the plan than never was (in tibetan)
DESCRIPTION
A brief assessment report on China’s first National Human Rights Action Plan (2009-2010), TCHRDTRANSCRIPT
༢༠༠༩།༢༠༡༠ ལའ་རལ་ཁབ་ཀ་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་བ་སད་འཆར་གཞ་
ལག་བསར་བང་སར་ག་སན་ཐར་ལན་འདབས།
འཆར་གཞ་དང་ལག་བསར།
Tibetan Centre for Human Rights and Democracy
TibeTan CenTre for Human rigHTs and demoCraCy
Top Floor, Narthang Building, Gangchen KyishongDharamsala 176215, H.P. India
Telfax: +91-1892-223363/225874www.tchrd.org, e-mail: [email protected]
zôh-ˆÛ-ºIô-z-¤ÛºÛ-fôz-fP-hP-¤P-G®ô-ºwï¾-MÅ-¿eï-GmÅ-DP-ü
1
འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་འགལ་སད་འཆར་གཞ་དན་དངས་
དན་འཁལ་བང་ཡད་དམ།
༢༠༠༩ ལའ་ཟ་ ༤ ནང་ཀང་ཧ་མ་དམངས་ས་མཐན་རལ་ཁབ་རལ་སད་
ས་ཁབ་ཁང་གསར་འགར་གཞང་ལས་ཁང་གས་ ༢༠༠༩༌༌༌༢༠༡༠ ལའ་
རལ་ཁབ་ཀ་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་འགལ་སད་འཆར་གཞ་ཞས་པ་འདན་
སལ་བས་ཡད། ད་ན་ཀང་གའ་སད་གཞང་གས་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་
གཙ་དན་བས་པའ་རལ་ཁབ་ཀ་འཆར་གཞ་ཡག་ཆ་ཨང་དང་པ་ཆགས་
ཡད་ལ། རལ་སའ་ས་ཚགས་ནས་ཀང་ཚར་སང་ཆན་པས་འཆར་གཞ་
འདན་སལ་བས་པར་དགའ་བས་དང་། འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་ཐག་བཟང་
ཕགས་ཀ་གམས་སབས་ཤག་སས་པར་ངས་འཛན་དང་། འཆར་གཞ་
ད་བཞན་ཕ་ཕགས་ས་དལ་བསགས་བད་པའ་ཆབ་སད་ཀ་ཡག་ཆར་མ་
འགར་བར་ལག་བསར་དན་འཁལ་ཡང་བ་དང་། ར་ནག་ནང་ག་འག་
བ་མའ་ཐབ་ཐང་ག་གནས་སངས་ཛ་དག་ཅན་དར་ལགས་བཅས་ཡང་ར་
ཡང་ཆན་པ་ཞག་བས་ཡད།
2009།2010 ལའ་རལ་ཁབ་ཀ་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་འགལ་སད་
འཆར་གཞ་དའ་ནང་ལ་ཚན་ཁག་ལར་དབ་ཡད་པ་ས་གཅག་དཔལ་
འབར། ས་ཚགས་དང་རག་གཞང་ཐབ་ཐང་འགན་ལན། གཉས་པ།
ས་དམངས་ཀ་ཐབ་ཐང་དང་ཆབ་སད་ཐབ་ཐང་འགན་ལན། གསམ་པ་
གངས་ཉང་མ་རགས། བད་མད། བས་པ། རན་ཁག་དང་དབང་པ་སན་
2
ཅན་ག་ཐབ་ཐང་འགན་ལན། ལ་པར་རལ་སའ་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་
འས་འགན་དང་འགན་འཁར། ད་བཞན་རལ་སའ་འག་བ་མའ་ཐབ་
ཐང་ཁབ་ཁངས་ཀ་མཉམ་ལས་སལ་རས་བཅས་ཀ་ས་བཅད་ཆ་བ་ལ་
འདན་སལ་བས་ཏ་ ༢༠༡༡ ལའ་ཟ་ ༡༡ ཚས་ ༡༤ ཉན་རལ་སད་ས་
ཁབ་ཁང་གསར་འགར་གཞང་ལས་ཐང་གས་ནང་འཆར་གཞ་ཁག་ལག་
བསར་དན་འཁལ་དང་། ཡར་རས་བང་སར་ག་སན་ཐ་འདན་སལ་དང་།
རགས་གཅག་མཁས་ལས་པའ་ཆད་དན་ཚགས་འད་འཚགས་ཏ་དཔད་
འདམས་ཀ་སན་ཐ་འདན་སལ་ཞས་ཡད།
ར་ནག་ག་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་ག་གནས་སངས་ཡར་རས་གཏང་རའ་
ཆད་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་ག་འགལ་སད་འཆར་གཞ་འདན་སལ་གནང་
བ་དང༌། ལ་གཉས་ཀ་རས་ལ་སན་ཐའ་འབ་དན་ཁག་ལག་བསར་དན་
འཁལ་བང་བའ་དཔད་ཞབ་སན་ཐ་ཡང་འདན་སལ་གས་འག་བ་མའ་
ཐབ་ཐང་ཐག་གམ་སབས་སས་པ་བཏན་ཡད། དན་དངས་ཐག་འདས་
པའ་ལ་གཉས་ནང་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་ག་གནས་སངས་ཐག་ཡར་རས་
འག་ར་ལས་ལག་ས་ར་ནག་ནང་དང༌། ད་བཞན་བད་སགས་ཀ་འག་བ་
མའ་ཐབ་ཐང་ག་གནས་སངས་ཇ་སག་ཇ་ཞན་ཕན་ཡད་པ་དང༌། འག་བ་
མའ་ཐབ་ཐང་རག་རལ་གཏང་བའ་གནས་སངས་ཚབས་ཆ་ར་ཕན་ཡད།
༢༠༡༠ ལའ་ཟ་ ༡ ཚས་ ༡༨ ནས་ ༢༠ བར་པ་ཅང་ད་བད་ཀ་ལས་
དན་སར་ག་བཞགས་མལ་ཚགས་འད་ཐངས་ལ་པ་སངས་ཚགས་བས་
པ་དང་། ཚགས་འདའ་ཐག་བད་འད་འཕར་མཆངས་ལ་བའ་འཕལ་
རས་ཡང་བ་དང་། ཡན་རང་བད་འགད་ཡང་བ་བད་རའ་སད་བས་
དང་བ་ཐབས་གཏན་འབབས་བས་ཡད་ཅང་། བད་ནང་སར་བས་རང་
3
རག་གཏང་ཤགས་ཆ་ར་གཏང་ར་དང་། བརན་ལང་མད་པའ་ར་རན་
མཐའ་དག་གཙང་བཤར་དང་། དགན་ས་ཁག་ལ་རལ་གཅས་རང་
ལགས་དང་ཁམས་ལགས་དལ་བསགས་སབ་གས་གཏང་ཟབ་ཏ་སལ་ར་
དང་། དགན་ས་ལས་དན་དང་། ཆས་ལགས་བད་ས་མཐའ་དག་ཁམས་
ལར་ད་དམ་བད་ཤགས་ཆ་ར་གཏང་ར་སགས་ཀ་བད་ཀ་ལས་དན་ཐག་
ངས་པར་ད་བད་དགས་པ་བདན་དང་། འགན་སང་བཞ་བཅས་བཏན་
ཡད། ༢༠༡༠ ལའ་ཟ་ ༨ ཚས་ ༢༠་་་་༢༡ ཉན་གཉས་རང་ས་བད་
པས་ལ་སར་བད་ལངས་དང་ཞང་ཆན་བཞའ་བད་ཁལ་ག་ས་བདའ་ལས་
དན་ཚགས་འད་སངས་ཚགས་བས་ཏ་ཁ་བལ་ང་རལ་བད་པའ་འཐབ་
རད་ཆད་དན་ལས་དན་ཤགས་སན་བརབ་དགས་པ་དང་། ས་ཚགས་
བད་འཇགས་འགག་སང་མ་ལག་འཛགས་སན་ལ་ཤགས་སན། མཐའ་
མཚམས་ཚད་འཛན་དང་འག་འང་ལ་ད་དམ་ལ་ཤགས་སན། ད་བཞན་
སག་ཆས་དང་། ལག་རལ། ས་བད་ཆ་འཕན་སགས་ལ་ཤགས་སན་
བརབ་ར་བཅས་ཀ་ལས་དན་བཀད་སག་བས་པ་དང། ༢༠༡༠ ལའ་
ཟ་ ༨ ཚས་ ༡༤་་་་་༡༥ ཉན་གཉས་རང་ཀང་དབང་འཐབ་ཕགས་གཅག་
འགར་པས་གཞས་ཀ་རར་བད་བརད་ནང་བསན་དགན་སའ་ལས་དན་
སར་ག་ཚགས་འད་འཚགས་པ་དང་། རལ་ཁབ་ཆས་དན་ཅད་ཀས་
༢༠༡༠ ལའ་ཟ་ ༩ ཚས་ ༣༠ ཉན་བད་བརད་ནང་བསན་དགན་
སའ་ད་དམ་བ་ཐབས་ཞས་པ་དན་ཚན་ ༤༤ ཡད་པ་ཞག་སལ་ཏ་ཟ་ ༡༡
ཚས་ ༡ ནས་དངས་ས་ལག་བསར་བད་འག་འཚགས་ཡད་ཅང་། སག་
གཞ་འད་དག་གས་བད་བརད་ནང་བསན་དགན་སར་གཅག་འགར་ག་
དམ་དག་ད་དམ་དང་། ཚད་འཛན། ལག་པར་ད་བད་ནང་དགན་ས་
ཁག་ག་དགན་བདག་གམ་བད་ཕ་ལགས་ས་བཞགས་པའ་བ་ཆན་ཁག་
4
དང་དག་བཤས་སབ་དཔན་སགས་ཀ་དགན་པ་དང་དགན་བདག་དབར་
ག་འབལ་བ། བ་མ་དང་སབ་མ་དབར་ག་འབལ་བ་མད་པ་བཟ་བ་འམ་
བཀག་སམ་བས་ཡད།
ད་བཞན་ས་ཚགས་བརན་ལང་ཡང་ཆད་དག་གནན་ཐབས་ལམ་དང་བ་
ཐབས་བད་སད་ཀས་ར་གཞང་རང་ཉད་ཀ་ཁམས་ལགས་ས་མཚམས་
ལས་བརལ་ཏ་བད་མའ་ཞ་རལ་ལ་ཁག་ད་བ་བའ་དག་གནན་དང།
བད་མ་རགས་ཀ་ལ་ར་དང། རག་གཞང་སང་སབ་དང་གང་འཕལ།
ཁར་ཡག་སང་སབ། བསམ་ཚལ་ཕར་སན་པ། རམ་ཡག་འབ་བ། ག་
གཞས། ཆས་ལགས་དད་མས་དང་རན་གཏན་ག་ཆས་ལགས་ཀ་བད་ས་
བཅས་པར་ཆབ་སད་ཐག་དགས་གཞ་ཆན་པ་བས་ཏ་ཉས་མང་འད་མན་
བཏགས་ནས་གང་བང་འཇ་བཟང་བད་པ་དང་། གར་སང་ཆ་མད་ད་
འགར་བ། མ་ཆས་ལས་འདས་པའ་མནར་གཅད་གཏང་བ། དང་བདན་
མན་པའ་ཁམས་ཆད་ལད་པ་གཅད་པ་སགས་བད་མའ་ཐག་རང་རག་ཚ་
ནན་གཏང་བའ་ལས་འགལ་གཅག་རས་གཉས་མཐད་ཀས་སལ་བ་དང་
། བད་མའ་མངན་འདད་དང་བད་ཀ་དན་དངས་དང་མ་འཚམས་པའ་
བ་ཐབས་དང་། སད་བས་ལག་བསར་ཤགས་ཆ་བད་པ། བད་མའ་འག་
འང་ལ་དམ་དག ཆས་དད་རང་དབང་ལ་ཚད་འཛན་དང་བཀག་སམ།
བད་ཀ་ནང་ཆས་ཀ་བས་གནས་དགན་ས་ཁག་ལ་དམགས་བསལ་དམ་
དག་དང་ད་དམ་བད་ཤགས་ཆ་ར་བཏང་ས་དམ་དག་ད་དམ་བད་ཐབས་
ཀ་ཁམས་དང་སག་གཞ་མང་དག་ཞག་གཏན་འབབས་ལག་བསར་བད་
བཞན་ཡད། རལ་སའ་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་ག་དམ་ཡག་དང་། ལག་
པར་ད་ར་ནག་མ་དམངས་ས་མཐན་རལ་ཁབ་ཀ་ར་ཁམས་ཀ་དན་ཚན་
༣༣་ནང་རལ་ཁབ་ཀས་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་ལ་བར་བཀར་དང་འགན་
5
ལན་བད་ར་ཞས་འཁད་ཡད་ཀང་། དན་དངས་ཐག་བད་ནང་བད་མའ་
འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་ལ་སང་སབ་དང་འགན་ལན་མ་ཐབ་པར་གནས་
ཡད། གཤམ་ད་2009།2010 ལའ་རལ་ཁབ་ཀ་འག་བ་མའ་ཐབ་
ཐང་བ་སད་འཆར་གཞ་ལག་བསར་དན་འཁལ་སར་ག་རལ་སད་ས་
ཁབ་ཁང་གསར་འགར་གཞང་ལས་ཐང་གས་ 2011 ལའ་ཟ་ 7 ཚས་
14 ཉན་འདན་སལ་བས་པའ་དཔད་ཞབ་སན་ཐའ་འབ་དན་ལ་འཁག་
བཤད་དང་རན་ག་ད་མ་སངས་ཏ་བད་མའ་དངས་ཐག་བདན་འཚལ་ག་
ལམ་ནས་གནས་ཚལ་འགའ་རའ་ཐག་གསལ་བཤད་མདར་བསས་ཤག་
ཞ་ར་ཡན།
དཔལ་འབར་དང༌། ས་ཚགས། རག་གནས་ཐབ་ཐང་སར་ལ།
སན་ཐའ་ནང། ལ་གཉས་ནང་རལ་ཁབ་ཀ་ཕན་འབས་ཐན་པའ་བ་
ཐབས་སད་ད་དམངས་འཚ་ཡར་རས་དང་། མ་དམངས་ཀ་དཔལ་འབར།
ས་ཚགས། རག་གཞང་ཐབ་ཐང་བཅས་ཕགས་ཡངས་ནས་འགན་ལན་
ཐབ་རར་ཤགས་སན་བརབ་པ་དང༌། བ་སད་འཆར་གཞའ་ནང་ག་
དཔལ་འབར་དང་། ས་ཚགས། རག་གནས་ཐབ་ཐང་ག་གཏན་འབབས་
དམགས་ཚད་མང་ཆ་བ་ཁག་སན་ད་ལགས་གབ་བང་ཡད།
ར་ནག་ནང་དང་། བད་བཅས་པར་ལས་ཞགས་ག་སབས་འད་མཉམ་
དང༌། དང་བདན་ག་འགན་རད་མད་པ། ཞང་པ་ག་པའ་ག་ཆ་དས་
ཐག་མ་རགས་པ་སགས་ཀ་དཀའ་ངལ་ས་ཚགས་འཕད་བཞན་ཡད།
བད་ནང་གཞ་ར་ཆ་བའ་འཛགས་སན་རམ་གངས་ཀ་ལས་འཆར་དང༌།
6
དཔལ་འབར་ཁ་སགས་ཆ་བའ་ལས་རགས་ཁག་ར་མ་རགས་ཀ་གཉར་
སང་བད་པ་དང༌། ད་བཞན་ར་མ་རགས་འཕན་ཆ་བད་ནང་གནས་སས་
ཀས་ཞབས་ཞའ་ལས་རགས་དང་། ལག་ཤས་ལས་རགས་སགས་གཉར་
སང་གས་བད་མའ་ལས་ཀའ་ཐབ་ཐང་ལ་བརལ་བཤག་དང་ལས་ཀ་མད་
པ་ཆགས་པ་སགས་ཀ་གནས་ཚལ་རན་མཐད་ཐན་བཞན་ཡད། ལས་
ཀ་གཅག་མཚངས་ལ་ག་ཆ་ལ་དབ་འབད་བད་པ་དང༌། ལས་ཞགས་ཀ་
ག་སབས་ལ་དང་བདན་མ་བད་པ་དང༌། ས་ཞབས་པ་དང༌། ཁ་ལས་
པའ་ལས་མ། ཐ་ན་ཡལ་སར་ས་ཤན་པའ་ས་དམགས་བཅས་པར་འཛལ་
ཞགས་བད་པར་ཆབ་སད་ཀ་ཆ་རན་བཟས་ཏ་ལས་བད་ལས་བཟ་གསར་
བས་བད་ཀ་ཡད། 2012 ལའ་བད་ལངས་ཡལ་སར་ས་ཤན་བད་ཆག་
པའ་ལག་འཁར་ཡག་རགས་ངས་པར་ད་དགས་པའ་ཆ་རན་དང་པའ་
ནང་ལངས་ཕགས་བརན་པ་དང་། དར་ཆ་གསལ་སན་ག་ཁ་བལ་ལ་ང་
རལ་བད་མཁན་ཡན་དགས་པ། དན་ཚན་ལ་པའ་ནང་ཁམས་འགལ་
ག་རལ་མཚམས་བརལ་བ་མ་ཡན་པ་སགས་ཀ་བད་མ་མང་པ་ཞག་གས་
ལས་ཀ་བད་པའ་ཐབ་ཐང་མད་པ་བཟས་ཏ་དའ་ཚབ་ཏ་ཡལ་སར་ལས་
རགས་ཀ་བད་སར་མང་ཐག་ནས་ར་རགས་ས་ཤན་པ་བས་འཇག་བད་
བཞན་ཡད།
བད་རང་སང་ལངས་མ་དམངས་སད་གཞང་ག་ད་རའ་ཐག་ ༢༠༡༡ ལའ་
ཟ་ ༡༠ ཚས་ ༡༥ ཉན་རལ་ཡངས་ཀ་ཡལ་སར་ས་ཤན་པའ་བད་སར་
ཐངས་དག་པའ་ཕགས་བསམས་ཚགས་འདའ་ཐག ༢༠༠༣ ནས་ ༢༠༡༡
ལ་བར་ལ་དག་ཡ་ནང་ཡལ་སར་ས་ཤན་མ་གངས་ ༤༩༦ བད་ལ་བཏང་
ས་ལས་གནས་ཐག་ཚགས་པ་འཁད་རའ་ལས་ཀ་བས་ཡད།
7
སད་བས་དང་སག་སལ་སགས་ཀ་གཏན་འབབས་བཀག་སམ་འག་བད་
མ་གཞན་སས་མང་པ་ཞག་ལས་གནས་ཕར་འབད་དང་ཤས་འཇན་ཡད་
