เอกสารประกอบการสอน

TH 4363 วรรณกรรมสําหรับเด็ก

รวบรวมโดย

อ.วิไล ธรรมวาจา

สาขาวิชาภาษาและวัฒนธรรมไทย

คณะศิลปศาสตร มหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ

(2)

ความรูท่ัวไปเกี่ยวกบัวรรณกรรมสําหรบัเด็ก

เยาวชน คือบุคคลสําคัญที่จะเปนผูรับผิดชอบประเทศชาติในอนาคต ดังคํากลาวที่วา

“เด็กวันน้ีคือผูใหญในวันหนา” เด็กจึงเปนทรัพยากรบุคคลที่เราควรดูแลและเอาใจใสรักษาใหอยูในสภาพ

ที่ดีที่สุด แตกอนเราเคยไดยินคํากลาวที่วา “เด็กเปรียบเสมือนผาขาว” เด็กคือผูบริสุทธิ์ ถาเราตองการ

ปลูกฝงสิ่งใด ควรเร่ิมต้ังแตวัยเด็ก คํากลาวน้ีเปนความจริง ดังน้ันสิ่งอันดีงาม ความถูกตองทั้งหลาย เรา

จึงควรสั่งสมใหเขาทันทีเมื่อมีโอกาส ความรู ความคิด คุณธรรม ประสบการณทั้งหลายที่จะเปนประโยชน

เราสามารถหลอหลอมใหเด็กไดงายดาย ถาเรามีการวางแผนที่ดี ดังน้ันเราควรปลูกฝงนิสัยการใฝหา

ความรูใหเขาต้ังแตวัยเด็กเพื่อเขาจะไดเปนเยาวชนที่ดีของชาติในอนาคต

การอานหนังสือเปนหนทางสําคัญในการใฝหาความรูของเด็ก เพราะหนังสือคือขุมทรัพยทาง

ปญญา การปลูกฝงใหเยาวชนมีนิสัยรักการอาน จะเปนหนทางสําคัญที่ชวยใหเยาวชนคนควาหาความรูใน

วิชาอ่ืน ๆ ไดดีอีกดวย หนังสือเปนแหลงถายทอดความรูไดอยางสมบูรณแบบ ใหทั้งความรู ความบันเทิง

และเสริมสรางภูมิปญญาแกผูอานทุก ๆ คน สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ไดทรง

นิพนธเร่ือง “ฉันชอบหนังสือ” (2530, หนา 9) ซึ่งชี้ใหเห็นความสําคัญของหนังสือ ไววา

“หนังสือน้ี มีมากมาย หลายชนิด

นําดวงจิต เริงร่ืน ชื่นสดใส

ใหความรู สําเริง บันเทิงใจ

ฉันจึงใฝ ใจสมาน อานทุกวัน

มีวิชา หลายอยาง ตางจําพวก

ลวนสะดวก คนได ใหสุขสันต

วิชาการ สรรมา สารพัน

ชั่วชีวัน ฉันอานได ไมเบื่อเลย”

หนังสือจึงเปนแหลงรวมของวิทยาการตาง ๆ อันหลากหลายสาขา เมื่อเปดหนังสือจึงเหมือนกับ

การเปดโลกที่มากมายไปดวยสรรพความรูและจินตนาการอันกวางไกล รวมทั้งไดประสบการณใหมที่อาจ

นอกเหนือไปจากสิ่งแวดลอมใกลตัว ซึ่งชวยพัฒนาความรู ความคิด ใหโลดแลนไปกับ เน้ือหาในหนังสือ

น้ัน นอกจากการไดรับความรู ความคิด คําแนะนํา การสั่งสอนจากพอแม ผูปกครองและครูอาจารยแลว

เด็กยังควรไดรับการพัฒนาความรูความคิดดวยการอานหนังสือดวย เมื่อเด็กไดอานหนังสือที่เหมาะสมกับ

เพศวัยและความสนใจของเขา เด็กจะมีความคิด มีวิจารณญาณในการเรียนรู และยังไดรับการปลูกฝงที่ดี

งามอีกดวย

(3)

ในขณะเดียวกันอาจมีผูแยงวา ปจจุบันน้ีเรามีสื่อแหงความรูอ่ืน ๆ อีกมากมายที่ไมใชหนังสือ เชน

เราอาจหาความรูไดจากวิทยุ โทรทัศน ภาพยนตร รวมทั้งทางอินเทอรเน็ต โดยที่ไมจําเปนตองอาน

หนังสือก็สามารถรับรูขาวสารตาง ๆ ได แตเราควรคิดอยางรอบคอบวาการรับสารจากสื่อเหลาน้ันยอม

แตกตางจากการรับสารจากหนังสือ เพราะมีรายละเอียดของสารหลายอยางที่ไมสามารถถายทอดไดดีเทา

หนังสือ เพราะการอานหนังสือ ผูอานสามารถควบคุมตัวเองไดวาเราจะอานเร่ืองอะไร อานอยางไร และ

วินิจฉัยอยางไร หนังสือจึงยังคงมีคาและมีความสําคัญอยูตลอดเวลา

ความหมายของวรรณกรรมสําหรับเด็ก(Children’s literature, Literature for children)

“หนังสือ คือสิ่งสนองความตองการของเด็ก” โดยธรรมชาติของเด็ก เด็กชอบคิด ชอบ

ซักถาม มีความสนใจในสิ่งตาง ๆ รอบตัว อยากรูอยากเห็น อยากไดคําตอบในสิ่งที่ตนสงสัย หนังสือคือ

สิ่งที่สามารถตอบสนองขอของใจเหลาน้ีของเด็กได อีกทั้งชวยเสริมสรางความรูความคิดทางสติปญญา

วรรณกรรม (Literature) หมายถึง ทรัพยากรสารนิเทศที่แตงขึ้นผลิตขึ้นมา ทั้งแตงดีหรือไมดี

พจนานุกรมราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.25251 ใหความหมายของวรรณกรรมวา

“วรรณกรรม งานหนังสือ, งานพิมพที่ทําขึ้นทุกชนิด ไมวาแสดงออกมาโดยวิธีหรือในรูปอยาง

ใด เชน หนังสือ จุลสาร สิ่งเขียน สิ่งพิมพ ปาฐกถา เทศนา คําปราศรัย สุนทรพจน สิ่งบันทึกเสียง ภาพ

วรรณคดี หนังสือที่ไดรับการยกยองวาแตงดี”

วรรณกรรมสําหรับเด็ก หมายถึง ทรัพยากรสารนิเทศที่มีจุดมุงหมายในการจัดทําขึ้นเพื่อใหเด็ก

อานโดยเฉพาะ หรืออาจใหผูใหญอานใหฟงก็ได ถาเปนเด็กเล็ก ๆ อาจเปนวรรณกรรมประเภทหนังสือ

เชน หนังสือภาพลวน ๆ (Picture book) หรือหนังสือที่มีทั้งเน้ือเร่ืองและรูปภาพหรือหนังสือการตูน

วรรณกรรมสําหรับเด็กจะตองจัดทําขึ้นใหเน้ือหาสาระ ภาษา รูปเลม และตัวอักษรที่เหมาะกับวัย ความรู

และความสามารถของเด็กดวย รูปแบบหรือลักษณะของหนังสือเด็ก จะมีหลายลักษณะ โดยเฉพาะ

หนังสือสําหรับเด็กเล็ก ๆ จะมีลักษณะรูปเลมตาง ๆ ไมเล็กหรือใหญจนเกินไป จับถือไดสะดวก จํานวน

หนาต้ังแต 1 หนาขึ้นไป จนถึงลักษณะฉบับกระเปาสําหรับเด็กโต ขึ้นอยูกับระดับอายุของผูอานต้ังแต

กอนเขาโรงเรียน จนกระทั่งวัยรุน

นอกจากน้ียังมีผูรูอีกหลายทานไดใหความความหมายเกี่ยวกับเร่ืองวรรณกรรมเด็กไวมากมาย

ดังน้ี

1 ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานกุรมฉบบัราชบณัฑิตยสถาน พ.ศ. 2525. พิมพ์ครัง้ที ่6. (กรุงเทพฯ : อกัษรเจริญทศัน์,

2538). หนา้ 754

(4)

จินตนา ใบกาซูยี2 อธิบายไววา "หนังสือสําหรับเด็ก คือ หนังสือที่จัดทําขึ้นเพื่อใหเด็กใชในการ

ฟง อานและเรียนรู ดวยเน้ือหาสาระที่มุงใหความรูหรือเพลิดเพลินอยางหน่ึงอยางใด หรือใหทั้งความรู

และความเพลิดเพลินรวมกันไป ในรูปแบบที่เรียกวาสาระบันเทิง"

บันลือ พฤกษะวัน3 กลาววา "วรรณกรรมสําหรับเด็กเปนผลงานเกี่ยวกับหนังสือที่มีรูปแบบตาง ๆ

กัน ที่มุงใชภาษา เน้ือหาสาระใหงาย เหมาะกับวัยเด็กที่จะเขาใจไดดี ทั้งน้ีเพื่อใหเด็กผูอานไดรับ

ประโยชน"

บุญศรี ไพรัตน4 กลาววา "หนังสือสําหรับเด็ก หมายถึง หนังสือที่เด็กอานไดดวยความสนุกสนาน

เพลิดเพลิน โดยไมตองบังคับใหอานเพราะเน้ือหาสาระตรงกับความสนใจ"

ปราณี เชียงทอง5 ใหความหมายวา “วรรณกรรมสําหรับเด็ก หมายถึง หนังสือที่เขียนใหเด็กอาน

อยางเหมาะสมกับวัยของเด็ก และเปนที่สนใจของเด็กวัยตาง ๆ ต้ังแตวัยกอนเขาโรงเรียนไปจนถึงวัยรุน

ซึ่งเด็กสามารถเลือกอานไดตามความพอใจ โดยไมมีการบังคับ”

เปลื้อง ณ นคร6 (2516, หนา 42) กลาวไวในหัวขอวาดวยเร่ืองการทําหนังสืออานสําหรับ

เยาวชนวา “หนังสืออานสําหรับเยาวชนตามที่เขาใจกันน้ัน ไมไดหมายถึงหนังสือประเภทแบบเรียน แต

หมายถึงหนังสือที่ประดิษฐ คิดเขียนขึ้น เพื่อใหเยาวชนอานเปนทางเพลิดเพลิน”

มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช7 กลาวไววา "หนังสือสําหรับเด็ก หมายถึง หนังสือซึ่งเขียนขึ้น

หรือแปลใหเด็ก ๆ ไดเลือกอาน เพื่อความเพลิดเพลิน เพื่อใหความรูและเพื่อใชประกอบการศึกษา"

สวัสด์ิ เรืองวิเศษ8 กลาววา “วรรณกรรมสําหรับเด็ก หมายถึง หนังสือที่สงเสริมความรู ความคิด

สติปญญา และสงเสริมการใชเวลาวางใหเปนประโยชน ชวยใหเกิดความเพลิดเพลินสนุกสนาน สนอง

ความอยากรูอยากเห็น ซึ่งเด็ก ๆ สามารถเลือกอานเองไดตามความสนใจและ ความตองการ”

หทัย ตันหยง9 ในทัศนะทางศึกษาศาสตร โดยกลาววา "หนังสือสําหรับเด็ก หมายถึง วัสดุการ

อานอันเปนปจจัยในการพัฒนาชีวิตเด็กทั้งดานพุทธิพิสัย จิตพิสัย ทั้งน้ีเพื่อสงเสริมการเรียนรูของเด็กให

เกิดประสิทธิผลยิ่งขึ้น"

2 จินตนา ใบกาซยู.ี การจดัทําหนงัสือสําหรบัเด็ก. (กรุงเทพฯ : สุวีริยาสาสน, 2534). หนา 26. 3 บันลือ พฤกษะวัน. วรรณกรรมเด็ก. (กรุงเทพฯ : ไทยวัฒนาพานิช, 2533). หนา 1. 4 บุญศรี ไพรัตน. อาชีพท่ีปรากฏในหนังสือสําหรับเด็ก. วารสารบรรศาสตร์. ปท่ี 10(1), 2530. หนา 26. 5 ปราณี เชียงทอง. วรรณกรรมสําหรบัเด็ก. (กรุงเทพฯ : สุวีริยาสาสน, 2526). หนา 2. 6 เปล้ือง ณ นคร. การทําหนังสืออานสําหรับเดก็ ใน เอกสารประกอบการสมัมนาเร่ืองหนงัสือสําหรบัเด็ก.

(กรุงเทพฯ : วิทยาลัยวิชาการศึกษาประสานมิตร, 2516). หนา 42. 7 มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. วรรณกรรมและลีลาคดี ระดบัปฐมวยัศึกษา หน่วยที ่1-7. (นนทบุรี :

มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช, 2537). หนา 6. 8 สวัสดิ์ เรืองวิเศษ. หนงัสือสําหรบัเด็ก. (ชลบุรี : มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ บางแสน, 2527). หนา 1. 9 หทัย ตันหยง. การสร้างสรรค์วรรณกรรมและหนงัสือสําหรบัเด็ก. (กรุงเทพฯ : อักษรเจริญทัศน). หนา 12.

