Giriş

NikolaTeslaeşsizbirbiliminsanıydı.Meslekhayatınınzirvesindeykenyoğun bir ilgiyle izleniyordu ancak özel hayatı hakkında kimse bir şeybilmiyordu.Tekbaşınaçalışmayıveyalnızlığısevenmüzminbirbekardı.Arkadaş ortamları dışında pek ortalıkta görünmezdi. Özel hayatıyabancılarakapalıydı.

Alanındabukadariyiolanbirininbuderecemünzevibiryaşamseçmişolması, biyografisini yazacak kişinin işini bayağı zorlaştırıyor. Tesla'nın1943 yılında seksen altı yaşındayken ölmesinin ardından New YorkHeraldTribune'ünbilimeditörüJohnJ.O'Neill'inyazdığıProdigalGenius(AnlaşılamayanDeha)adlıbiyografipiyasayaçıktı.UzunyıllarboyuncabukitapTeslaüzerineyazılmıştekbiyografiolarakkaldı.Bununbaşlıcanedenlerindenbiridediğerbiyografiyazarlarınınbukitaptakilerdendahaönemlibilgilereulaşamamışolmasıydı.

İkinci Dünya Savaşından sonra Tesla'nın kütüphanesini oluşturantonlarcamateryal, gemilerle, doğduğu yer olan ve adına birmüze inşaedilenBelgrad'agönderildi.(Tesla,ABDvatandaşıydı.)

Peki O'Neill'ın kitabından sonra bütünsel bir Tesla biyografisi dahayazmaya gerek var mıydı? Bu kitap en kapsamlı biyografı çalışmasıolarakgörülüyorduvemuhtemelendeodönemdeyayınlanmış-birbilimyazarıolanveTesla'nınhayatınınsonyirmiyılındaonaenyakınkişiolanKenneth Sweezey'in çalışması göz ardı edilirse- en iyi kitaptı. Ancak,

bugünileribirnoktadanbakılıncabukitapTeslagibibirinsanıaraştırmasıbakımından oldukça yetersiz kalıyor. Ayrıca kişisel ilişkilerini vearkadaşları ile olan etkileşimlerini ortaya koyamıyor. Tesla ile O'Neillarasında dostane bir ilişki olmasına karşın, Tesla O'Neill ile arasındakimesafeyi muhafaza etmeye her zaman özen göstermişti ve O'NeillTesla'nınözelyaşamıyla ilgili kısıtlıbirbilgiyebilegüçbelaulaşabilmişti.Elindekilerisebirbiyografiyazarınınulaşmakistediği idealnoktanınçokuzağındaydı.

O'Neill'ın yazdığı biyografiden sonra yeni şeyler ortaya çıktı. Bu daTesla hakkında bilinenlere yeni bir boyut kazandırdı. Hayatınıaraştıranlarınüzerindedurduğupekçoksoruaçıklığakavuştu,budapekçokgizemlinoktanınortayaçıkmasınanedenoldu.

The Freedom of Information Acts (Bilgi Edinme Özgürlüğü Yasası)federalhükümetinTesla'nınçalışmalarınaözelbir ilgigösterdiğiniaçığaçıkardı. Bu çok doğaldı. İkinci Dünya Savaşı'nın ortasında düzenlenenbasıntoplantılarındaTesla,uçaklarıeritebilecekışınlaryayansilahlardan,telejoedinamiklerden ve diğer gelişmiş kavramlardan bahsediyor vegazetecilerihayretedüşürüyordu.Spekülatifolsungerçekolsun, federalhükümetişişansabırakamazdı.Federalbirimlerinyürüttüğüaraştırmalarbaşlıbaşınaayrıbirhikayekonusu.

Teslahakkındailgiduyduğumkonuyuözetlememgerekirse;üniversiteyıllarımdan beri Tesla'yı dünyaya tanıtan, frekans ve yüksek voltajüzerine yürüttüğü çalışmalar beni büyülüyordu. Ancak, onun teknikyazılarına ulaşmanın ve aynı zamanda, diğerlerinin Tesla'nınçalışmalarınayaptıklarıgöndermeleriayırtetmeninzorluğubenirahatsızediyordu.Bubeni uzun yıllarımı alacakbir çalışmaya sevketti.Elektrikmühendisliğialanındadevamedençalışmalarım,diğeryandanTesla'nınfrekans ve yüksek voltaj üzerine yürüttüğü araştırmalarına duyduğumbüyüyenilgionunsekreterlikleriniyapmışolanDorothySkerrittveMurielArbus ile Walter Wilhelm gibi laboratuvar teknisyenleri ile tanışmamı

sağladı.BusüreçteTesla'nınarkadaşlarıveonunlabirebirilişkiyegirmişdiğerinsanlarlatanışmafırsatınıdayakaladım.

Sonzamanlardaaçıkçagörülmeyebaşladıkiülkeninöndegelenbilimve mühendislik kuruluşlarından hiçbiri bu olayı duyuracak önemli birçalışmabaşlatmamışlardı.Bunedenle,Skerritt,Arbus,Wilhelmvediğerbirkaçilgiliinsanlabirlikte,TeslaDerneği'ninkurulmasınaönayakolduk.Bu dernek yüzüncü yıl nedeniyle yapılacak araştırmaları destekleyecekve düzenleyecekti. Ertesi yıl dernek doğal ömrünü tamamlamıştı amamucidin toplum üzerindeki, ölümünden beri solmaya yüz tutan etkisiyeniden canlanmıştı. Birçok buluşu vardı. Bunları zamanında duyurupsergilemişti. Ancak zaman geçtikçe kullanılan teknolojinin eskiliğinedeniyleçağıngerisindekalmıştı.İştebukeşiflereduyulanilgidirilmişti.

Çalışmailedoluhayatıdiğermucitlereilhamvermişti,bugündeilhamvermeyedevamediyor.Tesla'nınyetmişincidoğumyılı(1931)dolayısıyladüzenlenenbir toplantıda, çağdaşları, Tesla'nın derslerinin hala, kırk yılönce ilk yayınlandıklarında olduğu gibi, bir yaratıcılık ve ilham kaynağıolduğunubelirtmişlerdi.

ModernPromete

Saat tam sekizde asil görünüşlü, otuzlarında bir beyWaldorf-AstoriaotelininPalmiyeOdası'nda,herzamankimasasındayerinialmıştı.Uzunboylu ve narindi, zarif bir giyimi vardı ve tüm dikkatleri anında üzerineçekiyordu; yine de çevresinde yemeklerini yemekte olan diğer insanlar,mahremiyetinefazlasıyladüşkünolduğunubildikleribumucidigörmemişgibidavranıyorlardı.

Masasınınüzerindeherzamanolduğugibi,üstüstedizilmişonsekiztemizketenpeçetevardı.NikolaTeslanedenüçebölünebilenrakamlarıözellikle tercihettiğini,mikroplardannedenbudenli tiksintiylekarışıkbirkorkuduyduğunu,yadahayatınamusallatolandiğerpekçoktakıntıdannedenbudenlimustaripolduğunukendisinebileaçıklayamıyordu.

Dalgın bir halde, zaten parıltılar saçmakta olan kristalleri, camlarıparlatıyor,ketenpeçetelerdenbirinialıyordiğerinibırakıyorduvesonuçtada servis masasının üzerinde kendi çapında bir peçete tepeciğioluşuyordu. Neden sonra, yemekler birbiri ardına gelmeye başlayınca,tabağındakiyemektenbirparçayıağzınagötürmedenöncesaplantılıbirşekilde lokmanın tümkübik özelliklerini hesapediyordu.Başka türlü deyemektenzevkalınmazdıki!

Palmiye Odasına bu mucidi izlemek amacıyla gelenler siparişinimönüdenvermediğinifarkediyorlardı.Adetolduğuüzere,yemekleridahaöncedentelefonlaverdiğidirektiflerdoğrultusundahazırlanıyorduvedaha

sonradamasasına, yinekendi arzusudoğrultusundabizzat şefgarsontarafındangetiriliyordu.

TeslayemeğiniküçükparçalarhalindeyemeyedevamederkenWilliamK. Vanderbilt de onu operadaki Vanderbilt locasını pek sıkkullanmamasından dolayı azarlıyordu. O masadan ayrıldıktan kısa birsüre sonra da akademisyenleri andıran görünüşü, Van Dyke stilindesakalı ve çerçevesiz gözlüğü ile Robert Underwood Johnson masayayaklaştı ve Tesla'yı coşkulu bir şekilde selamladı. Bu adamın bir dergieditörüveayrıcabirşairolmasınınyanısıra,hırslıolmasıvegösterişlibirhayatsürmesigibiözellikleridevardı.

JohnsonsırıtarakTesla'yadoğrueğildivekulağınahakkındaortalıktadolaşanensonsöylentiyi fısıldadı:AnneMorganadındaakıllıusluamaabayımucidimizeyakmışbirkızhakkındaydıvebabasınınbaşınınetinibumucitletanıştırılmakarzusuileyiyipduruyordu.

Tesla her zamanki ağırbaşlılığı ile tebessümetti ve Johnson'in karısıKatharine'inhatırınısordu.

"Katecumartesigünüseniöğleyemeğinegetirmemi tembihledi"dediJohnson.

Bir süre Tesla'nın -platonik duygularla- hoşlandığı bir başkahanımefendi üzerine konuştular; genç bir piyanist olan MargueriteMerington.Onundadavetliolduğunuduyduktansonradavetikabuletti.

Editör yoluna devam etti, Tesla da tatlısının kübik parçacıklarınıincelemeye koyuldu. Hesaplamalarını henüz tamamlamıştı kimasasınabir ulak geldi ve bir not getirdi. Arkadaşı Mark Twain'in keskin hatlıkargacıkburgacıkyazısınıilkbakıştatanıdı.

Twain her zamanki esprili tarzıyla notta, "Eğer bu akşam için dahailginç planların yoksa belki Oyuncular Kulübü'nde bana katılırsın" diye

yazmıştı.

Teslaaceleyleönündekikağıdaşunlarıkaraladı:"Maalesef,çalışmamgerek.Amaeğer sengece yarısı laboratuvarımdabana katılırsan sanagüzelbirgösterisergileyebilirim."

Her zaman olduğu gibi Tesla masasından saat tam onda kalktı veManhattan'ınışıklıcaddelerinekendinibıraktı.

Laboratuvarınagiderkenbirparkasaptıveyavaşyavaşıslıkçalmayabaşladı.Yakınlardakibirbinanınduvarlarındanbirçiftkanatsesiduyuldu.Azsonraomzunda tanıdıkbeyazbirgörüntübelirdi.Teslacebindenbiravuç buğday çıkardı ve güvercini eliyle beslemeye başladı, sonra onugeceyekarşıkaldırdıvegagasınabiröpücükkondurdu.

Artık bir sonraki adımını düşünmesi gerekiyordu. Bloğun çevresindeyürümeye devam etmesi halinde kendisini üç tur atmaya mecburhissedecekti. Derin bir iç geçirdi ve Blecker sokağının yanındaki (dahasonra Batı Broadway olan) Beşinci Cadde, 33-35 numaradakilaboratuvarınadoğruyollandı.

Tavan arasındaki tanıdık dairesine girdi ve bir düğmeyi çevirdi.Duvardakiboruşeklindeki lambaşaşalıbir ışıltıylaparıldadıvekaranlıkodadakituhafgörünüşlümakineleriaydınlattı.Butüplambanınilginçyanıtavandaki elektrik kabloları ile hiçbir bağlantısının olmamasıydı.Gerçektendehiçbirbağlantısıyoktuvetümenerjisiniçevreyisarmalayanbir güç alanından alıyordu. Bağlantısız ışık kaynağını eline alabilir veatölyesininiçerisindeistediğiyeretaşıyabilirdi.

Birköşededurantuhafaletlerdenbirisessizsessiztitremeyebaşladı.

Tesla'nın gözleri mutlulukla ışıldadı. Dünyanın en küçük osilatörü birçeşit platformun üstünde çalışmaya başlamıştı. Onun dehşetli gücününfarkındaolantekkişikendisiydi.

Düşüncelibirhaldepenceredenaşağıdakifakirhaneleriseyrekoyuldu.

Çalışkangöçmenkomşularıçoktanuyumuşolmalıydı.Polisdahaöncekendisini gecenin bir yarısı odasından karanlık sokaklara yayılan maviışıkveçatırdayanelektrikhakkındakişikayetlerkonusundauyarmıştı.

Omuzlarını silkti ve işinin başına döndü, bir makineye bir dizimikroskobik uyarlamalar yapmaktaydı. Kendisinden geçmiş bir şekildeçalışırken zamanın nasıl geçtiğini fark edememişti ki aşağıdaki sokakkapısındangelensesleirkildi.

Tesla, Pearson's Magazine'de çalışan İngiliz gazeteci ChaunceyMcGovern'ıiçeribuyuretmekiçinaceleylemerdivenleriindi.

"GelmenizbeniöylesevindirdikiBayMcGovern..."

"Bunu okuyucularıma borçlu olduğumu düşündüm, beyefendi.Londra'da herkes Batı'nın Yeni Büyücüsü hakkında konuşuyor -vebununlakastettiklerideEdisondeğil."

"Lütfen benimle yukarıya kadar gelin. Bakalım ünümü hak ediyormuyum."

Merdivenleri henüz çıkmaya başlamışlardı ki sokakta bir kahkahatufanıkoptu,Teslabusesihementanıdı.

"Ah,buMark."

MarkTwain'i veaktörJosephJefferson'ı içeribuyuretmek için tekrarkapıya yöneldi. Her ikisi de Oyuncular Kulübü'nden geliyordu. MarkTwain'ingözleribirbeklentiyleparıldıyordu.

"HaydiartıkgösteribaşlasınTesla.Herzamannederimbilirsin."

"Yoo,bilmiyorum.Nedersin?"diyesordumucitgülümseyerek.

"Hepşöylesöylemişimdirveşunubilkibundanuzunyıllarsonrahepbenimbusözümüanacaklar:Gökgürültüsüiyidir,etkileyicidiramaasılişgörenşimşektir."

"Ozamanbugecefırtınalarkopacakdostum,haydibenimlegel."

McGovern sonradan şu sözlerle anacaktı o geceyi: "İnsanın NikolaTesla'nın laboratuvarı karşısında afallamaması için sıra dışı bir zihinyapısınasahipolmasıgerekirdi."

"Kendinizi geniş, iyi aydınlatılmış bir odada, çevrenizde makinelerinmeydanagetirdiğisıradağlararasındaotururkenhayaledin.Uzunboylu,zayıfbirgençadamsizedoğruyürüyor,parmağınıbirkereşıklatmasıylaaniden parlayan kırmızı bir alev topu yaratıyor ve bunu korkusuzcaavuçlarınıniçerisindetutuyor.Bunuseyrederkenellerinindenasılolupdaalev almadığına hayret ediyorsunuz. Alevi elbiselerinin üzerinde,saçlarında dolaştırıyor, kucağınıza ve en sonunda da tahta bir kutununiçerisine koyuyor. Bu alev topunun hiçbir yerde en ufak bir iz dahibırakmamasıinsanışaşkınaçeviriyorveinsanrüyagörmediğindeneminolmakiçingözleriniovuşturuyor."

McGovern, Tesla'nın ateş topu karşısında hayrete düşen tek kişideğildi. Çağdaşlarından hiçbiri Tesla'nın bu etkiyi tekrar tekrar nasılyaratabildiğimaçıklayamıyorlardıvebugündetamolarakaçıklanamıyorbuolay.

Alev topu ortaya çıkışı kadar gizemli bir şekilde yok olup gidecekti,Teslaodanınışıklarınısöndürdüğüandaodazifirikaranlıkolacaktı.

"Şimdidostlarımsizleriçinbirazgünışığıyaratacağım."

Birdenbire odanın içi şaşırtıcı bir güzellikteki ışık ile dolacaktı.McGovern.TwainveJeffersongözleriyleodanınheryanını tarayacaklarancakbuaydınlığınkaynağınıbulamayacaklardı.McGovern,buürkütücü

etkinin Tesla'nın Paris'te düzenlediği, ortada belirli bir ışık kaynağıolmaksızın iki geniş plakaarasındaaydınlanmasağladığı gösteri ile birbağlantısıolupolamayacağınıdüşünmekteydi.

Ama bu ışık gösterisi Tesla'nın konukları için sadece bir ısınmaturuydu. Yüz hatlarındaki gerginlik, bir sonraki deneye atfettiği ciddiyetiyansıtmaktaydı.

Bir kafesten küçük bir hayvan çıkartıldı, bir platforma bağlandı veaniden elektrik verilerek öldürüldü. İbre bin voltu göstermekteydi.Kavrulmuş bedeni platformdan kaldırıldı. Şimdi Tesla, bir eli cebindeolduğuhalde,yavaşçaplatformunüstünesıçrayacaktı.İbreyavaşyavaşyükselmeye başladı. En sonunda, tek bir adalesini bile kıpırdatmayanuzunboylugençadamınbedeninin"içinden"ikimilyonvoltlukbirelektrikakımı geçmeye başladı. Silueti, bedeninin her noktasından fırlayanbinlercealevinyaladığıbirelektrikhalesiolarakgörünüyordu.

McGovern'in yüzündeki şok ifadesini göre göre bir elini ona doğruuzattı. İngiliz gazeteci o garip hissi şu kelimelerle anlatacaktı: "Elinisıktığımda güçlü elektrik pillerinin dile değdirildiğinde hissedilen oduyguyuhissettim.Otamanlamıyla'açıkbirelektrikteli'gibiydi."

Mucit platformdan geri sıçradı, akımı kesti ve hızla açıklamayagirişerekdikenüstündebekleyengerginseyircilerinisanki tümyaptıklarıbir oyunun parçasıymışçasına rahatlattı. "Puff! Bunların hepsi çocukoyuncağı. Hiçbirinin önemi yok. Bilimin büyük evrenine nazaran bunlarhiçbir şey. Buraya gelin de size çalışır hale getirilir getirilmez tümhastanelerdeveevlerdedevrimyaratacakmakineyigöstereyim."

Misafirlerini kauçuk bir şiltenin üzerine yerleştirilmiş bir platformunolduğuköşeyedoğrugötürdü.Birdüğmeyiçevirdi,makineseribirşekildevesessizcetitremeyebaşladı.

Twainistekleönedoğruatıldı."Şunubirdeneyeyim,Tesla.Lütfen."

"Yo,yoüzerindeçalışılmasıgerekli."

"Allahaşkına!"

Tesla bıyık altından güldü. "Tamam Mark ama üzerinde çok fazlakalma. Sana söylediğim zaman aşağı inmen gerek." Yardımcılarındanbirine düğmeye basmasını söyledi. Twain, her zamanki gibi, beyazgiysileri içerisindeveuzunsiyahboyunbağı ileplatformunüzerindedevbir arı gibi vızıldamaya ve titremeye başladı. Bu çok hoşuna gitmişti.Neşeyle bağırıyor kollarını sallıyordu. Odadakiler de onu seyrederekoldukçaeğleniyorlardı.

Bir süre sonra mucit arkadaşına seslendi: "Tamam Mark. Yeterincekaldın,artıkaşağıinmengerekiyor."

"Hayatta olmaz" diye cevap verdi ünlü mizahçı. "Bu iş çok hoşumagitti."

"Amabenciddiyim,aşağıinmengerekartık"diyeısrarettiTesla."İnanbana,inmenseniniçindahaiyiolur."

GülerekkarşılıkverdiTwain."Vinçgelsebeniaşağıalamaz."

Kelimelerağzındanhenüzdökülmüştükiifadesiyüzündedondukaldı.Platformun kenarına doğru yalpalaya yalpalaya ilerledi, eliyle makineyidurdurmasıiçinTesla'yaişaretleryapıyordu.

"ÇabukTesla,neredebu?"

Tesla bir gülümsemeyle platformdan aşağı inmesine yardım etti vetuvalete kadar koluna girdi. Vibratörün müshil etkisi yaptığını Tesla veasistanları çok iyi biliyorlardı. Tesla'nın yüksek voltaj platformundasergilediği deneyi tekrarlamaya hiç kimse gönüllü olmadı ama Tesla'yı

neden elektrik çarpmadığının bir açıklamasını duyabilmek için yanıptutuşuyorlardı.

"Frekansyüksekolduğumüddetçe"diyeaçıkladı,"yüksekvoltajlardakialternatif akımlar derinin yüzeyinde, herhangi bir yaralanmaya nedenolmadan salınırlar. Ama bu amatörlerin becerebileceği bir şey değildir.Sinirdokularınanüfuzedebilecekmiliamperleröldürücübiretkiyaratabiliramaderininüzerindekiamperler kısasüreler içinzarar vermez.Derininaltına sızabilecek düşük akımlarsa, ister alternatif ister doğru akımolsunlar,ölümeyolaçabilir."

Teslasonundamisafirlerineiyigecelerdilediğindeşafaksokmuştubile.Ama odasındaki ışıklar, otele kısa bir dinlenme için gitmek üzerekapılarınıkilitleyipdışarıçıkanadeğinbirsaatdahaparıldayacaktı.

BirKumarbaz

NikolaTeslatamolarak,1856yılının9Temmuzgününü10Temmuzabağlayan gece yarısında, Yugoslavya'nın Velebit Dağları ile AdriyatikDenizi arasındaki Hırvatistan'ın Lika bölgesinin Smiljan köyündedoğmuştu. Evleri, babası Papaz Milutin Tesla'nın yönetimindeki SırpOrtodoks Kilisesi'nin hemen bitişiğindeydi. Babası zaman zaman "Adilİnsan"takmaadıylamakaleleryayınlardı.

Etnik gelenekler, genellikle, baskı gören azınlıklar tarafından en sıkışekliyle devam ettirilirler. Tesla ailesi de bu duruma bir örnek teşkilediyordu. Sırp marşları, şiirleri, dansları ve masalları, aziz günlerininyaşatılması ve kutlanması ile birlikte hayatlarında önemli bir yertutuyordu.

Okuma yazma bilmeyenlerin oranı oldukça fazla olmasına karşın,insanlarhafızalarınıolağanüstübirustalıklakullanıyorvebusayededegeleneklerinicanlıtutuyorlardı.Tesla'nınçocukluğundaHırvatistan'dakiişolanakları üç aşağı beş yukarı belirlenmişti: Çiftçilik, askerlik ya da dinadamlığı.MilutinTesla'nınvekarısıDukaMandiç'inaslenBatıSırbistanlıolanailelerikuşaklarboyuncaerkekçocuklarınıkiliseninyadaordununhizmetine göndermişler, kızlarını da papazlara ya da subaylaravermişlerdi.

Milutinaslındasubayokulunagönderilmiştiamaobukararasonradankarşı gelmiş veokuldanayrılarak kiliseye yönelmişti.OğullarıDane (ya

da Daniel) ve Nikola için de bunu gelecekteki tek seçenek olarakgörüyordu. Kızları Milka, Angelina ve Marica için esirgeyen yüceTanrı'dandilediğitekşeydekendisigibidinigörevlerleiştigaledenbirerkocayavarmalarıydı.

Kendisinden yalnızca çiftliğin ağır işlerini yüklenmesi değil, bununyanında çocukların, evin, tüm ailenin bütün sorumluluklarını üstlenmesibeklenenYugoslavkadınıiçinhayathiçdegüllükgülistanlıkdeğildi.Teslaher zaman, fotoğrafik hafızasının ve yaratıcı dehasının kendisineannesinden miras kaldığını söylerdi. Ayrıca annesinin, kadınlarınyeteneklerinin adil bir şekilde değerlendirilen bir ülkede ve zamandayaşamışolmamasındandolayıhepüzüntüduyardı.Annesiyediçocuklubiraileninenbüyükkızıydıveannesigörmeyeteneğiniyitirdiğindeailenintümsorumluluğunuüstlenmek zorunda kalmıştı.Bu nedenle okula aslagidememişti. Ama buna karşın, belki tam da bu nedenle inanılmaz birhafızayasahipti,ciltlerdolusuyerliveklasikAvrupaşiirikülliyatınıezbereokuyabiliyordu.

Evlendiktenpekkısabirsüresonrabeşçocukdoğurdu.EnbüyükleriDaniel'di. Nikola ise dördüncü çocuktu. Papaz Milutin Tesla da boşzamanlarında şiir yazmaya meraklı olduğundan çocuklar İncil'den veşiirlerdenpasajlar okumanın közdemısır patlatmak kadar doğal olduğubir evortamındabüyüdüler.Nikoladagençliğinde şiir yazmayabaşladıvebunlarınbir kısmını yanındaAmerika'yada taşıdı.Ancakbuşiirlerinçoközelolduklarınıdüşünüyordu,bunedenledeyayınlanmalarınaaslaizin vermedi. Arkadaş toplantılarında yeni tanıştığı insanları, kendidillerinde (ister İngilizce, ister Fransızca, Almanca, isterse İtalyanca)yazılmış şiirler okuyarak hayrete düşürmekten büyük bir zevk alıyordu.Hayatıboyuncadaaradasıradaşiiryazmayadevametti.

Daha çocukken, beş yaşında, icatlarına başlamıştı bile. Beşyaşındayken, köyde gördüklerinden çok farklı bir su çarkı icat etmişti.Sarsıntısızdı,kısaçarklarınkullanılmasınagerekkalmıyorduveakıntıda

tıkır tıkır işliyordu. Yıllar sonra bunları dahiyane pervanesiz türbiniyaratırkendehatırlayacaktı.

Yinedediğerbazıdeneylerindeufaktefekbaşarısızlıklaryaşadığıdaoluyordu. Bir keresinde ahırın çatısına tünemiş ve evden yürüttüğüşemsiyeyitazedağhavasınakarşı,kendisinihafiflemişhissedene,kafasıdumanlanana ve uçabildiğine ikna olana dek hızla açıp kapamayabaşlamıştı. Yere çakıldığında bilincini yitirmişti ve annesi onu yatağınakadartaşımakzorundakalmıştı.

Ürettiği on altı böcek gücündeki motorun da pek başarılı olduğusöylenemezdi.Buhafiftasarımkürdanlardanoluşanbiryeldeğirmeniydi.Birdingilinvekasnağınucunacanlıhaziranböcekleri koşulmuştu.Yerezamklasabitlenmişböceklerkanatlarınıçırpmayabaşladıklarındakibunuer geç umutsuzca yapacaklardı, böcek gücüyle çalışan motor hazırdemekti. Gel gör ki ortaya haziran böceklerinin tadından fazlasıylahoşlananbirarkadaşçıkıncadeneysonsuzadekkızağaalınmakzorundakalacaktı. Arkadaşı bir kavanoz dolusu haziran böceğini mideyeindirmeye başlamıştı bile. Genç mucidin midesi ise bu sahneyikaldıramayacakkadarhassastı.

Birsonrakiteşebbüsübüyükbabasınınsaatleriniparçalaraayırmakveyenidentoplamakolacaktı.Ancakbundandabirsüresonravazgeçmekzorunda kalacaktı: "İlk aşamada oldukça başarılı oluyordum da, ikincikısmagelinceheptökezliyordum."Birsaatiyenidenbirleştirebilmesi içinotuzyılgeçmesigerekecekti.

Tabii gençliğinde uğradığı tüm hayal kırıklıkları bilimle ilgili değildi."Kasabada varlıklı bir hanımefendi yaşıyordu" diye anlatır kısa birotobiyografisinde, "iyi fakat fazlaca kendini beğenmiş birisiydi, kiliseyehepaşırı süslenip,giyinipkuşanıpgelirdi; kendisinebirhizmetçiordusueşlik ederdi. Bir gün çan kulesindeki çanı çalmayı henüz bitirmiştim vehızla merdivenleri inmeye başlamıştım, tam o sırada bu hanımefendi

kapıdabelirdivebendekadıncağızınüstüneatlayıverdim.Elbisesininouzun kuyruğu orta yerinden öyle bir patırtıyla yırtıldı ki, bir dizi askeryaylımateşiaçtısanırdınız."

Babasıöfkedenmosmorolmuştuamayinedeyanağınahafifbirşamarindirmekle yetindi. "Bu bana verdiği tek fiziki cezaydı ama acısınıneredeyse şimdi bile yanağımda hissedebiliyorum." Tesla duyduğuutancınveallakbullakoluşununtasviredilemeyecekkadarağırolduğunusöyler.Tamanlamıylaaforozedilmiştir.Fakat,talihionatekrargülecekveköyahalisiningözündekiyerineyenidenkavuşacaktır.İtfaiyeteşkilatıiçinyeniüniformalarlabirlikteyenibiryangınsöndürmemakinesidealınmıştıvebununiçinbirdekutlamadüzenlenecekti.Birgeçittörenidüzenlenmiş,nutuklar çekilmiş ve artık sıra su pompasından suların fışkırtılmasınagelmişti.Amabırakınfışkırmayı,hortumunucundantekbirdamlanınsesibile gelmiyordu. Tam köyün ileri gelenleri mücadeleden vazgeçmeküzereyken genç adam nehrin sularına atlayacak ve tahmin ettiği gibihortumun dirsek yaptığını keşfedecekti. Sorunu kısa bir süredehalledecek ve köyün mesut ileri gelenlerini bir anda iliklerine kadarsırılsıklam edecekti. Sonraları bu olayı şöyle anacaktı: "Siraküs'ünsokaklarında çırılçıplak koşuşturan Arşimet dahi benim o an olduğumkadaretkileyiciolamamıştır.Omuzlarda taşınıyordum, tamanlamıylabirkahramanolmuştum."

Hayatının ilkyıllarınıgeçirdiğiSmiljan'ınpastoralortamındabuateşli,solgunveuzunyüzlü,kapkarasaçlıçocuksihirlibirhayatyaşamaktaydı.Tıpkıyıllar sonrayüksekvoltajlıelektrikli ortamlardaçalıştığındaolduğugibi, sıra dışı tehlikeli durumlardan kendisini büyük bir beceriyle sıyırıpkurtarıyordu.

Teleskopik bir hafızası vardı. Üç kez doktorların artık iflah olmazdedikleri durumlardan sağ kurtulduğunu anımsıyordu. Pek çok kerelerboğulmaktansonandakurtulmuştu,birkeresindekaynayansütdolubirfıçıda neredeyse canlı canlı haşlanıyordu, bir yangında kavrulmaktan

paçayızorsıyırmıştı,bir keresindedediridirigömülmüştü (anideneskibirmezarın içinedüşüvermişti).Köpeklerlegırtlakgırtlağagelmiş,kargasürülerininhışmınauğramışvekeskindişlibiryabandomuzuneredeysefelaketiolmuştu.

Yinedebabaocağıonadoğaylakucakkucağabirhayatbahsetmişti.Küçük bir çocuğun hayallerini süsleyen kuzuların, tavukların,güvercinlerin hepsi bahçelerinde yaşıyordu. Yaban kazlarının bulutlararasında yitip gitmelerini büyülenerek izliyordu; günbatımında hepsi"bugününendüzenliordularınıbilegeridebırakacakbirdüzeniçerisinde"geridönüyordu.

Tüm bu görünüşteki güzelliğe karşın çocuğun zihninde, aileninyaşadığı bir trajedinin süregelen travmaları olan karabasanlar yeredecekti.Nikola'danyediyaşbüyükolanDaniel,onikiyaşındageçirdiğibirkazasonucundaölecekti.

Bu beklenmedik trajediye sevilen bir ahbapları tarafından kendilerinehediye edilen bir Arap atının neden olduğu sanılıyor. Aslında çok iyieğitilmiş, neredeyse insan zekasına sahip güzel bir attı bu. Hatta birkeresinde ailenin reisini dağlarda ölümden kurtarmıştı. Ancak Tesla'nınotobiyografisine göre Daniel bu atın sebep olduğu yaralar nedeniyleölmüştü. Kazanın ayrıntılarına dair elimizde olan bilgilerin tümü de neyazık ki bundan ibaret. Anlattığına bakılırsa ölen ağabeyinin hatırasıyanında Nikola'nın tüm yaptıkları sönük kalıyordu. Başarıları annebabasının kayıplarını daha derinden hissetmelerine yol açıyordu. "Bunedenle kendime karşı güvensiz olan bir çocuk olarak büyüdüm. Amaaptalbirçocukdeğildimkesinlikle..."

Psikolojik açıdan işi daha da karmaşıklaştıran ikinci bir iddiaya göreDanielevinkilerinedüşmüşvebunedenleölmüştü.Kendisindengeçmişbir halde yatarken yarı bilinçsiz bir şekilde Nikola'yı kendisinimerdivenlerden aşağı itmekle suçlamıştı. Elimizde iki iddiayı da

doğrulayacakyeterlilikteveriyok.