ཀང་ལས་ཞགས་ཀ་ག་སབས་མད་པ་ཆགས་པ་མ་ཟད། བཙན་ཁང་ནས་
གད་བཀལ་ཐབ་པའ་བད་མ་ཆབ་སད་བཙན་ཟར་ཚར་ད་བས་ལས་ཀའ་
ཐག་དཀའ་ངལ་ཆན་པ་འཕད་བཞན་ཡད། བཙན་ཟར་འད་དག་སར་
གཉར་ཚང་ལས་ས་ཚན་ནང་ཤགས་ལས་ཀ་ལས་ཀ་ཞག་རགས་ཀང་
། སད་ཁམས་ཚན་པས་སན་བདག་ལ་ད་རད་དང་། བཙན་ཟར་ལས་
མའ་སར་ལ་འགལ་བཤད་དང་གནས་ཚལ་ལག་ཚ་འགན་འཁར་དགས་
པ་སགས་འཇག་སལ་འག་ལས་གནས་ས་ཉར་ནས་ཀ་མད། བཙན་
ཟར་འགའ་རའ་འཚ་གནས་ཀ་ཆད་ཚང་ཁང་དང་ཟ་ཁང་ཆང་ང་ར་
གཉར་སང་བས་ཏ་ཁམས་འགལ་གང་ཡང་བས་མད་ཀང་རག་ཏ་ད་རད་
སགས་བསན་པ་བཟ་བ་དང་། ང་ཤས་བཙན་ཟར་ཁ་ཤས་ཟ་ཁང་སགས་
ནང་ཡང་བར་འད་འཛམས་ཀས་ལག་ཇས་ཀ་དགས་གཞ་བས་ཏ་ཁམས་
འགལ་གང་ཡང་བས་མད་ཀང་གང་བང་གས་བཙན་ཤད་ཀས་ཟ་ཁང་
སགས་ས་བརབ་བཅག་པའ་གནས་ཚལ་ཡང་ཡང་ཐན་ཡད། ༢༠༠༨ ལའ་
ཟ་ ༣ ཚས་ ༡༥ ཙམ་ལ་ལ་ས་ཀ་སག་རངས་འཁར་འབབ་ཚགས་ཀ་ཉ་
འགམ་ད་བཟའ་རགས་ཚང་ཁང་ད་བད་མ་ཆབ་སད་བཙན་ཟར་མ་
གངས་དག་ཙམ་ལས་ཀ་བད་བཞན་ཡད་པ་དའ་སན་བདག་ངག་དབང་
རམ་རལ་ལགས་འཇ་བཟང་བས་པ་དང་། ཚང་ཁང་ནང་ལས་ཀ་བད་
མཁན་ཆབ་སད་བཙན་ཟར་བ་ཆང་དང་། བཟད་པ་སགས་མ་དག་ཀང་
བཀག་ཉར་ད་རད་བས་ཤང་། གད་བཀལ་བཏང་རས་ར་གཞང་ག་ཁམས་
དང་འགལ་བའ་བ་བ་གང་ཡང་བས་མད་ཀང་འད་འཛམས་ལག་ཇས་
ཀ་དགས་གཞ་བས་ཏ་གང་བང་འཇ་བཟང་བས་ཡད། ༢༠༠༨ ལའ་ཟ་
8
༣ ཚས་ ༢༢ ཉན་ཤན་ཧ་གསར་ཁང་གས་སལ་བའ་གནས་ཚལ་ནང་
༌༌༌༌༌༌༌ཚང་ཁང་ནང་ག་ལས་མ་བ་ཆང་དང་། བཟད་པ་སགས་མ་དག་པ་
ཚང་མ་དས་བཀག་ཡལ་ནས་གད་བཀལ་བཏང་བའ་མ་ས་ཡན་པ་རད།
དན་དངས་ཐག་ཁང་ཚ་གཙ་བ་ཁ་བལ་ལས་འགལ་སལ་ག་ཡད་ཅས་༌༌༌་
འཁད་ཡད།
བད་ནང་དཔལ་འབར་ཁ་སགས་ཆ་བའ་ལས་རགས་མང་ཆ་བ་ར་མ་
རགས་ཀ་བཟང་ཡད་ཅང༌། བད་ཀ་ས་ཁལ་ཁག་དང་། ད་བཞན་ལ་ས་
གང་ཁར་སགས་ས་ས་དབ་བའ་ལ་སས་བས་བ་ཞ་ཞས་ལ་བའ་སད་བས་
ཀ་རབ་ལངས་འག་ར་ནག་ནང་ག་ཚང་པ་དང་། ལས་མ་སགས་བད་
ནང་ལས་གཉར་བད་རར་ག་སབས་དང་སད་བས་ཀ་རབ་གཉར་འག་
བད་ནང་ར་མ་རགས་མ་འབར་ས་བཞད་ཇ་ཆར་འག་བཞན་པ་དས་ལ་
ས་གང་ཁར་ལ་བར་གསལ་མགན་ཁང་ཆ་གས་དང༌། ཟ་ཁང༌། ཚང་
ཁང་སགས་དཔལ་འབར་ག་ཁ་སགས་ཆ་བའ་ཞབས་ཞའ་ལས་རགས་
མང་ཆ་བ་ར་མ་རགས་ཀ་གཉར་སང་བད་ཀ་ཡད་པ་དང༌། ལས་རགས་
ཆང་ཙག་ཤང་བཟ་དང་ར་བཟ། འཚམས་ལས་བཅས་པ་ཡང་ར་མ་
རགས་ཀ་གཉར་སང་བས་ཏ་ས་གནས་བད་མའ་འཚ་གནས་ལ་ད་ཕག་
དང༌། དབལ་ཕག་ག་བར་ཐག་ཇ་རང་ད་འག་བཞན་ཡད།
༢༠༡༡ ལའ་ཟ་ ༡༢ ཚས་༩ ཉན་ཤན་ཧ་ད་གནས་ཐག་གནས་ཚལ་སལ་
བར། བད་རང་སང་ལངས་ཀ་དཔལ་འབར་ག་འཕར་ཚད་བར་ཆ་ ༡༢
ཟན་པ་དང༌། ཞང་འབག་མ་དམངས་ཀ་མ་ར་རའ་ཆ་སམས་ཡང་འབབ་
ར་སར་ ༤༡༣༨༌༧ ཟན་ལགས་དལ་བསགས་ཤགས་ཆ་བད་བཞན་ཡད་
ཀང༌། དན་དངས་ཐག་བད་ནང་ལ་གས་གནད་དན་ཐག་གཅད་མ་ཐབ་
9
པའ་མ་འབར་གངས་ཚད་ཉང་ང་ཞག་གཏན་ནས་མན། ལག་པར་ད་
བཟའ་རགས་གང་ཚད་ལ་ལར་རན་མཐད་འཕར་བས་ཡང་སང་ཁ་མ་
འདམ་པར་ཞང་འབག་ཁལ་ག་བད་མ་དང༌། གང་བརལ་ཁལ་ག་ཡང་
འབབ་དམའ་བའ་བད་མ་མང་དག་ཅག་རང་འཚ་མ་ཐབ་པར་དབལ་
ཕངས་གནས་ས་ལང་བཞན་ཡད། བད་རང་སང་ལངས་དམངས་སད་
ཐང་ནས་བད་ལངས་ས་ལ་རར་ཡང་འབབ་ར་སར་བརད་ར་ཡན་མ་ལན་
པའ་འཚ་བར་དཀའ་ངལ་ཡད་པའ་མ་མཐའ་འཚ་བའ་འགན་ལན་བད་
ཡལ་ཞང་འབག་མ་གངས་ཁ་ ༢༣ ཡད་པ་ཤན་ཧ་ད་གནས་ཐག་ ༢༠༠༩
ལའ་ཟ་ ༥ ཚས་ ༧ བཏན་ཡད། ད་བཞན་མཚ་སན་ཞང་ཆན་ཁངས་ས་
ཡང་དཀའ་ངལ་ཡད་པའ་མ་མཐའ་འཚ་བ་འགན་ལན་བད་དགས་པའ་
མ་གངས་ ༢༡༥༦༠༧ ཡད་པ་བཏན་ཡད།
བད་ཀ་མ་འབར་བར་ཆ་བརད་བཅ་ཡན་ཞང་འབག་ཁལ་ད་གནས་ཡད་
པ་དང་། འགམ་འགལ་སབས་བད་མད་པ་སགས་རང་གཞའ་སག་ཆས་
འཐས་གཙང་མད་པ་མ་ཟད། ཚད་ལན་ག་འཕད་བསན་ཁང་མད་པ་
དང་། སན་པ་ཚད་ལན་མད་པ་རད། ས་གནས་ད་དག་ནང་ནད་མནར་
བང་སབས་ཐག་རང་ག་རང་གང་བརལ་སགས་ས་སན་བཅས་ས་འག་
དགས་ཀ་ཡད་པ་དང་། ལག་པར་ད་ཞང་འབག་ཁལ་ད་ནད་གཞ་སན་
འགག་སགས་ཀ་ཤས་ཡན་ཁབ་སལ་བད་མཁན་ག་ཚན་པ་མད་པ་རད།
མ་བའ་བད་སང་འཕད་བསན་མ་ལག་ཚད་ལན་མད་པ་དང་། འཕད་
བསན་ལ་སང་དང་ཞབས་ཞ་མད་པ། འཚ་བཅད་མ་ལང་བ་བཅས་ཀ་མ་
བའ་བད་ཐང་ལ་འགག་རན་འཕད་བཞན་ཡད། བད་ཀ་ས་ཁལ་ནང་
བས་པ་ཤ་ཚད་ར་ནག་ག་ས་ཁལ་གཞན་ལས་མཐ་བ་ཡད་པ་ ༢༠༠༧ ལར་
10
ཨ་རའ་ཁ་ལ་ཕ་ན་ཡའ་གཙག་ལག་སབ་གཉར་ཁང་ག་ཞབ་འཇག་བས་
པའ་སན་ཐའ་ནང་འཁད་ཡད།
བད་ནང་ཚད་ལན་སབ་གའ་བས་གནས་མང་ཆ་བ་གང་ཁར་དང་གང་
བརལ་ཁལ་ད་གནས་ཡད། བད་ཀ་ཞང་འབག་ཁལ་ད་སབ་གསའ་
མ་ལག་འཐས་ཚང་མད་པ་དང་། དག་རན་ཚད་ལན་ག་དཔང་ཁག་
འདངས་ངས་མད་པ་བཅས་ཀ་སབ་ཞགས་དང་སབ་སང་ག་སང་ཚད་
གང་ཁར་ཁག་དང་བསར་ན་རས་ས་ལས་ཡད། ལག་པར་ད་ཞང་འབག་
ཁལ་ད་སབ་ཆང་སབ་ཐན་ཟན་རས་མཐ་འབང་དང་། ཆད་ལས་སབ་ག་
ཆ་ཚང་བ་ཞག་མད་པར་བརན་ཞང་འབག་ཁལ་ག་བ་ཕག་མང་པ་ཞག་
སབ་ཆང་རས་ལ་མ་མཐད་སབ་སང་བད་རའ་ག་སབས་རགས་ཀ་མད།
པ་ཅང་ད་བརན་གཞ་བས་པའ་ས་དམངས་ཁམས་ལགས་ཞབ་འཇག་ལ་
གནས་ཁང་གས་ ༢༠༠༩ ལའ་ཟ་ ༥ ཚས་ ༩ ཉན་འདན་སལ་གནང་
བའ་བད་ཁལ་ལ་རགས་ཞབ་སན་ཐའ་ནང་། བད་ཁལ་ད་རང་གཞའ་
སབ་གསར་ཚབས་ཆའ་གནད་དན་གནས་ཡད་ཅང་། སན་ཐའ་ནང་།
༢༠༠༧ ལར་བསམས་རས་བད་སབས་གསལ་སན་བང་བར་བད་རགས་
ས་ཁལ་ད་ཆ་སམས་སབ་གས་ཐབ་ཚད་ལ་བཞ་ཡང་ཟན་ག་མད་པ་དང་
། མཐ་འབང་ད་སབ་ཞགས་བད་ཚད་ཀང་ཧ་ཅང་དམའ་པ་ཡད་པ་རད།
ཅས་དང་། བད་ཁལ་ད་ལ་ ༡༥ ནས་ ༢༠ སན་པའ་ཞང་འབག་ཁལ་ག་
བ་ཕག་མང་ཆ་བ་སབ་ཆང་སབ་ཐན་ཙམ་ཡན་པ་ཕད་ཡག་རངས་ཡན་
པ་རད་ཅས་འཁད་འདག
བད་མ་བར་ཆ་བརད་བཅ་ཡན་ཞང་འབག་ཁལ་ད་གནས་སད་བད་ཀ་
ཡད་པས་བད་ཀ་སབ་གསའ་ཁ་ཕགས་ད་བད་ཀ་ཞང་འབག་ཁལ་ག་
11
བད་ཕག་ཚར་དམགས་དགས་པ་ཞག་རད། འན་ཀང་ཞང་འབག་ཁལ་
ད་སབ་གསའ་མ་ལག་འཐས་ཚང་མད་པ་དང༌། དག་རན་དཔང་ཁག་
ཚད་ལན་མད་པ་བཅས་ཀ་བད་ཕག་ཚའ་རག་གནས་སབ་སང་སང་
ཚད་དང༌། སབ་ཞགས་ཀ་གངས་ཚད་ལ་ཧ་བག་ཆན་པ་ཡད། ད་བཞན་
ལས་ཞགས་ག་སབས་སགས་གང་ཅའ་ཐད་ར་སད་ཡག་ཡག་པ་ཤས་
དགས་པར་བརན་བད་ཡག་གནས་ཚད་མཐ་པ་ཞག་ཡད་ཀང་དའ་བད་
སད་ཀ་ཁར་ཡག་ཧ་ཅང་ཆང་ང་ལས་མད་སབས་ར་ཡག་སབ་སང་བད་
རར་རང་བཞན་ག་ད་སང་ཆན་པ་བད་ཀ་ཡད།
གངས་ཉང་མ་རགས་གནས་སད་ཁལ་ད་སབ་གས་མ་རགས་ཅན་ད་
གར་མ་ཐབ་པ་དས་མ་རགས་ས་ཁལ་ག་ཐན་མང་མ་ཡན་པའ་ཁད་ཆས་
དང་ལན་པའ་ཤས་ལན་མ་ས་གས་སང་བད་མ་ཐབ་པའ་འབར་ཐན་
ག་གནད་དན་གལ་ཆན་ཞག་ཆགས་ཡད། མ་རགས་ས་ཁལ་ག་སབ་
གསར་མང་དན་མཚངས་པའ་རག་གཞང་རང་སང་དབང་ཚད་གང་ཡང་
མད་པར་བད་ཀ་དངས་ཡད་གནས་ཚལ་དང་ཁ་བལ་ཏ་སབ་གསའ་ལམ་
ལགས་གཅག་མཚངས་ལག་བསར་བས་པས་བད་ཀ་སད་ཡག་གཙ་བར་
གར་བའ་རག་གཞང་ཁག་ཉམས་རད་དང་ཤལ་འཛན་བད་མ་ཐབ་པའ་
དཀའ་ངལ་ཇ་ཆར་འག་བཞན་ཡད་ལ། བད་ཀ་སལ་རན་ཤས་ཡན་
བས་གནས་དགན་ས་ཁག་ན་བད་ཀ་ཐན་མང་མ་ཡན་པའ་ཆས་དང་
རག་གཞང་འཛན་སང་སལ་གསམ་ག་སབ་གཉར་ར་བ་ཆན་མ་ཞག་
ཡན་མད། འན་ཀང་ར་གཞང་ག་བད་ཀ་དགན་ས་ཁག་ནང་རལ་གཅས་
རང་ལགས་ཀ་སབ་གསའ་ལས་འགལ་སལ་ཏ་རན་ལན་ག་ནང་ཆས་
སབ་གཉར་བད་པར་བཀག་འགག་དང་འགལ་རན་ཆན་པ་བཟས་ཡད།
རང་ལ་ ༡༨ མ་སན་པའ་དག་འདན་པ་རམས་དགན་ས་ཁག་ནས་ཕར་
12
འབད་བས་ཏ་སལ་རན་ག་ནང་ཆས་སབ་གཉར་མཚམས་འཇག་བད་ད་
བཅག་ཡད།
༢༠༡༠་་༢༠༢༠ ལའ་མཚ་སན་ཞང་ཆན་ག་འབང་རམ་སབ་གས་བསར་
བཅས་དང་འཕལ་རས་འཆར་འགད་ཅས་པའ་སད་གཉས་ལམ་ལགས་
ལ་བསར་བཅས་བཏང་ས་རལ་ཁབ་ཀ་རན་སད་ཀ་སད་ཡག་སབ་འཁད་
ཀ་སད་ཡག་གཞ་ར་བད་རའ་གཏན་འབབས་ལག་བསར་བད་ར་འག་
འཛགས་ལ་ཉ་བའ་སབས་དར་མཚ་སན་ཞང་ཆན་ག་ར་ལ་ཁལ་གཙས་
པའ་ས་གནས་མང་པ་ཞག་ཏ་སབ་ཕག་ག་གཞ་ར་ཆ་བའ་རམས་སན་
ཁམ་སར་ག་ང་རལ་ལས་འགལ་སལ་ཏ་མ་རགས་འད་མཉམ་དང༌། སད་
ཡག་རང་དབང༌། ཞས་པའ་སར་ཡག་དང་འཕད་དར་འཕར་ཏ་འབད་
ས་བསགས་ནས་ས་གནས་གཞང་ག་སབ་གས་བསར་བཅས་ཀ་འཆར་
འགད་ལག་བསར་བད་ར་མཚམས་འཇག་ཡང་བའ་དགས་འདན་བཏན་
པས་ལམ་སང་ལག་བསར་བད་ར་མཚམས་འཇག་བས་ཡད་ཀང༌། ༢༠༡༡
ལའ་དགན་དས་ནས་བཟང་མཚ་སན་ཞང་ཆན་ཁངས་ཀ་བད་ཁལ་ད་
སད་གཉས་སབ་གསའ་མ་ལག་བསར་བཅས་ཀས་བད་ཡག་སབ་ཚན་
མ་གཏགས་ད་མན་སབ་གཞའ་སབ་དབ་དང་། འཁད་བད་ཀ་སད་ཡག་
བཅས་པ་རའ་སད་ཡག་སད་འག་འཚགས་ཡད།
༢༠༡༢ ལའ་ཟ་ ༤ ཚས་༢ ཉན་དཀར་མཛས་ས་བད་ཚན་པས་མཁའ་
འབག་བམས་བར་རགས་བརན་སབ་གའ་འཛན་སང་འགན་འཁར་བ་
དང་དག་རན་གཅག་ལགས་རན་སན་གགས་ལགས་དང་། དག་རན་ཡ་
མ་ཚ་རང་གཉས་འཇ་བཟང་བས་པ་དང། སབ་གར་སབ་ཁད་སགས་
13
བད་མ་ཆག་པའ་བཙན་བཀའ་བཏང་ས་སབ་ག་ས་བརབ་ཏ་བཅག་ཡད་
འདག
བད་ལངས་སབ་ག་ཆན་མའ་གས་རག་ས་ཚན་ནས་སབ་མཐར་ཕན་པའ་
རན་བསན་འཛན་ཐབས་མཁས་ལགས་ཀས་རལ་སའ་ར་འགམ་དམར་
པའ་ཐབས་ར་ཚགས་པ་ཞག་ནས་རགས་དངལ་ཐག་ནག་ཆ་རང་གང་
རལ་ད་ ༢༠༠༦ ལའ་ཟ་ ༨ ནང་ནག་ཆར་ལས་རགས་ལག་རལ་སབ་ག་
ཞག་གསར་འཛགས་གནང་ས། གཞ་རམ་ག་ཞང་འབག་མ་དམངས་ལ་
བད་མ་རགས་ཀ་སལ་རན་རག་གནས་དང༌། དང་ག་རག་གནས། མ་
རགས་ཀ་ལག་ཤས་བཟ་རལ། གས་རགས་བཅས་སབ་ཁད་བད་ཀ་ཡད་
པ་དང༌། སབ་ག་དར་སབ་ཕག་གངས་ ༢༥༠ ཙམ་དང་དག་རན་བཅ་
གངས་ཤག་ཡད། སབ་ག་དའ་ནང་བད་ཀ་རག་གནས་ཆ་བ་ལའ་ཡ་གལ་
གས་རག་སབ་སང་ཨང་དང་པ་གཞ་ལ་བཞག་ནས་སབ་མ་ཚར་སབ་
སང་མཁ་སད་བད་པ་དང་ཆབས་ཅག བད་ཀ་སད་ཡག་སམ་རགས་
དང༌། དག་ཡག སན་ངག་ད་བཞན་སལ་རན་ལག་ཤས་ལ་བས་དང།
འཚམ་བཟ་ལག་ཤས་སགས་ལ་སབ་ཁད་བད་པ་དང༌། ལག་པར་རལ་
ཁབ་གཞན་ག་སད་ཡག་ར་ཡག་དང༌། དབན་ཡག་བཅས་ཀང་སབ་སང་
སད་ཀ་ཡད་པ་དར་ར་ཆ་མང་ཚགས་ཀས་ཧ་ལས་པའ་རབ་སར་དང།
བསགས་བརད་ཚད་མད་ཞ་བཞན་ཡད། འན་ཀང་ས་གནས་གཞང་གས་
ཆབ་སད་དགས་གཞ་ཆན་པ་བས་ཏ་སབ་ག་ས་རག་ཏ་བཅག་ཡད་པ་
དང༌། ན་གཞན་ཉས་བར་ལག་ཙམ་ག་སབ་སང་ག་ག་སབས་བཟང་པ་
མད་པར་གར་ཡད།
14
བད་ལངས་ནག་ཆ་ས་ཁལ་འབ་ར་རང་ཁངས་པད་དཀར་ཤང་ག་པད་
དཀར་དགན་པའ་ཉ་འགམ་ད་ཡད་པའ་༼པད་དཀར་ཤས་རག་ལག་
རལ་སབ་ག༽ན་པད་དཀར་དགན་ག་རན་བ་བཟང་སན་གགས་ལགས་