(5)

เห็นไดวา วรรณกรรมสําหรับเด็กน้ัน มุงใหเด็กไดรับความสนุกสนานเพลิดเพลินจากการอานเปน

หลัก สวนสาระและความรูก็เปนสิ่งที่ควรไดรับดวยเชนกัน แตเปนเร่ืองรอง ดังน้ันจึงกลาวไดวา

วรรณกรรมสําหรับเด็ก หมายถึง หนังสือที่เขียนขึ้นสําหรับเด็กโดยเฉพาะ เพื่อใหไดรับความเพลิดเพลิน

จากการอานและการฟง รวมทั้งไดรับความรูดวย ซึ่งมีทั้งเขียนขึ้นเองและจากการแปล ทั้งน้ีตอง

สนองตอบตอความตองการและความสนใจเพื่อเสริมสรางนิสัยรักการอาน

ความสําคญัของวรรณกรรมสําหรับเด็ก

หนังสือสําหรับเด็กมีประโยชนในการเสริมสรางความรูความเขาใจใหแกเด็ก เน่ืองจากหนังสือ

สําหรับเด็กเปนหนังสือที่เขียนพิเศษเพื่อเด็ก ผูเขียนตองมีความเขาใจในธรรมชาติของเด็ก จึงจะสามารถ

ถายทอดสิ่งตาง ๆ ที่อยูใกลตัวหรืออยูในแวดวงของเด็ก และเขียนเร่ืองที่เด็กสนใจออกมาได ซึ่งในปจจุบัน

มีหนังสือสําหรับเด็กออกมามากขึ้น สุนทรี คุณจักร ไดกลาวถึงความสําคัญของวรรณกรรมสําหรับเด็กไว

ดังน้ี

1. วรรณกรรมเด็กเปนเคร่ืองมือสื่อความบันเทิงใหแกเด็ก ชีวิตในวัยเด็กน้ันเปนชวงชีวิตที่มี

ความสุขแจมใส บริสุทธิ์และสนุกสนาน สิ่งที่ทําใหชีวิตของเด็กสนุกสนานมีมากมาย แตสิ่งหน่ึงที่พอแม

ทุกคนคงจะปฏิเสธไมไดก็คือ นิทาน การที่เด็กไดฟงการเลานิทานจากผูใหญ หรือแมแตเด็กไดอาน

หนังสือนิทานดวยตัวของเขาเอง จะทําใหเด็กมีความสุข ไดรับความเพลิดเพลินไปในโลกแหงจินตนาการ

ของเด็ก หรือหนังสือสําหรับเด็กที่มีเร่ืองราว มีตัวละคร มีบทสนทนาโตตอบกัน จะชวยใหเด็กใชความคิด

สติปญญานึกคิดติดตามและรับรูรสอารมณที่ปรากฏในเร่ือง บางเร่ืองอาจสนุกสนาน ต่ืนเตน โลดโผน

ทําใหเด็กเพลิดเพลินแจมใสเบิกบาน บางเร่ืองอาจชวนสงสัย นาติดตามมีปริศนาใหขบคิด ทั้งหมดน้ีลวน

แลวแตทําใหเด็กมีความเพลิดเพลินใจและเปนสุข ซึ่งบางคร้ังอานไปอาจยิ้มไปหัวเราะไปหรือเก็บเร่ืองราว

เหลาน้ันไปถายทอดสูเพื่อนคนอ่ืนๆ ใหไดฟงดวยความเพลิดเพลิน ดังน้ันเร่ืองราวตาง ๆ ในหนังสือจึงเปน

อาหารใจที่ดีที่สรางความบันเทิงใหแกเด็ก

2. วรรณกรรมเด็กเปนสิ่งตอบสนองความตองการของเด็ก สิ่งที่ตอบสนองความตองการของเด็ก

น้ันมีหลายประการดวยกัน เชน การไดรับความรัก ความเขาใจ ความอบอุนจาก พอแมและผูปกครอง

การไดรับการเอาใจใสดูแลจากครู การไดรับการยอมรับจากเพื่อน ๆ ฯลฯ สิ่งเหลาน้ีเด็กตองแสวงหาจาก

บุคคลตาง ๆ ดังที่กลาว แตหนังสือนับเปนสิ่งสําคัญอีกสิ่งหน่ึง ที่จะตอบสนองความตองการตาง ๆ ของ

เด็กได เพราะหนังสือเปนสิ่งที่หาไดไมยาก หนังสือเปนสิ่งที่สามารถเราความสนใจของเด็กได ถาเด็ก

ตองการความปลอดภัย อบอุน มีความมั่นคงในชีวิต หนังสือที่สนองความตองการของเด็กทางดานน้ี

ไดแก พวกเทพนิยาย ที่กลาวถึงเจาชายเจาหญิง ประทับในวังอยางสงบสุข หรืออาจเปนเร่ืองเกี่ยวกับ

ครอบครัวที่มีความสุข ถาเด็กตองการใหเปนที่ ยอมรับของสังคม หนังสือที่ควรอานคือ เร่ืองราว

(6)

เกี่ยวกับครอบครัว โรงเรียนและเพื่อนบาน หรือถาเด็กตองการดานความสําเร็จในชีวิต หนังสือที่สนอง

ความตองการ ไดแก หนังสือประเภทชีวประวัติของบุคคล อาจกลาวไดวา ความตองการขั้นพื้นฐานของ

เด็กมีสวนสําคัญอยางยิ่งตอการสรางเด็กใหเปนผูใหญที่มีประสิทธิภาพ ผูที่เกี่ยวของกับเด็กจึงจําเปนที่

จะตองคํานึงถึงการตอบสนองความตองการดังกลาว เพื่อใหความตองการของเด็กเหลาน้ันบรรลุสมความ

ต้ังใจ (สุขุม เฉลยทรัพย10, 2524, หนา 78)

3. วรรณกรรมเด็กชวยพัฒนารากฐานทางภาษาของเด็ก จากการศึกษาวิจัยของหนวยงานตาง ๆ

ระบุวา เด็กที่อานหนังสือสําหรับเด็กอยูเสมอ ๆ หรือมีพอแมอานใหฟง เด็กจะมีความรูความเขาใจ ใน

เร่ืองคําศัพทและความหมายตาง ๆ ไดถูกตอง รวมทั้งสามารถนําไปใชประโยชนในสถานการณตาง ๆ ได

นอกจากน้ีเด็กยังจะไดรับการเรียนรูเกี่ยวกับเร่ืองโครงสรางของประโยค รูจักประธาน กริยา กรรม

การใชคําชนิดตาง ๆ ไดอยางถูกตองตามหลักภาษา ซึ่งเปนผลใหเด็กมีทักษะทางภาษาที่ดี อริยา ไพฑูรย11

(2541, หนา 93) ไดกลาวไววา เราไมควรเรงรัดใหเด็กเรียนรูคําหรือประโยคที่ยากเกินไป แตก็ไมควร

ประเมินความรูทางภาษาของเด็กตํ่าเกินไป พรอมทั้งยกตัวอยางใหฟงวา คุณแมอานหนังสือเร่ือง “อาหาร

ของใคร” ใหลูกฟง พอถึงรูปปลา คุณแมถามวา อาหารของใครเอย พรอมทั้งเฉลยวา อาหารของเมี้ยว

เหมียว เจาหนูวัยไมถึง 2 ขวบ รีบแยงเสียงดังวา แมวตางหากไมใชเมี้ยวเหมียว สิ่งน้ีคือขอยืนยันใหเห็น

วา เด็กมีความเขาใจในเร่ืองภาษาจากการอานหนังสือเด็กอยูเสมอ ๆ

4. วรรณกรรมเด็กชวยสรางจินตนาการและความคิดสรางสรรคแกเด็ก เร่ืองราวตาง ๆ ที่ปรากฏ

ในวรรณกรรมสําหรับเด็ก ผูเขียนมักกลั่นกรองมาจากความตองการ ความสนใจของเด็กเปนสวนใหญ

นพ.พร พันธุโอสถ12 (2538, หนา 100) กลาวไววา หากเราสังเกตดูสีหนาของเด็กยามที่ฟงนิทาน เราจะ

พบบางสิ่งบางอยางที่อยากจะบอกออกมาเปนคําพูดปรากฏอยูในสีหนาพวกเขา สิ่งน้ันไมใชเพียงแคสมาธิ

หรือแคความสนุกสนานต่ืนเตน แตมันคือชีวิตจิตใจของเด็ก คือความมหัศจรรยใจผสานไปกับความ

ซาบซึ้งประทับใจ นิทานไมไดใหแคจินตนาการกับเด็กเทาน้ัน แตยังใหจิตวิญญาณแกเด็กดวย แมเมื่อเด็ก

อานหนังสือ นอกจากเขาไดรับรูเน้ือหาของเร่ืองที่อานแลว เขายังไดพิจารณาสรางจินตนาการและ

สรางสรรคสิ่งตาง ๆ ดวยตัวของเขาเอง ภาพตาง ๆ ในหนังสือที่มีสีสันสวยงามหลากหลาย ก็มีสวนทําให

เด็กเกิดความคิดสรางสรรค ประทับใจในความประณีตงดงามน้ัน และอาจมีผลเมื่อเด็กโตขึ้น เขาสามารถ

ใชความคิดจินตนาการเหลาน้ันสรางงานโดยอิสระของตัวเองได

5. วรรณกรรมเด็กเปนเคร่ืองมือสรางพื้นฐานความรูความคิดแกเด็ก หนังสือทุกประเภทลวน

แลวแตใหคุณคาแกผูอานแตกตางกันไป วรรณกรรมสําหรับเด็กแตละเลมก็ใหสาระ ความรู และ

ประสบการณที่หลากหลาย เมื่อเด็กอานมาก เด็กก็ยิ่งรูขอมูล ขาวสาร และสถานการณมากตามไปดวย

10 สุขุม เฉลยทรัพย. หนังสือกับการสนองความตองการของเดก็. แม่และเด็ก. ป 4(55), 2524. หนา 78. 11 อริยา ไพฑูรย. เลือกหนังสือสําหรับเด็ก. สรรสาระ. 2541. หนา 91-96. 12 พร พันธุโอสถ. นิทานจินตนาการและจิตวิญญาณ. รกัลูก. ป 13(154), 2538. หนา 99-100.

(7)

ซึ่งสงผลตอการพัฒนาสติปญญาการเรียนรู และทัศนคติในดานตาง ๆ การไดรับการพอกพูนความรูจาก

การอานหนังสือ จะชวยใหเด็กมีมุมมองและรูจักคิด สามารถวิเคราะหขอมูล ปญหาตาง ๆ ไดอยางลึกซึ้ง

และแจมชัดขึ้น เพราะหนังสือเด็กจะชวยใหเด็กเกิดการเรียนรูดวยตนเอง จากการเรียนรูน้ัน คือหนทางที่

เด็กไดคนพบแนวคิด การตัดสินใจดวยตัวของเด็กเอง ซึ่งเปนประโยชนที่เกิดกับเด็กเมื่อเขาไดอานหนังสือ

6. วรรณกรรมเด็กสงเสริมความสัมพันธภายในครอบครัวและโรงเรียน การที่พอแมหรือครู หา

เวลาและโอกาสอานหนังสือรวมกับเด็กบอย ๆ จะเปนการสรางความสัมพันธอันดีตอกัน เพราะเหมือนกับ

วาบุคคลเหลาน้ีไดใหความรัก ความอบอุนแกเด็ก ๆ โดยผานการอานหรือเลานิทานใหเด็ก ๆ ฟง ความ

ใกลชิด การพูดคุย การสัมผสั การโอบกอดกันขณะอานหนังสือ จะชวยเสริมสรางความผูกพันของบุคคล

ในครอบครัวใหคงทนถาวร ซึ่งจะทําใหเด็กเกิดความเชื่อมั่น ไววางใจ พอแม อันทําใหเด็กมีพัฒนาการ

ดานมนุษยสัมพันธที่ดีและมีชีวิตที่เปนสุขในสังคม นอกจากการเลานิทานจะทําใหเกิดความใกลชิดและ

เกิดความเชื่อมั่นแลว เด็กยังไดรับความสนุกสนานบันเทิงใจ ที่ไมมีพิษภัย และรูสึกวาไดรับความรัก

ความอบอุนจากพอแม ในที่สุดก็จะเปนความอบอุนทางใจในจิตใจเด็ก ซึ่งจะทําใหเด็กเหลาน้ีมีความรูสึก

เปนสุข

นอกเหนือไปจากพอแมแลว ญาติพี่นองบุคคลผูใกลชิดในครอบครัวก็สามารถสรางสัมพันธอันดี

กับเด็กได โดยใชหนังสือเปนสื่อ เชน คุณนาอาจซื้อหนังสือเด็กที่มีภาพสวยเปนรางวัลใหหลานเมื่อหลาน

สอบไดคะแนนดี คุณลุงอาจเลานิทานในหนังสือใหหลานฟงหลังจากรับประทานอาหารมื้อเย็นหรือคุณยาย

อาจใหหลานคนใดคนหน่ึงอานหนังสือใหคุณยายฟงกอนเขานอน การมีกิจกรรมรวมกันโดยใชหนังสือ

เปนสื่อ จะทําใหทุกคนในครอบครัวมีความเปนอันหน่ึงอันเดียวกัน รักใครกลมเกลียว อันกอใหเกิด

ความสามัคคีในครอบครัว การอานหนังสือเด็กดวยกันกับบุคคลในครอบครัว นอกจากจะไดใกลชิดกัน

มากขึ้นแลว ที่สําคัญคือผูใหญจะไดรูพัฒนาการทางความคิด อารมณ ความรูสึกของเด็กเมื่อไดพูดคุยกัน

หลังจากการอานหนังสือเสร็จสิ้นลง รวมทั้งผูใหญเองก็จะไดกาวทันความคิดของเด็กไดอีกดวย

7. วรรณกรรมเด็กเปนสังคมจําลองท่ีใหเด็กไดเรียนรูและเลียนแบบ เน้ือเร่ืองที่ปรากฏใน

วรรณกรรมสําหรับเด็กเปนเร่ืองที่ผานการกลั่นกรองมาแลวเปนอยางดี ทั้งในดานโครงเร่ือง แนวคิด และ

สํานวนภาษา เมื่อเด็กไดอาน เขาก็จะไดรับสิ่งดี ๆ เหลาน้ัน การที่เด็กไดเรียนรูจาก เร่ืองราวที่ดีงามและ

ถูกตอง จึงเปนการปลูกฝงสิ่งดี ๆ ทั้งหลายแกเขาในทางออม เขาจะเรียนรูและจดจําไดตลอดไป

นอกจากเด็กจะไดเรียนรูจากเร่ืองราวในวรรณกรรมสําหรับเด็ก เด็กยังสามารถเลียนแบบสิ่ง ที่

