testuen egituraketak
TRANSCRIPT
Testuak (egituraren baitan ordenatuak)
Narrazio testuak Azalpen testuak Deskribapen testuak Argudio testuak Elkarrizketa testuak Instruktiboak
Narrazio testua
Denbora tarte jakin batean gertatzen diren ekintzen kontaketa da.
Gertaerak ordenatzea, erakustea, azaltzea.
Buruketa,historia kontakizuna, alegia.Ikasketak
Eskutitza, egunerokoa, elkarrizketa edo solasaldietako kontakizunak, postala, telegrama, oharra, mandatua, gonbidapena…
Pertsonen arteko harremanak
Akta, argiketa, aitorpena, ofizio edo eskutiz ofiziala.
Instituzioetako harremanak
Berria, kronika, erreportaia, dokumentala, iragarkia, komikia, marrazki bizidunak, albistegiak, filmea, telefilmea.
Komunikabideak
Ipuina, eleberria, kondaira, biografia, autobiografia, epika, erromantzea, alegia-fabula, poema, antzerkia.
Literatura
TestueraErabilera eremua
Egitura
Aurkezpena Korapiloa Konponbidea
Arazoa Ekintzak Ondorioa
Elementuak
Ekintza Denbora PerstsonaiakLekuaFokalizazioa Ahotsak Diskurtso moduak
Zuzena Zehar estiloa Zehar estilo librea
Argudio testua
Gertakizun, arazo edo fenomeno baten inguruko tesi, iritzi, uste edo postura bat
egiaztatzeko zein errefusatu edo baztertzeko ematen diren aldeko edo kontrako arrazoiez
osaturiko testua.
Txostena, tesia, iruzkina, ponentzia, kritika, komunikazioa, iradokizuna, zientzia artikulua, azterketa (erantzuna)
Ikasketak
Eztabaida, erreklamazioa, iruzkina, kritikak.Pertsonen arteko harremanak
Eskabidea, eskaintza, txostena, poliza, instantzia, kontratuak, parlamentuko eztabaida, errekurtsoa…
Instituzioetako harremanak
Editoriala, iritzi artikulua, debatea, mahaingurua, eztabaida, zuzendariari eskutitzak, publizitatea.
Komunikabideak
Saioa, epistola, eztabaida…Literatura
TestueraErabilera eremua
Egitura
Hasierako tesia Argudioaren gorputza Ondorioa edo tesi berrria
Argudio motak
Autoritate argudioa Iritzi orokorraren argudioa Zentzuaren argudioa Adibideen bidezko argudioaAnalogiazko argudioaAurkarien kontrako argudioa
Azalpen testua
Edozein gairi buruz, zerbait edo ezer ez dakien hartzaile batentzat
gertakizun edo fenomeno baten azalpen objektiboa egiten duen
testua.
Testuliburua, katalogoa, monografia, kontsulta, materiala, txostena, laburpena, eskema, koadro sinoptikoa, grafikoa, azterketa erantzuna.
Ikasketak
Azalpena, aholkua (oharra, inkesta, solasa, elkarrizketa…)
Pertsonen arteko harremanak
Iragarki ofiziala, enplegu gutuna, konstituzioa, poliza kontratuak, eskabidea, eskaintza, txsotena, instantzia…
Instituzioetako harremanak
Txostena, dokumentala, aldizkari espezializatuetako artikuluak…
Komunikabideak
Saioa, literatur manifestoa, bestelako testu zatiak...
Literatura
TestueraErabilera eremua
Egitura
Sarrera Garapena Ondorioa
Ideia kateaketa
Kausa/ondorioa Arazo/konponbidea Deskribapenezko an. Ant. sekuentziala Ant. konparatiboa
Deskribapen testua
Gizaki, gauza, gertakizun, prozesu edo fenomeno baten ezaugarri fisiko, psikologiko nahiz bestelakoak agertu, erakutsi, adierazi edo zehazten dituen
testua.