ཀས་ ༢༠༠༧ ལའ་ཟ་ ༡ ནང་སབ་ག་ཐག་མར་གསར་རག་སབས་རན་
ཁ་རང་ག་ཁམ་ག་ས་ཞང་དང་ཁང་པ་སགས་གཏའ་མར་བཞག་ས། ས་
གནས་མང་ཚགས་ཀས་ཞལ་འདབས་དངལ་བས་རབ་བས་ཏ་སབ་ག་
བཙགས་ཡད་ཅང༌། དའ་ནང་དའང་བད་ཀ་སལ་རན་རག་གནས་དང༌།
དང་དས་ཀ་སབ་སང་འད་མན་སགས་སད་ཀ་ཡད། སབ་ག་དར་སབ་
ཡན་སར་གཅག་ཀང་སད་མ་དགས་ཁར་ད་དང་སབ་གའ་ངས་ནས་སབ་
གའ་སག་ཆས་དང་སབ་སང་མཁ་ཆས་དབ་དང་སག་ག་སགས་མཐན་
འགར་ཆ་ཚང་གནང་ག་ཡད། འན་ཀང་ར་གཞང་གས་ ༢༠༠༩ ལའ་ཟ་
༨ ཙམ་ལ་པད་དཀརཤས་རག་ལག་རལ་སབ་ག་ས་རག་ཏ་བཅག་ཡད་པ་
རད།
རངས་སལ་འཛན་གའ་འགན་འཁར་བ་མཚ་སན་ཞང་ཆན་ཡལ་ཤལ་
ཁལ་ར་སད་རང་དག་རལ་རགས་ཆན་དགན་པའ་མཁན་པ་དག་བ་
ལགས་ས་ཆབ་སད་དགས་གཞ་བས་ཏ་འཇ་བཟང་གས་ཟ་ ༣ མཇག་ཏ་
ས་གནས་ཁམས་ཁང་གས་ལ་༢་་དས་བཀག་བཙན་འཇག་གས་ཁམས་
ཆད་བཅད་ཡད། ཁང་ནས་དག་རལ་རགས་ཆན་དགན་ག་བཤད་གའ་
མཁན་པའ་ཕག་ལས་གནང་ཡད་པ་དང་། ཟར་ད་ར་སད་རང་ཐག་ལ་༼
རངས་སལ་འཛན་ག ༽ཞས་པ་ཞག་བཙགས་ཏ། བད་ཀ་བར་སད་སམ་
རགས་དག་གསམ་དང་ནང་ཆས་ང་སད། ས་ཚགས་སབ་གས། ཡ་རབས་
སད་བཟང་སགས་ཀ་ཐད་སབ་སང་སད་ཀ་ཡད་འདག
15
༢༠༡༢ ལའ་ ༥ ཚས་ ༧ ཡས་མས་ཤག་ལ་ཀན་སའ་ཞང་ཆན་ཀན་ལ་
ཁལ་ཀ་ཆ་རང་ཟམ་ཚ་རང་ད་ཡད་པའ་སར་བཙགས་སབ་ག་ ༼གངས་
ལངས་ཤས་རག་ཞ་བད་འད་དཀར་གང་། ཞས་པའམ་ཀ་ཆ་རང་སར་
གཉར་ད་ཕག་སབ་ག ༽ཞས་པ་ར་གཞང་གས་ས་བརབ་ཡད་པ་དང་།
ད་དང་མཉམ་ད་སབ་གའ་དག་རན་རང་ལ་ ༣༣ ཡན་པའ་སངས་རས་
དན་གབ་དང་། རང་ལ་ ༢༨ ཡན་པའ་འཇམ་དབངས་གཉས་ཀང་འཛན་
བཟང་གས་ད་ལའ་ཆར་གར་ཡད་ཅ་ཆགས་ཀ་གནས་སངས་ཤས་རགས་
མད་པ་ཆགས་ཡད་འདག གངས་ལངས་ཤས་རག་ཞ་བད་འད་དཀར་
གང་ད་སབ་ཕག་ ༥༠ ལག་ཡད་པ་དང་། ད་དག་ན་ཀན་སའ་དང་མཚ་
སན། ཟ་ཁན་ས་ཁལ་ག་བད་རགས་བས་པ་ད་ཕག་དང་དབང་བ་སན་
ཅན། སབ་གར་གཏང་བའ་ཆ་རན་མད་པའ་དབལ་ཕང་ཁམ་ཚང་ག་
བས་པ་བཅས་ཡན་པ་རད།
༢༠༠༨ ལའ་ཟ་ ༨ ནང་བད་རང་སང་ལངས་ཏང་ཨད་སག་བཤར་ཁང་
དང༌། ལངས་སད་གཞང་ལ་ཞབ་ཐང་གཉས་ཀས། གང་ཁན་ཏང་ཡན་
དང༌། རལ་ཁབ་ཀ་ས་ཞབས་པའ་བ་ཕག་ཕ་ལགས་ས་ཏ་ལའ་ར་ཚགས་
ཀས་བཙགས་པའ་སབ་གའ་ནང་སབ་གཉར་བད་པར་སག་ཁམས་ཆད་
པ་གཏན་འབབས། ཚད་བལ། ཞས་པ་བཏན་ས་བད་ནང་བད་མ་གང་
ཁན་ཏང་ཡན་དང༌། ལས་བད་པའ་བ་ཕག་བཙན་བལ་ནང་ག་སབ་ག་
དང་དགན་ས་ཁག་ནང་སབ་གཉར་བད་བཞན་པ་བད་ད་ཕར་ལག་བད་
ད་བཅག་པ་དང་། གལ་ཏ་ཕག་ག་ཕར་ལག་མ་བས་པ་དང་། ཕག་ག་
བཙན་བལ་སབ་ག་བཏང་ཚ་ལས་གནས་ནས་ཕར་འབད་བད་ར་ཡན་
པའ་འཇགས་སལ་བས་ཡད། གཏན་འབབས་འདས་བད་མ་ལས་བད་
16
ལས་བཟའ་བ་ཕག་བཙན་བལ་ནང་སབ་གཉར་བད་པའ་ག་སབས་
བཙན་འཕག་བས་ཡད།
འཛམ་གང་ག་ས་གསམ་པར་འབད་པའ་བད་ཀ་ཁར་ཡག་ན་བད་མ་
ཙམ་མ་ཡན་པར་ལ་ཨ་ཤར་ཡལ་ག་སགས་དང་འབལ་བ་ཡད་པ་ཞག་
རད། བད་ཀ་ཁར་ཡག་ད་མཉམ་གནས་ཐབ་ར་མ་རགས་ཀ་ས་ཚགས་
གང་འཕལ་རན་མཐད་ཡང་བའ་འགག་ར་ཞག་ཆགས་ཡད བད་ཀ་ལས་
དན་སར་ག་བཞགས་མལ་ཚགས་འད་ཐངས་ལ་པའ་ཐག་བད་ཀ་དཔལ་
འབར་འཕར་མཆངས་ལ་བའ་འཕལ་རས་ཡང་བར་བད་པའ་དམགས་
ཚད་འག་གཞ་ར་ཆ་བའ་འཛགས་སན་ལས་འཆར་མང་དག་ཞག་སལ་
བཞན་ཡད་པ་དང༌། ས་ཚགས་རང་ལགས་ཀ་གང་གསབ་གསར་པ་
འཛགས་སན་དང༌། ཞང་འབག་གཅག་འགར་སད་ཁང་ག་ལས་འཆར།
ད་བཞན་ ༢༠༢༠ འབར་འབང་ས་ཚགས་འཛགས་སན་དམགས་ཚད་
འག་གསར་སལ་ལས་གཞ་མང་དག་ཅག་ལག་བསར་བད་བཞན་ཡད།
གཏར་ཁ་བསགས་འདན། ཆ་གག་ལས་ག། ཆ་བད་ལས་ག། བཟ་
ལས་ཁལ། ལགས་ལམ་དང་གཞང་ལམ་ལས་ག་སགས་གསར་སལ་རམ་
གངས་ཐག་མ་དངལ་ཕན་ཆན་བཏང་དང་གཏང་བཞན་ཡད། བད་ཀ་
ནས་པའ་འབང་ཁངས་གཞ་ར་ཆ་བའ་བསགས་སལ་གས་དཔལ་འབར་
ཁ་སག་ཕན་ཆན་བསན་བཞན་ཡད། གཞ་ར་ཆ་བའ་འཛགས་སན་
རམ་གངས་འད་དག་གས་གསར་སལ་བད་ཡལ་ག་བད་ཀ་ཞང་འབག་
མ་དམངས་ལ་ཕན་པ་གང་ཡང་མད་པར་དཔལ་འབར་ཁ་སག་གསར་
སལ་ཚང་པ་དང་གཞང་ལ་ཐབ་ཀ་ཡད། ལས་འཆར་འད་དག་གས་
ཁར་ཡག་ལ་གནད་སན་དང་ད་ཕགས་བཏང་བའ་དབང་གས་ས་གནས་
17
ད་གར་འཚ་སད་བད་མཁན་ག་བད་མ་ཚའ་རན་གཏན་འཚ་བ་དང་
བཅས་པར་དཀའ་ངལ་གསར་པ་ཞག་འཕད་ཀན་ཡད་པ་དང༌། འཐང་ཆ་
བཙག་པ་ཆགས་པ། ཕག་ཟག་ག་འཚ་བད་ར་ར་མད་པ་ཆགས་པ། གང་
ཚའ་ནང་ཐལ་རལ་ཁངས་པ་སགས་མ་བཟས་པའ་ཁར་ཡག་དཀའ་ངལ་
འཕད་བཞན་ཡད། བད་ཀ་ས་ཁལ་མང་པ་ཞག་ཏ་གཏར་ཁ་བསགས་
འདན་དང་། ཆ་གག་ལས་ག་སགས་གསར་སལ་གས་བད་ཀ་ཁར་ཡག་
ལ་གནད་འཚ་ཚབས་ཆན་ཕགས་བཞན་ཡད་པར་བརན་བད་ཀ་ས་
གནས་མང་པར་བད་མས་གཞང་ཕགས་ལ་དགས་འདན་བཏན་ནས་ལས་
ག་མཚམས་འཇག་དང་། ཁར་ཡག་སང་སབ་ཡང་བའ་ཁམས་མཐན་ག་
འབད་བསལ་ཞས་ཀང་། ད་ལས་ཟག་ས་ས་བད་ཉན་རག་པ་དང་དག་
ཆས་ཉན་རག་དམག་མ་འགམ་འཇག་གས་དཔལ་འབར་འཛགས་སན་
ལ་གནད་སན་དང་། ཆབ་སད་ཉས་མང་བཏགས་ནས་ཁམས་མཐན་
ག་ཞ་འབལ་ལ་བར་འཇག་མད་པར་བད་མ་གང་བང་འཇ་བཟང་དང་།
འཇགས་སལ་བད་བཞན་ཡད།
༢༠༡༠ ལའ་ཟ་ ༥ ཚས་ ༢༡ ཉན་བད་རང་སང་ལངས་གཞས་ར་ས་ཁལ་
རམ་གང་རང་ད་ས་གནས་བད་མ་མང་པ་ཞག་གས་སད་གཞང་ལས་
ཁངས་མདན་ད་འད་འཛམས་བས་ཏ་ས་གནས་ས་གཏར་ཁ་བསགས་
འདན་ག་ལས་གཞ་མཚམས་འཇག་ཡང་བའ་དགས་འདན་བཏན་སབས་
དག་ཆས་ཉན་རག་དམག་དཔང་གས་དག་གནན་བས་པ་དང་། བད་མ་
ལ་བཅ་ཙམ་ལ་ལས་འགལ་ས་འཁད་མཁན་ག་དགས་གཞ་བས་ཏ་འཇ་
བཟང་བས་ཡད།
18
༢༠༡༠ ལའ་ཟ་ ༦ ཚས་ ༢༤ཉན་ཤན་ཅང་ཡལ་གར་རང་སང་ལངས་ཡན་
ཆ་ཧད་རགས་རང་སང་རང་མ་དམངས་ཁམས་ཁང་གས་ཆ་འག་གསམ་
ག་ཁར་ཡག་སང་སབ་ཚགས་པའ་འགན་འཁར་བ་བད་མ་ཁར་ཡག་
སང་སབ་པ་ཀར་བསམ་གབ་ལ་དས་བཀག་བཙན་འཇག་ལ་༡༥བད་
རའ་ཁམས་ཐག་བཅད་ཡད། ཁང་གས་བད་ཀ་ཁར་ཡག་སང་སབ་དང་།
ལག་པར་ད་ཆ་འག་གསམ་ག་རག་ཁལ་ད་ཁར་ཡག་སང་སབ་ལས་དན་
འབར་ཆན་གབ་ཡད་པ་དང། ཁང་ལ་ས་རས་ས་བད་རང་སང་ལངས་
ཀ་ངལ་རལ་དཔ་བཟང་དང་། ཁར་ཡག་སང་སབ་ཀ་བས་རས་འཇག་
མཁན་ག་གཟངས་བསད་ཐབ་ཡད།
༢༠༡༡ ལའ་ཟ་ ༡༡ ཚས་ ༦ ཉན་འད་སར་ག་གཞས་ཚག་རམ་པ་པ་གཉའ་
ནག་ཕན་ཚགས་དང༌། སལ་བཟང་འཇམ་དབངས་གཉས་མཚ་སན་ཞང་
ཆན་མཚ་ནབ་ཁལ་ཐམ་ཆན་རང་ག་ས་བད་ཉན་རག་པས་འཇ་བཟང་
གས་ཐམ་ཆན་རང་ད་བཀག་སལ་བས་ཡད་འདག གཉའ་ནག་ཕན་
ཚགས་ན་དར་རས་གང་དགན་པའ་དགན་བདག་དང༌། ཐམ་ཆན་རང་
བང་སག་ནས་ཡན་ཞང་། ག་སལ་བཟང་འཇམ་དབངས་ན་ང་ཚ་དགན་
པར་སབ་གཉར་བད་བཞན་ཡད་འདག ཁང་གཉས་དང་གཞས་པ་ཁག་
ཅག་མཉམ་རབ་ཐག་༼རལ་ནག་ཁད་ཀ་ཕ་ཡལ།༽ ཞས་པའ་འད་སར་
ཞག་པར་བསན་འགམས་སལ་བས་ཡད་པ་དང་། འད་སར་ནང་ར་ནག་
གཞང་གས་ས་གནས་ས་ར་སལ་གཏར་ཁ་སག་འདན་བས་ཏ། ཁར་ཡག་
ལ་གཏར་བརག་ཚབས་ཆན་བཟས་པའ་སར་དང་། ས་གནས་བད་མའ་
འཚ་རན་ཆགས་འཇགས་ཀ་གནས་ས་བསལ་ཡད་པའ་སར་བརན་པར་
དང་གཞས་ཚག་ག་ལམ་ནས་གསལ་བ་བསན་ཡད་པ་རད།
19
ས་དམངས་དང་། ཆབ་སད་ཀ་ཐབ་ཐང༌།
ལ་གཉས་ཀ་ནང་ཀང་གས་དམངས་གཙ་དང་ཁམས་ལགས་འཛགས་
སན་ལ་ཤགས་སན་དང་། ཧར་བརན་དང་བརན་པའ་ཐག་ནས་ཆབ་
སད་སག་གཞ་བསར་བཅས་སལ་བ། ས་དམངས་ཀ་ཐབ་ཐང་དང་ཆབ་
སད་ཐབ་ཐང་ད་བས་ཕན་ནས་ལན་པའ་འགན་ལན་བང་ཡད། འགལ་
སད་འཆར་གཞའ་ནང་གསལ་བའ་ས་དམངས་ཀ་ཐབ་ཐང་དང་ཆབ་
སད་ཀ་ཐབ་ཐང་ག་དམགས་ཡལ་རམས་མངན་འགར་ཐབ་པ་བང་ཡད།
ཅས་འཁད་འདག
ར་ནག་མ་དམངས་ས་མཐན་རལ་ཁབ་ཀ་ར་ཁམས་དན་ཚན་ས་ལའ་
ནང༌། ས་འབངས་ལ་གཏམ་བརད་དང༌། དཔ་སན། འད་ཚགས། ཚགས་
འཛགས། ཁམ་སར། རམ་སན་བཅས་བད་པའ་རང་དབང་ཡད། བད་
ནང་ག་བད་མ་ཚས་ར་ནག་མ་དམངས་ས་མཐན་རལ་ཁབ་ཀ་ར་ཁམས་
ནང་འཁད་ཁ་དབང་དང་རལ་སའ་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་དམ་ཡག་ནང་
འཁད་པའ་ཐབ་ཐང་ཁག་ལངས་སད་ཀས་ཞ་རལ་དང༌། བསམ་ཚལ་
འདན་པ། རམ་ཡག་འབ་བ། ད་ཐག་གང་མལ། ཆས་ལགས་དད་མས།
ཁར་ཡག་སང་སབ་སགས་ལ་རལ་ཁབ་ཀ་བརན་ལང་དང་། འཆམ་
མཐན་ག་ས་ཚགས། རལ་ཁབ་ཀ་བད་འཇགས་གནད་སན་གཏང་
བའ་ཉས་མང་འག་གང་བང་འཇ་བཟང་བད་པ་དང༌། འཇ་བཟང་བས་
རས་གནས་ཚལ་གང་ཡང་ཤས་རགས་མད་པར་གར་སང་ཆ་མད་ད་གར་
བ། ས་བདའ་མ་སས་ད་རད་བད་སབས་ལས་སམས་གཉས་ཀར་མནར་
གཅད་གཏང་བ། དང་བདན་ཁམས་བཤར་གང་ཡང་མད་པའ་ཐག་ནས་
ཉས་མང་འད་མན་བཏགས་ནས་དང་བདན་མན་པའ་ཁམས་ཆད་ལད་
20
པ་གཅད་པ་སགས་བད་མའ་ཐག་རང་རག་ཚ་ནན་གཏང་བའ་སད་བས་
དང་བ་ཐབས་ངན་པ་ལག་བསར་བད་ཀ་ཡད།
༢༠༡༠ ལའ་ཟ་ ༡ ཚས་ ༡༨ ནས་ ༢༠ བར་པ་ཅང་ད་བད་ཀ་ལས་
དན་སར་ག་བཞགས་མལ་ཚགས་འད་ཐངས་ལ་པ་སངས་ཚགས་བས་པ་
དང་། ཚགས་འདའ་ཐག་བད་འད་འཕར་མཆངས་ལ་བའ་འཕལ་རས་
ཡང་བ་དང་། ཡན་རང་བད་འགད་ཡང་བ་བད་རའ་སད་བས་དང་
བ་ཐབས་གཏན་འབབས་བས་ཡད་ཅང་། བད་ནང་སར་བས་རང་རག་
གཏང་ཤགས་ཆ་ར་གཏང་ར་དང་། བརན་ལང་མད་པའ་ར་རན་མཐའ་
དག་གཙང་བཤར་དང་། དགན་ས་ཁག་ལ་རལ་གཅས་རང་ལགས་
དང་ཁམས་ལགས་དལ་བསགས་སབ་གས་གཏང་ཟབ་ཏ་སལ་ར་དང་
། དགན་སའ་ལས་དན་དང་། ཆས་ལགས་བད་ས་མཐའ་དག་ཁམས་
ལར་ད་དམ་བད་ཤགས་ཆ་ར་གཏང་ར་སགས་ཀ་བད་ཀ་ལས་དན་ཐག་
ངས་པར་ད་བད་དགས་པ་བདན་དང་། འགན་སང་བཞ་བཅས་བཏན་
ཡད། ༢༠༡༠ ལའ་ཟ་ ༨ ཚས་ ༢༠་་་་༢༡ ཉན་གཉས་རང་ས་བད་
པས་ལ་སར་བད་ལངས་དང་ཞང་ཆན་བཞའ་བད་ཁལ་ག་ས་བདའ་
ལས་དན་ཚགས་འད་སངས་ཚགས་བས་ཏ་ཁ་བལ་ལ་ང་རལ་བད་པའ་
འཐབ་རད་ཆད་དན་ལས་དན་ཤགས་སན་བརབ་དགས་པ་དང་། ས་
ཚགས་བད་འཇགས་འགག་སང་མ་ལག་འཛགས་སན་ལ་ཤགས་སན།
མཐའ་མཚམས་ཚད་འཛན་དང་འག་འང་ད་དམ་ལ་ཤགས་སན། ད་
བཞན་སག་ཆས་དང་། ལག་རལ། ས་བདའ་ཆ་འཕན་སགས་ལ་
ཤགས་སན་བརབ་ར་བཅས་ཀ་ལས་དན་བཀད་སག་བས་ཡད།
21
བད་མ་འདས་སད་ཆ་བའ་གང་ཁར་དང་གང་བརལ། ལ་ས་གང་ཁར་
སགས་ལ་ས་བད་ཉན་རག་པ་དང༌། དག་ཆས་ཉན་རག་པ། གང་ཁལ་བད་
སང་མ་སས་བཅས་ཀས་རང་རག་ཚ་ནན་གཏང་བའ་ལས་འགལ་སལ་
བ་དང༌། ལམ་མད་ཁག་ལ་ཞབ་བཤར་ས་ཚགས་བཙགས་པ་དང༌། འག་
བསད་བད་མར་དམ་དག མགན་ཁང་དང་བགས་གཏང་ཁང་པར་ག་བར་
ད་ཞབ་བཤར་བས་ཏ་བད་མ་མང་པ་འཇ་བཟང་བས་ཡད། ས་བད་ཉན་