ปรากฏในหนังสืออีกดวย เพราะในหนังสือสําหรับเด็กมักจะมีเน้ือหาอันเกี่ยวของกับสภาพชีวิตโดยทั่วไป

อาจเปนเร่ืองการดําเนินชีวิตในบานหรือที่โรงเรียน ในหนังสือสําหรับเด็กมักจะจําลองชีวิต อันแสนงาม

ไวในเน้ือหาเหลาน้ัน เด็กที่อานเร่ืองราวเกี่ยวกับวีรบุรุษ เขาอาจอยากเกง อยากมีความสามารถเชนน้ัน

หรือในหนังสือไดกลาวถึงบทบาทของบุคคลในครอบครัว คนเปนพอ เปนแม เปนลูก มีบทบาทหนาที่

อยางไร เด็กไดเรียนรูและอาจเลียนแบบพฤติกรรมอันดีงามที่ปรากฏในหนังสือ เหลาน้ันดวยเชนกัน

หนังสือเด็กที่ดีจึงเปนสื่ออันทรงคุณคา

(8)

8. วรรณกรรมเด็กเปนเพื่อนท่ีแสนดีของเด็ก เร่ืองราวในหนังสือสําหรับเด็ก ทําใหเด็กไดรับ

ความสนุกสนานเพลิดเพลินและเปนสุข ยามเหงาเขาก็สามารถใชหนังสือเปนเพื่อนแทนเพื่อนเลนได

เพราะหนังสือที่เปนเพื่อนน้ีจะพาเด็กไปสูโลกแหงจินตนาการและความคิดสรางสรรค ยามเบื่อหนาย

บรรยากาศรอบตัว เด็กก็สามารถอานหนังสือได เมื่ออานแลวรูสึกเบื่อ เขาก็จะเลิกอานได เมื่อรูสึกอยาก

อานหนังสือเมื่อใดก็พรอมจะหยิบมาอานได ระยะเวลาที่อานจะนอยจะมากหรือนานเพียงใด หนังสือก็ไม

แสดงอาการเบื่อหนาย ไมมีเสียงบนวาหรือแสดงความไมพอใจ หนังสือสําหรับเด็กจึงเปนเพื่อนที่ดีของ

เด็กไดตลอดไป

9. วรรณกรรมเด็กชวยฝกใหเด็กมีสมาธิ การที่เด็กอานหนังสือหรือฟงเร่ืองราวจากหนังสือ เด็ก

จะมีความต้ังใจแนวแนในการับรูเน้ือหาน้ัน ๆ เด็กจะใชความคิดในการติดตามความเปนไปของเร่ือง ซึ่ง

จะฝกใหเด็กมีสมาธิ สามารถที่จะอยูน่ิงเพื่อฟงหรืออานหนังสืออยางสงบไดเปนเวลานาน หรืออยางนอย

คือชวงที่อานหนังสือเร่ืองน้ันเสร็จสิ้น เด็กที่มีโอกาสไดฟงนิทานบอย ๆ จะทําใหมีทักษะในการฟงดีขึ้น

มีสมาธิในการฟงดีขึ้น จะดีกวาเด็กที่ไมไดฝกหัดรับฟง ผลจากการฝกใหเด็กไดมีสมาธิในเร่ืองดังกลาว

จะสงผลดีตอเด็กในดานอ่ืนดวย คือ เปนการฝกเด็กใหมีการเตรียมพรอมในเร่ืองของการเรียน เด็กจะมี

สมาธิในการน่ังฟงครูอธิบายเปนระยะเวลานาน รวมทั้งทําใหเด็กรูจักใชสมาธิในการกระทําเร่ืองอ่ืน ๆ อีก

ตอไป

วัตถุประสงคในการทําวรรณกรรมสําหรับเด็ก

1. เพื่อใหเกิดความเพลิดเพลิน สนุก ผอนคลายอารมณ

2. เพื่อใหอานหนังสือไดคลองแคลว แตกฉาน ซึ่งชวยพัฒนาการเรียนรูดานภาษาของเด็ก

3. เพื่อเปนการลับสมอง สงเสริมจินตนาการ ใหเกิดความคิดสรางสรรคและสงเสริมเชาวน

ปญญาใหกับเด็ก

4. ใหความรู ตอบสนองความอยากรูอยากเห็นของเด็กใหเขาใจสิ่งแวดลอม เขาใจตนเองและ

ความรูอ่ืน ๆ

5. ปลูกฝงคุณธรรมใหแกเด็ก ซึ่งเปนสิ่งจําเปนมาก เพราะเด็กเปนสมาชิกรุนใหมของสังคม

และเปนความหวังของสังคมที่จะตองรับผิดชอบตอสังคมตอไป

6. เพื่อใหเด็กรักการอานมากขึ้น

(9)

เหตุที่ตองมีการทําวรรณกรรมสําหรับเด็กโดยเฉพาะ

1. เด็กมีประสบการณในชีวิตนอย

2. เด็กมีพัฒนาการทางจิตใจและสติปญญาไมมากพอที่จะเขาใจเร่ืองผูใหญได

3. ความรูทางภาษาของเด็กมีนอย

4. ความตองการของเด็กไมเหมือนผูใหญ และความตองการของเด็กแตละวัยก็ไมเหมือนกัน

ดังน้ันการทําวรรณกรรมสําหรับเด็ก เชน การทําหนังสือสําหรับเด็กแตละวัยจึงไมเหมือนกันดวย

ความแตกตางของวรรณกรรมสําหรับเด็กกับผูใหญ

1. วรรณกรรมสําหรับเด็ก เชน หนังสือสําหรับเด็กเขียนเน้ือเร่ืองงาย ๆ ที่อยูรอบ ๆ ตัวเด็ก มี

การดําเนินเร่ืองไมสลับซับซอน

2. ระดับภาษางาย ๆ เด็กยิ่งเล็กยิ่งเขาใจภาษางาย ๆ สวนของผูใหญตองใชภาษาใหเหมาะกับ

ทองเร่ือง ฉากและบรรยากาศ

3. แกนของเร่ือง (Theme) หรือแนวคิดของเร่ืองที่แตกตางกัน ของเด็กมุงใหแนวความคิดดาน

พฤติกรรมที่ดี มุงความเพลิดเพลิน สงเสริมจินตนาการ สนุกสนาน การดําเนินชีวิตประจําวันอยางมี

ความสุข สวนของผูใหญมุงในดานการครองรักครองเรือน การดําเนินชีวิต ปญหาชีวิต ปญหาสังคมและ

การเมือง เปนตน

4. ตัวละครมุงเปนแบบอยางของเยาวชน ทั้งความประพฤติและการศึกษาเลาเรียน

5. มุงสอนใหแนวความคิดตาง ๆ ไมเปนไปทางตรงก็ทางออม สวนของผูใหญมุงความ

สมเหตุสมผล การตัดสินใจ ใหแนวความคิด แฝงคุณธรรมคอนขางลึกซึ้ง

(10)

วรรณกรรมเด็กกบัการสรางนิสัยรักการอาน

ความสําคญัและประโยชนของการอาน

การพัฒนาเด็กเปนเร่ืองสําคัญ เพราะเด็กเปนทรัพยากรมนุษยที่เปนอนาคตของชาติ การอานมี

ความสําคัญและมีประโยชน ชวยใหเด็กเติบโตเปนทรัพยากรบุคคลที่มีคุณคา เปนพลเมืองดีและเปนกําลัง

สําคัญของประเทศชาติ การรูจักใชเวลาวางใหเปนประโยชนโดยการอานจะทําใหเด็กเจริญงอกงาม ทั้ง

ทางสติปญญาและรางกายที่แข็งแรง มีจิตใจดี มีวิสัยทัศนกวางไกล มีความคิดริเร่ิมสรางสรรค สามารถ

นําความรูที่ไดจากการอานมาประยุกตใชในการดําเนินชีวิตประจําวันอยางมีความสุข ตลอดจนการเกิดแรง

บันดาลใจจากการอาน ทําใหสามารถสรางผลงานใหม ๆ ขึ้นมาเปนประโยชนทั้งกับตนเอง ครอบครัวและ

ประเทศชาติ

ความสําคญัของการสรางนิสัยรักการอาน

การรักการอานเปนสิ่งจําเปนและสําคัญ เด็กทุกเพศทุกวัยจะตองไดรับการฝกฝนใหมีนิสัยรักการ

อาน นิสัยรักการอานน้ีจะตองฝกฝนต้ังแตเด็กเล็ก ๆ ตามคํากลาวที่วา “ไมออนดัดงาย ไมแกดัดยาก” การ

ฝกใหมีนิสัยรักการอานน้ัน ผูที่จะทําการฝก ไดแก พอแม ผูปกครอง ครูผูสอน และบรรณารักษ พอแม

ซึ่งเปนครูคนแรกของลูกและผูปกครองจะตองเปนนักอาน รูจักชี้แนะหรือแนะนําการอาน เลานิทาน เลา

เร่ืองตาง ๆ จากหนังสือ และอานหนังสือใหฟง เปนตน

ครูมีวิธีการสอนที่มุงใหเด็กรูจักคนควาเพิ่มเติม บรรณารักษมีวิธีการแนะนําวรรณกรรมและสื่อ

ประเภทตาง ๆ จัดกิจกรรมตาง ๆ อันเปนการปลูกฝงนิสัยใหเด็กรักการอาน

เมื่อเด็กรักการอานต้ังแตเล็ก ๆ แลว คร้ันเมื่อเจริญเติบโตขึ้น นิสัยรักการอานน้ีก็จะติดตัวเด็กไป

เร่ือย ๆ ซึ่งจะเปนผลดีตอการเรียน ตอการปรับตัวใหเขากับสังคมและสิ่งแวดลอมของเด็กไดเปนอยางดี

แตอยางไรก็ตาม เมื่อปลูกฝงนิสัยรักการอานใหกับเด็กแลว ควรจะแนะแนวทางใหเด็กมีรสนิยมในการ

เลือกอานหนังสือและสื่อตาง ๆ ใหกับเด็กดวย เพราะในปจจุบันน้ีมีหนังสือสําหรับเด็กและสื่อตาง ๆ

จัดทําขึ้นมากมายในทองตลาด ทั้งเหมาะสมและไมเหมาะสมกับเด็ก ดังน้ันการมีรสนิยมในการเลือกอาน

หนังสือและสื่อตาง ๆ ของเด็ก จึงเปนสิ่งจําเปนมากสําหรับภาวะการณปจจุบันน้ี และเพื่อจะชวยสงเสริม

รสนิยมในการอานของเด็ก และมุงสงเสริมจินตนาการและความคิดสรางสรรคของเด็กใหกวางขวาง

ผูจัดทําหนังสือและสื่อตาง ๆ สําหรับเด็กจึงควรมีความรู ความสามารถและศึกษาการจัดทําหนังสือและสื่อ

ตาง ๆ สําหรับเด็กใหเหมาะกับวัยของเด็กดวย จึงจะสามารถจําทําหนังสือหรือผลิตสื่อที่ดีสําหรับเด็กได

(11)

สาเหตุที่เด็กไมรักการอาน

1. ผูปกครองไมรักการอาน จึงไมเห็นคุณคาของการอานหรืออาจจะเน่ืองมาจากเศรษฐกิจ แตก็

มีขอขัดแยงไดวาของบางอยางซึ่งไมสําคัญและไมจําเปน ผูปกครองยังซื้อได เชน เหลา บุหร่ี เปนตน แต

ไมอาจลงทุนซื้อหนังสือใหเด็กได

2. ผูปกครองเห็นคุณคาของอยางอ่ืนมากกวา เชน ของเลนราคาแพง ๆ เปนตน แตไมซื้อ

หนังสือใหกับเด็ก

3. ผูปกครองไมมีเวลาฝกใหเด็กรักการอาน อาจเปนเพราะขี้เกียจหรือไมมีเวลา

4. โรงเรียนไมมีหองสมุดหรือมีแตไมดี ไมมีบรรณารักษ ครูใหญหรือผูอํานวยการไม

สนับสนุนหองสมุด แตสนับสนุนอยางอ่ืนมากกวา

5. วิธีการสอนของครู มุงการอานแบบเรียนอยางเดียว ครูไมมีโอกาสสอนใหนักเรียนคนควาใน

หองสมุด และไมมีกิจกรรมเกี่ยวกับการอานที่ใหเด็กเปนศูนยกลางการเรียนการสอน

6. บรรณารักษไมมีกิจกรรมสนับสนุนสงเสริมแนะนําการอาน อาจเน่ืองจากตองไปสอน

หนังสือดวยก็ได หรือโรงเรียนไมสนับสนุนหองสมุดใหซื้อหนังสือใหม ๆ และไมมีชั่วโมงใหนักเรียนมา

ใชหองสมุด

7. วรรณกรรมสําหรับเด็กที่ไมมีคุณภาพออกมามาก เชน หนังสือและภาพยนตร การตูนญ่ีปุน

เด็ก ๆ ชอบอานมาก แตบางเร่ืองไมดี เน้ือหาไมสรางสรรค ลามก หยาบคาย รายการโทรทัศนและเว็บ

ไซดในอินเทอรเน็ตไมเหมาะสม

8. เน้ือเร่ืองของหนังสือสําหรับเด็กมีนอย ยิ่งเร่ืองไทย ๆ ยังมีอยูอีกมากที่จะนํามาเขียนและควร

จะเขียนเร่ืองที่สนองความอยากรูอยากเห็นของเด็กมากกวาน้ี เชน เร่ืองที่เปนความรู เร่ืองที่สราง

จินตนาการ และกอใหเกิดความคิดสรางสรรค ยังขาดอยูอีกมาก

9. ขาดแหลงซื้อสําหรับเด็กชนบท ไมมีรานขายหนังสือ มีแตเมืองใหญ ๆ เทาน้ัน เชน

เชียงใหม นครราชสีมา ขอนแกน เปนตน

10. ขาดหองสมุดประชาชน ถึงมีหองสมุดประชาชนก็ยังมีหนังสือเด็กไมมากนัก

11. มีสื่อตาง ๆ เพิ่มมากขึ้น ซึ่งดึงความสนใจจากการอาน เชน เกม คอมพิวเตอร

โทรทัศน อินเทอรเน็ต ฯลฯ ที่ดึงดูดความสนใจมากกวาการอานหนังสือ

อาจสรุปไดวาสาเหตุหลัก ๆ ที่ทําใหเด็กไมอานหนังสือเกิดมาจากผูปกครอง โรงเรียน เน้ือหาของ

