MA TAN

Hoa n ma tan;Trng tron ma khuyt;Beo hp chia tan; Ngi gn ly bit.Hoa thu khng nng cung phai mau;Trn mt ngi kia in net au.

82 TOAN TP XUN DIU

MUN MANG

Anh bit yu em a mun mang,Nhng ma ai cng c tnh thng!Ngm ngui tng trai tim lu lacAnh ch xin v mt chut hng,

Mt chut hng phai cua ai tnhMa em khng th gi cung anh; long p vi tnh phai y,Anh tng t y bt mt mnh.

Mt t trng nhau l mun tun,Gng ci anh phai khoc thm lun: Em la ngi cua ai ai y,Lu luyn chi anh st bun.

Du chim tay em, anh vn hayRng anh ch nm canh chim bay;Bao gi co c ngi yu du!Cht cha trong long van ng cay.

TH TH 83

Anh ch la con chim b vLanh lung bay gia gio, sng, ma;Qua gn t m i chim ban,Bng thy long cung yu ngn ng.

Yu ngn ng ri au xot xa,S anh la kh, phn anh laSut i nut l vao trong ngc,em ai tnh dng ke phu ta.

Cha i ma a cach xa nhau, Luc bit ly ri, xa n u?Thi hay anh i ht hoang,Gp em thng nh khut my mu.

Thi hay anh i tht th, Mc lung gio manh, mc ma toanh vao thn th run nh sy.- Ti chng cn ai thng hai cho.

84 TOAN TP XUN DIU

TH THAN

Ti la mt ke in cungYu nhng ai tnh ngy daiTi c bt long ti au n mai,au v duyn, au khng lam g.

i! tnh siKhng co mt gi yn n!

Nu bo c trai long cho gio cun, em vt i, nh la trai chua cay!Nu mt chiu co th rai tung bayTt ca linh hn thn thc!

Nhng mi ln a tay ln nen ngcLai nghe tnh nhiu hn s ngon tayVi mi kia, mt no, vi mi nay,Vi chui tn ngi lin tip...

Yu vi mn! mn va yu! ting ipCua khuc ca nao va ct, va say?Long ti lanh leo, m nay,Theo mt con ng my neo.

Va m nay, long ti lanh leo...Nh sang trng trn mt nc thu l. Ti la mt ke b vYu nhng ai tnh quanh que.

TH TH 85

CHIC LA

Theo Arnault

La canh, thn heo kh,Hi chic la giang h,i u?- Ti chng bit.Xa canh cy thng: Bao anh, cy gn cht.Chiu thi i khng cung,Gio thoang hay gio mauT hm y, mc longa ti rng ti ng,Nui trc ti lung sau.Ti i ni gio lng,Khng than cung khng nao;Ti n ni b nLa hng cung la ao.

86 TOAN TP XUN DIU

ST

Ngay mun ht bun nh i mun ht;Chiu b thng rang sc keo mnh i.Lu my gia, nghn van khi lm ly,ng gi li bua vy tri nho hep.

Vai chic qua, mnh than, cong mo thep,Qua va ku, n t x m nao; Nhng cy bang la nhng b xng cao,Net ng ngn a ren bng st cu.

Tet cn la - la nm trn t u,Mau lng yn khng con mng xa bay; t en ku nh st di chn giay,Ting rn roi co pha mau mc m.

Chn i nng nh mang xing; giam cmTrong cui to, hn khng th vt ln;Mun rung ri, trai tim nng u phin, - Trai tim gia mt cai km bng st.

TH TH 87

GI TRI

I

Ta nm trong vong mt ong a,Khi y ngay thu doi anh va.Nhan sc chp hang mi ong a;u ta n ai du dang ma...

Qua m ta tng chng tri,Ta choang khng gian, nu toc ngi:Toc mn y tay nh sui mat,Long ta vui rn thu chi vi...

II

Ta gi tri ta gia mt nao gn ma la, canh may dao...Khi ta tr lai, tri u vng.Lanh leo may xanh phan ma ao.

88 TOAN TP XUN DIU

CA TUNG

Trng, vu mng a mun i thi sGi hai tay mn trn ve tron y, Trng, hoa vang lay lt canh b my; Trng, a ngoc gia mm tri huyn b;Trng, vu mng a mun i thi sGi hai tay mn trn ve tron y;

Trng, ngun sng lam t ca Gio hy, Trng, vong ru khin m m chnh choang,Ngi am anh hng thm bng anh sang,Ru mau m, ma goi thc long ngy; Trng, ngun sng lam t ca Gio hy, Trng, vong ru khin m m chnh choang!

Trng thanh thot, hoa an t lp loang,Trng nghing nghing, t tng chuyn u phin,Ngi lam ma, ri ngi lam tin:Ngi tao lp nhng n ai mong thoang; Trng thanh thot, hoa an t lp loang, Trng nghing nghing, t tng chuyn u phin...