རག་པ་དང༌། དག་ཆས་ཉན་རག་དམག་མས་ལམ་མད་ཁག་ལ་བསར་
གཡང་དང༌། ཞབ་བཤར་ས་ཚགས་བཙགས་ཏ་འག་བསད་བད་རར་
བཀག་སམ། བད་མ་འདས་སད་བད་ཡལ་ཆ་ཁག་ཏ་ཞབ་བཤར་ནན་པ་
བས་ཏ་དམ་དག་ཤགས་ཆ་བད་ཀན་ཡད། ལ་ས་གང་ཁར་ད་ཕ་ནས་འང་
བའ་མར་ཐ་འགད་ལམ་ལགས་གཏན་འབབས་ཀས་ས་བད་མངགས་
གཏང་ཁང་ནས་གནས་སབས་གནས་སད་ཆག་པའ་ལག་འཁར་ལན་
དགས་ཀ་ཡད། ད་བཞན་ཚད་ལན་ངས་སར་མད་པའ་བད་རང་སང་
ལངས་ཕ་ལགས་ཀ་ཁམས་ཁལ་དང་ཨ་མད་ཁལ་ག་བད་མ་རམས་འཇ་
བཟང་གས་ཕ་ཡལ་ལ་མངགས་སལ་བད་པ་དང་། ལ་སར་གནས་སད་
བད་བཅག་མད་པ་རད།
ལ་ས་དགང་དའ་ཚགས་པར་ཐག་༢༠༡༠ ལའ་ཟ་ ༣ ཚས་ ༣ ཉན་གནས་
ཚལ་སལ་བར། ལ་སའ་གང་ཁལ་ད་དམགས་བསལ་ཉན་རག་ར་ཆན་
དང༌། དག་ཆས་ཉན་རག་ལ་ས་ར་ཆན། ལ་ས་ས་བད་མ་སན་ར་ཆན་
སགས་ཀ་ཉན་རག་པས་དག་ཆས་ཆ་ཚང་སད་ད་དམགས་བསལ་སག་
ཆས་རངས་འཁར་དང༌། བསར་གཡང་རངས་འཁར། གཙང་བཤར་
རངས་འཁར་སགས་བད་སད་ཀས་དག་ཆས་ཀ་བསར་གཡང་སལ་བ་
དང༌། དག་ཆས་ཉན་རག་པས་ར་སར་སག་ནས་གམ་བགད་ཐག་སར་
22
གཡང་བད་པ། ད་དང་དག་ཆས་ཉན་རག་འཐབ་འཛང་ཁག་ཅག་གཙ་
བའ་ལམ་མད་ཁག་ལ་ཚད་ ༢༤ བཀའ་སག་ནས་བསད་ཡད་ཅང༌། ལ་ས་
གང་ཁར་ས་བད་ཡན་ལག་ཅད་ཀ་ཉན་རག་པས་ས་རའ་ལམ་ག་བགས་
གཏང་ཁང་པ་གཏང་ཡལ་ནས་ང་སད་ལག་འཁར་གང་ཡང་མད་པའ་མ་
ས་ ༧༠ འཇ་བཟང་བས་ཡད།
གང་ཁར་ཁབ་ཁངས་རང་བདན་ག་ས་བད་ཚན་པས་ཀང་ལས་འགལ་
སལ་ཏ་རང་ས་སའ་གནས་ཡལ་ག་རལ་ཁབ་རམ་པའ་གཞང་ལམ་དང༌།
ལངས་ནང་ཁངས་ཀ་གཞང་ལམ། ལ་སར་ཕར་བསད་ཚར་བསད་བད་
ཡལ་ག་གཞང་ལམ་གཙ་བའ་ཐག་ཞབ་བཤར་ས་ཚགས་བཙགས་ཏ་འག་
འང་བད་མཁན་ག་རངས་འཁར་དང༌། དགས་གཞ་ཡད་པའ་མ་སར་ཞབ་
བཤར་ནན་པ་བད་པ། ལས་ཐག་ཏ་འཁར་བའ་ག་རགས་ཚང་མ་བས་
ལན་བད་བཞན་ཡད།
༢༠༡༠ ལའ་ཟ་ ༣ ཚས་ ༤ ཉན་ཀང་གའ་བད་ཀ་ཆ་འཕན་ད་བའ་ཐག་
གནས་ཚལ་སལ་བར། རང་རག་ཚ་ནན་གཏང་བའ་ལས་འགལ་སལ་
བའ་ནང་ལ་སའ་ས་བད་ཉས་དན་མལ་ཞབ་ར་ཆན་ག་ཉན་རག་པས་
དགས་ཡད་མ་ས་ ༤༣༥ ཞབ་བཤར་དང༌། བགས་གཏང་ཁང་པ་ ༤༡༡༥ ག་
བར་ཞབ་བཤར་བས་པ། འགལ་བསད་མ་ས་ ༧༣༤༧ ལ་ཞབ་བཤར་བས་
ཡད་ཅང༌། མགན་ཁང་དང་ཟ་ཁང༌། ས་སད་ཁང༌། ད་ར་ཁང་སགས་ལ་
ཡང་ཞབ་བཤར་བས་སར་བཏན་ཡད། ད་བཞན་ཟ་ ༣ ཚས་ ༥ ཉན་ཀང་
གའ་བད་ཀ་ཆ་འཕན་ད་བའ་ཐག་གནས་ཚལ་སལ་བར། ལ་ས་གང་ཁར་
ས་བད་ཅད་ཀས་ཉན་རག་པ་མ་གངས་ ༡༡༣༤ དང་བད་འཇག་མ་ས་
༣༠༠ ཞབ་བཤར་ལས་འགལ་ནང་བཞགས་ཏ་བགས་གཏང་ཁང་པ་ ༩༨༧
23
དང་བད་འཇག་རགས་ཟང་ཆ་བའ་ས་ཁལ་ ༢༡ བཅས་སག་བས་པ་མ་
ཟད། འགལ་སད་མ་ས་ ༦༢༤༡ ཞབ་བཤར་དང༌། མགན་ཁང་དང་ས་ལན་
ཁང༌། རལ་རད་ཁང༌། ད་ཁང༌། ནང་མ་ཁང༌། ཨར་ཁང་སགས་ལ་ཞབ་
བཤར་བཅས་སག་བས་པ་དང༌། མད་པ་གསམ་ག་མ་ས་ ༤༩ དང་བཙན་
མ་གཅག་བཅས་རད་གཅད་ཐབ་ཡད་སར་འཁད་འདག
བད་ནང་བད་མ་གང་བང་འཇ་བཟང་དང༌། ཁམས་འགལ་ག་བཀག་ཉར།
ད་བཞན་འཇ་བཟང་བད་ཉན་ནས་བཟང་འཆ་གསན་ག་གནས་སངས་
གང་ཡང་ཤས་རགས་མད་པར་གར་སང་ཆ་མད་ད་གར་པའ་གནས་ཚལ་
ཚབས་ཆན་ཐན་དང་འཐན་བཞན་ཡད་པ་དང༌། ར་གཞང་ག་ཁམས་
འཛན་མ་སས་བད་མ་འཇ་བཟང་དང༌། བཀག་ཉར། ད་རད་སགས་ཀ་
བརད་རམ་ནང་བད་མའ་ཐག་ར་གཞང་རང་ཉད་ཀ་ཁམས་ལགས་ལག་
བསར་གང་ཡང་བད་ཀ་མད། བད་ཀ་ལས་དན་སར་ག་བཞགས་མལ་
ཚགས་འདའ་ཐག་བརན་ལང་མད་པའ་ར་རན་ཕན་བ་ཙམ་ཡང་མད་
པ་བཟ་བ་དང་གཙང་བཤར་མཐར་ཕན་བ་ཐབས་གཏན་འབབས་འག་
ར་གཞང་ག་ཁམས་ལགས་དང་འགལ་བའ་བས་ཉས་གང་ཡང་མད་ཀང་
ཆབ་སད་དགས་གཞ་ཆན་པ་བས་ཏ་གང་བང་འཇ་བཟང་དང་། འཇ་
བཟང་བས་རས་ནང་མ་སན་གཉན་སགས་ལ་གནས་ཚལ་གང་ཡང་ཤས་
རགས་མད་པར་གསང་བའ་བཀག་སལ་བས་ཏ་དས་ཡན་རང་པ་གར་
སང་ཆ་མད་ད་གར་བཞན་ཡད།
བད་ནང་འཇ་བཟང་བས་པའ་བད་མར་ར་གཞང་རང་ཉད་ཀ་ཉས་
ཁམས་དང༌། ཉས་དན་གཏགས་བཤར་བཅའ་ཁམས་སགས་ཁམས་འག་
ལགས་དང་ག་རམ་གང་ཡང་མད་པར་ཆབ་སད་ཀ་ཐག་ནས་རང་རག་
24
ཚ་ནན་གཏང་བའ་དགངས་དན་འག་ཆབ་སད་ཀ་ཁམས་ཆད་གཅད་
ཀན་ཡད། ཁམས་ཁང་དང༌། ཞབ་དཔད་ཁང་ན་མང་ག་མཚན་དན་
ཙམ་ལས་ཁམས་ལར་ཐག་གཅད་བད་པའ་དབང་ཚད་གང་ཡང་མད་
པར་དམར་ཤག་ག་བཀད་ཁབ་གཞར་བཟང་ད་གཅད་དང་ཁན་ཐག་
གཅད་པ་དང༌། ཁམས་ཀ་ག་རམ་ཆ་མ་ཚང་བ་དང༌། དགས་ངས་
ཀ་ཁམས་ཀ་རགས་སར་སགས་མད་ད་མ་རང་བའ་ཁམས་ཀ་གཞ་ར་
འ་ཆ་རན་མད་པར་རལ་ཁབ་བད་འཇགས་ལ་གནད་འཚ་གཏང་བའ་
ཉས་མང་འག་འཇ་བཟང་བས་པའ་བད་མར་ཁམས་ཆད་ལད་པ་གཅད་
བཞན་ཡད། བད་མ་འད་དག་ལ་ར་གཞང་རང་ཉད་ཀ་ཁམས་ལགས་
ནང་གཏན་འབབས་བས་པའ་ཁ་དབང་ཁག་ཀང་བཀག་སམ་གས་ཁ་
བལ་རང་ལགས་པར་རང་རག་ཚ་ནན་གཏང་བའ་ཆབ་སད་དགངས་
དན་འག་ཁམས་ལགས་ཀ་འག་ལགས་གང་ཡང་མད་པར་ཆབ་སད་ཀ་
ཁམས་ཆད་ལད་པ་གཅད་ཀན་ཡད།
ཉས་འཛགས་བས་པའ་བད་མ་འད་དག་ལ་གཞང་ཕགས་ནས་ཉས་
འཛགས་གང་བས་པ་དར་དག་འབད་ཀ་ཐབ་ཐང་གང་ཡང་མད་པར་
བཙན་དབང་གས་ཉས་འཛགས་དང༌། ཁམས་ལགས་བརད་རམ་རམས་
ཕ་གསལ་ནང་གསལ་མད་པར་གསང་ར་དམ་པའ་འག་འད་ཞབ་དང༌།
ཁམས་ཐག་གཅད་པ། ནང་མ་སན་གཉན་སས་ཀང་ཤས་རགས་མད་
པར་གནས་པ། ད་བཞན་ཁམས་རད་དག་འབད་ཀ་ཐབ་ཐང་མད་པར་
ཁམས་བཤར་བད་པ་དང༌། ཡང་ན་ཉས་འཛགས་ཕག་མ་སར་ངས་ནས་
དག་འབད་ཁམས་རད་པ་མངགས་བཅལ་བད་མ་བཅག་པར་ས་གནས་
ཁམས་འཛན་ཚན་པས་ཆད་བསས་ཁམས་རད་བས་བཞག་བས་ཀང་
25
ད་དག་མང་ཙམ་ལ་ཉས་འཛགས་བད་མར་དང་བདན་ཁམས་ལགས་
རགས་སར་བད་ཐབ་ཀ་མད། བད་མ་འགའ་རས་ར་གཞང་ག་ཁམས་
ལགས་གཞར་བཟང་དག་འབད་ཁམས་རད་པ་མངགས་བཅལ་བས་ཀང༌།
ས་གནས་ཀ་ཁམས་འཛན་ཚན་པས་གད་དན་ལ་ཐ་བས་བད་མ་བཅག་
པ་དང༌། དག་འབད་ཁམས་རད་པར་ཉན་བར་གཏང་ག་ཡད།
༢༠༠༨ ལའ་ཟ་ ༤ ཚས་ ༡༡ ཉན་ར་ནག་ནང་ག་ཁམས་རད་པ་ ༢༡
གས་འཇ་བཟང་བས་པའ་བད་མར་ཁམས་ལགས་རགས་རམ་བད་རའ་
འདད་མས་ཡད་སར་དང༌། ཁང་རམས་ཀ་མཚན་རགས་བཀད་པའ་ཡ་
གའ་ནང༌། རལ་ནང་འབལ་ཡད་ནས་བཤད་པ་གཞར་བཟང༌། བད་ཁལ་
༣།༡༤ དན་རན་ནང་མ་བར་ཕག་འཇ་བཟང་བས་ཡད། ཆད་ལས་ཁམས་
རད་པ་ཞག་ཡན་པའ་ང་ཚའ་ངས་ནས་ར་ཁམས་དང༌། ཁམས་ལགས། ད་
བཞན་ཉས་དན་གཏགས་བཤར་བརད་རམ་གཞར་བཟང་ཐག་ནས་འཇ་
བཟང་བས་པའ་བད་མར་ཁམས་མཐན་ཐག་གཅད་དང༌། ཚ་དའ་ཐག་
ཉས་དན་ངས་ལན་བད་ར་བཀག་སམ། སད་ཁམས་སར་དབང་ལ་སང་
བར་དང༌། ཁམས་ལགས་ཀ་ལ་རར་སང་སབ། ང་ཚས་འབལ་ཡད་གད་
དན་ལ་ད་སང་ཤགས་ཆ་བད་པ་བསར་ད་མཚན་པར་བད་ར་དང༌། མ་
ཟད་འཇ་བཟང་བས་པའ་བད་མར་ཁམས་ལགས་རགས་རམ་མཁ་འདན་
བད་རའ་འདད་མས་ཡད་ཅས་གསལ་བསགས་གནང་རས་པ་ཅང་གང་
ཁར་སད་ཁམས་ཚན་པས་མཚན་རགས་བཀད་མཁན་ག་ཁམས་རད་
པར་“་བད་ལངས་ས་བང་བའ་དན་རན་ལ་ཐ་བས་བས་མ་ཆག་པའ་
ཉན་བར་བཏང་བ་དང༌། པ་ཅང་སད་ཁམས་ཅད་ཀས་ཁམས་རད་པ་
རམས་བཙལ་ཏ་ཁང་ཚར་བད་མའ་གད་དན་ལན་མ་ཆག་པ་དང༌། བད་
26
མར་དག་འབད་བད་མ་ཆག་པ། མ་ཟད་བད་ལངས་ས་གནས་ཀ་ཁམས་
རད་པ་འཐས་ཚང་ཡད་པས་ཕ་ཕགས་ནས་རགས་སར་དགས་མཁ་མད་
ལགས་བཤད་ཡད།”
༢༠༠༩ ལའ་ཟ་ ༥ ནང་པ་ཅང་ད་ཡད་པའ་ས་དམངས་ཁམས་ལགས་
ཞབས་ཞ་ཁང་ཞས་པའ་ཁམས་རད་པའ་ཚགས་པ་ཞག་ནས་བད་ཁལ་
རགས་ཞབ་བས་ཏ་བད་ཁལ་༣།༡༤དན་རན་དང༌། ས་ཚགས། དཔལ་
འབར་ར་རན་རགས་ཞབ་སན་ཐ་ཞས་པ་འདན་སལ་བས་པའ་ནང་བད་
ནང་ག་དངས་ཡད་གནས་སངས་གསལ་སན་དང༌། བད་ནང་འཛན་
པའ་སད་བས་ཁག་བད་ཀ་དངས་ཡད་གནས་སངས་དང་མ་འཚམས་པ་
སགས་གསལ་སན་བས་པ་དང༌། ཚགས་པ་དའ་ཁམས་རད་པ་ཁག་ཅག་
ནས་ཉས་འཛགས་བས་པའ་བད་མར་ཁམས་རད་པའ་རགས་སར། ད་
བཞན་ཁམས་རད་པ་ད་དག་གས་ཁམས་ལགས་ལ་བརན་ནས་མ་སར་
ས་པར་ཁམས་ཀ་རགས་སར་བད་ཀ་ཡད། འན་ཀང་ ༢༠༠༩ ལའ་ཟ་ ༧
ཚས་ ༡༧ ཉན་པ་ཅང་གང་ཁར་མ་དམངས་སད་གཞང་གས་ཁལ་སམ་
སགས་ཉས་འཛགས་འག་ས་མང་ག་ཁམས་ལགས་ཞབས་ཞ་ཁང་ས་རག་
རའ་བཀད་ཁབ་བཏང་བ་དང༌། ཚགས་པའ་འགན་འཁར་བ་ཞལ་ཀ་
ཡང་འཇ་བཟང་བཀག་ཉར་བས་ཡད།
རམ་པ་པ་ག་འབག་ར་ཚལ་ཁམས། ཁ་བའ་ཚ་སག་ཅས་པའ་ཚགས་པར་
རམ་སག་པ། རང་ལ་ ༢༨ ། ཕ་མང་ལ་ར་ར། ༢༠༡༠ ཟ་ ༥ ཚས་ ༢༥
ཉན་ཁང་དང་མཚ་སན་འབའ་ཁ་སང་ནས་ཡན་པའ་ཁང་ག་གགས་པ་
ཁ་སང་སལ་བཟང་ཚལ་ཁམས་གཉས་ཀས་མཚ་སན་ཡལ་ཤལ་ས་ཡམ་
27
ལ་མ་ངན་ཆད་དབ་ཅག་ཕགས་བསགས་གནང་བཞན་པའ་སབས་ས། ར་
གཞང་ག་ཉན་རག་པས་ར་བ་ས་མང་དགན་པའ་ནང་ག་རང་ཤག་ནས་
འཛན་བཟང་བས་ཤང༌། ཟ་ཤས་རས་འབལ་ཡད་མ་སས་ར་པའ་ས་མང་
དགན་པའ་ལས་ས་བརད་ད་ར་པ་རང་ས་གནས་ཉན་རག་ཁང་སགས་
འབལ་ཡད་ཁག་དང༌། ར་པ་ཁལ་ག་འབལ་ཡད་ལས་ཁངས་སགས་ལ་
བརད་གཅད་རམ་པར་བས་ཀང་གང་ད་བཀག་ཉར་བས་ཡད་མད་ཀ་
གནས་ཚལ་ཙམ་ཡང་ཤས་རགས་མད་པར་གར་སང་ཆ་མད་ད་གར། ཕ་
ལ་ ༢༠༡༡ ཟ་ ༥ ཚས་འག་ཞག་ལ་ར་བ་རང་སང་ཁལ་ར་བ་འབང་རམ་
མ་མང་ཁམས་ཁང་གས་རམ་པ་པ་འབག་ར་ཚལ་ཁམས་ལགས་ཀ་ནང་
མར་བར་ཡག་འབར་བ་ལར་ཟ་༥ ཚས་ ༨ ཉན་འབག་ར་ཚལ་ཁམས་ཀ་
ཕ་རན་དང་ཕ་བ་བཅས་མ་གསམ་འབར་ཁམས་ས་ཕན་ཡད་ཀང༌། ར་བ་
ཁལ་ཁམས་ཁང་གས་ཚས་ ༧ ཉན་ཁང་ལ་ལ་ ༤ དང་ཟ་བ་ ༦ ག་བཙན་
འཇག་ཁམས་ཐག་གཅད་ད། ནང་མ་ཚར་ཁམས་ཐག་བཅད་ཟན་པའ་
ཡག་ཆ་ཙམ་ལས་ཁམས་རར་བཅར་རའ་ག་སབས་ཐབ་མད།
དཀར་མཛས་ས་ཁལ་ས་ར་ས་དགན་ག་ཕར་བ་ཚ་རང་རན་པ་ཆ་ ༢༠༠༨
ལའ་ཟ་ ༥ ནང་འཇ་བཟང་གས་གཞང་ཕགས་ཀ་ཞ་གཏགས་པས་ཁམས་
འགལ་ག་མ་མདའ་དང་མདའ་ཉར་ཚགས་ཀ་ཉས་འཛགས་དང༌། ག་
མང་ལ་བརན་ནས་ས་ཆ་ཧམ་བཟང་བས་པའ་ཉས་འཛགས་བས་ཡད་
ཀང༌། ༢༠༠༩ ལའ་ཟ་ ༤ ཚས་ ༡༦ ཉན་པ་ཅང་ག་ཁམས་རད་ཁང་ཞག་
ག་ཁམས་རད་པ་ཅང་ཐན་ཡང་དང༌། ལའ་པང་ཕང་གཉས་དག་འབད་
ཁམས་རད་མངགས་བཅལ་ཞས་ཏ་གད་འཛགས་པའ་གནས་དན་ལ་
ཞབ་ཚགས་རགས་ཞབ་གས་ཁམས་བཤར་ག་དག་འབད་བད་སབས་
28
གཞང་ཕགས་ཀ་ཉས་འཛགས་བས་པའ་ཉས་པ་གཉས་པ་ཁམས་ལགས་
ཀ་གཞ་འཛན་ས་མད་པ་དང༌། ཁམས་རད་པ་དང་རན་པ་ཆ་བཅས་ནས་
ཉས་འཛགས་བས་པ་ཁས་ལན་བས་མད།
སལ་ས་ཕར་བ་ཚ་རང་རན་པ་ཆའ་དག་འབད་ཁམས་རད་པ་ཅང་ཐན་
ཡང་གས་ཀང་གའ་ཁམས་ལགས་དང་ཆས་ལགས་དད་མས་ཀ་གནས་
སངས་སར་ཨ་རའ་རལ་ཚགས་ལ་ཕལ་བའ་དཔང་ཚགས་ནང་གཙ་བ་