หนังสือ และสิ่งแวดลอมอ่ืน ๆ น่ันเอง

(12)

ปญหาการขาดแคลนหนังสือเด็กที่มีคุณภาพดี

1. ขาดผูอาน เพราะเด็กไมมีนิสัยรักการอาน ตามหลักของ demand and supply ไมมีคนอานก็ไม

มีคนผลิต ปจจุบันมีสื่ออ่ืน ๆ ที่เด็กใหความสนใจมากกวา เชน โทรทัศน แถบบันทึกภาพ และ

อินเทอรเน็ต เปนตน

2. ปจจุบันยังขาดผูเขียนหนังสือสําหรับเด็กโดยแทจริง และยังขาดผูวาดภาพประกอบหนังสือ

สําหรับเด็กอยูมาก

3. นักเขียนสวนมากมักจะผลิตหนังสือเด็กวัยเดียวกัน เร่ืองทํานองเดียวกันมาก ควรจะมุงผลิต

หนังสือบางประเภทที่ขาดแคลน เชน หนังสือเด็กเล็ก ๆ และวัยรุน

4. ภาวะเศรษฐกิจไมดี กระดาษแพง การพิมพหนังสือเด็กตองลงทุนสูง

5. สวนใหญการใหคาลิขสิทธิ์ยังนอย ไมมากเทาหนังสือผูใหญ

6. ขาดผูแปลหนังสือเด็กดี ๆ โดยตรง โดยเฉพาะหนังสือเด็กวัยรุน

7. ขาดการสงเสริมสนับสนุนจากสถาบัน หนวยงานตาง ๆ สถาบันตาง ๆ มูลนิธิตาง ๆ จัด

ประกวดใหรางวัลหรือสงเสริมการเขียนหนังสือสําหรับเด็ก ทั้ง ๆ ที่สํานักพิมพก็สนับสนุนใหรางวัล

ผูเขียนหนังสือเด็กดีเดน และตนฉบับหนังสือดีเดนทุกปรวมกับสมาคมองคกรตาง ๆ จัดประชุมการทํา

หนังสือเด็ก สงเสริมการอานของเด็ก แตหนังสือเด็กก็ยังไมมากเทาที่ควร

8. ขาดผูชี้แนะ การรูจักเลือกอานหนังสือที่ดี ๆ มีความรูเสริมสรางจินตนาการและกอใหเกิด

ความคิดสรางสรรค เชน ขาดบรรณารักษ ครู และผูปกครองที่เห็นคุณคาของการอานและรูหลักการเลือก

หนังสืออานใหกับเด็ก ดังน้ันหนังสือที่มีเน้ือหาสาระที่ใหความรูตาง ๆ เด็กจึงมองขามไป มักจะสนใจ

หนังสือที่ใหความเพลิดเพลินอยางเดียว หนังสือที่เปนพวกสารคดีทั้งหลายสําหรับเด็กจึงผลิตไดนอยมาก

การชี้แนะใหเด็กรูจักเลือกอานหนังสือ จึงเปนสิ่งจําเปนและสําคัญที่จะขจัดหนังสือเด็กที่ไมมีคุณภาออกไป

จากหองสมุดโรงเรียนหรือจากทองตลาดได

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

เอกสารประกอบการสอน

ฉวีวรรณ คูหาภินันทน. (2545). วรรณกรรมสําหรับเด็ก. กรุงเทพฯ : ศิลปาบรรณาคาร. หนา 1-14.

สุนทรี คุณจักร. (มปป). หนังสือสําหรับเด็ก. ชลบุรี : ภาควิชาภาษาไทย คณะมนุษยศาสตรและสังคมศาสตร

มหาวิทยาลัยบูรพา. หนา 1-14.

(13)

ความรูพื้นฐานทางดานจิตวิทยาท่ีเอื้อตอ

การเขียนวรรณกรรมสําหรับเด็ก

ผูที่จะเขียนวรรณกรรมสําหรับเด็ก จําเปนจะตองมีความรูพื้นฐานทางดานจิตวิทยาที่เอ้ือตอการ

เขียนวรรณกรรมสําหรับเด็ก กลาวคือ ในการเขียนวรรณกรรมสําหรับเด็ก ผูเขียนจะตองรูวาเด็กแตละ

วัยตองการสิ่งใดและมีความสนใจอะไรบาง เพราะเด็กแตละวัยมีความตองการและมีความสนใจที่

แตกตางกัน หนังสือที่จะดึงดูดใหเด็กสนใจจึงมีความแตกตางกันดวยถาผูเขียนทราบสิ่งเหลาน้ีจะทําให

สรางวรรณกรรมไดอยางมีประสิทธิภาพ

ความตองการของเด็ก

ความตองการ คือสิ่งที่เกิดขึ้นจากแรงผลักดันภายใน กระตุนใหเกิดการแสดงพฤติกรรมตาง ๆ

เมื่อยังเด็ก เด็กจะมีความตองการอยูในวงจํากัด แตเมื่อเติบโตขึ้น ความตองการของเด็กก็จะขยายกวางตาม

ไปดวย ซึ่ง Arbuthnot และ Sutherland (อางถึงใน ) สรุปความตองการของเด็กไวดังน้ี

1. ตองการความมั่นคงและความปลอดภัย (The need for physical well being) การไดรับความ

อบอุนจากพอแม ความเอาใจใส ความมั่นคง ความปลอดภัย ความสุขสบายตาง ๆ เห็นโลกสวย ตองการ

ความหรูหราตาง ๆ ดังน้ันหนังสือที่มีเน้ือเร่ืองเกี่ยวกับความสุขสบาย มีเสื้อผาสวย ๆ สวมใส มีงานเลี้ยง

หรูหรา มีแกวแหวนเงินทอง อยูในประสาทราชวัง จึงเปนเร่ืองที่เด็ก ๆ ชอบ เร่ืองแนวน้ีประเภทเทพนิยาย

ซึ่งเด็กผูหญิงจะชอบอานมากกวาเด็กผูชาย

2. ตองการความรักและไดรับความรักจากผูอื่น (The need to love and to be loved) เชน รักพอแม

ญาติพี่นอง เพื่อนฝูง สัตว สิ่งของ และยังตองการไดรับความรักจากสิ่งเหลาน้ีดวย ดังน้ันหนังสือที่มีเน้ือ

เร่ืองเกี่ยวกับครอบครัว เพื่อน เด็กในวัยเดียวกันและสัตว เด็กจะชอบอานเปนพิเศษ ซึ่งโดยสวนใหญ

นิทานสําหรับเด็กจะเนนเร่ืองความรักอยูแลว

3. ตองการแสดงความเปนเจาของ (The need to belong) ความตองการแสดงความเปนเจาของใน

สิ่งตาง ๆ เชน พอ แม สิ่งของ เพื่อน สัตวเลี้ยง ฯลฯ เด็กจะอวดดวยความภาคภูมิใจวา น่ีพอฉัน น่ีแมฉัน

น่ีโรงเรียนฉัน น่ีของเลนฉัน ฯลฯ หนังสือที่มีเร่ืองเกี่ยวกับครอบครัวและสิ่งเหลาน้ีเด็กจะชอบมาก แต

ผูเขียนควรแทรกเร่ืองของการดูและเอาใจใสสิ่งของเหลาน้ีใหแกเด็กดวย

4. ตองการความสําเร็จ (The need to achieve) เมื่อทําอะไรก็ตาม ถาประสบผลสําเร็จ เด็กจะรูสึก

ภาคภูมิใจ เพราะฉะน้ันหนังสือที่มีเน้ือหาเกี่ยวกับความสามารถ การทําอะไรที่ประสบผลสําเร็จ เร่ือง

วีรบุรุษ วีรสตรี เด็กจะชอบมาก

(14)

5. ตองการความเปลี่ยนแปลง (The need for change) หนังสือที่มีเร่ืองแปลก ๆ ใหม ๆ การผจญ

ภัย เน้ือหาเกี่ยวกับเร่ืองการผจญภัย ลึกลับ การเปลี่ยนแปลงของรางกายก็เปนสิ่งที่เด็กชอบ

6. ตองการท่ีจะรู (The need to know) กลาวคือ เด็กมีความอยากรูอยากเห็นในสิ่งแปลก ๆ ใหม ๆ

สิ่งรอบ ๆ ตัว ธรรมชาติตาง ๆ การเปลี่ยนแปลงทางธรรมชาติ หนังสือที่มีเน้ือหาเกี่ยวกับทวีปตาง ๆ

ประเทศตาง ๆ ทะเล ทะเลทราย พืช กอนหิน ดวงดาว โลกใหม เคร่ืองบิน ยานอวกาศ ทองฟา พระอาทิตย

ฝนตก พระจันทร ฯลฯ หรือเร่ืองแนวประดิษฐคิดคน เด็กจะชอบมาก หนังสือประเภทพจนานุกรมหรือ

สารานุกรมเด็ก จะเปนที่ถูกอกถูกใจเด็กมาก เพราะจะชวยในการคนควาหาคําตอบในเร่ืองที่เด็กสงสัย

และอยากรูอยากเห็น

7. ตองการความสวยงาม ความเปนระเบียบ จังหวะตาง ๆ บทเพลงตาง ๆ (The need for beauty

and order) ดังน้ันเด็กจะชอบอานหนังสือศิลปะ หนังสือเพลง บทรอง ดนตรี หนังสือเกี่ยวกับความงาม

โคลง ฉันท กาพยกลอนตาง ๆ หนังสือปรับปรุงบุคลิก เสริมความงามทั้งหลาย หนังสือรูปศิลปะ วาด

เขียน แกะสลัก บทละคร

ความสนใจของเด็ก

ความสนใจ คือ ความรูสึกอยางหน่ึงที่ถูกเราใหเกิดขึ้น โดยวัตถุภายนอก ซึ่งความสนใจของเด็ก

น้ันอาจเกิดขึ้นมาจาก 2 ทาง คือ

1. ความสนใจที่เกิดขึ้นจากภายใน กลาวคือ ความสนใจที่เกิดขึ้นเอง ความสนใจชนิดน้ีเกิดมาก

จากลักษณะเฉพาะของบุคคลหรือความถนัดของบุคคล เชน ชอบวาดรูป ชอบรองเพลง

2. ความสนใจที่เกิดขึ้นจากภายนอก ไมวาจะเปน โดยการแนะนําจากผูอ่ืน หรือที่เกิดขึ้นจากการ

ทําตามผูอ่ืน หรือเกิดขึ้นจากสิ่งแวดลอมบังคับ ความสนใจเหลาน้ีเปนสิ่งที่เกิดขึ้นไดเชนกัน

ทวีศักด์ิ ญาณประทีป (2537, 39-52)ไดสรุปองคประกอบที่สําคัญซึ่งมีอิทธิพลตอความสนใจในการ

อานของเด็กไว 4 ประการ คือ

1. อายุและเพศ ไดมีการสํารวจความพอใจในการอานหนังสือของเด็ก พบวา เด็กแตละวัยและตาง

เพศกันมีความสนใจในการอานแตกตางกัน กลาวคือ

- เด็กที่อายุตางกัน มีความสนใจแตกตางกัน เชน เด็กเล็ก จะสนใจภาพวาด สัตว ดอกไม ภาพสี

ฉูดฉาด เด็กวัยหัดอาน (3-6 ขวบ) ชอบเร่ืองเกี่ยวกับสิ่งแวดลอมรอบ ๆ ตัว เด็กวัย 6-8 ขวบ

ชอบเรียนรูศัพทใหม ๆ อานเร่ืองตลกแลวเขาใจ สวนเด็กวัย 8-11 ขวบ เร่ิมสนใจเร่ืองจริงมาก

ขึ้น เนนรูปและเน้ือเร่ืองเทา ๆ กัน

(15)

- ความสนใจของเด็กหญิงและเด็กชายตางกันเล็กนอย ซึ่งปรากฏชัดในชวงกอนอายุ 9 ป

- เด็กหญิงจะชอบอานหนังสือมากกวาเด็กชาย แตเด็กชายจะชอบอานหนังสือไดหลายชนิดกวา

- เด็กหญิงจะชอบเร่ืองแนวนิยายรักโศก สวนเด็กชายจะชอบแนวลึกลับผจญภัย

จะเห็นไดวา อายุและเพศมีอิทธิพลตอความสนใจในการอานของเด็กอยางมาก เพราะทําใหผูเขียน

ทราบความพอใจในการอานหนังสือของเด็กและสวนประกอบตาง ๆ ที่ดึงดูดใจใหเด็กอานหนังสือ และ

สามารถสรางสรรคงานเขียนไดตรงความสนใจของเด็ก

2. อายุสมอง ความสนใจในการอานของเด็ก เกี่ยวโยงกับอายุสมองดวย เดวิด รัสเซลล (David

Russell) ไดศึกษาเปรียบเทียบความสนใจในการอานของเด็กกับสติปญญา และสรุปหลักใหญ ๆ ไว 3

ประการ คือ

- เด็กฉลาดจะชอบอานหนังสือที่เด็กสติปญญาดอยซึ่งแกกวาตน 2-3 ป

- เด็กฉลาด จะอานหนังสือเปนจํานวน 3-4 เทาของเด็กที่มีสติปญญาปานกลาง

- เด็กที่ฉลาดจะมีความสนใจในการอานนานกวา

3. รูปรางและขนาดของหนังสือ ประกอบดวย ภาพ สี ขนาดของหนังสือ ชนิดของการพิมพ และ

รูปรางลักษณะ สิ่งเหลาน้ีมีอิทธิพลตอความสนใจของเด็กในการเลือกหนังสือ แดน แคปปา (Dan

