thema 3: begeleiden van leerlingen met dyslexie dyslectische leerlingen en de zaakvakken:...
TRANSCRIPT
![Page 1: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/1.jpg)
Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie
Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke
begeleiding
![Page 2: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/2.jpg)
Literatuur
Krosse, de H. & Kleijnen, R. (2008).
Dyslectische leerlingen en de zaakvakken.
Nijmegen: Expertisecentrum Nederlands
![Page 3: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/3.jpg)
Te bestuderen paragrafen:
§ 2.2. Vakspecifieke begeleiding (inleiding)§ 2.2.1 Zaakvakken en taalvaardigheid§ 2.2.2 Automatisering en werkgeheugen: de niet-talige vaardigheden
![Page 4: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/4.jpg)
Vakspecifieke begeleiding (inleiding)
• Eerst sterke kanten inventariseren, dan de problemen (oplossingsgericht) aanpakken
• Onderliggende kerntekorten van dyslexie zijn van invloed op talige en niet-talige vaardigheden
![Page 5: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/5.jpg)
§ 2.2.1 Zaakvakken en taalvaardigheid
De volgende talige vaardigheden worden
besproken:
• Taalgericht vakonderwijs
• Technisch lezen
• Woordenschat
• Strategisch lezen
• Strategisch schrijven
![Page 6: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/6.jpg)
Taalgericht vakonderwijs (1)
Taalgericht vakonderwijs zoekt naar
mogelijkheden om leren en taal aandacht te
geven in de vaklessen. De vakinhoud staat
voorop, en daarover praat en schrijf je met
elkaar in vaktaal. Aandacht voor taal betekent
dan dubbele winst.
![Page 7: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/7.jpg)
Taalgericht vakonderwijs (2)
De uitgangspunten van taalgericht
vakonderwijs bieden handvatten voor
dyslectici:
- Expliciete taaldoelen
- Contextrijk onderwijs
- Interactiemogelijkheden
- Taalsteun
![Page 8: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/8.jpg)
Vertaling naar de eigen lespraktijk
Rol van de docent (niveau 1 & 2) en van de zorgspecialist (niveau 3):
Vragen: • Tot hoever kan jij als vakdocent gaan bij
het inzetten van de genoemde begeleidings-mogelijkheden?
• Waar heb jij de ondersteuning van een zorgspecialist nodig?
![Page 9: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/9.jpg)
Technisch lezen
• Technisch lezen is de voorwaarde om te komen tot begrijpend lezen
• Technisch lezen vormt zo’n grote inspanning voor dyslectische leerlingen dat:
- het begrip van de tekst belemmerd wordt
- ze niet komen tot een flexibele inzet van strategieën
![Page 10: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/10.jpg)
Begeleidingsmogelijkheden technisch lezen
• Tijd om thuis voor te bereiden en extra leestijd in de les
• Auditieve ondersteuning (voorlezen, Daisy-speler, mp3-speler, reading pen, tekst-naar-spraaksoftware)
• Overzicht geven van de hoofdpunten (ondersteuning bij begrip)
• Pre-teaching
![Page 11: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/11.jpg)
Vertaling naar de eigen lespraktijk
Rol van de docent (niveau 1 & 2) en van de zorgspecialist (niveau 3):
Vragen: • Tot hoever kan jij als vakdocent gaan bij
het inzetten van de genoemde begeleidings-mogelijkheden?
• Waar heb jij de ondersteuning van een zorgspecialist nodig?
![Page 12: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/12.jpg)
Woordenschat (1)
• Woordenschat is een cruciale voorwaarde voor begrijpend lezen
• Dyslectici hebben vaak een achterstand in woordenschat door geringe leeservaring
• Dyslectici hebben problemen met uitspraak, spelling, automatiseren en oproepen uit het geheugen van nieuwe woorden
![Page 13: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/13.jpg)
Woordenschat (2)
De achterstand kan zich voordoen bij:
• Alledaagse woorden
• Schooltaalwoorden
• Vaktaalwoorden
![Page 14: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/14.jpg)
Begeleidingsmogelijkheden woordenschat (1)
Vier fasen bij het aanbrengen van nieuwe
woordkennis (Verhallen & Verhallen):
• Voorbewerken
• Semantiseren (uitbeelden, uitleggen, uitbreiden)
• Consolideren
• Controleren
![Page 15: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/15.jpg)
Begeleidingsmogelijkheden woordenschat (2)
Extra ondersteunend materiaal:
Lesfabriek, Muiswerk, Diataal, Taalatelier
Als ondanks alle inspanningen de leerling
toch niet komt tot automatisering gebruik
begrippenlijst
![Page 16: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/16.jpg)
Vertaling naar de eigen lespraktijk
Rol van de docent (niveau 1 & 2) en van de zorgspecialist (niveau 3):
Vragen: • Tot hoever kan jij als vakdocent gaan bij
het inzetten van de genoemde begeleidings-mogelijkheden?
• Waar heb jij de ondersteuning van een zorgspecialist nodig?
![Page 17: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/17.jpg)
Strategisch lezen
• Strategieën voor begrijpend lezen zijn een belangrijk compensatiemiddel voor het zwakke technische lezen
• Probleem bij het inzetten van strategieën is de specifieke ‘taal’ die schoolmethodes vaak gebruiken
• Accuratesseproblemen spelen een rol bij multiplechoicevragen, tabellen en grafieken
![Page 18: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/18.jpg)
Begeleidingsmogelijkheden strategisch lezen (1)
• De zorgspecialist kan aan de hand van Diataal bepalen op welk niveau de leerling vastloopt (microniveau, mesoniveau, macroniveau)
• Vervolgens moet de zorgspecialist helpen met het maken van een vertaalslag: welke strategieën zijn effectief voor deze leerling en hoe zijn die in te zetten in de vakles?