Tesla hayatının çok daha sonraki dönemlerinde bile ağabeyininölümününnedenolduğukabuslarvehalisünasyonlargörecekti.Yaşadığıdeneyiminayrıntılarıhiçbirzaman tamolarakaydınlığakavuşmadıamadenilebilir ki beş yaşındaki bir çocuğun yaşadığı bu suçluluk duygusukaldırabileceğinden daha ağır gelmişti. Bu olay zihninin derinliklerindetekrartekrardeğişikşekillerdecanlanmaktaydı.

SadeceşukadarınıvarsayabilirizkiağabeyiDaniel'ınölümüNikola'dadaha sonraları ortaya çıkan fobilerin ve takıntıların gelişiminde etkiliolmuştur.Kesinliklesöyleyebileceğimiztekşeyiseegzantrikyönününçokerken yaşlarda kendini belli etmeye başladığıdır.Örneğin, kristal ya dapırlantagibimücevherlerinışıltılarındanmestolmasınakarşınkadınlarıntaktığıküpelerden,özellikledeincilerdenaşırıderecedenefretediyordu.Evinherhangibiryerindeenufakkafurkokusualsaşiddetlibirrahatsızlıkyaşıyordu.Araştırmayaparkensudolubirlavaboyabirsayfakağıtdüşseağzında dayanılmaz bir tat oluşuyordu. Yürürken adımlarını sayıyordu,çorba kasesinin, kahve fincanının, yemeklerin kübik parçacıklarınıhesaplıyordu. Bunu başaramadığı zaman iştahı kaçıveriyordu -böylecetek başına yeme şansını da yitiriyordu. Fiziksel ilişkileri açısından enciddisi de başkalarının saçlarına dokunamıyor olmasıydı, "silah zoruylabelki".Fakatbu fobilerin ilkolaraknezamanbaşladıklarınıkesinolarakbilemiyoruz.

AnlattığınagöreTesla,Daniel'ınkaybındansonraannebabasıiçinbirteselliolurumuduylaçokerkenyaşlardakendisinikatıbirdisiplinaltınaalmayabaşlamıştı.Diğerçocuklaranazarançokdahaalçakgönüllü,çokdaha çalışkan ve cömert, her açıdan çok daha üstün olacaktı. Ancakkendini inkar etmeye ve doğal itkilerini bastırmaya başladıktan sonraiçindegariptutkularköksalmayabaşlayacaktı.

Tesla'nın kişiliği o zamanlar değişmeye başlamıştı ancak Daniel'ın

ölümünün üzerinden belli bir süre geçmeden bu değişiklikler tamanlamıyla kendilerini belli etmemişlerdi. "Sekiz yaşıma değin zayıf veçekingen bir kişiliğim vardı" diye anlatıyordu. Düşlerinde hayaletler vegulyabanilergörüyor,yaşamdan,ölümdenvetanrıdankorkuyordu.Fakatsonra bir çeşit değişiklik yaşayıp sürekli babasının hatırı sayılırbüyüklükteki kütüphanesindeki kitapları hatmetmeye başladı. BabasıMilutin Tesla bir süre sonra, oğlunun mum ışığında kitap okumaktangözlerini harap edeceği korkusuyla Nikola'ya mum verilmesiniyasaklayacaktı.AmaNikolabunundabir çaresini düşünmüştü,elindekipaçavralarlaanahtardeliklerinivekapıboşluklarındakidelikleritıkadıktansonratümgeceboyuncaokumayadevamediyordu.Takiannesişafaklabirlikte işlerinin başına geçmek için ortalıkta dolaşmaya başlayıncayadek.

Çocuğun çekingen mizacını değiştirecek olan kitap ünlü bir Macaryazarın "Abafi ya da Aba'nın Oğlu" adlı romanıydı. "Uyumakta olanirademi uyandırmış ve beni özdenetimüzerine çalışmaya sevk etmişti."Dahasonralarıbirbilim insanıolarakulaşacağıbaşarıları,geliştirdiğibukatıözdisiplineatfedecekti.

Doğar doğmaz bir din görevlisi olacağı belirlenmişti. Her ne kadarçocuğunbirmühendisolacağıortadaolsadababasıbukonuda ısrarcıbirtutumsergiliyordu.OğlunubugörevehazırlamakiçinPapazTeslahergün tekrarlanacak bir egzersiz uyguluyordu. "Bu her türlü çalışmayıkapsıyordu: bir başkasının düşüncelerini tahmin etmeye çalışmak,ifadelerdekihatalarıbulmak,uzuncümleleritekraretmekyadazihindenhesaplar yapmak. Bu günlük çalışmaların amacı hafızayı ve düşünmegücünügeliştirmek veözellikle deeleştirel bir düşünce sistemine sahipolmaktı. Hiç şüphe yok ki hepsi de çok yararlı çalışmalardı." Annesihakkında şunları yazmıştı: "O birinci sınıf bir mucitti ve inanıyorum ki,modern hayattan ve onun geniş olanaklarından bu denli uzakyaşamasaydıbirçokbüyükbaşarınınaltındaonunda imzasıbulunurdu.

İhtiyaç duyduğu her türlü aleti kendisi tasarlayabiliyor, üretebiliyordu;kendi eğirdiği iplikten harika desenlerle kumaşlar dokuyabiliyordu.Tohumlarıekme,büyütmeveensonundadabitkiyi liflerineayırma işinibile kendi hallediyordu. Sabahtan akşama kadar hummalı bir tempo ileçalışıyordu.Evhalkınıngiysilerininveeveşyalarınınçoğuonunhünerliellerindençıkmaydı."

Çok zeki bir çocuk olan Daniel'ın, heyecanlandığı zamanlarda,gözünde ışıklar patlıyordu. Buna benzer bir durum çocukluğundanitibarenTesla'yadatümhayatıboyuncamusallatolacaktı.

Bunuyıllarsonraşöyleanlatacaktı:"Düşünceleriminvehareketleriminönünü kesen, gerçek nesnelerin görünümünü çarpıtan, genellikle ışıkpatlamalarıylabirlikteortaya çıkangörüntülerin nedenolduğubir duygubu. Bunlar hep daha önce görmüş olduğum şeyler, şahit olduğumsahnelerdi, kesinlikle hayal ürünü değillerdi. Bir sözcük duyduğumdabununbanaifadeettiğinesnegözleriminönündebütüncanlılığıileortayaçıkıyorduveelimiuzattığımtakdirdeonadokunupdokunamayacağımdanbir türlü emin olamıyordum. Bu bende büyük bir huzursuzluk ve kaygıyaratıyordu. Başvurduğum hiçbir psikoloji ya da fizyoloji uzmanı budurumutamanlamıylaaçıklayamıyordu..."

Bu durumu beynin, aşırı heyecanlanma anlarında retina üzerinderefleks etkileri yaratması şeklinde açıklıyordu. Bunlar halusinasyondeğildi.Gecenin karanlığındabir cenaze ya da başka rahatsız edici birgörüntü, gözlerinin önünde beliriveriyordu ve elleri ile gözlerini kapatsadahibugörüntüdenkurtulamıyordu.

"Eğer yanlış anlamıyorsam" diye yazıyor Tesla, "bir insanın tasavvurettiği bir nesnenin imgesini bir perdeye yansıtmak ve böylece de bunugörünür kılmak mümkün olabilir. Böylesi bir ilerleme tüm insanilişkilerinde bir devrim yapacaktır. Şuna inanıyorum ki bu mucizegelecekte gerçekleştirilebilir ve gerçekleştirilecektir de; şu kadarını

söyleyebilirimki,bendüşüncegücümünbüyükbiroranınıbuprobleminçözülmesineadamışdurumdayım."

Tesla'dan sonra birçok parapsikolog, banyo edilmemiş fotoğraffilmlerininüzerinezihinsel imgeleriniyansıtabildiklerini iddiaedenbirçokinsan üzerinde çalıştılar. Düşüncenin elektronik yazıcılara doğrudangönderilebilmesideyeniaraştırmalarakonuolmakta.

GençTeslabu yıpratıcı imgelerden kurtulabilmek ve kendisinegeçicideolsabir rahatlamasağlayabilmek içinhayalürünüdünyalarkurmayabaşladı. Her gece kendisini seyahatlere çıktığına, yeni yerler, şehirler,ülkeler gördüğüne, oralarda yaşadığına, yeni insanlarla tanıştığına,arkadaşlaredindiğine inandırıyorduve "Hernekadar inanılmazdaolsabunlarbanagerçekhayattakilerkadaryakındıvegerçeklerdenbirnebzebiledahaazcanlıdeğildi."

Bu,zihnininciddibirşekildeyeniicatlarlameşgulolmayabaşlayacağıon yedi yaşına kadar devam edecekti. Daha sonra, bu yeteneğisayesinde tasarımlarını bir modele, çizime ya da deneye ihtiyaçduymadanzihnindesankigerçekmişgibicanlandırabildiğinifarkedecekti.

Buyöntemin,tamamıyladeneyselolanlaranazaran,çokdahaetkiliveilerlemeye açık olduğunu düşünüyordu. Tesla'ya göre bir model inşaetmeye çalışırken detaylar arasında boğulma ve kullanılan aletlerinazizliğineuğramariskioldukçayüksekti.Bunlarınyanısıratasarımcıişinigeliştirirkenasılüzerindeçalışmaktaolduğu tasarımın temel ilkesinigözardıetmeyebaşlayabilirdi.

"Benim yöntemim ise farklı. Hemen işi eyleme dökmeye kalkışmam.Aklıma bir fikir geldiğinde bunu ilk önce kafamda şekillendirmeyebaşlarım. Yapıyı değiştiririm, eklemeler yaparım ve aygıtı zihnimdeçalıştırırım. Yaptığım bir türbini düşüncelerimde işletmem ile atölyemdetestetmemarasındabenimiçinbirfarkyoktur.Eğerbirdengesizlikvarsa

bunubiryerlerenotbileedebilirim."

Yani, bir kavramı hiçbir şeye elini dahi sürmedenmükemmelleştirebileceğini öne sürüyordu. Aygıtı ancak tüm hatalarıbeynininiçerisindedüzelttiktensonracisimleştiriyordu.

"Makine kesinlikle düşündüğüm şekilde çalışacaktır ve deney tamanlamıyla planladığım doğrultuda yürüyecektir. Yirmi yıllık çalışmahayatım boyunca bunun tek bir istisnasıyla bile karşılaşmadım. Nedenbaşkatürlüolsunki?Mühendislik,elektrikselvemekanikşekillerdepozitifsonuçlar verir. Matematiksel işleme tabi olmayacak ve etkileri ya dasonuçlarıuygunteorikvepratikverilerdoğrultusundahesaplanamayacakçokazkonuvardır..."

Buiddialarınakarşın,Teslatasarımlarınınenazındanbazıparçalarınıntaslaklarınıöncedençiziyordu.Hayatınındahailerisafhalarındaçalışmayöntemi Edison'un deneysel yaklaşımına daha fazla benzemeyebaşlayacaktı.

Tesla'nın çocukluğundaki gelişiminin ayrıntılarını öğrenmek oldukçagüç.Çünkühemböylesineyeteneklihemdekendisinizihinselaçıdanbudenli sıkı bir disiplin altına alabilen bir çocuğun, hangi becerilerinindoğuştanolduğunu,hangilerinisonradankazandığınıanlamakzor.Yinedebirinsanınbirsayfayazıyıyadabusayfaüzerindekibelirliilişkilerivesayısız örneği bir bakışta ezberleyebilmesi için -buna ister fotoğrafikhafıza, ister formalhafızadeyin-özelbirbeceriyesahipolmasıgerekir.Butipbirhafızailkolarakkendisiniergenlikçağındabellietmeyebaşlar.Bu da insan vücudundaki kimyasal değişikliklerin bunda etkili olduğunuaklagetirmektedir.

Tesla'nındurumundadabuolağanüstühatırlamagücühayatınınbüyükbir bölümünde ona yardımcı oldu. Belki de bunda çocukluğunda aldığıözel eğitimin ve kendisine uyguladığı sürekli disiplinin de etkisi vardı.

Colorado'daaraştırmagereçlerindedenemeyanılmayöntemi ileyaptığıdeğişikliklerbuolağanüstügücünbelirtileridir.

Görsel buluşlarının tek bir kötü yanı olduğunu, bunun da kendisinizihnen ulaşılmaz bir zenginliğe karşın parasal açıdan yoksul bırakmasıolduğunuiddiaederdi.Aslındaçokdeğerliolan icatlarısonbirdüzeltmeyapılmadan,yani ticaribirhalegetirilmedenhayatageçiriliyordu.Edisonise buna asla izin vermezdi ve bunun için de yanında birçok asistançalıştırırdı. Doğrusu Edison'un diğer mucitlerin fikirlerini topladığını vebunları patent bürosuna sattığını iddia edenler de vardır. Tesla'nındurumunda bu tam tersi yönde işliyordu. Fikirler zihninden öyle hızlıgeçiyordu ki bunları oldukları yerde tutamıyordu. Her saniye kendisiniheyecanlandıracakyenibirşeyleroluşmayabaşlıyordukafasınıniçinde.

Fotoğrafik hafızası diğer mühendislerle çalışmasını güçleştiriyordu.Diğerleri elle tutulur planlar istiyorlardı, Tesla ise zihniyle çalışıyordu.Okulda neredeyse sınıfta kalıyordu çünkü matematikte harikalaryaratmasınakarşınzorunluresimderslerinegirmekistemiyordu.

Korkunçgörüntülerizihnindensilipatabildiğizamanon ikiyaşındaydıancak tehlikeli ya da stresli durumlarda, ya da çok mutlu olduğuzamanlarda ortaya çıkan kaçınılmaz ışık patlamalarından aslakurtulamayacaktı. Bazı bazı, çevresindeki atmosferi canlı alevlerinyaladığınıgörüyordu.Budurumetkisiniyavaşyavaşyitireceğinedahadaartırdıveoyirmibeşyaşınageldiğindedoruknoktasınaulaştı.

Altmış yaşına geldiğinde şöyle diyecekti: "Bu ışık patlamalarını halazaman zaman yaşıyorum. Yeni bir fikrin zihnimde parıldayıvermesi gibidurumlardaortayaçıkıyor.Amaartıkeskisikadarheyecanvericideğilbu,eskiye nazaran daha etkisiz. Gözlerimi kapattığımda, ilk önce mutlakaçokkoyuvetektonlubirmavifongörüyorum.Tıpkıaçıkamayıldızsızbirgecedeolduğugibi.Birkaçsaniyeiçindebualanparıltılarsaçanvebanadoğru ilerleyen yeşil ışıltılarla doluyor. Neden sonra sağ tarafımda

birbirineparalelveyakınışınlarınoluşturduğuikiayrısistemgörüyorum.Buikisistembirbirleriiledikaçıoluşturacakşekildeduruyorlar;sarı,yeşilve altın renklerinin hakim olmasına karşın, her türlü rengi içeriyorlar.Sonra bu çizgiler daha da parlaklaşmaya başlıyor ve her yere parıltılarsaçan belirgin noktalar serpiliyor. Bu resim yavaş yavaş görüntüalanımdançıkıyorvesoladoğrukayarakyokolupgidiyor,yerinipekdehoş olmayan ölü bir griliğe bırakıyor. Burayı çabucak kabaran vekendilerine canlı formlar vermeye çalışıyormuş gibi duran bulutlardoldurmaya başlıyor. İşin ilginç yanı şu ki, ikinci aşamaya geçilinceyedeğinbugriliğibelirginbir şeklebenzetemiyorum.Herseferinde,uyuyakalmadanazönce,gözlerimdekimişeylerinyadainsanlarıngörüntülericanlanıyor. Onları gördüğüm anda anlıyorum ki bilincimi yitirmeküzereyim. Eğer ortaya çıkmıyorlarsa ya da bunu reddediyorlarsabiliyorumkibuuykusuzbirgecegeçireceğimanlamınageliyor."

Okulda yabancı dil öğreniminde üstün başarı göstermişti. Slavdiyalektlerinin yanı sıra İngilizce, Fransızca, Almanca ve İtalyanca'yahakimdi.Amaasılmatematikte yıldızlaşmıştı.Öğretmen soruyu tahtayayazarkenpusuya yatan ve yazması biter bitmez yanıtı patlatan cesaretkırıcıöğrencilerdenbiriydi.

Başlarda bunun bir kandırmaca olduğu zannedilmişti. Ama kısa birsüre sonra bunun da cisimleri görselleştiren bir yetenek olduğuanlaşılacaktı. Zihninin optik ekranında tüm logaritmik tablolarıdepolayabiliyor ve gerektiği zaman da bunları kullanıma açabiliyordu.Yine de bir bilim insanı olduktan sonra tek bir bilimsel problemiçözebilmekuğrunauzunsüreçabasarfedeceğizamanlargelecekti.

Birçok yaratıcı insanın yabancısı olmadığı bir durumu o da sıkçayaşıyordu. Bir türlü konsantre olamadığı, yanıtı bildiği halde somut birhale getiremediği o anlar için, "İşin harika olan yanı" diyordu, "eğer buşekildehissediyorsamşundankesinlikleemindimkibu,problemiaslındaçözmüş olduğum ve kısa bir süre sonra peşinde olduğum şeyi elde

edeceğimanlamınageliyordu."

Elle tutulur sonuçlar da bu sezgiyi doğruluyordu. Şu bir gerçek kiTesla'nın hayatı boyunca yaptığı makinelerin hemen hepsi kusursuzişlemiştir.Bilimselilkelerdeyanılabilirdi,yadayapımsırasındakullanılanmalzemeninniteliğikonusundadahihatayapabilirdiancakzihnindeevrimgeçiren ve sonradan metale dökülen makineler tam anlamıyla istediğişekildeçalışırdı.

Belki de onun çocukluğunda okul psikologları olsaydı gerçekliklebağını koparan bu görüntüler nedeniyle ona hemen şizofreni tanısıkonulacaktı; hızla terapilere ve ilaç tedavilerine başlanacaktı -belki deböyleceyaratıcılığınınkaynağı'tedavi'edilecekti.

Zihninde yer eden imgelerin daha önce yaşadığı sahnelerdenkaynaklandığını keşfettiğinde, çok önemli bir gerçeğeparmakbastığınainanmıştı.Herzamaniçindışsalkaynağıbulmayaçalışmayakararverdi.Yani uzun lafın kısası, Freud'un yöntemleri daha yaygınlaşmayabaşlamadançokönceleribirçeşitotoanalizyöntemigeliştirmiştivebununeredeysebirreflekshalinedönüştürmüştü.

"Nedenve sonuçarasındabağlantı kurmadaönemli becerilere sahipoldum" diyordu. "Kısa bir süre sonra, şaşkınlıkla, aklımdan geçen tümdüşüncelerindışsalbirizlenimdenetkilendiğinifarkettim."

Buegzersizlerdençıkardığısonuçların tümüokadardayüreklendiricideğildi.Özgüriradesinedayandığınıdüşündüğüeylemlerininaslındadışkoşulların ve olayların bir sonucu olduğunu düşünmeye başlamıştı. Veeğerbudoğru ise insanbir robottanpekde farklıbirşeydeğildi.Yadafarklıbirdeyişle,bir insanınyaptığıherşey,bunadeneyimleredayananhükümler doğrultusunda hareket etmek de dahil, bir makineye deyaptırılabilirdi.

BudüşüncelerdenyolaçıkarakTeslahayatındadahasonralarıönemlibiryertutacak-farklıaçılardandaolsa-ikianlayışgeliştirecekti.Birincisiinsanların "etten kemikten yapılma makineler" olduğu idi. Diğeri demakinelerin, her türlü pratik amaç uğruna, insanlaştırılabileceği idi.Birincisinin sosyal hayatına pek bir değişiklik getirdiği söylenemez amaikincisi onu "tele-otomatik" ya da robot dediği garip bir dünyayasürükleyecekti.

Tesla ailesi, Nikola altı yaşındayken, Gospiç şehrinin yakınlarınataşınmıştı. Orada okula başlayacaktı ve hayatında ilk defa mekanikmodeller ve su türbinleri ile tanışacaktı.Bunlardan bir sürü yapacak vehepsiniçalışıyorgörmektenbüyükbirzevkalmayabaşlayacaktı.NiagaraÇağlayanı hakkında okuduğu bir yazı da onu büyülemeye yetecekti.Hemen hayalinde çağlayan sularının döndürdüğü devasa bir tekerlekcanlanmıştı. Amcasına bir gün Amerika'ya gideceğini ve bu hayalinigerçekleştireceğini anlatıyordu. Otuz yıl sonra bu fikrinin hayatageçirildiğini gördüğünde "zihnin çözülemez gizemi" üzerine uzun uzundüşünmeyefırsatbulacaktı.

On yaşındayken, yeni bir kurum olan ve iyi bir fizik bölümüne sahipolan Jimnasyum'a yazıldı. Öğretmenlerinin sergilediği gösteriler onubüyülüyordu.Buradamatematiğe olan yetkinliği parıldamaya başlamıştıama babası "onu bir sınıftan diğerine geçirebilmek için hatırı sayılır birçabasarfediyordu"çünküresimderslerindebirtürlüdikiştutturamıyordu.

İkinci yılında, saplantı derecesinde, sabit hava basıncı ve vakumolanağıilesüreklihareketüretebilmesevdasınakapıldı.Çılgıncasınabugüçleregemvurmayaçalışıyorduamauzunsüreneyapacağınıbilemedi.Ensonunda,"Çabalarımbeni,dahaöncehiçbirölümlününbaşaramadığıbiricadıneşiğinegetirdi."Buenbüyükdüşlerindenbiriydi:uçabilmek.

"Her gün, kendimi havanın içinde uzak mesafelere taşıyabiliyordumamabununasılbaşarabildiğimibirtürlüanlayamıyordum...Şimdielimde

somutbirverivardı:bireksenetrafındadönenbirşaft,çırpınankanatlarvesınırsızbirgücünvakumundanibaretbiruçmamakinesi!"

Yaptığı, iki taşıyıcı üzerinde serbestçe dönebilen bir silindir ve bunamükemmel bir şekilde oturan ve kısmen de kapatan bir dörtgendi.Gövdenin açık kısmı bir bölme ile kapatılmıştı ve silindirik parça havageçirmez döner eklemler ile birbirinden tamamen bağımsız iki bölümeayrılmıştı.Bubölümlerdenbiricontalanmıştıve içindehavayoktu,diğerbölüm ise açıktı ve bu da silindiri sürekli hareket halinde tutacaktı -enazındanmucidimizböyledüşünüyordu.Vegerçektende,yapımıbittiktensonraşafthafifçedönmeyebaşlayacaktı.

"Bundarn sonra, rahatlığı ve lüksü ileKral Süleyman'a yaraşacak birtaşıtla her gün hava gezintilerine çıkmaya başladım... Atmosferbasıncının silindir yüzeyine dik açı ile etki ettiğini ve yavaş dönmehareketinin bir sızıntıdan kaynaklandığını fark etmem için çok zamangeçmesi gerekecekti. Bu bilgiye zamanla ulaşmış olmama rağmen bubenimiçinacıvericibirdeneyimolacaktı."

Kendisine birkaç numara küçük gelen bu okula devam ederken:"Tehlikeli bir hastalığa, daha doğrusu bir dizi hastalığa yakalandım,durumum o derece kötüleşmişti ki doktorlar beni tanrıya havaleetmişlerdi." Kendisini biraz toparlayınca iyileşmesine yardımcı olurumuduyla okumaya başlamasına izin verildi. En sonunda yerelkütüphanedekikitaplarınbirkatalogunuhazırlaması istendikendisinden.Bu görev sayesinde Mark Twain'in ilk eserleriyle tanışma şansınıyakalayacaktı. Bu tanışmanın verdiği mutluluğun etkisiyle mucizevi biriyileşme gösterecekti. Fakat ne yazık ki bu anekdot pek de akla yakıngözükmemektedir, ziraMarkTwainozamanlardahenüzokyanusuaşıpHırvatistan'daki küçük bir kütüphaneye kadar ulaşacak bir kitapyazmamıştı. Hikayenin doğrusu her ne ise, Tesla bu kitaplardan çokhoşlanmışveetkilenmişti.BundanyirmibeşyılsonrabüyükmizahustasıileNewYork'ta karşılaşacaktı ve bu hikayeyi kendisine anlattığı zaman

Twain'ingözyaşlarınaboğulmasıkarşısındahayretedüşecekti.

Nikola öğrenimineHırvatistan'ınKarlstadt şehrindeki daha yüksekbirokulda devam edecekti. Burası oldukça kasvetli, bataklıklarla kaplı birbölgeydi ve sonuç olarak çocuk birkaç kere sıtma illetinin pençesinedüşecekti.Amabuhastalıkfizikprofesörünündeetkisiyleelektriğeyoğunbir ilgi duymasını engelleyemeyecekti. Gördüğü her deney zihnindebinlerce yankı buluyordu, onu deneylerle ve araştırmalarla dolu birgeleceğeyöneltiyordu.

Eve döndüğünde bölge kolera salgınından kırılmaktaydı ve o da buhastalığa yakalanmakta gecikmedi. Dokuz ay yatakta kaldı. Zar zorhareket edebiliyordu ve bir kez daha kendisinden umut kesilmişti. Birkeresindebabasınınonubir nebzeolsunneşelendirebilmek için yanınaoturup konuşmaya çalıştığını hatırlıyordu, o da bütün gücünü toplayıpbabasınaşöylediyebilmişti: "Belkimühendislik okumama izin verirsenizkendimi daha iyi hissedebilirim." Nikola'nın ne olursa olsun din adamıolması gerektiğini düşünen papaz Tesla bu defa kendi merhametininkapanınakıstırılmıştıveboyuneğmekzorundakalacaktı.

Bundansonraolanlarbirazkarışık.GörünenokiTesla'yaordudanüçyıllıkhizmetiçinbircelpgelmiş,bugörevonadinadamlığındandahadakorkunç görünmüştü. Bu konuya sonraları fazla değinmemişti. Teksöylediği babasının sağlığına yeniden kavuşması için dağlarda bir sürekamp yapmasının iyi olacağı konusunda ısrarcı davranmış olması.AnlaşılanolaybuyöndegelişmişveTeslaorduyahizmetetmekzorundakalmamıştı. Babasının ailesinde birçok yüksek rütbeli subay vardı veanlaşılan onlar bilinen sağlık nedenlerini öne sürerek Tesla'nın orduhizmetindenkurtulmasınısağlamışlardı.

Dağlarda geçen inişli çıkışlı bir yıl doğurgan hayal gücünüdizginlemeye yeterli olmamıştı. Atlantik Okyanusu altından mektupalışverişini sağlayacak bir tüp geçit fikri musallat olmuştu bu defa da

kafasına. Tüpün içinden küresel mektup kutularının ittirilmesinisağlayacaksuyupompalamaünitesininmatematikselhesaplarıüzerindeçalışmıştı. Ancak tüpün, akan su ile sürtünmesinden kaynaklanacakdirencinihesaplamayıbaşaramamıştı.Sürtünmeodenlibüyükçıkıyordukiplanıiptaletmekzorundakalmıştı.Amabundandasonrakiicatlarındakullanabileceğibirsonuççıkarmıştı.

Ivır zıvır işlere harcayacak vakti olmadığından hemen ekvatorunçevresinde dönecek devasa bir çember inşa etme projesi üzerinedüşünmeye başlamıştı. Çember başta bir iskeleye bağlı duracaktı amaiskele düşürüldükten sonra Dünya'nın hızına eşit bir hızla dönmeyebaşlayacaktı. Bu açıdan bakılınca proje yirminci yüzyılın sonlarındaortaya çıkan senkronize uyduları getirmektedir insanın aklına. Teslabununla daha bile fazlasını hedeflemişti. Bu aşamadan sonra çemberidünyanınçevresindesabittutacaktepkiselbirgüçhareketegeçirilecekti.Böyleceyolcularçemberetırmanabilecekvesaattebeşyüzkilometreyeyakın bir hızla seyahat edebileceklerdi, ya da Dünya onların altındadönecek ve böylece dünyanın çevresini bir günde dolaşma şansınıyakalayacaklardı.

Bu bir yıllık, pratik olmasa damuhteşem olan düşünme ve düşlemedöneminden sonra AvusturyaGraz'daki PoliteknikOkulu'na yazılacaktı.İlkyılındaOrduÖncüBirliği'ninbursunukazanacaktıveböyleceparasalkaygılardanuzakbiryılyaşayabilecekti.Bunakarşılıksabahsaatüçtenakşamdokuzadeğinaralıksızçalışmakve ikiyıllık işibiryılasığdırmakzorundakalacaktı.Çalıştığıtemelkonularfizik,matematikvemekanikti.

Bir işe başladı mı mutlaka sonunu getirme isteğinin Voltaire'inkitaplarını okumaya başlaması ile birlikte neredeyse kendi sonunugetirdiğini anımsıyor. Küçük puntolarla yazılmış yüz cilde yakın kitabıolduğunu dehşete düşerek öğrendiğinde "bu devin yazdığı kitaplarıokuyabilmekiçingündeyetmişikifincankoyukahveiçerek"içhuzurunuyakalamayagayretedecekti.

Öğrenimyılınınsonundagirdiğidokuzsınavdandakolaylıklayakasınısıyıracaktı. Ama ertesi sene okula döndüğünde ekonomik rahatlığınınyerindeyellerestiğinigörecekti.OrduÖncüBursuiptaledilmiştivebirdingörevlisinin maaşı, yüksek meblağdaki harçları karşılayabilmekten çokuzaktı.BunedenleokulyılıbitmedenTesladerslerinibırakmakzorundakalacaktı.Amaelindekalankısıtlızamanıçok iyideğerlendirecekvebuikinci yılında alternatif bir doğru-akım elektrik aleti fikri geliştirmeyebaşlayacaktı.

ElektrikmekanizmasınıTeslailetanıştırankişiteorikvedeneyselfizikdersleriniverenbirAlman,ProfesörPoeschl'dı.Adamın"elleriveayaklanbirayınınpençelerikadardevasa"olmasınakarşınTeslaiçinbudeneylerfazlasıyla ilham kaynağı oluyordu. Bir gün Paris'ten GrammeMakinesidenilen ve hem motor hem de dinamo işlevi görebilen bir doğru-akımaygıtı geldi. Tesla bu makineyi kendinden geçmiş bir halde incelerkentarif edilemez bir haz duymuştu. Komütatörü ve tele dolanmış birarmatürü vardı. Çalışırken kıvılcımlar saçıyordu. Bunun üzerine Teslaacemice Profesör Poeschl'e komütatörü kaldırarak ve alternatif akımabağlayaraktasarımıngeliştirilebileceğinisöyleyecekti.

"BayTeslabüyükişlerbaşaracak"diyeyanıtlayacaktıAlmanprofesör,ağırağırvesertbirtavırla."Amabunuaslayapamayacak.Buyerçekimigibisabitbirçekimkuvvetinimerkezkaçkuvvetineçevirmeyeçalışmaklaaynışeyolurdu."

Genç Sırp bu fikrin nasıl hayata geçirilebileceğini bilemiyordu amacevabın zihninde bir yerlerde gizli olduğunu, çözümü bulana dek rahatyüzügöremeyeceğinidebiliyordu.AmaTesla'nınparasısuyunuçekmişti.Borç para bulmaya çalıştı, bunu da başaramayınca kumar oynamayabaşladı. Kağıt oyunlarında pek başarılı değildi ama bilardoda harikalaryaratıyordu.

Ne yazık ki onu bu yeni keşfettiği becerisi de kurtaramayacaktı.Tesla'nınyeğeniNikolaTrbojeviçdiğeraileüyelerine,Tesla'nınkolejdenve"kağıtoyunlarıoynamakvedüzensizbirhayatsürmektendolayı"dapolistarafındanşehirden"atıldığını"öğrendiğinianlatır.

Annesi gerekli parayı zar zor toparlamış ve onunla buluşmak içinPrag'agitmişti.Babasıiseonunlakonuşmayıdahireddediyordu.İkiyılınıgeçirdiğiPrag'dabirüniversitedekidersleregayriresmibirşekildedevametmiş olabilir ama Çekoslovak hükümetinin kayıtlarına göreÇekoslovakya'daki dört üniversiteden hiçbirine kayıtlı değilmiş.Muhtemelen Tesla kendi kendinin öğretmeni olmuştu ki bu onundeğerinden hiçbir şey eksiltmez. Faraday da kendi kendinin öğretmeniolmuşbirinsandı.