Cappa) ไดศึกษาเด็กอนุบาลจํานวน 2,500 คน พบวา รูปภาพเปนสิ่งสําคัญที่สุด (34%) ที่จะชักจูงใจเด็ก

ใหเลือกหนังสือ เน้ือเร่ือง (30%) มีความสําคัญรองลงมา สวนอ่ืน ๆ มีความสําคัญลดหลั่นลงมา

ตามลําดับ เชน ความรูที่มีในเน้ือเร่ือง ความตลกขบขัน ความต่ืนเตน และเร่ืองที่เคยอานมาแลว

4. สิ่งแวดลอม เชน การมีเงินซื้อหา การหาแหลงหนังสือ มีผลกกระทบตอความสนใจในการ

อานของเด็กบาง แตความแตกตางในเร่ืองที่ต้ังทางภูมิศาสตร เด็กชนบท เด็กชานเมือง และเด็กในเมือง

ไมมีผลตอรสนิยมในการอานของเด็ก

(16)

ลักษณะแหงวัย ความตองการ และความสนใจ ที่มีผลตอการอานของเด็ก

บันลือ พฤกษะวัน (2536, 14-17)ไดกลาวถึงลักษณะของวัย ความตองการ ความสนใจ และ

หนังสือที่เด็กแตละวัยควรจะอานไวดังน้ี

1. วัยอนุบาลหรือวัยกอนเขาเรียน (3-6 ป)

ลักษณะแหงวัย

- ยึดเอาตนเองเปนศูนยกลาง สนใจตนเองมากกวาสิ่งอ่ืน ไมคอยคิดถึงผูอ่ืน เรียกไดวาเปนวัยที่

เห็นแกตัวมากไป

- ชวงความสนใจสั้น และมักเปลี่ยนความสนใจบอย ๆ

- เปนระยะที่ความเจริญทางภาษาเปนไปอยางรวดเร็ว ตองการที่จะไดพบเห็นสิ่งแปลก ๆ ใหม ๆ

- การเลียนแบบเปนทางสําคัญแหงการเรียนรูสําหรับเด็กวัยน้ีมาก ทั้งในดานภาษาและลักษณะทาทาง

ความสนใจและความตองการของเด็ก

- สนใจในสภาพแวดลอมทางธรรมชาติ เชน สัตว ตนไม ดอกไม และเด็กในวัยเดียวกัน

- ตองการที่จะพูด ฟง ซ้ํา ๆ เปนจังหวะ เพื่อจะไดเลียนแบบเปนคร้ังคราว

- สนใจที่จะซักถามโดยใชคําถามตรง ๆ บางทีก็ถามซ้ําซากจนผูใหญเกิดความรําคาญก็มี แตก็ยัง

ไมมุงถามถึงเหตุผลอยางจริงจัง

- สนใจในการทองจําคําคลองจองงาย ๆ บทเลนเด็ก และเพลงสั้น ๆ งาย ๆ ได

- สนใจและมักรบเราที่จะฟงนิทานจากผูใหญ การอานนิทานงาย ๆ สั้น ๆ ใหฟง จะเปนการ

สนองความตองการแหงวัยน้ีไดอยางมาก

- สนใจที่จะฝกอานภาพจากสมุดภาพหรือหนังสือเอง

- เร่ิมสนใจที่จะอานเองบาง แตชอบใกลชิดผูใหญละชอบการชมเชยจากผูใหญ

หนังสือที่เหมาะกับเด็กวัยน้ี

- สมุดภาพ พจนานุกรมภาพ-เสียง

- หนังสือที่ใชภาพกับคํา เชน สมุดภาพสัตว และสิ่งของเคร่ืองใชตาง ๆ

2. วัยประถมตอนตน (ป.1-2)

ลักษณะแหงวัย

- ชวงความสนใจยาวขึ้น ประมาณ 15-20 นาท ี

- เด็กวัยน้ีจะถือเอาการเลนเปนชีวิตจิตใจ เด็กจะเลนเพลินจนลืมเร่ืองอาหารการกินเสมอ ๆ

- ชอบเลนรวมกลุม ไมแยกเพศ ชอบแขงขันทุกประเภท ชอบการเอาชนะ

- สามารถพูดเปนประโยค โดยใชคํา 6-8 คํา และใชภาษาพูดสื่อความหมายในชีวิตไดดีขึ้น

(17)

ความสนใจและความตองการของเด็ก

- ตองการแสดงออกซึ่งความสามารถหรือความสําเร็จในการเรียน การเลน เพื่อใหผูอ่ืนยอมรับ

- สนใจที่จะทดลอง เลียนแบบสิ่งตาง ๆ ตามความคิดเห็นของตน

- ตองการการยอมรับจากลุมของตน

- ตองการมีสวนรวมในทุกกิจกรรม

- ตองการฟงนิทาน เร่ืองราวสนุก ๆ ชวนเพอฝน เร่ืองราวที่เต็มไปดวยความอบอุน

หนังสือที่เหมาะกับเด็กวัยน้ี

- หนังสือเกี่ยวกับกิจวัตรประจําวัน เชน เร่ืองความรักของแม มายิ้มกันเถอะ มาแปรงฟนกัน

ดีกวา

- นิทานที่มีเร่ืองราวสนุกสนาน อาจจะเปนนิทานอีสปก็ได

- หนังสือแนวเพอฝน ทํานองเทพนิยายตาง ๆ

3. วัยประถมตนตอนปลาย (ป.3-4)

ลักษณะแหงวัย

- ชวงความสนใจยาวขึ้น 30-40 นาท ี

- มีการสังเกตรายละเอียดของสิ่งตาง ๆ มากขึ้น

- เรียนรูที่จะทํางานเปนกลุมไดดี

- สามารถจะอานตามลําพังไดเอง และพอจะเขาใจเร่ืองที่เปนนามธรรมไดบาง

- มีความรับผิดชอบในงานที่ไดรับมอบหมายมากขึ้น

ความสนใจและความตองการของเด็ก

- ความสนใจในตนเองเร่ิมลดลง หันมาสนใจเพื่อน สิ่งแวดลอมรอบ ๆ ตัวมากขึ้น

- สนใจเร่ืองราวความเปนมาของสิ่งตาง ๆ

- ตองการที่จะมีสวนรวมมากขึ้น

- สนใจนิทาน เร่ืองราว และนํามาถายทอดเลาสูเพื่อนไดบาง

- ความสนใจในการอานเร่ิมขยายตัวกวางมากขึ้น

หนังสือที่เหมาะกับเด็กวัยน้ี

- นิทานสุภาษิต นิทานคํากลอน ที่ใหคติสอนใจและมีแนวคิดในการประพฤติปฏิบัติ

- นิทานที่มีประวัติความเปนมาของสิ่งตาง ๆ เชน นิทานพื้นบาน นิทานอธิบายเหตุ

- นิทานที่ตลกขบขัน แสดงถึงความกลาหาญ แนวผจญภัยตาง ๆ

- นิทานที่มีคุณธรรมแฝงในเร่ือง

(18)

4. วัยประถามศึกษาตอนปลาย (ป.5-6)

ลักษณะแหงวัย

- มีชวงความสนใจตอสิ่งใดสิ่งหน่ึงยาวนานขึ้น 50-60 นาที หรือนานกวาน้ัน

- เร่ิมเรียนรูเกี่ยวกับนามธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรมใกลตัว

- สามารถที่จะอานและใชความเปนอิสระไดดีขึ้น

- รูจักวิเคราะห และมีความรูสึกนึกคิด

- เร่ิมมีความเขาใจ ชางสังเกตสิ่งตาง ๆ

- เร่ิมรูจักเลือกคบเพื่อน มีความสนใจเพื่อนฝูงมากขึ้น

ความสนใจและความตองการของเด็ก

- ตองการความเปนตัวเองมากขึ้น ชวยเหลือตัวเองไดเอง ตองการความชวยเหลือจากผูใหญ

ลดลง

- เร่ิมมีความเพอฝน

- ความสนใจของเพศหญิงและชายตางกันชัดเจน หญิงจะสนใจเร่ืองครอบครัว การเรือน สวน

ชายจะสนใจเร่ืองเคร่ืองยนตกลไก เกษตรกรรม

- ตองการความเพลิดเพลินจากการอาน

หนังสือที่เหมาะกับเด็กวัยน้ี

- หนังสือประเภทสารคดีเด็ก การทองเที่ยว ตาง ๆ

- หนังสือแนวชีวประวัติบุคคลสําคัญ ๆ

- หนังสือวรรณคดี

- หนังสือเริงรมยที่ใหแนวคิดตาง ๆ

- หนังสือประเภทเร่ืองสั้น พวกวรรณกรรมเยาวชนตาง ๆ

(19)

หลักเกณฑการเขียนวรรณกรรมสําหรับเด็ก

แมวาการเขียนวรรณกรรมเด็กจะสามารถเขียนไดอยางอิสระ ตรงกับความตองการของเด็ก แต

การจะเขียนเร่ืองสักเร่ืองหน่ึงน้ัน ไมใชเร่ืองงายเลย จึงมีนักวิชาการจํานวนมากเสนอแนวทางการเขียนไว

หลากหลาย ทั้งน้ี ผูเขียนเห็นวาควรศึกษาหาความรูทั่วไปเกี่ยวกับการจัดทําวรรณกรรมสําหรับเด็ก

ศึกษาความเปนมาของหนังสือเด็ก มีความรูความเขาใจความตองการของเด็กในวัยตาง ๆ และเลือก

ประเภทของวรรณกรรมเด็กที่จะเขียน ซึ่งกลาวถึงมากอนหนาน้ีแลว สิ่งตาง ๆ เหลาน้ีเปนสวนเร่ิมตน

เพื่อปูพื้นฐานของผูเขียนวรรณกรรมเด็ก แตการลงมือเขียนน้ันมีหลักเกณฑที่ควรทราบดังตอไปน้ี

1. สวนประกอบของวรรณกรรมสําหรับเด็ก

2. คุณธรรมที่ควรสอดแทรกในวรรณกรรมสําหรับเด็ก

3. เคาโครงการเขียน

4. เทคนิคในการนําเสนอเร่ือง

5. การใชภาษาในการเขียน

1. สวนประกอบของวรรณกรรมสําหรับเด็ก

วรรณกรรมสําหรับเด็กมีองคประกอบดังน้ี

1.1 เน้ือเร่ือง คือเหตุการณตาง ๆ หลายเหตุการณที่ผูแตงนํามาแตงใหเปนเร่ืองราวตอเน่ืองกัน

ต้ังแตตนจนจบ มีรายละเอียดสมบูรณ ผูอานไดรับรูวามีเหตุการณใดเกิดขึ้นกับตัวละครบาง เร่ือง

ดําเนินไปอยางไร ตัวละครมีพฤติกรรมอยางไร มีการบรรยายและพรรณนาความประกอบเพื่อใหผูอาน

เขาใจเร่ืองราวไดอยางชัดเจน

1.2 โครงเร่ือง คือลําดับเหตุการณและเร่ืองราวที่เกิดขึ้นต้ังแตตนจนจบ เกี่ยวโยงถึงกันอยาง

สมเหตุสมผล มีทั้งสวนที่คลายและแตกตางจากเน้ือเร่ือง สวนที่คลายกันคือ ทั้งเน้ือเร่ืองและโครงเร่ือง

ตางก็เปนการเลาเหตุการณดวยกัน สวนที่ตางกันก็คือ เน้ือเร่ืองคือรายละเอียดทั้งหมดของเร่ืองราวที่

เกิดขึ้น แตโครงเร่ืองเปนเพียงการวางลําดับของสวนเปดเร่ือง สวนดําเนินเร่ือง และสวนปดเร่ือง อยาง

เปนลําดับขั้นตอน ไมแจกแจงรายละเอียด เพียงแตบอกใหรูถึงความเปนไปคราว ๆ ของเน้ือหาเทาน้ัน

1.3 ตัวละคร ผูที่ทําใหเร่ืองราวดําเนินไปไดเราเรียกวา “ตัวละคร” ตัวละครอาจเปนมนุษย

สัตว หรือสิ่งไมมีชีวิตก็ได เปนผูมีสวนทําใหเร่ืองราวสนุกสนาน ต่ืนเตน นาติดตาม เราสามารถแบง

ไดเปน 2 ลักษณะ ดังน้ี

- ตัวละครเอก เปนตัวหลักในการดําเนินเร่ือง

- ตัวประกอบ เปนตัวรองใการชวยใหเน้ือเร่ืองสนุกสนาน เปนผูสนับสนุนให

บทบาทของตัวละครเอกเดนมากขึ้น

(20)

1.4 ฉาก คือ เวลาและสถานที่ที่เกิดเหตุการณน้ัน ๆ รวมถึงสภาวะแวดลอมตาง ๆ ที่เกิดขึ้นใน

เร่ือง ฉากมีสวนสัมพันธกับบรรยากาศของเร่ือง เชน ฉากในบานรางเกา ๆ เต็มไปดวยบรรยากาศที่มี

แตความวังเวง เยือกเย็น จนกอใหเกิดความนาหวาดกลัว เปนตน

การสรางฉากอาจอาศัยกลวิธีหลายอยาง เชน คําบรรยายของผูเขียน การใชภาษาถิ่น ของตัว

ละคร หรือการกลาวถึงประเพณีของทองถิ่นเพื่อใหทราบวาเร่ืองน้ัน ๆ เกิดขึ้นในสมัยใด และที่ไหน

