3

èàôê²êî²ÜÆ ¸²ÞÜàôÂÚ²Ü ²ðî²øÆÜ ø²Ô²ø²Î²Ü

¶ºð²Î²ÚàôÂÚàôÜܺðÀ. ¼²ð¶²òàôØܺð ºì öàöàÊàôÂÚàôÜܺð

(1993, 2000, 2008 ÃÃ. ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ñ³Û»ó³Ï³ñ·»ñÇ Ñ³Ù»Ù³ï³Ï³Ý í»ñÉáõÍáõÃÛáõÝ)

¶ðƶàð ¶ðƶàðÚ²Ü

ÊáñÑñ¹³ÛÇÝ ØÇáõÃÛ³Ý ÷Éáõ½Ù³Ùµ ëï»ÕÍí³Í Ýáñ ³ß˳ñѳ-

ù³Õ³ù³Ï³Ý Çñ³íÇ׳ÏÝ ³é³ç³óñ»ó Ýáñ áõ ³Ýݳ˳¹»å ÙÇç³½-·³ÛÇÝ Çñ³¹ñáõÃÛáõÝ, ÇÝãÝ Çñ Ñ»ñÃÇÝ ÍÝ»ó ïíÛ³É Å³Ù³Ý³ÏÇÝ áõ Ç-ñ³Ï³ÝáõÃÛ³ÝÁ ѳïáõÏ Ù³ñï³Ññ³í»ñÝ»ñ áõ ËݹÇñÝ»ñ: ²Ûë Çñ³íÇ-׳ÏÇÝ Ñ³ñÙ³ñí»Éáõ ¨ ëï»ÕÍí³Í Ù³ñï³Ññ³í»ñÝ»ñÇÝ ¹ÇÙ³·ñ³-í»Éáõ ѳٳñ Ññ³Ù³Û³Ï³Ý ¹³ñÓ³í áñáß³ÏÇáñ»Ý Ýáñ Ùáï»óÙ³Ý, ù³Õ³ù³Ï³Ý ·ÍÇ, í³ñù³·ÍÇ áõ é³½Ù³í³ñáõÃÛ³Ý áñ¹»·ñáõÙÁ: ²-í»ÉÇÝ, ëï»ÕÍí³Í Çñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ å³Ñ³ÝçáõÙ ¿ñ Ýáñ Ùáï»óáõ٠ݳ¨ å»ïáõÃÛ³Ý ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ùß³ÏÙ³Ý áõ Ó¨³íáñÙ³Ý Ñ³ñóáõÙ: ²Ûë, ³ñ¹»Ý Ýáñ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ, áñÇ Ó¨³-íáñáõÙÁ ï»ÕÇ ¿ñ áõÝ»ÝáõÙ áã û ï»ë³Ï³Ý µ³Ý³í»×»ñÇ, ³ÛÉ Ñëï³Ï ¨ èáõë³ëï³ÝÇ ³½·³ÛÇÝ ß³Ñ»ñÁ ßáß³÷áÕ µ³í³Ï³ÝÇÝ µ³ñ¹ ÙÇç³½-·³ÛÇÝ ËݹÇñÝ»ñÇ í»ñ³µ»ñÛ³É ÉáõÍáõÙÝ»ñÇ ÷ÝïñïáõùÇ ·áñÍÁÝó-óáõÙ, å»ïù ¿ ÉáõÍáõÙ ³é³ç³ñÏ»ñ ÙÇ ß³ñù µ³ñ¹ ËݹÇñÝ»ñÇ: ´³ÝÝ ³ÛÝ ¿, áñ ÊêÐØ ÷Éáõ½áõÙÇó Ñ»ïá ËݹÇñ ¿ñ ³é³ç³ó»É ÝáñÇó §í»-ñ³Ï³½Ù³Ï»ñå»É¦ ÷Éáõ½áõÙÇó Ñ»ïá Ùݳó³Í ³ß˳ñѳù³Õ³ù³Ï³Ý ï³ñ³ÍáõÃÛáõÝÁ, ²äÐ ï³ñ³ÍùáõÙ µéÝÏí³Í ÏáÝýÉÇÏïÝ»ñÇ ù³Õ³ù³-Ï³Ý ÉáõÍÙ³Ý Ù»Ë³ÝǽÙÝ»ñ Ù߳ϻÉ, å³ßïå³Ý»É èáõë³ëï³ÝÇ ë³Ñ-Ù³ÝÝ»ñÇó ¹áõñë ѳÛïÝí³Í ѳÛñ»Ý³ÏÇóÝ»ñÇ Çñ³íáõÝùÝ»ñÁ, λÝï-ñáÝ³Ï³Ý ¨ ²ñ¨»ÉÛ³Ý ºíñáå³ÛÇ »ñÏñÝ»ñÇ Ñ»ï ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ýáñ ù³Õ³ù³Ï³Ý ÑÇÙùÁ ¹Ý»É ¨, ÁݹѳÝñ³å»ë, í»ñ³Ñ³ëï³ï»É ³ñ-ï³ùÇÝ ³ß˳ñÑÇ Ñ»ï ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ù»Ë³ÝǽÙÝ»ñÁ1: ´³óÇ ³Û¹, ËݹÇñ ϳñ ݳ¨ í»ñ³·Ý³Ñ³ï»É ¨ áñáß³ÏÇáñ»Ý í»ñ³÷áË»É áõ Ó¨³÷áË»É Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÝ ³ñ¹»Ý Ýáñ Ó¨³íáñí³Í Ù»ñӳϳ ѳñ¨³ÝÝ»ñÇ Ñ»ï: лÝó ³Ûë ËݹÇñÝ»ñÝ ¿É ûɳ¹ñáõÙ ¿ÇÝ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý ·ÍÇ Ó¨³íáñÙ³Ý ïñ³Ù³µ³ÝáõÃÛáõÝÝ áõ µáí³Ý¹³Ïáõ-ÃÛáõÝÁ:

1 î»°ë Иванов И. С. Новая российская дипломатия. Десять лет внешней политики

страны. М., 2001, ¿ç 15:

4

ê³Ï³ÛÝ ÊáñÑñ¹³ÛÇÝ ØÇáõÃÛ³Ý ÷Éáõ½áõÙÁ µ³í³Ï³ÝÇÝ ³Ýëå³-ë»ÉÇ ¿ñ áõ ÏïñáõÏ, áñÇ Ñ»ï¨³Ýùáí á°ã ù³Õ³ù³Ï³Ý ջϳí³ñáõÃÛáõ-ÝÁ, á°ã ¿É ѳë³ñ³ÏáõÃÛáõÝÁ ³ÙµáÕç³Ï³Ý å³ïÏ»ñ³óáõÙ ãáõÝ»ÇÝ »ñÏ-ñÇ Ñ»ï³·³ ½³ñ·³óÙ³Ý áõÕÇÝ»ñÇ, ³Û¹ Ãíáõ٠ݳ¨ Ýñ³ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý ·»ñ³Ï³ÛáõÃÛáõÝÝ»ñÇ í»ñ³µ»ñÛ³É: ²Û¹ Ù³ëÇÝ 1992 Ã. ÑáÏï»Ùµ»ñÇ 6-ÇÝ ¶»ñ³·áõÛÝ ËáñÑñ¹Ç ÝÇëïáõÙ µ³ó ¨ ³ÝÏ»ÕÍ Ñ³Û-ï³ñ³ñ»É ¿ èáõë³ëï³ÝÇ Ý³Ë³·³Ñ ºÉóÇÝÁ. §èáõë³ëï³ÝÇ óÝóáõÙ³-ÛÇÝ ³ÝóáõÙ³ÛÇÝ ¹ñáõÃÛáõÝÁ ÃáõÛÉ ãÇ ï³ÉÇë Ñëï³Ï ï»ëÝ»Éáõ Ýñ³ Ùß-ï³Ï³Ý áõ ÙÇ³Å³Ù³Ý³Ï Ýáñ Ï»ñå³ñÁ ¨ å³ï³ëË³Ý ëï³Ý³É ³ÛÝ Ñ³ñó»ñÇÝ, û §ÆÝãDZó »Ýù Ù»Ýù Ññ³Å³ñíáõÙ: ƱÝã »Ýù ó³ÝϳÝáõÙ í»ñ³Ï³Ý·Ý»É áõ ÝáñÇó ëï»Õͻɦ2: ´³óÇ ³Û¹, ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³-ÝáõÃÛ³Ý Ó¨³íáñÙ³Ý áõ ݳ˳ÝßÙ³Ý ·áñÍÁÝóóÝ ³ÝóÝáõÙ ¿ñ èáõ-ë³ëï³ÝÇ Ý»ñëáõÙ ï³ñµ»ñ ËÙµ³íáñáõÙÝ»ñÇ å³Ûù³ñÇ ÃáÑáõµáÑáõÙ, áñáÝóÇó Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñÝ áõÝ»ñ Çñ ߳ѻñÝ áõ ·³Õ³÷³ñ³ËáëáõÃÛáõ-ÝÁ, ÷á÷áËíáÕ ³ß˳ñÑáõÙ Ýáñ èáõë³ëï³ÝÇ ÇÝùÝáñáßÙ³Ý Çñ Ùá¹»-ÉÁ3: èáõë³ëï³ÝÇ Ý»ñù³Õ³ù³Ï³Ý µ³ñ¹ Çñ³íÇ׳ÏÝ áõ ïÝï»ë³Ï³Ý µ³ñ¹áõÃÛáõÝÝ»ñÝ ¿É ³í»ÉÇ ¿ÇÝ ×ÝßáõÙ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ý³Ë³ÝßÙ³Ý áõ Çñ³·áñÍÙ³Ý ·áñÍÁÝóóÝ»ñÇ íñ³: àõëïÇ ³Ûë ³Ù»ÝÁ ëïÇåáõÙ ¿ñ, áñ èáõë³ëï³ÝÝ ³í»ÉÇ Çñ³ï»ëáñ»Ý ·Ý³Ñ³ï»ñ ÙÇç³½-·³ÛÇÝ ÇñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÝ áõ åñ³·Ù³ïÇÏ Ùáï»óáõÙ óáõó³µ»ñ»ñ ë»÷³-Ï³Ý ËݹÇñÝ»ñÇ áõ Ýå³ï³ÏÝ»ñÇ ÉáõÍÙ³Ý ·áñÍáõÙ: ²Ûë Çñ³íÇ׳ÏáõÙ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ ÙÇ³Ï íëï³Ñ»ÉÇ áõÕ»ÝÇß Ï³-ñáÕ ¿ñ ͳé³Û»É ³½·³ÛÇÝ ß³Ñ»ñÇ Ñ»ï¨áÕ³Ï³Ý å³ßïå³ÝáõÃÛáõÝÁ, ù³ÝÇ áñ ÙdzÛÝ ³Ûë Ï»ñå Ñݳñ³íáñ ÏÉÇÝ»ñ ѳٳÑáõÝã ³ñÓ³·³Ýù»É ųٳݳϳÏÇó íï³Ý·Ý»ñÇÝ áõ Ù³ñï³Ññ³í»ñÝ»ñÇÝ, ÙÇç³½·³ÛÇÝ ËݹÇñÝ»ñÇ í»ñ³µ»ñÛ³É Ùß³Ï»É ·Çï³Ïóí³Í ¹ÇñùáñáßáõÙ, Ýå³ï³-ϳëɳóáñ»Ý ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñ ϳéáõó»É ÙÛáõë å»ïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ»ï4:

л勉µ³ñ, ïñ³Ù³µ³Ý³Ï³Ý ѳñó ³é³ç³ó³í, û áñáÝù »Ý èáõë³ëï³ÝÇ ³½·³ÛÇÝ ß³Ñ»ñÁ, áñáÝù »Ý »ñÏñÇ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³-Ï³Ý ·»ñ³Ï³ÛáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: ÊáñÑñ¹³ÛÇÝ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³Ýáõ-ÃÛáõÝÇó ųé³Ý·áõÃÛáõÝ ¿ñ Ùݳó»É §·»ñï»ñáõÃ۳ݦ Ñá·»µ³ÝáõÃÛáõÝÁ, Ñ³×³Ë »ñÏñÇ Ñ³Ù³ñ Ý»ñùÇÝ ÙÇçáóÝ»ñÇ ³Ýï³Ý»ÉÇáõÃÛ³Ý ³ëïÇ×³Ý É³ñÙ³Ý ·Ýáí µáÉáñ Ý߳ݳϳÉÇó ÙÇç³½·³ÛÇÝ ·áñÍÁÝóóÝ»ñÇÝ Ù³ë-ݳÏó»Éáõ Ó·ïáõÙÁ: ²ñ¹»Ý ÝÙ³Ý Ùáï»óáõÙÝ ³Ýѳٳï»Õ»ÉÇ ¿ñ µ³½-Ù³ÃÇí Ý»ñùÇÝ ãÉáõÍí³Í ѳñó»ñÇ Ñ»ï: ²éáÕç ïñ³Ù³µ³ÝáõÃÛáõÝÁ ÑáõßáõÙ ¿ñ, áñ ïíÛ³É å³ïÙ³Ï³Ý ÷áõÉáõÙ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³Ýáõ-ÃÛáõÝÁ Ïáãí³Í ¿ñ §ëå³ë³ñÏ»Éáõ¦ »ñÏñÇ Ý»ñùÇÝ ½³ñ·³óÙ³Ý Ï»Ýë³-

2 Иванов И. С. Внешняя политика России на рубеже XXI века: Проблемы формирова-ния, эволюции и преемственности // “Внешняя политика и безопасность современной России. 1991–2002”. Хрестоматия. Т. 1. М., 2002, с. 207.

3 î»°ë Романенко Сергей. Внешняя политика новой России. http://polit.ru/article/2009/10 /22/vnpol/

4 î»°ë Иванов И. С. Новая российская дипломатия, ¿ç 16:

5

Ï³Ý ß³Ñ»ñÁ, ³ÛÝ ¿` íëï³Ñ»ÉÇ ³Ýíï³Ý·áõÃÛ³Ý ³å³ÑáíáõÙ, ïÝï»-ë³Ï³Ý ϳÛáõÝ ½³ñ·³óÙ³Ý Ñ³Ù³ñ ³é³í»É³·áõÛÝ µ³ñ»Ýå³ëï å³Û-Ù³ÝÝ»ñÇ ëï»ÕÍáõÙ, »ñÏñÇ ÙdzëݳϳÝáõÃÛ³Ý áõ ³ÙµáÕç³Ï³Ýáõ-ÃÛ³Ý, ë³Ñٳݳ¹ñ³Ï³Ý ϳñ·Ç ÑÇÙù»ñÇ ³å³ÑáíáõÙ, ù³Õ³ù³ódz-Ï³Ý Ñ³ë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ËÙµáõÙ, ³ñï»ñÏñáõÙ ù³Õ³ù³óÇÝ»ñÇ ¨ ѳٻñÏñ³óÇÝ»ñÇ Çñ³íáõÝùÝ»ñÇ å³ßïå³ÝáõÃÛáõÝ5: ´³óÇ ³Û¹, ïíÛ³É Å³Ù³Ý³Ï³Ñ³ïí³ÍáõÙ èáõë³ëï³ÝÇ Ñ³Ù³ñ ëϽµáõÝù³ÛÇÝ Ý߳ݳÏáõÃÛáõÝ áõÝ»ñ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý ÙÇçáóÝ»ñÇ §ïÝï»ëáõ-ÙÁ¦, §Ý»ñϳÛáõÃÛáõÝ Ñ³ÝáõÝ ½áõï Ý»ñϳÛáõÃ۳ݦ ëϽµáõÝùÇó Ññ³-ųñáõÙÁ å»ïù ¿ ѳٳ¹ñí»ñ ³ÏïÇí, µ³½Ù³í»Ïïáñ ³ñï³ùÇÝ ù³-Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ñ»ï, áñÝ áõÕÕí³Í ¿ñ ÉÇÝ»Éáõ µáÉáñ Ñݳñ³íáñáõ-ÃÛáõÝÝ»ñÇ û·ï³·áñÍÙ³ÝÝ ³ÛÝï»Õ, áñï»Õ ³ÛÝ Ï³ñáÕ ¿ñ Ý߳ݳϳÉÇ áõ Çñ³Ï³Ý ³½¹³Ï ¹³éÝ³É »ñÏñÇ Ý»ñùÇÝ ½³ñ·³óÙ³ÝÁ:

²ÛëåÇëáí, ÙÇÝ㨠1990-³Ï³ÝÝ»ñÇ Ï»ë»ñÝ ÁÝÏ³Í Å³Ù³Ý³Ï³-ѳïí³ÍÁ èáõë³ëï³ÝÇ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ó¨³íáñÙ³Ý ÷áõÉÝ ¿ñ, áñÝ, Ç ï³ñµ»ñáõÃÛáõÝ ËáñÑñ¹³ÛÇÝÇ, Ñ»Ýó ëϽµÇó ÁÝóÝáõÙ ¿ñ áñ³Ï³å»ë ï³ñµ»ñ Çñ³í³Ï³Ý ¨ ѳë³ñ³Ï³Ý-ù³Õ³ù³Ï³Ý ÙÇ-ç³í³ÛñáõÙ, ¨ áñÇ ÑÇÙÝ³Ï³Ý µÝáñáßÇã ·Í»ñÝ ¿ÇÝ.