Eskema, koadro sinoptikoa, grafikoa, fitxa, diagrama, irudi oina, hormirudia eta hiztegi, testuliburu eta kontsulta amaterialetako definizioak.
Ikasketak
Solasaldia eta pertsona, toki eta bestelakoen deskribapenak (erosketetan, lantokian…)
Pertsonen arteko harremanak
Kurrikuluma, eskritura legala, testamentua, inprimakia, errolda, isuna, ziurtagiria, katalagoa, gida turistikoa, merkatal eskutitza..
Instituzioetako harremanak
Garfikoa, mapa, argazki oina, lan eskaintza, iragarki laburra, aldizkari espezializatua, hormirudia, gurutzegrametako adierazburua, erreportaia.
Komunikabideak
Bertso, abesti, olerki, istorio, etb.etan tartekaturiko pertsonaia, leku eta bestelakoen sekuentziak (zatiak) dira usenik.
Literatura
TestueraErabilera eremua
Egitura
Identifikazioa Definizioa Hedapena
Egoeren deskribapena (fisikoa eta barne egoerak)
Fisikoa Perstsonak (erretratua,
karikatura) Animaliak Gauza/objektuak/tres-
nak Tokiak, (paisaia, kalea,
herria…)
Barne egoerak Egoera psikologikoa Izaera, aiurria Sentimenduak …. …. …. ….
Prozesuen deskribapena
Nola egiten den Nola funtzionatzen duen Nola erabiltzen den Nola egikaritzen den ………………….. ……………………. ……………………..
Carmen Barrientos
“Erizpide diferenteak daude diskurtsoak edota testuak sailkatzeko orduan. Erizpide extralinguistikoak erabil daitezke, hala nola, komunikazioaren asmoa, diskurtsoaren giza espazioa, edota hartzailearen izateko modua, edota soilik linguistikoak, ezaugarri formalak edo erretorikoak kontuan hartuz. Ondorengoetan ikusiko ditugun sailkapenak, erizpide extralinguistikoak erabiliz eginak daude.”
Ipuinak, leiendak, nobelak, abestiak, poemak,
Hartzailea entretenitu, gozarazi.
Estetikoa edo ludikoa
Elkarrizketa, tertulia, mahai ingurua, konbertsazioa.
Hartzailearekin kontaktatu.
Konatiboa
Sukalde errrezetak, joku arauak, instrukzioak.
Hartzaileak gauza jakin bat egin dezan lortu.
Preskriptiboa
Iragarkiak, iritzi artikuluak, editorialak, kolokioak, debateak..
Hartzailea konbentzitu arrazoi persuasiboekin.
Persuasiboa
Azalpen didaktikoak, informe argigarriak.
Hartzaileak uler dezan du helburutzat
Argigarria
Berria, erreportaia, kronika, informea, memoria,
Hartzaileari jakintza helerazten dio
Informatzailea
Diskurtsoa gauzatzen duten testuak
Komunikazio asmoaDiskurtso mota
Nobela, saikera, antzerkia.Ipuina, nobela motza, abestiak, poemak, antzerki xumeak.
Estetikoa edo ludikoa
Mahai ingurua, eztabaida, tertulia
Elkarrizketa, galdeketa, kolokioa
Konatiboa
Lege disposizioak, kontratuak, resoluzioak
Errezetak, joku arauak, instrukzioak
Preskriptiboa
Telebistako iragarkia, iritzi artikulua, editoriala.
Prentsa idatziko iragarkiak, iritzi gutunak, argudio sekuentziak.