དན་ཚན་གསམ་བཀད་ཡད་པ་དང༌། དན་ཚན་གཉས་པར། ༢༠༠༩ ལའ་
ཟ་ ༤ ཚས་ ༡༦ ཉན་ང་དང་ལའ་ཧང་ཕང་ཁམས་རད་པས་པ་རང་ས་
༼ཕར་བ་ཚ་རང༌།༽ རན་པ་ཆར་དག་འབད་ཁམས་རད་པ་བས་པ་དང༌།
ཁང་ན་ཟ་ཁན་ཞང་ཆན་དཀར་མཛས་བད་རགས་རང་སང་ཁལ་ས་ར་
ས་དགན་དང་ཡར་ར་དགན་ག་དགན་བདག་ཡན་བཞན། ཁམས་འགལ་
ག་མ་མདའ་དང་མདའ་ཉར་ཚགས་བས་པའ་ཉས་མང་དང་ག་མང་ལ་
བརན་ནས་ས་ཆ་ཧམ་བཟང་ཉས་འཛགས་བས་ཡད། འན་ཀང་ཞབ་
ཚགས་ཀ་རགས་ཞབ་བས་པ་བརད། ང་ཚས་རན་པ་ཆར་ཉས་འཛགས་
བས་པ་དས་ར་རན་གཞན་དག་ཡད་པ་ཤས་རགས་བང༌། ༢༠༠༨ ལར་
༣།༡༤ དན་རན་བང་རས་བད་ཁལ་མ་དམངས་ཚར་སད་གཞང་གས་
སགས་འཛགས་བས་པའ་འག་རལ་གཅས་རང་ལགས་ཀ་སབ་གསའ་
ལས་འགལ་སལ་བ་དང༌། ག་པ་དང་བཙན་མ་ཚར་བཙན་ཤད་ཀས་
དགན་པའ་ནང་སབ་སང་བད་བཅག་ས་དས་ཚད་རང་པ་ཕ་ལ་འག་
བཅག་ག་མད། ཁང་ཚའ་སབ་གསའ་ནང་དན་ན། ཁང་ཚར་ཏ་ལའ་བ་
མར་དགག་རག་དང༌། སང་ཀ་རད་ཅས་དམའ་འབབས། ཁང་དང་དབ་
མཚམས་ཕ་དགས་པ། མ་ཚང་མས་ཏ་ལའ་བ་མའ་ས་པར་རག་རལ་དང༌།
ས་པར་ཉར་ཚགས་མ་ཆག་པའ་ནན་སལ་བས་ཏ་བཀག་སམ་བས་ཡད།
29
ས་ར་ས་དགན་དང་ཡར་ར་བཙན་དགན་ག་བཙན་མ་གཉས་ལག་ཙམ་
ནས་བཟད་སམ་བད་ཐབས་བལ་ཏ་ ༢༠༠༨ ལའ་ཟ་ ༥ ཚས་ ༡༤ ཉན་
དགན་པ་ནས་ཕར་ཐན་ས་ཁམ་ལམ་ད་ཁམ་སར་བས་ཏ་ཆས་ལགས་དད་
མས་རང་དབང་དགས་པའ་དགས་འདན་བཏན་ཡད་པ་རད། རན་པ་
ཆ་དགན་པ་ད་གཉས་གཙ་འགན་འཁར་མཁན་ཞག་ཡན་པའ་ཆ་ནས་
འཛན་བཟང་བས་པ་རད། ༢༠༠༩ ལའ་ཟ་ ༤ ཚས་ ༢༡ ཉན་གད་གཞ་
དར་འད་ཞབ་བས་པ་དང༌། དག་འབད་ཁམས་རད་པ་དང་རན་པ་ཆར་
རང་ཉད་བཅས་ནས་ཉས་འཛགས་བས་པ་ཁས་ལན་བས་མད། གད་གཞ་
ད་ལ་ཡང་མཇག་འབས་ཐན་མད་ཀང༌། ང་ཚས་རན་པ་ཆའ་ལས་དབང་
ལ་བ་འཚབ་ཆན་པ་བད་ཀ་ཡད། ཅས་བཀད་ཡད། ༢༠༠༩ ལའ་ཟ་ ༡༢
ཚས་ ༢༣ ཉན་དཀར་མཛས་ས་ཁལ་འབང་རམ་མ་དམངས་ཁམས་ཁང་
གས་དང་བདན་ཁམས་བཤར་ག་རམ་གང་ཡང་མད་པར་ཕར་བ་ཚ་རང་
རན་པ་ཆར་དས་བཀག་བཙན་འཇག་ལ་ ༨ དང་ཟ་དག་ཁམས་ཆད་
བཏང་ཡད་པ་རད།
འཇགས་བལ་གག་བརན་བཟ་སན་བད་མཁན་དན་གབ་དབང་ཆན་
༢༠༠༨ ལའ་ཟ་ ༣ ཚས་ ༢༨ ཉན་འཇ་བཟང་བས་པ་ནས་བཟང་དས་ཡན་
ལ་གཅག་དང་ཟ་བཞ་ཙམ་འཆ་གསན་ག་གནས་སངས་གང་ཡང་ཤས་
རགས་མད་པར་གར་སང་ཆ་མད་ད་གར། ཉ་ཆར་ཟ་ ༧ ནང་གཞ་ནས་
ཁང་མཚ་སན་ཞང་ཆན་ག་ལ་བའ་གང་ཁར་ཟ་ལང་ད་ཡད་པའ་བཙན་
ཁང་ཞག་ནང་བཀག་ཉར་བས་ཡད་པ་ཤས་རགས་བང་ཡད་པ་དང༌། ད་
བར་ལ་གཅག་ལག་ཙམ་རང་གར་སང་ཆ་མད་ད་འགར་ཡད་ཅང༌། ཁང་
ག་སན་གཉན་སགས་ནས་པ་ཅང་ཁམས་རད་ལས་ཁང་ཞག་ནས་ཁང་
30
ལ་དག་འབད་བད་མཁན་ག་ཁམས་རད་པ་ཞག་མངགས་བཅལ་བས་
ཡད་ཀང༌། པ་ཅང་ག་ཁམས་རད་པ་ད་ཟ་ལང་ད་འབར་སབས་གད་གཞ་
དག་འབད་བད་མ་བཅག་པར་ས་གནས་ནས་གཞང་ག་ཁམས་རད་པ་
གཏན་འཁལ་ཟན་ལགས་བརད་ད་དག་འབད་ཁམས་རད་ཀ་ག་སབས་
སད་མད་པ་རད། ༢༠༠༩ ལའ་ཟ་ ༡༢ ཚས་ ༢༨ ཉན་ཟ་ལང་གང་ཁར་
འབང་རམ་མ་དམངས་ཁམས་ཁང་གས་དན་གབ་དབང་ཆན་ལ་དས་
བཀག་བཙན་འཇག་ལ་ ༦ བད་རའ་ཁམས་ཐག་བཅད་ཡད།
ཀན་སའ་ཞང་ཆན་ཀན་ལ་ཁལ་འབང་རམ་མ་དམངས་ཁམས་ཁང་གས་
མངན་གསལ་མན་པའ་ཐག་ནས་རལ་ཁབ་ཀ་བད་འཇགས་ལ་གནད་
སན་གཏང་བའ་ཉས་མང་འག ༢༠༠༩ ལའ་ཟ་ ༥ ཚས་ ༢༡ ཉན་བ་བང་
དགན་པའ་ག་ཚལ་ཁམས་ར་མཚར་ཚ་བཙན་དང༌། ག་ཐབས་མཁས་
ར་མཚར་ལ་ ༡༥ རང་དས་བཀག་བཙན་འཇག་བ་རའ་འད་གཅད་
དང་པའ་ཁམས་ཐག་བཅད་པར་ཡད་མ་རངས་པར་ཁང་གཉས་ནས་ཞ་
གཏགས་བརབ་ཡད་པ་དང༌། ཁང་གཉས་ཀན་སའ་ཞང་ཆན་རལ་ཁབ་
བད་འཇགས་ཐང་ག་ལ་སང་ཁང་ད་བཀག་སལ་བད་བཞན་ཡད། ཁང་
གཉས་ལ་འད་གཅད་དང་པའ་ཁམས་ཐག་བཅད་རས་དག་འདན་པ་
གཉས་ཀ་ནང་མས་འབད་བརན་བས་ཏ་པ་ཅང་ད་ཡད་པའ་རལ་ཕང་
ཁམས་རད་ཁང་ག་ཁམས་རད་པ་ལ་ཕང་ཕང་གདན་ཞས་ཀས་འད་
གཅད་གཉས་པའ་དག་འབད་ཁམས་རད་པར་མངགས་བཅལ་བས་པ་
རད།
༢༠༠༩ ལའ་ཟ་ ༦ ཚས་ ༡༨ ཉན་ཁམས་རད་པ་ལ་ཕང་ཕང་ག་དག་
འདན་པ་གཉས་ཀ་ནང་མ་ཐག་འཕད་གནང་བ་དང༌། མ་ཟད་མངགས་
31
བཅལ་ཡ་ག་དང༌། ཁམས་རད་ལག་འཁར་སགས་འད་བཤས་བརབ་ས་
འད་གཅད་དང་པའ་ཁམས་ཁང་ལ་ཕལ་བ་དང༌། འད་གཅད་གཉས་པའ་
དག་འབད་ཀ་ག་སག་བས་ཏ་ཉན་དའ་ཕ་ད་ཁམས་རད་པ་ལ་ཕང་ཕང་
ཀན་སའ་ཞང་ཆན་རལ་ཁབ་བད་འཇགས་ཐང་ལ་སང་ཁང་ད་བསད་ད་
ཁམས་རད་པ་ཐགས་འཕད་ཀས་འག་ལགས་ཕལ་བ་རད། ལ་སང་ཁང་
གནས་ཡལ་ཞང་ཆན་རལ་ཁབ་བད་འཇགས་ཐང་ལས་ཁངས་ནང་ད་
གནས་སབས་རལ་སའ་བད་སང་ག་འབལ་བ་བས་ཏ་ལས་ཁངས་ནང་
ནས་མ་ཡང་ས་མཉམ་ད་འཁད་ན་མ་གཏགས་འག་བསད་མ་ཆག་པའ་
གཏན་འབབས་ལར་བཀག་སམ་བས། ཁམས་རད་པས་ཉས་དན་གཏགས་
བཤར་བཅའ་ཁམས་དང༌། ཁམས་རད་པའ་བཅའ་ཁམས། ལན་ཁང་ཁག་
བདན་ག་མཉམ་འབལ་ཐག་སལ་བའ་ཡག་ཆའ་དགངས་དན་སགས་
འགལ་བཤད་བས་ཀང་ཕན་འབས་གང་ཡང་མ་ཐན་པར་ང་ཚའ་ནང་
ཁལ་ག་གཏན་འབབས་རད་ཅས་བརད་ད་ཐག་འཕད་བད་བཅག་མད།
༢༠༠༩ ལའ་ཟ་ ༧ ཚས་ ༦ ཉན་ཁམས་རད་པ་ལ་ཕང་ཕང་བསར་ད་
ལན་ཀའ་ལ་ཕན་ཏ་དག་འདན་པ་ཚལ་ཁམས་ར་མཚ་དང༌། ཐབས་
མཁས་ར་མཚར་འད་གཅད་གཉས་པའ་འགན་འཁར་མཁན་ཀན་སའ་
ཞང་ཆན་མཐ་རམ་མ་དམངས་ཁམས་ཁང་ག་ཉས་དན་འད་གཅད་ཁང་
ཨང་གཉས་པའ་ཁམས་དཔན་ཀང་ལགས་འབལ་བ་བད་སབས་ཁམས་
དཔན་ནས་ག་པ་གཉས་ཀས་ཁམས་རད་པ་མངགས་བཅལ་བས་ཟན་
པས། ཁད་རང་ན་ནང་མས་མངགས་བཅལ་བས་པ་ཞག་རད། དར་བརན་
ད་བདག་རང་གས་མངགས་བཅལ་བས་པའ་ཁམས་རད་པར་ག་སབས་
སན་ལ་སད་ར་བརད་ད་ཁམས་རད་པའ་ག་སབས་སད་མད་པ་རད།
32
དག་འདན་པ་གཉས་ཀ་ནང་མ་ནས་ཁང་གཉས་ལ་ལན་ཀའ་ལ་ང་ཤས་
པ་དང་སན་གཉན་ས་ཡང་མད་པས་ད་བདག་རང་ཉད་མངགས་བཅལ་
བས་པའ་ཁམས་རད་པ་གང་ཞག་ཡན་ནམ།
༢༠༠༩ ལའ་ཟ་ ༡༠ ཚས་ ༢༠ ཉན་ལ་ས་གང་ཁར་འབང་རམ་མ་དམངས་
ཁམས་ཁང་གས་གསང་ར་དམ་པའ་འག་དང་བདན་ག་ཁམས་བཤར་
གང་ཡང་མད་པར་ལ་ས་ཀ་སག་ནས་ཡན་པའ་བ་བཟང་རལ་མཚན་
དང༌། ལ་ས་གང་ཁར་སག་ར་རང་ཁངས་ནས་ཡན་པའ་ལ་ཡག་གཉས་
དངས་ས་སག་ཐག་ཏ་གཏང་རའ་འད་གཅད་དང་པའ་ཁམས་ཆད་ལག་
བསར་བས་ཡད། ༢༠༠༩ ལའ་ཟ་ ༤ ཚས་ ༨ ཉན་ལ་ས་གང་ཁར་འབང་
རམ་མ་དམངས་ཁམས་ཁང་གས་ ༢༠༠༨ ལའ་ཟ་ ༣ ཚས་ ༡༤ དང་ ༡༥
ཉན་ལ་ས་གང་ཁར་ད་བང་བའ་ཞ་རལ་དན་རན་ནང་འཛལ་ཞགས་
བད་མཁན་ག་བད་མ་བ་བཟང་རལ་མཚན་དང༌། ལ་ཡག་འཕལ་ད་
སག་ཐག་གཏང་ར་དང༌། རང་བཙགས་དང༌། བསན་འཛན་ཕན་ཚགས་
ལ་གཉས་ནར་འགངས་ཀས་སག་ཐག་ལག་བསར་བ་ར། ད་མན་ཟ་བ་
བཟང་པར་ཚ་གང་བཙན་འཇག་བད་རའ་འད་གཅད་དང་པའ་ཁམས་
ཆད་ད་བཞན་དང་བདན་ག་ཁམས་བཤར་ག་རམ་འཐས་ཚང་མད་པ་
དང༌། ཁམས་ཞབ་བ་རམ་རམས་གསང་ར་ནན་པ་བས་ཏ་དངས་ཡད་
གནས་སངས་གསལ་སན་གང་ཡང་མད་པ། ད་བཞན་ཉས་འཛགས་བས་
པའ་བད་མ་འད་དག་ལ་རང་འདད་ཅན་ག་ཁམས་རད་པའ་ག་སབས་
སད་མད་པ། འད་གཅད་བརད་རམ་རམས་གསང་ར་དམ་པ་བས་ཏ་ཕ་
ལགས་ས་གནས་ཚལ་གང་ཡང་གསལ་སན་བས་མད།
33
འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་ལས་འགལ་འཆར་གཞ། ༢༠༠༩།༢༠༡༠ ཞས་པའ་
དན་ཚན་གཉས་པའ་ས་དམངས་ཐབ་ཐང་དང༌། “ཆབ་སད་ཐབ་ཐང་
འགན་ལན་བ་ར་ཞས་པའ་ནང་སག་ཁམས་གཅད་རར་ཚད་འཛན་ནན་
པ་བད་ར་ཞས་དང་་་་་་་་་་་་ སག་ཁམས་འད་གཅད་འག་ལགས་ལ་གཟབ་
ནན་དང༌། སག་ཁམས་བསར་ཞབ་འག་ལགས་འཐས་ཚང༌།་་་་་་་་་་་འད་
གཅད་ཕ་གསལ་ནང་གསལ་བད་ར།”སགས་གསལ་སན་བས་ཡད་ཀང་
དན་དངས་ཐག་དང་བདན་ཁམས་བཤར་མད་པ་དང༌། ཁམས་ལགས་
ཀ་བརད་རམ་མད་པ། དག་འབད་ཁམས་རད་པའ་ག་སབས་མད་པར་
གཞང་ཕགས་ཉས་འཛགས་ཕགས་རང་པ་ཁ་ནར་བརན་ནས་ཁམས་
ཐག་བཅད་པའ་ལ་ས་གང་ཁར་འབང་རམ་མ་དམངས་ཁམས་ཁང་གས་
འད་གཅད་དང་པའ་ཁམས་ཐག་དང༌། ད་བཞན་ཁམས་ལགས་ག་རམ་
ཆ་མ་ཚང་བ་དང་གད་དན་ཕ་གསལ་ནང་གསལ་མད་པའ་དང་བདན་
མན་པའ་ལ་ས་གང་ཁར་འབང་རམ་མ་དམངས་ཁམས་ཁང་གས་འད་
གཅད་དང་པའ་བཅད་ཁར་ཆས་མཐའ་མ་དམངས་ཁམས་ཁང་གས་
སག་ཁམས་ལག་བསར་བད་རའ་བཀའ་ཁབ་བཏང་ཡད།
༢༠༠༩ ལའ་ཟ་ ༡༠ ནང་ཡ་རབ་མཐན་ཚགས་ཀ་ཟ་དག་ར་མས་ཀ་
ཚགས་གཙ་ལས་ཐག་ནས་སར་བསགས་ཤག་སལ་ཡད་པ་དའ་ནང་ཡ་
རབ་མཐན་ཚགས་ནས་ཉ་ཆར་བད་མ་བ་བཟང་རལ་མཚན་དང་ལ་ཡག་
གཉས་སག་ཐག་བཏང་བར་མཐའ་གཅག་ཏ་སན་བརད་བད་ར་ཡན་
ཞས་དང་༌༌༌༌༌ནག་ཉས་ཀ་གནད་དན་ཇ་འད་ཞག་ག་ཐག་ནས་ཀང་སག་
ཐག་ག་ཉས་ཆད་གཏང་རར་ང་ཚས་མཐའ་གཅག་ཏ་ང་རལ་བད་བཞན་
པའ་ལངས་ཕགས་གསལ་བཏན་བ་ར་ཡན་ཞས་དང་། ད་དང་ཡ་རབ་
34
མཐན་ཚགས་ཀ་ཚགས་གཙའ་སར་བསགས་དའ་ནང་ང་ཚས་ད་སན་
ཡང་བརད་ཟན་པ་ལར་སག་ཐག་ག་ཉས་ཆད་བཏང་པའ་བད་མ་ད་དག་
ག་ཐག་ཁམས་བཤར་དང་བདན་བང་མན་ཐད་བ་འཚབ་ཡད་པ་ད་སར་
ཡང་གསལ་བཏན་བ་ར་ཡན་ཞས་གསངས་ཡད།
ཆས་དད་རང་དབང་ན་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་ག་གཞ་རའ་ཐབ་ཐང་ཞག་
ཡན་པ་དང༌། གང་གསལ་ག་ར་ནག་མ་དམངས་ས་མཐན་རལ་ཁབ་ཀ་
ར་ཁམས་དང༌། ར་ནག་ག་མ་རགས་ས་ཁངས་རང་སང་ག་བཅའ་ཁམས།
ད་བཞན་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་ག་དམ་ཡག་འབ་དན་ནང་གསལ་བར་
བཀད་ཡད་ཀང༌། ར་གཞང་གས་དངས་ས་ལག་བསར་བད་བཞན་པའ་
བཀག་སམ་དང༌། ད་དམ། ཐ་བས་ཀ་བ་ཐབས་འག་བད་མའ་ཆས་དད་
རང་དབང་ག་ཐབ་ཐང་ལ་རག་རལ་ཚབས་ཆན་ཕག་བཞན་ཡད་ལ།
ར་ནག་རང་ཉད་ཀ་ར་ཁམས་སགས་ཀ་དགངས་དན་དང་ལག་བསར་
གཉས་རབ་འགལ་ད་འག་བཞན་ཡད།
བད་ནང་བད་མ་ཚར་ཆས་ལ་དད་པ་དང་ཡད་ཆས་བད་པའ་རང་དབང་
གང་ཡང་མད་པ་དང༌། རལ་གཅས་ཆས་གཅས་ཞས་པའ་ར་དན་ད་ཆས་
ལ་དད་མས་བད་པའ་གཞ་ར་ཞག་ཡན་ཞང༌། ཆས་ལགས་བད་ས་ཁག་
མཐའ་དག་ལ་གཞང་ག་ཐ་བས་ད་དམ་བས་ཏ་གཞང་ག་ལ་ཚལ་གཞར་
བཟང་ཆས་ལ་དད་མས་དང༌། སབ་གཉར། ད་བཞན་ཆས་ལགས་ཀ་བད་
ས་སལ་དགས་ཀ་ཡད།
35
བད་ཀ་ནང་ཆས་བས་གནས་དགན་ས་ཁག་ག་ནང་ཆས་ཀ་གནང་ས་
ཁག་ལ་ར་གཞང་གས་དམ་དག་ད་དམ་བད་ཤགས་ཆ་ར་བཏང་ཡད་པ་
དང༌། མ་མཐད་དགན་ས་ཁག་ནང་རལ་གཅས་རང་ལགས་ཀ་སབ་གས་
དང༌། ཁམས་ལགས་དལ་བསགས་སབ་གསའ་ལས་འགལ་སལ་ཏ་རན་
གཏན་ག་ཆས་ལགས་གནང་ས་ཁག་ལ་འགག་རན་ཚབས་ཆན་ཕག་