•ø³Õ³ù³Ï³Ý ¨ ѳë³ñ³Ï³Ï³Ý ÏÛ³ÝùÇ ÅáÕáíñ¹³í³ñ³óÙ³Ý Ñ»ï¨³Ýùáí ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ó¨³íáñÙ³Ý Ù»Ë³ÝǽÙ-Ý»ñÇ ³ñÙ³ï³Ï³Ý ÷á÷áËáõÃÛáõÝÝ»ñÁ:

•úï³ñ »ñÏñÝ»ñÇÝ ë³ÑٳݳÏÇó ï³ñ³Í³ßñç³ÝÝ»ñÇ ¨ ï»Õ³Ï³Ý Çß˳ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ»ï ¹³ßÝáõÃÛ³Ý ëáõµÛ»ÏïÝ»ñÇ ¨ ï³ñ³Í³ßñç³Ý-Ý»ñÇ ³ñ³· ¨ ëϽµÝ³Ï³Ý ßñç³ÝáõÙª ³Ýϳ½Ù³Ï»ñå ѳñ³µ»ñáõÙÁ:

•ÊáñÑñ¹³ÛÇÝ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý ù³ñá½ãáõÃÛ³Ý ¨ ³ñï³-ë³ÑÙ³ÝáõÙ »ñÏñÇ áñáß³ÏÇ Ï»ñå³ñÇ Ó¨³íáñÙ³Ý ³ÛÉ Ù»Ë³ÝǽÙÝ»ñÇ ³ÙµáÕç³Ï³Ý ÷Éáõ½Ù³Ý å³ÛÙ³ÝÝ»ñáõÙ ÏïñáõÏ ³ÝóáõÙÁ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ï»Õ»Ï³ïí³Ï³Ý ³½³ï³Ï³Ý³óÙ³Ý:

•²é¨ïñ³ïÝï»ë³Ï³Ý, Ý»ñ¹ñáõÙ³ÛÇÝ Ñ³Ù³·áñͳÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ, ÏñÃáõÃÛ³Ý, Ùß³ÏáõÛÃÇ áÉáñïÝ»ñáõÙ ÷á˳ݳÏáõÙÝ»ñÇ ¨ ÙÇ ß³ñù ³ÛÉ ÙÇç³½·³ÛÇÝ Ï³å»ñÇ ½³ñ·³óÙ³Ý ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÇ ÷á˳ÝóáõÙÁ áã å»ï³Ï³Ý áÉáñïÇÝ ¨ ³ÛÉÝ6:

²Ûë ÇñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÝ Çñ»Ýó ³ñï³óáÉáõÙÁ å»ïù ¿ ·ïÝ»ÇÝ èáõ-ë³ëï³ÝÇ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ñ³Û»ó³Ï³ñ·áõÙ, áñÁ Ïáã-í³Í ¿ñ ѳٳËÙµ»Éáõ ¨ ѳٳϳñ·»Éáõ »ñÏñÇ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³-Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ëϽµáõÝùÝ»ñÁ, ݳ˳Ýß»Éáõ ·»ñ³Ï³ÛáõÃÛáõÝÝ»-ñÁ, Ù߳ϻÉáõ í»ñçÇÝÝ»ñÇë Çñ³·áñÍÙ³Ý ¨ »ñÏñÇ ³éç¨ Í³é³ó³Í Ù³ñï³Ññ³í»ñÝ»ñÇ ¨ ËݹÇñÝ»ñÇ ¹ÇÙ³·ñ³íÙ³Ý áõ ѳÕóѳñÙ³Ý Ù»Ë³ÝǽÙÝ»ñÁ: ²ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ñ³Û»ó³Ï³ñ·Á å»ïù ¿ ³ñï³Ñ³Ûï»ñ ÁݹѳÝáõñ ³ß˳ñѳ۳óùÁ, áñÇ íñ³ Ñ»Ýí»Éáõ ¿ñ ³ñ-ï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý µáõÝ ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÁ: èáõë³ëï³ÝÇ ³ñï³ùÇÝ

5 î»°ë Иванов И. С. Внешняя политика России на рубеже XXI века, ¿ç 209: 6 î»°ë Иванов И. С. Новая российская дипломатия, ¿ç 12-13:

6

ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ëϽµÝ³Ï³Ý ÷áõÉÝ Çñ íñ³ Ïñ»ó ³Ûë ÁÝóóùáõ٠ѳë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý ïñ³Ù³¹ñáõÃÛ³Ý Ù»ç ïÇñáÕ ÷á÷áËáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³½-¹»óáõÃÛáõÝÁ: Øï³ÛÝáõÃÛáõÝ Ï³ñ, û ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý ·ÍÇ ¨ áõ-Õ»ÝÇßÝ»ñÇ ÏïñáõÏ ÷á÷áËٳٵ Ñݳñ³íáñ ÏÉÇÝÇ ÉáõÍ»É Ã»° Ý»ñùÇÝ, û° ³ñï³ùÇÝ ß³ï ËݹÇñÝ»ñ: êå³ëíáõÙ ¿ñ, áñ ³ñ¨ÙïÛ³Ý »ñÏñÝ»ñÇ Ñ»ï ݳËÏÇÝ ³é׳ϳïÙ³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛáõÝÇó Ù»ñÓ»óÙ³Ý ù³-Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ÏïñáõÏ ³ÝóÙ³Ý ¹»åùáõÙ ÇÝùݳµ»ñ³µ³ñ Ï÷áËíÇ ³Û¹ »ñÏñÝ»ñÇ í»ñ³µ»ñÙáõÝùÁ èáõë³ëï³ÝÇ Ñ³Ý¹»å ¨ ϳå³ÑáííÇ ù³Õ³ù³Ï³Ý áõ ïÝï»ë³Ï³Ý ½³Ý·í³Í³ÛÇÝ ³ç³ÏóáõÃÛáõÝ: лÝó ³Ûë µ³í³Ï³ÝÇÝ áõé׳óí³Í ³ÏÝϳÉÇùÝ»ñÝ ¿É Çñ»Ýó ¹ñáßÙÁ ¹ñ»óÇÝ èáõ-ë³ëï³ÝÇ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý 1993 Ã. ³åñÇÉÇ 23-ÇÝ Ñ³ë-ï³ïí³Í ѳۻó³Ï³ñ·Ç íñ³7: ²Ûë ѳۻó³Ï³ñ·Ç ÑÇÙÝ³Ï³Ý ·³Õ³-÷³ñ³ËáëáõÃÛáõÝÁ µ³í³Ï³ÝÇÝ ¿³Ï³Ý ³½¹»óáõÃÛáõÝ ¿ Ïñ»É ÇÝãå»ë ųٳݳÏÇ ïñ³Ù³µ³ÝáõÃÛáõÝÇó, ³ÛÝå»ë ¿É 1990-1996 ÃÃ. è¸ ³ñï-·áñÍݳ˳ñ³ñ Îá½Çñ¨Ç ·³Õ³÷³ñÝ»ñÇó: ܳ ·ïÝáõÙ ¿ñ, áñ §Åá-Õáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý èáõë³ëï³ÝÇ Ñ³Ù³ñ ²ØÜ-Á ¨ ³ñ¨ÙïÛ³Ý ÙÛáõë Åá-Õáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý »ñÏñÝ»ñÁ ÝáõÛÝù³Ý µÝ³Ï³Ý µ³ñ»Ï³ÙÝ»ñ »Ý ¨ ³-å³·³ÛáõÙ` ¹³ßݳÏÇóÝ»ñ, áñù³Ý Ýñ³Ýù ÃßݳÙÇÝ»ñ ¿ÇÝ ³ÙµáÕç³ïÇ-ñ³Ï³Ý ÊêÐØ-Ç Ñ³Ù³ñ¦8: ºí ³Û¹ ³Ù»ÝÁ ÑÇÙݳíáñíáõÙ ¿ñ ³ÛÝ Ñ³-Ùá½Ù³Ùµ, áñ §·áñÍÁÝÏ»ñáõÃÛ³ÝÝ ³ÛÉÁÝïñ³Ýù ãϳ: ¶áñÍÁÝÏ»ñáõÃÛáõ-ÝÇó Ññ³Å³ñáõÙÁ ÏÝ߳ݳϻñ ÏáñóÝ»É »ñϳÏÇ ³é³ç³¹ñ³ÝùÇ ÉáõÍ-Ù³Ý Ñ³Ù³ñ ëï»ÕÍí³Í å³ïÙ³Ï³Ý Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÁ: ÆëÏ ³Û¹ ËݹÇñÝ ¿ñ. Ó¨³íáñ»É éáõë³Ï³Ý ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý µ³ó å»ïáõ-ÃÛáõÝ ¨ Ñ»ïÏáÝýÉÇÏï³ÛÇÝ ³ÝϳÛáõÝ ³ß˳ñÑÁ ¹³ñÓÝ»É Ï³ÛáõÝ ¨ Åá-Õáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý¦9:

ì»ñáÑÇßÛ³É Ñ³Û»ó³Ï³ñ·Á µ³í³Ï³ÝÇÝ ÑÇÙݳñ³ñ µÝáõÛà ¿ñ ÏñáõÙ, áñÁ ·³ÉÇë ¿ñ áã ÙdzÛÝ Ý³Ë³Ýß»Éáõ Ýáñ èáõë³ëï³ÝÇ Ùáï»-óáõÙÝ»ñÝ áõ ï»ë³Ï»ïÝ»ñÝ ³Ù»Ý³ï³ñµ»ñ ѳñó»ñÇ áõ »ñ¨áõÛÃÝ»ñÇ í»ñ³µ»ñÛ³É, ³Ûɨ µáí³Ý¹³ÏáõÙ ¿ñ ³éϳ ÇñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ í»ñ³·Ý³-ѳïáõÙÝ»ñ: ²ÛÝ Çñ Ù³ëßﳵݻñáí áõ Áݹ·ñÏí³ÍáõÃÛ³Ùµ Çñ³í³Ùµ ë³Ñٳݳ¹ñáõÃÛáõÝ ¿ñ èáõë³ëï³ÝÇ Ýáñ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³Ýáõ-ÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ, áñÁ, ³Ýßáõßï, ÏñáõÙ ¿ñ ųٳݳÏÇ ÇÝãå»ë ¹ñ³Ï³Ý, ³ÛÝå»ë ¿É µ³ó³ë³Ï³Ý ·áñÍáÝÝ»ñÇ ³½¹»óáõÃÛáõÝÁ:

²Ûë ѳۻó³Ï³ñ·Á Ýå³ï³Ï³áõÕÕí³Í ¿ñ èáõë³ëï³ÝÇ` áñå»ë ³½³ï ¨ ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý »ñÏñÇ í»ñ³ÍÝݹÇÝ, éáõë³ëï³ÝóÇÝ»-ñÇÝ ³ñųÝÇ ÏÛ³Ýù ¨ »ñÏñÇÝ ýÇݳÝë³ïÝï»ë³Ï³Ý ³ÝϳËáõÃÛáõÝ »-ñ³ß˳íáñáÕ Å³Ù³Ý³Ï³ÏÇó ¹ÇݳÙÇÏ ïÝï»ëáõÃÛ³Ý Ó¨³íáñÙ³Ý Ñ³Ù³ñ µ³ñ»Ýå³ëï å³ÛÙ³ÝÝ»ñ ³å³Ñáí»ÉáõÝ, ÇÝãå»ë ݳ¨ ÙÇç³½-·³ÛÇÝ Ñ³ÝñáõÃÛ³Ý ßñç³Ý³Ï èáõë³ëï³ÝÇ Ñ³Ù³ñ Çñ³í³Ñ³í³ë³ñ ¨

7 î»°ë Иванов И. С. Новая российская дипломатия, ¿ç 13-14: 8 Козырев А. В. Стратегия партнерства // “Внешняя политика и безопасность совре-

менной России. 1991–2002”, с. 182. 9 ÜáõÛÝ ï»ÕáõÙ:

7

µÝ³Ï³Ý Ùáõïù ³å³Ñáí»Éáõݪ áñå»ë µ³½Ù³¹³ñÛ³Ý å³ïÙáõÃÛ³Ùµ, Ûáõñ³Ñ³ïáõÏ ³ß˳ñѳù³Õ³ù³Ï³Ý ¹Çñùáí, µ³í³ñ³ñ é³½Ù³Ï³Ý Ñ½áñáõÃÛ³Ùµ, Ý߳ݳϳÉÇ ï»ËÝáÉá·Ç³Ï³Ý, ÇÝï»É»Ïïáõ³É Ý»ñáõÅáí ѽáñ å»ïáõÃÛáõÝ: γñ¨áñ³·áõÛÝ ËݹÇñ ¿ñ é³½Ù³Ï³Ý µ³ËáõÙÝ»ñÇ ¹³¹³ñ»óáõÙÝ áõ èáõë³ëï³ÝÇ ßñç³Ï³ÛùáõÙ ³éϳ ÏáÝýÉÇÏïÝ»ñÇ Ï³ñ·³íáñáõÙÁ, èáõë³ëï³ÝÇ ï³ñ³ÍùáõÙ ¹ñ³Ýó ï³ñ³ÍáõÙÁ ÃáõÛÉ ãï³ÉÁ ¨ Ù»ñӳϳ ³ñï»ñÏñáõÙ Ù³ñ¹áõ ¨ ÷áùñ³Ù³ëÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇ, ѳïϳå»ë` ¿ÃÝÇÏ éáõëÝ»ñÇ ¨ éáõë³Ëáë µÝ³ÏãáõÃÛ³Ý Çñ³íáõÝùÝ»ñÇ ËëïÇí å³Ñå³ÝÙ³Ý ³å³ÑáíáõÙÁ: àñå»ë áõÕ»ÝÇß Ù³ïݳÝßíáõÙ ¿ñ èáõë³ëï³ÝÇ ÙdzëÝáõÃÛ³Ý áõ ï³ñ³Íù³ÛÇÝ ³ÙµáÕç³Ï³ÝáõÃÛ³Ý å³Ñå³ÝáõÙÁ10:

гۻó³Ï³ñ·Ý ³Ùñ³·ñáõÙ ¿ñ, áñ ·³Õ³÷³ñ³ËáëáõÃÛáõÝÝ»ñÇ å³Ûù³ñÝ ³í³ñïí»É ¿, ¨ ųٳݳÏÝ ¿ ïÝï»ë³Ï³Ý, ¹Çí³Ý³·Çï³-ϳÝ, é³½Ù³Ï³Ý ¨ ³ÛÉ ÙÇçáóÝ»ñáí Ñá· ï³Ý»Éáõ èáõë³ëï³ÝÇ Ï³-ñÇùÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ: ÆëÏ Ñ³ñ¨³Ý ³é³ç³ï³ñ ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý ¨ ïÝï»ë³å»ë ½³ñ·³ó³Í »ñÏñÝ»ñÇ Ñ»ï ·áñÍÁÝÏ»ñáõÃÛ³Ý ³éáõÙáí ѳۻó³Ï³ñ·Á Çñ³í³Ñ³í³ë³ñáõÃÛáõÝ ë³ÑٳݻÉáõ Ù³ëÇÝ ¿ñ Ëá-ëáõÙ: ´³óÇ ³Û¹, ËáñÑñ¹³ÛÇÝ ³ß˳ñѳ۳óùÇó éáõë³ëï³ÝÛ³ÝÇÝ ³Ýóáõ٠ϳï³ñ»Éáí Áݹ·ÍíáõÙ ¿ñ, áñ ²ñ¨ÙáõïùÁ ¹³¹³ñáõÙ ¿ ÉáÏ áõ-ųÛÇÝ ÇÙ³ëïáí é³½Ù³ù³Õ³ù³Ï³Ý ѳëϳóáõÃÛáõÝ ÉÇÝ»É, ë³Ï³ÛÝ ÙÝáõÙ ¿ ³ß˳ñÑÇ ïÝï»ëáõÃÛ³Ý ¨ ÙÇç³½·³ÛÇÝ Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³ñ¨áñ³·áõÛÝ Ï»ÝïñáÝÝ»ñÇó Ù»ÏÁ: гۻó³Ï³ñ·Á »ñϵ¨»é ѳٳ-ϳñ·Ç ÷á˳ñ»Ý Ù³ïݳÝßáõÙ ¿ñ µ³½Ù³µ¨»é ѳٳϳñ·, áñÁ µÝáõ-ó·ñíáõÙ ¿ áñå»ë ·Éáµ³É »ñϵ¨»éáõÃÛ³Ý ³ÝÑ»ï³óÙ³Ý Ñ»ï¨³Ýùáí ÙÇç³½·³ÛÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý µ³½Ù³½³Ý»óáõÙ ¨ ï³ñ³Í³ßñç³-ݳÛÇÝ Ï»ÝïñáݳáõųÛÇÝ Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñ: ²í»ÉÇÝ, èáõë³ëï³ÝÇ ¸³ßÝáõÃÛ³Ý ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý ÑÇÙÝ³Ï³Ý áõÕÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ ÝíÇñí³Í µ³ÅÝáõÙ ³Ý¹ñ³¹³éݳÉáí ²ØÜ-Ç ¨ ºíñáå³ÛÇ Ñ»ï ѳñ³µ»-ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ (ѳٳå³ï³ë˳ݳµ³ñª 4-ñ¹ ¨ 5-ñ¹ Ï»ï»ñ), ÝßíáõÙ ¿ñ, áñ ï»ë³Ý»ÉÇ Ñ»é³ÝϳñáõÙ ²ØÜ-Ç Ñ»ï ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ èáõ-ë³ëï³ÝÇ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ³é³çݳѻñÃáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ë³Ý¹Õ³ÏáõÙ ÏÙÝ³Ý ³é³çݳÛÇÝ, ÇÝãÁ Ïѳٳå³ï³ë˳ÝÇ ÙÇç³½-·³ÛÇÝ Ñ³ñóÏáõÙ ²ØÜ-Ç ¹»ñÇÝ áõ ÏßéÇÝ: ´³óÇ ³Û¹, ²ØÜ-Ç Ñ»ï µá-í³Ý¹³Ï³ÉÇó ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ½³ñ·³óáõÙÁ Ç ½áñáõ ¿ ¹Ûáõñ³óÝ»É èáõë³ëï³ÝÇ Ý»ñùÇÝ ïÝï»ë³Ï³Ý µ³ñ»÷áËáõÙÝ»ñÇ ³ÝóϳóÙ³Ý Ñ³Ù³ñ ³ñï³ùÇÝ µ³ñ»Ýå³ëï å³ÛÙ³ÝÝ»ñÇ Ó¨³íáñáõÙÁ: ÆëÏ »íñá-å³Ï³Ý »ñÏñÝ»ñÇ Ñ»ï ÇÝãå»ë »ñÏÏáÕÙ, ³ÛÝå»ë ¿É µ³½Ù³ÏáÕ٠ѳ-ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ϳñ¨áñíáõÙ ¿ÇÝ, ù³ÝÇ áñ ¹ñ³Ýù ³é³çݳÛÇÝ Ýß³-ݳÏáõÃÛáõÝ áõÝ»ÇÝ ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý »ñÏñÝ»ñÇ ÁÝÏ»ñ³ÏóáõÃÛáõÝ ÙïÝ»Éáõ, Ýáñ å³ÛÙ³ÝÝ»ñáõÙ ³Ýíï³Ý·áõÃÛáõÝ ³å³Ñáí»Éáõ ѳٳñ:

10 î»°ë §Концепция внешней политики Российской Федерации¦ // §Внешняя полити-ка и безопасность современной России. 1991–2002¦, ¿ç 19-51:

8

²äÐ »ñÏñÝ»ñÇ (Ù»ñӳϳ ³ñï»ñÏÇñ) Ñ»ï ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ËݹÇñÝ ³ñͳñÍíáõÙ ¿ñ ѳۻó³Ï³ñ·Ç §²ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñ-ÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ÑÇÙÝ³Ï³Ý áõÕÕáõÃÛáõÝÝ»ñ¦ µ³ÅÝÇ ³é³çÇÝ ÇëÏ Ñ³ïí³-ÍáõÙ, ¨ ³ÛÝ ¹Çï³ñÏíáõÙ ¿ñ èáõë³ëï³ÝÇ ³Ýíï³Ý·áõÃÛ³Ý, éáõë³-Ï³Ý µ³ñ»÷áËáõÙÝ»ñÇ ³å³·³ÛÇ, ïíÛ³É »ñÏñÝ»ñáõÙ éáõë³ëï³ÝóÇ-Ý»ñÇ Çñ³íáõÝùÝ»ñÇ Ñ³Ù³ï»ùëïáõÙ: Þ»ßï³¹ñíáõÙ ¿ñ, áñ §Ýáñ ÑÇÙ-ù»ñÇ íñ³ ïÝï»ë³Ï³Ý ¨ ïñ³Ýëåáñï³ÛÇÝ Ï³åÇ Ñ³ëï³ïáõÙÁ, ÏáÝýÉÇÏïÝ»ñÇ Ï³ñ·³íáñáõÙÁ ¨ Ù»ñ ë³ÑÙ³ÝÝ»ñÇ »ñϳÛÝùáí ϳÛáõ-ÝáõÃÛ³Ý Ñ³ëï³ïáõÙÁ èáõë³ëï³ÝÇ ÝáñÙ³É ½³ñ·³óÙ³Ý, Ñ»é³íáñ ³ñï»ñÏñáõÙ Ýñ³ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ³ñ¹Ûáõݳí»ï Çñ³-ϳݳóÙ³Ý Ï³ñ¨áñ³·áõÛÝ å³ÛÙ³ÝÝ»ñÝ »Ý¦: ê³Ï³ÛÝ èáõë³ëï³ÝÁ Ýáñ §Ï»ÝïñáÝǦ ¹»ñ ëï³ÝÓÝ»Éáõ ѳí³ÏÝáõÃÛáõÝÝ»ñ ãáõÝÇ, ù³ÝÇ áñ éáõë³ëï³ÝÛ³Ý Ñ»ï³ùñùñáõÃÛáõÝÝ»ñÝ ³ÛÝù³Ý ¿É ß³ï ã»Ý, áñ ¹ñ³Ýó Çñ³·áñÍÙ³Ý Ñ³Ù³ñ í׳ñíÇ ó³Ýϳó³Í ·ÇÝ: ²í»ÉÇÝ, Ñëï³Ï»óíáõÙ ¿ñ, áñ Ñ»ï³ùñùñáõÃÛáõÝÁ ÷á˳¹³ñÓ ¿, ¨ ͳ·³Í ËݹÇñÝ»ñÇ ÷á˽Ç-çáõÙ³ÛÇÝ ÉáõÍÙ³ÝÁ ѳٳӳÛÝáõÃÛáõÝ ï³Éáí, èáõë³ëï³ÝÁ ãÇ å³ï-ñ³ëïíáõÙ í׳ñ»É ÙdzÏáÕÙ³ÝÇ ½ÇçáõÙÝ»ñáí áõ èáõë³ëï³ÝÇ Í³·áõÙ áõÝ»óáÕÝ»ñÇ Çñ³íáõÝùÝ»ñÇ áïݳѳñٳٵ: ´³óÇ ³Û¹, ѳٳӳÛÝáõ-ÃÛáõÝÝ»ñÇ ÙdzÏáÕÙ³ÝÇ ãϳï³ñÙ³Ý ¹»åùáõÙ èáõë³ëï³ÝÝ Çñ»Ý Ç-ñ³íáõÝù ¿ñ í»ñ³å³ÑáõÙ ÙÇç³½·³ÛÇÝ Çñ³íáõÝùÇ ßñç³Ý³ÏÝ»ñáõÙ ÇÝùÝáõñáõÛÝ Ó»éݳñÏ»É ÙÇçáóÝ»ñª Ù»ñӳϳ ³ñï»ñÏñÇ Ñ»ï ѳñ³µ»-ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ å³ñ½»Éáõ ѳٳñ:

гۻó³Ï³ñ·áõÙ ³Ùñ³·ñí»É ¿ñ, áñ ÁÝóÝáõÙ ¿ èáõë³ëï³ÝÇ Ù»ñ-ӳϳ ³ß˳ñѳù³Õ³ù³Ï³Ý ßñç³å³ïÇ Ó¨³íáñÙ³Ý µ³ñ¹ ·áñÍÁÝ-óó, áñÇ »ÉùÁ ٻͳå»ë ϳñáÕ ¿ ϳËí³Í ÉÇÝ»É Ñ³Ùá½»Éáõ, ͳÛñ³-Ñ»Õ ¹»åù»ñáõ٠ݳ¨ áõųÛÇÝ ÙÇçáóÝ»ñÇ ÏÇñ³éٳٵ` ÙÇç³½·³ÛÇÝ Ç-ñ³íáõÝùÇ ëϽµáõÝùÝ»ñÁ` Ý»ñ³éÛ³É ÷áùñ³Ù³ëÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Çñ³-íáõÝùÝ»ñÁ, ѳëï³ï»Éáõ, ϳÛáõÝ µ³ñǹñ³óÇáõÃÛáõÝ Ó»éù µ»ñ»Éáõ èáõë³ëï³ÝÇ Ï³ñáÕáõÃÛáõÝÇó:

лÝó ²äÐ »ñÏñÝ»ñÇ Ñ»ï ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³éáõÙáí áñ¹»-·ñ³Í §ë³éÝáõÃÛáõÝÁ¦ ÝϳïÇ áõݻݳÉáí ¿É ³Ûë ѳۻó³Ï³ñ·Ý áõ ݳ-˳ñ³ñ Îá½Çñ¨Ç ù³Õ³ù³Ï³Ý ·ÇÍÁ ùÝݳ¹³ïáõÃÛ³Ý »Ý ³ñųݳó»É: øÝݳ¹³ïÝ»ñÁ ÝßáõÙ ¿ÇÝ, áñ ²äÐ »ñÏñÝ»ñÇ Ñ³Ý¹»å Ù»Ïáõë³óáõÙÁ ѳݷ»óñ»ó ï³ñ³Í³ßñç³ÝáõÙ è¸ ³½¹»óáõÃÛ³Ý ÏïñáõÏ ³ÝÏÙ³Ý, ÇÝ-ï»·ñ³óÇáÝ ·áñÍÁÝóóÝ»ñÇ Ï³ë»óÙ³Ý ¨ ³½·³ÛݳϳÝáõÃÛ³Ý ³×Ç ÇÝãå»ë ³Û¹ »ñÏñÝ»ñáõÙ, ³ÛÝå»ë ¿É èáõë³ëï³ÝáõÙ: ²ÛëåÇëáí, èáõ-ë³ëï³ÝÇ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ù»ç §³ïɳÝïǽÙǦ ÷áõÉÁ ѳݷ»óñ»ó ѳë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý Ù»ç ѳϳ³ñ¨ÙïÛ³Ý ïñ³Ù³¹ñáõÃÛáõÝ-Ý»ñÇ ³×ÇÝ ¨ ÙÇç³½·³ÛÇÝ ³ëå³ñ»½áõÙ èáõë³ëï³ÝÇ ³½¹»óáõÃÛ³Ý ÏáñëïÇÝ11: àõëïÇ å³ï³Ñ³Ï³Ý ã¿ñ, áñ ³Û¹ µ³óÁ Éñ³óÝ»Éáõ ѳٳñ ³ñ¹»Ý 1995 Ã. ë»åï»Ùµ»ñÇ 14-ÇÝ è¸ Ý³Ë³·³ÑÇ 940 Ññ³Ù³Ý³·ñáí

11 î»°ë «Основные направления внешней политики России 1991–2004 гг.» http://ksprotoss. livejournal.com/1518.html

9

ѳëï³ïí»ó §²äÐ ³Ý¹³Ù-»ñÏñÝ»ñÇ Ñ»ï èáõë³ëï³ÝÇ é³½Ù³í³-ñ³Ï³Ý áõÕ»·Çͦ í»ñï³éáõÃÛ³Ùµ ÷³ëï³ÃáõÕÃÁ12, áñáõÙ ²äÐ ½³ñ-·³óáõÙÁ ¹ÇïíáõÙ ¿ áñå»ë è¸ Ï»Ýë³Ï³Ý ߳ѻñÇÝ Ñ³Ù³å³ï³ë˳-ÝáÕ, ÇëÏ ²äÐ »ñÏñÝ»ñÇ Ñ»ï ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁª áñå»ë ѳٳß-˳ñѳÛÇÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý ¨ ïÝï»ë³Ï³Ý ϳéáõÛóÝ»ñáõÙ èáõë³ëï³-ÝÇÝ Ý»ñ·ñ³í»Éáõ ϳñ¨áñ ·áñÍáÝ: ²Ûëï»Õ Áݹ·ÍíáõÙ ¿, áñ ²äÐ ³Ý-¹³Ù-»ñÏñÝ»ñÇ Ñ»ï ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³é³çݳÛÝáõÃÛáõÝÁ è¸ ù³-Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ù»ç å³ÛٳݳíáñíáõÙ ¿ ïÝï»ëáõÃÛ³Ý, å³ßïå³-ÝáõÃÛ³Ý, ³Ýíï³Ý·áõÃÛ³Ý, éáõë³ëï³ÝóÇÝ»ñÇ Çñ³íáõÝùÝ»ñÇ å³ßï-å³ÝáõÃÛ³Ý áÉáñïÝ»ñáõÙ èáõë³ëï³ÝÇ ·É˳íáñ Ï»Ýë³Ï³Ý ߳ѻñǪ ïíÛ³É »ñÏñÝ»ñáõÙ Ï»Ýïñáݳóí³ÍáõÃÛ³Ùµ: ²Û¹ ߳ѻñÇ Çñ³·áñÍáõÙÁ ϳ½ÙáõÙ ¿ ³½·³ÛÇÝ ³Ýíï³Ý·áõÃÛ³Ý ³å³ÑáíÙ³Ý ÑÇÙùÁ, ¨ µ³ñÓñ³-Ó³ÛÝíáõÙ ¿, áñ ²äÐ »ñÏñÝ»ñÇ Ñ»ï ³ñ¹Ûáõݳí»ï ѳٳ·áñͳÏóáõ-ÃÛáõÝÁ èáõë³ëï³ÝÇ Ý»ñëáõÙ Ï»ÝïñáݳËáõÛë áõÅ»ñÇÝ Ñ³Ï³½¹áÕ ·áñÍáÝ ¿: ºí áñå»ë ²äÐ »ñÏñÝ»ñÇ Ñ³Ý¹»å èáõë³ëï³ÝÇ ù³Õ³ù³-ϳÝáõÃÛ³Ý ÑÇÙÝ³Ï³Ý ËݹÇñ ³é³ÝÓݳóíáõÙ ¿ ݳ¨ Ñ»ïÙÇáõûݳ-Ï³Ý ï³ñ³ÍùáõÙ ÙÇçå»ï³Ï³Ý, ù³Õ³ù³Ï³Ý ¨ ïÝï»ë³Ï³Ý ѳñ³-µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ýáñ ѳٳϳñ·Ç Ó¨³íáñÙ³Ý Ù»ç èáõë³ëï³ÝÇ` áñ-å»ë ³é³ç³ï³ñ áõÅÇ ¹»ñÇ ³Ùñ³·ñáõÙÁ: ²Ûë ¹ñáõÛÃÁ ϳñ»ÉÇ ¿ ѳٳ-ñ»É áñáß³ÏÇ ß»ÕáõÙ è¸ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý 1993 Ã. ѳۻ-ó³Ï³ñ·Çó, ù³ÝÇ áñ ³ÛÝï»Õ ³Ùñ³·ñíáõÙ ¿ñ, áñ ²äÐ ßñç³Ý³ÏÝ»ñáõÙ §èáõë³ëï³ÝÁ Ýáñ §Ï»ÝïñáÝǦ ¹»ñ ëï³ÝÓÝ»Éáõ ѳí³ÏÝáõÃÛáõÝÝ»ñ ãáõÝǦ: ´³óÇ ³Û¹, ÷³ëï³ÃÕÃáõÙ ³é³ÝÓݳóíáõÙ »Ý ïÝï»ë³Ï³Ý, ³½·³ÛÇÝ ³Ýíï³Ý·áõÃÛ³Ý, ÑáõÙ³ÝÇï³ñ ѳٳ·áñͳÏóáõÃÛ³Ý ¨ Ù³ñ¹áõ Çñ³íáõÝùÝ»ñÇ, ÙÇç³½·³ÛÇÝ ËݹÇñÝ»ñÇ ÉáõÍÙ³Ý Ñ³ñóáõÙ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Ïááñ¹ÇݳóÙ³Ý ¨ ѳٳß˳ñѳÛÇÝ Ñ³ÝñáõÃÛ³Ý Ñ»ï ÷áË·áñͳÏóáõÃÛ³Ý áÉáñïÝ»ñÁ, ¹ñíáõÙ »Ý µ³í³Ï³ÝÇÝ Ñëï³Ï ѳÝÓݳñ³ñ³Ï³ÝÝ»ñ áõ ËݹÇñÝ»ñ: سëݳíáñ³å»ë, ²äÐ ßñç³Ý³Ï-Ý»ñáõÙ ÷áË߳ѳí»ï ïÝï»ë³Ï³Ý ѳٳ·áñͳÏóáõÃÛáõÝÁ ¹ÇïíáõÙ ¿ áñå»ë §ÑÇÙݳñ³ñ ݳ˳å³Ûٳݪ ²äÐ »ñÏñÝ»ñÇ Ñ»ï ÷áËѳñ³µ»-ñáõÃÛáõÝÝ»ñáõ٠ѳñó»ñÇ áÕç ѳٳϳñ·Ç ÉáõÍÙ³Ý Ñ³Ù³ñ¦: ÆëÏ ³½-·³ÛÇÝ ³Ýíï³Ý·áõÃÛ³Ý µ³ÅÝáõÙ ÙdzÝß³Ý³Ï Áݹ·ÍíáõÙ ¿. §ºññáñ¹ »ñÏñÝ»ñÇ ¨ ÙÇç³½·³ÛÇÝ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ»ï ÷áËѳñ³µ»-ñáõÃÛáõÝÝ»ñáõ٠ѳëÝ»É Ýñ³Ýó ÏáÕÙÇó ³ÛÝ µ³ÝÇ ÁÙµéÝÙ³Ý, áñ ³Ûë ï³ñ³Í³ßñç³ÝÁ (²äÐ - ¶. ¶.) Ý³Ë ¨ ³é³ç ѳݹÇë³ÝáõÙ ¿ èáõë³ë-ï³ÝÇ ß³Ñ»ñÇ ·áïǦ: лï³ùñùÇñ ËݹÇñÝ»ñ »Ý ³é³ÝÓݳóíáõÙ Ñáõ-Ù³ÝÇï³ñ ѳٳ·áñͳÏóáõÃÛ³Ý ¨ Ù³ñ¹áõ Çñ³íáõÝùÝ»ñÇ áÉáñïáõÙ. §²å³Ñáí»É éáõë³ëï³ÝÛ³Ý Ñ»éáõëï³é³¹ÇáÑ»é³ñÓ³ÏáõÙÝ»ñ Ù»ñ-ӳϳ ³ñï»ñÏñáõÙ, ³ç³Ïó»É éáõë³ëï³ÝÛ³Ý Ù³ÙáõÉÇ ï³ñ³ÍÙ³ÝÁ ïíÛ³É ï³ñ³Í³ßñç³ÝáõÙ, Çñ³Ï³Ý³óÝ»É ²äÐ »ñÏñÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ å»-