หรืออาจใชภูมิหลังทางประวัติศาสตรก็ได

1.5 บทสนทนา หมายถึง บทเจรจาของตัวละคร มีความสําคัญมากโดยเฉพาะงานเขียนแนว

บันเทิงคดี พอสรุปขอดีของบทสนทนาไดดังน้ี

- ชวยใหผูอานรูจักบุคลิกลักษณะนิสัยและความรูสึกของตัวละคร โดยไมตองใช

การบรรยาย

- ชวยใหมีวิธีการไมซ้ําซาก แทนที่จะอานแตคําบรรยายเพียงอยางเดียว

- ชวยสรางความสมจริงแกเร่ือง

- ชวยใหเร่ืองนาอาน นาสนใจ โดยเฉพาะการแทรกมุขตลก ชวยใหเร่ืองมีชีวิตชีวา

ยิ่งขึ้น

ลักษณะของบทสนทนาที่ดีน้ัน จะตองเหมาะสมกับตัวละครและสถานการณในเร่ือง ปจจุบัน

จะเขียนบทสนทนาโดยมีเคร่ืองหมายอัญประกาศกํากับ และมักแยกบทโตตอบระหวางตัวละครไว

ชัดเจน แตผูเขียนบางคนอาจจะเขียนบทสนทนารวมกับการบรรยาย ไมมีการแยกแยะคําพูดบางก็มี

1.6 การใชภาษา ลักษณะภาษาของผูเขียนแตละคน จะบงบอกเอกลักษณของผูเขียนน้ัน ๆ แต

ทั้งน้ีตองคํานึงอยูเสมอวา การใชภาษาในงานเขียนสําหรับเด็ก ควรเปนภาษาที่เหมาะสมกับวัยของเด็ก

ผูเขียนจึงควรเลือกสรรคํามาใชอยางระมัดระวัง เพื่อใหเด็กเขาใจเร่ืองราวและจดจําคําที่ถูกตอง

2. คุณธรรมท่ีควรสอดแทรกในวรรณกรรมสําหรับเด็ก

วรรณกรรมเด็กเปนหนังสือที่มีอิทธิพลตอเด็กมาก สงผลตอความคิดและพฤติกรรมของเด็ก

ในอนาคต สังเกตไดวาเมื่อเด็กไดฟงหรืออานนิทานสักเร่ืองหน่ึง เด็กจะเลียนแบบพฤติกรรมของตัว

ละครที่เด็กพึงพอใจจากในเร่ือง เด็กจะใชตัวละครที่เด็กรูจักเลียนแบบพฤติกรรมและความคิดน้ัน

ดังน้ัน ผูเขียนวรรณกรรมสําหรับเด็กจึงตองคํานึงถึงการสรางตัวละครใหมาก หากแตมองในดานดี

การใชตัวละครใหเปนตนแบบแกเด็ก จะเปนวิธีการกลอมเกลานิสัยของเด็กได ซึ่งผูเขียนสามารถ

ปลูกฝงคุณธรรมอันดีงามไวในตนแบบเหลาน้ี จริยธรรมที่ควรสอดแทรกไวในวรรณกรรมสําหรับเด็ก

น้ัน พอสรุปไดดังน้ี

(21)

1. สอนใหรูวาอะไรดี อะไรชั่ว นิทานที่เขียนใหเด็กอานสวนใหญมักจะสอนใหเด็กทําแต

ความดี ทําดีแลวไดรับผลตอบแทนที่ดี ขณะที่อะไรก็ตามที่ทําแลวสงผลใหผูอ่ืนเดือนรอนเปนการ

กระทําที่ไมควรกระทําและไดรับผลตอบแทนที่ไมดี ควรเนนใหเด็กเห็นคุณคาของการทําดี และ

ละอายตอการทําชั่ว

2. สอนใหเด็กมีความเปนระเบียบวินัย

3. สอนใหเด็กมีความกลาที่จะทําความดี เด็กบางคนกลัวที่จะทําความดี เพราะถือเปนเร่ืองหนา

อาย ผูเขียนตองพยายามเสนอใหเห็นวา การทําความดีน้ันเปนเร่ืองที่นายกยอง เพื่อใหเด็กรูสึก

ภาคภูมิใจ

4. สอนใหเด็กรูจักการใหอภัย เร่ืองบางเร่ืองตัวเอกอาจตองเผชิญชะตากรรมที่โหดราย โดน

กลั่นแกลงจากตัวราย ผูเขียนตองเสนอใหเด็กเห็นวาการแกแคนและการตอสูน้ันไมใชหนทาง

แกปญหาเสมอไป ควรแสดงใหเห็นวา เขาเปนผูชนะไดโดยไมตองตอสู และรูจักใหอภัยในความ

ผิดพลาดของผูอ่ืน

5. สอนใหเด็กมีความรับผิดชอบ อันเปนหนาที่ของพลเมืองดี

6. สอนใหเด็กรูจักความสามัคคี

7. สอนใหเด็กรูจักความรัก ความเมตตา เอ้ือเฟอเผื่อแผ

8. ปลูกพื้นฐานการศึกษาใหแกเด็ก

9. ใหขอคิดในการแกปญหาในชีวิตดวยตนเอง เด็กบางคนไมกลาคิดไมกลาตัดสินใจ ตองคอยฟง

คําแนะนําของคนอ่ืน การที่เขาเห็นแบบอยางในหนังสือ เห็นแนวทางการแกปญหาที่ถูกตอง จะทําให

พวกเขาตัดสินใจไดดวยตนเอง สงผลตอความมั่นใจและการดําเนินชีวิตในสังคมไดอยางมีความสุข

3. เคาโครงการเขียน

การเขียนเคาโครงเร่ือง คือการกําหนดลําดับขั้นตอนในการเขียนใหเหมาะสม เพื่อชวยให

ดําเนินเร่ืองไดอยางสมเหตุสมผล สอดคลองกันตลอดทั้งเร่ือง ซึ่งมีขั้นตอนดังตอไปน้ี

3.1 กําหนดขอบเขตของงานเขียน ผูเขียนตองกําหนดของเขตใหชัดเจนวาเร่ืองที่ตนจะเขียน

น้ัน จะเปนเร่ืองแนวไหน ทวีศักด์ิ ญาณประทีป (2537, 27-28) กลาวถึงขอบเขตของเร่ืองที่จะเขียน

ตามประเภทของวรรณกรรมสําหรับเด็กไวดังน้ี

- เร่ืองจากประสบการณชีวิตประจําวัน (Everyday Life Experience)

- นิทานคติสอนใจ ทํานองนิทานอีสป (Near Fable Story)

- นิทานเกี่ยวกับสัตว (An Animal Story)

- นิทานเกี่ยวกับสัตว แตใหสัตวมีพฤติกรรมเหมือนคน (Personified Animal Story)

- เร่ืองเหนือวิสัย (Simple Fantasy)

(22)

3.2 กําหนดแกนเร่ืองหรือสารัตถะของเร่ือง คือการกําหนดแนวคิดวาตองการใหผูอานไดรับ

แนวคิดใด หรือกลาวงาย ๆ คือ มุงเสนอความรูหรือขอคิดใดแกผูอาน หรือพฤติกรรมใดที่ผูเขียน

ตองการใหเกิดขึ้นกับเด็กเมื่อเด็กอานเร่ืองที่ตนเขียนจบ ซึ่งแกนเร่ืองในหนังสือเด็กมักจะมีเพียง

ประการเดียว เชน ใหเปนคนซื่อสัตย ใหมีความกตัญู ใหรูจักการอภัย ใหมีความกลาหาญ ใหมี

นํ้าใจแกผูอ่ืน เปนตน

3.3 ต้ังชื่อเร่ือง เมื่อกําหนดแนวคิดและรูวากลุมเปาหมายเปนเด็กวัยใดแลว ผูเขียน

ควรกําหนดชื่อเร่ืองใหดึงดูดความสนใจของเด็ก วิธีการต้ังชื่อเร่ืองมีหลายแบบ

- ต้ังชื่อเร่ืองโดยเนนตัวละครเอก เปนวิธีท่ีงายท่ีสุด เชน หนูนอยหมวกเด็ก แกว

จอมแกน

- ต้ังชื่อเร่ืองโดยเนนแนวคิด เชน วิลล่ีผูกลาหาญ หนูแดงแบงของ

- ต้ังชื่อเร่ืองโดยเนนฉาก เชน ชีวิตในบานปา

- ต้ังชื่อเร่ืองโดยการเนนจินตนาการจากการผูกเร่ือง ไมตรงกับ 3 แบบขางตน

เปนการมองภาพรวมของเร่ืองแลวประมวลความคิดมาเปนชื่อเร่ือง เชน ชีวิต

ใหม

3.4 กําหนดตัวละคร งานเขียนประเภทบันเทิงคดีสวนใหญจะมีตัวละครเก่ียวของ

ผูเขียนจําเปนจะตองวางตัวละครใหสอดคลองกับกลุมผูอาน และตองเหมาะกับเนื้อเร่ืองท่ี

วางไว เพื่อใหเกิดความสมจริง อีกท้ังควรคํานึงไววา ตัวละครท่ีตนสรางขึ้นมานั้น จะมี

อิทธิพลตอ พฤติกรรมของเด็ก ฉะนั้น ผูเขียนความใหความสําคัญและวางบุคลิกของ

ตัวละครใหเปน แบบอยางท่ีดีแกเด็กเปนสําคัญ

ท้ังนี้การต้ังชื่อใหตัวละครก็เปนสิ่งสําคัญ ควรต้ังใหเหมาะสมกับบทบาทของ

ตัวละครท่ีผูเขียนวางไว เชน เด็กสาวบานนา ควรชื่อ “ลําดวน” มากกวาท่ีจะใหชื่อ

“สาวิตรี” เปนตน

3.5 วางโครงเร่ือง โครงเร่ืองที่ดี คือการลําดับเหตุการณและเร่ืองราวที่เกิดขึ้นต้ังแตตนจนจบ

เกี่ยวโยงถึงกันอยางสมเหตุสมผล โครงเร่ืองมีลักษณะคลายเร่ืองยอ แตไมมีรายละเอียดมากมายนัก

เปนเร่ืองการลําดับเหตุการณตาง ๆ ที่เกิดขึ้นในเร่ือง แบงเปน 3 ตอน คือ ตอนเร่ิมตน ตอนดําเนินเร่ือง

และตอนจบเร่ือง เชน

(23)

ตอนเร่ิมเร่ือง

1) หนูแดงเปนเด็กด้ือร้ันและเห็นแกตัว

ตอนดําเนินเร่ือง

2) หนูแดงไมเคยแบงปนสิ่งของใหเพื่อน

3) หนูแดงไมเคยชวยเพื่อนทําเวรหอง

4) เพื่อน ๆ ไมพูดกับหนูแดง

5) หนูแดงรองไหเสียใจเพราะตองอยูตัวคนเดียว

6) คุณครูสอนใหหนูแดงรูจักมีนํ้าใจกับเพื่อน

ตอนจบเร่ือง

7) หนูแดงแบงขนมใหเพื่อนและชวยเพื่อนทําเวรหอง

8) หนูแดงมีความสุขเพราะหนูแดงมีเพื่อนรักมากมาย

4. เทคนิคในการนําเสนอเร่ือง

5. การใชภาษาในการเขียน

ผูเขียนวรรณกรรมสําหรับเด็ก จําเปนตองรูจักใชภาษาใหเหมาะสมกับวัยและศักยภาพของเด็ก

เน่ืองจากเด็กแตละวัยมีความสามารถในการรับรูทางภาษาแตกตางกัน ผูเขียนจึงควรตระหนักใหถอง

แท ถาเปนเด็กเล็ก ควรเนนรูปภาพมากกวาถอยคํา เนนคําเปนคํา ๆ เพื่อใหเด็กจดจําคําตาง ๆ

ถาเปนเด็กวัยประถมตน ควรเปนภาษาที่เขาใจงาย รูปคําสั้น กะทัดรัด และเวนระยะ ตัวอักษร

ตัวโต มีรูปภาพมากกวาถอยคํา

ถาเปนเด็กวัยประถมปลาย ควรมีคําและประโยคที่ยาวขึ้น ตัวหนังสือเร่ิมเล็กลงกวาเดิม

ผูเขียนวรรณกรรมเด็กจําเปนตองรูจักใชภาษาใหเหมาะกับวัยและศักยภาพของเด็ก สิ่งที่

ผูเขียนควรคํานึงถึงเกี่ยวกับการใชภาษาในงานเขียนสําหรับเด็ก มีดังน้ี

1). ใชภาษาที่ถูกตอง ไมควรใชภาษาที่แปรรูปจากภาษาเขียน เชน เคา ปูโธ ซะ เน่ีย เมื่อไหร

เฮย ฯลฯ คําเหลาน้ีสําหรับเด็กเล็กไมควรใชอยางเด็ดขาด แตสําหรับเด็กโตอนุโลมใหใชไดบาง ใน

กรณีที่เปนสนทนาเพื่อใหเกิดความสมจริง ซึ่งขอความตองอยูในรูปของบทสนทนา เชน “เคาไมไป

หรอก เคาเบื่อ” เจ๊ียบบอก หรือ “เฮย จอย ใหฉันชวยแบกไหมละ” สํารวยทําเสียงลอ เปนตน

(24)

2). ใชภาษาท่ีกระชับ กลาวคือ ใชคํานอยแตไดใจความชัดเจน มีน้ําหนัก ซึ่งความ

กระชับของภาษาเกิดมาจากสิ่งตอไปนี้

- รูจักเลือกสรรคํามาใช โดยเลือกคําที่ตรงความหมาย ทั้งน้ีผูเขียนตองระมัดระวังเปน

พิเศษ เพราะในภาษาไทยมีคําจํานวนมากที่มีรูปคําและการเขียนคลายกัน อีกทั้งบางคํามีความหมาย

คลายกัน ผูเขียนตองมั่นใจวาคําที่เลือกมาใชในขอความและบริบทน้ันถูกตองตรงความหมายที่สุด

เชน “ดูซิ เทาบวมเบงเชียวลูก” แมวา คําวา “เบง” หมายถึงการทําใหหลุดออกมา ในที่น้ีควรใชคําวา

“เปง” ซึ่งหมายถึง พองหรือนูนออกมา หรือ “แดงแยมประตูมองไปดานใน” คําวา “แยม” มี

ความหมายวาเปดออกแตนอย ๆ ใชกับดอกไม ในที่น้ีควรใชคําวา “แงม” จึงจะถูกตองที่สุด

- เลือกใชคําแทนวลีหรือประโยค เพื่อใหกะทัดรัดแทนการอธิบายที่ยืดยาว เชน บาน

ที่ปลูกลอยอยูในแมนํ้าเรียงรายไปตามลํานํ้ายาวเหยียดทั้งสองฝง ควรใชคําวา “เรือนแพ” หรือ ผูที่ทํา