1879yılındaTesla,Maribor'dabirişbulmayaçalışacakamabundadabaşarısız olacaktı. En sonunda eve dönmek zorunda kalmıştı. Aynı yılbabası da ölecekti ve bu olaydan kısa bir süre sonra çalışmalarınadevamedebilmekümidiylePrag'ageridönecekti.Yirmidörtyaşınakadarorada kaldığına, dersleri izlediğine, çalışmalarına kütüphanede devamettiğinevebuşekildekendisini fizik veelektrikmühendisliğialanlarındageliştirdiğineinanılıyor.

Büyük olasılıkla kendine bir gelir sağlayabilmek umuduyla kumaroynamaya yine devam etmişti. Ancak bu defa müptela olma tehlikesiyoktu. Tesla nasıl bir kumarbaz haline geldiğini ve daha sonra bundannasıl kurtulduğunu şöyle anlatır: "Oturup kağıt oynamak benim içinmükemmel bir zevk kaynağıydı. Babam örnek bir yaşam timsaliydi veasla benim yaptığım gibi, boş yere para ve zaman harcamayakatlanamazdı... Ona şöyle derdim: 'İstediğim zaman bundanvazgeçebilirim ama cennetin nimetlerini satın almamı sağlayacak buoyunu neden bırakmam gereksin ki?' Zaman zaman öfkeye kapılır vebeniaşağılardı.Oysaannemfarklıydı.Oerkeklerinkarakterini iyitanırdıve bir insanın kurtuluşunun ancak ve ancak kendi çabaları sayesinde

olabileceğineinanırdı.Birikindivakti,tümparamıkaybetmiştimveoyunadevamedebilmekiçinparaarıyordum,sonraoyanımageldi.Elindefişlerolduğuhaldebana şöyle dedi: 'Git keyfinebak.Pek yakındaelimizdekiher şeyi kaybedeceksin ve bu çok daha iyi olacak. Bunun üstesindengelebileceğinibiliyorum.'Haklıydı.Ozaman,oradaarzumunüstesindengeldim...Yalnızca vazgeçmedim, küçük bir izini dahi bırakmayacakşekildebuşehvetiyüreğimdensöküpattım..."

Hayatının geri kalan bölümünde haddinden fazla sigara içmeyebaşladı,kahvedekalbinizayıfdüşürüyordu.Amairadegücübirkezdahaüstün gelecekti ve her iki kötü alışkanlıktan da kurtaracaktı onu. Çayiçmeyibilebırakmıştı.Teslaaçıkça ("ettenkemiktenyapılmamakineler"olaninsanlarınsahipolmadığı)özgüriradeileiradegücünüyadaazmi,birbirindenayırmayabaşlamıştı.

UzaklardanGöçüpGelenler

Amerika veAvrupa'da telgraflar tıkırdamaya başlamıştı. Transatlantikkablo hattı döşenmişti. Alexander Graham Bell'in telefonları hızla tümkıtayayayılmayabaşlamıştı ki1881yılındaBudapeşte'dedebir santralkurulacağıhaberiduyuldu.Buşehir,ThomasAlvaEdison'ınşubesiolmaşerefineulaşacakdörtAvrupaşehrindenbiriydi.

TeslaoyılocakayındaBudapeşte'yedoğruyolaçıktı.Amcasınınsözügeçen bir arkadaşı sayesinde Macaristan Hükümeti Merkez TelgrafOfisi'nde bir iş bulmuştu kendisine. Elbette ki oldukça düşük ücretli birgörevliolarakçalışmakgençmühendisinhayallerinisüslemiyordu.Amaobuişedebüyükbirmutluluklasarılacaktı.

Kısa bir süre sonra, doktorların başka şekilde açıklayamadıkları içinsinir bozukluğu adını verdikleri bir hastalığa yakalanacaktı. Tesla'nınhisleri oldukça kuvvetliydi. Birçok kere alevler çatırdamaya başlarbaşlamaz uykusundan uyanarak komşularını kendi evlerinde çıkmaküzereolanyangınlardankurtarmıştı.

Kırk yaşlarında, Colorado'da bir şimşek deneyi üzerinde çalışırkenneredeyse bin kilometre ötedeki gök gürlemelerini duyduğunu iddiaetmişti, asistanları ise ancak üç yüz kilometre uzaklıktakileriduyabiliyorlardı. Ama hastalığı sırasında hissettikleri Tesla'nın bilestandartlarının üzerindeydi. Birkaç oda uzaklıktaki bir saatin tik takseslerini bile duyabiliyordu.Odasında dolanan bir sineğin vızıltısı kulak

zarlarını patlatacak gibi oluyordu. Birkaç kilometre öteden geçen bir atarabası neredeyse bütün vücudunu titretiyordu. Elli kilometre ötedengeçen bir trenin düdüğü oturduğu sandalyeyi öylesine titretiyordu kiduyduğu acı dayanılmaz oluyordu. Ayaklarının altındaki zemin süreklioynuyordu. Dinlenebilmek için yatağının altına kauçuk minderlerkoyuyordu.

"Yakından ve uzaklardan gelen kükreyen sesler beni korkuyasürüklüyorduvebunlarınneolduğunubirtürlüayırtedemiyordum.Güneşışınlarınınönüperiyodikolarakkesildiğindebubeynimüzerindeöylesinebüyükbirgüçalanı yaratıyorduki kendimdengeçiyordum.Bir köprüyadabunungibibiryapınınaltındangeçebilmekiçintümirademizorlamamgerekiyordu çünkü kafatasım üzerinde dayanılmaz bir basınçhissediyordum. Karanlıkta bir yarasa kadar duyarlı olabiliyordum,metrelerce uzaklıktaki bir nesnenin varlığını alnımda hissettiğim birürpertisayesindefarkedebiliyordum."

Budönemdenabızatışlarınormalinaltındandakikada ikiyüzaltmışakadar aniden inip çıkabiliyordu. Kendi bedenindeki seğirmeler vetitremeler bile neredeyse başlı başına dayanılmaz bir ıstırap kaynağıhalinegelmişti.

Doğal olarak Budapeşte'deki tıp uzmanları bu durum karşısındahayretedüşmüşlerdi.AdınıyeniyeniduyurmayabaşlamışbirdoktorhemTesla'ya yüksek dozda potasyum salık veriyor hem de hastalığınıntedavisininmümkünolmadığınısöylüyordu.

Tesla o zamanlar için şöyle söylüyor: "O zamanlarda fizyoloji vepsikoloji uzmanlarının incelemelerine tabi olamadığım için ölene dekkişisel bir pişmanlık duyacağım. Hayata umarsızca sarılmıştım amaiyileşebileceğimihiçümitetmiyordum."

Bunakarşınsağlığınakavuşmaklakalmadı,birarkadaşınınyardımıile

ogünekadarhiçsahipolamadığıbirgüceulaştı.ArkadaşınınadıAnitalSzigety idi. Bir makinist, aynı zamanda da bir atletti. Szigety Tesla'yısürekliegzersizyapmanınfaydalarınainandırmıştıveikisisıksıkbirlikteşehir turlarına çıkıyorlardı. Graz Politeknik'ten ayrılmasının üzerindenyıllar geçmiş olmasına karşın iyi çalışmayan doğru akım mekanizmasıTesla'nın aklından bir an bile çıkmamıştı. Daha sonraları her zamankigösterişliüslubuylabukonuhakkındaşunlarıyazacaktı:"Bukonuyubasitbir çözümle geçiştirmek istemiyordum. Bu konu içimde kalmıştı, bu birölüm kalım meselesiydi. Muvaffak olamadığım takdirde yok olupgideceğimibiliyordum."

Ama, aslında savaşı kazanmış olduğunu hissediyordu. "Beyniminkıvrımlarıarasındabiryerdeyatıyorduyanıtamahenüzbunukelimeleredökememiştim."

Bir ikindivaktiarkadaşıSzigetyilebirlikteşehirparkındagünbatımınadoğruyürüyorlardıveTeslaGoethe'ninFaust'undanpasajlarokuyordu.

Oan, "Fikirbir şimşekgibi çaktı vebirandagerçek tümçıplaklığıylakarşımdaparıldamayabaşladı."

Tesla'nın çırpınan uzun kollan nöbet geçiriyor gibi öne doğruuzanmıştı. Szigety telaşlanmış, arkadaşını bir banka oturtmayaçalışıyorduamaTeslabirdalparçasıbulanakadar rahatedemeyecekti.Otururoturmaztoprağınüzerinebirdiyagramçizmeyebaşladı.

"Bakiştemotorburada,bakdagörnasıldatersyüzediyorumonu."

TozlarınüzerineçiziktirdiğibudiyagramaltıyılsonraAmerikaElektrikMühendisleri Enstitüsü'ndeki söylevinde gösterilecek, dünyaya yepyenibasit ve kullanışlı bir bilimsel ilke olarak sunulacaktı. Uygulamalarıteknolojidünyasındatamanlamıylabirçığıraçacaktı.

Tesla'nın aklında sadece yeni bir motor değil, tamamıyla yeni bir

sistemvardı çünküdüzensizsalınımyapan iki yadadaha fazladalgalıakımın ürettiği sabit bir eksen etrafında dönen manyetik alan ilkesinibulmuştu. Uyumlu akımların yarattığı bu kasırga sayesinde hemkomütatör (bir elektrik akımının yönünü değiştirmekte kullanılan aygıt)hemdeakımayol işlevigörenarmatürlerdevredışıkalıyordu.ProfesörPoeschl'inteziniçürütmüştü.

Bunca hareketliliğe karşın Tesla'nınki ortaya çıkana değin tamanlamıyla başarılı bir AC motoru üretilememişti. Bu indüksiyon motoruyepyeni bir sistemin atar damarıydı ve bilimdünyası için çok büyük biradımdı.

Tabii büyük bir icada hayat vermekle bunu insanlara duyurmakarasındadağlarkadar farkvardır.Teslaçoktankendisinizenginveünlübiradamolarakgörmeyebaşlamış,hayalgücününmeyveleriniverdiğinidüşünmüştü;tabiibunlaraldığıçekinkendisinenekadarsüreyeteceğinebağlı idi.Ensonundaburukbir şekilde, "Ayın sonyirmidokuzgünüenzor geçenleri" diye itiraf edecekti. Amaartık bu zorluklar bile ona dahakatlanılabilir geliyordu çünkü en sonunda kendisine bir mucit gözüylebakabiliyordu.

"Bu olmak istediğim şeydi... Arşimet benim idealimdeki insandı.Sanatçıların eserlerine de hayranlık duyuyordum ama bunlar benimzihnim için gölgelerden ve biçimlerden ibaretti. Bir mucit ise dünyayasomutyaratılarverirdi,yaşayanveişleyeneserler."

Bunu takip eden günlerde kendini tamamıyla yeni alternatif akımaletlerigeliştirmeyeadadı.

"Bu, hayatımda hissettiğim en eksiksiz zihinsel mutluluk haliydi...Fikirler sakin bir akışla zihnime doluyordu, çektiğim tek zorluk onlarıolduklarıyerdetutamamamdı.

"Tasarladığım aygıtın parçaları zihnimde en ince ayrıntılarına değinbütün somutluğuyla canlanıyordu. Sürekli çalışan makineler hayaletmekten büyük bir zevk alıyordum... Doğal bir esin arzulu bir isteğedönüştüğünde insanhedefinedevadımlarlakoşmayabaşlar.Bende ikiaydan daha kısa bir süre içinde bu sistem dahilinde akla hayalegelebilecekhertürdendeğişikliğivemotoruüretebildim..."

Çok fazlı indüksiyon, yarı fazlı indüksiyon ve çok fazlı sinkronus gibikullanışlıalternatifakımmotorları;ayrıcaelektriküretecek,aktaracakvekullanacaktümçokfazlıvetekfazlımotorlarıtasarlamıştı.Vegerçektende zamanla dünyadaki tüm elektrik, Tesla Çok Fazlı Sistemi ileüretilmeye, aktarılmaya, dağıtılmaya ve mekanik enerjiyedönüştürülmeye başlanacaktı. Yıl 1882 idi ve fikirler hala Tesla'nınzihninin içindepatlamayadevamediyordu.Prototipüreteceknezamanınedeyeterliparasıolduğundantelgrafofisindekiişindeyoğunlaşacakvekısa bir süre sonra mühendisliğe terfi edecekti. Merkez istasyondakiaygıtlardaçeşitlideğişiklikleryapmıştı.Bunlarınarasındapatentinialmayıunuttuğubirtelefonamplifikatörüde(yükselteç)vardıvebuişsayesindedeğerlipratikdeneyimlerkazanıyordu.

Ailedostlarısayesinde-Puskasdenilenikikardeş-Edison'unParis'tekitelefonşubelerindenbirindenbirişteklifialacakve1882güzündeParis'edoğruyolaçıkacaktı.

İlgi alanının doruk noktasında Continental Edison Şirketi'ndekigörevlilere alternatif akımın muhteşem potansiyel faydalarını tanıtmakvardı. Fakat genç Sırp, Edison'un bu konuda konuşulmasından nefretettiğiniöğrendiğindederinbirhayalkırıklığıyaşayacaktı.

GençveParis'teyaşıyorolmanınsağladığıolanaklaronukısasüredeteselliedecekti.AmerikalıveFransızyeniarkadaşlarediniyor,bilardodakiüstün becerisini geliştiriyor, her gün kilometrelerce yürüyor ve Sennehrindeyüzüyordu.

İşteki görevi sorun çözücülüğü idi. Fransa ve Almanya'da kurulanEdison enerji şebekelerindeki aksaklıkları düzeltiyordu. Bir gün şirkettarafındanbir iş içinAlsas'agönderilinceyanınagereklimalzemeleridealacak ve ilk defa burada alternatif akım indüksiyon motorunu inşaedecekti. "Kaba taslak kurulmuş bir aletti ama alternatif akımlarınkomütatöre gerek olmadan rotasyon sağladığını ilk defa görmek banatarifimümkünolmayanbirmutlulukyaşatmıştı."

1883yılıyazında,birasistanındayardımıylaaynıdeneyiikikeredahatekrarladı. Kendi ürettiği AC'nin Edison'un DC'sine olan üstünlüğü oderece belirgindi ki hiç kimsenin bunu görmezden gelemeyeceğinidüşünüyordu.

Tesla'dan,AlmanHükümetinindevralmayıreddettiği,Strasburg'dakibirTren İstasyonu Aydınlatma Şebekesi konusunda bir şeyler yapmasıistenmişti. Ve Alman Hükümeti'nin bu konudaki şikayetlerinde oldukçabüyükbirhaklılıkpayıvardı. İmparator I.Wilhelm'indehazırbulunduğuaçılış töreni sırasında koca bir duvar kısa devre nedeniyle havayauçmuştu. Büyük bir ekonomik kayıp tehlikesiyle karşı karşıya kalanFransaşubesiTesla'yadinamoyutamiretmesiveAlmanlarıyatıştırmasıkarşılığındayüklücemiktardabirprimvaatetmişti.

İşini başarıyla tamamlayan Tesla primini almak ümidiyle Paris'edönmüştü.Amaüzülerekgörecektikibuvaataslayerinegetirilmeyecekti.AmiriolanüçyöneticideensonundaTesla'nıntepesiatanaveistifasınıverene dek işi birbirlerine havale edecekti. Şebekenin yöneticisi veEdison'unyakınarkadaşlarındanbiriolanCharlesBatchelorgençSırp'ınyeteneklerinin farkına varmıştı. Tesla'ya kırların da, paraların da dahayeşilolduğuAmerika'yagitmesinitavsiyeedecekti.

"Sermayeyikediyeyüklemiştim,güvenliişimibırakmıştımveşimditrenhareket etmek üzereyken ellerim cebimde öylece kalakalmıştım" diyeanlatıyor Tesla. "Biletim ve param yoktu, ne yapacağımı şaşırmıştım.

Hareket halindeki trenin yanında koşmaya başlamıştım ve beynimin içibirbirine zıt düşüncelerle doluydu.Karar verdim,elimin çabukluğubanayardımettiveiştesonandakompartımanıniçerisindeydim..."

Amerika'ya doğru yola çıkmıştı. Cebinde birkaç kuruş para, yanındaçiziktirdiği birkaç şiir ve makale taslağı -fazla açıklamaya gerekduymadan-çözümsüzbirproblemolarakadlandırdığıbirdizihesapvebiruçuş makinesinin çizimleriyle beraber... Şurası kesindi ki, henüz yirmisekizinde olmasına karşın dünyanın en büyük mucitlerinden birisiydi.Amabundan,kendisindenbaşka,Tanrınıntekbirkulununhaberiyoktu.

Edison'unHuzurunda

Neyse ki, en azından hiç kimse, başındaki şaşalı melon şapkası veüstünde kara paltosu olduğu halde sıcak bir temmuz günüManhattan'daki Castle Gate Göçmen Bürosu'na giren Tesla'yıMontenegrolu bir çoban ya da çevresine yüklü miktarda borç takıportalardan kaybolan bir hapishane kaçkını zannetmemişti. 1884 yılıydı,yani Fransa halkının Amerika'ya Özgürlük Anıtı'nı armağan ettiği yıldı.EmmaLazarus'unsözlerine yanıt verircesineonaltımilyonAvrupalı veAsyalı birkaç yıl içinde bu ülkeye akın etmişti ve gelmeye de devamediyorlardı. Kadın erkek, hatta çocuk, herkes Amerika'da patlak verensanayi devrimini besleyen yakıt gibiydi. Bu yıl aynı zamanda 1884paniğininyaşandığıyıldı.

Tesla, yeni gelenlerin emek çetelerine fabrikalarda, madenlerde,demiryollarında,limanlardagündeonüçsaatlikezicibirçalışmaiçinkölegibipazarlandığıGöçmenİşBulmaKurumunaadımınıdahiatmayacaktı.Bununyerine,elindeEdison'ahitabenyazılmışkapıgibitavsiyemektubuve cebinde bir tanıdıktan aldığı adres ile polislere yol sora sora,cansiperane,NewYorksokaklarınaatılacaktı.

Birdükkanınyanındangeçerkendükkansahibininbozukbirmakineyeküfürler yağdırdığını işitti. Adamın yanında durdu ve makineyi tamiretmeyi teklif etti. Yapılan işten dükkan sahibi o denli hoşnut kaldı kihemenTesla'yayirmidolarverdi.

Yürürken genç Sırp'ın aklına gemide duyduğu bir fıkra geldi vegülümsemeyebaşladı.Amerika'yahenüzgelmişMontenegrolubirçobanyoldayürürkenondolarlıkbirbanknotgörür.Eğilipparayıaldıktansonrakendi kendine şöyle söylenir: "Bugün Amerika'daki ilk günüm, nedençalışmakzorundaolayımki?"

Henüz otuz ikisinde olmasına rağmen saçları ağarmaya başlayanThomas Alva Edison, Bayan Edison'un kendi kreasyonundan veellerinden çıkma damalı işçi gömleği içinde kaba saba, neşeli, hafifkambur duran zeki bir insandı. İlk bakışta insana yüzünde bir ifadeyokmuşgibigelirdiamaziyaretçilerikısasüreiçindegözlerindeparlayanuçsuzbucaksızenerjininvezekanınfarkınavarırlardı.

OzamanlarEdison,birdahi içinbile, fazlasıylazayıfbirisiydi.GoerckSokağındaki Edison Machine Works'ü ve Beşinci Cadde'deki EdisonElectricLightşirketinikurmuştu.255-57PearlSokağındakielektriküretimistasyonu tümWall Street'e ve East River'a hizmet veriyordu. Ve NewJersey Menlo Park'ta birçok insanın çalıştığı ve inanılmaz olaylarıngerçekleşebileceğibiraraştırmalaboratuvarıvardı.

Bazen kendisi de burada boy gösterir, laboratuvarın arkasındakijeneratördengelendoğruakımlabeslenenvedemirlerinüzerindesaatteseksenkilometrehızla ilerleyebilen "küçükdemir lokomotif canavarı"nınçevresinde dans ederdi. Bu laboratuvara sesini Edison'un fonografı ileölümsüzleştirmek içinSarahBernharddagelmişti.NazikçeEdison'un I.Napolyon'laolanbenzerliğindendemvurmuştu.

PearlSokağı jeneratörüNewYorklubirkaçyüzvarlıklı insanahizmetediyorduamaEdisonşehrinheryanındakidoğruakımşebekeleriyleuzaknoktalardakiimalathaneleri,fabrikalarıvetiyatrolarıdabesliyordu.Ayrıcadenizde yüzen gemileri de aydınlatacak şebekeler kurması için ardıarkasıkesilmeyenteklifleralıyordukibudatambirbaşağrısıydı.Çünküdenizin ortasında çıkabilecek olası bir yangın feci bir kabusa

dönüşebilirdi.

Aynızamandaözlüsözlerindengelenününüdekorumakzorundaydı."Ticaret ve sanayi dünyasında herkes hırsızlık yapar" diyorduvecizelerinin bir tanesinde. "Ben de çok çaldım. Ama ben nasılçalınacağını biliyorum.Diğerleri bilmiyorlar..."Diğerleri ile kastettiği BatıSendikasıidi.Onlariçinbirişyapıyordu,aynızamandadarakipfirmayaonlara yaptığı işle rekabet etmelerini sağlayacak başka bir icadınısatıyordu.

Çokünlübirdiğerdeyişidematematikçiolmayaihtiyaçduymadığı,nezaman istese bir tanesini işe alabileceği yolluydu. Formal eğitim almışbilim insanları bu sözlerden alınabilirdi ama Amerika'nın teknolojikilerlemesinin bu safhasında mühendislerin ve mucitlerin doğal hayataçağdaşlarıolanakademisyenlerdençokdahafazlakatkıdabulunduğudagözardıedilemezdi.

Herkes ne demek istediğini gayet iyi anlıyordu, Edison sözlerineicatlarının değerini getirdiği para ile ölçtüğünü ve başka bir şeyin onuilgilendirmediğinieklemedenedemezdi.

Julian Hawthorne şöyle açıklıyordu: "Eğer Edison mucitliği bırakıpyazarlığa merak sarsaydı dünyanın en büyük romancılarından biriolurdu..."

1883 yılının sinirleri bozan bir yaz günüydü. Amerikalı mucit PearlSokağı üretim istasyonundayken Beşinci Cadde'deki Vanderbiltlerinevindenbiracildurumçağrısıaldı.Evde, incemetal tellerdenoluşan ikikablonun birbirine dolanması nedeniyle yangın çıkmıştı. AlevlersöndürülmüştüamaateştengömleğibirkeresırtınageçirmişolanBayanVanderbiltyatışmakbilmiyordu.Sorununkilerdekibuharmakinesindenvekazandan kaynaklandığını öğrenmişti. Ama aklı başından giden kadıntümşebekeninsökülmesiniistiyordu.

Edisonhemenbir tamir takımını işbaşına çağırdı, fincanındaki soğukkahvedenbiryudumaldıveneyapacağınıdüşünmeyebaşladı.Telefonçaldı.Edisonalıcıyıdahaiyiişitenkulağınagötürdü.

Gemicilik şirketinin yöneticisi alaylı bir ses tonuyla aydınlatmaşebekesindeki dinamoların tamir edilmesi konusunda herhangi bir planıolup olmadığını soruyordu. Büyük yolcu gemisi S.S. Oregon günlerdirlimanaçakılmışbekliyordu;tabiibuaradadaşirkethatırısayılırmiktardaparakaybediyordu.

Edisonnediyebilirdiki?Gönderebileceğimühendisiyoktu.

Hasetle Morgan'ı düşündü. Bay J. Pierpont Morgan, sırf MurrayTepesindeki malikanesinin bahçesinin altındaki özel kazanı ve buharmakinesi için bir mühendis tutmuştu. O kadar gürültü çıkartıyordu kikomşuları dava açma tehdidinde bulunmuşlardı. Ama bu Morgan içinönemlibirsorundeğildi;nezaman işlersarpasarsabirpuroyakıpyatıCorsair'lebirturaçıkabilirdi.

"Hemen öğleden sonra bir mühendis göndereceğim" diye söz verdiEdisonarmatöre.

Morgan,Edison'un tümNewYorkşehrini sarmalayan, iyi çalışmadığıiçin atları bile ürküten doğru akım şebekesinin finansörüydü. OrtalamafinansörlervesanayicilerhalaelektriğinöneminikavrayamamışlardıamaMorgangibiazsayıdainsanelektriğinArşimet'inkindenbuyanadünyadagörülen en umut verici icatlardan biri olduğunu sezebiliyordu. Herkesinenerjiyeihtiyacıvardı.

VeeryadageçherkesEdison'unakkorunukullanmayabaşlayacaktı.

Elektrik mühendisliği, bilimsel yaratıcılığa sahip yetenekli insanlarıngirdiği, vaat ettiği parasal zenginliğin yanı sıra bilinmeyen bir dünyanınçekiciliğinivetehlikelerinideiçerenyenibiralandı.

Cornell ve Columbia Üniversiteleri, ülkede bünyelerinde elektrikmühendisliği bölümleri bulunan vebununlahaklı bir gurur duyanbirkaçkurumun arasında yerlerini almıştı. Amerika'da yetişen bir avuç uzmanvardıamabunlarınarasındanEdison,JosephHenry,ElihuThomsongibidevler çıkmıştı. Sanayiciler de Tesla, Michael Pupin, Charles ProteusSteinmetz, Batchelor, Fritz Lowenstein gibi yabancı bilim insanlarınayönelmişlerdi. Ama New York ışıklarının yanıp sönmesini en baştaEdison'un dehasına borçluydu. Bayan Cornelius Vanderbilt'in ailemalikanelerinin devasa merdivenlerinden beyaz saten ve elmaslardanmüteşekkil, pek çok kişinin aklından uzun süre çıkmayacak, "ElektrikIşığı"adlıkostümüileindiğiveAstorlar'laVanderbiltlerarasındagüdülenkinin sona erdirildiği o dillere destan balo düzenleneli henüz bir yılolmamıştı.

Edison, olmayan mühendisini gemicilik şirketine göndermeyi vaatetmiş ve telefonunalıcısını henüzyerine koymuştu ki içeriyebir görevligirdi,AnnveNassauSokaklarındayenisorunlarçıktığınıbildirdi.Mucidindeneyimsiz elektrik teknisyenlerinden birinin monte ettiği bağlantıkutusundakaçakvardı.Birfaytoncuveatıbirandahavayafırlamışsonrada hızla sokağın diğer ucuna doğru kaybolup gitmişti. Edison bütünhıncınıadamcağızdançıkardı"Giteğerbecerebilirsenkendineadambul,akımıkesvekaçağıtamiret"diyebağırdıbütüngücüyle.

Başını kaldırınca bürosunda beklemekte olan uzun boylu bir siluetgördü.

"Yardımcıolabilirmiyimbayım?"

Tesla kendini tanıttı, aksanına özen gösteriyordu ve biraz dabağırıyordu,Edison'unişitmeproblemiolduğundanhaberivardı.

"SizeMr.Batchelor'danbumektubugetirdim,efendim."

"Batchelorha?Paris'tetersgidenbirşeylermivar?"

"Bildiğimkadarıylahayır,efendim."

"Saçmalama,Paris'teherzamantersgidenbirşeylervardır."

Edison Batchelor'un kısa tavsiye mektubunu okudu ve homurdandı.Ama Tesla'ya da insanın içini delip geçen bir bakış fırlatmaktan gerikalmadı.

"'İki müthiş adam tanıyorum ve sen bunlardan birisisin; diğeri de bugençadam!'Netavsiyemektubuama!Neyaparsınsen?"

Tesla geminin güvertesindeyken bu sahneyi defalarca prova etmişti.Edison'un şöhreti onu çok etkilemişti. İşte, formal bir eğitim almamışolmasına rağmen yüzlerce yararlı ürünün icatçısı olan adamınkarşısındaydışimdi.Kendisiiseyıllarcakitaplarıniçinegömülüpkalmıştı,hem de ne uğruna? Bunu gösterecek ne geçmişti eline? Aldığı tüm oeğitimneişineyaramıştıki?

Hemen Continental Edison için Fransa ve Almanya'da yaptıklarınıanlatmaya koyuldu. Edison'un nefes bile almasına fırsat vermedenkeşfettiğidöngüselmanyetikalanilkesiileçalışankendiimalatıalternatifakım indüksiyon motorunu anlatmaya koyuldu. Bu geleceğin dalgası,diyordu.Akıllıbiryatırımcıbununlabirservetedinebilirdi.

"Ağırol!"dediEdisonsinirlenerek."Banabusafsatalardanbahsetme.Tehlikeli bir iş bu. Şu anda Amerika'da doğru akım kullanıyoruz. Bu,insanların hoşunagidiyor ve bende yuvarlanıp gidiyorumbu işle.Amabelkisanadabir işverebilirim.Birgemininaydınlatmaşebekesini tamiredebilirmisin?"

Tesla aynı gün S.S.Oregon'un güvertesine yanında gerekli aletlerleçıkmış ve gerekli tamirleri yapmaya başlamıştı bile. Dinamolar oldukça

kötü durumdaydı, birçok kısa devre ve kopukluk vardı. Tayfaların dayardımıylabütüngeceçalıştı.Ertesigünşafaksökerkenbütünişbitmişti.

Edison'un dükkanına doğru Beşinci Cadde'de yürüyordu ki yoldadinlenmek için evlerine gitmekte olan Edison ve onun önde gelenadamlarıylakarşılaştı.

"İştegecelerinisokaklardageçirenParislimizdeburada"diyesöylendiEdison.

Tesla gemideki her ikimakinenin de tamirini henüz bitirmiş olduğunusöyleyinceonasessizcebaktıvetekbirsözcükdahasöylemedenyolunadevam etti. Fakat aşırı hassas bir duyma yeteneği olan Tesla, birazuzaklaştığındaşöyledediğini işitebilecekti:"Buherifgerçektendeesaslıbiri."

Edison Tesla'nın yeteneklerini kısa sürede takdir edecek, kendisineşirketinproblemlerinivetasarımlarındakisorunlarıçözmedetamyetkiveözgürlük tanıyacaktı. Tesla saat 10:30'dan sabah 5:00'a kadarçalışıyordu; yeni patronu onun bu temposu karşısında şu sözleriesirgemeyecekti:"Çokçalışkanadamlarımolduamaseningibiyamanınıgörmedim."

ÇokgeçmedenTesla,Edison'unilkeldinamolarınıeldengeçirmeyevedoğru akımın kısıtlı olanaklarına karşın, daha etkili çalıştırılma yollarınıaraştırmaya başlayacaktı. Hepsinin yeniden tasarlanması için bir plansunmuştu ve bu sayede yalnızca daha iyi çalışmalarını sağlamaklakalmayacağını, parasal olarak da şirketin oldukça kazançlı çıkacağınısöylüyordu.

Kurnaz iş adamı özellikle ikincil fayda üzerinde duruyordu amaTesla'nınsözettiğiyenidenyapılanmanınbüyükbirişolduğunuvebununuzun süreceğini biliyordu. "Bu işin ucunda elli bin dolar var sana, tabii

eğeraltındankalkabilirsen"dedi.

Tesla aylar sürecek hummalı bir çalışmaya girişti. Yirmi dört adetdinamoyuyeniplandoğrultusuncageliştirmeklekalmadı,sistemebirdeotomatikkontrolmekanizmasıekledi,bunun içinpatentialınacakorijinalbirsistemgeliştirmişti.

İkidahiarasındakikişilikfarklılıklarıilişkilerinidahaenbaştanmahkumetmişti.Edison,Tesla'yıbirteorisyenvekültürlüolduğuiçinsevmiyordu.

Menlo Park'ın Büyücüsü, dahiliğin yüzde doksanının "işe yaramayanşeyleri bilmekten" ibaret olduğunu düşünüyordu. Bu yüzden kendisisorunlarıincedeninceyetartmanınönemineinanıyordu.

Tesla da bu "deney bağımlılığı" hakkında şöyle konuşacaktı alaylıalaylı: "Edison ancak bir arıda bulunabilecek bir sebat ve gayretlesamanlıktaiğnearamayabayılır,herçöpünaltınıtektekaraştırırdı.Butipçabalara pek çok kez şahit oldum. Oysa ufak bir teori ve birkaçhesaplamaylabuangaryanınyüzdedoksanındankurtulabilirdiinsan."

TanınmışbireditörvemühendisolanThomasCommerfoldMartinbirkeresinde Tesla'nın doğduğu köyü Hırvatistan haritasında bulamayanEdison'un Tesla'ya ciddi ciddi hayatında hiç insan eti yiyip yemediğinisorduğunuanlatır.