![Page 19: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/19.jpg)
Begeleidingsmogelijkheden strategisch lezen (2)
• Strategieën hebben niet alleen betrekking op teksten, maar ook op vragen
• Strategieën kunnen op meerdere wijzen worden aangeleerd:
- Directe instructie
- Rolwisselend leren
- Methodeonafhankelijke leesmethodes
![Page 20: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/20.jpg)
Begeleidingsmogelijkheden strategisch lezen (3)
Alternatieve tekstverwerking:
• Woordspin
• Schema of tekening
• Mindmap
![Page 21: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/21.jpg)
Vertaling naar de eigen lespraktijk
Rol van de docent (niveau 1 & 2) en van de zorgspecialist (niveau 3):
Vragen: • Tot hoever kan jij als vakdocent gaan bij
het inzetten van de genoemde begeleidings-mogelijkheden?
• Waar heb jij de ondersteuning van een zorgspecialist nodig?
![Page 22: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/22.jpg)
Strategisch schrijven
• Dyslectici blijven steken door spellingproblemen en komen daardoor niet toe aan gestructureerd schrijven
• Zorgspecialisten (en talendocenten) kunnen helpen door het aanbieden van stappenplannen bij het maken en reviseren van teksten
![Page 23: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/23.jpg)
Begeleidingsmogelijkheden voor het schrijven (1)
Voor het schrijven kan de vakdocent helpen door:- ervoor te zorgen dat de leerling beschikt over
voldoende informatie om over te schrijven- duidelijke criteria te geven waaraan de opdracht
moet voldoen- schrijfkaders te ontwikkelen - een andere presentatievorm te accepteren
![Page 24: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/24.jpg)
Begeleidingsmogelijkheden tijdens het schrijven (2)
Tijdens het schrijven kan de vakdocent helpen
door:
- een eenvoudige schrijfstijl en minder bladzijden te accepteren
- de leerling gebruik te laten maken van ICT-hulpmiddelen
![Page 25: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/25.jpg)
Begeleidingsmogelijkheden na het schrijven (3)
Na het schrijven kan de vakdocent helpen
door:
- de leerling aan te leren een tekst op twee wijzen te controleren
![Page 26: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/26.jpg)
Denk bij strategisch schrijven ook aan begeleiding bij:
• Het zoeken van informatie op internet
• Het maken van samenvattingen
• Het maken van aantekeningen
![Page 27: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/27.jpg)
Vertaling naar de eigen lespraktijk
Rol van de docent (niveau 1 & 2) en van de zorgspecialist (niveau 3):
Vragen: • Tot hoever kan jij als vakdocent gaan bij
het inzetten van de genoemde begeleidings-mogelijkheden?
• Waar heb jij de ondersteuning van een zorgspecialist nodig?
![Page 28: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/28.jpg)
§ 2.2.2 Automatisering en werkgeheugen
Problemen met het werkgeheugen en het
automatiseren van kennis heeft ook invloed op
de niet-talige vaardigheden: • Rekenbewerkingen (feitenkennis en
procedures)• Symbolen en formules• Structureren van realistische contexten
![Page 29: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/29.jpg)
Rekenen/wiskunde binnen het zaakvak
Het uitvoeren van rekenbewerkingen kan problemen opleveren voor dyslectici:• Ze hebben moeite feitenkennis (bijvoorbeeld de
tafels van vermenigvuldiging) en oplossingsprocedures te automatiseren en vlot op te roepen.
• Ze hebben moeite met het uitvoeren van de bewerkingen in de juiste volgorde of het plaatsen van cijfers in de juiste volgorde
![Page 30: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/30.jpg)
Begeleidingsmogelijkheden rekenen/wiskunde
• Zaakvakdocenten die te maken hebben met rekenbewerkingen binnen hun vak worden verwezen naar het katern Dyslectische leerlingen en de exacte vakken (De Krosse & Kleijnen, 2008), § 2.2.3, p.43- 51
• Maak onderscheid tussen:- rekenproblemen ten gevolge van dyslexie- dyscalculie
![Page 31: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/31.jpg)
Symbolen en formules
Losse, willekeurige feiten zijn moeilijk te
onthouden voor een dyslecticus.
![Page 32: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/32.jpg)
Begeleidingsmogelijkheden symbolen en formules
De dyslecticus is gebaat bij:
• Betekenisvolle associaties
• Herhaling
• Oefening in precies lezen
• Het gebruik van symbolen of formulekaarten
![Page 33: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/33.jpg)
Structureren van realistische contexten
• Bij de zaakvakken worden opdrachten vaak in een realistische context geplaatst, waarbij leerlingen hun eigen aanpak moeten bepalen en delen met elkaar.
• Dyslectische leerlingen hebben moeite met het zelf afleiden van strategieën en het aanbrengen van structuur in de aanpakken die door anderen worden aangedragen
![Page 34: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/34.jpg)
Begeleidingsmogelijkheden realistische contexten
Bied als vakdocent structuur binnen de
aanpak van het realistische rekenen door:
- Directie instructie
- Rolwisselend leren
![Page 35: Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie Dyslectische leerlingen en de zaakvakken: vakspecifieke begeleiding](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070315/5551a0ee4979591f3c8b681e/html5/thumbnails/35.jpg)
Vertaling naar de eigen lespraktijk
Rol van de docent (niveau 1 & 2) en van de zorgspecialist (niveau 3):
Vragen: • Tot hoever kan jij als vakdocent gaan bij
het inzetten van de genoemde begeleidings-mogelijkheden?
• Waar heb jij de ondersteuning van een zorgspecialist nodig?