นาเปนอาชีพเฝารอฝนที่จะตกลงมาหลอเลี้ยงตนขาว ควรใชคําวา “ชาวนา” แทน ซึ่งจะชวยให

ขอความกระชับมากขึ้น

- ใชคําขยายใหถูกที่ จําไวเสมอวาคําขยายตองอยูใกลกับคําที่จะขยายอยูเสมอ เชน

“สมใจมีบทบาทสําคัญในการแสดงละครคร้ังน้ีที่สุด” คําวา “ที่สุด” ควรขยายคําวา สําคัญ จึงจะ

ถูกตอง หรือ “เด็กไทยตายดวยโรคขาดอาหารเปนจํานวนมาก” คําวา “เปนจํานวนมาก” ควรขยายคําวา

เด็กไทย เปนตน

- ไมใชคําฟุมเฟอย เพราะการใชคําฟุมเฟอยทําใหประโยคน้ัน ๆ ขาดนํ้าหนัก เชน

“แกวตะโกนดวยเสียงอันดังเรียกจ๋ิมใหลงไปหา” การ “ตะโกน” ก็บอกอยูแลววาตองใชเสียงอันดัง

ฉะน้ันไมจําเปนตองเติมคําวา “ดวยเสียงอันดัง” ลงไปอีก หรือ “มะมวงออกชอเปนพวงระยาอยูเต็ม

ตน” มะมวงที่ออกชอเต็มตนยอมเปนระยาอยูแลว ไมจําเปนตองเติมคําวา “เปนพวงระยา” เขาไปอีก

3). ใชภาษาที่มีความสละสลวย ความสละสลวย หมายถึงการเลือกสรรใชคําเรียบงาย แตมี

เสียงราบร่ืน ไพเราะ ความสละสลวยของการใชภาษาแบงไดดังน้ี

(25)

ลักษณะหนังสือหรืองานท่ีเหมาะสมสําหรับเด็ก

จาก Early Childhood Language Arts

โดย Mary Renek Jalongo

1. ทําใหทั้งเด็กและผูใหญเกิดความสนุกสนาน

2. กระตุนจินตนาการของเด็ก

3. ชวยใหเด็กเขาใจตัวเองและรูสึกวาไมไดอยูอยางโดดเด่ียว

4. ทําใหเด็กไดพบเห็นสิ่งตาง ๆ ที่ไมจําเปนตองเหมือนกับตัวเขา

5. ใหโอกาสเด็กในการคนหาและใชภาษาในหลาย ๆ ทาง

6. เปดโอกาสใหเด็ก ๆ ไดสํารวจ คนหาความเปนไปของสิ่งที่อาจไมไดเกิดขึ้นใน space และ time ที่เขา

รูจักมากอน

7. ใหขอมูลขาวสารแกเด็ก ๆ

8. เปนชองทางใหเด็ก ๆ ไดหลีกหนีความซ้ําซากจําเจในชีวิตประจําวัน

9. ถาเร่ืองเนนความจริงและเหตุการณจริง ควรวาดภาพความเปนจริงและประวัติศาสตรไดอยางถูกตอง

10. ดึงความสนใจของเด็กลงไปสูรายละเอียด เชน มีภาพวาดคูกับ text มีคํารองคูกับดนตรี เปนตน

11. เปนวรรณกรรมที่ดี ทั้งโครงเร่ือง ลักษณะที่เดนชัดของตัวละคร การใชภาษาที่สรางสรรค และมี

ลักษณะเปนเร่ืองที่ไมตาย (timelessness)

12. ดึงดูดใจดวยความงดงาม

13. กลาวถึงอารมณของมนุษยอยางระมัดระวัง เสนอแนะวิธีการที่สรางสรรคแกเด็กในการเผชิญกับความ

ยากลําบากตาง ๆ

14. ไมควรสรางความขบขันบนความเจ็บปวดของคนอ่ืน

15. อยาใชภาษาหรือปฏิบัติตอเด็กในเชิงตําหนิติเตียนหรือดูหมิ่น

(26)

1การเลานิทาน

เด็กเปนวัยที่มากดวยโลกของจินตนาการอันกวางไกล ผูใหญมักจะเปนผูถายทอดเร่ืองราวที่

หลากหลาย ไมวาจะเปนเร่ืองที่ต่ืนเตน เร่ืองสนุกสนาน เร่ืองเศราโศกเสียใจ เร่ืองราวสะเทือนขวัญ

เร่ืองที่เกี่ยวของกับชีวิตหรือสิ่งแวดลอม เราจึงควรทําความเขาใจกับการจินตนาการของเด็ก เพื่อจะ

สามารถเลาหรือแตงนิทานเพื่อถายทอดเร่ืองราวตาง ๆ อยางสอดคลองกับจินตนาการและความตองการ

ของเด็ก

การจินตนาการของเด็ก พอจะแบงออกไดดังน้ี

1. จินตนาการแบบอิสระ2 คือจินตนาการที่เด็กไมมีประสบการณรองรับเลย เด็กจะใชความคิด

คํานึงเฉพาะตัวเปนหลักในการตัดสิน และสงผลตออารมณของตนเอง

2. จินตนาการแบบมิติสัมพันธ เปนจินตนาการของเด็กที่สามารถเชื่อมโยงสิ่งที่เห็นหรือไดฟง

กับของที่เคยเห็นเคยฟงมาแลว แบงได 3 ขั้นตอนคือ

ขั้นที่1 คือเมื่อเด็กไดฟงสิ่งใด หรือเห็นสิ่งใดแลวนึกถึงสิ่งที่เคยเห็นมากอนหรือ

จินตนาการสิ่งที่เคยเห็นมากอน

ขั้นที่2 นอกจากเด็กจะเชื่อมโยงสิ่งที่ตนเห็นหรือไดฟงกับอีกสิ่งหน่ึงแลวเด็กยัง

จินตนาการไปถึงอารมณหรือความมีชีวิตชีวาของสิ่งน้ัน ๆ ดวย

ขั้นที่3 เปนการจินตนาการไปถึงสิ่งเหนือจริง ของวิเศษ สิ่งมหัศจรรย จินตนาการขั้นน้ี

เปนขั้นที่เด็กๆใฝฝนอยากจะมีกันทุกคน จะสังเกตไดวา ถาเราบอกวา "มีกบอยูตัวหน่ึง" เด็ก ๆ ก็จะฟง

เฉย ๆ แตถาบอกวา "มีกบวิเศษอยูตัวหน่ึงสามารถพนไฟไดดวย" เด็ก ๆ ก็จะทําตาโตทีเดียว

1นิทานกับความตองการของเด็ก1

สาเหตุที่เด็ก ๆ ชอบฟงนิทานน้ัน ไมใชเพราะนิทานมีโลกจินตนาการเทาน้ัน แตนิทานหลาย

เร่ืองมีการสนองความตองการของเด็ก ๆ แฝงอยูดวย เด็ก ๆ มีความตองการมากมาย เปนตนวา

ตองการความรัก

ตองการใหคนอ่ืนสนใจ ตองการใหความรักแกคนอ่ืน ตองการเลน ตองการกิน ตองการสิ่งวิเศษ

มหัศจรรย

ตองการสิ่งสวยงาม ตองการสิ่งลึกลับ ตองการความขบขัน ฯลฯ

จากความตองการดังกลาว ทําใหเราสามารถเลือกนิทานที่เหมาะสมและควรเลาใหเด็กฟงได

นิทานที่เหมาะสมและควรเลาใหเด็กฟงน้ัน ควรเปนนิทานที่เปยมดวยคุณคาทางเน้ือหาไดอรรถรส

รูปแบบการใชถอยคํา สํานวนภาษา ความคิดสรางสรรค สงเสริมคุณภาพ ยกระดับสติปญญาและจิตใจ

(27)

ผูเลาหรืออานนิทานใหเด็กฟง จะตองเลือกนิทานใหเปน เพราะนิทานที่มีอยูทั้งหมด ไมใชวาเด็กจะ

ชอบทุกเร่ือง การเลือกนิทานควรพิจารณาสิ่งตางๆดังตอไปน้ี

1. นิทานเร่ืองน้ันสนองความตองการของเด็กไดมากนอยเพียงไร

2. เร่ืองเลาควรจะเลือกใหเหมาะกับวัยตาง ๆ ของเด็ก

3. เวลาที่ใชในการเลาควรจะเหมาะสมกับชวงระยะเวลาความสนใจและสมาธใินการฟงของเด็กวัย

ตาง ๆ

4. เน้ือหาจะตองมีสาระ คานิยม ความคิดสรางสรรค สงเสริมคุณธรรมและจริยธรรม

5. มีเน้ือเร่ืองสนุกสนานชวนติดตาม กระตุนจินตนาการของเด็ก

6. เปนวรรณกรรมที่ดีทั้งโครงเร่ือง ลักษณะที่เดนของตัวละคร การใชภาษาที่สรางสรรค เปนเร่ืองที่

ไมเคยตาย (Timelessness)

7. ไมควรสรางความขบขันบนความเจ็บปวดของคนอ่ืน และไมใชภาษาหรือปฏิบัติตอเด็กในเชิง

ตําหนิ ติเตียนหรือดูหมิ่น

8. กลาวถึงอารมณมนุษยอยางระมัดระวัง เสนอแนะวิธีการที่สรางสรรคแกเด็กในการเผชิญกับ

ความยากลําบากตาง ๆ

1การเตรียมตัวกอนเลานิทาน1

ผูเลานิทานเมื่อเลือกเร่ืองของนิทานใหเหมาะสมกับกลุมผูฟงและพอใจกับเน้ือเร่ืองแลว ผูเลา

จะตองนํานิทานที่จะเลามาจัดเตรียมใหพรอมกอนจะดําเนินการเลา ดังน้ี

1. ผูเลาจะตองอานทบทวนเร่ืองราวที่ผูเลาเลือกมา ใหเกิดความคุนเคย เขาใจ และรูจักเรืองที่

เลือกมาไดเปนอยางดี เพื่อจะไดเกิดความราบร่ืนตลอดขณะดําเนินการเลา

2. ขั้นตอนการเลา ผูเลาจะตองพิจารณาในการนําเสนอการขึ้นตนเร่ือง การเลาเร่ืองตอเน่ือง

จนถึงกลางเร่ือง และการจบเร่ืองใหชัดเจน และนาสนใจตามลักษณะเฉพาะของผูเลา

3. สื่อวัสดุอุปกรณที่ใชในการเลา ผูเลาจะตองเตรียม และทดลองใชใหเกิดความชํานาญ และ

จัดระบบการใชตามลําดับกอนหลัง

4. กิจกรรมประกอบการเลานิทาน ผูเลาจะตองเตรียมใหพรอมและจะตองเหมาะสมกับกลุม

ผูฟง เชน การรองเพลงซ้ํา ๆ และงาย คําพูดซ้ํา ๆ และงาย การรองขอใหผูฟงมาชวยรวมแสดงหรือทํา

กิจกรรมดวยขณะดําเนินการเลา

5. สถานที่เลา ผูเลาจะตองพิจารณาตามความเหมาะสมใหพอดีกับกลุมผูฟง เพราะผูเลา

จะตองจัดเตรียมสื่อใหพอเหมาะกับการมองเห็น และการฟงของผูเลา

นอกจากน้ีผูเลานิทานจําเปนอยางยิ่งที่จะตองอานนิทานซ้ําแลวซ้ําอีก โดยออกเสียงดัง ๆ

และจะตองอานจนขึ้นใจในเร่ืองราว ถอยคํา และการดําเนินเร่ือง ถากลัวติดขัดขณะทําการเลา ผูเลา

จะตองบันทึกยอเพื่อกันลืม

(28)

1วิธีเลานิทาน

1. เลาปากเปลา ผูเลาตองเตรียมตัวใหพรอมเสมอ เพราะจุดสนใจของเด็กที่กําลังฟงนิทานจะอยู

ที่ ผูเลาเทาน้ัน วิธีเตรียมตัวในการเลานิทานมีดังน้ี

1.1 เตรียมตัวดานเน้ือหาของนิทาน

- อานนิทานที่จะเลาและทําความเขาใจกับนิทานเสียกอน

- จับประเด็นนิทานใหไดวา นิทานที่จะเลาใหอะไรแกเด็กที่ฟง

- แบงขั้นตอนของนิทานใหดี

- การนําเสนอขั้นตอนของนิทานในขณะที่เลา ไมจําเปนตองเหมือนกับที่อานเสมอไป

- เพิ่มหรือลดตัวละครเพื่อความเหมาะสมในการเลา

ที่สําคัญผูเลาตองสามารถปรับนิทานใหสอดคลองกับความสนใจของเด็กไดดวย เพราะถา

เห็นวาเด็กกําลังสนุกสนานก็เพิ่มเน้ือหาเขาไปได

1.2 นํ้าเสียงท่ีจะเลา

ผูเลาตองมีนํ้าเสียงที่นาฟง ซึ่งไมจําเปนตองเปนเสียงที่ไพเราะ และที่สําคัญที่สุดคือ

การเวนจังหวะ การเนนเสียงใหดูนาสนใจ ไมควรใหนํ้าเสียงราบเรียบมากเกินไป เสียงเบา-เสียงหนัก