"Enbaşınabuyrukdahininbilebiryörüngesivardır"diyeyazarMartin,"vebu ikiadamınkendilerinehasyöntemleri, tarzlarıveeğitimlerivardı.BayTeslakendiiyiliğiiçinbubirlikteliğebirsonvermeliydi."

En temel bir hijyen anlayışında dahi iki insan ancak bu denli zıtdüşebilirdi birbiriyle. Mikroplardan ölesiye korkan ve aşırı derecedemüşkülpesentTesla,Edisoniçinşöyledüşünüyordu:"Nebirhobisivarnedeherhangibirspordalıylayadabaşkabiruğraşla ilgileniyor.Enbasithijyenkurallarınıdahikesinlikleumursamıyor...Eğerkendisinikoruyacak,

gözetecek sıra dışı bir zekaya sahip eşi olmasaydı çok önceleri bukatıksızihmalkarlığıyüzündenölürgiderdi..."

Edison'un dinamolarını baştan tasarlamak Tesla'nın yılının büyük birbölümünüalmıştı.En sonunda iş büyükbir başarıyla tamamlanıncaellibindolarınınezamanalabileceğinisormakiçinEdison'agidecekti.

Edisonmasasının üzerine koyduğu bacaklarını yana devirecek, ağzıbirkarışaçıkTesla'yaşuyanıtıverecekti:

"Tesla, senin biz Amerikalıların espri anlayışından haberin yokanlaşılan."

Öyle görülüyordu ki Tesla bir kez daha Edison şirketinden kazıkyemişti. Sinirlenerek istifa edeceğini bildirdi. Edison ise buna karşılık"müthiş"bir tekliftebulunacaktı.Aylık18dolarolanmaaşına10dolarlıkbirzamyapmak.Teslamelonşapkasınıaldığıgibidışarıçıkacaktı.

Edison'a göre Tesla bir "bilim şairi" idi. Düşünceleri "harika amakullanışsız"dı. Genç mühendisi bir hata yapmakta olduğu konusundauyarıyordu-gerçektendebirsüreiçinbuuyarıdahaklılıkpayıvardı.Ülkehalaişbulmanınçokzorolduğuderinbirekonomikkriziçindeydi.84krizio denli büyük bir güvensizlik ortamı yaratmıştı ki Amerika'nın dört biryanında binlerce küçük ölçekli yatırımcı iflas bayrağını çekmişti.İşadamları kurtuluş için hükümete değil Morgan'a başvuruyorlardı. Buparababasıdagücütekbirmerkezdetoplamayayönelikinceplanlarınınişçi sorunları ve demiryollarındaki paylaşım savaşı nedeniyle tehlikedeolduğunudüşünüyordu.

Herkeshayaliamaçlarahizmetedençokfazlademiryoludöşendiğininfarkındaydı ve bunun sonu da iflas olacağa benziyordu. Şirketlerbirleşmeliydi. Ama Morgan oldubittiye gelecek ya da ihtiyatsızdavranacak tipte bir adam değildi. Rakipleri biraz terleseler ne olurdu

sanki?OdabuaradaAvrupa'nın kaplıcalarını dolaşır ve sanateserleritoplardı.

Tesla bir yaz ortasında Amerika'ya ayak bastığında Morgan sakinseyahatlerinden birinde, İngiltere'deydi. Ama oradan "demiryolufiyaskosu" ve dalga dalga yayılan panik haberleri aldı. En sonundaülkesine dönmeye ve eşsiz aklını ulusunun hizmetine sunmaya kararverdi.

Morgan'ın çözümü çatışan tüm şirketleri Corsair' in güvertesindeyapılacakbir toplantıdabirarayagetirmekti.Tümbirgünboyuncadiğersanayi devleri ile birlikte körfezde ve East River'da bir aşağı bir yukarısalınacaklardı.Busavaşinsanlararasındapatlakvermemişti,buoligarşikçatışmada kilitlenen petrol, çelik ve demiryolları çıkarları arasındakisavaştı. Gece bastırmadan Morgan hepsini öyle iyi "örgütlemişti" ki,akıllıca kurulan birleşik şirketler sayesinde "zararlı rekabet" en altseviyeyeçekilmişti.BuMorgan'ınyöntemininözüydüvebuyöntempekkısabirzamaniçerisindegelecekvadedenyenielektrikkurumlarındadakendisinihissettirecekti.

BusıradamühendisliktekazandığıüniyideniyiyeyayılmayabaşlayanTesla'nınçevresindedebirgrupyatırımcıtoplanmışvekendiadınaşirketkurma teklifi getirmişlerdi. Bu teklifin üzerine atlayacaktı. En sonundamüthiş alternatif akım buluşunu dünyaya tanıtılabilecekti. Ve böylece,kendine has görüşüne göre, insanlık sıkıntılarından kurtulacaktı. Fakat,ne yazık ki destekleyicilerinin aklındaki daha basit ve pratik bir fikirdi.Sokaklardakive fabrikalardakiarkaydınlatmalarınıngeliştirilmesisahasıoldukça büyük bir pazardı ve öncelikle bu konu üzerinde durulmasıgerekiyordu.BöylecemerkeziNewJerseyRathway'devebirşubesideNew York'ta olan Tesla Electric Light Şirketi kuruldu. Şirket çalışanlarıarasında, yirmi yıl boyunca hep Tesla'nın perde arkasındaki müttefikiolacak James D. Carmen de vardı. Joseph H. Hoadley le birlikteTesla'nınşirketlerininbazılarındaçalışacaklardı.

Grand Street'teki ilk laboratuvarında işe koyulan Tesla, kullanılmaktaolanlardançokdahagüvenli,dayanıklı,basitveekonomikolanTeslaarklambasını üretecekti. Sistemin patenti alınacak ve ilk olarak Rathwaysokaklarındakullanılacaktı.

Tesla'nın buna karşılık alacağı ödül ise şirketin birkaç hissesindenibaret olacaktı. Acıyla karışık bir şaşkınlıklaAmerikan ticaret sisteminincilveleriyle şirketten nasıl rahatça uzaklaştırıldığını görecekti.Elindebolmiktarda hisse senediyle açıkta kalakalmıştı. Şirket henüz çok gençolduğuvehalenekonomikbirkrizdönemiyaşandığıiçindebuhisselerinhiçbirkıymetiyoktu.

Teslaüçüncükezsahneyiterkediyordu.

Kötüyegidişçöküşedönüşmüştü,mühendisolarakçalışabileceğibirişbulamıyordu.1886güzündenertesiyılauzanansüreboyuncahayatınınen zor dönemlerinden birini yaşadı. New York sokaklarında işçigruplarıyla birlikte ölesiye çalışıyor, hayatını güç bela devamettirebiliyordu.Tesladahasonralarıbuacıdoluanılarındanpekfazlasözetmeyecektir.

Yine de bu arada bazı ilerlemeler olmuştu.Ark aydınlatmada yaptığıyenilikler sayesinde yedi patent hakkı, ayrıca yine aydınlatma ile ilgilibaşka patentler almıştı ki bunlardan ikisi özellikle ilgi çekiciydi. Busistemde demirin 750 santigrat derece üzerindeki ısılarda manyetiközelliğini kaybetmesi ve bu sayede ısının doğrudan mekanik ya daelektrikenerjisinedönüştürülmesiprensibiuygulanıyordu.Tesla'nındiğerpekçokbuluşugibibunlardahemenkullanımalanıbulamayacaklarveunutulmaya terk edileceklerdi. Fakat yirminci yüzyılda yeni yeni busisteme benzer bir uygulama, her ne kadar bunun Tesla'nın öncekibuluşlarının bir devamı olduğu pek hatırlanmasa da dikkat çekmeyebaşlamıştır.

Döngüselmanyetik alanı keşfetmesinin veStrassburg'da ilk alternatifakım motorunu çalıştırmasının üzerinden dört yıl geçmişti. Amerika'nınyeşilçayırlarıvebanknotlarıkendisindendahanekadarkaçabileceklerdiacaba? Yaşadığı hayal kırıklıklarından gururu incinmiş, yine kara karakaybedilen yıllar diye kabul ettiği eğitimine harcadığı zaman üzerindedüşünmeyebaşlamıştı.

Fakattalihiyenidenumulmadıkbirşekildeyöndeğiştirecekti.Çalıştığıvedayanılmazacılarçektiği işyerindekiustabaşı, indüksiyonmotorununbahsiniduymuş,mucidi,WesternUnionTelgrafŞirketi'ninyöneticisiA.K.Brown ile tanıştırmaya götürmüştü. Bu adam alternatif akım hakkındabilgisahibiolmasınınyanısırayenifikirleredeoldukçaaçıkbirkişiydi.

Edison'un önündeki devrimi görmeyi başaramadığı, ya da dahadoğrusu doğru akım elektrik sisteminin sonunun geldiği yerde Browngeleceğin kokusunualmıştı. Teslaadınabir şirket kuruldu.En sonundabuşirket ile1882yılındaBudapeşte'dekibirparkta tasarladığıalternatifakımmotoruüzerindeçalışabilecekti.

AkımlarSavaşıBaşlıyor

Tesla'nın yeni şirketi için hevesle kurduğu atölyeler 33-35 GüneyBeşinciCaddede,Edison'unatölyelerindenyalnızcabirkaçblokötedeydi.YarımmilyondolarsermayeylekurulanTeslaElektrikŞirketi1887yılınınnisanayındahizmeteaçıldı.BuanıçokuzunzamandırbeklemekteolanTesla içinbubirdüşüngerçekolmasıanlamınageliyordu.Kendiürettiğidinamolargibigecegündüz,aralıksızçalışmayabaşlayacaktı.

HerşeyzihnindegizliolduğundançokfazlıACmotoruiçindoldurmasıgerekenpatent formlarıüzerindebirkaçaydahaçalışmasıgerekiyordu.Bu, gerçekte, tek fazlı, çift fazlı ve üç fazlı alternatif akımlardanmüteşekkil tambir sistemdi.Diğer tiplerüzerindededeneyler yapmıştı.Ve her tip için uygun dinamolar, motorlar, trafolar ve otomatik kontrolmekanizmalarıgeliştirmişti.

Amerika'da halen farklı devre ve donanım kullanmakta olan yüzlercesantral vardı. Bunlar genellikle bir ya da bir grup buluş üzerindeodaklanmışlardı. Buna göre, Elihu Thomson Massachussets Lynn'dekiThomson-Houstonşirketininfabrikasındakiküçükalternatörlerivetrafoyu1886 yılında kurmuştu, bu sistemdiğer bir fabrikanın akkor lambalarınıdabesliyordu.Fakatelektriktertibatıiçingüvenlibirsistemgeliştirebilmekiçin bir yıla daha ihtiyacı vardı. Demiryolları hava freni sistemleriyatırımcısı George Westinghouse da Gaulard ve Gibbs'in AC dağıtımsistemi patent haklarını satın almış ve mühendisi William Stanley'i birtrafosistemiinşaetmeklegörevlendirmişti.1886yılındasisteminbaşarılı

bir testi yapılmıştı. Westinghouse aynı yıl kasım ayında Buffalo'daAmerika'daki ilk ticari AC sistemini işletmişti, aynı zamanda otuzunüzerinde şebeke de inşa halindeydi. Buna ilaveten, tabii ki, bir de busahadaki yarışmaya ilk katılanlardanbiri olanEdisonElektrikŞirketi'nindoğruakımsistemivardı.

Ancak hala tatminkar bir alternatif akım motoru üretilememişti.Atölyelerini açmasının üzerinden altı ay geçtikten sonra Tesla patentofisine test edilmesi ve dosyalanması için iki motorunu gönderecekti.1892 yılı boyunca kırk patent için başvuracak ve bunları alacaktı. Tümicatlarıodenliorijinalveüstündülerkihiçbirbeklemeylekarşılaşmıyordu.

En sonunda hak ettiği üne gecikmeli de olsa kavuşmaya başlamıştı.Cornell Üniversitesi bünyesinde Elektrik Mühendisliği dersleri açan A.Anthony,Tesla'nınsistemininöneminiilkbakıştakavramışveonunlehinebirkonuşmayapmıştı.Busistemsadeceyenibirmotorolmaklakalmıyor,aynı zamanda yeni bir teknolojiyi müjdeliyordu. Sistemin belkemiği,Anthony'nindeyişiyleaksaklıkyapacaktekbirparçasıbileolmayanbasitindüksiyonmotoruydu.

Birleşik Devletler Patent Bürosundan sızmaya başlayan bu gizlihareketliliğin haberleri kısa süre içerisinde endüstriyel ve akademikçevreleri olduğu kadar Wall Street'i de sallamaya başlamıştı. ProfesörAnthony'ninönerisidoğrultusundabumeçhulgençSırp,AmerikaElektrikMühendisleri Enstitüsü'nden 16 Mayıs 1888'de bir seminer düzenlemedavetialacaktı.

Teslaşaşkınlıklakendisinindoğuştanyeteneklibirhatipolduğunufarkedecekti;söylevideklasiklerarasındakiyerinialacaktı.Seminerkonusu"YenibirAlternatifAkımMotoruveTrafoSistemi"idi.

Semineri değerlendiren Dr. B. A. Behrend, "Faraday'ın ElektrikteDeneysel Araştırmalarının ortaya çıkmasından bu yana ilk defa bu

derece önemli bir deneysel gerçek bu denli basit ve açık bir şekildeaçıklanıyor" diyecekti. Arkasından gelenlere yapılacak bir işbırakmamıştı. Hazırladığı rapor, matematiksel teorinin iskeletini dahiiçermekteydi.

Tesla'nın zamanlaması bundan daha iyi olamazdı. Aldığı patentlerWestinghouse'un peşinde koştuğu çözümleri içeriyordu. Pittsburglukodaman,morsbıyıkları iletıknaz,kabasaba,hareketli, iyigiyinmeyivemacerayı seven bir adamdı. Pek yakında o da Morgan gibi raylarüzerinde giden özel vagonu ile seyahat etmeye başlayacaktı, önceleriPittsburg New York arasında, daha sonraları Niagara Şelalesine kadaruzanacaktı. Girişkenliği ile ün yapan Westinghouse az çok Edison'uandırıyordu.VeEdisongibiodamücadelecibirinsandı.Buikiadampekkısabirsüreiçerisindeaynıringdemücadeleedeceklerdi.

Westinghousedaesaslıişadamlarındandıamao'soyguncubaron'gibipolitikacıları satın almaya çalışmaz, insanları yolunacak kazlar gibigörmezdi.OnunbirincilolarakgörüşalanınıkaplayankonuAmerika'nınher yanına dalga dalga yüksek voltajlı akım gönderilebilmesinisağlayabilecek potansiyel bir enerji sistemiydi. Tesla gibi o da birzamanlar büyük Niagara'nın hidroelektrik potansiyelini değerlendirmehayallerikurmuştu.

Tesla onu laboratuvarına davet etti. Yeni enerji kaynaklan hakkındadüşler gören iki züppe adamın frekansları hemen tutmuştu. Tesla'nınlaboratuvarı ve atölyesi ilgi çekici aletlerle doluydu. Westinghouse birmakineden diğerine koşuyor, bazen öne kaykılıyor, ellerini dizlerinekoyuyor, her şeyi dikkatle inceliyordu; bazenbaşını hafifçe yanaeğiyoralternatif akım motorlarından gelen mırıltıları dinlerken başını zevklesallıyordu.Birkaçaçıklamayaihtiyacıvardı.

NeyazıkkibelgelenememişbirhikayeyegöreoanTesla'ya tümACmotorlarının patenti karşılığında 1 milyon dolar ve ayrıca telif haklarını

teklifetmiştir.Böylebirteklifyapılmışolsabilemuhtemelensonradangeriçekilmişolmalı;nitekimTeslaWestinghouse'dandahasonrakırkpatentikarşılığında60bindolaralmıştı;bunun5bindolarınakitparagerikalankısmıda150hissesenediydi.Westinghouse'unarşivkayıtlarınagöreisesatılan her beygirgücü enerji karşılığında iki buçuk dolar almaktaydı.Birkaç yıl içerisinde bu telif haklarının karşılığı öyle devasa boyutlaraulaşmayabaşlayacaktıki,bukonudasorunlarbaşgösterecekti.

Oan için iseTeslaödemeleriBrownveşirketindiğer yatırımcıları ilepaylaşmak zorunda olduğundan henüz süper zenginler arasınagirememişti. Yine de sırtından yırtık pırtık esvabını atmış,Manhattan'insosyalçevrelerinekatılmışolmasıhoşbirdurumduveonuniçinoldukçadabaşdöndürücüydü.

Westinghouse'unşirketindetekfazlısisteminigüncellemekiçinayda2bin dolar karşılığında çalışmayı kabul etmişti. Ek bir gelir kazanacakolması çok iyiydi ama bunun yanı sıra bir de Pittsburg'a taşınmasıgerekiyordukibuda tamNewYork "400"ünüyelerindenheyecanvericidavetler almayabaşladığı zamanadenkgeliyordu.NewYork'tanayrıldıamagözüarkadakalmıştı.

Her yeni sistemde karşılaşılan birçok zorluk onu bekliyordu.Westinghouse'un o zamanlar kullanmakta olduğu 133 devirli akım 60devir için üretilmiş indüksiyonmotoruna uygun değildi.Mühendisleri bukonudauyarmıştıamasözünüdinlemeleriiçinaylarboyuncabeyhudevepahalı deneyler yapmak zorunda kalacaklardı. Bir kere gerektiği gibiçalıştırılınca motor tam da tasarlandığı şekilde işlemeye başlamıştı. Ogündenberi60devir,indüksiyonmotorlarındabirstandarthalinialmıştır.

Teslakısabirsüreiçindekendisi içinicatlarıkadarönemliolanbaşkabir başarıya daha imzasını atacaktı. 1891 yılının 30 Temmuz günüAmerikan vatandaşlığına kabul edilecekti. Bunun kendisi için bilimselçalışmalarından daha onur verici olduğunu anlatıyordu arkadaşlarına.

Şeref belgeleri çekmecelerinin derinliklerine gömülmeye mahkumolacaktıamavatandaşlıkbelgesiherzamaniçinofisininbaşköşesindekiyerindegüvendeolacaktı.

Birkaç ay sonra Pittsburg'daki işlerini tamamlayacak, fiziksel vezihinsel bir bitkinlik içinde New York'a dönecekti. Bir şekilde bu birkaçayının heba olduğunu düşünüyordu çünkü yeni araştırmalar yapıpilerleyecekzamanıayıramamıştıkendisine.

Eylül'de Paris'teki Uluslararası Sergi'ye katılmak için yola çıkacak,oradandaamcasıPetarMandiçilebirlikteHırvatistan'ageçecekti.Petarbir zamanlar Ogulin yakınlarındaki Gomirje manastırında papazlıkyapmıştı.Bitkinmucitburadabirazdinlenipsağlığınakavuşacaktı.

Oradandaannesininvekızkardeşlerininziyaretinegidecekti.Neyazıkkidulannesininozamanlarnasılşartlardayaşadığına,yadaAmerika'dapara kazanmaya başladıktan sonra Tesla'nın ailesine yardımcı olupolmadığınadairherhangibirkayıtgünümüzeulaşmamıştır.

Edison, Tesla'nınWestinghouse ile birlikte alternatif akım konusundabir anlaşma yaptığını ilk duyduğunda öfkeden mosmor kesilmişti. Ensonunda saflar belirginleşmeye başlamıştı. Pek yakında Edison'unadaları alternatif akımın sözde tehlikelerini çevreye anlatmayakoyulacaklardı. Edison'a göre AC'nin neden olduğu kazalar mutlakaortayaçıkartılmalı,yoksaortayaçıkmasısağlanmalıve toplum ivediliklebu tehlikeye karşı uyarılmalıydı. Akımlar Savaşında söz konusu olansadece parasal çıkarlar değildi, işin içine fazlasıyla benmerkezci birdahiningururudagiriyordu.

Ülkekendisini tamamıylagelişimekaptırmıştı.Pittsburg'daçelik işleri,Brooklyn'de yeni bir köprü, Manhattan'ın semalarında kuleler vardı.Demiryolları, toprak ve altın doğru zamanda doğru yerde olanlara veakıllıcayatırımlaryapanlaraservetlergetiriyordu.Fabrikalarındayaklaşık

3binişçiçalıştıranEdisondaozamanlarAmerikalısanayicilerarasındabaşıçekensimalararasındaydı.

Sonradan Edison veMarconi'ye katılarak Sırp arkadaşına karşı üçlüittifak oluşturacak olan Michael Pupin de Tesla'ın AC sistemininüstünlüğünü ilk bakışta fark edenler arasındaydı. Anlattığına bakılırsa,aslında bu yeni teknolojiye sürekli "methiyeler" düzmesinden dolayıColumbia Üniversitesi elektrik mühendisliği fakültesinden atılmasınaramakkalmıştı.

Birçiftlikte,Sırbistan'ınaskerisınırlarındabüyüyenPupin,Amerika'yaon beş yaşında, cebinde bir nikelle (beş sent) çıkagelmişti (servetiTesla'dan bir sent daha fazlaydı), ton başına elli sentten kömürçıkartmaya başlamış, sonradan Columbia Üniversitesi ve Cambridge'inburslarınıkazanmıştı.TeslagibiodaAmerika'nınenbüyükfizikçilerindenveelektrikmühendislerindenbirihalinegelmişti.

FakatPupinelektrikendüstrisininkomutanlarınıniyieğitimliuzmanlarapek ilgi göstermemesinden şikayetçiydi. Tek ilgilendikleri şey, kendideyişiyle,alternatifakımınkendidoğruakımlarınınyerinialmamasıydı.

"Tam anlamıyla Amerikan bir düşünce tarzı" diyordu buna tazeAmerikalı.

"Tümtarafsızvezekiuzmanlarbiliyorlardıkiherikisistembirbirinieniyişekildetamamlamaktadır."

Westinghouse'un elindeki patentler hakkında, özellikle de kendimucitlerininTesla'dandahaöncedavrandıklarınıiddiaedenrakipşirketlertarafındandavalaraçılmayabaşlanmıştı.

Oturumlar Walter Baily, Marcel Deprez ve Charles S. Bradley adlımucitlerlehinekapanıyordu.GeneralElectricdeTesla'nınpatentlerinisafdışı bırakabilmek amacıyla, parlakmatematikçileri Charles Steinmetz'in

"monosiklik" denilen sistemini resmi işleme tabi tutmuşlardı. OysaSteinmetz'inkendisihiçbirzamanTesla'nınACsahasındakiüstünlüğünüsorgulamıyordubile.

Bu tip hareketler insanların kafasını karıştırıyordu, hatta mühendislikdalının kimi uzmanları dahi, neredeyse evrensel bir geçerlilik bulan busistemin tamamıyla Tesla'nın eseri olduğundan emin olamıyordu. Bukarmaşıklık, Connecticut Çevre Mahkemesi Hakimi Towsend'in Teslalehine1900yılındaverdiğigenelveinandırıcıkararakarşın,halenetkisinisürdürmektedir. Hakim Towsend'in sözleri, sırf bu nedenle bile olsa,buradatekrarlanmayadeğer:

"Doğa ve bilim sahalarının dizginlenemeyen, sınır tanımayan vebugünedeğindenetimaltınaalınamamışunsurlarınaegemenolmakvebunlara insanın kullanacağımakineler halinedönüştürecek surettegemvurmak Tesla nın dehasına nasip olmuştur. Arago'nun oyuncağımın birenerjimakinesine;Baily'nin'laboratuvardeneyininpratikanlamdabaşarılıbirmotoradönüştürülebileceğifikriniilkolarakosunmuştur.

"Başkalarının yıkılmazduvarlar, aşılmazakımlar, çelişik güçler olarakalgıladıklarını o avcuna almış ve Niagara'nın gücünü uzak şehirlerdekullanışlımotorlarşeklindedeğerlendirmiştir."

Bunumahkemeyeintikaledentümdavalarındüştüğünekararverenbirhükümolarakkabuledebilirsiniz.

WestOrange,NewJersey'de,Edison'undevasa laboratuvarı ileaynımahallede oturan insanlar evcil hayvanlarının ortadan kaybolmayabaşladıklarını fark ettiler.Kısa zamandabununnedeni de anlaşılacaktı.Edisonçocuklaragetirdikleriherbirkediveköpekkarşılığındayirmibeşsent ödüyordu ve bu hayvanları acımasız deneylerde kasten alternatifakımverereköldürüyordu.Dahasonabunlarıüzerlerindekırmızıharflerle"DİKKAT!" yazılmış broşürlerle halka gösteriyordu. İşin ana fikri şuydu:

Eğer insanlar tehlikenin farkına varmazlarsa, Westinghouse tarafındankatledileceklerdi.

Edison iki yıl boyunca bu kan davasının zeminini hazırlamıştı. E. H.Johnson'a şöyle yazmıştı: "Ölüm kadar kesin olan bir şey var ki,Westinghouseherhangibirbüyüklüktekisisteminikurduktansonraaltıayiçerisinde bir müşterisi ölecek. Elindeki güç büyük ve bu pratiğegeçirilmedenönceyüzlercedeneyetabitutulmalı.Vetehlikehiçbirzamantamanlamıylageçmişolmayacak..."

ŞimdideWestinghouse'usuçluyordu: "Planlarındanhiçbiri beni zerrekadarkorkutmuyor.Beniasılendişelendiren,W. tümülkeyipropagandaajanlarınaboğabilecekdenlibüyükbiradam.Heryereeliuzanacaktırvebizdahaneolupbittiğinianlayamadanbirsürüşirketkuracaktır..."

GözlerinibumeydanokumayaçevirenWestinghousebaştaEdison'unsıkıştırmalarınapekaldırmadıamaensonundamücadele içineğitimselbir kampanya hazırladı. Konuşmalar yapacak, makaleler yazacak,insanların gerçekleri öğrenebilmesi için elinden geleni ardınakoymayacaktı.

Westinghouse'un önem verdiği diğer bir olay 1893 yılında yapılacakolan Chicago ve Columbia fuarlarıydı. Tasarımcılar çoktan gözlerini buolaya çevirmişlerdi. Amerika'nın keşfedilişinin 400. yıldönümünde,GeleceğinDünyası veBeyazŞehir ülkeyi aydınlığa boğacaktı. Bundandahaiyibirgösteriolanağızorbulunurdu.

Fakat talihsiz bir şekilde, en iyi kullanım olanaklarını araştırmaklagörevliUluslararasıNiagaraKomisyonu'nunbaşkanlığınaünlübir İngilizbiliminsanıolanLortKelvingetirilmişti.Odakendieskikafalılığıiledoğruakımıntarafınıtutmaktaydı.

Komisyonuygulanabilirliğeenyakınproje için3bindolarlıkbirdeğer

biçtiveyirmiyeyakınönerialdı.Ancaküçbüyükşirketin,Westinghouse,Edison, General Electric ve Thomson-Houston'un iştirakine oy birliğiyleizinverilmemişti.Komisyon,başkanlığınıEdwardDeanAdams'ınyaptığıNew Yorklu, Cataract İnşaat Şirketi adlı bir grup tarafından bir arayagetirilmişti.Westinghouse'a göre şirket, "üç bin dolar için yüz bin dolardeğerindeki bilgiye ulaşmaya çalışıyordu." İş konuşmaya hazırolduklarındaodaönerisinisunacaktı.

Hızlıbüyümedönemlerindesıklıklarastlandığıüzere,Westinghouse'unparasalsorunlarıvardı.ŞebekeleriniTesla'nınçokfazlısistemineuyumluhale getirmek için tahmin ettiğinden daha büyük meblağlarda paraharcamıştı.Veşimdi,tamdabüyümeiçinsermayeyesusamışolduğubirdönemde,bankerlerfazlasıylaelisıkıdavranıyorlardı.

Tek tesellisi Edison'un da başının dertte olmasıydı. Wall Street'teyayılan söylentilere bakılırsa, destek bulamadığı takdirde Edison'unsorunları büyüyecekti. Dertlerini savuşturmak için gittikçe daha dasertleşiyordu. Westinghouse'un hava frenleriyle uğraşmasını çünküelektrikişindenhiçbirşeyanlamadığınısöylüyordu.

Edison'unakımlar savaşındaki ilk saldırısıAlbany'deparlamenterlerlekulisyaparakelektrikaktarımının800voltlasınırlanmasınadairbiryasaçıkartılmasını tasarlamak oldu. Bu şekilde AC'nin durdurulabileceğinidüşünüyordu.AmaparlamenterlerbuişepekdesıcakbakmadılarçünküWestinghouse,Edison'unşirketivediğerlerihakkında,NewYorkyasalarıuyarınca, komplo tezgahlamaktan dolayı dava açacağını söyleyereksaldırıyıgöğüslemişti.

Edison Pittsburg yenilgisini ağız kalabalığı ile savuşturmayaçalışıyordu:"Buadamdelirmiş,enindesonundaçamurasaplanacağıbiruçurtmaileuçmayaçalışıyor."

Gazetelerle, broşürlerle ve kendi sözleriyle nefret dolu bir kampanya

başlatanEdison,bununladayetinmiyor,midelerikaldırabilengazetecilerecumartesi gösterileri düzenliyordu.Bunlara, sokaklardançocuklaraparakarşılığı toplattığıürkmüşkediveköpeklerin,birAC jeneratöründenbinvoltluk elektrik akımı alan tellere bağlanan metal levha üzerineçıkartılmalarınıseyrettiriyordu.

Batchelordazamanzamanalternatifakımıntehlikelerinisergileyenbugösterilerindüzenlenmesineyardımcıoluyordu.Birkeresindetitreyenbirhayvancağızı tutmaya çalışırken kendisi de esaslı bir şoka maruzkalmıştı. "Ruhunvebedeninkorkunçbirşekildeayrılmasıanınınberbathatırasını... bedenin titreyen liflerine dalan uçsuz bucaksız, amanvermeyen törpününyarattığıhissi"anlatacaktı.Amahayvanlarınkurbanedilmesidevamedecekti.

Edison bu savaşa ölümüne, bu kendi ölümü olmasa dahi, girmişti.Kendisi, Samuel Insull ve bir laboratuvar asistanı, birinin ölümü ileWestinghouse'un sırtını yere getirmeyi tasarlamışlardı, bunun öldürücübirdarbeolacağınıdüşünüyorlardı.

Brown bir dalavereyle, Tesla'nın AC patentlerinden üçünü,Westinghouse'un haberinin olmadığı bir amaçla kullanmak için satınalmayı başarmıştı. Brown bundan sonra Sing Sing Cezaevini ziyaretedecekti. Kısa bir süre sonra cezaevi yönetimi artık idam cezalarınınasmaşeklindedeğilelektrikvermeşeklindeinfazedileceğini,bununiçinde Westinghouse'un telif haklarına dahil olan alternatif akımıkullanacaklarınıaçıklayacaktı.

İlk infaz gerçekleştirilmeden "profesör" Brown, Edison'un seyyargösterileriiçinyollaradüşecekti.SahnedebuzağılaravebüyükköpeklereAC elektrik verecekti. Onları "Westinghouse Tarzı" ile öldürdüğünüaçıklayacaktı.EtkilibirşekildeAmerikalılara"eşinizinyemekleribuicatlamıpişirmesiniistiyorsunuz?"diyesoruyordu.

New York Eyalet Hapishanesi yönetiminin cinayetten hükümlü birmahkumun elektrik verilerek idam edildiğini açıklaması toplumunendişelerini tetikleyecekti.WilliamKemmler 6Ağustos 1890 günü idamedilmişti-WestinghouseTarzıyla.

Kemmler elektrikli sandalyeye oturtulmuş, şalter indirilmişti. AmadeneylerindehepzayıfhayvanlarıkullanmışolanEdison'unmühendisleriyanılmışlardı.Elektrik yüküyeterli değildi vehükümlüancakyarı yarıyaöldürülebilmişti.

Korkunçişlembirkeredahatekrarlanacaktı.Gözlemcilerdenbiribunun"korkunçbirmanzara,asmaktandahabeter"olduğunuanlatacaktı.

Westinghousebuuzun ve kirli kampanya süresincehalka, deliller vetanıklargöstererekAChakkındakigerçeklerianlatmayaçalışmıştı.TalihiCornell Üniversitesinden Profesör Anthony'yi, Columbia'dan ProfesörPupin'ivediğerpekçoksaygıdeğerbiliminsanınıonuntarafınaçekmişti.