12 î»°ë «Стратегический курс России с государствами – участниками Содружества

Независимых Государств». http://www.mid.ru

10

ï³Ï³Ý ·áñÍÇãÝ»ñÇ å³ïñ³ëïáõÙÁ èáõë³ëï³ÝáõÙ¦13: §Ð³ïáõÏ áõ-ß³¹ñáõÃÛáõÝ ¹³ñÓÝ»É èáõë³ëï³ÝÇ ¹Çñù»ñÇ í»ñ³Ï³Ý·ÝÙ³ÝÁ áñå»ë Ñ»ïËáñÑñ¹³ÛÇÝ ï³ñ³Í³ßñç³ÝáõÙ ·É˳íáñ ÏñÃ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝǪ ÝϳïÇ áõݻݳÉáí ²äÐ »ñÏñÝ»ñáõÙ èáõë³ëï³ÝÇ Ñ³Ý¹»å µ³ñ»Ï³-Ù³Ï³Ý á·áí »ñÇï³ë³ñ¹ ë»ñÝ¹Ç ¹³ëïdzñ³ÏÙ³Ý ³ÝÑñ³Å»ßïáõ-ÃÛáõÝÁ¦14: гçáñ¹ áÉáñïÇ í»ñ³µ»ñÛ³É ÝßíáõÙ ¿. §²äÐ-áõÙ Ù»ñ ·áñÍ-ÁÝÏ»ñÝ»ñÇÝ Ñ³Ù³éáñ»Ý ¨ Ñ»ï¨áճϳÝáñ»Ý ѳݷ»óÝ»É ÙÇç³½·³ÛÇÝ ËݹÇñÝ»ñÇ í»ñ³µ»ñÛ³É ÁݹѳÝáõñ ¹Çñù»ñ Ù߳ϻÉáõÝ ¨ ÙÇç³½·³ÛÇÝ ³ëå³ñ»½áõÙ ·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ïááñ¹ÇݳóÝ»Éáõݦª §ÑÇÙÝ³Ï³Ý ç³Ýù»ñÁ Ï»ÝïñáݳóÝ»Éáí زÎ-áõÙ, º²ÐÎ-áõÙ ²äÐ »ñÏñÝ»ñÇ ¹Çñùá-ñáßáõÙÝ»ñÇ, ÇÝãå»ë ݳ¨ ܲîú-Ç, ºØ-Ç, ºíñáå³ÛÇ ËáñÑñ¹Ç í»ñ³µ»-ñÛ³É Ýñ³Ýó Ùáï»óáõÙÝ»ñÇ Ñ³Ù³Ó³ÛÝ»óÙ³Ý íñ³¦: ºí áñå»ë »½ñ³-÷³ÏáõÙ Áݹ·ÍíáõÙ ¿, áñ ²äÐ »ñÏñÝ»ñÇ Ñ»ï »ñÏÏáÕ٠ѳñ³µ»ñáõ-ÃÛáõÝÝ»ñáõÙ ·É˳íáñ ËݹÇñÝ»ñÇó ¿ §²äÐ »ñÏñÝ»ñÇ Ñ»ï èáõë³ëï³-ÝÇ Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÝ ³é׳ϳïÙ³Ý á·áí ϳéáõó»Éáõ ³ÝÃáõÛɳï-ñ»ÉÇáõÃÛáõÝÁ¦:

²í»ÉÇÝ, µáõÝ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý ÷áñÓÁ Ñëï³ÏáõÃÛáõÝ ¿ ÙïóÝáõ٠ݳ¨ ³ñ¨ÙïÛ³Ý »ñÏñÝ»ñÇ Ñ»ï ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ ûå-ïÇÙ³É ·ÍÇ ÁÝïñáõÃÛ³Ý Ñ³ñóáõÙ: ä»ï³Ï³Ý áõ ¹Çí³Ý³·Çï³Ï³Ý ·áñÍÇãÝ»ñÇ, ɳÛÝ Ñ³ë³ñ³Ï³ÛÝáõÃÛ³Ý ßñç³ÝáõÙ Ñëï³Ï å³ïÏ»ñ³-óáõÙ ¿ Ó¨³íáñíáõÙ ³ÛÝ Ù³ëÇÝ, áñ èáõë³ëï³ÝÇ Ñ³Ù³ñ ѳí³ë³ñ³-å»ë ³ÝÁݹáõÝ»ÉÇ »Ý ÇÝãå»ë ã³ñ¹³ñ³óí³Í ½ÇçáõÙÝ»ñÁª Ç íݳë ë»-÷³Ï³Ý ߳ѻñÇ, ³ÛÝå»ë ¿É ²ØÜ-Ç, ²ñ¨ÙïÛ³Ý ºíñáå³ÛÇ »ñÏñÝ»ñÇ ¨ Ö³åáÝdzÛÇ Ñ»ï ³é׳ϳïáõÙÁ: ²½·³ÛÇÝ ß³Ñ»ñÇ Ñ»ï¨áճϳÝ, ³ÝÑñ³Å»ßïáõÃÛ³Ý ¹»åùáõÙª ݳ¨ ÏïñáõÏ, å³ßïå³ÝáõÃÛáõÝÁ ãÇ Ñ³-ϳëáõÙ ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý »ñÏñÝ»ñÇ ÁÝÏ»ñ³ÏóáõÃÛ³ÝÝ áõ ÙÇç³½-·³ÛÇÝ ïÝï»ë³Ï³Ý ϳéáõÛóÝ»ñÇÝ èáõë³ëï³ÝÇ Ñ»ï³·³ ÇÝï»·ñÙ³-ÝÁ15:

ÆÝ㨿, ³é³çÇÝ Ñ³Û»ó³Ï³ñ·Á Ïáãí³Í ¿ñ ³å³Ñáí»Éáõ ³ÝóáõÙÁ ¹»åÇ Ýáñ Çñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝ, ÇÝãÝ ¿É ϳï³ñí»ó, µÝ³Ï³Ý³µ³ñ, áã ³-é³Ýó ûñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ: àñ¹»·ñ³Í áõÕ»·ÍÇ ¨ ¹ñ³ ·áñÍÝ³Ï³Ý ¹ñë¨áñ-Ù³Ý Ññ³å³ñ³Ï³ÛÇÝ ùÝݳ¹³ïáõÃÛáõÝÁ µ³í³Ï³ÝÇÝ É³ÛÝ ï³ñ³ÍáõÙ ¿ ·ïÝáõÙ: Àëï ³Û¹Ù Ý³Ë³·³ÑÁ ëïÇåí³Í ¿ ÉÇÝáõÙ 1996 Ã. ÷áË»É Çñ ³ñï·áñÍݳ˳ñ³ñÇÝ` Îá½Çñ¨ÇÝ ÷á˳ñÇÝ»Éáí äñÇÙ³Ïáíáí: ì»ñ-çÇÝë áñáß³ÏÇáñ»Ý ï³ñµ»ñíáõÙ ¿ñ Çñ ݳËáñ¹Çó ¨ ³í»ÉÇ ·áñÍÝ³Ï³Ý áõ Çñ³ï»ë³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛáõÝ ¿ áñ¹»·ñáõÙ: Üñ³ ù³Õ³ù³Ï³Ý ·³Õ³÷³ñÝ»ñÁ ÑÇÙݳϳÝáõÙ ³Ù÷á÷íáõÙ ¿ÇÝ ØáëÏí³ÛÇ ßáõñçÁ Ñ»ï-ËáñÑñ¹³ÛÇÝ ï³ñ³Í³ßñç³ÝÇ ÇÝï»·ñÙ³Ý ¨ ³ÛÉ »ñÏñÝ»ñÇ Ñ»ï Ïá³-ÉÇódzݻñÇ ÙÇçáóáí ²ØÜ-Ç Ùdzµ¨»é³ÛÇÝ Ñ³í³ÏÝáõÃÛáõÝÝ»ñÁ 㻽á-ù³óÝ»Éáõ Íñ³·ñ»ñáõÙ: ¸ñ³Ýù Çñ»Ýó ³Ùñ³·ñáõÙÝ »Ý ëï³ÝáõÙ 1997

13 «Стратегический курс России...». 14 ÜáõÛÝ ï»ÕáõÙ: 15 î»°ë Иванов И. С. Новая российская дипломатия, ¿ç 17-18:

11

Ã. ÁݹáõÝí³Í §²½·³ÛÇÝ ³Ýíï³Ý·áõÃÛ³Ý Ñ³Û»ó³Ï³ñ·áõÙ¦: Ƶñ¨ ÑÇÙݳñ³ñ ÷³ëï³ÃáõÕÃ, Ýñ³ÝáõÙ í»ñÉáõÍíáõÙ »Ý èáõë³ëï³ÝÇ ß³-Ñ»ñÇÝ Ñ³Ï³ëáÕ ³éϳ ³ñï³ùÇÝ íï³Ý·Ý»ñÁ: ²Ûë ÷³ëï³ÃÕÃÇ ÑÇ-Ù³Ý íñ³ ¿É ѻﳷ³ÛáõÙ Ùß³ÏíáõÙ ¿ è³½Ù³Ï³Ý ¹áÏïñÇÝÁ, áñÁ Ïáã-í³Í ¿ñ ³å³Ñáí»Éáõ ³é³çÇÝ Ñ³Û»ó³Ï³ñ·Çó »ñÏñáñ¹ÇÝ Ï³ï³ñ»ÉÇù ³ÝóáõÙÁ ¨ áñáß³ÏÇáñ»Ý ÑÇÙù ¿ñ ѳݹÇë³Ý³Éáõ í»ñçÇÝÇë ѳٳñ:

γï³ñí³Í ÷á÷áËáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ßÝáñÑÇí èáõë³ëï³ÝÇ ³ñï³-ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ §¹³ñÓ³í ³í»ÉÇ Ñ³í³ë³ñ³Ïßéí³Í ²ñ¨-ÙáõïùÇ ¨ ²ñ¨»ÉùÇ Ñ»ï ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ, ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³-Ï³Ý ÏáõñëÝ ³í»ÉÇ Ñ³Ù³å³ï³ë˳ݻó »ñÏñÇ ³½·³ÛÇÝ ß³Ñ»ñÇݦ, ÇÝãÁ ÷³ëïíáõÙ ¿ñ êáóÇ³É³Ï³Ý ¨ ³½·³ÛÇÝ ËݹÇñÝ»ñÇ éáõë³Ï³Ý ³ÝÏ³Ë ÇÝëïÇïáõïÇ ½»ÏáõÛóáõÙ16: ÆëÏ ³ñ¹»Ý Ýáñ ѳۻó³Ï³ñ·Á ѳëï³ï³Í ݳ˳·³Ñ äáõïÇÝÁ ÝßáõÙ ¿, áñ §³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³-ÝáõÃÛáõÝÁ Ý»ñù³Õ³ù³Ï³Ý Çñ³íÇ׳ÏÇ óáõóÇã ¿ ¨ Ý߳ݳϳÉÇ ·áñ-ÍáÝ: ²Ûëï»Õ ãå»ïù ¿ ÉÇÝ»Ý å³ïñ³ÝùÝ»ñ: ²ÛÝ Ñ³Ý·³Ù³ÝùÇó, û ÇÝãù³Ý ·ñ³·»ï áõ ³ñ¹Ûáõݳí»ï Ïû·ï³·áñÍ»Ýù Ù»ñ ¹Çí³Ý³·Çï³-Ï³Ý Ý»ñáõÅÁ, ϳËí³Í ¿ áã ÙdzÛÝ Ù»ñ »ñÏñÇ Ñ»ÕÇݳÏáõÃÛáõÝÁ ÙÇç³½-·³ÛÇÝ ³ëå³ñ»½áõÙ, ³ÛÉ Ý³¨ µáõÝ èáõë³ëï³ÝáõÙ ù³Õ³ù³Ï³Ý, ïÝï»ë³Ï³Ý ¹ñáõÃÛáõÝÁ¦17: ²ÛëåÇëáí, å³ñ½ ¿, áñ èáõë³ëï³ÝÇ Ýáñ ϳ٠Ýáñ³óí³Í ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ï»ëɳϳÝÁ ÉÇÝ»Éáõ ¿ñ ³í»ÉÇ ·áñÍݳϳÝ, ³í»ÉÇ í×é³Ï³Ý áõ, ·áõ󻨪 ³í»ÉÇ ³ñ¹Ûáõݳí»ï:

²Ûë Ýáñ ï»ëɳϳÝÝ Çñ Ù³ñÙݳíáñáõÙÁ ·ï³í 2000 Ã. ÑáõÉÇëÇ 10-ÇÝ Ñ³ëï³ïí³Í §è¸ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ñ³Û»ó³Ï³ñ-·Ç¦ Ýáñ ËÙµ³·ñáõÃÛ³Ý Ù»ç18: ì»ñçÇÝÇë µáí³Ý¹³ÏáõÃÛáõÝÁ å³ÛÙ³-ݳíáñí³Í ¿ñ áã ÙdzÛÝ Ý»ñùÇÝ ËݹÇñÝ»ñÇ ¨ »ñÏñÇ ß³Ñ»ñÇ ·Çï³Ïó-ٳٵ, ³Ûɨ Ýáñ ·Éáµ³É Ù³ñï³Ññ³í»ñÝ»ñÇÝ Áݹ³é³ç ·Ý³Éáõ èáõ-ë³ëï³ÝÇ ¹ÇñùáñáßáõÙÁ Ñëï³Ï»óÝ»Éáõ ³ÝÑñ³Å»ßïáõÃÛ³Ùµ ¨ ³ÛÝ µ³Ýáí, û ÙÇç³½·³ÛÇÝ Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÇÝãåÇëÇ Ñ³Ù³Ï³ñ·Ý ¿ ³é³í»É ѳٳå³ï³ë˳ÝáõÙ Ýñ³ ³½·³ÛÇÝ ß³Ñ»ñÇÝ19:

Àëï Ýáñ ѳۻó³Ï³ñ·Ç` 21-ñ¹ ¹³ñÇ ëϽµÇÝ Ó¨³íáñí³Í ÙÇç³½-·³ÛÇÝ Çñ³íÇ׳ÏÁ å³ñï³¹ñ»ó í»ñ³ÇÙ³ëï³íáñ»É èáõë³ëï³ÝÇ ßáõñç ëï»ÕÍí³Í Çñ³íÇ׳ÏÁ, éáõë³ëï³ÝÛ³Ý ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³-ϳÝáõÃÛ³Ý ·»ñ³Ï³ÛáõÃÛáõÝÝ»ñÝ áõ ¹ñ³Ýó Çñ³Ï³Ý³óÙ³Ý Ý»ñáõų-ÛÇÝ ³å³Ñáíí³ÍáõÃÛáõÝÁ: ²í»ÉÇÝ, ѳۻó³Ï³ñ·áõÙ ³ñӳݳ·ñíáõÙ ¿, áñ ã»Ý Çñ³Ï³Ý³ó»É èáõë³ëï³ÝÇ ¨ ßñç³Ï³ ³ß˳ñÑÇ ÙÇç¨ Çñ³í³-ѳí³ë³ñ, ÷áË߳ѳí»ï ¨ ·áñÍÁÝÏ»ñ³ÛÇÝ Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñ Ó¨³-íáñ»Éáõ ³ÏÝϳÉÇùÝ»ñÁ: Àëï ³Û¹Ù` ³Ûëï»Õ Ýå³ï³Ï ¿ ¹ñíáõÙ ³å³-

16 î»°ë «Внешняя политика России: мнение экспертов». М., 2001, ¿ç 10: 17 Путин В. В. Выступление Президента Российской Федерации с Посланием Федераль-

ному Собранию Российской Федерации (о положении в стране и основных направлениях внутренней и внешней политики государства) 3 апреля 2001 г. М., 2001, с. 40.