TH TH 89

Ngi la trng, hi trng ep bnh yn;Hi trng ep, ngi la trng nao nc;Ngi hay khoc, ngi khng cn s thc,Nh thng lun, nn mt co qung vin; Ngi la trng, hi trng ep bnh yn,Hi trng ep, ngi la trng nao nc!

Rng xoa toc ngi thanh chic lc;Bin nhn ngi thanh c triu vong khuyn;

Gio cng ngi trn nhng canh bum thuynNgi nh nhp cho song triu xui ngc;Rng xoa toc ngi thanh chic lc,Bin nhn ngi thanh mt triu vong khuyn

Trng cua xa xi, trng cua hao huyn,Ngi vnh vin nh long trng y gio;Trng cua mt, trng cua hn rang to, (Trng rt trng la trng cua tnh duyn)Trng cua xa xi, trng cua hao huyn,Ngi vnh vin nh long trng y gio(1)...

90 TOAN TP XUN DIU

(1) Sau nay, tac gia sa cu nay thanh: Trng, vu mng cua muni thi s.

MI CH

Ma dm - thu di nguyt:Mang chay - sui trn nha.

TH TH 91

NUI XA

Nui tn chn tri ng ngh xa,Gio u trang trai nguyt bao la;m m nui bic xinh nh ngocVa cung bun nh ni nh nha.

Thy nui yu kiu, tng nui yn,Tha h ta mng canh non tin,Tng nh nui ep la tranh ve.Nhng nui khng h ng than nhin.

La ua, canh kh vn rung dn;Li mon, co manh vn ln chn.Chim hm run ry trong tim nho,Tho s d tai hng ting n.

Co le ng tiu sng gia cym nay hn lanh a theo my;Gio rng co le tun mun gc,Co le ma im xi a y...

- Ln vi i quay, ti c i, Ngi ngoai khng thu gia long si. Cung nh xa qua nn ta chThy nui yn nh mt ming ba.

92 TOAN TP XUN DIU

DI TRA

Tng Lng Xun Nh

Noi chi na ting bun gh gm y long ti sung sng mun tiu tan? Tt ca ti run ry ta giy anNghe tho the chnh iu ti giu ky, S i mt im nhin va dim l.Vng, noi chi khu lai ngun suTi ng a can hn trong by lu, lai nhom cho chay thm ngon laTng gn tan - Yu? yu nhau? lam chi na!

Ti vn bit rng ti chng xng ngi;Mua xun ti cha h co hoa ti;Ti nh chic thuyn h, khng bn ;Ti la mt con chim khng t.

Long c n hn mt a m ci, Nht nu ci cua thin ha, than i, t nhu: ta c yu y ch.Ti ch sng hoai hoai tng nh, Mai mai yu, nhng giu dim lun lun;Ma ngi th, l ang, dm trn bun,Bn i hai nhng canh vui xanh thm.

Ti bit lm, tri i, ti bit lm!

TH TH 93

Hi long da su xa nh vc thm!Ti bit rng ngi noi vy ci chiTing a lam ti t tai ca ngi,Tim ngng p, thu hn nghe lng, Mau ngng chay, cho long bt nng,Ti bit rng, ch cach mt ngay sau, Cy bn ng se trng thy ti su,i tht thu, i lang thang, i quanh que.

V vi kim tm nhau, ti seCh thy ngi thng nhng chng thy tnhVa nh mau theo nng nhat, nh hngTheo gio mt, tnh ngi a tan mac.Ti se trn, thn th, ng ngac,Trai tim bun nh mt bai tha ma,Gng mm ci: ngi qun ngh rng taSe au n bi mt li noi vi.

V, khn ni! ti vn con tin maiS nhm kia;- ti khng th khng yu. Du khng tin, ti cang c yu nhiu:Khi ngi noi, ting ngi m ai qua...Co luc tng, ch ri tan la,Tay v tnh gieo mt am chay to;Ngi tng bung ch i ting hen ho,Ti hng ng bng van li say mng rao rc, th thao, ri rm,Ngp long ti - Ma ai ngo ti u!Ti in cung, tt nhin phai kh au,Ti bit lm, tri i, ti bit lm!

94 TOAN TP XUN DIU

Vy trot l, ti se anh lng lngChu mi tnh gy lai bi tay ai, Khng cu xin, khng trach moc, v - i!Ti chng bit lam cho long cng coi.C nh th cho n gi en ti

Hoa ai tnh chung phn oa hng kh,Ma trai tim a gh dang hng hSe chung phn cua tro tan bn lanh.

Ti giu sn mt linh hn hiu quanh, Cho nn, lin chiu o, ti ht vui.Khng thy ngi bng khng thy mt tri,Ti m ngc th tm xem bin giiCua su tui. Nhng hi ngi yu hi!

No mnh mng, v anh, bua vy ti; Yn n i, thc mc n y ri, M c ti, ma chan chng cung lai.Ma mn trn ca mt kho n ai, Ti mt mnh i din vi tnh khng lng nghe ting khoc mt trong long.

1935

TH TH 95

96 TOAN TP XUN DIU