Edison'unortaklarıişinrenginindeğişmeyebaşladığınıfarketmişlervebüyük mucidi kendi endüstriyel geleceği açısından büyük bir hatayapmaktaolduğukonusundaiknaetmeyeçalışmayabaşlamışlardı.Amainatçılıkonunzayıfyönlerindenbiriydiveobunugörmeyi reddediyordu.Ancak yirmi yıl sonra bunun yaptığı en büyük hata olduğunu kabuledecekti.Enindesonundaenbüyükvecizelerindenbirişuydu:"Büyükbirservet edinmek umurumda değil... birisini alt etmek benim için dahaönemli..."

FakatEdisonbilimselhatasınıkabuletmeyehazırolmadanuzunsüreönce, önceliklerinde değişiklik yapması gerektiğini fark etmişti. Parasalsorunlarıdağgibibüyümüştü,ortakbirşirketbulunmasıartıkkaçınılmazolmuştu.

DiğeryandanMorganise,Amerika'nıngelecektekielektrikendüstrisini,

hemAChemdeDC,"zararlırekabet"isafdışıbırakarakkontrolünealmahayali gerçek olmaktan çok da uzak değildi. Demiryollarını, petrolü,kömürü ve çeliği nasıl tek elde topladıysa, aynı taktiği elektrik için dekullanacağı anlamına geliyordu bu. Açıkçası, en çok gelecek vadedenyatırımlar tüm elektrikli aletlerin ve uygulamaların üretimini de kontroledecekti, daha sonraları "kamu hizmetleri" olarak anılmaya başlanacakilgili hizmetleri de sağlayacaktı. Tabii bunun için önce Tesla'nınpatentlerinesahipolmakgerekiyordu.

Frenzied Finance'dan Thomas Lawson, "State, Broad caddeleri veWall Street'teki hisse senedi piyasalarının fare deliklerinden,mahzenlerinden, aşağılık dedikodular yılanlar, solucanlar gibi sürünesürüne yayılmaya başladı'" diye yazıyordu. "George Westinghouseşirketlerini yanlış yönlendiriyor... George 'Westinghouse GeneralElectric'le birleşmedikçe içinde bulunduğu zor durumdankurtulamayacak..." Westinghouse'un hisseleri baş aşağı gitmeyebaşlamıştı."

Lawson kendisinin de bir "hisse senedi piyasaları uzmanı" olarakWestinghouse'a destek olmak üzere çağırıldığını anlatır. Öncelikle birşekilde birleşme sağlanmalıydı. Westinghouse gerçekten de alternatifakım sistemini bütün ülkeye yayma arzusunu fazla ilerigötürmüştü. Finansal danışmanları birkaç küçük boyutlu şirketle birbirleşme ayarladılar. Bu şirketler arasında U.S. Electric Company vebirleşikbir şirketolanElectricLightCompanydevardı.YenişirketartıkWestinghouseElectricandManufacturingCompanyadıylaanılacaktı.

Buna da şükürdü ama bir sorun vardı: Yatırımcı bankerlerle yapılancömert anlaşma uyarınca Nikola Tesla'nın patent hakları alınacaktı. Birkaynağa göreWestinghouse Tesla'ya hakları karşılığında avans olarakbir milyon dolar ödemişti. Kontrat imzalandıktan dört yıl sonra patenthaklarının 12 milyon dolar değerinde olduğuna yönelik söylentileryayılmayabaşlamıştı.Tesla'nınkendisibaştaolmaküzere,gerçekdeğeri

hakkında hiç kimsenin kesin bir fikri yoktu. Uygulamaları çoğaldıkça,alternatifakımsistemi ileçalışan tümenerjiekipmanlarıvemotorlarınındapatenthaklarıeldeedilecekti.Tesladünyanınenzenginadamlarındanbiriolabilirdi.

Yatırımcı banker Westighouse'a telif hakları anlaşmasındankurtulmasınıtavsiyeetmişti.Aksitakdirdebuyeniyapılanmanıngeleceğitehlikeyedüşecekti.

Westinghousebukonudaayaksürüyordu.Kendisidebirmucittivetelifhaklarına inanıyordu. Bunun yanı sıra, telif haklarının müşterilerceödendiğini ve üretim giderlerine dahil edildiğini öne sürüyordu. Amabankerleronabaşkaşanstanımamışlardı.

İsteksizceTesla'yıhayatınınenutançvericigörüşmesiniyapmaküzereyanına çağıracaktı. (Resmi biyografisinde George Westinghouse buanekdota hiç yer vermeyecektir.) Tesla ve Westinghouse arasındakianlaşmaher ikiadamında iyiniyetinedayanarakyapılacaktı.Tesla,hiçşüpheyokki,mahkemeyebaşvurabilirveolumlubirsonuçalabilirdi.AmabunuWestinghouse'un şirketini kaybetmesi pahasına yapması kime nekazandırırdı?

HerzamanolduğugibiWestinghousehemensadedegelmişti.SorunuşöyleaçıklayacaktıTesla'ya:"KararınWestinghouseşirketiningeleceğinibelirleyecektir."

Tesla'nın tüm hayatını çalıştığı yeni alanda yaptığı araştırmalarkaplıyordu.Para,elinegeçtikçekullandığıbiraraçtanfazlabirşey ifadeetmiyordu onun için. Ama eline ne kadar geçtiğini de pek bilmiyordu.Onuniçinparayaradığıişkadardeğerliydi,kendibaşınabirdeğeriyoktu.

"Peki, tutkiseninleyaptığımanlaşmadan feragatetmeyi reddettim,ozamanneyaparsın?"diyesorduTesla.

Westinghouse ellerini açtı ve şöyle cevap verdi: "Bu durumdabankerlerlegörüşmengerekirçünkübenimhiçbiretkimkalmayacaktır."

"Ve eğer anlaşmadan vazgeçersem, şirketini kurtaracak ve kontrolüelinde tutacaksın. Tüm dünyaya benim çok fazlı sistemimi yaymaplanlarınıuygulamayadevamedeceksin,öylemi?"

"Senin çok fazlı sisteminin elektrik alanında dünyanın gelmiş geçmişenönemlibuluşuolduğunainanıyorum"dediWestinghouse."Şuankizorduruma neden olan da benim bu sistemi tüm dünyaya yaymakistememdir. Ama her ne olursa olsun, ülkeyi alternatif akımın temelleriüzerindeyükseltmekplanımdanvazgeçmeyeceğim."

Bir iş adamı olmayan Tesla, Westinghouse'un ekonomik durumuhakkındaki değerlendirmelerine itiraz edemezdi ama ona güveni tamdı."Bay Westinghouse, siz hep benim dostum oldunuz, diğerleri beniönemsemezken siz bana inandınız, yolunuza devam edebilecek kadarcesursunuz.Diğerlerinin cesareti yoktu, oysa siz, kendimühendislerinizdahigeleceğisezebilecekkabiliyettenyoksuniken,benimlebirlikteileriyigörebildiniz; hep benim yanımda oldunuz... Şirketinizi kurtaracaksınız.Böylece benim icatlarımı geliştirebilirsiniz. İşte sizin kontratınız ve iştebenimki;şimdiherikisinideyırtıpatacağımvesizindebaşınızbenimtelifhaklarımyüzündendahafazlaağrımayacak.Buyeterlimi?"

Westinghouse Şirketi'nin 1897 yılı yıllık kayıtlarına göre Tesla'ya telifhaklarının satışı ve daha sonraki ödemelerden vazgeçmesi karşılığında216.600dolarödenmiştir.

Kontratı kırarak Tesla yalnızca halihazırda kazanılan haklarındanvazgeçmekle kalmıyor, gelecektekilerden de feragat ediyordu. Gelmişgeçmiştümsanayitarihisüresince,eğerenayilikdeğilsebile,eşiemsalibulunamayacak türden bir cömertlikti bu. Bir on yıl daha rahatyaşayabilecekti ama neden sonra araştırma geliştirme çalışmaları için

gerekenparakısılmayabaşlanacaktı.Buşekildetoplumkimbilirnedenlibüyükkeşiflerdenmahrumkalacaktı.

Westinghouse birleşmelerin ve ekonomik yeniden yapılanmanıngerçekleştiğiPittsburg'adöndü.Şirketi devadımlarla ilerliyorduveodaTesla'ya verdiği sözü tutuyordu. Tesla, yıllar sonra Westighouse adınadüzenlenen liyakatbelgesineşunları yazacaktı: "GeorgeWestinghouse,kanaatimce,budünyada,ozamankişartlaraltındabenimalternatifakımsistemimi alıp önyargıya ve paranın gücüne karşı verdiği savaşıkazanabilecek tek insandı. O görkemli bir karakterin öncüsüydü;Amerika'nıngururduymasıvetüminsanlığınmüteşekkirolmasıgerekengerçekbirasildi."

Tesla aylar sonra, Westinghouse'un mühendisleri ile yaşadığı fikirayrılıklarının yanında, alternatif akım buluşları hakkında açılan davalarnedeniyleçöküntüiçinegirecekti.

Yüzlerce elektrik üreticisi Tesla'nın patentlerini kanunsuzcakullanıyordu ve ne zaman ki Westinghouse hepsini mahkemelerde altetti,üreticilerTesla'yakarşıhınçbeslemeyebaşladılar."

Bazı saldırılar basit korsanlıkların da ötesine geçmişti. İddialar TurinÜniversitesi'ndenProfesörGalileoFerraris'indöngüselmanyetikalanıilkbulankişiolduğuyolundagelişiyordu.Gerçektende1885yılındasorununçözümü konusunda bazı fikirler vermişti, ama hiçbir ilerlemekaydedememişti. Buna karşılık Tesla döngüselmanyetik alan buluşunu1882 yılında yapmıştı ve bunu takip eden iki ay içerisinde, daha sonrapatentini alacağı aygıtları da içeren, tüm sistemi geliştirmişti. İlkindüksiyon motorunu da yapmıştı. Ferraris ise bu sisteme uygunçalışabilecekpratikbirmotorüretilemeyeceğisonucunavarmıştı.

Buna karşın Londra'da The Electrician dergisi tarafından halka,Ferraris'inyenibir icattabulunmaküzereolduğuduyurulmuştu.Editörler

Tesla'nın icadınıduyduklarında ise, yanlışbir şekilde,Ferraris'ten ilhamaldığınıyazmışlardı.

Westinghouse ileEdison arasında sürmekte olan amansızmücadelenedeniyle, Edison cephesi Tesla'yı karalamak için ayağına gelen bufırsatı değerlendirmek üzere elinden geleni yapacaktı. Ferrariskonusundaçıkanamadoğruamayanlışsöylentilerdeherhangibirfırsatgibi,değerlendirilmeyedeğerdi.

İki seçkin göçmen (her ne kadar sonradan Edison'un tarafında güçbirliği edeceklerse de) hemen Tesla'yı savunmaya koyulmuşlardı.Steinmetz, Elektrik Mühendisleri Enstitüsü için hazırladığı bir rapordaşöyle diyordu: "Ferraris sadece küçük bir oyuncak yapmıştı, neticedemanyetikdevreleri demirdeğil havaolmuşlardı,gerçi ikisiarasındapekfarkdayok..."

ProfesörMichaelPupindeTesla'yaşunlarıyazacaktı:"Ferrarisbalonurakiplerin tarafından fazlasıyla şişirildi. Ben olayı şöyle görüyorum,Ferraris'in dönen havuzu ile Tesla'nın dönenmanyetik sahası arasındadağlarkadarfarkvar.Buikisiarasındakifarkbanagözardıedilemeyecekkadar büyük görünüyor ve bu konuya parmak basılmalı, işin gerçeğiduyurulmalı..."

Araştırmalarına gömülen Tesla'nınsa icatları çevresinde toplanandüşmanca dalgalardan pek haberi yoktu. O şimdi, yepyeni bir elektrikdünyasınıniçindeyaşıyordu.

Westinghouseisetanıklıketmektenvedemeçlervermektenartakalanzamanlarında endüstriyel çevresini önüne geçilmez bir hırslabüyütüyordu.Colorado'daküçükbirmadencilikkasabasıolanTelluride'deTesla'nın ilk ticari amaçlı motorları ve jeneratörleri Westinghousetarafındaninşaedilmekteydi.

1891 yılında maden kamplarına elektrik sağlamak amacıylakurulacaklardı.

AlevKılıcı

Dünya,yakasınıbıraktığıveManhattan'dakilaboratuvarındaenbüyükaşkı elektrik ile ilgilendiği sürece Tesla dünyanın en mutlu insanıydı.1880'lerinsonundave1890'larınbaşındakısadaolsaböylebirdönemintadını çıkarabilmişti. Ama Amerika ve Avrupa'da tıka basa dolusalonlarda dört konferans verdikten sonra dünyanın en ünlü biliminsanlarındanbirihalinegelmiştiveözelhayatıbirdahaaslaeskisigibiolamayacaktı.

Konferans kürsüsünde, tehlikeli gösteriler için giydiği yüksek mantartabanlıklarıyla iki metreye ulaşan boyuyla, beyaz giysisi ve kravatıylagaripgörünüşlübirleyleğebenziyordu.Yaptıklarınaısınmayabaşladıkçayüksek oktavlı sesi heyecanla daha da yüksek perdeden çıkmayabaşlıyordu. Kendilerini akan sözcüklerin ritmine, ışıkların oyununa vebüyüyekaptırandinleyicilerdetransageçmişgibionuizliyorlardı.

BilimindiliyetersizkaldığındanTeslagörselefektleri,alevlerinveışığındansınaaşıkbirozangibianlatıyordu.GerçektendeTeslabuna,enerjiyiiçine emmek kadar önem veriyordu. Bununla beraber teknik detaylarkonusunda da eline su dökebilecek nitelikte bir bilim insanı dahabulunamazdı.

Ateş oyunları en azından yirmi kere tekrar ettiği deneyleredayanmaktaydı. Ekipmanların hepsi yeniydi, bizzat kendisi tarafındantasarlanmışvegenelliklekendiatölyesindeüretilmişti.Aynıgösterininiki

keztekrarlandığınanadirenrastlanırdı.

O günlerin bilimsel terminolojisi yetersiz kaldığı için onun fırça adınıverdiği vakumlu bir tüpte hafifçe boşalan ve ışık saçan elektrik yüküaslında elektron ve iyonize olmuş gaz moleküllerinin yaydığı ışınlardı."Şimdi sizlere siklotronu açıklayacağım" diyemiyordu çünkü böyle birsözcük henüz yoktu ama açıkladığı ve sergilediği şeyin atomparçalanmasının ilkörneklerindenbiri olduğudüşünülüyordubilgi sahibikişilertarafından.

"Şimdielektronmikroskobunu;kozmikışınları;radyovakumtüpünü;Xışınlarınıanlatacağım"dadiyemiyordu.Audion'unmüjdecisiolanvakumampuldü, radyoyu anlatmak için de telsiz deniliyordu, telsizin ortayaçıkmasına ise daha zaman vardı. O laboratuvarında saydam olmayanfotoğraf klişelerinin, görülebilen ve görülemeyen ışıkların tanımınıyaparkenRöntgenbileXışınlarınınhangiamaçlarlakullanılabileceğindenhabersizdi.VeTesla "herhangibirmaddeyakmadan,hattakimyasalbirreaksiyonagirmedenyanan"alevdenbahsederken,muhtemelen,plazmafiziğininalanınagirmişbulunuyordu.

AmerikanElektrikMühendisleriEnstitüsü'ndeyaptığıkonuşmadaşöylesöyleyecekti: "Açıklanamayan şaşılacak olaylar olarak gördüğümüzfenomenlere artık farklı bir gözle bakıyoruz. İndüksiyon bobinininkıvılcımı,akkorlambanınışıldaması,akımlarınvemıknatıslarınmekanikgüçleri artık kavrayışımız ötesinde değiller; eskiden olduğu gibianlaşılamaz değiller. Tam tersine araştırmalar basit bir mekanizmanınzihnimizdecanlanmasınısağlıyor.Halengerçekdoğalarıhakkındaancakvarsayımlara dayanarak konuşabiliyor olsak da gerçeğin çok dauzaklarda bir yerlerde gizlenmediğini biliyoruz. İçten içe, tam anlamıylabirkavrayışavakıfolacağımızısezinliyoruz.Halabugüzelolgulara,garipgüçlerehayranlıkduyuyoruzamaartıkbiçaredeğiliz..."

Elektriğin vemanyetizmanın gizemli etkileyiciliğinin, "doğadaki güçler

arasındaeşibulunmayan,görünürdedualkarakteri;çekimi, iticigücüverotasyonuyla, gizemli etmenlerin ilginç hareketliliğiyle" insan zihninietkilediğinivehareketegeçirdiğinisöylüyordu.

Amatümbunlarnasılaçıklanabilirdi?

"Göksel nesneler gibi eksenlerinde hareket eden ve fırıl fırıl dönen,gözle görünmeyen bir dünyaya ait olan atomlar, moleküller dönerkenmuhtemelenberaberlerindestatiketerde,birbaşkadeyişlestatikyükdetaşımaktadırlar.Bubanagöreenaklayakınaçıklamadırvearaştırmalarınçoğundan da bu sonuç çıkmaktadır. Moleküllerin ve eterlerinin dönüşüeter gerilimini ya da elektrostatik gerilimi, ortaya çıkartmaktadır; etergerilimlerinin eşitlenmesi diğer hareketleri ya da elektrik akımlarını veyörüngesel hareketler de elektro ve sürekli manyetizma etkileriniyaratmaktadır."

Aynı uzman grup önünde, endüstride devrim yaratan ve çokuzaklardaki evlerin bile aydınlatılabilmesini sağlayan enerji sisteminitanıtmasının üzerinden üç yıl geçmişti. Şimdi de hayretler içindeki aynıtopluluğa ışık ve elektriğin doğası üzerine yürüttüğü araştırmalarınıanlatıyordu.

Konuştuğu kürsü, içi gaz dolu tüplerden yayılan ışıkla çok çekici birtarzda aydınlatılmıştı, bazılarının parlaması için fosfor, bazılarında dauranyumkullanmıştı.Bunlar bugünkü floresan lambaların öncüleriydiler.Teslabunlarınpatentinialmayıyadapiyasayasürmeyihiçdüşünmemişti;gerçektendepazaraancakelliyılsonraçıkacaklardı.Söyleviçintüplere,tipik bir şekilde, isimler takmıştı. Bunlar arasında yalnızca ünlü biliminsanlarınınadlarıyoktu,bazılarıünlüSırpşairlerinadlarınıalmıştı.

Bir masaya dönerek eline narin bir parça aldı. "İşte içindeki havakısmen boşaltılmış bir cam tüp. Onu elime alıyorum, bedenimin birparçasıyüksekgerilimtaşıyantellerdenbiriyletemashalindeveelimdeki

tüpdeharikabirşekildeyanıyor.Hangidurumdabırakırsambırakayım,nereye taşırsam taşıyayım, tutabildiğim sürece, yumuşak, hoş ışığıtükenmeyenbirışıltıylaparıldamayadevamedecektir."

Elindetuttuğutüpparıldamayabaşlayınca-diğergösterilerinyanısırabualternatifakımıngüvenirliğihakkındapolitikbirmesajdaiçermekteydi-"Profesör" Brown, Edison'un ajanı, izlemekten vazgeçecek ve hızlasalonu terk edecekti. Patronu bu inanılmaz olayı duyunca tırnaklarınıyemeyebaşlayacaktı.AmaPittsburg'dansırfbukonferansıdinlemekiçingelmişolanGeorgeWestinghouseöneeğilmiş,başınıbiroyanabirbuyanasallıyor,gülümsüyordu.

Bir sonraki gösterisi, gazların basıncı düşürülmüş ortamlarda yüksekiletkenliksergilediklerinikeşfettiktensonraicatettiği,yüksekfrekanslıbirenerji kaynağınabağlanmış telsiz, yadaelektrotsuz, deşarj lambalardı.Bunları,gösterdiğigibi,odada istediğinizyeregötürebilirdinizamaonlarürkütücü bir şekilde yanmaya devam edeceklerdi. Bunlar hiçbir zamanpratik amaçlarda kullanılmak üzere piyasaya sürülemeyeceklerdi amayeni alınmaya başlanan patentlerin de gösterdiği gibi, seksen yıl sonrabilebukonudakiaraştırmalarhepdevamedecekti.

SylvaniaGTEInternational'ınbaşmühendisiRolandJ.Morinsonralarışunlarıifadeedecekti:"Şundaneminimki,buışıkkaynaklarınınChicagoDünyaFuarı'nda(1893)Teslatarafındansergilenmesi,dahasonralarıD.McFarlan Moore'un floresan lambayı geliştirmesini ve bunları ticariamaçlı kullanıma açmasını teşvik etmiştir...", Uzun parmaklı, marifetlielleribirbaşkaparçayıkavradı.

"İşte tek bir tele bağlı havası alınmış bir ampul... Onu avucumaalıyorumveiçindekiplatintelgüçlübirakkorhalinialıyor.

"İşteanatelebağlanmışbirdiğerampul.Metaliksoketinedokunduğumandaiçifosforikışıklımuhteşemrenklerledoluyor.

"Ve işte, bu platformun üzerinde durduğum sürece yalıtılmış birdurumdayım; bu indüksiyon bobininin ikincil terminallerinden birisinedokunuyorum... ve gördüğünüz gibi hızla titreyen diğer ucundan ışıkhuzmeleriyayılmayabaşlıyor.

"Bu tel örgüden yapılmış iki levhayı bobinin terminallerine takıyorum.Yükünboşaldığıgeçit...ışıkseliformunualıyor."

Dinleyiciler zaman zaman görsel heyecanın onun için işe yararsonuçlar kadar önemli olduğunu düşünmeye başlıyorlardı ama hemensonraTeslaardıardına"işeyararolguları"dasunmayabaşlıyordugözlerönüne.

Örneğin, tek tele bağlı çalışan bir motor sergiliyordu, dönüş devresitelsizdi.

Ve sağduyu sahibi olmakla, lafı güzafa pabuç bırakmamakla övünenadamları, tamamen telsiz çalışabilecek motorlardan bahsederekbüyülüyordu.Boşluktakullanılmayıbekleyenenerjidensözediyordu.

"Bumümkün" diyordu, "bu tip 'telsiz' diyebileceğimizmotorlar, yoğunolmayan havada oldukça uzak mesafelerden iletim ile çalıştırılabilirler.Alternatifakımlar,özellikledeyüksekfrekanslıolanlar,yoğunluğuçokdaaz olmayan gazlar içinden dahi inanılmaz bir rahatlıkla geçmektedirler.Havanın yüksek katmanlarındaki yoğunluk azdır. Boşlukta birkaçkilometre yüksekliğe çıkabilmenin önünde yalnızca doğasında mekanikolan engeller var. Şuna hiç şüphe yok ki, yüksek frekans ve yağyalıtımının kullanılması ile elde edilebilecek devasa potansiyelle parlakdeşarjlar kilometrelerce az yoğunluklu hava içinden aktarılabilir veböylece yüz binlerce beygirgücündeki enerjinin yönlendirilmesi ilemerkezi kaynaklardan çok uzak mesafelerde olan motorlar ya dalambalar işletilebilir... Ancak bu projeden henüz bir olasılık olarakbahsediyoruz.Enerjiyibuşekildenakletmemizedegerekkalmayacaktır.

Enerjinakletmemizegerekkalmayacaktır.Kuşaklarsonramakinelerimizuzayın herhangi bir noktasından alacağı bir enerji ile işlemeyebaşlayabilecektir. Bu duyulmamış bir fikir değil... Bunu topraktan enerjialan Antheus söyleminden biliyoruz; muhteşem matematikçilerimizdenbirisinin düşüncelerinde buluyoruz... Uzayda enerji var. Bu enerji statikmidir, yoksa kinetik midir? Eğer statikse umutlarımız boşa çıkar; eğerkinetikse -ki bunun böyle olduğundan eminiz- o zaman insanınmakinelerini doğal değirmenler gibi çalıştırabilmesi yalnızca bir zamanmeselesidir..."

Tesla'nın şovunun yıldızı ise (daha sonraları İngiltere ve Fransa'dakiseminerlerinde de yer alacak olan) onun karbon lambası dediği,neredeysetamamıboşolan,altıinçlikvakumlubirtüptü.Araştırmalarıilebilimselkeşiflerdünyasındayepyenibölgelereseyahatediyordu.

Bu,yüksekfrekanslıakımkaynağınabağlıtekbirtelinucundakatıbirmetalmonte edilmiş cam bir küreydi.Merkezi "düğme" elektrostatik birşekilde çevredeki gaz moleküllerini cam küreye doğru hareketegeçiriyordu.Dahasonragerisingeridüğmeyedoğruçekiliyorlar,çarpıyorve onu ısıtıyorlardı. Ve her saniyede milyonlarca kere tekrarlanan buişlemsonucundadüğmeninakkorhalinegelmesineyolaçıyorlardı.

Kaynağın gücüne bağlı olarak, birçok maddeyi anındabuharlaştırabilen ya da eritebilen sıcaklıklar ortaya çıkabiliyordu. Tesladeneyi elmaslar, yakutlar kullanarak tekrarlamıştı. En sonundakarborundumun (karbon ve silikon karışımı) diğerleri kadar çabukbuharlaşmadığını ve kürenin içinde tortu bırakmadığını keşfetmişti.Böyleceicadınınadıkarbonlambasıolarakkalacaktı.

Akkor halindeki maddeden yayılan sıcaklık tüpün içindeki küçükmiktarlardaki gaz moleküllerine aktarılıyordu, bu sayede de Edison'unakkor lambası için harcananaynı oranda enerji ile yirmi kat daha fazlaparlaklıkeldeediliyordu.

Vücudundadalgalananyüzbinlercevoltlukyüksekfrekanslıakımlarlabirlikte, elinde akkor halindeki güneşin bir minyatürünü tutarak ayaktaduruyordu. Kozmik ışınlar olduğuna inandığı şeyi sergilemekteydi.Güneşin yüksek elektrik yükü taşıyan ve her biri yüksek hız nedeniyleenerji yüklenmiş küçük parçacıklar yayan akkor halinde bir kütleolduğunu düşünüyordu. Ama bir küre içine kapatılmadığı için güneş,ışınlarıuzayınderinliklerineyayılmalarıiçinbırakıyordu.

Teslatümuzayınbuparçacıklarladoluolduğunudüşünüyordu,dünyaya da diğer maddeler sürekli bu bombardımana maruz kalıyordu; tıpkıkarbon lambasındaolduğugibienkatımaddelerdahiatomik tozhalinedönüşüyorlardı.

Butipbirbombardımanınortayaçıkışlarındanbirişafakışıldamasıydı.Yöntemleri üzerine bir kayıt olmamasına karşın, bu tip kozmik ışınlarıtespitettiğini,enerjilerinihesapladığınıveyüzlercemilyonvoltlukbirhızlahareketettiklerinibulduğunuduyurmuştu.

Duydukları bu olağanüstü iddialarla gözleri iyice açılan seyircilerarasındakifizikçilervemühendislerdikkatkesilmişlerdi.Pekiamakanıtlarneredeydi?

Bugün güneşteki termonükleer reaksiyonların radyo dalgalarının vepartiküllerinin yanı sıra,X ışınlarının, ultraviyole, görülebilir ve kızılötesiışınların, güneşin yüzeyinde metrekarede 64 milyon wattlık (ya davoltamper)birorandayayılmasınayolaçtığıbiliniyor.

Elde edilen yeni bilgilere göre, kozmik ışınların çok çeşitli şekil veformda ortaya çıktıkları biliniyor. Partiküller yüksek enerji üretençarpışmalaryaptığındakozmikışınlaroluşuyor.Bunlaryalnızcagüneştendeğil,diğeryıldızlardan,novalardanvepatlayanyıldızlardanyayılıyor.

Dünyanınçevresindengeçmekteolanvemanyetiksahasınınetkisine

giren solar elektron ve protonlar Van Ailen radyasyon kuşaklarınıoluşturuyorlar.Görülebilenvegörülemeyensolarradyasyongezegenlerinyüzey sıcaklıklarını tayin ediyor. Tan yeri kızarıklığı (aurora) dayıldızlardan yayılan partiküllerin atmosferimizin üst tabakalarındakiatomlarlaçarpışmalarındankaynaklanıyor.

Tesla'nınkonferansındanbeşyılsonra,FransızfizikçiHenriBecquereluranyumtarafındanyayılangizemliışınlarıkeşfedecekti.MarievePierreCurie de uranyum atomları ve sürekli patlama halinde olan radyumüzerine yaptıkları çalışmalarla onun keşfini doğrulayacaklardı. Tesla,yanlışbirşekilde,kozmikışınlarınbasitçeradyum,toryumveuranyumunradyoaktivitelerinden kaynaklandığını düşünmüştü. Ama, "kozmik ışın"yani yüksek enerjili subatomik partiküller (atomaltı parçacıkları),bombardımanının diğer maddeleri radyoaktif bir hale getirebileceğikonusundakifikri,dahasonralarıIreneCurievekocasıFredericJoliot'unda1934yılındaortayakoyacaklarıüzere,tamamıyladoğruydu.

Tesla'nınyaşadığızamanlardakozmikışınlarhakkındakibuteorikabuledilemez görüldüyse de, bu alandaki çalışmalarıyla ünlenecek iki biliminsanıTesla'danilhamaldıklarınıbelirteceklerdi.Dr.RobertA.Millikan'ınkozmik ışınları yeniden keşfetmesi için otuz yıl daha geçmesigerekecekti. Bunların ışık gibi titreşimden kaynaklandığını yani yüklüparçacıklardeğilfotonlarolduğunudüşünüyordu.Bu,1940'lardaikiNobelödüllü bilim insanı arasında, Millikan ile kozmik ışınların, Tesla gibi,maddenin yüksek hızlı parçacıklarından oluştuğunu düşünen ve bunuispatladığınıiddiaedenArthurH.Comptonarasındabirsözdüellosununbaşlamasınanedenolacaktı.

Her ikisi deVictoria döneminin bilim insanlarının kendilerine bıraktığımirasasaygıduyuyordu.Fakatbilimingidişatıkozmikışınlarınherikisininde düşündüğünden çok daha karmaşık ve çeşitli olduğunu ortayakoyacaktı.

Tesla'nın Columbia College'da 1891 yılında yaptığı gösterideizleyicilerini büyülediği karbon lambası aynı zamanda elektronmikroskobunundaçekirdeğinioluşturuyordu.Yüksekgerilimesahip,telinaktif olan bir noktasından düzgün doğrular şeklinde yayılan elektrikliparçacıklar üretiyordu. Bu parçacıklar kürenin çeperlerinde,kaynaklandıklarımikroskobikbölgeninmodelinioluşturanfosforluimgeleroluşturuyordu.

Karbon lambasının ürettiği etkilerden biri de rezonanstı. Rezonansilkesini açıklarken Tesla sık sık şarap bardağı ve salıncak analojilerinebaşvururdu. Bir şarap bardağının keman sesi nedeniyle kırılmasına,kemanın havada yarattığı titreşimlerin bardağın titreşimleri ile aynıfrekanstaolmasınedenoluyordu.

Örneğinsalıncaktasallanmaktaolanyüzkilolukbiradamveonuancakyarımkilolukbirgüçleitmeyeçalışanyirmibeşkilolukbirçocukdüşünün.Bununla birlikte çocuk salıncağa her seferinde yarım kiloluk bir güçkatabilmeyi başarabildiği takdirde, en sonunda sallanan adamın fırlayıpgitmesiniönlemekiçindurmakzorundakalacaktır.

"İlke şaşmaz" diyordu Tesla, "tek yapılması gereken doğru zamandaküçükbirmiktardagüçilaveetmeyisürdürmektebaşarılıolabilmek."

BunedenleTesla'nınkarbonlambasınınatomparçalayıcısınınöncüsüolduğudadüşünülebilir.Havasıkısmenalınmışbirkürenin içerisinekatıkarbonudrum yerleştirerek, içeride kalan hava moleküllerininyüklenmesini ve böylece de telden kürenin çeperlerine doğru hızlayayılmalarını, daha sonra da tele geri dönmelerini sağlıyordu; sonuçtakarbon kürecikleri telde atomik tozlar haline dönüşüyor ve salınmaktaolanhavamolekülleri ilebirleştiklerindebudahadabüyükbirkırılmayayolaçıyordu.

"Frekans gerektiği kadar artırılabilse, camın mükemmel olmayan

elastikiyetinedeniyleortayaçıkankayıpdasözünüetmeyedeğmeyecekseviyelereçekilebilecektir..."diyordu.