18 гۻó³Ï³ñ·Çó µáÉáñ ѻﳷ³ ٻ絻ñáõÙÝ»ñÝ Áëï` «Концепция внешней поли-тики Российской Федерации», www.mid.ru

19 î»°ë Иванов И. С. Новая российская дипломатия, ¿ç 19-20:

12

Ñáí»Éáõ »ñÏñÇ íëï³Ñ»ÉÇ ³Ýíï³Ý·áõÃÛáõÝÁ, ³Ùñ³åݹ»Éáõ ¨ å³Ñ-å³Ý»Éáõ Ýñ³ ÇÝùÝÇß˳ÝáõÃÛáõÝÁ ¨ ï³ñ³Íù³ÛÇÝ ³ÙµáÕç³Ï³Ýáõ-ÃÛáõÝÁ, ÙÇç³½·³ÛÇÝ ³ëå³ñ»½áõÙ ³Ùáõñ ¨ Ñ»ÕÇݳϳíáñ ¹Çñù»ñÁ: ´³óÇ ³Û¹, Ýå³ï³Ï ¿ñ ¹ñíáõÙ Ý»ñ·áñÍ»É Ñ³Ù³ß˳ñѳÛÇÝ ·áñÍÁÝ-óóÝ»ñÇ íñ³` ϳÛáõÝ, ³ñ¹³ñ ¨ ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý ³ß˳ñѳϳñ-·Ç Ó¨³íáñÙ³Ý Ýå³ï³Ïáí: ²ÛëÇÝùݪ ³ñ¹»Ý Ýå³ï³Ï ¿ñ ¹ñíáõÙ áã û å³ñ½³å»ë ÇÝï»·ñí»É áñáß³ÏÇ »ñ¨áõÛÃÝ»ñÇ ¨ ϳéáõÛóÝ»ñÇ, ³ÛÉ ·áñÍÁÝóóÝ»ñÁ ѳñÙ³ñ»óÝ»É ë»÷³Ï³Ý ߳ѻñÇÝ: ²ñï³ùÇÝ ù³Õ³-ù³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Ýå³ï³ÏÝ»ñ »Ý Ñéã³Ïíáõ٠ݳ¨` èáõë³ëï³-ÝÇ ³ëïÇ×³Ý³Ï³Ý ½³ñ·³óÙ³Ý Ñ³Ù³ñ µ³ñ»Ýå³ëï ³ñï³ùÇÝ å³Û-Ù³ÝÝ»ñÇ ³å³ÑáíáõÙÁ, éáõë³Ï³Ý ë³ÑÙ³ÝÝ»ñÇ »ñϳÛÝùáí µ³ñǹñ³-óÇáõÃÛ³Ý ·áïáõ Ó¨³íáñáõÙÁ, è¸ ë³ÑٳݳÏÇó ßñç³ÝÝ»ñáõÙ ³éϳ ÏáÝýÉÇÏïÝ»ñÇ Ñ³ÕóѳñáõÙÁ ¨ Ñݳñ³íáñ ûç³ËÝ»ñÇ ³é³ç³óÙ³Ý Ï³ÝËáõÙÁ, ûï³ñ »ñÏñÝ»ñÇ ¨ ÙÇçå»ï³Ï³Ý ÙdzíáñáõÙÝ»ñÇ Ñ»ï ѳ-Ù³Ó³ÛÝáõÃÛ³Ý ¨ ѳÙÁÝÏÝáÕ ß³Ñ»ñÇ ÷ÝïñïáõùÁ, èáõë³ëï³ÝÇ ù³-Õ³ù³óÇÝ»ñÇ ¨ ³ñï»ñÏñáõÙ ·ïÝíáÕ Ñ³Ù»ñÏñ³óÇÝ»ñÇ Çñ³íáõÝùÝ»-ñÇ ¨ ߳ѻñÇ Ñ³Ù³ÏáÕÙ³ÝÇ å³ßïå³ÝáõÃÛáõÝÁ, ³ñï»ñÏñáõÙ èáõ-ë³ëï³ÝÇ ¹ñ³Ï³Ý ÁÝϳÉÙ³ÝÁ Ýå³ëï»ÉÁ, ³ß˳ñÑáõÙ éáõë»ñ»ÝÇ ¨ èáõë³ëï³ÝÇ ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñÇ Ùß³ÏáõÛÃÇ ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý³óáõÙÁ:

ì»ñáÝßÛ³É Ñ³Ý·³Ù³ÝùÝ»ñÁ ·³ÉÇë »Ý ³å³óáõó»Éáõ, áñ ³Ûë ѳ-Û»ó³Ï³ñ·Ý ³Ùñ³·ñáõÙ ¿ñ ³í»ÉÇ ß³ï ݳ˳ӻéÝáÕ³Ï³Ý ù³Õ³ù³-ϳÝáõÃÛáõÝ, áñÝ ³í»ÉÇ ÇÝùݳíëï³Ñ ¿ñ ¨ ³í»ÉÇ Ñëï³Ï ¿ñ å³ïÏ»-ñ³óÝáõÙ Çñ ߳ѻñÁ ¨ Ýå³ï³ÏÝ»ñÁ: Üáñ ѳۻó³Ï³ñ·Ç, ѻ勉µ³ñ, ݳ¨ Ýáñ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý áõÕ»·ÍÇ Ñ³Ù³ñ ϳñ¨áñ³·áõÛÝ Ýå³ï³Ï ¿ñ ³ß˳ñѳϳñ·Ç ËݹÇñÁ, ÇÝãÇ í»ñ³µ»ñÛ³É Ñ³Û»ó³Ï³ñ-·áõÙ Ñëï³Ï»óíáõÙ ¿, áñ èáõë³ëï³ÝÁ ÏÓ·ïÇ ÙÇç³½·³ÛÇÝ Ñ³ñ³µ»-ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ µ³½Ù³µ¨»é ѳٳϳñ·Ç Ó¨³íáñÙ³ÝÁ: ²å³ ³Ûë ѳñ-óÇÝ ³Ý¹ñ³¹³ñÓ ¿ ϳï³ñíáõÙ è¸ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ·»-ñ³Ï³ÛáõÃÛáõÝÝ»ñÇ µ³ÅÝáõÙ, áñï»Õ Ñ»Ýó ëϽµÇó ³ñͳñÍíáõÙ ¿ Ýáñ ³ß˳ñѳϳñ·Ç Ó¨³íáñÙ³Ý ËݹÇñÁ: Æ Ù³ëݳíáñÇ ³ëíáõÙ ¿, áñ èáõë³ëï³ÝÁ Ñ»ï³ùñùñí³Í ¿ ÙÇç³½·³ÛÇÝ Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³-ÛáõÝ Ñ³Ù³Ï³ñ·Ç Ó¨³íáñٳٵ, áñÁ Ñ»Ýí³Í ÏÉÇÝÇ Çñ³í³Ñ³í³ë³-ñáõÃÛ³Ý, ÷á˳¹³ñÓ Ñ³ñ·³ÝùÇ ¨ ÷áË߳ѳí»ï ѳٳ·áñͳÏóáõ-ÃÛ³Ý ëϽµáõÝùÝ»ñÇ íñ³: ÆÝãå»ë ݳ¨ Áݹ·ÍíáõÙ ¿, áñ ÙÇç³½·³ÛÇÝ Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³ñ·³íáñÙ³Ý ·É˳íáñ Ï»ÝïñáÝÁ 21-ñ¹ ¹³-ñáõÙ å»ïù ¿ Ùݳ زÎ-Á, áñÇ ¹»ñÇ Ýí³½»óáõÙ èáõë³ëï³ÝÁ ÃáõÛÉ ãÇ ï³: ²Ý¹ñ³¹³éݳÉáí ÙÇç³½·³ÛÇÝ ³Ýíï³Ý·áõÃÛ³ÝÁ (2-ñ¹ ·»ñ³Ï³-ÛáõÃÛáõÝ), ÝßíáõÙ ¿, áñ èáõë³ëï³ÝÁ ÏáÕÙ ¿ ÙÇç³½·³ÛÇÝ Ñ³ñ³µ»ñáõ-ÃÛáõÝÝ»ñáõÙ áõÅÇ ·áñÍáÝÇ ¹»ñÇ Ýí³½»óÙ³ÝÝ áõ å³ïñ³ëï ¿ ²ØÜ-Ç Ñ»ï »ñÏÏáÕ٠ѳٳӳÛÝáõÃáõÝÝ»ñÇ ÑÇÙ³Ý íñ³ Ïñ׳ï»É Çñ ÙÇçáõϳ-ÛÇÝ ½ÇݳÝáóÁ:

²ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý ·»ñ³Ï³ÛáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ó³ÝÏáõ٠ϳñ¨áñ ï»Õ ¿ ïñí³Í ¨ ݳËáñ¹Ç ѳٻٳïáõÃÛ³Ùµ ϳñ¨áñ ÝáñáõÃÛáõÝ ¿ §²ñ-

13

ï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ï»Õ»Ï³ïí³Ï³Ý áõÕ»Ïóٳݦ ¹ñáõÛÃÁ, ѳٳӳÛÝ áñÇ` §è¸ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõ-ÃÛ³Ý Ï³ñ¨áñ áõÕÕáõÃÛáõÝ ¿ ÙÇç³½·³ÛÇÝ ÑÇÙÝ³Ï³Ý ËݹÇñÝ»ñÇ í»ñ³-µ»ñÛ³É èáõë³ëï³ÝÇ ¹ÇñùáñáßÙ³Ý, Ýñ³ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý ݳ-˳ӻéÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇ, ÇÝãå»ë ݳ¨ éáõë³ëï³ÝÛ³Ý Ùß³ÏáõÛÃÇ, ·Çïáõ-ÃÛ³Ý, ÇÝï»É»Ïïáõ³É ³ñí»ëïÇ Ó»éùµ»ñáõÙÝ»ñÇ í»ñ³µ»ñÛ³É Ñ³Ù³ß-˳ñѳÛÇÝ Ñ³ÝñáõÃÛ³Ý É³ÛÝ ßñç³Ý³ÏÝ»ñÇ áõß³¹ñáõÃÛ³ÝÝ ³é³ñϳ-Û³Ï³Ý ¨ Ñëï³Ï ï»Õ»Ï³ïíáõÃÛáõÝ Ñ³ëóÝ»ÉÁ¦:

î³ñ³Í³ßñç³Ý³ÛÇÝ ·»ñ³Ï³ÛáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ßñç³Ý³ÏÝ»ñáõÙ ³é³-çÇÝÝ ÇëÏ ³Ý¹ñ³¹³éݳÉáí ²äÐ ³Ý¹³Ù-»ñÏñÝ»ñÇ Ñ»ï ѳñ³µ»ñáõ-ÃÛáõÝÝ»ñÇÝ, ¹ñ³Ýù áñ³ÏíáõÙ »Ý áñå»ë »ñÏñÇ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³-ÝáõÃÛ³Ý ·»ñ³Ï³ áõÕÕáõÃÛáõÝ, áñÇ ßñç³Ý³ÏÝ»ñáõÙ å»ïù ¿ ³å³Ñáí-íÇ ²äÐ ³Ý¹³Ù-»ñÏñÝ»ñÇ Ñ»ï »ñÏÏáÕÙ ¨ µ³½Ù³ÏáÕ٠ѳٳ·áñͳÏ-óáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³å³ï³ë˳ݻóáõÙÁ »ñÏñÇ ³½·³ÛÇÝ ³Ýíï³Ý·áõÃÛ³Ý ËݹÇñÝ»ñÇÝ: ºí ß»ßïÁ ¹ñíáõÙ ¿ µáÉáñ »ñÏñÝ»ñÇ Ñ»ï µ³ñǹñ³ódz-Ï³Ý Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¨ é³½Ù³í³ñ³Ï³Ý ·áñÍÁÝÏ»ñáõÃÛ³Ý ½³ñ-·³óÙ³Ý íñ³: ²é³í»É ϳñ¨áñíáõÙ ¿ ³Ý¹³Ù-»ñÏñÝ»ñáõÙ ³éϳ ÏáÝý-ÉÇÏïÝ»ñÇ Ñ³Ù³ï»Õ ϳñ·³íáñáõÙÁ:

ºíñáå³Ï³Ý »ñÏñÝ»ñÇ Ñ»ï ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ µÝáõó·ñíáõÙ »Ý áñå»ë ³í³Ý¹³µ³ñ ·»ñ³Ï³ áõÕÕáõÃÛáõÝ ¨ Áݹ·ÍíáõÙ ¿, áñ ³Ûë áõÕÕáõÃÛ³Ý ·É˳íáñ Ýå³ï³ÏÝ ¿ ѳٳ»íñáå³Ï³Ý ϳÛáõÝáõÃÛ³Ý áõ ѳٳ·áñͳÏóáõÃÛ³Ý Ï³ÛáõÝ ¨ ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý ѳٳϳñ·Ç ëï»ÕÍáõÙÁ: ¾³Ï³Ý ³Ý¹ñ³¹³ñÓ ¿ ϳï³ñíáõ٠ݳ¨ ܲîú-Ç Ñ»ï ѳ-ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ. ³Ûë ϳéáõÛóÇ Ñ»ï ѳٳ·áñͳÏóáõÃÛ³Ý ³éáõ-Ùáí èáõë³ëï³ÝÁ ÑÇÙù ¿ ÁݹáõÝáõÙ Ù³Ûñó³Ù³ùáõÙ ³Ýíï³Ý·áõÃÛ³Ý ¨ ϳÛáõÝáõÃÛ³Ý å³Ñå³ÝÙ³Ý ß³Ñ»ñÁ: ê³Ï³ÛÝ µ³ñÓñ³Ó³ÛÝíáõÙ ¿, áñ ÙÇ ß³ñù ã³÷³ÝÇßÝ»ñáí ܲîú-Ç Ý»ñϳÛÇë ù³Õ³ù³Ï³Ý áõ é³½Ù³-Ï³Ý ¹ñáõÛÃÝ»ñÁ ã»Ý ѳÙÁÝÏÝáõÙ è¸ ³Ýíï³Ý·áõÃÛ³Ý ß³Ñ»ñÇ Ñ»ï, »ñµ»ÙÝ Ý³¨ ѳϳëáõÙ »Ý: Àݹ·ÍíáõÙ ¿ ݳ¨, áñ èáõë³ëï³ÝÁ å³Ñ-å³ÝáõÙ ¿ µ³ó³ë³Ï³Ý ¹ÇñùáñáßáõÙÁ ܲîú-Ç ÁݹɳÛÝÙ³Ý í»ñ³µ»-ñÛ³É: ²Ý¹ñ³¹³éݳÉáí éáõë-³Ù»ñÇÏÛ³Ý Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ, ³é³-çÇÝ Ñ»ñÃÇÝ ß»ßï³¹ñíáõÙ »Ý ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ ³éϳ ï³ñ³Ó³Û-ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: ê³Ï³ÛÝ ÝßíáõÙ ¿, áñ ³ÝÏ³Ë ÙÇ ß³ñù ëϽµáõÝù³ÛÇÝ Ñ³ñó»ñáõÙ ³éϳ Éáõñç ï³ñ³Ó³ÛÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇó, éáõë-³Ù»ñÇÏÛ³Ý ·áñͳÏóáõÃÛáõÝÝ ³ÝÑñ³Å»ßïáõÃÛáõÝ ¿ ÙÇç³½·³ÛÇÝ Çñ³íÇ׳ÏÇ µ³-ñ»É³íÙ³Ý ¨ ·Éáµ³É é³½Ù³í³ñ³Ï³Ý ³Ýíï³Ý·áõÃÛ³Ý ³å³ÑáíÙ³Ý ³éáõÙáí:

²ÛëåÇëáí, 2000 Ã. ÁݹáõÝí³Í ²ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ñ³-Û»ó³Ï³ñ·Ý ³í»ÉÇ Ý³Ë³Ó»éÝáÕ³Ï³Ý ÉÇÝ»Éáõó µ³óÇ, ã¿ñ Ëáõë³÷áõÙ µ³ñÓñ³Ó³ÛÝ»É ï³ñ³Ó³ÛÝáõÃÛáõÝÝ»ñÝ áõ Ñݳñ³íáñ µ³ËáõÙÝ»ñÁ, ÇÝ-ãÁ Ý߳ݳÏáõÙ ¿, áñ, Ç ï³ñµ»ñáõÃÛáõÝ Ý³Ëáñ¹ ѳۻó³Ï³ñ·Ç, ³ÛÅÙ áñ¹»·ñí»É ¿ñ ë»÷³Ï³Ý ߳ѻñÇ å³ßïå³ÝáõÃÛ³Ý ³é³í»É ÏïñáõÏ ¨ í×é³Ï³Ý ¹ÇñùáñáßáõÙ, áñÇ Ù³ëÇÝ ¿É å³ßïáݳå»ë µ³ñÓñ³Ó³ÛÝíáõÙ

14

¿ñ: ²Ûëï»Õ µ³í³Ï³ÝÇÝ Ñëï³Ï ËáëíáõÙ ¿ áã ³ñ¨ÙïÛ³Ý »ñÏñÝ»ñÇ Ñ»ï ѳٳ·áñͳÏóáõÃÛ³Ý ¨ µ³½Ù³µ¨»é ³ß˳ñÑÇ Ï³Û³óÙ³ÝÁ Ýå³ëï»Éáõ ѳٳï»Õ Ñëï³Ï Ùï³¹ñáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ: ²Ûë Ùï³¹ñáõ-ÃÛáõÝÁ ÏÛ³ÝùÇ Ïáãí»ó ³ñ¹»Ý 2001 Ã. ÑáõÉÇëÇ 16-ÇÝ ØáëÏí³ÛáõÙ ÏÝùí³Í §è¸ ¨ âÄÐ ÙÇç¨ µ³ñǹñ³óÇáõÃÛ³Ý, µ³ñ»Ï³ÙáõÃÛ³Ý ¨ ѳ-Ù³·áñͳÏóáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ å³Ûٳݳ·ñáí¦, ÇÝãå»ë ݳ¨ 2005 Ã. Ñáõ-ÉÇëÇ 1-ÇÝ ÏÝùí³Í §21-ñ¹ ¹³ñáõÙ ÙÇç³½·³ÛÇÝ Ï³ñ·Ç Ù³ëÇÝ è¸ ¨ âÄРѳٳï»Õ ѳÛï³ñ³ñáõÃÛ³Ùµ¦, áñáõÙ ÏáÕÙ»ñÁ »ÉÝáõÙ »Ý §µ³½-Ù³µ¨»é ³ß˳ñÑÇ ¨ Ýáñ ³ß˳ñѳϳñ·Ç Ó¨³íáñÙ³Ý Çñ»Ýó ÙÕáõ-ÙÇó¦20: ÜáõÛÝ ïñ³Ù³µ³ÝáõÃÛ³Ý ßñç³Ý³ÏÝ»ñáõÙ ¿ ݳ¨ 2001 Ã. Þ³Ý-ѳÛÇ Ñ³Ù³·áñͳÏóáõÃÛ³Ý Ï³½Ù³Ï»ñåáõÃÛ³Ý ëï»ÕÍáõÙÁ, áñÇ ½³ñ-·³óáõÙÁ §èáõë³ëï³ÝÝ áõ âÇݳëï³ÝÁ ¹ÇïáõÙ »Ý áñå»ë Çñ»Ýó ³ñ-ï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý é³½Ù³í³ñ³Ï³Ý ϳñ¨áñ ï³ññ ¨ Ùï³-¹Çñ »Ý γ½Ù³Ï»ñåáõÃÛ³Ý ßñç³Ý³ÏÝ»ñáõÙ ß³ñáõݳϻÉáõ Çñ»Ýó ¹Çñ-ùáñáßáõÙÝ»ñÇ ë»ñï Ïááñ¹ÇݳóáõÙÁ¦21: гïϳÝß³Ï³Ý ¿, áñ ³Ûë ù³-Õ³ù³ÏÝáõÃÛáõÝÁ ÝáõÛÝå»ë ųé³Ý·í»É ¿ñ ݳ˳ñ³ñ äñÇÙ³ÏáíÇó, á-ñÇ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ßÝáñÑÇí 1997 Ã. ³åñÇÉÇ 23-ÇÝ ´áñÇë ºÉóÇÝÝ áõ ò½Û³Ý ò½»ÙÇÝÁ ØáëÏí³ÛáõÙ Ññ³å³ñ³Ï»óÇÝ §´³½Ù³µ¨»é ³ß˳ñÑÇ ¨ Ýáñ ÙÇç³½·³ÛÇÝ Ï³ñ·Ç Ó¨³íáñÙ³Ý Ù³ëÇÝ éáõë-ãÇÝ³Ï³Ý Ñ³Ù³-ï»Õ Ñéã³Ï³·ÇñÁ¦, áñáõÙ ÏáÕÙ»ñÁ ·ïÝáõÙ »Ý, áñ §³í³ñïí»É ¿ §ë³-éÁ å³ï»ñ³½ÙÁ¦: ì»ñ³ó»É ¿ »ñϵ¨»é ѳٳϳñ·Á: ²ñ³·áñ»Ý ½³ñ-·³ÝáõÙ »Ý µ³½Ù³µ¨»é ³ß˳ñÑÇ Ó¨³íáñÙ³Ý ¹ñ³Ï³Ý ÙÇïáõÙÝ»ñÁ, ÷áËíáõÙ »Ý Ëáßáñ »ñÏñÝ»ñÇ ÙÇç¨ ÷áËѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, ³Û¹ Ãíáõ٠ݳ¨ §ë³éÁ å³ï»ñ³½ÙáõÙ¦ ݳËÏÇÝ Ñ³Ï³é³Ïáñ¹Ý»ñÇ ÙÇ稦: Üñ³Ýù ß»ßïáõÙ »Ý. §²í»ÉÇ ß³ï »ñÏñÝ»ñ »Ý ѳݷáõÙ ³ÛÝ ÁݹѳÝáõñ Ùáï»óÙ³ÝÁ, áñ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ ÷á˳¹³ñÓ Ñ³ñ·³Ýù, ѳí³ë³ñáõ-ÃÛáõÝ ¨ ÷á˳¹³ñÓ ß³Ñ, ³ÛÉ áã û ·»ñ³Ï³ÛáõÃÛáõÝ ¨ áõųÛÇÝ ù³Õ³-ù³Ï³ÝáõÃÛáõÝ, »ñÏËáëáõÃÛáõÝ ¨ ѳٳ·áñͳÏóáõÃÛáõÝ, ³ÛÉ áã û ³é-׳ϳïáõÙ ¨ ѳϳٳñïáõÃÛáõݦ: àõëïÇ` §ÎáÕÙ»ñÁ ѳݹ»ë »Ý ·³ÉÇë Ñû·õï Ýáñ, ѳÙÁݹ·ñÏáõÝ Ý߳ݳÏáõÃÛáõÝ áõÝ»óáÕ ³Ýíï³Ý·áõÃÛ³Ý Ñ³Û»ó³Ï³ñ·Ç ѳëï³ïÙ³Ý: Üñ³Ýù ·ïÝáõÙ »Ý, áñ å»ïù ¿ í»ñç ï³É §ë³éÁ å³ï»ñ³½ÙǦ Ñ᷻ϻñïí³ÍùÇÝ áõ ѳݹ»ë »Ý ·³ÉÇë ¹³ßÇÝ-ù³ÛÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Áݹ¹»Ù¦: ºí` §ÎáÕÙ»ñÁ Ùï³Ñá·áõÃÛáõÝ »Ý ³ñï³Ñ³ÛïáõÙ é³½Ù³Ï³Ý ¹³ßÇÝùÝ»ñÇ ÁݹɳÛÝÙ³Ý ¨ ³Ùñ³åÝ¹Ù³Ý ÷áñÓ»ñÇ Ï³å³ÏóáõÃÛ³Ùµ, ù³ÝÇ áñ ³Û¹ ÙÇïáõÙÁ ϳñáÕ ¿ ëå³éݳ-ÉÇù ³é³ç³óÝ»É ³é³ÝÓÇÝ »ñÏñÝ»ñÇ ³Ýíï³Ý·áõÃÛ³ÝÁ, ·Éáµ³É ¨ ï³-ñ³Í³ßñç³Ý³ÛÇÝ Ù³ëßï³µáí ɳñí³ÍáõÃÛ³Ý ³× Ëóݻɦ22:

20 «Совместная декларация КНР и РФ о международном порядке в XXI веке».

http://www.mid.ru 21 «Совместная декларация Китайской Народной Республики и Российской Федера-

ции». http://www.mid.ru 22 «Российско-китайская совместная декларация о многополярном мире и формирова-

нии нового международного порядка. Москва, 23 апреля 1997 года» // «Внешняя политика и безопасность современной России. 1991–2002». Хрестоматия. T. 4. М., 2002, с. 484-486.

15

2000 Ã. ѳۻó³Ï³ñ·áí ³Ùñ³·ñí³Í ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ µ³í³Ï³ÝÇÝ Í³Ýñ³ÏßÇé áõÕ»ÝÇß ¿ñ ïÝï»ë³Ï³Ý ß³ÑÁ: 2000 Ã. ÉáõÛë ï»ë³í §è³½Ù³í³ñáõÃÛáõÝ èáõë³ëï³ÝÇ Ñ³Ù³ñ: úñ³Ï³ñ· ݳ˳-·³ÑÇ Ñ³Ù³ñ – 2000¦ ÷³ëï³ÃáõÕÃÁ, áñ Ññ³å³ñ³Ï»ó ²ñï³ùÇÝ ¨ å³ßïå³ÝáõÃÛ³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ËáñÑáõñ¹Á: ²Ûëï»Õ ³é³ç³ñÏ-íáõÙ ¿ñ Ññ³Å³ñí»É äñÇÙ³ÏáíÇ ÇÝï»·ñ³ódzÛÇ Ñݳó³Í ëϽµáõÝùÇó ¨ ³Ýóáõ٠ϳï³ñ»É ÁÝïñáíÇ Ý»ñ·ñ³íí³ÍáõÃÛ³Ý ëϽµáõÝùÇÝ: ÊáñÑñ¹Ç ϳñÍÇùáí` èáõë³ëï³ÝÁ å»ïù ¿ ÇÝï»·ñ³óÇ³Ý Çñ³Ï³-ݳóÝ»ñ §áã û í»ñ¨Çó, ³ÛÉ Ý»ñù¨Çó, ³ç³Ïó»Éáí ³é³ÝÓÇÝ ³åñ³Ýù-Ý»ñÇ ¨ ͳé³ÛáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ßáõϳݻñÇ ÇÝï»·ñÙ³ÝÁ, ëï»ÕÍ»Éáí í»-ñ³½·³ÛÇÝ ýÇݳÝë³³ñï³¹ñ³Ï³Ý ËÙµ»ñ, ÷áË»É å³ñïù»ñÁ ë»÷³-ϳÝáõÃÛ³Ý Ñ»ï: лÝó ³Ûë ٳϳñ¹³Ïáõ٠ѳٳ·áñͳÏóáõÃÛ³ÝÝ áõ ÇÝï»·ñÙ³ÝÁ áõÕÕí³Í ù³Õ³ù³Ï³Ý ³ç³ÏóáõÃÛ³Ý Çñ³Ï³Ý³óÙ³ÝÁ å»ïù ¿ Ýå³ï³Ï³áõÕÕíÇ å»ï³Ï³Ý Ù³ñÙÇÝÝ»ñÇ ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõ-ÝÁ¦23: Þ³ï ã³Ýó³Í ²Ýíï³Ý·áõÃÛ³Ý ËáñÑñ¹Ç ù³ñïáõÕ³ñ ê»ñ·»Û Æ-í³ÝáíÁ ѳÛï³ñ³ñ»ó, áñ ï³ñ³Í³ßñç³ÝáõÙ ÇÝï»·ñ³ódzݻñÁ ß³ï óÝÏ »Ý ³ñÅ»ó»É èáõë³ëï³ÝÇ Ñ³Ù³ñ, áõëïÇ »ñÏÇñÝ ²äÐ ³Ý¹³Ù-Ý»ñÇ Ñ»ï ³ÝóÝáõÙ ¿ ½áõï åñ³·Ù³ïÇÏ Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ: ²Ûë å³ÑÇó ëÏë³Í èáõë³ëï³ÝÇ Ñ³Ù³ñ Ñ»ï³ùñùñáõÃÛáõÝ ¿ÇÝ Ý»ñϳ۳ó-ÝáõÙ áã û ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÝ ³é³ÝÓÇÝ »ñÏñÝ»ñÇ Ñ»ï, ³ÛÉ Ý³ËÏÇÝ ÊêÐØ ï³ñ³ÍùáõÙ é³½Ù³í³ñ³Ï³Ý Ý߳ݳÏáõÃÛ³Ý »Ýóϳéáõó-í³Íù³ÛÇÝ ³é³ÝÓÇÝ ÙdzíáñÝ»ñÇ ë»÷³Ï³Ý³ßÝáñÑáõÙÁ: îÝï»ë³Ï³Ý ·»ñ³Ï³ÛáõÃÛ³Ý ³Ûë é³½Ù³í³ñáõÃÛáõÝÁ Ý߳ݳϳÉÇ ïÝï»ë³Ï³Ý ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñ ¿ ï³ÉÇë, ë³Ï³ÛÝ Ýå³ëïáõÙ ¿ ÏáÕÙ»ñÇ ÙÇç¨ ù³Õ³ù³-Ï³Ý íëï³ÑáõÃÛ³Ý Ù³Ï³ñ¹³ÏÇ Ýí³½Ù³ÝÁ24: ä³ï³Ñ³Ï³Ý ã¿, áñ ïíÛ³É Å³Ù³Ý³Ï³Ñ³ïí³ÍáõÙ ²¶ ݳ˳ñ³ñ Æí³ÝáíÁ ·ñáõÙ ¿. §Øá-ï³Ï³ ßñç³ÝáõÙ éáõë³Ï³Ý ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ù»ç ½·³-ÉÇáñ»Ý ϳ×Ç ïÝï»ë³Ï³Ý ¹Çí³Ý³·ÇïáõÃÛ³Ý ï»ë³Ï³ñ³ñ ÏßÇéÁ: ²Ûëï»Õ ³é³çÇÝ ·ÇÍ »Ý ¹áõñë ·³ÉÇë ³ÛÝåÇëÇ ËݹÇñÝ»ñ, ÇÝãåÇëÇù »Ý èáõë³ëï³ÝÇ ïÝï»ëáõÃÛ³Ý ³Ùñ³åÝ¹Ù³Ý ¨ ³ñï³ùÇÝ ïÝï»ë³-Ï³Ý Ù³ëݳ·Çï³óÙ³Ý Ã³ñÙ³óÙ³Ý, ÙÇç³½·³ÛÇÝ ïÝï»ë³Ï³Ý ϳ½-ٳϻñåáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ Çñ³í³Ñ³í³ë³ñ Ù³ëݳÏóáõÃÛ³Ý ³å³Ñáíáõ-ÙÁ, ÙÇç³½·³ÛÇÝ ßáõϳݻñ ¹áõñë ·³Éáõ ѳٳñ éáõë³ëï³ÝÛ³Ý Ó»é-ݳñϳïÇñáçÁ û·ÝáõÃÛáõÝ óáõÛó ï³ÉÁ, ûï³ñ»ñÏñÛ³ Ý»ñ¹ñáõÙÝ»ñÇ Ý»ñ·ñ³íáõÙÁ, ³ñï³ùÇÝ å³ñïùÇ ËݹñÇ ÉáõÍáõÙÁ¦25: Æ í»ñçá, ³Ûë ѳۻó³Ï³ñ·Ç ݳËÝ³Ï³Ý ïíÛ³ÉÝ»ñÇ ³Ù÷á÷áõ٠ϳñ»ÉÇ ¿ ѳٳñ»É Ñ»Ýó ÝáõÛÝ Æí³ÝáíÇ ³ñï³Ñ³Ûï³Í ³ÛÝ ÙÇïùÁ, áñ §èáõë³ëï³ÝÇ Ó³ÛÝÝ ³ÛÅ٠ѳٳß˳ñѳÛÇÝ ·áñÍ»ñáõÙ ³í»ÉÇ íëï³Ñ ¿ ÑÝãáõÙ¦26:

23 «Стратегия для России. Повестка дня для Президента – 2000». М., 2000. 24 î»°ë «Основные направления внешней политики России 1991 – 2004 гг.»: 25 Иванов И. С. Внешняя политика России в эпоху глобализации: Статьи и выступ-

ления. М., 2002, с. 124: 26 ÜáõÛÝ ï»ÕáõÙ, ¿ç 132:

16

21-ñ¹ ¹³ñÇ ëϽµáõÙ ÙÇç³½·³ÛÇÝ Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¿íáÉÛáõ-óÇ³Ý ¨ èáõë³ëï³ÝÇ ¹Çñù»ñÇ ³Ùñ³åݹáõÙÁ ËݹÇñ ³é³ç³¹ñ»óÇÝ ÝáñáíÇ ·Ý³Ñ³ï»É Çñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝÝ áõ í»ñ³ÇÙ³ëï³íáñ»É ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ³é³çݳÛÝáõÃÛáõÝÝ»ñÁ` ѳßíÇ ³éÝ»Éáí ÙÇç³½·³-ÛÇÝ Ñ³ñó»ñáõÙ »ñÏñÇ ³×³Í ¹»ñÁ, ³ß˳ñÑáõÙ ï»ÕÇ áõÝ»óáÕ »ñ¨áõÛÃ-Ý»ñÇ Ñ³Ù³ñ å³ï³ë˳ݳïíáõÃÛ³Ý ³×Á ¨ ¹ñ³ Ñ»ï ϳåí³Í Ýáñ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ` áã ÙdzÛÝ Ù³ëݳÏó»É ÙÇç³½·³ÛÇÝ ûñ³Ï³ñ·Ç Çñ³·áñÍÙ³ÝÁ, ³ÛÉ Ý³¨ Ó¨³íáñ»É ³ÛÝ27: ²Ûë ïñ³Ù³µ³ÝáõÃÛ³Ùµ ¿É Ññ³å³ñ³ÏíáõÙ ¿ Ýáñ ѳۻó³Ï³ñ·Á ³ñ¹»Ý ݳ˳·³Ñ Ø»¹í»¹¨Ç û-ñáùª 2008 Ã. ÑáõÉÇëÇ 12-ÇÝ: ê³Ï³ÛÝ ³ÛÝ Çñ ݳËáñ¹Çó ß³ï ãÇ ï³ñµ»ñ-íáõÙ, ³í»ÉÇÝ, ß³ï ѳñó»ñáõÙ ÝáõÛÝÇëÏ µ³é³óÇ ÏñÏÝáõÙ ¿ Çñ ݳËáñ¹Ç áñáß ¹ñáõÛÃÝ»ñ: ¸³ ãÇ Ý߳ݳÏáõÙ, áñ Ýáñ ѳۻó³Ï³ñ·Ý ÁݹѳÝñ³-å»ë ÝáñáõÛà ãÇ µáí³Ý¹³ÏáõÙ: ܳ˪ ³ÛÝ 2000 Ã. ѳۻó³Ï³ñ·Ç ïñ³-Ù³µ³Ý³Ï³Ý ß³ñáõݳÏáõÃÛáõÝÝ ¿, ÙÇ³Å³Ù³Ý³Ï ¨ ½³ñ·³óáõÙÁ:

²ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ÑÇÙÝ³Ï³Ý Ýå³ï³ÏÝ»ñÇ ß³ñùáõÙ ³é³çݳÛÇÝ ¹ÇñùÝ »Ý ·ñ³íáõÙ »ñÏñÇ ³Ýíï³Ý·áõÃÛ³Ý ³å³ÑáíáõÙÁ, Ýñ³ ÇÝùÝÇß˳ÝáõÃÛ³Ý ³Ùñ³åݹáõÙÝ áõ ï³ñ³Íù³ÛÇÝ ³ÙµáÕç³Ï³-ÝáõÃÛ³Ý å³Ñå³ÝáõÙÁ: гçáñ¹ Ýå³ï³ÏÁ ݳËáñ¹ ѳۻó³Ï³ñ·Ç ѳ-Ù³å³ï³ëË³Ý ¹ñáõÛÃÇ Ï³ï³ñ»É³·áñÍí³Í ¨ ųٳݳÏÇ å³ÛÙ³ÝÝ»-ñÇÝ Ñ³Ù³å³ï³ë˳ݻóí³Í ï³ñµ»ñ³ÏÝ ¿. §èáõë³ëï³ÝÇ ³ñ¹Ç³-ϳݳóÙ³Ý, ïÝï»ëáõÃÛ³Ý ÇÝáí³óÇáÝ ½³ñ·³óÙ³Ý Ñ³Ù³ñ ³ñï³ùÇÝ µ³ñ»Ýå³ëï å³ÛÙ³ÝÝ»ñÇ ³å³ÑáíáõÙ¦: ²Ûëï»Õ ÝáõÛÝå»ë Çñ ³ñ¹Ç³-ϳÝáõÃÛáõÝÝ ¿ å³Ñå³ÝáõÙ ³ñ¹³ñ³óÇ ¨ ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý ³ß˳ñ-ѳϳñ·Ç Ó¨³íáñÙ³Ý Ñ³Ù³ñ ѳٳß˳ñѳÛÇÝ ·áñÍÁÝóóÝ»ñÇ íñ³ Ý»ñ³½¹»Éáõ Ññ³Ù³Û³Ï³ÝÁ: ¶ñ»Ã» ÝáõÛÝáõÃÛ³Ùµ ÏñÏÝáõÙ ¿ ݳËáñ¹ ѳ-Û»ó³Ï³ñ·Ç ѳٳå³ï³ëË³Ý ¹ñáõÛÃÁ ݳ¨ ³Ûë å³ñ³·³ÛáõÙ. §ê³ÑÙ³-ݳÏÇó »ñÏñÝ»ñÇ Ñ»ï µ³ñǹñ³óÇ³Ï³Ý Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³ëï³-ïáõÙ, è¸ ë³ÑٳݳÏÇó ¨ ³ß˳ñÑÇ ³ÛÉ ßñç³ÝÝ»ñáõÙ ³éϳ ÏáÝýÉÇÏï-Ý»ñÇ ¨ ɳñí³ÍáõÃÛ³Ý ûç³ËÝ»ñÇ í»ñ³óÙ³ÝÁ ϳ٠¹ñ³Ýó Ñݳñ³íáñ ³-é³ç³óÙ³Ý Ï³ÝËÙ³ÝÁ ³ç³ÏóáõÃÛ³Ý ïñ³Ù³¹ñáõÙ¦: öáùñ-ÇÝã Ó¨³-÷áËí³Í ¿ Ý»ñϳ۳óí³Í ѳçáñ¹ Ýå³ï³ÏÁ: ²ÛÝ ¿. §²ç³Ïó»É ³ß˳ñ-ÑáõÙ èáõë³ëï³ÝÇ ûµÛ»ÏïÇí ÁÝϳÉÙ³ÝÁ` áñå»ë ëáóÇ³É³Ï³Ý áõÕÕí³-ÍáõÃÛáõÝ áõÝ»óáÕ ßáõÏ³Û³Ï³Ý ïÝï»ëáõÃÛ³Ùµ ¨ ³ÝÏ³Ë ³ñï³ùÇÝ ù³-Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ùµ ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý å»ïáõÃÛáõݦ: àñå»ë ³Ù÷á-÷áõ٠ѳëï³ï³Ï³Ùáñ»Ý ÝßíáõÙ ¿, áñ §Ýáñ èáõë³ëï³ÝÁ, ϳݷݻÉáí ³½·³ÛÇÝ ß³Ñ»ñÇ ³Ùáõñ Ñ»ÝùÇ íñ³, ·Éáµ³É Ñ³ñó»ñáõÙ ÉdzñÅ»ù ¹»ñ ëï³ó³í¦: ²ÛëåÇëáí, áñáß ³éáõÙÝ»ñáí ÏñÏÝ»Éáí, áñáß ³éáõÙÝ»ñáí ¿°É ³í»ÉÇ ½³ñ·³óÝ»Éáí ݳËáñ¹ ѳۻó³Ï³ñ·Ç ¹ñáõÛÃÝ»ñÁ, ³Ûë ѳۻó³-ϳñ·Á í»ñ³Ñ³ëï³ïáõÙ ¿ è¸ áñ¹»·ñ³Í Çñ³ï»ë³Ï³Ý áõ åñ³·Ù³-ïÇÏ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý áõÕ»·ÇÍÝ áõ ÝßáõÙ ¿ ¹ñ³ ³í»ÉÇ Ëáñ³ó-Ù³Ý ÷³ëïÁ:

27 î»°ë «Концепция внешней политики Российской Федерации». www.kremlin.ru

17

î³ñ³Í³ßñç³Ý³ÛÇÝ ·»ñ³Ï³ÛáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ë³Ý¹Õ³ÏáõÙ ³é³çÇÝ ÑáñǽáݳϳÝÁ ÏñÏÇÝ Ñ³ïϳóÝ»Éáí ²äÐ ï³ñ³Í³ßñç³ÝÇÝ, èáõ-ë³ëï³ÝÇ ¸³ßÝáõÃÛáõÝÝ Çñ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý ³Ûë ѳۻó³Ï³ñ-·áí ¨ë ѳëï³ïáõÙ ¿, áñ Çñ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ·»ñ³Ï³ áõÕÕáõÃÛáõÝ ¿ »ñÏÏáÕÙ ¨ µ³½Ù³ÏáÕ٠ѳٳ·áñͳÏóáõÃÛ³Ý ½³ñ·³-óáõÙÁ ²äÐ ³Ý¹³Ù-»ñÏñÝ»ñÇ Ñ»ï: ´³óÇ ³Û¹, ѳëï³ïíáõÙ ¿, áñ ³ÛÝ »ñÏñÝ»ñÇ Ñ»ï, áñáÝù ѳٳå³ï³ëË³Ý å³ïñ³ëï³Ï³ÙáõÃÛáõÝ Ïóáõó³µ»ñ»Ý, Ͻ³ñ·³óí»Ý é³½Ù³í³ñ³Ï³Ý ·áñÍÁÝÏ»ñáõÃÛ³Ý ¨ ¹³ßݳÏó³ÛÇÝ Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñ: è¸ ï»ë³ÝÏÛáõÝÇó ϳñ¨áñíáõÙ »Ý ²äÐ Ý»ñáõÅÇ ÉdzñÅ»ù Çñ³óáõÙÝ áõ вäÎ ½³ñ·³óáõÙÁ: ²äÐ í»ñ³µ»-ñÛ³É èáõë³ëï³ÝÇ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý ï»ë³Ï»ïÇ áõ ¹Çñùáñáß-Ù³Ý í»ñ³Ñ³ëï³ïÙ³Ý Ù»Ï ³ÛÉ ¹ñáõÛà ¿ñ ¸³ßݳÛÇÝ ÅáÕáíáõÙ 2009 Ã. ÑáõÝí³ñÇ 28-ÇÝ è¸ ³ñï·áñÍݳ˳ñ³ñ ê. ȳíñáíÇ »ÉáõÛÃáõÙ ï»Õ ·ï³Í Ó¨³Ï»ñåáõÙÁ. §Î³ñ¨áñ³·áõÛÝ, »ë ϳë»Ç, µ³ó³éÇÏ ·»ñ³Ï³-ÛáõÃÛáõÝ ¿ Ù»½ ѳٳñ ²äÐ ï³ñ³Í³ßñç³ÝÁ¦28:

²Ý¹ñ³¹³éݳÉáí »íñáå³Ï³Ý áõÕÕáõÃÛ³ÝÁ` Ù³ïݳÝßíáõÙ ¿, áñ ³Ûëï»Õ èáõë³ëï³ÝÇ ·É˳íáñ Ýå³ï³ÏÝ ¿ ѳٳï³ñ³Í³ßñç³Ý³-ÛÇÝ Ñ³Ù³ï»Õ ³Ýíï³Ý·áõÃÛ³Ý áõ ѳٳ·áñͳÏóáõÃÛ³Ý Çñ³Ï³ÝáõÙ µ³ó, ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý ѳٳϳñ·Ç Ó¨³íáñáõÙÁ, áñÁ ϳå³ÑáíÇ »íñ³ïɳÝïÛ³Ý ï³ñ³Í³ßñç³ÝÇ ÙdzëÝáõÃÛáõÝÁ` ÃáõÛÉ ãï³Éáí Ýñ³ Ýáñ Ù³ëݳïáõÙÁ ¨ ݳËÏÇÝ ËÙµ³íáñáõÙÝ»ñÇ í»ñ³ÍÝáõÙÁ, áñáÝó Ç-Ý»ñóÇ³Ý å³Ñå³ÝíáõÙ ¿ §ë³éÁ å³ï»ñ³½ÙǦ Å³Ù³Ý³Ï Ó¨³íáñí³Í »íñáå³Ï³Ý ׳ñï³ñ³å»ïáõÃÛ³Ý Ù»ç: ê³ ³ÛÝ ³é³ç³ñÏÝ ¿ñ, áñÇ û·ïÇÝ µ³í³Ï³ÝÇÝ »ñϳñ Å³Ù³Ý³Ï ù³ñá½ã³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝ »Ý ï³ÝáõÙ ÁݹÑáõå äáõïÇÝÁ ¨ Ø»¹í»¹¨Á: ²Ûë Ï»ïÁ, ûñ¨ë, ϳñáÕ ¿ ѳٳñí»É ³Ûë ѳۻó³Ï³ñ·áõÙ ³é³í»É ß»ßï³¹ñíáÕ Ñ³ñó, ãÝ³Û³Í ³ÛÝ µ³í³Ï³ÝÇÝ ß³ï ѳïí³ÍÝ»ñáõÙ ÝáõÛÝáõÃÛ³Ùµ ÏñÏÝáõÙ ¿ Çñ ݳ-Ëáñ¹ÇÝ: Àëï ¿áõÃÛ³Ý, ³Ûë ѳۻó³Ï³ñ·áõÙ Çñ»Ýó ï»ÕÝ »Ý ·ï»É ÙÇ ß³ñù ·³Õ³÷³ñÝ»ñ áõ ¹ñáõÛÃÝ»ñ, áñáÝù ³éϳ »Ý ݳ¨ ݳ˳·³Ñ ¸ÙÇïñÇ Ø»¹í»¹¨Ç §²é³°ç, èáõë³ëﳰݦ Ñá¹í³ÍáõÙ29, ѳïϳå»ë »ñÏñÇ Ý»ñùÇÝ ½³ñ·³óÙ³Ý ¨ ïÝï»ëáõÃÛ³Ý µ³ñ»÷áËÙ³Ý áõ µ³½Ù³-½³Ý»óÙ³Ý Ñ³ñó»ñÇ í»ñ³µ»ñÛ³É ¹ñáõÛÃÝ»ñÁ:

²ÛëåÇëáí, ÷áñÓ»Éáí áñáß³ÏÇáñ»Ý ÁݹѳÝñ³óÝ»É èáõë³ëï³ÝÇ ¸³ßÝáõÃÛ³Ý ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý ѳۻó³Ï³ñ·»ñÇ ¹ñáõÛÃÝ»ñÝ áõ å³ßïáÝ³Ï³Ý Ùáï»óáõÙÁ, ϳñáÕ »Ýù ÷³ëï»É, áñ ѳۻó³Ï³ñ·Ç Ùß³ÏáõÙÝ ³Ýó»É ¿ µ³ñ¹ áõ áã ÙdzÝß³Ý³Ï áõÕÇ: ²Ûë ѳݷ³Ù³ÝùÝ Çñ ѻﳷÇÍÝ ¿ ÃáÕ»É »ñÏñÇ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ó¨³íáñÙ³Ý ¨ Çñ³Ï³Ý³óÙ³Ý ³é³çÇÝ ÷áõÉáõÙ: ê³Ï³ÛÝ, ѻﳷ³ÛáõÙ áñáß³ÏÇá-ñ»Ý ³å³Ñáí»Éáí ¹Çí³Ý³·Çï³Ï³Ý ųé³Ý·³Ï³ÝáõÃÛáõÝ ¨ ѳۻó³-ϳñ·Ç ¹ñáõÛÃÝ»ñÁ ÃñÍ»Éáí áõ ½³ñ·³óÝ»Éáí Ñ»Ýó µáõÝ ·áñÍáõÝ»áõ-

28 Лавров С. В. О приоритетах внешней политики России на современном этапе 29.01.2009. www.mid.ru

29 î»°ë Медведев Д. Россия, вперёд! 10.09.2009, www.kremlin.ru

18

ÃÛ³Ý ÁÝóóùáõÙ, ¹³ñÓ³í ³í»ÉÇ Çñ³ï»ë³Ï³Ý áõ ³í»ÉÇ Ñ³Ù³ÑáõÝã »ñÏñÇ ³½·³ÛÇÝ ß³Ñ»ñÇÝ:

ºñÏñÇ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ³éç¨ Í³é³ó³Í ËݹÇñÝ»-ñÇ ³éáõÙáí ³Û¹ ѳۻó³Ï³ñ·»ñÝ Çñ³ñÇó ½·³ÉÇáñ»Ý ã¿ÇÝ ï³ñµ»ñ-íáõÙ: ²é³çݳÛÇÝ ËݹÇñ ¿ñ »ñÏñÇ ³Ýíï³Ý·áõÃÛ³Ý, ï³ñ³Íù³ÛÇÝ ³ÙµáÕç³Ï³ÝáõÃÛ³Ý áõ ÇÝùÝÇß˳ÝáõÃÛ³Ý å³Ñå³ÝáõÙÁ: Þ³ï ϳñ¨áñ, ѳݷáõó³ÛÇÝ ï»Õ ¿ñ ·ñ³íáõ٠ݳ¨ ïÝï»ë³Ï³Ý Ýå³ï³Ï-Ý»ñÇ ËáõÙµÁ, áñÁ áñå»ë ÑÇÙݳù³ñ³ÛÇÝ ëϽµáõÝù ³éϳ ¿ µáÉáñ ѳ-Û»ó³Ï³ñ·»ñáõÙ ¨ Çñ ßáõñçÝ ¿ ѳٳËÙµáõÙ »ñÏñÇ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³-ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ÙÛáõë Ýå³ï³ÏÝ»ñÁ:

²ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ï³ñ³Í³ßñç³Ý³ÛÇÝ ·»ñ³Ï³Ûáõ-ÃÛáõÝÝ»ñÇ Ù»ç ÝáõÛÝå»ë ¿³Ï³Ý ÷á÷áËáõÃÛáõÝÝ»ñ ã»Ý ϳï³ñí»É. ÷á-÷áËí»É »Ý áñáß ß»ßï³¹ñáõÙÝ»ñ, áñáß Ó¨³Ï»ñåáõÙÝ»ñ, ë³Ï³ÛÝ Áݹ-ѳÝáõñ ¿áõÃÛáõÝÁ ¹ñ³ÝÇó ß³ï ãÇ ÷áËí»É: سëݳíáñ³å»ë, ²äÐ ï³ñ³Í³ßñç³ÝÁ ÙÇßï ¿É »Õ»É ¿ ³é³çݳÛÇÝ ·»ñ³Ï³ÛáõÃÛáõÝ è¸ ³ñ-ï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ûñ³Ï³ñ·áõÙ` Çñ ³ß˳ñѳ·ñ³Ï³Ý ¹Çñ-ùÇ, ³å³Ï³ÛáõݳóÙ³Ý Ý»ñáõÅÇ ¨ ³ÛÉ å³ï׳éÝ»ñÇ µ»ñáõÙáí: ÖÇßï ¿, ëϽµÝ³å»ë ²äÐ ï³ñ³Í³ßñç³ÝÇ Ñ³Ý¹»å ·áñÍÝ³Ï³Ý áõß³¹ñáõ-ÃÛáõÝÁ »Õ»É ¿ ³í»ÉÇ Ýí³½, ù³Ý ·áñÍݳϳÝáõÙ å³Ñ³ÝçáõÙ ¿ÇÝ »ñÏñÇ Çñ³Ï³Ý ߳ѻñÁ, ë³Ï³ÛÝ ³ñ¹ÛáõÝùáõÙ í»ñ³·Ý³Ñ³ïáõÙÝ»ñ ï»ÕÇ áõ-Ý»ó³Ý ¨ û° ¹áÏïñÇݳÉ, û° ·áñÍÝ³Ï³Ý Ùáï»óáõÙÝ»ñÁ ¹³ñÓ³Ý Ñ³-Ù³ÑáõÝã »ñÏñÇ Çñ³Ï³Ý å³Ñ³ÝçÝ»ñÇÝ:

ØÛáõë ·»ñ³Ï³ÛáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³éáõÙáí ÝáõÛÝå»ë ß»ßï³ÏÇ ÷á÷á-ËáõÃÛáõÝÝ»ñ ãϳÝ. Ï³Ý Ó¨³Ï»ñåáõÙÝ»ñÇ í»ñ³Ý³ÛáõÙÝ»ñ, áñáÝù å³Ûٳݳíáñí³Í »Ý ßñç³Ï³ ÇñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÷á÷áËáõÃÛ³Ùµ ¨ ïíÛ³É Å³Ù³Ý³ÏÇ Ñëï³Ï å³Ñ³ÝçÝ»ñáí:

²Ûë ѳۻó³Ï³ñ·»ñÇ ÃñÍÙ³Ý áõÕÇÝ áõ Ïñ³Í ½³ñ·³óáõÙÁ ¼µÇ·Ý¨ ´Å»½ÇÝëÏÇÝ Ñ»ï³ùñùÇñ Ï»ñåáí ÁݹѳÝñ³óÝáõÙ ¿ Ñ»ï¨Û³É Ï»ï»-ñáõÙ:

1. ²Ù»ñÇϳÛÇ Ñ»ï §Ñ³ëáõÝ é³½Ù³í³ñ³Ï³Ý ·áñÍÁÝÏ»ñáõÃ۳ݦ ·»ñ³Ï³ÛáõÃÛáõÝ, ÇÝãÁ ³Ûë ·³Õ³÷³ñÇ áñáß Ñ³Ù³ËáÑÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ½áõï »½ñáõÛà ¿ñ, áñÇ ï³Ï óùÝí³Í ¿ñ ·Éáµ³É Ñ³Ù³ïÇñáõÃÛáõÝ:

2. §Ø»ñӳϳ ³ñï»ñÏñǦ íñ³ ß»ßï³¹ñáõÙ` áñå»ë èáõë³ëï³-ÝÇ ÑÇÙÝ³Ï³Ý Ñ»ï³ùñùñáõÃÛ³Ý ûµÛ»ÏïÇ, »ñµ áñáßÝ»ñÁ Ñ»ï³Ùáõï »Ý ØáëÏí³ÛÇ ·»ñ³Ï³ÛáõÃÛ³Ùµ ïÝï»ë³Ï³Ý áñáß ÇÝï»·ñ³ódzÛÇ, ÇëÏ á-ñáßÝ»ñÝ ¿É ݳ¨ ÑáõÛë áõÝ»ÇÝ Ï³Ûë»ñ³Ï³Ý áñáß³ÏÇ í»ñ³ÑëÏáÕáõÃÛ³Ý Ñ³í³Ý³Ï³Ý í»ñ³Ï³Ý·ÝÙ³Ý, ³ÛëåÇëáí ëï»ÕÍ»Éáí ï»ñáõÃÛáõÝ, áñÝ ³é³í»É Ç ½áñáõ ÏÉÇÝÇ Ñ³í³ë³ñ³Ïßé»É ²Ù»ñÇÏ³Ý ¨ ºíñáå³Ý:

3. гϳ¹³ßÇÝù, áñÁ »Ýó¹ñáõÙ ¿ »íñ³ëÇ³Ï³Ý Ñ³Ï³³Ù»ñÇ-ÏÛ³Ý Ïá³ÉÇódzÛÇ ÝÙ³Ý ÇÝã-áñ µ³ÝÇ ëï»ÕÍáõÙª Ýå³ï³Ï Ñ»ï³åݹ»-Éáí Ýí³½»óÝ»É ²Ù»ñÇϳÛÇ ·»ñ³Ï³ÛáõÃÛáõÝÁ ºíñ³ëdzÛáõÙ30:

30 î»°ë Бжезинский З. Великая шахматная доска. М., 2006, ¿ç 121:

19

²ÛëÇÝùÝ, »Ã» ³é³çÇÝ Ñ³Û»ó³Ï³ñ·Á ß»ßïÁ ¹ÝáõÙ ¿ñ ²ñ¨ÙáõïùÇ, ѳïϳå»ëª ²ØÜ-Ç Ñ»ï §Ñ³ëáõݦ ¨ Çñ³í³Ñ³í³ë³ñ å³ÛÙ³ÝÝ»ñáí ѳٳ·áñͳÏóáõÃÛ³Ý íñ³, ³å³ »ñÏñáñ¹ ѳۻó³Ï³ñ·áõÙ ³í»ÉÇ Ñëï³Ï ëÏë»ó Áݹ·Íí»É èáõë³ëï³ÝÇ Ñ»ï³ùñùñí³ÍáõÃÛáõÝÁ §Ù»ñÓ³-ϳ ³ñï»ñÏñáí¦ áõ ³Ûë ï³ñ³Í³ßñç³ÝáõÙ »ñÏñÇ ß³Ñ»ñÇ å³ßïå³-ÝáõÃÛ³Ý ³Ý³ÛÉÁÝïñ³Ýù³ÛÝáõÃÛáõÝÁ: ²Ûë ѳݷ³Ù³ÝùÁ ϳñ¨áñíáõÙ ¿ñ ݳ¨ »ñÏñǪ ÙÇç³½·³ÛÇÝ ³ëå³ñ»½áõÙ ³í»ÉÇ Í³Ýñ³ÏßÇé áõ ³½¹»óÇÏ Ñ³Ý¹»ë ·³Éáõ ï»ë³ÝÏÛáõÝÇó: ÆëÏ ³Ñ³ »ññáñ¹ ѳۻó³Ï³ñ·áõÙ ³í»ÉÇ Áݹ·Íí³Í µ³ñÓñ³Ó³ÛÝíáõÙ ¿ ²äÐ ë³ÑÙ³ÝÝ»ñÇó ³í»ÉÇ ÁݹɳÛÝí³Í ßñç³Ý³ÏÝ»ñáõ٠ѳٳ·áñͳÏóáõÃÛ³Ý áñ¨¿ ѳٳϳñ·Ç ëï»ÕÍÙ³Ý ·³Õ³÷³ñÁ, áñÁ ù³Õ³ù³Ï³Ý ѳñóÏÝ»ñáõÙ ³Ýí³Ýí»ó §ºíñ³ëdz-Ï³Ý ÙÇáõÃÛáõݦ: ²Ûë Ùï³¹ñáõÃÛ³Ý ÃÇñ³Ë³ÛÇÝ ·³Õ³÷³ñÝ»ñÇó Ù»ÏÝ ¿É èáõë³ëï³ÝÇ Áݹ·ñÏáõÙÝ ¿ ³í»ÉÇ Áݹ³ñÓ³Ï Ñ³Ù³Ï³ñ·Ç Ù»ç, ÇÝ-ãÁ ÃáõÛÉ Ïï³ »ñÏñÇ ³½¹»óáõÃÛ³Ý ë³ÑÙ³ÝÝ»ñÝ ³í»ÉÇ Ñ»é³óÝ»É µáõÝ »ñÏñÇ ë³ÑÙ³ÝÝ»ñÇó ¨ ³Û¹ ѳٳϳñ·áõÙ ÁÝ·ñÏí³Í »ñÏñÝ»ñÇÝ ³í»-ÉÇ Ñ»é³óÝ»É ³Ù»ñÇÏÛ³Ý ³½¹»óáõÃÛáõÝÇó:

²ÛëåÇëáí, ÍÝáõݹ ³éÝ»Éáí ÅáÕáíñ¹³í³ñ³óÙ³Ý ½·³óÙáõÝù³-ÛÇÝ ³ÉÇùÇ Ï³ñÍñ³ïÇå»ñÇ í»ñ³óÙ³Ý ÃáÑáõµáÑáõÙ, è¸ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ñ³Û»ó³Ï³ñ·Ý ³Ýó³í ½³ñ·³óÙ³Ý áõ ϳ۳óÙ³Ý µ³í³Ï³ÝÇÝ Ý߳ݳϳÉÇ §¹åñáó¦: ºÃ» 1993 Ã. ѳۻó³Ï³ñ·Ý Çñ íñ³ ÏñáõÙ ¿ñ ųٳݳÏÇ áõ Ó¨³íáñí³Í ³ñ¨Ùï³Ï³Ý³óÙ³Ý ÙÃÝáÉáñïÇ ³½¹»óáõÃÛáõÝÝ áõ ³í»ÉÇ ï»ë³Ï³Ý ÷³ëï³ÃáõÕà ¿ñ, ³å³ ³ñ¹»Ý 2000 Ã. ѳۻó³Ï³ñ·Ý ³í»ÉÇ ·áñÍݳϳÝ, ³í»ÉÇ Ñëï³Ï áõ Çñ³ï»-ë³Ï³Ý Ùáï»óáõÙ ¿ñ áñ¹»·ñ»É, ÇÝãÝ Çñ³Ï³Ý³óíáõÙ ¿ñ ݳ¨ ·áñÍݳ-Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ù»ç: ÆëÏ ³Ñ³ 2008 Ã. ѳۻó³Ï³ñ·Á »Ï³í ß³ñáõݳϻÉáõ Çñ ݳËáñ¹Ý»ñÇ áñ¹»·ñ³Í ·ÇÍÝ áõ ³é³í»É Ëáñ³óÝ»-Éáõ ¹ñ³ÝóáõÙ ³Ùñ³·ñí³Í ëϽµáõÝùÝ»ñÁ ¨ µ³ñÓñ³Ó³ÛÝ»Éáõ ÙÇÝã ³Û¹ áã å³ïß³× Ù³Ï³ñ¹³Ïáí ùÝݳñÏí³Í ¹ñáõÛÃÝ»ñÁ: ²ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, »ñ»ù ѳۻó³Ï³ñ·»ñÝ ¿É Ù»Ï ³ÙµáÕçáõÃÛ³Ý, ß³ñáõݳϳµ³ñ ½³ñ·³-óáÕ Ù»Ï »ñ¨áõÛÃÇ ûñ·³Ý³Ï³Ý Ù³ë»ñÝ ¿ÇÝ, áñáÝóÇó ѳçáñ¹Á ųé³Ý-·»Éáí ݳËáñ¹Ç` ϳñ¨áñ³·áõÛÝ ¨ ·áñÍÝ³Ï³Ý ÏÇñ³éÙ³Ý Ù»ç ùÝÝáõ-ÃÛáõÝ µéÝ³Í ¹ñáõÛÃÝ»ñÁ, áõ Ýáñ³óÝáõÙ ¿ Ýñ³ áã ³ñ¹Ûáõݳí»ï Ùáï»-óáõÙÝ»ñÁ:

²Û¹ ¿íáÉÛáõóÇáÝ ½³ñ·³óÙ³Ý ßÝáñÑÇí ³Ûëûñ èáõë³ëï³ÝÇ ¸³ß-ÝáõÃÛáõÝÝ ³é³í»É Áݹ·Íí³Í ï»Õ áõ ¹Çñù áõÝÇ ÙÇç³½·³ÛÇÝ ³ëå³ñ»-½áõÙ, ù³Ý 1990-³Ï³ÝÝ»ñÇ ëϽµÇÝ: ê³Ï³ÛÝ »ñÏñÇ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³-ù³Ï³Ý ¹ÇñùáñáßáõÙÝ áõ í³ñùÁ ÙdzÝÙ³Ý Çñ³íÇ׳ÏÝ»ñáõÙ áã ³ÛÝ-ù³Ý ѳٳÝÙ³Ý ¹ñë¨áñáõÙ ¿ ëï³ÝáõÙ, ÇÝãÁ, ³ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, ϳñáÕ ¿ µË»É áã û ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ñ³Û»ó³Ï³ñ·Ç áõ ³ñï³-ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý ·ÍÇ áã Ñëï³Ï ¨ áã ϳÛáõÝ µÝáõÛÃÇó, ³ÛÉ »ñÏñÇ ³ñ-ï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ×ÏáõÝáõÃÛáõÝÇó:

20

ГРИГОР ГРИГОРЯН – Внешнеполитические приоритеты Российской Федерации: развития и перемены (сравнительный анализ внешнеполитических доктрин РФ 1993, 2000 и 2008 гг.). – В статье рассматриваются внешнеполитические доктрины РФ 1993, 2000 и 2008 гг. и проводится их сравнительный анализ. Выявляются преемственность, эволюция, сходства и различия между тремя документами. Российская внешнеполитическая доктрина, не имея возможности для надлежащей теоретической подготовки, прошла период апробации на практике. При этом она эволюционировала в соответствии с окружающими реалиями.

GRIGOR GRIGORYAN – The Foreign Policy Priorities of the Rus-

sian Federation: Developments and Changes (comparative analysis of the foreign policy doctrines of the Russian Federation 1993, 2000 and 2008). – The article deals with foreign policy doctrines of the Russian Federation 1993, 2000 and 2008 and a comparative analysis is being carried out between them. It highlights and raises all the continuity, evolution, and the differences and similarities between the three instruments. Russian foreign policy doctrine has passed a turbulent and practical probation without an opportunity of appropriate theoretical prepara-tion. But the concept was settled down and went through the appropriate changes and evolution in accordance with the surrounding reality. Today we are dealing with a fairly active organic and realistic concept that is not separated from reality and represents quite a bold and initiative country.