Persuasiboa
Azalpen informea, artikulu zientifikoak
Azalpen didaktikoak,
entziklopedia artikuluak, Argigarria
Biografia, autobiografia, memoria, pertsonen deskripzio psikologikoak
Berria, erreportaia, kronika, gauzen eta perstonen deskribapena
Informatzailea
Bigarren zikloaLehen zikloaDiskurtso mota
Antzerkia, saineteaelkarrizketaLudikoa13
Iritzi karta,,,Azalpen-argudioPersuasiboa12
XX. mendekoaBertsoaEstetikoa11
Publizitate kartela, irrati eta prentsako iragarkiak.
Azalpen-argudioaPersuasiboa10
Nobela motzaNarrazio-deskripzio-elkarrizketatua
Estetikoa9
Kronika, erreportaia, dokumnentala
NarrazioaInformatzailea8
Relatoa, ipuina, poema, komikia
Narrazio, deskripzio, elkarrizketatua
Estetikoa7
Azalpen didaktikoak, entziklopedia artikuluak.
AzalpenaAzalpen6
Abisoak, errezetak, joku arauak
InstrukzioakPreskriptiboa5
Ipuin popularra, kondairak, narrazio poesia
Narrazio, deskripzio eta elkarrizketa
Estetikoa4
Elkarrizketa, galdeketaElkarrizketaDeigarria3
Gauza, objektu, lekuen deskribapena
DeskribatzaileaInformatzailea2
Berria, gertaeren kontakizunaNarrazioaInformatzailea1
TestuaFormaDiskurtsoaMaila
1.Ahozko komunikazioan parte hartze aske eta errespetuosoa.
2.- Besteek sorturiko mezuak entzuteko eta ulertzeko interesa.
3.- Errespetoa eta besteen mezuekiko irikitasuna.
4.- Ahozko eta idatzizko formetan errespetoa sentimendu nahiz iritziak emateko orduan.
5.- Hizkuntza idatzia nahiz ahozkoaren arauak betetzeko gogoa.
6.- Jarrera kritikoa: hizkuntza erabilpen sexisten nahiz bereizgarrietan.
1.-Ulermena
2.- Irakurketa ulergarria.
3.- Analisia.
4.- Planifikazio, eragiketa eta ebaluaketa:
-diskurtso deigarriena.
-elkarrizketa formen egindakoena: dela elkarrizktea, kolokioa.
1.-Komunikazio asmoak.
2.-Komunikazio egoeraren elementuak:
a) Igorlea/hartzailea.
b) Lekua-denbora.
3.-Informazio eta esanahien inguruko edukien kontzeptuak.
a) Informazioen kontrola.
b) Gaien inguruko osagaiak.
4.- Adierazpen formalen inguruko kontzeptuak:
A) elkarrizketa egitura tipo nagusia.
b) Elkarrizketa egituran sartzen diren beste egitura sekuentzialak (narrazioa, deskripzioa…)
c) testuaren atalak.
d) Esaldi tipoak
JarrerakProzedurakEdukiak
Felipe Zayas
“Decir uso de la lengua equivale a decir diversidad de usos. Cuando hablamos y escribimos realizamos diversas actividades- informar, pedir, rogar, disculpar, intentar persuadir…-; y lo hacemos en ámbitos sociales diferentes-familiar, académico, administrativo, profesional…- en los que actuamos adoptando diferentes papeles y asignando igualmente papeles diversos a nuestros interlocutores. Además realizamos estos actos verbales recurriendo a las múltiples formas textuales disponibles en nuestro contexto cultural.”
Estetikoa PraktikoaFuntzioak
Literatur generoakLiteratur kritika
Antzerki kritika
Literatur lehiaketen oinarriak
Idazleekin elkarrizketak
Literatur erakundea
Klaseko funtzionamendu araudia
Ekintzak burutzeko instrukzioak
Ahozko azalpena
Egindako lanen informea
Erakunde akademikoa
Eritzi generoak (editoriala, gutuna, kritika)
Informazio generoak (berria, erreportaia, kartelera)
Komunikabideak
Gutun pertsonala konportamentu araudia
Konbokatoria
Gutun profesionala
Gai ordena
Akta
Erakunde publiko, pribatuak
Giza eta hartueman pertsonalak
Infomazio trasmisioa eta jasotzea
Erabilpen esparruak
Esaldia aginterarekinEtrokizueneko portaera eta beseena, normalean.