1939 yılında California Berkeley Üniversitesi profesörlerinden ErnestOrlando Lawrence siklotron icadı ile Nobel ödülüne layık görülecekti.Açıklama şöyleydi: "1929 yılında Orlando Lawrence... bir Alman fizikçitarafındanyazılmışolanvevakumlubir tüptekipotasyumatomlarınabiryerine iki elektrostatik itme verildiğinde verilen voltaj uyarıncayükleneceklerinin iki katı enerji ile yüklendiklerini anlatan yazısınıokumuştu.Lawrenceşöyledüşünmüştü: İtme ikikatınaçıkartılabildiğinegöre, üç, ya da daha fazlasına da çıkartılamazmı?Sorun parçacıklaraher seferinde, salıncağı sallayan çocuğun yaptığı gibi momentumfazlasıylayükselenekadar,birazdahagüçlübiritmevermekteidi."

Lawrence, mumdan ve camdan oluşan bir partikül hareketlendirmemakinesiyaptı.Diskebenzeyenyapısı ilevakumluhücreciksadecebeşsantimetre genişliğindeydi. İçinde yarım kek kutularına benzeyen ve Dtabakaları denilen, iki elektrot bulunuyordu.Vakumlu hücreciğin dışındaise bir elektromıknatıs vardı. Elektriklenen parçacıklar ya da protonlarçokyüksekhızlaraerişenedeğinmanyetikbirsahaiçerisindedönüyorlar,daha sonra da dar bir akıntı halinde atomik kurşunlar gibi hücreciğindışına fırlatılıyorlardı. Lawrence'ın ürettiği ilk modele siklotron adıverilmişti çünkü protonları bir çember halinde döndürüyordu. Lawrencekısabirsüreiçerisindeprotonları1.2milyonelektronvoltlukbirenerji ileateşleyendahabüyükbirmodelinideüretecekti.

Tesla'nın aslında karbonun atomik yapısını parçalaması pek sözkonusu değil. Kendisi dahi içeride kalan gazların karbon teli şiddetli birşekilde etkilediğini ve akkor haline ya da katının plastiğe yakın birevresinedönüştürdüğünüdüşünüyordu.

Lawrence, Tesla'nın moleküler bombardıman lambasından habersizolabilirdi. Fakat şuna hiç şüphe yok ki Washington'daki Carnegie

Enstitüsü'ndeGregoryBreitveekibitarafından

1929 yılında yapılan atomparçalayıcı üretme çalışmalarından haberivardıçünkübugrupgereklienerjiyisağlamakiçin5milyonvoltlukTeslabobinikullanıyordu.Butipbirekipmanolmadanatomuparçalamakaslamümkünolamazdı.

Tesla'nın karbon lambasının, ya da moleküler bombardımanlambasının açıklamaları beş ayrı bilim topluluğunun kayıtlarındabulunabilir.Neyazıkkihiçbirtopluluk1890'larınbaşlarındaAtomÇağı'nınbuöncümodelininnasılkullanılabileceğihakkındabirfikirsahibideğildi.

Frederik ve Irene Juliot-Curie, Henri Becquerel, Robert A. Millikan,ArthurH.ComptonveLawrence;hepsideNobelödülüaldılar.VictorF.Hess1936yılındakozmikradyasyonukeşfettiğiiçinNobelödülünelayıkgörüldü. Bilim çevrelerinde adı geçen tüm bilim insanlarının çalıştığıalanlarda Tesla'nın öncülük ettiği en azından hatırlansa, adalet hiçolmazsabirnebzeyerinibulmuşolacaktı.

Çağdaşlarınınçoğu-belkidehepsi-Tesla'nınçalışmalarınıtamolarakanlamakta güçlük çekiyordu ama Tesla en azından birkaçının görüşalanlarını genişletebilmeyi başarmıştı. Ve bugün olduğu gibi, ozamanlardadaonuilkdefakeşfedenlergeçicibirçılgınlığakapılıyorlardı."Başarılıbiröğretmenolmaklakalmıyordu"diyordahasonralarıradyoyayaptığı eklemelerle ünlenen Edwin H. Armstrong, "aynı zamandadiğerlerinin aşılması güç sorunlar olarak gördüklerini, o geçici olarakgörebilecek bir hayal gücüne sahipti ve bu güç de büyük bir ilhamkaynağıoluyordu.Onundüşündüğühedeflerdenbazılarışuanbilehayaldünyasınınbirparçasıolarakkalmıştır."

İngiliz bilim insanı J. A. Fleming, Tesla'ya şöyle yazmıştı: "Büyükbaşarınıznedeniylesizibütünkalbimlekutlamakisterim...Bundanböylehiçkimsesizinbirincisınıfbirbüyücüolduğunuzdan:AlevliKılıcınHakimi

olduğunuzdanşüpheetmeyecektir."

BudönemdeardıardınaürünlerverenTesla'nınverimliliğineulaşmakmümkündeğildi.Çalıştığıbirdüzinealanda,baktığıheryerdebirşeylerbuluyordu (ama her zaman araştırmalarının kalbindeki elektrik ile, bugizemli nesne ile ilgili). Ona göre belirli fizik yasalarını hiçe sayantransandantalgüçlerinakımısözkonusuidi,modernteorideolduğugibi,belirlipartikülyasalarınauyanayrıparçacıklaryadadalgalardeğil.

Bununla birlikte, elektronun kendisi ancak 1897 yılında İngiliz fizikçiJoseph J. Thomson tarafından keşfedilecek olmasına karşın, beş yılboyuncaçalışmalarınımodernelektroniğinyolunuçizecekbirdoğrultudayoğunlaştıracaktı.

1831 yılında, Faraday mekanik enerjinin elektrik akımınadönüştürülebileceğini göstermişti. Daha sonra, Tesla'nın doğum yılındaİngiliz Lort Kelvin, Amerikalı Sırp'a mekanik yollardan üretilebilendendaha yüksek seviyelerde yüksek- frekanslı akım üretilebilecek yeni birkaynak bulma çalışmalarında ilham kaynağı olacak bir keşiftebulunacaktı.

Birkondansatörünyüküboşalırkenelektriğinbir levhadanbirdiğerinesu gibi aktığına inanılırdı. Kelvin bu sürecin daha karmaşık olduğunuortaya koymuştu. Yani elektriğin bir levhadan diğerine daha sonra dagerisin geri hücum ettiğini bulmuştu. Bu, elektrik yükü tamamıylaboşalana değin sürüyordu ve saniyede yüz milyonlarca defaya ulaşanyüksekbirfrekanstadalgalanıyordu.

Tesla Budapeşte'de döngüsel manyetik alanı kafasındacanlandırdığında, evreni, geniş bir oktav yelpazesinde yayılan biralternatifakımsenfonisiolarakhayaletmişti.Saniyede60devirli,düşükoktavlardaki bir notaydı. Daha yüksek oktavlardan birinde, saniyedemilyarlara ulaşan devir sayısı görülebilen ışık demekti. Düşük frekanslı

alternatif akım ve ışık dalgalan arasındaki geniş sahadaki elektriktitreşimlerini keşfetmesinin kozmik senfoniyi anlamasınıkolaylaştıracağınıdüşünüyordu.

James Clerk Maxwell'in 1873 yılında gerçekleştirdiği çalışma,görülebilen ışığın altında ve üstünde geniş bir elektromanyetik titreşimsahası-dahakısavedahauzundalgaboylarındakititreşimler-olduğunuortayakoyuyordu.Buteoriışıkyadaısıdandahauzundalgalarüzerineçalışan ve ilk insan yapısı elektromanyetik radyasyonu Bonn'da, 1888yılında üreten Alman profesör Heinrich Hertz tarafından test edilecekti.Hertz indüksiyon bobini ile yaptığı deneylerle bir manyetik sahanınvarlığını ispat etmişti. Aynı anda İngiltere'de Sir Oliver Lodge telefondevrelerindekiküçükelektrikdalgalarınıhesaplamayaçalışıyordu.

Hertz'in ekipmanı yetersizdi ve bobini hem kullanışsız hem detehlikeliydi.

Tesla ise daha farklı ve üstün bir şeyle ortaya çıkmak üzereydi:Saniyede33 bin devire (33 binHz.) kadar frekanslar üretebilen bir diziyüksek frekans alternatörü. Bu tip bir makine aslında uzak gelecektesürekli radyo dalgaları iletişiminin geliştirilmesinde kullanılacakalternatörlerin öncüsüydü ama Tesla'nın kendi amaçlan için halayetersizdi. Bu nedenle, Tesla bobini olarak anılacak hava özlütransformatörü yapmaya başlayacaktı. Bu transformatör, görece düşükvoltajlı yüksek akımı, yüksek frekanslı, yüksek voltajlı düşük akımadönüştürecekti.

Bugünhertürlüradyovetelevizyonsetindeşuveyabuşekildeyüksekvoltajkullanılıyor.Yüksekvoltajüretmektekullanılanbuaygıtkısasüredetüm üniversitelerin bilim laboratuvarlarında araştırma donanımı olarakkullanılmayabaşlayacaktı.Buaygıt,orijinalHertzdevresininzayıf,şiddetiçok düşük titreşimlerini dönüştürebiliyor ve istenilen büyüklükte devreeldeedilmesinisağlıyordu.BuçalışmaileTesla,Marconi'ninilkdeneyleri

içinbirkaçyılöncedenzeminoluşturmuşoluyordu.

Bu yüksek voltajlı cihazın tam anlamıyla havadan yalıtılmasıgerekiyordu,bunun içindeyağkullanılıyordu.Dahasonraki tümyüksekgerilimliveticariamaçlıekipmanlardadabuyöntemkullanılacaktı.Teslabobinlerdeki direnci azaltmak için her biri ayrıca yalıtılmış tellerdenoluşan şerit halinde iletkenler kullanacaktı. Genellikle araştırmalarındanbaşınıkaldırıpbuluşlarınınpatentinialacakzamanbulamadığıiçinbudakamuyamal olan bilgiler arasına karışacaktı.Daha sonraları bu buluşuLitzendraht"(şerittel")terimindenkısaltılmış"litztel"adıaltındapiyasayasürülecekti.

Daha sonra yüksek frekanslı akımlarda ihtiyaç duyduğu özelliklerikarşılayacak yeni bir dinamo geliştirecekti (bu sıkıştırılmış hava. ya dabuhar ile çalıştırılabilen valfsiz, tek silindirli birmotordu). Ulaştığı hızdaetkileyici bir şekilde sabit kalabiliyordu, bu sayede Tesla bumotoru 60devirli çokfazlı sistemine adapte ederek, eşzamanlımotorlar kullanarakvedişlileriniuygunşekildeküçülterekdünyanınalternatifakımkullanılanherhangi bir yerinde zamanı belirtmesi amacıyla kullanılabileceğinidüşündü.Bu,modernelektriklisaatinöncüsüolacaktı.KeşiftenkeşfedurdurakbilmedenkoşanTeslabuicadıiçindepatentalmayacaktı.

Bununladakalmayacak,yüzbinlercevoltlukyüksek frekanslıelektrikkullandığı tehlikeli deneylerinden edindiği tecrübe ile dünya için çokönemli olan bir şeyi daha keşfedecekti. 1890 yılında, yüksek frekanslıakımların insan bedeni üzerinde sağaltıcı bir değeri olduğunuduyuracaktı.Buişlemdiatermiadıileanılmayabaşlanacaktı.Bukeşifilebirlikte, Avrupa ve Amerika'da bundan öykünen pek çok ilk örneğintüreyeceği,çokgenişbirtıbbiteknolojisahasıdoğacaktı.

Radyo

Westinghouse'daki danışmanlık görevinin ardından, kendini telsiz-radyo çalışmalarına adayan Tesla yorgun düşmüş, kısmi hafıza kaybıproblemiyaşamayabaşlamıştı. "İlaçverilmiş"gibiuykudageçendönemsonaerdiğindeçocukluğununilkgünleridışındageçmişiyleilgilihiçbirşeyhatırlayamadığını farketti.Doktorlarındikkatealmamasıüzerinesorunukendizekasıylaçözmeyekararverdi.

Gecelerboyuncaçocukluğuhakkındakianılarıüzerindeyoğunlaşıyor,yavaş yavaş hayatını büyüteç altına almaya çabalıyordu. Bu açığaçıkarma işlemi sırasında annesi hatıralarında her zaman temel figürolarak beliriyordu. Onun yanına gitmek için karşı koyulmaz bir istekduymayabaşlamıştı.

"Buarzuodenlikarşıkonulmazbirhalegelmiştikitümişlerimibırakıpözlemimi gidermekte buldum çözümü.Ama laboratuvardan uzaklaşmakbana çok güç geliyordu ve geçmiş hayatımın tüm hatıralarını geriçağırmayıbaşaranakadarbirkaçaygeçmişti."

1891yılıbaşlarında,Avrupa'dabirdiziseminerteklifinikabuletmektezorlandığısıralarda,birgecebirhayalgördü.BuhayaldeParis'tekiHotelDeLaPaix'deydiveannesininölmeküzereolduğunuhaberverenbirnotalıyordu.

Tesla'nınyaşadığıbukısmihafızakaybıdönemiileilgili ilginçbirolaydaaraştırmalarısırasındatemasettiğiherşeyincanlanmayavehızlaileri

atılmaya başlamasıydı. "Deneylerimdeki en önemsiz noktaları dahi enküçük ayrıntısına dek hatırlayabiliyordum. Hatta sayfalarca yazı veformüllerçıkartabiliyordumbuayrıntılardan."

Annesinin sağlığı konusunda endişelenmesinin boşuna olmadığıortayaçıktı:Gospiç'tenannesininsağlığınıngerçektendekötüyegittiğinibelirten mektuplar gelmeye başlamıştı. Bu arada da dünyanın dört biryanından davetler, ödüller ve ziyarette bulunması veya konferansvermesi içinmektuplaralıyordu.EnsonundaParisveLondra'dangelenteklifleri, sonrasında doğrudan evine gitmeyi tasarlayarak kabuletti.Londra'dakiElektrikMühendisleriKurumu'ndaverdiğikonferansbilimdünyası için büyük bir olay olarak kabul edilecek ve İngilizler onunLondra'dakalmasınıisteyecektiler.

"Sir James Dewar, Kraliyet Topluluğuna bir konferans vermemkonusunda ısrar ediyordu. Kararlı bir insan olmama karşın bu büyükİskoçyalının ısrarları karşısında kolayca boyun eğmiştim. Beni biriskemleye sürüklemiş, önüme bir bardak koymuş ve içini yanardönerrenklerin tümünü içeren ve nektar tadında kahverengi bir içecekledoldurmuştu."

Dewar, onu hayrete düşürecek şekilde şunları söylemişti: "İşte şimdiFaraday'iniskemlesindeoturuyorsunveonuniçtiğiiçkiyiyudumluyorsun."Buşerefeondanbaşkahiçkimseninnailolmadığıkonusundaısraretmişvebuşekilde tartışmadanüstün çıkan taraf olmuştu.Fransızlar bir gündahabekleyebilirlerdi.

Bilim dünyasının üst tabakasının hazır bulunduğu, İngiltere KraliyetTopluluğu önünde verdiği seminer genç mucide daha da fazla övgüyağmasına yol açtı. O zamanlar Kraliyet Topluluğu'nun başkanı olanseçkin fizikçi Lort Rayleigh, temel keşifleri gün ışığına çıkarmayeteneğinden dolayı genç mucidi kendi çalışma yöntemini gözdengeçirmesikonusundasıkıştırmayabaşlayacaktı.

Tesla'yagelecekte tekbiraraştırmakonusuüzerindeyoğunlaşmasınıtavsiye ediyordu. Bu, tüm cevapları bir kerede bulmak isteyen bir biliminsanıiçinsıradışıbirfikirdi.

Tesla'nın çalışmalarını hayranlıkla izlediği Sir William Crookes da,seminerdensonraotelineyolladığımesajla,kendibedeninigaripelektrikefektlerindekullanmasınınbüyükbirilhamkaynağıolduğunubelirtiyordu.

"Sevgili Tesla" diye yazıyordu notta, "Siz tam anlamıyla birpeygambersiniz.Yenibobinimihenüzbitirdimancaksizinbanaverdiğinizküçük model kadar iyi işlemediğini gördüm. Korkarım ki fazla büyükoldu...Bir kutbundan tuttuğumdabedenimeyayılan fosfor, küçükolanınsağladığınınyanındasönükkalıyor..."

Gözlemci Crookes mucidin bitkinliğini fark etmişti, onu fiziksel vesinirsel bir çöküntünün eşiğinde olduğu konusunda uyarmaktaydı."Umarımenkısazamandayurdunuzundağlarındaalırsınızsoluğu"diyeyazıyordu. "Çok fazla çalışıyorsunuz ve eğer kendinize özengöstermezsenizçökeceksiniz.Bumektubacevapvermeyadabir kişiyidahagörmezahmetinekatlanmayınızveilktrenleyolaçıkınız."

Sir William haklıydı ama tavsiyesinin yerine getirilmesi Tesla içinimkansızdı.GençmucithemenYüksekPotansiyelveYüksekFrekanstakiAlternatif Akımlar ÜzerineDeneyler konulu semineri düzenlemek üzereParis'edoğruyolaçıktıveoradadaduyarlıelektroniktüpleriilegösterilerdüzenleyecekti.BudefaizleyicileriSocieteInternationaledesElectriciensveSocieteFrançaisedePhysiqueüyeleriydi.

Aynı ay içerisinde, Şubat 1892'de, Sir William Crookes, Tesla'nınsezilerinidoğruladı.Elektromanyetikdalgalarınuzaydatelsiziletişimiiçinkullanılabileceğinivarsayanbirmakaleyayınladı.

Son konferansını da kendisini ezen bir bitkinlik içinde tamamlayan

Tesla kendisini ivedilikle Hotel de la Paix'deki odasına atacaktı. Birhaberci annesinin ölmek üzere olduğunu bildiren bir telgraf mesajınıkendisine ilettiğinde baş aşağı yere çakılacaktı neredeyse. HızlaistasyonagittiveHırvatistan'adoğruyolaçıkmaktaolanbir treneatladı.Yolculuğun sonunda bir fayton buldu ve ölüm döşeğindeki annesininyanına tam zamanında vardı. Yıkılmak üzereydi ki istirahat etmesi içinevineyakınbirbinayagötürüldü.

"Orada çaresizlik içinde yatarken" diye anlatır güncesinde, "eğerannem öldüğünde ben onun yanında olamasaydım bana mutlaka birişaret gönderirdi diye düşündüm... Londra'da yeni dostum Sir WilliamCrookes ilebirliktebir arkadaşgrubundaspiritüalizmüzerine tartışırkende bu düşüncelerin etkisi altındaydım... İleriyi görebilmenin son kertemümkünolduğunudüşünüyordumçünküannembudehayaveözellikledeüstünsezgigücünesahipbirkadındı."

Tüm gece boyunca zihni beklentiler içerisinde kıvrandı ancak sabaherken saatlere kadar hiçbir gelişme olmadı. Hafif düşleri ya da"kendinden geçmeleri" sırasında "meleklere benzeyen bulutlar"görmüştü."Onlardanbirtanesibanasevgidolugözlerlebakıyorveyavaşyavaş annemin görünümünü almaya başlıyordu. Bu görüntü yavaşçaodanın içinden kaydı gitti ve kayboldu. Tam o anda anlatılamayacakkadarhoşvebirçoksesinoluşturduğubirşarkıileuyandım.Tambuandaartık emindim, bunu herhangi bir sözcükle açıklamak imkansız amaanneminöldüğübanamalumolmuştu.Vebudoğruydu..."

Bu görünürde transandantal izlenimlerinin dışsal nedenlerini bulmakonun için önemliydi çünkü hala insanların "etten makineler" olduğunuiddia eden teorisine inanmaktaydı. Aşağıdaki "açıklama" onungüncesindenalınmıştır:

"Kendimi toparladıktan sonra uzun süre bu garip olayın dışsalnedenleriniaraştırdımveneysekisonuçsuzçabalarımınüzerindenaylar

geçtikten sonra buna ulaşabildim. Ünlü bir ressamın birmevsimi tasviretmek için havada süzülen bir bulutu ve bunun üzerinde de melekleriresmettiğinikeşfettimvebubeniderindenetkiledi.Bubenimrüyamdakiile aynıydı, tek fark annemin benzerinin burada olmamasıydı. Müzik,yakınlardaki bir kilisenin korosununPaskalya yortusu için söylediği eskibirayinsarkışıydı;budaherşeyibilimselbirgerçeklikleaçıklıyordu.

"Bunlar uzun zaman önce oldu ve ben kesinlikle hiçbir temeleoturmayan psişik ve spiritüel fenomenler hakkındaki düşüncelerimideğiştirmek için en ufak bir neden bulamadım. Tüm bunlara inanmakentelektüel gelişimin bir parçası.Dinsel dogmalar artık kabul görmüyor.Ama her birey bir çeşit üstün bir güç inancına bağlanıyor. Hepimizinhareketlerimizi yönetecek ve doygunluğa ulaşmamızı sağlayacak birideali olmalı, ancak bu ideal maddesel bir şey değildir; maddeselliğiaşmamızı sağladığı müddetçe bu, inanç, sanat ya da bilim olabilir.İnsanlığın huzurlu bir şekilde varlığını idame ettirebilmesi için ortak birkavramınegemenliğinisürdürmesiesastır.

"Ruhbilimcilerin ya da spiritüalistlerin iddialarını destekleyecekherhangibirdelilbulmaktabaşarısızolurken,sadecebireyseleylemleringözlemlenmesi ile değil, aynı zamanda -daha da sağlam bir kesinlikle-genellemeler yolu ile, hayatın otomatizma okluğunu gönül rahatlığı ilekabuledebileceğimiispatladım."

Ne zaman arkadaşlarından, ya da akrabalarından biri bir başkasıtarafından incitilse, o bunu bir "kozmik" acı olarak nitelendiriyordu. Bu,tepkilerininbenzerolmasınanedenolacakbirşekildeinsanbedenlerininbenzer bir yapıda olmasından, aynı dışsal etkilere açık olmasındankaynaklanıyordu. "Çok gelişmiş bütünsel bir mekanizmaya sahip, çokduyarlı, dikkatli ve çevrenin değişen şartlarına uygun tepkiler veren birvarlığa"diyordu,"güçlübirmekanikduyubağışlanmıştırvebuduyuonundoğrudan algılanabilmesi çok güç olan tehlikeleri savuşturabilmesinisağlamaktadır. Ve o kişi denetim organları aşırı derecede bozuk olan

diğerleriilekarşıkarşıyakaldığında,buduyukendisiniortayakoyarveoda"kozmik"acıyıhisseder..."

Aslında mucidin yazılarında bu teorilerinden hiçbir zaman tamanlamıylatatminolamadığıaçıkçagörülüyor.

BuTesla'nınhayatındakitekönseziörneğideğildi.Amaobunlaraherzamanmekanikbiraçıklamagetirmeye,sezgiyledışsalolaylararasındabağlantı kurmaya çalışıyordu. Kız kardeşi Angelina da ölümcül birhastalıktan mustarip iken Tesla New York'tan, kız kardeşine işlerin iyigitmediğini düşündüğünü anlatan bir telgraf çekmişti. (RüyasındaAngelina'nın yükselip kaybolduğunu görmüştü.) Tesla'nın kuzeni SavaKosanoviç de Tesla'nın bu geleceği görebilme gücüne birçok kez şahitolduğunuamaonunbuolaylarüzerindedurmak istemediğinianlatır. "Oduyarlıbirinsandı,birşeylerinyolundagitmediğinihissederdiamabununmistikbiryanıyok."

"Herkesin dış etkilere tepki veren otomatonlar (robotsu insanlar) gibiolduğunu söylerdi" diye anlatıyor. "Ama onda sahip olduğu önseziyiolanaklıkılandışsalfaktörlerinkaynağındanaslasözetmezdi."

Kosanoviç'e, 1890'lı yıllarda Manhattan'da bir parti verdikten sonrabaşındangeçenlerianlatmıştı.KonuklardanbazılarıPhiledelphia'yagidentrene binmek için hazırlık yapıyordu. Tesla kapıldığı "kuvvetli birdürtü"nün etkisiyle konuklarının treni kaçırmalarını sağlamıştı. Ve trenkazayapacak,yolculardanpekçoğuağırbirşekildeyaralanacaktı.

Onagöre,annesiölümdöşeğindeykenyanınazamanındagidebilmesituhafbulunabileceközelliklerisayesindegerçekleşmişti.Başının,aslındadikengibivekapkaraolansağyanındakisaçlarınarasındabir tutamakbelirmişti.Oysayalnızcabirkaçaysonraeskihalinedönecektihepsi.

Annesininölümünü takipedenbirkaçhaftaboyuncakendisidehasta

yatmıştı.Ensonundaayağakalkabildiğinde,akrabaziyaretiiçinBelgrat'agitti.Dünyaçapındakazandığıünsayesindehoşkarşılandı;buradandaZagreb'eveBudapeşte'yegeçti.

Daha çocukken Tesla, yağmur ile yıldırım arasındaki ilişkiye hayrankalmıştı. Anavatanının dağlarında seyahat ederken de, bir bilim insanıolarakonuderindenetkileyenbirdeneyimyaşayacaktı.

"Yaklaşan bir fırtınadan korunacak bir yer arayışındaydım" diyeanlatıyor sonradan. "Kara bulutlar gökyüzünde asılı kalmışlardı amanedenseyağmurdüşmekbilmiyordu;nedensonrabirdenbirebirşimşekçaktı ve sağanak boşaldı. Bu gözlembeni düşünmeye sevk etti. Bu ikifenomenin, neden etkileşim içinde ve birbirleri ile yakından bağlantılıoldukları açıktı. Düşüncelerim beni şu sonuca götürdü: Yağmurundüşmesinihızlandıranbirsebepolarakelektrikenerjisisinçevreseletkisio denli büyük değildi. Yıldırımın işlevi daha çok hassas bir tetiğinkigibiydi.

"Bunun arkasında muazzam bir başarı gizleniyordu. Gerekenözelliklerdeelektrik fırtınalarıüretebildiğimiz takdirde, tümgezegeninveüzerindeki iklimin şartlan dönüştürülebilirdi.Güneş okyanuslardaki suyuyükseltiyorverüzgarbunumükemmelbirdengekurulacakşekildeuzakbölgelere taşıyordu. Bunu istediğimiz yer ve zamana göredüzenleyebilecek yeteneğe sahip olduğumuz takdirde, bu muhteşemhayatvericişartlarıkontroledebilirdik.Kurakçöllerisulayabilir,göllervenehirleryaratabilir,sınırsızmiktarlardadevinimenerjisieldeedebilirdik."

Yıldırımlarıkontroletmek,onagöregüneşingücündenyararlanmanınenuygunyoluydu.

"İşin tamamlanması doğadakilerin yapısına uygun elektrik enerjisiyaratmaya bağlı" şeklinde düşünüyordu. "Bu olanaksızmış gibigörünüyorduamabendenemeyekararlıydım.

31Ağustos1892'deTheElectricalEngineerseçkinelektrikçiMr.NikolaTesla'nın Hamburg'dan, Augusta Victoria adlı buharlı bir gemi iledöndüğünüduyurdu.Annesininvefatınavekendisinin rahatsızlığınayerverdikten sonra şöyle denilmişti: "Tesla'nın çalışmaları öteki Avrupalıelektrikmühendislerininaraştırmaveincelemelerigibi,elektriktarihindekiyerinialdı;kendisinegösterilensaygıtümAmerikalıların,böylebirinsanınanavatanıolarakkendiülkeleriniseçtiğiiçingururlandığınıgösteriyor."

Bilim tarihine,1893sonbaharındaPhiledelphiaFranklinEnstitüsü'ndeve St. Louis National Electric Light Association'da radyo yayınlarınınilkeleriüzerineverdiğikonferanslarlayenibirivmekazandıracaktı.

Bunun ilk kezMarconi tarafından1895'debaşarıldığı iddiaedilsede,kamuoyu önünde gerçekleştirilen ilk radyo iletişim gösterisini Tesla, St.Louis'dedüzenleyecekti.

St.Louis'dekiseminerdeTesla'nınasistanlığınıozamanlaryirmisekizyaşında olan H. P. Broughton yapıyordu. Oğlu William G. Broughtonilerde, tarihi amatör radyo istasyonu W21R'yi işletecekti ve radyonun1976 yılında yapılan anma programında babasının kendisine anlattığıkişisel anılardan yola çıkarak, Tesla'nın St. Louis'deki tarihi gösterisineatıftabulunacaktı.

"Seksen üç yıl önce, St. Louis'de, Ulusal Elektrik Işığı Birliği yüksekvoltaj, yüksek frekans üzerine düzenlenen bir seminere sponsorlukyapmıştı" diyordu genç Broughton. "Kürsüde iki ayrı grup ekipmanınkullanıldığıbirgösteridüzenleniyordu.

"Verici grubunda, sahneninbir yanında, kutup tipi, yüksek voltaj, yağdoldurulmuş dağıtım transformatörü, Leyden kavanozlarından (Leydenjar:Elektrikdepolamakiçinkullanılan,incekalayfolyoileiçtenvedıştansarılmış, içinde metal bir çubuk bulunan cam kavanozdan oluşan biraygıt.HollandaLeiden'de icat edildiği içinbuadı almıştır.Ç.N.) duplike

birkondansatöre,birelektrikkutusuna,bobinevetavanadoğruyükselenbirtelebağlanmıştı.

"Sahnenindiğeryanındakialıcıgrubundadabenzerşekildetavandansarkanbirtel,Leydenkavanozlarındanduplikebirkondansatörvebobinvardıamaelektrikkutusununyerinivoltajuygulandığındaçağdaşfloresanlambalargibi ışıldayanGeissler tüpüalmıştı.Alıcıvevericiarasında isebağlantısağlayanherhangibirtelyoktu.

"Verici grubundaki transformatör çift ağızlı açık bir şalterden gelenelektrik enerjisinden besleniyordu. Şalter kapandığında transformatörvızıldamaya, inlemeye başlıyor, Leyden kavanozlarının levhalarınınkenarlarındahalelerbeliriyor,elektrikkutusugürültülübiryükboşalmasıileçatırdıyorvevericininantentelindengörünmeyenbirelektromanyetiksahaenerjisiuzayayayılmayabaşlıyordu.

"Aynı anda, alıcı grubunda, alıcı anten telinin topladığı radyofrekanslarıileGeisslertüpüışıldamayabaşlıyordu.

"Böylece telsiz doğmuş oldu. Beş kilowattlık bir vericiden bir telsizmesajıgönderilmişvebumesajdokuzmetreötedekiGeisslertüpalıcısıtarafındanalınmıştı...

"Buseminergösterisini icateden,yönetenveaçıklayankişi,dünyacaünlüdahiNikolaTeslaidi."

St. Louis'deki gösteri, Tesla'nın tabiatıyla tercih edeceği "dünyaçapında bir mesaj" içermemesine karşın çağdaş radyonun tüm temelprensiplerini içeriyordu:1.Biranten;2.Birhatbağlantısı;3. İndüktörvekapasiteyi içeren bir anten-hat bağlantısı; 4. Ayarlanabilir kapasite veindüktör(ayarlamaiçin)5.Birbirleriilerezonansiçindeolanalıcıvevericisetleri;ve6.Elektronik tüpdetektörleri. İlkyayınlarda,süreklidalgalarınalıcıya ses verebilmesi için titreşimli bağlantılar kullanılmıştı. Birkaç yıl

içinde elektrik kutusu vericilerinin sinyallerini algılamak üzere kristaldedektörler ortaya çıkacaktı. Bu, Edwin H. Armstrong, radyoyuamplifikatörlü-gücüartırılmış-sesçağınasokanaverejeneratifyadageribeslemedevrelerini icatedenedek ticari radyonunöncüsüolarakkabuledilecekti.Armstrongdahasonratümmodernradyoveradaralıcılarınıntemeli olan Superheterodyne Beatnote (değişik frekanslar üretebilmekiçin, gelen radyo sinyallerini vericinin kendisindeki sinyallerlebirleştirebilen bir alet. Ç.N.) devresini ortaya çıkaracaktı. ColumbiaÜniversitesi'ndelisansokurkenProf.MichaelPupin'inöğrencisiolan

Armstrong, Tesla'nın seminerlerinden ilham almıştı. Ama sonradan,Pupin'denetkilendiği içinmidirbilinmez,uzunsüre radyopatenthaklarıiçinTeslaileamansızbirsavaşagirenMarconi'nintarafınıtutacaktı.