พูดเร็ว-พูดชา ก็เปนการบงบอกอารมณของนิทานไดเชนกัน

1.3 บุคลิกของผูเลานิทานตอหนาเด็กจํานวนมาก 1 ตองมีบุคลิกที่นาสนใจสําหรับเด็กคือ

-ไมน่ิงจนเกินไป

-ไมหลกุหลิกจนเกินไป

- ตองมีการเคลื่อนไหวที่เหมาะสมกับเน้ือหาของนิทาน

- มีการแสดงทาทางที่เหมาะสมกับเน้ือหาของนิทานอยางพอเหมาะพอเจาะ

- มีทาที่ผอนคลายและดูเปนกันเองกับเด็ก ๆ

1.4 เสื้อผาท่ีสวมใส ตองเปนเสื้อผาที่มั่นใจในการเคลื่อนไหว

1.5 บรรยากาศในการฟงนิทาน 1 ตองไมวุนวายจนเกินไป อยูในสถานที่ที่สามารถสราง

สมาธิสําหรับคนฟงและคนเลาไดเปนอยางดี

2. เลาโดยใชหนังสือประกอบการเลา 1 การใชหนังสือประกอบการเลาน้ี หมายถึงการใชหนังสือ

ที่มีภาพประกอบ ผูที่จะใชหนังสือภาพตองมีการเตรียมตัวดังน้ี

2.1 อานนิทานใหข้ึนใจ1 เวลาเลาจะไดเปดหนังสือภาพใหสัมพันธกับเร่ืองที่เลา

2.2 ศึกษาความหมายของสีท่ีใชประกอบภาพ 1 เพราะหนังสือสําหรับเด็กมักจะใชสีเปน

สื่ออารมณของเร่ืองดวย

2.3 ศึกษาภาพประกอบท่ีเปนปกหนาปกหลัง 1 เพราะบางเร่ืองตอนเร่ิมเร่ืองอยูที่หนาปก

และตอนจบอยูที่ปกหลังก็มี

(29)

2.4 การถือหนังสือ 1 ตองอยูในตําแหนงที่ผูฟงสามารถมองเห็นภาพประกอบไดอยาง

ทั่วถึง ถาผูฟงน่ังเปนรูปคร่ึงวงกลม ตองมีการยกภาพใหมองเห็นทั่วทั้งหมด การจัดที่น่ังใหเปน

กลุมเดียว จะทําใหผูเลาสามารถยกภาพใหดูในตําแหนงเดียวและคร้ังเดียวไดเลย เพราะผูฟงสามารถ

มองเห็นภาพไดพรอมกันหมด

2.5 น้ิวมือตองสอดเตรียมพรอมท่ีจะเปดหนาตอไป การใชหนังสือประกอบการเลา

นิทาน ไมจําเปนตองถือหนังสืออยูน่ิงตลอดเวลา อาจจะโยกหนังสือหรือขยับหนังสือตามเหตุการณใน

นิทานก็ได เชน เมื่อผูเลากําลังเลานิทานกระตายกับเตา ตอนที่พูดถึงกระตายว่ิงก็ควรขยับหนังสือให

เหมือนกับกระตายว่ิงหรือกระโดด พอพูดถึงเตาคลานก็ใชน้ิวไตบนหนังสือแสดงการเดินชาๆ ของเตา

เปนตน

3. เลาโดยใชภาพประกอบ ภาพประกอบที่ใชในการเลานิทานน้ี ไมใชภาพประกอบจาก

หนังสือนิทาน เราอาจเปดภาพจากหนังสือใหเด็กดูพรอมกับเลาหรืออานก็ได

4. เลาโดยใชสื่อใกลตัวหรืออุปกรณประกอบการเลา

4.1 การเลาโดยใชสื่อใกลตัว สื่อใกลตัวในที่น้ีหมายถึง สื่อหรืออุปกรณประกอบการเลา

นิทาน

4.2 การเลานิทานโดยใชอุปกรณประกอบ ผูเลานิทานสามารถนําเอาวัสดุมาสรางสรรค

สรางสื่อหรือหรือผูเลาจัดหาสื่อสําเร็จมาประกอบการเลา เกิดเปนนิทานเลาประกอบสื่อ การเลานิทานโดยมี

อุปกรณประกอบจะมีทั้งนํ้าเสียงของผูเลา ลีลา ทาทางของผูเลา และสื่อประกอบการเลา สื่อที่ใช

ประกอบการเลานิทานมีหลากหลาย เชน

- การเลานิทานประกอบสื่อหุนกระดาษ นิทานหุนกระดาษ หมายถึง นิทานที่เลา

ประกอบสื่อที่จัดสรางขึ้น โดยสรางสรรคจากกระดาษแลวระบายสี ทั้งฉากและตัวละครหุนกระดาษ

ของเร่ืองที่ผูเลาเลือกนํามาเลาแกผูฟง

- การเลานิทานประกอบสื่อนิทานเชือก เปนนิทานที่ผูเลาจะเลาแบบปากเปลา

ประกอบกับการสรางสรรคเชือกใหมีความสัมพันธกับการเลาอยางตอเน่ือง ผูดูหรือผูฟงจะต่ืนเตนกับ

การสรางสรรคเชือกจากผูเลาเปนรูปรางตาง ๆ ประกอบกับการเลาเร่ือง

- การเลานิทานพับกระดาษและฉีกกระดาษ เปนนิทานที่ผูเลาจะตองเลานิทานพรอม

ๆ กับการพับกระดาษและฉีกกระดาษ การเลาและการพับกระดาษฉีกกระดาษจะตองพอดีกับเหตุการณ

ๆ หรือสัมพันธกันอยางพอดีพอเหมาะตลอดทั้งเร่ือง

การเลานิทานทั้งหมดน้ันจะนาสนใจหรือไม อยูที่วิธีการเลา นํ้าเสียง การเวนจังหวะ

และระยะเวลาในการนําเสนอนิทานของผูเลา วิธีการดังที่กลาวมาไมใชวิธีการที่มีอยูทั้งหมด ผูเลา

นิทานบางคนอาจมีวิธีการนําเสนอนิทานที่ นาสนใจไดหลายรูปแบบ ขอสําคัญอยูที่วา ผูเลา

(30)

น้ันเปน"นักเลานิทานที่มีหัวใจเด็ก"หรือเปลา เทาน้ันเอง

(31)

การประเมินคาวรรณกรรมสําหรับเด็ก

วรรณกรรมที่ดีสําหรับเด็ก หมายถึง วรรณกรรมหรือหนังสือที่เด็กอานแลวสนุกสนาน

เพลิดเพลิน มีเน้ือหาสาระตรงกับใจที่เด็กอยากจะอาน มีรูปเลมสีสันสวยสะดุดตา ผูสรางหนังสือ

สําหรับเด็กจําเปนที่จะตองทําความเขาใจถึงลักษณะวรรณกรรมที่ดีสําหรับเด็กกอนที่จะลงมือสราง

เพราะเมื่อเขาใจแลวยอมจะสรางวรรณกรรมสําหรับเด็กไดอยางมีคุณภาพในทุกดาน วรรณกรรมที่ดี

สําหรับเด็กควรมีลักษณะดังน้ี

1. สนองความตองการและความสนใจของเด็ก

2. สงเสริมจินตนาการ ชวยใหเด็กไดคิดกาวไปไกลกวาสภาพที่เคยพบเห็น

3. สงเสริมใหเกิดความมั่นใจ อบอุนใจ

4. สนองอารมณที่ปรารถนา

5. สงเสริมความรู

คุณคาของวรรณกรรมสําหรับเด็ก สามารถพิจารณาไดจาก

1. เคาโครงเร่ือง สําหรับเด็กตองไมซับซอน มีแนวคิดหรือแกนของเร่ือง (Theme) ที่เดนชัด จับ

ไดงาย ไมเกินกําลังปญญาของเด็ก ตัวละครควรอยูในวัยใกลเคียงกับผูอาน การวางโครงเร่ืองตองติดตอ

สืบเน่ืองเปนเร่ืองเปนราว มีเหตุผลเปนไปตามธรรมชาติ มีความสัมพันธกับพื้นฐานประสบการณของ

เด็ก มีเงื่อนปมบางตอนที่ตลกขบขัน แสดงถึงความสําเร็จ ความสุข สมหวัง มีชื่อเร่ืองกะทัดรัด เขาใจ

งาย และมีการดําเนินเร่ืองที่กระตุนอารมณ สรางความสนุกสนาน

2. วิธีการเขียน นักเขียนตองมีความสามารถในการเขียนใหสนุก ใชถอยคําสละสลวย อานเขาใจ

งาย เปนภาษาที่นิยมใชกันในสังคม ตรงกับลักษณะบุคลิกตัวละคร คงเสนคงวา ตรงตามสมัยของเร่ือง

และเรียบเรียงไดเหมาะสม สะกดการันตถูกตองตามหลักภาษา ทั้งการใชภาษาในรอยแกวและรอย

กรอง อาจใชการดําเนินเร่ืองแบบเลาเร่ือง หรือใหตัวละครสนทนากัน แตตองเปนบทสนทนาสั้นๆ อาจ

มีการพรรณนาสลับบางก็ได แตตองดําเนินเร่ืองรวดเร็ว ขอที่สําคัญ คือ ตองมีภาพประกอบเร่ือง โดย

ภาพและเร่ืองตองอยูในหนาเดียวกัน

3. ภาพประกอบ ภาพประกอบที่ดีจะตอง เปนภาพที่ตรงเร่ือง สามารถเลาเร่ืองไดดี ทําใหผูอาน

เกิดอารมณคลอยตามได เปนภาพไมซับซอน ดูแลวเขาใจงาย เปนภาพที่เขียนไดสวยงามตรงตาม

ลักษณะของตัวละคร ตรงตามฉาก ตรงตามสถานที่และทองเร่ือง ถูกตองในเร่ืองขนาดและสัดสวนของ

ภาพ และเปนภาพที่ใหชีวิต มีความรูสึกและความเคลื่อนไหว

4. รูปเลมและเทคนิคการพิมพ เด็กชอบหนังสือที่มีปกสีสวยสด ชอบปกแข็งมากกวาปกออน

และชอบปกมันๆ ที่เคลือบนํ้ายาเงา มากกวาปกหนังสือพิมพสีเดียว หรือพิมพหลายสีแตไมเคลือบเงา

การจัดหนาหนังสือดูโปรงตา ภาพกับตัวอักษรไม ทับกัน และชื่อเร่ืองดึงดูดความสนใจของเด็ก

(32)

กอนที่จะเย็บเลม จะตองมีการตรวจสอบตัวสะกดของตนฉบับใหถูกตอง พิมพตัวอักษรและ

ภาพประกอบไดชัดเจน มีสีสันไดงดงาม และดึงดูดความสนใจ ขนาดและรูปรางของหนังสือควรขึ้นอยู

กับความสนใจและความงายในการหยิบฉวยของเด็ก เด็กชอบหนังสือที่พิมพดวยกระดาษที่มีคุณภาพดี

คอนขางแข็ง และเปนกระดาษสีขาว วัสดุที่ใชในการเย็บเลมตองทนทานและตองเย็บดวยความประณีต

เพื่อจะไดทนทานตอการหยิบถือของเด็ก

5. ราคา ราคาของหนังสือสําหรับเด็กไมใชปญหาของเด็ก แตเปนปญหาของผูซื้อ (ผูปกครอง)

เด็กชอบหนังสือทุกราคา แตผูใหญจะตองเลือกหนังสือที่มีคุณภาพคุมกับราคา หรือหนังสือที่มีราคาไม

แพงเกินไป

สิ่งท่ีควรระลึกเพิ่มเติมในการประเมินคุณคาของวรรณกรรมหรือหนังสือสําหรับเด็ก ไดแก

โครงเร่ืองที่เหมาะสม สอดคลองกับวัตถุประสงคของสภาพแวดลอม สนองความตองการของเด็กสวน

ใหญ เร่ืองราวกระตุนอารมณ ปลูกฝงทัศนคติที่ดีแกผูอาน ควรเปนเร่ืองราวที่มีความตลก สอดแทรก

อารมณขัน ภาพและเน้ือเร่ืองมีความสอดคลองตองกัน พยายามใชภาษาที่เขาใจงาย มีการซ้ําคําและ

จังหวะเพียงพอ จะชวยเสริมใหเด็กอยากอาน ลักษณะตัวละคร ตองมีบุคลิกประจํา ใหเปนจุด

สนใจแกเด็ก ใชบทสนทนาไดอยางเหมาะสม และอานแลวจัดกิจกรรมประกอบงาย

(33)

การประเมินหนังสือเด็กของ ...............................................................................................

ลําดับ ประเดน็การประเมิน คะแนนการประเมิน คะแนน

(ดานละ 2 คะแนน) 5 4 3 2 1

1. ลักษณะรูปเลม

1.1 ขนาดเลม ความหนา และความคงทน

1.2 สีปกและการออกแบบปก

1.3 คุณภาพของกระดาษและการจัดหนา

1.4 ขนาดตัวอักษรและความชัดเจนของตัวพิมพ

1.5 การเขารูปเลมและเย็บเลม

2. เน้ือเรือ่ง-สาระ

2.1 การวางโครงเรื่องเปนลําดับเหตุการณ

2.2 ความมเีอกภาพและความกลมกลืนของเน้ือเรือ่ง

2.3 ความสอดคลอง สมจริง ถูกตองกับเหตุการณ

2.4 สารัตถะท่ีรับจากเรือ่งมีประโยชนตอผูอาน

2.5 ความเหมาะสมท่ีจะนําไปประกอบการเลานิทาน

3. การใชภาษา

3.1 การสะกดการันตถูกตองตามหลักไวยากรณ

3.2 การใชคําศัพทเหมาะสมกับกลุมผูอาน

3.3 การเรียบเรียงประโยค

3.4 การยอหนาและเวนวรรคตอน

3.5 ความชัดเจนของการใชภาษา

4. ภาพประกอบ

4.1 ความชัดเจนของภาพและส ี

4.2 การจัดวางตําแหนงภาพเหมาะสม

4.3 ความสอดคลองของภาพกับคําบรรยาย

4.4 ความตอเน่ืองของภาพแตละหนา

4.5 ขนาดของภาพและความสมจริง

5. ความคิดสรางสรรค

5.1 ความสนุกสนาน อารมณขัน

5.2 ความแปลกใหมนาสนใจ

คะแนนที่ไดรับ

ขอเสนอแนะ :

..........................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................... ....................

............................................................................................................................................................................................................

(34)