བཞན་ཡད་པ་མ་ཟད། བཙན་ཤད་ཀས་སབ་གསའ་ལས་འགལ་སལ་བའ་
རན་གས་དག་འདན་པ་འཇ་བཟང་དང་ཕར་འབད། དགན་པ་ས་བརབ་
པ་སགས་ཀ་གནས་ཚལ་རན་མཐད་ནས་ལག་བཞན་ཡད།
བད་ནང་ཞ་རལ་རས་བད་ཀ་དགན་ས་ཁག་ལ་དམ་དག་བད་ཤགས་ཆ་
ར་བཏང་ཡད་ཅང༌། དགན་སར་ལས་དན་ཚགས་ཆང་བཅའ་སད་ཀས་
རལ་གཅས་རང་ལགས་ཀ་སབ་གས་དང༌། ཁམས་ལགས་དལ་བསགས་
སབ་གསའ་ལས་འགལ་སལ་བ་དང༌། དགན་སར་ཞབ་བཤར་དག་ཐར་
བཅས་སག་ག་ལས་དན་སལ་ཏ་ག་བཙན་འཇ་བཟང་དང༌། ཕར་འབད།
དགན་སའ་ག་བཙན་ག་དལ་བསགས་སབ་གསའ་ལམ་ལགས་དང་སག་
ལམ། ག་བཙན་ག་སང་བ་སགས་སག་གཞ་མང་དག་ཅག་གཏན་འབབས་
ཀས་ག་བཙན་ག་བ་སད་དང་གཏམ་སད་གཉས་ཀར་ཚད་བཀག་དང༌།
སག་གཞའ་ཐག་ནས་ག་བཙན་ཚར་དམ་དག་ད་དམ་བད་ཤགས་ཆ་ར་
བཏང་ཡད། ༢༠༠༨ ལ་རས་ནས་བད་ནང་དགན་ས་ཁག་ག་ག་བཙན་ག་
གངས་འབར་ཤགས་ཆན་མར་ཆག་ཡད་ཅང་། དཔར་མཚན་ད་བད་ཀ་
འབས་སངས་དགན་ད་ ༢༠༠༨ སན་ད་དགན་པའ་སག་ཁངས་ས་དག་
འདན་ཞལ་གངས་ ༨༠༠ ཙམ་ཡད་པ་དང་དགན་པར་ཟར་བཞགས་
སབ་གཉར་བད་མཁན་དག་འདན་པ་ཞལ་གངས་ ༥༠༠ ཙམ་ཡད་པས་
36
བསམས་དག་འདན་ཞལ་གངས་ ༡༢༠༠ ཡད་ཀང། ད་ལ་དག་འདན་པ་
ཞལ་གངས་ ༤༠༠ ཙམ་ལས་མད་པ་རད།
༢༠༡༡ ལའ་ཟ་ ༡༡ ནས་བཟང་བད་ཀ་དགན་ས་ཁག་ནང་དགན་པའ་
གཅག་བས་པ་དག་ག་བད་སར་སལ་འདད་བཏང་ས་བད་ས་ད་ལམ་
ལགས་ཅན་དང་རན་ལན་ཅན་ད་འགར་བཞན་ཡད་པ་དང་། དགན་པ་
དང་ག་བཙན་ལ་ད་དམ་བད་བད་དང་ཆས་ལགས་ཀ་བད་སར་ད་དམ།
ཆབ་སད་ཐག་དམ་དག་དང་རང་རག་གཏང་ཆད་འཆམ་མཐན་མག་
དཔ་དགན་ས་དང་ རལ་གཅས་སན་ཐན་ག་ག་བཙན་ཟར་བ་སགས་ཀ་
ལས་འགལ་སལ་བཞན་ཡད་པ་དང་། དགན་སའ་ནང་ཡད་པ་དགའ་ལས་
གཞ་མགགས་མར་ལག་བསར་བས་ཏ་དགན་ས་ཚང་མར་དབ་འཛན་ག་
ས་པར་དང་རལ་དར། གཞང་ལམ། ཆ། གག རང་འཕན་བརན་འཕན།
གག་བརན། དཔ་དབ་ཁང༌། ཚགས་པར་བཅས་ཡད་པ་དགའ་ལས་གཞ་
སལ་བ་དང་། དགན་པའ་འཛན་སང་ཚན་པ་དམངས་གཙ་བདག་གཉར་
ཨ་ཡན་ལན་ཁང་བཅས་སག་གས་དགན་པ་ད་དམ་ཨ་ཡན་ལན་ཁང་ད་
བསར་བཅས་ཀས་གཞང་ག་ལས་བད་བས་བཞག་གས་དགན་པའ་རང་
འགལ་དབང་ཆ་ཆ་ཚང་སངས་འཛན་དང་དགན་པའ་ད་དམ་ཚན་པའ་
ནང་དམར་ཤག་ཡན་ལག་ཀང་གསར་འཛགས་བས་ཡད། ད་བཞན་བད་
ཀ་དགན་ས་ཆ་གས་ས་ས་བད་མངགས་གཏང་གསར་འཛགས་བས་པ་
མ་ཟད། བད་ཀ་གདན་ས་ཆན་པ་འབས་སངས་དགན་དང་ས་ར། དགའ་
ལན་དགན་བཅས་ས་དག་ཆས་ཉན་རག་དམག་དཔང་མ་ཟན་ང་བའ་
ཐག་དགན་པར་གསར་འཛགས་བས་ཡད།
37
༢༠༡༢ ལའ་ཟ་ ༤ ཚས་༡༩ ཉན་ཀང་གའ་བད་ཀ་ཆ་འཕན་ད་བའ་ཐག་
བད་རང་སང་ལངས་ཐངས་དང་པར་འཆམ་མཐན་མག་དཔའ་དགན་
ས་དང་རལ་གཅས་ཁམས་སང་ག་སན་ཐན་ག་བཙན་ལ་གཟངས་བསད་
བད་པའ་ཚགས་ཆན་ལ་སར་སངས་འཚགས་བས་པ་དང་། བད་རང་
སང་ལངས་ཏང་ཨད་ཀ་ཧའ་ཅ་ཁན་ཆན་ག་ཡས། ༌༌༌༌༌ཏ་ལའ་ར་ཚགས་
ཀ་ཆབ་སད་ཐད་ཀ་ལག་སད་རང་བཞན་དང་ཆས་ལགས་ཐད་ཀ་གཡ་
ཟལ་རང་བཞན། བ་ཐབས་ཐད་ཀ་བས་འཁད་རང་བཞན་བཅས་ལ་ངས་
འཛན་གསལ་པ་བས་ནས་ཏ་ལའ་ར་ཚགས་དང་དབ་མཚམས་གསལ་པ་
ཕ་དགས་ཅས་བརད་ཡད།
བཙན་ཤད་ཀས་དགན་པའ་ག་ཤག་དང་འད་ཁང་ནང་ར་གཞང་ག་
དཔན་རགས་འད་པར་སག་གཤམ། དགན་པའ་ཐག་སང་ར་གཞང་ག་
རལ་དར་སངས་འཛགས་བད་བཅག་པ་སགས་ཀ་ལས་འགལ་ལ་ག་
བཙན་ཚས་དང་ལན་མ་བས་པའ་རན་གས་དག་འདན་པ་འཇ་བཟང་
དང་། དགན་པ་ས་བརབ་པ། ཐ་ན་དག་འདན་པ་རན་འདས་ས་གར་བའ་
གནས་ཚལ་ཡང་ཐན་བཞན་ཡད།
༢༠༡༢ ལའ་ཟ་ ༤ ཚས་ཤར་ད་ཆབ་མད་ས་ཁལ་འཇ་མདའ་རང་ཁངས་
ལན་ཆས་འཁར་དགན་ད་ལས་ཚགས་ཀ་དགན་པའ་འད་ཁང་ནང་རལ་
ཁབ་ཀ་གཙ་འཛན་བཞའ་འད་པར་སག་གཤམ་དང་། དགན་པའ་ཡང་
སང་ད་སར་ལའ་དར་དམར་སངས་འཛགས་བད་བཅག་སབས་དག་
འདན་པ་ཚས་དང་ལན་མ་བས་སབས་ལས་ཚགས་ཀས་དགན་པའ་ཡང་
སང་དར་དམར་སངས་འཛགས་བས་པས་དགང་ལ་མཐ་ཙམ་ཡན་པའ་
དག་འདན་པ་ཞག་སང་རང་དབང་གས་རན་འདས་ས་གར་ཡད་ཅང་།
38
དག་འདན་བངས་རམས་ཀང་དགན་པར་གནས་ཐབས་བལ་ཏ་རང་ཁམ་
ཁག་ཏ་ཕར་ལག་ བས་ཡད་པར་བརན་ད་ཆ་དགན་པ་སང་པར་གར་ཡད་
འདག
༢༠༡༢ ལའ་ཟ་ ༣ ་བད་ལངས་ནག་ཆ་ས་ཁལ་འབ་ར་རང་ག་དགན་
ས་ཁག་ནང་ད་ཡང་ལས་དན་ར་ཁག་གས་དགན་སའ་ནང་སབ་གསའ་
ལས་འགལ་སལ་སབས་རང་དའ་ཁབ་ཁངས་ས་དགན་ས་ཉར་གཉས་
ཙམ་ཡད་ཅང༌། ག་བཙན་ཚས་དང་ལན་མ་བས་པ་དང་དགན་པ་ནས་
ཕ་ལ་ཐན་ཡད་སབས་དགན་ས་མང་ཆ་བར་ག་བཙན་བཅའ་སད་བད་
མཁན་མད་སབས་དགན་པ་ས་བརབ་དགས་ཆགས་ཡད།
༢༠༠༩ ལའ་ཟ་ ༢ ནས་ ༢༠༡༢ ལའ་ཟ་ ༦ བར་བད་མ་གངས་ ༣༨
རང་ལས་མར་སག་གས་”༧རལ་བ་རན་པ་ཆ་བད་ནང་གདན་འདན་
ཞ་དགས།” “བད་ལ་རང་དབང་དགས། “ “ང་ཚར་འག་བ་མའ་ཐབ་
ཐང་དགས། “ “ང་ཚར་ཆས་དད་རང་དབང་དགས།” “བད་ཁ་བ་ཅན་
ལ་རང་དབང་རང་བཙན་དགས།” ཞས་པའ་འབད་ས་སག་ཅང་། རབ་
ཏ་འབར་བའ་མ་ལའ་ཁད་ལག་གཉས་ཐལ་མ་སར་ཏ་ར་གཞང་ལ་ཞ་
རལ་གནང་ཡད་ཅང་། རང་ལས་མར་སག་གས་ཞ་རལ་གནང་མཁན་
མ་གངས་༢༩ རན་འདས་ས་གར་བ་དང་འཚ་ཞགས་རམས་ཀང་འཆ་
གསན་ག་གནས་སངས་ཛ་དག་འག་གནས་ཡད།
བད་ལངས་གཞས་ར་ས་ཁལ་ངམ་རང་རང་མདའ་ཆ་ཤང་ཁངས་ས་ཡད་
པའ་ལན་གཏང་དགན་པར་ལས་དན་ར་ཁག་གས་བཙན་ཤད་ཀས་ཡད་
པ་དགའ་ལས་འགལ་སལ་ཏ་ར་གཞང་ག་རལ་དར་སངས་འཛགས་བད་
དགས་པའ་བཙན་བཀའ་བཏང་ཡང་དག་འདན་པ་ཚས་མངན་གསལ་
39
དད་པས་དགན་ས་ན་ཆས་ལགས་ཀ་བད་ས་སལ་ཡལ་ཞག་ལས་ཆབ་
སད་ཀ་དལ་བསགས་བད་ཡལ་ཞག་མན་པའ་འགལ་བརད་དང་སགས་
རལ་དར་སངས་འཛགས་བད་རར་ང་རལ་བས་པས་དག་འདན་པ་ལ་
འཇ་བཟང་བས་པ་དང་བཙན་ཤད་ཀས་རལ་དར་སངས་འཛགས་བད་
བཅག་ཡད།
༢༠༡༡ ལའ་ཟ་ ༥ ཚས་ ༣༠ ཉན་འབས་སངས་དགན་ད་ལ་ལར་འཆར་
ཅན་ག་སང་གནས་འཚགས་རའ་ག་སག་བད་བཞན་པའ་སབས་ག་བར་
ད་ཉན་གང་ཆ་ཚད་དང་པ་ཙམ་ལ་དགན་པར་བཅའ་སད་ལས་བད་དང་
ས་བད་ཉན་རག་པས་སང་གནས་ཚགས་ཡལ་ད་ཡང་ས་སང་གནས་
འཚགས་ར་འཕལ་ད་མཚམས་འཇག་བད་དགས་པའ་བཙན་བཀའ་
བཏང་ནས་སང་གནས་ལ་ཕབས་མཁན་ཚང་མ་ཕར་ལག་བད་ད་བཅག་
ས་འབས་སངས་དགན་ག་ལམ་མད་ཁག་དང་། སང་གནས་ཚགས་ཡལ་
ག་ཧར་སང་ཁང་ཚན་མཐའ་འཁར་ད་ས་བད་ཉན་རག་པ་དང༌། དག་
ཆས་ཉན་རག་དམག་མས་དམ་དག་དང་སར་གཡང་བས་ཡད།
འབས་སངས་དགན་ག་དག་བསས་འཇམ་དཔལ་དབང་ཕག་དང་། དཔ་
འཁད་དག་རན་དཀན་ཅག་ཉ་མ་གཉས་ཀང་༢༠༠༨ ལའ་ཟ་ ༤ ཚས་
༡༡ ཉན་དགན་པ་ནས་ཆབ་སད་དགས་གཞ་བས་ཏ་འཇ་བཟང་བས།
འཇ་བཟང་བས་རས་གནས་ཚལ་གང་ཡང་ཤས་རགས་མད་པར་གར་
སང་ཆ་མད་ད་གར། ༢༠༡༠ ལའ་ཟ་ ༦ ནང་ལ་ས་གང་ཁར་འབང་
རམ་མ་དམངས་ཁམས་ཁང་གས་དག་བསས་འཇམ་དཔལ་དབང་ཕག་
ལ་ཚ་བཙན་དང་། ད་བཞན་དཔ་འཁད་དག་རན་དཀན་ཅག་ཉ་མར་
དས་བཀག་བཙན་འཇག་ལ་ ༢༠ བད་རའ་ཁམས་ཐག་བཅད་ཡད་སར་
40
གསལ་བསགས་ཙམ་ལས་ཞབ་ཕའ་གནས་སངས་ཤས་རགས་མད་པ་
རད།
བད་ལངས་ཆབ་མད་ས་ཁལ་འཇ་མདའ་རང་མ་དམངས་ཁམས་ཁང་
གས་ ༢༠༠༩ ལའ་ཟ་ ༥ ཚས་ ༢༢ ཉན་འདན་ཆས་འཁར་དགན་ག་
མཁན་པ་རན་བསན་འཛན་རལ་མཚན་ལགས། དགང་ལ་ ༣༧ ཕབས་
པ་ཁང་གས་དགན་དའ་ནང་མ་རགས་ཁ་བལ་ག་ལས་འགལ་ས་འཁད་
བད་མཁན་ག་བད་གཏ་གཙ་བ་དང༌། ཏ་ལའ་ར་ཚགས་ཀ་ངན་སལ་
རས་འབང་བ་སགས་ཀ་ཉས་མང་འག་དས་བཀག་བཙན་འཇག་ལ་ ༡༥
བད་རའ་ཁམས་ཆད་བཏང་བ་དང༌། དགང་ལ་ ༥༠ ཡན་པའ་དག་བསས་
ཟར་པ་རན་ཉ་གཅག་དང༌། གཉར་ཟར་རན་ངག་དབང་བཀ་ཤས། དགང་
ལ་ ༥༡ ཕབས་པ། གཉར་ཟར་ག་བཀ་ར། དགང་ལ་ ༣༠ ཡན་པ་བཅས་
ལ་འབར་རས་གཡགས་པ་དང་མ་རགས་ཁ་བལ་གཏང་མཁན་སགས་
ཀ་བད་གཏ་གཙ་བར་ཡན་པའ་ཉས་མང་འག་ཁག་ས་སར་དས་བཀག་
བཙན་འཇག་ལ་ ༡༥ རར་ཁམས་ཐག་བཅད་པ་དང༌། དབ་མཛད་ཆན་
མ་རན་འཇམ་དབངས་ཤས་རབ་ལགས། དགང་ལ་ ༤༢ ཕབས་པ། ༢༠༠༩
ལའ་ཟ་ ༡ ཚས་ ༡༦ ཉན་ྋགང་ས་མཆག་ལ་མཚན་སད་ཞ་དགས་པ་
སགས་ཀ་དན་ཚན་ས་ཚགས་འཁད་པའ་ཡག་ཆའ་ཐག་མཚན་རགས་
བཀད་དགས་སར་བརད་སབས་ཁང་ནས་ཁས་ལན་ར་བ་ནས་མ་བས་
སབས་མ་རགས་ལ་ཁ་བལ་གཏང་མཁན་དང༌། ཏ་ལའ་ར་ཚགས་ཀ་ངན་
སལ་རས་འབང་པ་ཡན་པ་སགས་ཀ་ཉས་མང་འག་དས་བཀག་བཙན་
འཇག་ལ་ ༡༣ ཁམས་ཐག་བཅད་ཡད་པ་རད། ད་མན་དག་བསས་ཟར་པ་
ཚ་རང་དཔལ་ལན་ལགས། དགང་ལ་ ༣༦ ཕབས་པར་རལ་ཁབ་ཀ་བད་
འཇགས་ལ་གཏར་བཤགས་དང༌། མ་རགས་ཁ་བལ་ག་ངན་སལ་རས་
41
འབངས་ཡན་པ་སགས་ཀ་ཉས་མང་འག་དས་བཀག་བཙན་འཇག་ལ་
༡༢ བཏང་ཡད་པ་རད།
མཚ་སན་ཞང་ཆན་མཚ་ཤར་ཁལ་ཧ་ལང་ཧད་རགས་རང་སང་རང་
ཁངས་ས་ཡད་པའ་བ་ཁང་དགན་ད་ ༢༠༠༩ ལའ་ཟ་ ༦ ཚས་ ༢༧ ཉན་
ས་གནས་ཆས་དན་ཅད་དང༌། རང་ག་ས་བད་ཉན་རག་མ་ས་བཅས་ལས་
སབ་པའ་ཚགས་ཆང་ཞག་འབར་ཏ་དགན་པའ་དག་བསས་བ་བཟང་
ཚལ་ཁམས་ལགས་ས་དགན་པར་ཆབ་སད་ཀ་སབ་གས་སལ་དགས་
སབས་དགན་པའ་ག་པ་ཡངས་རགས་ཚགས་འདར་འཛམས་དགས་པའ་
ཚགས་བར་གཏང་དགས་སར་བརད་ཡད།
དག་བསས་བ་བཟང་ཚལ་ཁམས་ལགས་ཀས་དགན་པའ་དག་འདན་
ཚར་ཚགས་འདར་ཡང་དགས་པའ་གསལ་བར་བཏང་ཡང་དག་འདན་
གཅག་ཀང་ཚགས་འདར་མ་ཡང་བར་བརན། རང་ལས་བད་ཀས་ཐངས་
དའ་སབ་གསའ་ལས་འགལ་སལ་མ་ཐབ་པའ་འགན་འཁ་གཙ་བ་དག་
བསས་ལ་ཐག་ཡད་པ་དང༌། དས་རན་ནས་ག་དམངས་སབ་གས་ཡག་པ་
བརབ་ཀ་མད་པ་དང༌། དགན་པའ་སག་ཁམས་ཡག་པ་མད་པ། དགན་
པའ་འགན་འཁར་མཁན་ཞག་གས་ག་པ་གཅག་ཀང་ཚགས་འདར་
བསངས་མ་ཐབ་པར་དགས་གཞ་ཡད་པ། སད་གཞང་ག་ཁམས་ལགས་
སབ་གས་དང་ལན་མ་བས་པ་སགས་ཀ་སན་འཛགས་བས་ཏ་དགན་པའ་
འགན་འཁར་བའ་མང་གནས་མད་པ་བཟ་ར་དང་སགས་དགན་པ་ནས་
ཕར་འབད་བད་ར་དང༌། ཆས་ལགས་མ་སའ་ཐབ་ཐང་མད་པ་བཟས་
ཏ་ཕས་འབང་དགན་པ་གཞན་ལ་ཡང་འཛལ་ཞགས་བད་མ་ཆག་ཅས་
བརད་ད་དགན་པ་ནས་ཕར་འབད་བས་ཡད་པ་རད།
42
༢༠༠༨ ལ་རས་ནས་བད་ནང་དགན་ས་ཁག་ག་ག་བཙན་ག་གངས་འབར་
ཤགས་ཆན་མར་ཆག་ཡད་ཅང་། དཔར་མཚན་ད་བད་ཀ་འབས་སངས་
དགན་ད་ ༢༠༠༨ ལའ་སན་ད་དགན་པའ་སག་ཁངས་ས་དག་འདན་ཞལ་
གངས་ ༨༠༠ ཙམ་ཡད་པ་དང་དགན་པར་ཟར་བཞགས་སབ་གཉར་བད་
མཁན་དག་འདན་པ་ཞལ་གངས་ ༥༠༠ ཙམ་ཡད་པས་བསམས་དག་
འདན་ཞལ་གངས་ ༡༢༠༠ ཡད་ཀང། ད་ལ་དག་འདན་པ་ཞལ་གངས་
༤༠༠ ཙམ་ལས་མད་པ་རད། ལག་པར་ད་ཀར་དགན་ད་དག་འདན་པ་
འཇ་བཟང་དང་ཕར་འབད། རང་འགལ་ངང་དགན་པ་ནས་ཐན་རར་