Radyo'nun dünyaya kazandırılmasında, Tesla'nın yanı sıra, büyükemeğigeçenbirdiğerbilim insanıdaSirOliverLodge idi.1894yılındatelgraf sinyallerinin telsiz bir şekilde, Hetzyan dalgaları ile 150 metreuzağagönderilebildiğinigöstermişti.

İki yıl sonra genç Marchese Guglielmo Marconi, Lodge'unki ile aynıyapıdabirtelsizsetiileLondra'daboygösterecekti.Doğalolarakyarıştabaşı çekenler arasında pek esamisi okunmadı. Ancak Bologna'daTesla'nın1893yılı derslerindegenişbir şekilde sözettiği vebirçokdileçevrilen kitabında tanıttığı hat bağlantısı ve anteni kullanarak baştansavmabirkaçdeneygerçekleştirecekti.

Ocak ayında Tesla, Westinghouse'dan bir telefon aldı. Şirket,ColumbianExposition adıyla da anılan,ChicagoDünyaFuarı'nın enerjive aydınlatma ekipmanını kurma işini almıştı. Tüm şebekede Tesla'nınalaykonusuedilenveyerdenyerevurulanAC'sikullanılacaktı.

Buhaberhemiyiydi,hemdekötü.İyiydiçünküuluslararasıbüyükbirolayıbirvitrinolarakkullanabileceklerdi;kötüydüçünkübudünyadaonun

için en önemli şey olan işini bırakması anlamına geliyordu. Radyoaraştırmalarıtamdaenönemliveheyecanlısafhasındaydı.

"Fuarnezamanaçılıyor?"diyesordubüyükbirkorkuyla.

"1Mayıs'ta.Yapacaklarımıziçinhaylikısıtlıbirvaktimizvar."

"Pekala,BayWestinghouse"diyeyanıtladımucit.

Sevgili bobinlerine sırt çevirerek büyük şov için çalışmaya yollandı.Bilim camiasını hayrete düşürecek ve halkı büyüleyecek fikirler dahayolda zihnine akın etmeye başlamıştı. Bu teklifi geri çevirmesi de pekmümkündeğildizaten.

Birleşik Devletler böyle bir gösterinin düzenlenmesini hem istiyordu,hemdebunaihtiyacıvardı.BaşkanGroverCleveland,BeyazSarayiçinikincikezseçildiktenkısabirsüresonraülkebatıkbankaların, işsizliğinve iflasların çamuruna saplanmıştı. 1893paniği yoksul ile zengineaynısertlikte indirmişti şamarını. İnsanları,pekyakındaekmekkuyruklarındabeklemeye başlayacakları endişesinden uzaklaştıracak bir şeylergerekiyordu.

ColumbianExposition (KolombiyaSergisi)aynızamandaAmerika'nınkeşfedilişinin -bir yıl gecikmeliolmaklaberaber-400. yılı içinbir kutlamaişlevi de görecekti. Başkan Cleveland diğer Avrupa soyluları ile birlikteİspanya ve Portekiz kraliyet ailesini de davet etmişti. Aynı zamandaGeleceğin Şehri'ni ışığa boğacak, fıskiyeleri ve makineleri çalıştıracak,bayrakları ve flamaları gönderlere çekecek ve böylece muhteşemgösterinin başladığını duyuracak elektriği serbest bırakan altın anahtarıçevirmeyi de kabul etmişti.Doğrusu bu ana şalteri indirmek de cesaretisteyen bir işti. Beyaz Saray elektriğe 1891 yılında kavuşmuştu amabaşkanınelektrikdüğmelerinedokunmasınahiçizinverilmemişti.İhtiyatlıdavranılarak bu görev odacılara verilmişti; ne de olsa toplum Edison

tarafındanolasıbüyüktehlikelerekarşısürekliuyarılmaktaydı.

Fuar günü geldiğinde, şehir nefes kesici bir görünümdeydi. BaşkanCleveland'ın fildişi ve altından yapılma şaltere dokunuşuyla Işık Kulesimuhteşem bir parıltıyla ışıldadı. Işıklar uzayıp gitmeye devam ettikçeaşığadaki insanlardan çığlıklar yükseliyordu.Artık her yerdengeleceğinnabız atışı, alternatif akımın sesi işitiliyordu. Aydınlatma anlaşmasındaGeneral Electric'e nal toplatan Westinghouse bu kesin zaferin tadınıçıkarıyordu.

Mayıs ile ekim ayları arasında yirmi beş milyon Amerikalı, bilim,endüstri,sanatvemimarininensonharikalarınıgörmek içinChicago'yuziyaretetti.Buozamankinüfusunüçtebirineeşitti.

Ziyaretçiler ünlü Nikola Tesla yönetimindeki sergi salonlarına hücumediyorlardı. Yine beyaz boyunbağı ve kostümüne bürünmüş, yüksekfrekansdonanımıarasında,birbiri ardınaelektriklimucizeler yaratanbirsihirbazabenziyordu.Karanlıkbirköşedefloresantüplerivelambalarınınaydınlattığı bir masa duruyordu. Uzun tüplerden birisinin üzerindeTesla'nın büyük bir maharetle dökme cam kullanarak harf harf işlediği"Elektrikçiler, Hoş geldiniz" yazısı ışıldıyordu. Diğer ışıklar Helmholtz,Faraday, Maxwell, Henry, Franklin gibi büyük bilim insanlarınıonurlandırıyordu.Vetabiibilimdünyasından insanlarınadlarınınyanına,Yugoslavya'nınyaşayanenbüyükşairininadınıdakoymayıunutmamıştı:ZmajJovan.

Alternatif akımın nasıl işlediğini sergileyen gösterilerinin topladığı ilgiher gün giderek artıyordu. Kadife kaplı bir masanın üzerinde küçükmetalik nesneler - bakır toplar, metal yumurtalar- vardı ve bunlararalarındakiuzaklıksabitkalmaküzereyüksekhızlardadönüyorlardı.

Birosilatörebağlanmışilksenkronizeelektriklisaativedağıtıcıdeşarjbobinini sergiliyordu. İzleyiciler kullanılan teknolojiden pek bir şey

anlamıyorlardı ama dikkat kesiliyorlardı. Ve kendisini alev topunaçevirdiğindeinsanlarkorkuvemerakiçindehaykırıyorlardı.

Tesla'nın arkadaşı olan bir grup kadın New York'tan şirketin konuğuolarak fuara getirilmişlerdi. Tesla'ya kur yapıyorlar, dönme dolababiniyorlar ve Bayan Potter Palmer'ın (Chicagolu Bayan Astor -Nancy"Langhorne" ASTOR, Vikontes (1879-1964); İngiltere parlamentosununilk kadın üyesi.Ç.N.) yeni elektrikli fırını, fanı ve hatta elektrikli bulaşıkyıkama makinesi ile donatılmış -kadınların özgürlüğünü müjdeleyen-modelmutfağınbulunduğuKadınlarBinası'nıziyaretediyorlardı.

Fakatmuhtemelen kendilerini, yeğeni İspanyaKralıAlfonso'yu temsileden Prenses Eulalia'nın toplum içinde küstahça (!) sigara içtiğinigördüklerinde daha özgür hissedeceklerdi. Bu arada ilk fermuarı veEdison'un "sesleri kulaklara olduğu kadar görüntüleri de gözlerekavuşturan" Kinetoskop'unu (ilk hareketli film kamerasını) görmüşlerdi;aynızamandaManhattan'daverilenbirkonserintelefondanduyulancılızsesinidedinlemişlerdi.

Kalabalığın arasına karışan gazetecilerden biri Tesla'nın sergisiniizlemişvegazetesineşöylebiryazıgöndermişti:

"Bay Tesla'nın, elleri ile 200 bin volttan fazla akımlarda, saniyedemilyonlarcakeztitreyenveinsanıngözlerinikamaştıranışıklaradönüşenelektrik aldığı görülüyor... Kimsenin tekrarlamaya gönüllü olamadığı buetkileyici test bittikten sonra Bay Tesla'nın bedeninde ve giysilerindeışıltılarbirsürevarlığınıdevamettiriyor.Aslında,elektrostatikyüktaşıyanmoleküllerinhareketegeçirilmesi ilealevlerortayaçıkıyorve indüksiyonbobininin uçlarından taşan ve hiç bir şeyi yakmayan bu güçlü, beyaz,uçuk alevler gösteriyi cennet çayırlarında gerçekleşen bir mucizeyedönüştürüyor."

Mucidin bir gün kendisini tamamıyla bu zararsız alevlerle kaplamayı

planladığıyazılıyordu.Bu tipakımlarınkuzeykutbundaçıplakbir insanıısıtabileceğimvetedaviedicietkilerinindeuygulamaolanaklarıiçindeyeraldığınıiddiaediyordu.

Daha sonraları şunları söyleyecekti: "(Tıbbi diatermi) konusundaki ilkyayınlarım sel gibi yayılmış, çeşitli ülkelerde çok sayıda uzman bukonuda deneyler yapmaya başlamışlardı. Ünlü bir Fransız hekim, Dr.d'Arsonval de aynı keşifte bulunduğunu söyleyecek ve tartışmalareskisine nazaran daha da fazla alevlenecekti. Yurttaşlarınıonurlandırmaya fazlasıyla meraklı olan Fransızlar benim öncekiyayınlarımıhiçesayıpkendisiniAkademiüyesi ilanetmişlerdi.Tezlerimisavunmak için Paris'e gittim ve Dr. d'Arsonval ile görüştüm. Banagösterdiğihayranlıkelimikolumubağladığıiçinmaksadımdanvazgeçtim.Davranışları da kesinlikle ispatlıyordu ki açıklamalarım ona yolgöstermiştivegösterilerindedetamamıylabenimaletlerimikullanmıştı..."

Tesla, yüksek frekanslı alternatif akım bombardımanının dokulardayarattığı ısının, kireçlenmegibi birçok rahatsızlığı iyileştirdiğini bulan ilkkişi olarak (1891 yılında) tarihe geçtiyse de, yöntemin adı "D'ArsonvalTedavisi"olarakgeçecektitıpliteratürüne.Radyasyonuntıbbitedavilerdekullanılması hızla yaygınlaştı ve -başlarda diatermi, şimdilerde isehipertermia adı ile anılan- bu tedavi X ışınlarının, mikro dalgaların veradyodalgalarınınkullanılması ilekanserintedavisindedeuygulanmayabaşlandı.Kemikvedokutedavilerindedebuyöntemebaşvurulacaktı.

Tesla hayatı boyunca -kendi deyimi ile- "soğuk alev"in hem zihnirahatlatan hem de cildi tazeleyen terapötik bir değeri olduğuna inandı.Gerçekte düşük güçlü terapötik bir aygıtın sağladığı deşarjın ya dakoronanınadalelerdekihareketliliğiartırdığı,kandolaşımınıhızlandırdığıve aynı zamanda düşük yoğunlukta solunduğunda hafif bir uyarıcı etkiyaratan ozon gazı salgıladığı gözlemlenebiliyor. Doktor Maurice Stahl"psikosomatikbiretkininolduğunavesaltmekanikbiretkininötesindebir

şeylerinortayaçıktığına"inandığınısöylüyor.

Mucit elektrikli anestezinin de mümkün olduğunu düşünüyordu.Dersleri anlamada güçlük çeken öğrencileri etkilemesi için sınıflarınaltındanyüksekvoltajkablolarınıngeçirilmesinideönerecekti.NewYorksahnesindeoyuncularınsahneyeçıkmadanönceduygularınıkamçılamakiçinyüksekgerilimlisoyunmaodalarıhazırlayacaktı.

ColumbianExposition'da,aynızamandaözeltasarımlıyüksekfrekansbobinleri kullanılarak demir kalıpların ısıtılması ve kurşun ile kalayıneritilmesi tekniğini de açıklamıştı. Bu yıllar sonra çok büyük bir ticariönemkazanacaktı.

NewYork'takilaboratuvannıgönülsüzceterketmiştiamaChicago'dakifuar da onun için çok keyifli bir deneyim olmuştu. Aynı durumGeorgeWestinghouse içindegeçerliydi.Westinghouse,MakineSalonu'ndaACsistemi ile çalışan çeşitli ticari motorların ve aydınlatma-enerji üretimiamaçlı özel çift fazlı jeneratörlerin sergilenmesi ile meşguldü. Sisteminuygulanabilirlik sahasının genişliğini açıklayabilmek için dönel birkonvertörün çokfazlı bir AC'yi bir lokomotif motorunu çalıştırabilecekşekildenasılDC'yedönüştürüldüğünügösteriyordu.

Belki de Tesla hayatının en büyük gününü mekanik ve elektrikliosilatörlerini 25 Ağustos'ta Elektrik Kongresi'nde sergilediğindeyaşamıştı. Tanınmış bir editör ve elektrik mühendisi olan ThomasCommerfold Martin artık bilim insanlarının alternatif akım üzerineyürütecekleri araştırmalarını eksiksiz bir donanımla sürdürebilecekleriniyazmıştı. Aynı zamanda, böyle bir ekipmanın "armonik ve senkronizetelgraf sahasında ve "açılan geniş alandaki olanaklarda"kullanılabileceğinidesözlerineeklemişti.

Ünlü Alman fizikçi, Hermann Helmholtz, Elektrik Kongresi'ne Almanİmparatorluğu'nun resmi delegesi olarak katılmış ve kongrenin

başkanlığına seçilmişti. Tesla'nın yurttaşı Michael Pupin de kongreyekatılanlar arasındaydı ve sonradan şunları yazacaktı: "...ve bu konudatartışaninsanlarelektrikbilimininemeklemeevresiniaştığınıveelektriklialetlerinbilimdışıyöntemlereuygunolmadığınıgösterdiler."BusözleriileEdison'un, alternatif akımın güvenle kullanılamayacağı görüşünüreddetmişoluyordu.

Tesla New York'a kazandığı zaferlerle bahtiyar döndü. Kazandığıbüyük şöhret sayesinde eskiden muhatap olduğu genel suçlamalarınönünü daha rahat bir şekilde alabilecekti. Ticari taleplerden kurtulmayıistiyordu ama radyo ve diğer konularda yürüttüğü çalışmaları finanseedebilmekiçinbunlaraboyuneğmekzorundakalacaktı.

YüksekSosyete

WallStreet'e,aralarındaMorgan,J.D.Rockefeller,Vanderbiltler,E.H.Harriman,JayGould,ThomasFortuneRyangibiefsanevivediğerdahageçici ama aynı derecede renkli isimlerin bulunduğu maceracı tiplerhakimdi. Bazıları bir gün içinde serpiliyorlar, neden sonra baş aşağıoluyor, unutulup gidiyorlardı. Çoğu, yasallığı oldukça şüpheli yollardanticaret yapan bu kişilerin başı derde girdiğinde suçlu iadesi anlaşmasıbulunmayan başka eyaletlere kaçması gerekirdi. Kömür, demiryolları,çelik,tütünveyenibirsahaolanelektriküzerineticaretyapanlaryüksekfiyattansenetlerpazarlıyor,sivriliyor,köşeoluyorlardı.

Twain'e göre, sanayi devriminin hakimleri olan soyguncu baronlarınvaazları şöyleydi: "Para kazan. En kısa yoldan kazan. Kazanabildiğinkadar kazan. Eğer becerebiliyorsan namussuzlukla kazan; eğermecbursannamusunlakazan."

Borsanın kapanışıyla birlikte bütün para tacirleri soluğu Walfdorf-Astoriaotelindealırdı."WalfdorfCemiyeti"nekabuledilmekiçin"başarılı"olmak gerekirdi. Tesla da para babalarına yakın olmak için akşamyemeklerini düzenli bir şekildeburadayemeyebaşlamıştı.Elbetteonlarkadarzengindeğildiamayakışıklılığı,parlakgeleceğivezekasıilebüyükbirhazineyesahipmişgibiyaşamakonundahakkıydı.

Tesla da artık McAllister'ın, varlık ve toplumsal mevki sıralamasınıbelirleyenNewYork"400"listesininbirüyesiydi.Efsaneleştirildiğişekliyle

o"soğukbakışlı,zorgülümseyendevadamlar"lakendioyunsahalarındakarşılaşıyordu. Bilgisi takdir görüyordu, o da bunun tadını çıkarmasınıbiliyordu.AcabaodaEdisongibi kendisinin "Morgan'laştırılmasına" izinverecekmiydi?"Astor","Insull","Mellon"yada"Ryan'laştırılacak"mıydı?İcatlarını kim finanse ederse etsin işine burunlarını sokmalarından,kendisini kesin tahakküm altında bulundurmalarından yakayısıyıramayacaktı.Sistemböyleişliyordu,budamucidinödemesigerekenbedeldi.

Bazı aydın insanlar Tesla'nın tarihteki en büyük mucit olduğundan,Edison'dandahibüyükolduğundandemvurmayabaşlamışlardı.Doğrusubunun en büyük kanıtlarında biri de New York'ta ona karşı alınancephenin genişlemeye başlamasıydı. Bu cephede sadece Edison veçevresi yoktu, basının ilgisini onun kadar çekemeyenler velaboratuvarındaki heyecanlı gösterilere davet edilmeyenler de saflarakatılmayabaşlamışlardı.

Tesla hayatı boyunca birçok gazeteci, editör, yayıncı ve edebiyatçıarkadaş edinecekti. Seminerleri ona dünya çapında bir ün kazandırmışvedahao zamandanpek çokbilim kurumununarşivinde kendisine yerbulmuştuamabunakarşınhiçbirzamanakademikbiryayınekibinedahilolmamıştı.Doğrusu,Amerika'yailkayakbastığındazatenböylebiryayındayoktu.Büyüküçlünün,yanihükümet,sanayiveüniversitelerinkesiştiğinoktahenüzbirbiliminsanınaünkazandıracakdenliönemlideğildi.Amaişinrengideğişmeyebaşlamıştı.

Yalnız çalışanların devri geçmeye başlamıştı ama o yine de yalnızolmayı tercih ediyordu. "Bağımsızlar"ın son temsilcilerinden Edison,modernbilimeörnekolanbüyükendüstriyelaraştırmalaboratuvarları ilebirgeçiştipiteşkilediyordu.

Tesla'nın hayatı boyunca birlikte çalışmaktan hoşlanmamasının ikinedenivardı:Birincisidiğermühendislerinçoğununsabırsızdavranması

onu çileden çıkarıyordu, ikincisi de her türlü kontrol mekanizmasındannefretediyordu.

Eğer işbirliği yapabileceği bir kişi varsa o da ancak yönetim kurulubaşkanıolabilirdi.

Waldorftakikodamanlarnepolitikaylanedesanatlailgililerdi.Onlariçinönemli olan faizler, vergilerin durumu, ekonomik krizler ya da işçiayaklanmalarıydı. Diğer yandan, gazeteciler ve entelektüel hanımlarTesla'nın zevklerine daha çok uyuyorlardı.Çevresindeki bu yeni dostlarTesla ile zaman geçirmekten hoşnutlardı. Onun karizmatik ve güçlüyapısınınçekimalanınagiripfarklıbirevrendeseyahatediyormuşhissinekapılıyorlardı.

Bir güz akşamı gösterişli faytonu Tesla'yı Robert UnderwoodJohnson'ların 327 Lexington Bulvan'ndakı meşhur evlerine bıraktı.Faytonlar ve diğer gösterişli arabalar birbiri ardına evemisafir taşırkenark lambaları dondurucu havayı aydınlatıyordu. Kapının her açılışındaMozart'ın piyano konçertosundan birkaç ezgi yayılıyordu sokağa.Johnsonlarokadarvarlıklıbirailedeğildiamaşehrintümmilyonerlerini,milyarderlerini,fakirsanatçılarınıveentelektüelleriniaçıkgönüllülüklebiraraya toplamışlardı.NeRobert, nedeKathrinebilimdenanlıyorduamaherikisideTesla'nınbüyülügösterilerinebayılıyordu.

Oldukça etkileyici bir çifttiler. Robert dilbilimine ilgili, şiire düşkün vehazırcevaptı.Kathrinedeminyon,tatlıbirkadındıveannelikevhanımlığırolüiletatminolamayacakkadarzekibirkadındı.

Sanatçı dostlar edinmişlerdi ve sanata da canı gönülden bir ilgiduyuyorlardı. Johnson Century dergisinde yardımcı editörlük yapıyorduve kısa süre içinde baş editörlüğe de terfi edecekti. Evleri, eski dünyaşehirlerininkültürritüelleriniözleyenmedeniTeslaiçindoğalbircennetti.Yugoslavya'nın yoksul dünyasından Amerika'nın acımasız dünyasına

düşenTesla veMichaelPupin için bu ev sığınılacak bir limanolmuştu.Johnsonlar'ın evinde Tesla, Amerikan toplumunun kaymak tabakasınınyanı sıra Avrupa'nın ressamları, yazarları ve politik şahsiyetleri ile degörüşmeşansınıyakalıyordu.

1893 yılında, Thomas Commerfold Martin tarafından Johnsonlar'adavet edilmiş ve hemen kanı kaynayıvermişti. Kısa zamanda bu üçlüarasında yakın dostluk bağları kurulacaktı. Robert ve Katharinesayesinde Tesla resmi tavırlardan sıyrılabilmeyi, ön isimlerle hitapedebilmeyi,hattavehattaozamanlarındedikodularındanzevkalabilmeyiöğrenecekti. Tesla'nın çalışmalarını finanse edecek bir milyoner bulmaçabalarıüçlününfavorişakalarındanbirihalinegelecekti.

Beraberolmadıklarızamanbirbirlerine-bazengündeikiüçkere-notlaryolluyorlardı ulaklarla. Yıllar süren bu yazışmaların sonunda Tesla ileRobert'in birbirlerine gönderdiği binlercemektupluk bir arşiv oluşacaktı.Katharine'den - ona karşı hissettiği en derin duygularını açıkça yazdığımektuplarda bile hiç şaşmadan vurguladığı gibi- "Mr. Tesla"ya gidenmektupların sayısı da bundan aşağı kalmıyordu. Kısa bir süre içindeTesla muhataplarına takma isimler verecek kadar yakınlaşmıştı.Johnson'a,hayranolduğuefsanevibirSırpkahramanın,"LukaFilipov"unadıilehitapediyordu.Mrs.Johnsonda"MadameFilipov"olmuştu.Bunamukabil,JohnsondaSırpçaçalışmayabaşlamıştı.

Johnsonlar'dan Tesla'ya gelen davetler, mucidin o dönemlerde delidolu bir hayat yaşadığı izlenimini uyandırıyor. "HemenVanAllenler'dençıkıp Leggetler'e atla gel, gelebiliyorsan... " "Gel de Kipling'le tanış","Çabuk gel Paderewski'yi gör", "Baron Kaneko ile tanışmak istiyorsanhemen çıkıp gelmelisin..." Tesla Filipovlar'a verdiği cevaplarda aradasırada I. Nikola, G.I. (büyük mucit) gibi imzalar kullanıyordu. Bu tipşakalaryapabileceğipekfazlaarkadaşıyoktu.

JohnsonlarsayesindeTesladazenginavarelerinzamangeçirmekiçin

kabaca değerlendirdikleri ayrıcalıklardan nasibini alma şansınıyakalamıştı.RobertonaKarungibizenginDelmonicolar'ındüzenledikleriziyafetlerdensözetmişti.Buziyafetlere,kadınmisafirlerisevindirmekiçinpeçeteleriniçinegizlenenmücevherlerincinsinegöre,altın,gümüşyadaelmasyemekleradıveriliyordu.Bazensadeceheyecanyaşamakiçinyüzdolarlık banknotlara sarılan sigaralar elden ele dolaştırılıyor,tüttürülüyordu.

Bunlarakatılmamışsadabüyükmucitsosyetesayfalarında"YoksullukToplantıları"denilentuhafakşampartilerihakkındabirkaçsatırokumuştu.Butoplantılarzenginlerdenbirininkonağındadüzenleniyordu.Konuklarınpartiye kirli paçavralar içinde gelmeleri gerekiyordu. Pis bir yerdeoturuyorlar, üniformalar giyinmiş uşakların getirdiği konserve kutularıiçindeki biralardan içiyor, tahta kaplarda yemek yiyorlardı. Duyarlılık,CilalıTaşDevriinsanlarınınsahipolduğumeziyetlerdendeğildi.

Ama tercihler bir yana, zenginlik yine de insana oldukça çekicigeliyordu."Cebimdebirsentolabilmesiiçinöncepenceredendışarıavuçdolusuparaatabilecekkadarzenginolmamgerekiyor"diyorduTesla.

Osıralarda tabelasında "yangınakesinlikledayanıklıaileoteli"yazanGerlach'da kalıyordu. Bu göz alıcı olmaktan hayli uzak yere fitil oluyor,Fifth Avenue'daki altın kaplamalı Waldorf'da kalacağı günlerin hayalinikuruyordu.

Johnson'unmalikanesindeRobert'invekendisininçağlarınınenbüyükşairi olarak gördükleri Rudyard Kipling'in yanı sıra, yazar JohnMuir veHelenHuntJackson,besteciIgnacePaderewskiveAntonDvorak,primadonna Nellie Melba ve aralarında Senatör George Hearst'ın dabulunduğu bir dizi siyasi ve toplumsal kişilikle tanışma şansınıyakalamıştı. Bu tanınmış simaların yanı sıra ABD DonanmaAkademisi'nden henüz mezun olmuş yakışıklı bir genç olan RichmondPearsonHobsoniledetanışmıştı.

Tesla çoktan otuz yedi yaşına girmiş kozmopolit bir adamdı ve yenitanıştığıkişileronuokadardaetkilemiyordu.Amabu,oğlansıtavırlarıvekarabıyığıileoldukçazıtkaçangençsubaydançoketkilenmişti.Zekasınıkültürünün gücü ile birleştiren yağız bir eylem adamı olarak Tesla'nınhayallerindekiSırpkahramanıileHobsonpekörtüşüyordudoğrusu.

Hakkında dolaşan söylentiler arasında Tesla'nın bir homoseksüelolduğufısıltısıdayayılmayabaşlamıştı.Başkabirzamandayadaülkedebunun kariyerine pek etkisi olmazdı ama Viktorya dönemininAmerika'sında bunun ortaya çıkması onu alaşağı edebilecek bir felakethaline dönüşebilirdi. Dedikodulara metelik vermemesine karşın nedenevlenmediğisorulduğuzamanyoğunçalışmatemposunumazeretolarakgöstermek zorunda hissediyordu kendisini. Gel gör ki, bu o dönemintoplumu için kabul edilemeyecek bir lakırdıydı ve evlenmesi gerektiğiyollubaskılariyideniyiyeartıyordu.

BununlabirlikteTesla'nın fobileriyakın ilişkilerkurabilmektenuzakbirinsanolmasınanedenoluyordu.Yinedebirara,başkabiroteldesürekliikametetmesinekarşınHotelMarguery'ninlüksodalarındanbirinitutmuşve bir keresinde de Kenneth Sweezey'e bu odayı "özel arkadaşlarını"ağırlamak amacıyla kullandığını anlatmıştı. Her şeye karşın bu değişikyorumlaraaçıkbirifadeydi.Johnsonlaronubirçokkadınlatanıştırıyordu.Bunlarınkimigüzel,kimivarlıklı,kimideyeteneklihanımlardı.Bazılarıbuüçözelliğidetaşıyordu.Buhanımlarınbirçoğudaonatutuluyordu.

Ama o bütün teklifleri nazikçe geri çeviriyordu. Tabii bu aradagururunun bir hayli okşandığını da göz ardı etmemekgerekir.Johnsonlar'ageldiğindekapıdandışarısüzülenMozarttınılarınınuzun bir süredir akşam yemeklerinin favori partneri MargueriteMerington'ın çaldığı piyanodan yayıldığını fark etti. Ona duyduğuhayranlık ve düşkünlük diğer tüm kadınlara karşı hissettiklerinin önünegeçmişti.

Johnsonhemenyanınagelip,kendisiniFransıztarzıpahalıbirtuvaletgiymiş,uzunboylu,ciddigörünüşlü, takıolarakboynunaçiçek iliştirilmişgençbirhanımla tanıştırmayagötürdü.KızdönüpTesla'yıelagözleriylesüzdü. Tesla onu daha önce görmediğinden emindi ama bu gözleritanıyordu.Biraktrisolabilirmiydi?Kimbilir?

"Miss AnneMorgan" diye takdim etti Johnson. "Mr. Tesla." Ve onlarıbaşbaşabıraktı.

Mucidi başıyla selamladı ve dikkatini tekrarmüziğe yöneltti. Tabii ya.Gözleri ve gözü pek zekası babasınınkilerle aynıydı. Onu neredeysesiyahbirpuro içerkenhayaledebiliyordu.Johnsonkızcağızınonaabayıyakmış olduğunu söylemişti. Eğer bu doğruysa, kız açık etmemek içinoldukçakararlıdavranıyordu.KızokullarındaolgunlaşanduruşuTesla'yıetkilemişti.Çokzenginvebunarağmentatlıydıda.

Ama ne yazık ki inci küpeler takıyordu; Tesla neredeyse dişlerinigıcırdatmaya başlayacaktı. Onunla konuşmak için can atıyordu amainciler bunu olanaksız kılıyordu. Belki Robert ona gelecekte bir ipucuverme nezaketinde bulunurdu. ElisabethMalbury'ye sorarsanız Anne okadarelbebek,gülbebekbüyütülmüştükihepbirçocukolarakkalmıştı.AmaTesla'nındabukonudasöyleyecekbirşeylerivardı.Onagöregençkızpekyakındakozasını yırtacakgibiduruyordu.Dönüşümünü izlemekgerçektendeilginçbirşeyolurdu.

Anladığıkadarıyla,J.PierpontMorgan'ınkızıileevlenmekiçinhemenbir atılımda bulunmazsa Johnsonlar kendisine rahat yüzügöstermeyeceklerdi. Paraya ihtiyacı olan bir mucit olarak durumunhassasiyetinin farkındaydı. Kendisine sırılsıklam aşık olan bu gençkadına cesaret verecek bir harekette bulunmamalıydı, bununla birlikteduygularını incitmemek için son derece diplomatik davranmasıgerektiğinindefarkındaydı.

Müzikbiter bitmezhemendikkatleri üzerine topladı.Son zamanlardapartilerde çevresi kuşatılıveriyordu. Tann vergisi bir hitabet yeteneğinesahipbudahiilekonuşmakinsanlariçinoldukçacazipbirolaydı.Zengininsanların bilimsel eleştiriler getirmek gibi bir niyetleri yoktu, Tesla dabuna karşılık onların sıkıntılarını dağıtıyor ve bu arada fantezilerininuçuşmasınıntadınıçıkarıyordu.

O akşam çevresindekilerden izin istedi ve açık kalpliliğine hayranolduğu Marguerite'in yanına gitti. Performansı nedeniyle onu tebrikettikten sonra patavatsızca, "Söyler misiniz bayan, neden siz de diğerhanımlar gibi elmaslar ya da başkamücevherler takmıyorsunuz?" diyesordu.

"Bununpekdebir tercihmeselesiolduğunusöyleyemeyeceğim"diyekarşılık verdi Margueritte, "ama doğrusu elmas alacak kadar paramolsaydıdaonubaşkaşeyleriçinharcamayıtercihederdimyinede."

İlgiyle,"Pekiparanızolsanasılharcardınız?"diyesorduTesla.

"Kırlarda bir ev almayı isterdim, gerçi banliyölerden işe gidip gelmekpekdeişimegelmezdiama..."

Teslasamimiyetlegülümsüyordu.Mücevheristemeyenbuyeteneklivebüyüleyici kadına bayılıyordu. Kendisi de hiçbir zaman tek bir kravatiğnesiyadakösteklisaattakmışdeğildi.

"Ah, Bayan Merrington, milyonlarımı almaya başladığım zaman busorunu kökünden halledeceğim. Burada New York'ta büyük bir arsaalacağım,oradasizin içinbirvilla inşaettireceğimveçevresineağaçlardiktireceğim.Busayedehembirkırevindeoturuyorolacaksınız,hemdeşehriterketmekzorundakalmayacaksınız."

Margueritte gülüyor ve içten içe bunun bir teklif olup olmadığınıdüşünüyordu. Ama Tesla bunları sadece laklak etmek için de söylemiş

olabilirdi.