Instruktiboa
Kontzeptuen arteko harremanakArgudiozkoak
Izan aditza, eta objeto zuzena eta Izan aditza
Deskonposizioa (analisia) konposizioa (sintesia).
Azalpena
Aldakauntzarako aditzdun esaldia, leku eta denborazko adberbioak
Denborazko testuingurua Narrazioa
Izan aditza, adberbio lokatiboakTestuinguru espazialaDeskribapena
Oinarrizko esaldiaKontestuaTestu tipoa E. Werlich-en arbaera
Antzerkia, kolokioa, elkarrizketa.
Galdetu, agindu, eskertu, barkamenak eskatu…
Elakrrizketa
Gertakizunene arteko harremanak azaldu.
Azalpena
Duskurtso judiziala, politikoa, sermoai, editoriala.
Argudioak eman eta kontraargudiatu bestea konbentzitzeko asmoz.
Argudioa
Turismo gidak, katalogo komertzialak..
Gauzen arteko haremana azaldu, ez modu kasualean, ierakikoan baizik eta egitura lexikalaren baitan.
Deskribapena
Parabolak, berriak, txisteak, historia kontakizunak, zinema
Denboran zehar ematen diren gertakizun eta ekintzen berri ematea.
Narrazioa
GeneroakEgituraHelburuaSekuentzia tipoa
J.M. Adam (1991)
D. Cassany: Género discursivo “Los textos están estrechamente relacionados con sus autores-
lectores, con las disciplinas y con las comunidades. Cada disciplina, cada grupo humano, cada momento histórico y cada situación comunicativa produce sus propios textos. El concepto más útil para aproximarnos es el de género discursivo porque permite considerar tanto lo gramatical (estilo, sintaxis, léxico) como lo discursivo (estructura, registro), o pragmático (interlocutores, propósito, contexto) o lo sociocultural (historia, organización social, poder” “Tienen como función la construcción del conocimiento, la construcción de la identidad y el ejercicio del poder”.
A. L. Lavoisier
“Y como las palabras son las que conservan y transmiten las ideas, resulta que no se puede perfeccionar la Lengua sin perfeccionar la Ciencia, ni la Ciencia sin la Lengua; y por muy ciertos que fuesen los hechos, por muy justas las ideas que originaren, sólo transmitirían impresiones falsas si careciésemos de expresiones exactas para nombrarlas”, Tratado Elemental de Química-ri egindako sarreran azaldutakoa.
Herron, J.
“Todos los profesores, independientemente de la materia que enseñan, hacen frente a un problema común. Entre las dificultades que encuentran hay: pobreza de vocabulario, falta de habilidad para captar el sentido de las frases y emplear los signos de puntuación, incompetencia para tomar apuntes, falta de destreza, con una escritura impersonal, fallos en la lectura y comprensión de libros de textos y reticencia a la discusión. Todos estos son problemas de lenguaje, pero éste es un medio por el que aprendemos, comprendemos y comunicamos, por lo tanto el desarrollo del lenguaje corresponde a todos y a cada uno de los profesores”.
Dakiguna esan ahal izateko, ez da nahikoa jakitea; hizkuntza estrategikoki erabiltzen jakin behar da. (Pozo, 2007)
Arloetako curriculumek garrantzi handiago ematen diote informazio berria emateari eta barneratutako ezagutza komunikatzeari, barneratutako informazioa manipulatzearekin zerikusia duten prozedurei baino.
Ikasleek ahoz edo idatziz diskurtso bat ekoizten duten lehenengo aldia azterketa eguna izaten da.