སལ་སང་བད་པ་སགས་ཀས་དག་འདན་པའ་གངས་ཚད་མངན་གསལ་
དད་པས་ཉང་ད་འག་བཞན་ཡད། ད་བཞན་དགན་པའ་བ་མ་དང་དཔ་
འཁད་དག་རན་སགས་འཇ་བཟང་བཙན་འཇག་བས་པར་བརན་དགན་
ས་འགའ་ར་སང་ཉན་ཆན་པ་ཆགས་ཡད།
བད་ནང་ཆས་ལགས་ཀ་བད་ས་སལ་ཡལ་ཁག ༡༧༠༠ དང་། ག་བཙན་
ཁ་ ༤་༦ ཡད་པ་དང༌། ས་ག་ཟ་བ་སགས་སལ་རན་ག་ཆས་ལགས་བད་
ས་འད་མན་སལ་བཞན་ཡད་ཅས་འཁད་འདག འན་ཀང་ཟ་ 6 ཚས་
10 ཉན་ཀང་གའ་བད་ལངས་གསར་གར་ད་བའ་ཐག་བད་ལངས་ས་
གང་ཁན་ཏང་ཡན་མ་གངས་ཁ་ 20་8 ཡད་པ་དང་། ལངས་ཡངས་ཀ་
མ་འབར་བར་ཆ་7་2 ཟན་པ་དང༌། ལངས་ཡངས་ས་ཏང་སག་འཛགས་
ཀ་བད་ས་སལ་ཡལ་ཁ་ 1་2 ཡད་པ་རད། ༢༠༡༡ ལར་ར་ནག་རལ་
ཡངས་མ་འབར་ཞབ་བཤར་ཐངས་ལ་པའ་སན་ཐའ་ནང་འཁད་པར་
གཞགས་ན། བད་རང་སང་ལངས་ས་སད་འཛན་གང་ཚ་ 5200 ཡད་
པ་དང༌། གཏན་སད་མ་འབར་མ་གངས་ 3002166 ཡད་པ་དའ་ནང་
43
བད་རགས་མ་གངས་ 2716389 ཡད་པས་བད་རགས་ཀ་མ་འབར་
སའ་བར་ཆ་ 90༌48% ཟན་ལགས་ལར་ན་ཏང་ཡན་ག་གངས་འབར་
དང་བད་ས་སལ་ཡལ་སར་ཚད་ཀ་ཐག་ནས་བད་ནང་ཆས་ལགས་ཀ་
བད་ས་སལ་ཡལ་ལ་དམ་དག་དང་ཚད་འཛན་བཀག་སམ་བད་པ་མངན་
ཐབ།
ས་དམངས་ཀ་ས་བརད་རང་དབང་ལ་འགན་ལན་བང་བ་དང་། ཉ་ལམ་
ད་ར་ས་དམངས་ཀ་བསམ་ཚལ་སན་པའ་ཐབ་ཐང་ག་བརད་ལམ་གསར་
པ་ཞག་ཆགས་ཡད། ༢༠༡༠ ལའ་མཇག་ཏ་ཀང་གའ་ད་བ་བད་སད་བད་
མཁན་མ་གངས་དང་འཕར་ ༤༌༥༧ ཟན་པ་དང་། ད་འབལ་ཁབ་གདལ་
འག་ཚད་བར་ཆ་ ༣༤་༣ ཟན་ཡད། འཛམ་གང་ག་ཆ་སམས་ཀ་ཆ་ཚད་
ལས་བརལ་བ་དང་། ད་ལ་ཀང་གའ་ནང་ད་ར་ཁག་ཁ་ ༥༥༢ ཡད་ཅས་
བཀད་འདག
དན་དངས་ཐག་ད་ར་སགས་ནང་མ་རགས་ཀ་སད་ཡག་དང་། རག་
གཞང་། གམ་སལ། དང་བདན་གནས་ལགས། ད་བཞན་གཞང་དང་ལ་
སད་ཕན་བ་མ་མཐན་པའ་བསམ་ཚལ་སན་པར་རལ་ཁབ་བད་འཇགས་
ལ་གནད་སན་དང་། རལ་ཁབ་ཁ་བལ་གཏང་མཁན། དལ་བསགས་ངན་
སལ་སགས་ཀ་ཉས་མང་འད་མང་བཏགས་ནས་ད་ར་ས་བརབ་བཅག་པ་
དང་། རམ་ཡག་སལ་མཁན་འཇ་བཟང་དང་། གར་སང་ཆ་མད། ད་
བཞན་ཁམས་ཆད་བཅད་པའ་གནས་ཚལ་ཐན་བཞན་ཡད།
༢༠༡༢ ལའ་ཟ་ ༥ ཚས་ ༡ ནས་བཟང་བད་རང་སང་ལངས་ནང་གནས་
འཕན་ད་ར་དང་བརད་ལམ་ཁག་བཀག་སམ་ག་སག་གཞ་གསར་པ་
ཞག་ལག་བསར་བད་འག་ཚགས་ཡད་པ་དང་། བད་རང་སང་ལངས་
44
ས་གནས་སད་གཞང་གས་(ཁ་པར་དང་གནས་འཕན་ད་ར་སད་མཁན་
རམས་ཀས་ཐབ་ཐང་ལག་ཁར་ང་མ་གསལ་འདན་དགས་པའ་གཏན་
འབབས།) ཞས་པའ་དན་ཚན་ ༡༦ ཅན་ག་སག་གཞ་ཞག་གཏན་འབབས་
ཕ་བསགས་ཀས་དངས་ས་ལག་བསར་བད་འག་ཚགས་ཡད།
དམ་བསགས་སག་གཞ་དའ་ནང་བད་རང་སང་ལངས་ཀ་ཁངས་ས་
ཡད་པའ་གནས་འཕན་ད་རའ་འབལ་མཐད་ཞབས་ཞ་ས་ཁག་དང་། ད་
ཁང་། གསལ་མགན་ཁང་། ཆང་ཁང་། གནམ་ཐང་ག་སག་སད་ཁང་
སགས་ཀས་མང་ཚགས་ད་རར་ཞགས་སབས་ངས་པར་ད་མ་ར་རའ་
ཐབ་ཐང་ལག་ཁར་ཐ་འགད་བས་ཏ། ད་ར་འཛལ་སབས་ཀ་མང་རགས་
དང་། ད་རར་ཞགས་པའ་དས་ཡན། ད་གནས་བརད་ལམ། ད་ར་
ཞབས་ཞ་ཁང་ག་ས་བང་བཅས་ཉན་ལར་བས་སག་གནང་ས། ཉན་ ༦༠
ནང་ཚད་ད་ས་གནས་ར་གཞང་ག་ད་ར་ད་དམ་ཁང་དང་། ཉན་རག་
ཁང་བཅས་ས་སན་ཐ་ར་འབལ་དགས་པའ་སར་བཀད་འདག
བད་རང་སང་ལངས་ནང་དབ་སལ་བས་ཡད་པའ་གནས་འཕན་ད་
རའ་གང་སགས་དང་། ཟན་བས། ཝ་པའ། འཚལ་བཤར་ད་བ། ལག་
ཁར་ཁ་པར་ག་ད་ལམ་ཞབས་ཞ་ས་ཁག་བཅས་ཀས་ཀང་། བད་རང་
སང་ལངས་ཀ་འབལ་ཡད་ལས་ཁངས་ནང་ཐ་འགད་བས་ཏ། གནས་
འཕན་ད་རའ་ད་དམ་ལག་རལ་དང་ཞབ་བཤར་སག་གཞ་ཁག་ལག་
བསར་བ་དགས་པ་འཁད་འདག
༢༠༡༢ ལའ་ཟ་ ༢ ཚས་ ༡༥ ཉན་བད་རང་སང་ལངས་ཀ་ཏང་ཨད་ཧའ་
ཅ་ཁན་ཆན་ག་ཡས། ་ལངས་ཡངས་ཀ་དལ་བསགས་རག་གནས་ཚགས་
45
འདའ་ཐག་བད་ལངས་ས་ད་ར་ཁ་པར་བད་སད་བད་མཁན་ག་དངས་
བདན་ད་བདག་ཐ་འགད་བད་པའ་ཕན་ནས་དག་མཚན་བཏན་ས་ད་
རའ་ཆ་འཕན་ལ་ཞབ་ད་དམ་བད་རར་འཐས་ཚང་ད་བཏང་ནས་ས་ཐག་
དང་ད་རའ་སམ་འཛལ་འགག་བཅས་ཀ་མ་ལག་ཞག་ཆགས་པ་བས་
ཏ་ལངས་ཡངས་ཀ་ས་ཁན་ས་ལ་ག་བཞ་མ་ཁ་ ༡༢༠ ཡངས་ཤང་ར་ཆ་
བའ་མཐའ་ཁལ་ཐག་ཏང་ཀང་དབང་ག་སད་ས་གཟགས་བརན་ག་ཐབ་
པ་མཐང་ཐབ་པ། དག་འཛན་སབས་ཤགས་དང་ཏ་ལའ་ར་ཚགས་ཀ་
སད་ས་དང་གཟགས་བརན་ག་མ་ཐབ་པ་དང་མཐང་མ་ཐབ་པ་བད་ཐབ་
དགས་ཅས་བརད་ཡད།
༢༠༠༩ ལའ་ཟ་ ༡༠ ཚས་ ༡ ཉན་ར་ནག་ག་རལ་སན་དས་ཆན་ཉན་མར་
བད་ལངས་ནག་ཆ་ས་ཁལ་སག་རང་ར་ར་གང་ཚའ་རལ་སང་དང༌། ཉ་
མ་དབང་ཕག ཡ་ཤས་ནམ་མཁའ་བཅས་ན་གཞན་གསམ་ར་གཞང་ག་
ཉན་རག་པས་འཇ་བཟང་གས་ནག་ཆ་ས་ཁལ་ད་ཁད་ནས་གར་སང་ཆ་
མད་གར་ཡད་པ་རད། ན་གཞན་གསམ་ན་རན་ད་ད་ར་བལ་ཀག་བད་
རར་དགའ་མས་ཆན་པ་བད་མཁན་ཞག་ཡན་པ་དང༌། ཁང་གསམ་ག་
ཟན་བས་དང༌། ད་གནས་ནང་ད་ྋགང་ས་མཆག་ག་ས་པར་དང་བཀའ་
སབ་ཁ་ཤས་བཞག་ཡད་པར་ཕ་རལ་ད་འབལ་བ་ཡད་ཚལ་སགས་ཀ་
ཉས་མང་བཏགས་ནས་འཇ་བཟང་བས་ཡད།
༢༠༠༩ ལའ་ཟ་ ༡༡ ཚས་ ༢༠ ཉན་ཀན་སའ་ཞང་ཆན་ཀན་ལ་ཁལ་འབང་
རམ་མ་དམངས་ཁམས་ཁང་གས་མཆད་མ་ད་རའ་ད་དམ་པ་དཀན་
མཆག་ཚ་འཕལ་ད་རའ་ནང་ར་གཞང་ག་ལངས་ཕགས་དང་མ་མཐན་
པའ་རམ་ཡག་དང༌། དཔར་རས་འགམས་བཀད་བས་པ་སགས་རལ་ཁབ་
46
ཀ་གསང་བ་ཕ་གར་བས་པའ་ཉས་མང་འག་དས་བཀག་བཙན་འཇག་ལ་
༡༥ ཁམས་ཆད་བཏང་བ་དང༌། ད་བཞན་མག་ལག་བད་རགས་རང་སང་
ཁལ་ཁར་ཡག་ཚགས་པའ་པར་པ་དང༌། ལང་དཀར་དགན་པའ་ག་ཀན་
དགའ་ཚངས་དབངས་ངམ་སག་མང་ལ་གངས་ཉད་ད་འབད་པ་ཁང་ཉད་
ཀང༌། བད་ཀ་སད་ཡག་ད་རའ་ཟན་བས་སང་བཀད་པའ་རམ་ཡག ཁ་
བལ་བ་ང་མ་ད་ས་རད་དམ། ཞས་པ་དང༌། ར་ནག་ག་ངས་པར་ད་ཏ ་
ལའ་བ་མར་དགངས་དག་ཞ་དགས་ཞས་པའ་རམ་ཡག་དང་པར་རས་
དག་ལས་གསང་བ་ཕ་གར་ག་ཉས་མང་བཀལ་ཏ་ཀན་ལ་འབང་རམ་མ་
དམངས་ཁམས་ཁང་གས་དས་བཀག་བཙན་འཇག་ལ་ ༥ ཁམས་ཐག་
བཅད་ཡད་པ་རད།
ཉ་བའ་ལ་གཉས་ནང་གངས་ཉང་མ་རགས་དང་བད་མད། བས་པ། ལ་
ན་མཐ་བ་དང་དབང་པ་སན་ཅན་བཅས་ཀ་ཁ་དབང་འགན་ལན་ཤགས་
ཆ་བང་ཡད། འགལ་སད་འཅར་གཞ་གཏན་འབབས་དམགས་ཚད་
དན་འཁལ་བང་ཡད། གངས་ཉང་མ་རགས་ཀ་ཁམས་མཐན་ཐབ་ཐང་
ཁམས་ལར་འགན་ལན་ཐབ་ཡད་ཅས་འཁད་འདག
ར་ནག་ར་ཁམས་ཀ་དན་ཚན་ ༡༡༢ ནས་དན་ཚན་ ༡༢༢ བར་མ་རགས་
ས་ཁངས་སར་བཤད་ད་གངས་ཉང་མ་རགས་གནས་སད་ཁལ་ད་མ་
རགས་ས་ཁངས་རང་སང་ལམ་ལགས་ལག་བསར་བས་ཏ་རང་སང་ག་
དབང་ཚད་ཆ་ཚང་ཡད་པ་བརད་ཡད། ལག་པར་ད་ ༡༩༨༤ ལའ་ཟ་ ༥
ཚས་ ༣༡ རལ་ཡངས་མ་དམངས་འཐས་མའ་ཚགས་ཆན་སབས་དག་
པའ་ཚགས་འད་གཉས་པའ་ཐག་གས་འཆམ་བང་བའ་མ་རགས་ས་
47
ཁངས་རང་སང་བད་ཕགས་སར་ག་ཀང་ཧ་མ་དམངས་ས་མཐན་རལ་
ཁབ་ཀ་བཅའ་ཁམས་དར་དན་ཚན་ ༦༧ ཡད་པ་དང༌། དའ་ནང་གང་ལ་
གང་འཚམས་དམགས་བསལ་ག་ཐབ་ཐང་མང་པ་ཞག་བརད་ཡད་ཀང་
ད་བར་མ་ལ་ ༥༠ ལག་ཙམ་རང་དན་དངས་ཐག་གངས་ཉང་མ་རགས་
གནས་སད་ཁལ་ད་ཁམས་གཞ་ད་དག་གས་འགན་སང་དང་འགན་ལན་
གང་ཡང་ཐབ་ཀ་མད།
བད་རང་སང་ལངས་ཟར་བའ་དམར་ཤག་ཚགས་པ་ན་རང་སང་ལངས་
ཀ་དབང་ཚད་མཐ་ཤས་ཚན་པ་ཞག་ཡན་ཞང༌། ད་བར་བད་ཀ་ལས་དན་
མཐའ་དག་ལ་བཀད་འདམས་དང་ད་དམ་བད་མཁན་ག་དབང་ཚད་མཐ་
ཤས་ཤག་ཡན་ཞང༌། རང་སང་ལངས་དམར་ཤག་ཚགས་པའ་ས་ཁབ་ད་
དབས་དམར་ཤག་ཚགས་པས་ཐད་བསས་བད་ཀ་ཡད་པ་དང༌། ད་བར་
འདས་པའ་ལ་ ༥༠ ལག་ཙམ་ནང་བད་མ་གཅག་ཀང་བས་བཞག་བད་
མང་མད་པར་ཚང་མ་ར་མ་རགས་བས་བཞག་བས་ཡད།
བད་ནང་ས་གནས་ཀ་ལས་དན་མཐའ་དག་ག་འག་འཁད་སག་ཤང་
དམར་ཤག་ཚགས་པ་ཡན་པ་དང༌། བད་ཀ་ས་ཁལ་ཁག་ནང་སད་འཛན་
ག་རམ་པ་ཁག་ནང་དམར་ཤག་ག་ཡན་ལག་ཆད་འཛགས་ཀས་ལས་
དན་མཐའ་དག་ལ་བཀད་འདམས་དང་འག་འཁད་བད་ཀ་ཡད། བད་
རང་སང་ལངས་ལ་བར་ཆ་མཚན་ན། བད་རང་སང་ལངས་ཨ་ཡན་ལན་
ཁང་ན་བད་རང་སང་ལངས་ནང་དམར་ཤག་ཚགས་པ་མཐ་ཤས་ད་ཡན་
ཞང༌། དས་བད་རང་སང་ལངས་སད་གཞང་དང༌། ལངས་མ་དམངས་
འཐས་ཚགས། ལངས་ཁམས་ཁང༌། ལངས་ཞབ་དཔད་ཁང་བཅས་ཀ་ལས་
དན་ཁག་བཀད་འདམས་དང་འག་འཁད། སངས་འཛན་བད་ཀ་ཡད།
48
དའ་འག་ས་ཁལ་ཁག་ག་དམར་ཤག་ཚགས་པ་ཡན་ཞང༌། ས་ཁལ་ག་
ལས་དན་ཁག་ལ་འག་འཁད་བད་ཀ་ཡད།
བད་རང་སང་ལངས་ལ་བར་ཆ་མཚན་ན། བད་རང་སང་ལངས་མ་
དམངས་འཐས་ཚགས་ན་ཁམས་ཐག་ནས་རང་སང་ལངས་ནང་ག་
དབང་ཚད་མཐ་ཤས་ཡན་ཀང༌། ད་བར་དམར་ཤག་ཚགས་པའ་བཀད་
འདམ་ཁ་ནའ་འག་ལས་དན་སལ་བཞན་ཡད། བད་རང་སང་མ་དམངས་
འཐས་ཚགས་ཀ་འཐས་མ་རམས་ཀ་མ་འག་རམས་གང་ཁན་ཏང་ག་
ཚགས་པ་ཁག་ནས་མཐན་སར་ང་སད་ཞས་པའ་མ་འག་རམས་འས་
འདམས་བད་པ་ལས་མ་མང་རང་ངས་ནས་འས་འདམས་བད་པའ་ཐབ་
ཐང་གང་ཡང་མད།
མ་རགས་ས་ཁལ་རང་མ་རགས་ཀ་སད་ཡག་དང་། རག་གཞང་། གམས་
སལ་སགས་རན་འཛན་དང་གང་འཕལ་གཏང་རར་བཀག་སམ་དང་
དམ་དག་བད་ཀ་ཡད། མ་རགས་ཀ་ལ་ར་དང་སད་ཡག་སགས་ཡར་
རས་དང་རན་འཛན་བད་མཁན་ལ་ཆབ་སད་དགས་གཞ་བས་ཏ་མ་
རགས་ཁ་བལ་གཏང་བའ་ཉས་མང་བཏགས་ནས་འཇ་བཟང་དང་བརམ་
བ་བཀག་སམ་བད་ཀན་ཡད། ད་བཞན་ཁམས་འཛན་ཚན་པས་ཁམས་
ལགས་ཀ་ས་མཚམས་ལས་བརལ་ཏ་སབ་རང་སབ་འཛན་ག་བ་ཐབས་
སལ་བ་དང་། མ་རགས་དབ་འབད་བས་ཏ་པ་ཅང་གང་ཁར་བཅས་ས་
མགན་ཁང་ནང་བད་མ་དང་ཧད་རགས་སབས་ཚ་ཐ་འགད་ཞབ་ཚགས་
དང་ད་སང་བད་དགས་པ། ས་བད་ཚན་པར་འཕལ་ད་སན་གསང་ཞ་
དགས་པའ་གསལ་བསགས་མངན་གསལ་ད་མགན་ཁང་སར་འགམས་
བས་ཡད།
49
༢༠༡༠་་་་་་༢༠༢༠ ལའ་མཚ་སན་ཞང་ཆན་ག་འབང་རང་སབ་གས་བསར་
བཅས་དང་འཕལ་རས་འཆར་འགད་ཅས་པའ་སབ་གས་བསར་བཅས་
ཀས་སད་གཉས་ལམ་ལགས་ལ་བསར་བཅས་བཏང་ས་རལ་ཁབ་ཀ་རན་
སད་ཀ་སད་ཡག་སབ་འཁད་ཀ་སད་ཡག་གཞར་ར་བད་རའ་གཏན་
འབབས་ལག་བསར་བད་ར་འག་ཚགས་ལ་ཉ་བའ་སབས་དར་མཚ་སན་
ཞང་ཆན་ག་ར་ལ་ཁལ་གཙས་པའ་ས་གནས་མང་པ་ཞག་ཏ་སབ་ཕག་ག་
གཞ་ར་ཆ་བའ་རམས་སན་ཁམ་སར་ག་ང་རལ་ལས་འགལ་སལ་ཏ་མ་
རགས་འད་མཉམ་དང༌། སད་ཡག་རང་དབང༌། ཞས་པའ་སར་ཡག་དང་
འཕད་དར་འཕར་ཏ་འབད་ས་བསགས་ནས་ས་གནས་གཞང་ག་སབ་
གས་བསར་བཅས་ཀ་འཆར་འགད་ལག་བསར་བད་ར་མཚམས་འཇག་
ཡང་བའ་དགས་འདན་བཏན་ཡད།
འབར་ཁམས་མ་རགས་མཐ་འབང་སབ་གའ་ ༢༠༡༠ ལའ་སབ་ཐན་
སབ་མ་དང་གནམ་ལགས་ཚགས་པར་ག་རམ་སག་པ་བསད་ནམས་རན་
ཆན་དང༌། བསད་ནམས་དན་གབ། ཡར་རས། གགས་ལན་བཅས་ལ་སབ་
གའ་ནང་ད་ས་བ་ལའ་ཞ་བའ་གསར་བརར་རས་དན་ག་འད་འཛམས་
བས་པ་དང༌། གནམ་ལགས་ཚགས་པར་ཐག་ད་གའ་སབ་མ་ཚས་མ་
རགས་འད་མཉམ་མད་པ་དང༌། ར་གཞང་གས་གཉའ་གནན་འད་མན་
ས་ཚགས་བས་སར་ག་རམ་ཡག་སགས་ཚགས་པར་ཐག་བཀད་པ་དང་
འབལ་དགས་གཞ་བས་ཏ་༢༠༡༠ ལའ་ཟ་ ༣ ཚས་ ༡༧ ཉན་འཇ་བཟང་
བས་ཡད།
འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་སབ་གས་སར་ལ་ལ་གཉས་ནང་རམ་པ་ཅ་རགས་
བརད་ད་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་ག་སབ་གས་དང་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་ག་
50
ཤས་ཡན་བརད་སལ་དང་དར་སལ་བཏང་བ་དང་། ས་དམངས་ཀ་འག་
བ་མའ་ཐབ་ཐང་ངས་འཛན་དང་ཁ་དབང་སང་སབ་ནས་སབས་མངན་
གསལ་དད་པས་མཐ་ར་ཕན་པ། འགལ་སད་འཆར་གཞ་གཏན་འབབས་
ཁག་ལགས་གབ་བང་ཡད།
ར་ནག་གཞང་རལ་ཚགས་ཀ་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་ལས་འཛན་ལན་
ཚགས་ཀ་ཚགས་མ་རལ་ཁབ་ཞག་ཡན་ཡང་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་ཤས་
ཡན་དར་སལ་གཏང་རར་འགན་འཁ་གང་ཡང་འཁར་ག་མད། འདས་
པའ་ལ་གཉས་ནང་སད་ཁམས་ཚན་པར་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་སར་ཟབ་
སང་སད་པ་བརད་པ་ཙམ་ལས་ཁ་ཙམ་ལས་ལག་ལན་གང་ཡང་བང་
མད། གཞ་རམ་སབ་ག་དང་ས་དམངས་ཁད་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་ཤས་
ཡན་སབ་གསའ་ལས་འགལ་གང་ཡང་སལ་མད་པ་མ་ཟད། འག་བ་མའ་
ཐབ་ཐང་སང་སབ་བད་མ་འཇ་བཟང་བས་པའ་གནས་ཚལ་ཡང་ཡང་
ཐན་ཡད། བ་བང་དགན་པའ་ག་འཇགས་མད་ཀས་ས་བད་ཚན་པས་
ཁམས་ཀ་ས་མཚམས་བརལ་ནས་མ་དམངས་ཐག་དག་གནན་བས་པར་
སན་བརད་པར་འཇ་བཟང་བས་ཡད། ད་བཞན་འདས་པའ་ལ་གཉས་
ནང་འག་བམའ་ཐབ་ཐང་ག་ད་ར་འགའ་ར་ས་ཕ་ཡད། དཔར་ན་བད་
ལངས་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་ད་བ་སགས་ནང་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་
རག་རལ་ག་གནས་ཚལ་གཅག་ཀང་མད་པར་ཡར་རས་གཏང་སར་མ་
གཏགས་མད། ལག་པར་ད་རལ་ཚགས་ཀ་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་དམ་
ཡག་གཅག་ཀང་བད་ཡག་ཐག་པར་བསན་བས་མད་པས་བད་མ་ཞག་
ནས་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་ག་ཤས་ཡན་ཐག་རས་ལན་བད་འདད་ཀང་
དའ་སར་ག་ཡག་ཆ་བད་ཡག་ནང་ར་བ་ནས་མད་པ་རད།
51
ཉ་ལམ་རལ་སའ་ཁན་ནས་ར་ནག་གཞང་གས་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་
རག་རལ་ཚབས་ཆན་གཏང་བཞན་པར་སན་བརད་ཤགས་ཆར་ཕགས་
བཞན་པ་དར་གཡལ་ཐབས་ས་ཡ་རབ་དང་། ཨ་ར། དབན་ཇ། ཧ་ལན།
འཇར་མན། ཨ་ཏ་ལ་ཡ་སགས་དང་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་ག་སར་སད་
ཆ་བཤད་རས་ཐངས་མང་བས་ཀང་ཕགས་གཉས་དབར་བར་ཐག་ཉ་ར་
གཏང་ཐབ་མད་པ་དང་། ར་གཞང་གས་ལ་བ་མཁགས་བཟང་གས་ཀང་
གའ་ལམ་ལགས་ཀ་གནས་སངས་དང་ལ་གབ། རག་གཞང་གམ་སལ་
སགས་ར་མཚན་བརད་ད་དམ་ཡག་ནང་དན་དན་འཁལ་བད་ཀ་མད་པ་
དང་། འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་དམ་ཡག་ནང་དན་ཡངས་ཁབ་རང་བཞན་
དང་གཅག་འགར་རང་བཞན་ཁས་ལན་བད་ཀ་མད།
ད་བཞན་ཉ་ལམ་པ་ཅང་སགས་ས་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་གང་སགས་
ཚགས་འད་ཐངས་གཉས་སངས་འཚགས་བས་ཡད་ཀང་། ཚགས་འདའ་
ནང་དངས་ཡད་ཀ་དཀའ་ངལ་འཕད་བཞན་པའ་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་
ག་གནས་སངས་སར་གང་སང་ཕན་བ་ཙམ་ཡང་བས་མད་པ་མ་ཟད།
ཚགས་བཅར་བའ་ཁད་ར་ནག་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་སང་སབ་པ་དང་
གཞང་འབལ་མ་ཡན་པའ་ཚགས་པ། བད་དང་ཤན་ཅང་སགས་འག་བ་
མའ་ཐབ་ཐང་དན་གཉར་ཅན་རང་གཅག་ཀང་གདན་ཞས་བས་མད།
ར་ནག་སད་འཛན་ཧའ་ཅན་ཐའ་ཡས་ ༢༠༠༨ ལའ་ཟ་ ༡༢ ཚས་ ༡༠
ཉན་པ་ཅང་ད་ཚགས་པའ་རལ་སའ་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་ཡངས་
ཁབ་གསལ་བསགས་སལ་ནས་ལ་ང་ ༦༠ འཁར་བར་དན་གས་ཞ་བའ་
བཞགས་མལ་ཚགས་འདར་སངས་པའ་ཡ་གའ་ནང༌།“་་་་་་་་་་ཕགས་
ཡངས་ནས་འབར་འབང་ས་ཚགས་འཛགས་སན་བད་པ་དང༌། མགགས་
52
མར་ས་ཚགས་རང་ལགས་ཀ་དང་རབས་ཅན་སལ་འདད་བད་པའ་ནང་
ང་ཚས་སར་རན་ལར་མ་གཙ་བར་འཛན་པ་རན་འཁངས་དང༌།་་་་་་་་་་་
་་་མ་དམངས་ཀ་འཚ་གནས་ཐབ་ཐང་དང་འཕལ་རས་ཐབ་ཐང་འགན་
སང་ཐབ་པ་བ་ར་དས་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་འགན་སང་བད་པའ་གཙ་
གནད་ཐག་འཇག་དགས་ཅས་བརད་ཡད།
བད་མའ་ཞ་རལ་ལ་ཁག་ད་བ་བའ་དག་གནན་དང། བད་མ་རགས་ཀ་
ལ་ར་དང། རག་གཞང་སང་སབ་དང་གང་འཕལ། ཁར་ཡག་སང་སབ།
བསམ་ཚལ་ཕར་སན་པ། རམ་ཡག་འབ་བ། ག་གཞས། ཆས་ལགས་
དད་མས་དང་རན་གཏན་ག་ཆས་ལགས་ཀ་བད་ས་བཅས་པར་ཆབ་སད་
ཐག་ནས་དགས་གཞ་ཆན་པ་བས་ཏ་ཉས་མན་འད་མང་བཏགས་ཏ་གང་
བང་འཇ་བཟང་བད་པ་དང་། གར་སང་ཆ་མད་ད་གར་པ། མ་ཆས་ལས་
འདས་པའ་མནར་གཅད་གཏང་བ། དང་བདན་མན་པའ་ཁམས་ཆད་
ལད་པ་གཅད་པ་སགས་བད་མའ་ཐག་རང་རག་ཚ་ནན་གཏང་བའ་ལས་
འགལ་གཅག་རས་གཉས་མཐད་ཀས་སལ་བ་དང་། བད་མའ་མངན་
འདད་དང་བད་ཀ་དན་དངས་དང་མ་འཚམ་པའ་བ་ཐབས་དང་། སད་
བས་ལག་བསར་ཤགས་ཆར་བད་པ། བད་མའ་འག་འང་ལ་དམ་དག
ཆས་དད་རང་དབང་ལ་ཚད་འཛན་དང་བཀག་སམ། བད་ཀ་ནང་ཆས་
ཀ་བས་གནས་དགན་ས་ཁག་ལ་དམགས་བསལ་དམ་དག་དང་ད་དམ་
བད་ཤགས་ཆ་ར་བཏང་ས་དམ་དག་ད་དམ་བད་ཐབས་ཀ་ཁམས་དང་
སག་གཞ་མང་དག་ཅག་གཏན་འབབས་ལག་བསར་བད་བཞན་ཡད།
རལ་སའ་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་ག་དམ་ཡག་དང་། ལག་པར་ད་ར་ནག་
མ་དམངས་ས་མཐན་རལ་ཁབ་ཀ་ར་ཁམས་ཀ་དན་ཚན་༣༣ ནང་རལ་
53
ཁབ་ཀས་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་ལ་བར་བཀར་དང་འགན་ལན་བད་ར་
ཞས་འཁད་ཡད་ཀང་། དན་དངས་ཐག་བད་ནང་བད་མའ་འག་བ་མའ་
ཐབ་ཐང་ལ་སང་སབ་དང་འགན་ལན་མ་ཐབ་པར་གནས་ཡད།
ར་གཞང་གས་བད་ནང་བད་མའ་ཐག་དམ་དག་ད་དམ་བད་ཤགས་ཆ་ར་
བཏང་ཡད་པ་དང་། ལག་པར་ད་བད་མའ་མངན་འདད་དང་མ་མཐན་
པའ་སད་བས་དང་བ་ཐབས་ཁག་བཙན་འགལ་གས་ལག་བསར་བས་
པའ་འག་བད་མའ་གཞ་རའ་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་ལ་རག་རལ་ཚབས་
ཆན་ཕགས་བཞན་ཡད། ལ་དའ་ནང་བད་ཀ་ས་ཁལ་མང་པའ་ནང་ར་
གཞང་ག་དབང་བསར་ལ་ང་རལ་ག་ལས་འགལ་རན་ཆད་མད་པར་ཐན་
ཡད་པ་དང༌། རང་ལས་མར་བསགས་ཀས་ཞ་རལ་གནང་ཡད། ད་
བཞན་སར་ཡག་སར་འགམ། རམ་སན་ཁམ་སར། འད་འཛམས་སགས་
ཞ་རལ་ལ་དག་གནན་བས་ཏ་བད་མ་མང་པ་འཇ་བཟང་དང༌། མནར་
གཅད་དབང་གས་རན་འདས་ས་གར་བའ་གནས་ཚལ་ཐན་ཡད་ལ།
ཤས་ལན་པ་དང༌། ནང་ཆས་ཐག་མཁན་ར་ཟབ་པ། རམ་པ་པ། གཞས་
པ། ཆབ་སད་བཙན་ཟར་སགས་ལ་ཆབ་སད་དགས་གཞ་བས་ཏ་ཉས་
མང་འད་མན་བཏགས་ནས་གང་བང་འཇ་བཟང་དང༌། འཇ་བཟང་
བཙན་འཁད་བས་རས་ནང་མ་སགས་ནས་གནས་ཚལ་གང་ཡང་ཤས་
རགས་མད་པར་གར་སང་ཆ་མད་ད་གར་བ། དང་བདན་ཁམས་བཤར་
མད་པར་ཁམས་ཆད་གཅད་པ་སགས་ཀ་གནས་ཚལ་ཚབས་ཆན་རན་
མཐད་ད་ཐན་བཞན་ཡད།
བད་ཀ་དགན་ས་ཁག་ལ་དམ་དག་ད་དམ་བད་ཤགས་ཆ་ར་གཏང་བ་
དང་། བཙན་ཤད་ཀས་རལ་གཅས་རང་ལགས་དང་ཁམས་ལགས་དལ་
54
བསགས་སབ་གས་སལ་བ། དགན་པའ་རང་འགལ་དབང་ཚད་མཐའ་
དག་ལས་བད་སངས་འཛན་བས་ཏ་དགན་པའ་འཛན་སང་ས་ཚན་
ནང་ཏང་ག་ཡན་ལག་གསར་འཛགས། གཅག་བས་པ་དག་དང་ཡད་པ་
དགའ་ལས་འགལ་སལ་བ། རན་གཏན་ག་ཆས་ལགས་བད་ས་བཀག་
སམ་དང་དགན་ས་དང་ག་བཙན་དམ་དག་ག་སག་གཞ་མང་དག་གསར་
བཟ་སགས་དགན་སའ་ཆས་བད་རང་དབང་གང་ཡང་མད་པར་ཐ་ན་ག་
བཙན་འག་བསད་ལ་དམ་དག་གས་དགན་ས་དང་ག་བཙན་རང་རག་
གཏང་ཡལ་ཁ་གཏད་གཙ་བ་ཆགས་ཏ་བད་ཀ་དགན་ས་ཁག་ག་གནས་
སངས་ཛ་དག་དང་ག་བཙན་ཚའ་གནས་སངས་ལ་བ་འཚབ་ཆན་པ་
ཆགས་ཡད། བཙན་ཤད་ཀས་སབ་གས་དང་ལན་མ་བས་པའ་རན་ག་
ཆབ་སད་དགས་གཞ་བས་ཏ་ག་བཙན་གང་བང་འཇ་བཟང་དང་། ཕར་
འབད། ཁ་བར་བས་ཏ་དགན་པ་ནས་རང་འགལ་དགངས་པ་ཞ་བཅག་
པ་སགས་ཀ་གནས་ཚལ་ཡང་ཡང་ཐན་བཞན་ཡད་པ་བཅས་བད་ནང་
ག་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་ག་གནས་སངས་ཡར་རས་འག་ར་ལས་ཟག་
ས་ཇ་སག་ཏ་འག་བཞན་ཡད་པ་དང་། ར་གཞང་གས་བད་ནང་འཕར་
མཆངས་ལ་བའ་འཕལ་རས་དང་ཡན་རང་བརན་ལང་ཡང་བའ་སད་
བས་འག་བ་ཐབས་དང་ཐབས་ལམ་ངན་པ་བད་སད་ཀས་བད་མའ་ཐག་
རང་རག་ཚ་ནན་གཏང་བའ་ལས་འགལ་སལ་ཏ་བད་མའ་གཞ་རའ་
འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་ལ་རག་རལ་ཚབས་ཆན་ཕགས་བཞན་ཡད་པ་
བཅས་བད་ཀ་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་དང་མང་གཙ་འཕལ་རས་ལ་གནས་
ཁང་གས་སལ།།
55
དཔད་གཞའ་ར་ཆ།
ལ་གནས་ཁང་ད་ཁངས་ལན་གནས་ཚལ་འཕལ་འབར་བང་བ།
ར་ཡག་ས་ཤན་ད་ར།
ར་ནག་ག་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་ཆ་འཕན།
ཀང་གའ་བད་ལངས་གསར་འགར།
ཀང་གའ་བད་ཀ་ཆ་འཕན་ད་བ།
ཤན་ཧ་བད་ལངས་ད་བ།
དཀར་མཛས་ཉན་རའ་ཚགས་པར།
བད་ལངས་ཉན་རའ་ཚགས་པར།
ལ་ས་དགང་དའ་ཚགས་པར།
ཤན་ཧ་མཚ་སན་ད་བ།
ཤན་ཧ་ཀན་སའ་ད་བ།
བད་ཀ་བང་ཆན།
བད་ཀ་དས་བབས།
ཤན་ཧ་ཟ་ཁན་ད་བ།
ཨ་རའ་རང་འཕན་བད་སད།
དབས་བད་མའ་སག་འཛགས་ཀ་ད་བ།
ཁམས་ལགས་ད་བ།
ཨ་ཤ་ཡ་རང་དབང་རང་འཕན་ཁང་བད་སད་ས་ཚན།
ནར་ཝ་བད་ཀ་རང་འཕན་ཁང༌།
བད་རང་སང་ལངས་མ་དམངས་སད་གཞང་ག་ད་བ།
ས་ས་ས་ར་ནག་ད་ཚགས།
མཐང་མ་ཐབ་པའ་བད། འད་ཟར་ཟན་བས་ད་བ།
རལ་སད་ས་ཁབ་ཁང་གསར་འགར་གཞང་ལས་ཐང་ག་ད་ར།
འད་དཀར་ད་ཚགས།
བད་ལངས་འག་བ་མའ་ཐབ་ཐང་ད་བ།
བད་གནས་སར་ག་ད་ར་ཁག་ཅག