Komeni da irakasle bakoitzak hizkuntza jakin bat hitz egiten duela jakitea: kimikera, matematikera, geografiera, teknologiera. Irakasleak, hitz egiteaz eta hizkuntza berri horietan azalpenak emateaz gain, bakarrizketaren edo irakaslearen alde bakarreko diskurtsoaren ordez elkarrizketa edo polifonia erabili behar du.
Polifonia hau hitz egiteko modu batzuen eta besteen arteko itzulpen edo integrazio hierarkikoa egieta da. (Pozo eta Crespo, 1998)
Pentsa dezagun elkarrekin. Ipuin kontalaria Esan nire erara. Ikusi nire erara. Helburua ez da ikasleari aurretik egokitzat
ezarritako hitz egiteko modu bat berresateko eskatzea (kimikera edo teknologiera), baizik eta kode horiei buruzko hausnarketa, itzulpena eta, azken batean, zehaztapena sustatzea.
Bibliografía La diversidad de los ejes como eje de secuenciación, Carmen Barrientos, Aula 14, 1993 Para aprender ciencias hace falta aprender a hablar sobre las experiencias y sobre las
ideas, Neus Sanmartí, Textos 8, 1996 Interacción social, lenguaje y aprendizaje de la matemática, Carles Lladó Casablancas,
Textos 8, 1996 La argumentación, Joaquin Dolz, Cuadernos de Pedagogía 216 Apuntes sobre la divulgación científica. Un cambio de registro, Helena Calsamiglia
Blancafort, Textos 8, 1996 Taller de textos, D. Cassany, 2001 Expresión escrita en L2/ELE, “, 2005 El uso de los textos expositivos en la enseñanza de la lengua, Emilio Sánchez Miguel,
Textos 8, 1996 Los textos expositivos, “, Santillana, 1993 La composición de noticias, Felipe Zayas, Cuadernos de Pedagogía 216 Los lenguajes de la persuasión, Carlos Lomas, Cuadernos de Pedagogía 216 Los textos expositivos, Juan Sánchez Enciso, Cuadernos de Pedagogía 216 El análisis de los textos filosóficos, Francisco Caballero & Maite Larrauri, Textos 8, 1996 Enseñar ciencia, M. Arcá, P.Guidoni, P. Mazzoli, Paidós Educador,1990 Aspectos didácticos de la lengua y literatura, F. Zayas, Instituto de la Educación Universidad
de Zaragoza, 1994 ¿Cómo enseñar a comprender un texto?, N. Carriedo López y J. Alonso Tapia, Cuadernos
ICE 10, 1994 Comenzando a aprender química. Ideas para el desarrollo curricular, J.A. Lloréns Molina,
Aprendizaje Visor, 1991
Bibliografia Monereo, C.; Barberá, E.; Castelló, M. eta Pérez Cabaní, M.L. (2000) Tomar apuntes: un
enfoque estratégico, Madril, Visor. Pozo, J.I. eta Gómez Crespo, M.A. (1998) Aprender y enseñar ciencias. Madril: Morata. La enseñanza de las matemáticas y de las ciencias en la educación secundaria
obligatoria, Carles Lladó, 1996, Signos, 16. El arte de hablar en clase, Amparo Tusón Valls, 1994, Aula, 26 Sinergias en torno a la lectura (monografikoa), 2008, Aula, 179. Hablando se entiende a la gente: el conocimiento como diálogo, J.I., Pozo, 2004, Ikastolen
Elkarteak Jardunaldiak http://www.xtec.es/centres/a8052785/ http://antalya.uab.es/ice/sanmarti/ Lengua a través del plan de estudios. Los Británicos ejemplo: “La estrategia nacional de
la instrucción”, Jonn Clegg Jendeaurrean hizlari, Joxerra Garzia, Alberdania, 2008 Testu antolatzaileak, erabilera estrategikoa, Euskaltzaindia-Jagon Saila, 2008
http://www.everythingesl.net/lessons/