Mucidin yakın arkadaşlarından birinin söylediklerine bakılırsa,Margueritte sonradan Tesla'ya dokunabilmiş olan tek kadın olduğunuiddia edecekti. Arkadaşı buna pek de canı gönülden inanamamıştı.Tesla'nınMargueriteyadaherhangibirkadınlayakınbirilişkiyegirdiğinigösteren hiçbir kayda rastlanmamıştır. Aynı sırdaş Anne Morgan'ın dakendisini Tesla'nın "kollarına attığını" söylüyordu. Ama ikisinin arasındada arkadaşlıktan öte bir ilişki olduğunu gösteren herhangi bir kanıtbulunamamıştır. Her ikisi de paralel yaşam tarzları seçmişlerdi. Annekendi payına hayat dolu ve önemli bir kadın olmuştu. Adı birkaç ünlüerkekleberaberanıldıysada,aslaevlenmedi.

ToplumsalborçlarınıödemekiçinTesladaNewYork"400"ünevediğerdaha önemsiz ölümlülere ziyafetler veriyordu. Hazırlanması ile bizzatilgilendiğimasalardasadecekuşsütüeksikoluyordu.Hiçbirharcamadankaçınılmıyorduveavamdantekbirkişidahidavetedilmiyordu.

Böyle günlerin sonunda misafirlere tatlı olarak laboratuvarındadüzenlediğiözelcambazlıklarınısunuyordu.Ertesigündegazetelerdeenyeni kerametleri ile boy gösteriyordu. Bu gösterilere davet edilmeyenmeslektaşlarını sinir etmek için bundan iyi bir oyun da düşünülemezdihani.

Yinedehalakadınlarakarşıilgisizliğiağızdanağızayayılmayadevamediyordu.BirgünFransızbirmeslektaşı ileParis'tekiCafedelaPaix'deotururkenefsaneviSarahBernhart'ındaüyesiolduğubirtiyatrotopluluğuyakınlarındabelirmişti. Aktris cilveli bir şekildemendilini düşürüvermişti.Ani bir hareketle öne atılacak, yerdeki mendili sahibesine iade ettiktensonra Fransız bilim insanının hayret dolu bakışları arasında elektriküzerinegiriştikleritartışmayakaldıklarıyerdendevamedecekti.

İngiltere'de yayımlanmakta olan bir bilim dergisi Electrical Review'de

dahikendisinipaylayanuzunbiryazıyayınlanacaktı:"Mr.Tesla,Venüs'ünoğlu şehvet tanrısı Cupid'in oklarından kendisini kurtarabilir ama bizimkuşkularımızdevamedecektir.Bizkendisinehayranızvebirgünonundadoğru yolu bulacağından eminiz. Kadınlara duyduğumuz güven bir günonun da karşısına talihini döndürecek bir hanımefendinin çıkacağınainanmamızısağlıyor;onunheraçıdanhassasduygularınaolduğukadardehasına da uygun bu hanımefendinin karşısında bir gece vakti saatikide neredeolduğunuaçıklamaya çalışırkendüşünebiliriz Tesla'yı...Busıradişiliğinnedeniherneolursaolsun,budurumunortadankalkacağınıve genel olarak bilimin, özelde de Mr. Tesla'nın, böyle bir evliliğinsonucundadahadazenginleşeceğiniumuyoruz."

Abesle iştigal eden bu yazıyı kaleme alan işgüzar elbette kikehanetinin gerçekleştiğini hiçbir zaman göremeyecekti. Ama Tesla'nınbilim ve teknoloji hayatının zenginleşmesi dileği sonuçta onu hayalkırıklığına da uğratmayacaktı çünkü Tesla zaten baştan aşağı sıra dışıolankariyerininensıradışıdönemlerindenbirisinegirmeküzereydi.

Tesla'nıntalihiniaçacakbuolayınilkbelirtisiGeorgeWestinghouseilebir telefon görüşmesi yapacak olmasıydı. Şaşırtıcı olduğu kadar harikahaberleri vardıWestinghouse'un. Tesla bavullarını apar topar hazırlayıpNiagaraÇağlayanı'nagidenilktreneatlayacaktı.

AltYol,ÜstYol

Kısabirdönemeneredeyse 'bukadarıda fazla'dedirtecekkadarçokbaşarı sığmıştı. Yıllardan beri Edison ve Lort Kelvin'in alternatif akımıntehlikelerihakkındakikorkunçiddialarıilesarsılanNiagaraKomisyonuensonunda, Ekim 1893'de Niagara'ya ilk iki jeneratörü kurma şerefinin -kendisinin de tahmin ettiği gibi- Westinghouse firmasına verildiğiniduyurmuştu.

Amerikanendüstrisiniçokuzunbirsüredir ikiyebölenşiddetliakımlarsavaşıensonundaTesla'nınACsistemininveWestinghouse'unazmininzaferiilesonuçlanmıştı.BusonucavarılmasındahiçşüphesizkiChicagoFuarı'ndakieşsizgörselşölenlerininkatkısıbüyüktü.

Gazeteler vemühendislik dergileri Tesla'yı selamlıyorlardı. New YorkTimes onun Niagara Şelalesi girişimini olanaklı kılmak gibi "aslaunutulmayacak" bir şerefe ulaştığını yazıyordu. Bu başarı dünyabasınındadagenişyerkaplıyordu.MontenegroPrensionu'KartalNişanı'ile onurlandırıyordu. AIEE ise onu Elliott- Cresson madalyasına layıkgörmüştü.Ve yüce gönüllülüğü tutan Lort Kelvin onun "elektrik bilimineherkestendahaçokkatkıdabulunduğunu"söylüyordu.

Pek yakında alternatif akım New York'ta da tramvaylarınçalıştırılmasında, buharlı trenlerin elektrikle çalışır hale getirilmesinde,hattaEdison'unaltistasyonlarındakullanılmayabaşlanacaktı.

Buna karşın Tesla ve Westinghouse mağlupların saldırılarına maruz

kalmaya devam ediyorlardı. Şirket açılan yirmi dava ile uğraşmakzorunda kalmıştı -ki bunların arasında yüksekmahkemenin daha öncekararabağladığıbirdavadavardı.HepsindendeWestinghousekesinbirzaferleayrılacaktı.OnlardaGeneralElectricvediğerlerihakkındazabıttutturmuşvebundadabaşarılıolmuşlardı.Amabuncadavakamuoyununaklını karıştırmayavegeridemutsuz insanlarbırakmayabaşlıyordu.Birzamanlar Tesla'yı övmekle bitiremeyenler şimdi onu yerden yerevuruyorlardı.

Sonradan AIEE'nin genel başkanı olan ve o dönemi yakından takipedenB.A.Bahrendsahneyişöyletanımlıyordu:"Bilgisiz insanlardaimabir uçtan bir diğer uca sürüklenir dururlar. Tesla'yı, aşırı övgü ile halkkahramanıvekurbanıyaratacakşekildekutsayanbuadamlar,şimdideonuenacımasızcaalayaalanlararasınakatıldılar."

Bahrendbundamelankolikbirderinlikbuluyordu:

"NikolaTesla'nınmühendislikmesleğiileiştigaledenlerdenvehalktangördüğü bu nankörlük ve adaletsizlikten sonra içinde bulunabileceğidurumutasavvurdahiedemiyorum."

Sırtından bıçaklanmaktan ve boş atışmalardan usanan Tesla, NewYork'adönecekti.Artıkherzamankindendefazlakararlıydı,zamanınıiyideğerlendirecekvekendinitümüylebeklemekteolanyarımdüzinekadararaştırmayaverecekti.

Yüksek voltaj ekipmanları ile sınırsız olanaklar sunan etkiler eldeedebilmeyibaşarmıştı.Yapayşimşeğiyaratarakyalnızcahavadurumunukontroledebilmeklekalmayacak,telsizenerjinaklinideolanaklıkılacaktı.Ve bu da dünya çapında bir yayın ağı kurma çalışması ile çakışan birsonuçolacaktı.

Konikbirbobinsayesindebirmilyonvoltayakınbirgerilimeldeetmeyi

başardığında sevindirici sonuçlar birbiri ardına gelmeye başlamıştı.Yüksekvoltajeldeedebilmekiçinherseferindedahabüyükbirekipmankurmakzorundaolmadığını,iyibirtasarımlanispetenküçükveyoğunbirtransformatörledeaynısonucueldeedebileceğinihissediyorduiçteniçe.Buondabirsaplantıhalinialmıştıamatekproblemdebudeğildi.

OlağandışıbirdeneybiliminentemelyasalarınıhiçesaydığındaTeslakeyifli bir şekilde deneyi sonuna kadar götürüyordu. Bazen de oldukçasıradışısonuçlardoğuyordubundan.

Akımın vakumdan iletilmesini sağlayan radyo tüpünün ilk elektronikaygıtolduğusöylenebilir.BununilkörneğiEdisontarafından1883yılındaicatedilenvakumlambadır.EdisonEfektiadı ileanılanbuicadıEdison,Sir William Preece, J. A. Fleming, Tesla, Elihu Thomson ve J. J.Thomsongibibiliminsanlarınadevretmiştir.J.J.Thomsonbufenomeninnegatif elektriğin, ya da elektronların sıcak elementten soğuk elektrodageçmesisuretiileoluşanemisyonileortayaçıktığınıdüşünmüştü.

Yayınlanan radyo sinyallerini algılamaya çok elverişli olduğunudüşünen Tesla, vakum tüplerini geliştirmeye 1890'ların ilk yıllarındabaşlamıştı. Daha sonra yanında tam zamanlı olarak bir cam üfleyicisiçalıştırmaya başlayacak ve radyo araştırmalarında ve ışık üretimindekullanacağıbinlerceversiyongeliştirecekti.

Edison'un ve Preece'in çalışmalarını takip eden Fleeming, kullandığıhassasiyeti artırılmış kristal dedektörler ile Edison Efekti'ni radyosinyallerini algılamaya başarılı bir şekilde uygulayabilmişti. 1907 yılındada Lee De Forest Fleeming'in diyoduna bir elektrik şebekesi, ya dakontrol elementi ekleyerek - kendi deyimi ile- Audion'u icat edecek veböylecemodernelektronikbilimiyolalmayabaşlayacaktı.

Tesla da tüm bunlardan uzun bir süre önce elektrik yükünün gazlariçindeistenilenfrekanstailetilebildiğinikeşfetmişti.

"Frekansyeterikadarartırılabildiğitakdirdedeğişikbirdağıtımsistemiortayaçıkacaktır ki bugazşirketlerini yakından ilgilendirenbir konudur.Metalborununyalıtıcı, içinedoldurulmuşgazında iletken işlevigördüğübu sistem fosforlu ampulleri, belki de henüz icat edilmemiş aygıtlarıbesleyebilir.

Aslında Tesla'nın tanımını yaptığı, mikrodalga transmisyonunun biröncüsüidi.

Tesla,keşiflerininçizdiğiyoldaengörkemlikavramlarındanbiriniortayaatacaktı; "dünyevi gece ışığı" yani tüm dünyayı ve onu sarmalayanatmosferitekbirışıklandırmagibiaydınlatmanınbiryolu.Teorisinegöre,deniz seviyesinin çok üstlerinde bulunan gazlar, havası kısmen tahliyeedilmiş tüpler içerisindeki gazlarla benzer özellikler sergiliyordu. Busayededemükemmelbiryüksek-frekansakımiletkeniişlevigörebilirlerdi.Bufikiryıllarboyukafasının içindedönüpdolaşacaktı.Bunun,dardenizgeçitlerinin ve hava alanlarının geceleri daha güvenli olmasınınsağlanmasındakullanılabileceğinidüşünüyordu.Yadasokaklambalarınagerek, kalmadan şehirler aydınlatılabilirdi. Tek yapılması gerekendoğrubir şekilde atmosferin yüksek tabakalarına, on bin kilometre, belki dedaha az bir yüksekliğe yüksek-frekanslı akım aktarılması idi. Buyüksekliğe akımı nasıl verebileceği sorulduğunda bunun aslında pratikaçıdan zor olan bir işlem olmadığını söylüyordu. Asla pratikte testetmeden yöntemlerini ifşa etmezdi ve bu projesi de finansman yokluğunedeniilerafakaldırılacaktı.

Gazetecilerdeonusorgulamaktanvespekülasyonlaryaratmaktangerikalmıyorlardı.Bazılarımolekülerbombardımantüpleriniuzayaultraviyoleışın demetleri göndermek için kullanacağını, havayı uzak mesafelerdeiyonize edeceğini ve onu her türlü yüksek voltajı iletebilecek bir halegetirmeyi planladığını öne sürüyorlardı. Bu sayede istediği yüksekliğekadar uzanan bir yüksek frekanslı akım gönderebileceği iletken bir yolelde edebileceğini savunuyorlardı. Sonradan büyük (ve kötü talihli)

dünya-yayınkulesiLong Island'da inşaedildiğinde,üstplatformununbirdizi ultraviyole lamba alabilecek şekilde tasarlandığı görülecekti. Amabununamacıhiçbirzamanöğrenilemeyecekti.

Tesla daha sonra hem dünyayı, hem de atmosferin üst tabakalarınıelektrik iletkeni, aradaki hava tabakasını da yalıtkan olarak kullanmayıtasarladığı projesinden söz etmeye başlayacaktı. Bu kombinasyondevasabirkondansatörmeydanagetirecekti,yanielektriğidepolayanveboşaltan bir araç elde edilmiş olacaktı. Dünya yüzeyi elektriklendiğizamanyüksekhavatabakasıdaindüksiyonyoluileşarjolacaktı.YerküredolanveboşalanbirLeydenJar'adönüşecekti.Hemyerkürede,hemdeyüksekhavatabakasındaakımdolaşmasıatmosferiaydınlatacaktı.AmaTeslaakımlarınıyüksekhava tabakasınanasılgöndermeyi tasarlıyordu,bunubilemiyoruz.

1892'deLondra'da verdiği seminerlerde sevecenlikle, henüz yeni icatetmişolduğuçokduyarlıvetipikbirvakumtüpüaçıklamaktaydı.Yüksekfrekanslı akımın etkisi ile bu tüpten elektrostatik ve manyetik etkileregaripbirşekildehassasiyetgösterenbirışınyayılacaktı.Butüpileilginçdeneyleryapmafırsatınıyakalamıştı.

Ampul doğrudan tek bir tele bağlı bulunduğunda ve çevresindekendisine yakın hiçbir nesnebulunmadığında,Tesla ampule yaklaşarakışınınampulünzıtyanınagitmesinisağlayabiliyordu.Ampulünçevresindedolaşmaya başladığında da ışının hep zıt yöne doğru kaçtığınıgörüyordu. Bazen de ışın ampulün çevresinde çılgınca dönmeyebaşlıyordu. Küçük bir mıknatıs sayesinde, mıknatısın konumu iledönüşünhızınıazaltıpçoğaltabiliyordu.Amamıknatısaenduyarlıolduğunoktadaelektrostatiğedahaazduyarlılık gösteriyordu. Işındagörülebilirbirtepkiyaratmadanelinintekbirkasınıdahioynatamadığınıfarketmişti.

Tesla bunun, ışının her yöne eşit şekilde yayılmasını engelleyencamdaki bir eğrilikten meydana geldiğine inanıyordu. Heyecanla bu

aracın güç sahalarının doğasını araştırmada çok büyük faydalarsağlayabileceğineinanıyordu.

"Eğer uzayda ölçülebilir bir hareket meydana geliyorsa, bu araçsayesinde tespit edilebilir. Bu, atalet ve sürtünmeden bağımsız bir ışıkdemetidir"diyedüşünüyordu.

"Bunun telgrafta da faydalı uygulamaları olabileceğini zannediyorum.Böyle bir araç sayesinde Atlantik'in ötesine istenilen süratte mesajgönderilebilir çünküduyarlılığıodereceyüksekbir seviyedeki,enufakbir değişiklikten dahi etkilenecektir. Akıntıyı daha yoğun ve dar bir halegetirebildiğimiztakdirdesapmalarıfotoğrafadahikaydedilebilecektir."

Seminere şöyle bir yorumla nokta koyacaktı; "Bunun mucizevi yanışudurki,mevcutbilgivedeneyimçerçevesindedünyanınelektrostatikvemanyetik durumunu etkileyebilecek ve hiçbir şey değilse bile, zekayıtespitedebilecekbirdenemedahaöncehiçyapılmamıştı..."

Bunakarşılıkküçüktüpü,uzakmesafelerdemeydanagelenelektrikseldeğişiklikleri,yadaradyosinyallerinitespitedebilecekbiryapıdadeğildi.Bu bir merak konusu olarak kalacaktı. Tesla bunu bir dedektör olarakkullanmayı denediğinde, laboratuvar çalışması dışında kullanışlıolmadığınıgörecekti.

Ama bugün pek az şey bilinen biyolojik olaylarla bilimin ilgilenmeyebaşlaması ile birlikte Tesla'nın ilginç vakumu yeni bir ilgi odağı halinegelebilir. Örneğin, bedendeki otonomik fonksiyonların kontrolünde bio-geribeslemetekniklerindeuygulanabileceğidüşünülebilir.Yadabelkide,gizemli Kirlian etkisinin anlaşılmasında kullanılabilir. Tesla bobinininyüksek-frekans voltajlarıyla eşgüdümlü kullanılan Kirlian fotoğrafçılığıtekniğiileinsanaurasıüzerindekibilimselilgideyoğunlaşmıştır.Tesla'nın1890yılındakiaraştırmasıgöstermiştirki,yüksekfrekanslıakımlar,süperiletkenlik fenomenine benzer bir şekilde, iletkenmaddelerin üzerlerinde

ya da yüzeye çok yakın bölgelerinde hareket etmektedir. Kirlianfotoğrafçılığıileeldeedilenhalelerinde,yaşamformlarınıçevreleyenbirçeşit "taşıyıcı alan"ın modülasyonu sonucunda ortaya çıktığı önesürülmektedir. (Akupunktur noktalarının da bu tip enerji alanları ilebağıntılıolduğudüşünülebilir.)

New York'a döndükten sonra Tesla neredeyse bir münzevi hayatıyaşamaya başlamıştı. Ancak en yakın dostları onu laboratuvardan alıpçıkarabilecek bir toplumsal bağ işlevi görebiliyordu. Gece yarısıeğlenceleri ve şovları sona ermişti. Robert ve Katharine Johnson onuniçin endişelenmeye ve sürekli çalışmanın ve eğlenceden bu denli uzakdurmanın çöküntüye yol açabileceği konusunda onu uyarmayabaşlamışlardı.

Katharine için de 1893 kışı, bu çok alıştığı yoldaşı olmadan geçmekbilmiyordu. Buz gibi bir ocak günü, bir jestine cevap olarak Tesla birdemet çiçek yollamıştı. Tesla Profesör Crookes tarafından kalemealınmışbirmakaleyigönderebilecekkadarkendisinezamanayırabilmişti.YazıCrookesradyometresiüzerineydi.Bu, içindekihavatahliyeedilmiş,birampuliçindedönenveısıileçalışanbirdeğirmendiveTesla'yagöre"dünyanınengüzelicadı"ydı.

Bilim ilgilendiği konuların başını çekmese de Katharine bundan çoketkilenmişvememnunolmuştu.FırtınalıbirşubatgecesiRobert'lebirlikteşöminenin karşısında oturuyorlar ve sıkılıyorlardı. O an Katharine elinekalemikağıdıalarakTesla'yabirnotyazdıveulağıileyolladı:"Bufırtınalıgünlerdeneler

yapıyorsun Allah aşkına? Biz bu akşam, mesela saat 9'da ya daakşamyemeği içinsaatyedidebirAllah'ınkulugelip,bizineşelendirmelütfundabulunurmuacabadiyedüşünmekteyiz.Ateşinkarşısındaoturupduruyoruz,gerçi çok rahatızama ikibizim içinçokküçükbir sayı.Kafadengi olması için sayının mutlaka üçe çıkması gerekiyor, hele hele

'yurdumda'karyağıyorken.Oharikamakinehazırdurumdamıvesendeyarın o fotoğrafçıların, flaşların, Juno'nun ve tüm o diğer tanrı vetanrıçalarıncurcunası içinhazırmısınbakalım?Geldeanlatbizebiraz.Seni7'deyada9'dabekliyoruz."AmaneyazıkkimakinehazırdurumdadeğildiveJohnsonlar,enazKatharinekadarRobertda,hayalkırıklığınauğrayacaklardı.

Daha sonraları, 1894baharında ise, Tesla'nın deneyleri Johnsonlar'ı,Joseph Jefferson'u, Marion Crawford'u ve Twain'i laboratuvarına davetedip, "bedenlerinin içinden yüksek-voltaj kıvılcımları geçirecek" ve gazlıtüplambalarıileçekilecekilkfotoğraflarapozverdirecekdenliilerlemişti.

Bütün hayatını bilime adamış olmasına karşın, Johnson'un CenturydergisineünlüSırpşairZmajJovanoviçüzerinebirmakaleyazabilecekvakit de bulabilmişti. Ertesi bahar da, yine aynı derginin sayfalarında,kendisiningözdekahramanıLukaFilipovhakkındayazdığıbirmakalesiyayımlanacaktı.

Aynıyıldahaileribirtarihte(30Eylül1894),NewYorkTimes'danJohnFoord'a kendi elektrik teorisini açıklayan ve bununla birlikte elektriklambalarındaenerjininyüzdedoksanınınboşaharcandığı,gelecektenetelli,nedetelsizenerjinaklinegerekkalacağıfikrinisavunanbirmakaleverdi. "Bu odanın ortasındabirmakine yapabilecek kadar" diyordu, "vebumakineninbaşkabirşeyledeğil,çevremizdeharekethalindekienerjiileçalıştığınıgörebilecekkadaruzunyaşamakistiyorum."

Hayatının bu en verimli döneminin aynı zamanda en mutlu dönemiolduğunu tahminedebilmek içinmüneccimolmayagerekyok.Yaklaşanfelaketinizlerihenüzhayatınıaltüstedemiyordu.

Halaaynı tabelada,aynıduyurununyazılıolduğueskipüsküGerlachotelinde kalıyordu; antetli bir kağıda, alacalı bulacalı hitap şekliyleKatharine'inyemekdavetiniensonundakabulettiğini,şöyleyazmıştı:

"Delmonicolar'daki yemek dahi benim için fazla hızlı bir hayat tarzınıifade ediyor ve öyle sanıyorum ki, basit alışkanlıklarımdan vazgeçmekdurumundakalırsamşiddetlibirazap içindekalacağım.Bunun tekçıkaryolunun davetleri geri çevirmek olduğunun farkındaydım ama öylesanıyorumki, -EastHampton'ayapmayıplanladığınızkampgezisinedekatılamayacağımıgözönünealırsak-pekyakında,sizlerinyarenliğindenaldığım büyük zevk benim için bir hayal dahi olamayacaktır. İşte bunedenledir ki, her türlü muhtemel tehlikeye göğüs gererek ve bununbilincinde olarak, bu akşamki yemek davetinizi kabul etmek yönündekarşıkonulamazbirarzuduyduğumusizlerebildirmekisterdim.Hertürlüneşeninvebunlarıtakipedebilecekhernevihüznünfarkındaolarak,herzaman..."

1893TemmuzundaEastHampton'dakiKatharine'denkendisini"umutlabekleyennazikarkadaşlarınaböylesidüşkırıklıklarıyaratıcı,soğukkanlıtelgraflar" gönderdiği için azarlayan cilveli bir mesaj alacaktı. Ayrıcaşunları da eklemişti sözlerine: "Benim 'yurdumda' hiç kimse, kendilerinikazandığı onurları ile mutlu etmesini bekleyen arkadaşlarına karşı bukadar acımasız davranmaz. Ama bunca nazik ve mutlu bir kişi birarkadaşı reddedemez, ancak onun da kendisi kadar bahtiyar olmasınıdileyebilir. Bu kişi'ye benim 'yurdumda' dost denilir." İma ettiği onurlarColumbia Üniversitesi'nden aldığı 'doktor' unvanı ve Sırp Kralı'nınkendisinebahşettiğiSt.SavaNişanıidi.

Kısa bir süre sonra Katharine her zamanki taktiğini değiştirecek veTesla'yı, beyefendi arkadaşlarından birinin daha davetli olduğu biryemeğedavetedecekti.AmaTesla'nınkesin(vebelkide ihtiyatlı)yanıtıdeğişmeyecek, davetlinin herkesin seveceği bir bayan, örneğin MissMerington,olmasıhalindefikrinideğiştirebileceğinibildirecekti.

Bir yaz ve arkadaşlarını hemen hiç görmediği bir kış daha geçmeküzereydi.Yoğunbir tempo ilevekararlılıklaçalışmayadevamediyordu,zaman zaman deneyleri hiç umulmadık yönlere sapıyordu ama böyle

zamanlarda da gülümseyerek, Lort Rayleigh'ın uzmanlaşma hakkındaverdiğiaçıktavsiyesinihatırlıyordu.

Sonrabirdenbire felaketkamçısınışaklattı.13Mart1895sabahısaat2:30'da,33-35SouthFifthAvenue'daki laboratuvarındayangınçıkmıştı.İçinde bulunduğu altı katlı bina yerle bir olmuştu, hasar ölçülemeyecekdenlibüyüktü.KendisininveasistanıKolmanCzito'nunbüyükemeksarfederekyaptıkları deneyaletleri bulundukları dördüncükattan ikinci katainmişler,erimişhurdametalyığınınadönmüşlerdi.

Hiçbir şey sigortalı değildi. Olsa bile kayıpları telafi edilemezdi. Birmilyon doların bile deneylerinin sonuçlarını geri getiremeyeceğinisöylüyordu. Omuzları çökmüş, bitap ve üzgün bir halde sabahın ilkışıklan ile birlikte laboratuvarından artakalanların yanından ayrılacak venereye gittiğini, zamanın nasıl geçtiğini fark etmeden, düşünmedensoğukNewYorksokaklarınıarşınlamayabaşlayacaktı.Johnsonlartelaşlaonusıksıkgittiğiyerlerdearamayakoyulmuşlardı.

Dünyanın dört bir yanından gazeteler trajediyi duyuruyorlardı: "Biryaşam boyu süren çalışmanın meyveleri kül oldu." "Dahinin alın terisilindi gitti." Londra'da yayınlanmakta olan Electrical World en büyükkaybınmucidinbedenselçöküşüolduğunuyazıyordu.NewYorkSun'danCharles A. Dana ise en büyük takdiri dile getiriyordu: "Nikola Tesla'nmlaboratuvarının içindekiharikalarlabirliktemeydanagelenyıkımı,kişiselbir felaket olmaktan çok uzaktır. Bu, bütün dünyanın talihsizliğidir. Şukadarınısöylemeklekesinlikleabartmışolmayacağız:Budünyaüzerindeyaşayanlar arasında bu genç beyefendi kadar insanlık için önemli olankişilerinsayısıbirelinparmakları,belkidetekbirparmağıkadarazdır."

Radyo,telsizenerjinaklivegüdümlütaşıtlaryadasonradanXışınlarıolarak anılacak efektler konusunda ve endüstri için büyük önemtaşıyacaksıvıoksijenkonusundakiçalışmalarındageldiğinoktayı,ancakyakınasistanlarıbilebiliyorlardı.Muhtemelenilkkattakibenzinnedeniyle

çıkan yangın sırasında bütün binanın patlamasına yol açan da bumaddeydi.

Ensonunda,yangınınertesigünüKatharinetarafındankalemealınanduygusal bir mektup Tesla'ya kadar ulaşabilecekti. Onu her yerdearadıklarını ve bu "telafi edilemeyecek kaybı" yaşarken ona destekolabilmeyiumduklarınıyazıyordu.

"Sankiyeryarıldıdaiçinegirdin...Lütfensenigörmemizeizinverkibukorkunç düşünce zihinlerimizden şilinsin" diye yalvarıyordu. "Bugün bufelaketin boyutlarını daha içten idrak ettim ve gittikçe artan endişemnedeniyle, sana mektuplarla iletemeyeceğim gözyaşlarımı dökmektenbitapdüştüm,sevgilidostum.Nedenhemenbizegelmiyorsun-belkisanayardım edebilirdik, sana destek olamayacak kadar şefkatten yoksunolduğumuzudüşünme..."

Davetleriniyanıtsızbırakanbugaripadamınhayatınıvemutluluğunubukadarçoketkilemesionuniçinsorundeğildi.

YanlışBirKarar

Tesla ününe rağmen iflasın eşiğine gelmişti. Sahip olduğu tümbirikimini yanan laboratuvardaki araştırma gereçlerine yatırmıştı.Amerika'daki alternatif akım patentlerinden hiç telif hakkı alamıyordu.Westinghouse'danaldığımaaşdakesilmişti.Tekgelir kaynağı çok fazlımotor ve dinamolar için Almanya'dan gelen telif hakkı ücretiydi, bu dalaboratuvarınıyenidenkurmasınayetmiyordu.

İçinedüştüğüdurumarağmenyılmayacaktı.Araştırmalarınındetaylarızihnindekayıtlıolduğunagörebufelaketherşeyinsonudeğil,ancakbirgerilemeolabilirdi.

Yardımına Uluslararası Niagara Komisyonu finansörü Edward DeanAdams yetişti. Adams mucidi daha önceden tanıyor ve dehasınahayranlıkduyuyordu.AdamsTesla'ya,araştırmalarınadevamedebilmesiiçin500bindolarsermayelibir şirketkurmayıve100bindolarlıkhissehibeetmeyiteklifetti.Başlangıçiçinmucit40bindolaralacaktı.

Tesla labotuvar için uygun yeri bulmakta gecikmedi. East HoustonSokağı46numaradabulduğuyerehementelefonbağlattırdıvekaybettiğimakineleri sağlamak için Westinghouse ile görüşmeyebaşladı.Westinghouse'unPittsburgmerkezininyöneticisiAlbertSchmid'eşunları yazmıştı: "Eğer olanaklarınız ölçüsünde mümkün olan en kısazamanda gerekli olanları gemiye yüklerseniz büyük lütuftabulunursunuz... Lütfen hemen elinizdeki en küçük döngüsel çift fazlı

transformatörünboyutlarınıbildiriniz..."

Ertesi gün, araştı rmaları na, özellikle de uluslararası çekişmeninçoktanbaşladığıtelsiz,yadaradyoaraştırmalarınadevamedememeninverdiği ıstırapla kargonun normal nakliye ile değil en pahalı ekspreslegönderilmesini isteyecekti. Genel başkan ve genel müdürdenekipmanların gemiye yüklendiğine dair ve ücretlerin elden geldiğincedüşük tutulacağına dair güvence almıştı. Ayrıca Tesla, arada sırada,makinelerini gösterilerinde kullanmasının onlar için iyi bir reklamolacağınıdahatırlatıyordu.

BuhassasdönemdeTesla'nınhayatınaönemlibirkişigirecekti.BilimAkademisi'ndeki semineri için hazırlanırken kendisine fener slaytları vekatottüplerisağlayanGeorgeScherffadındahevesliveyenibirasistanlatanışmıştı.BaştasekreterliğiniyapmaktaolanScherffzamanlafinansmanve hukuk danışmanlığı, muhasebecilik, büro yöneticiliği, hissedarlık,yoldaşlık, dostluk ve sıkışık dönemlerde genelde güvenilir bir borçkaynağıolmagibisorumluluklaryüklenecekti.İyivekötüzamanlardahepamade olan Scherff, Tesla'nın en sadık ve en vazgeçilmez elamanıolmuştu.

Scherff fazla mesaiden, cimri ödüllerden ve patronunun düşüncesizdavranışlarındanhiçbirzamanşikayetetmiyordu.ScherffdenTesla'yızordurumdan kurtarabilmek uğruna kendi ailesine yüz çevirmesi istensebuna bile katlanabilirdi. Kendisinin her zaman için sadık görevli Mr.Scherff olarak kalacağı ve hiçbir zaman sosyal bir eş muamelesigörmeyeceği gerçeğini sorgulamaya yeltenmiyordu. Tesla'ya tamanlamıylatapıyordu,onunhakkındaherkestendahaçokşeybiliyorduvesözkonusuolanonunkişiselsırları isemühürlenmişdudaklarlamezaragitmeyi tercih ederdi. Eğer büyük bir adamın arkasında sadık bir dostaranacaksa,aklailkgelecekisimGeorgeScherff'dir.

Bu arada pek çok kişi neden bu başarılı erkeğin de arkasında bir

kadının olmadığını düşünüp hayıflanmaya devam ediyordu. Önemlikişilerinülkeninselameti içinüremelerigerektiğidüşünülüyordu.Tesla'yıevlenmeye zorlayanlar arasında sadece bulvar gazetelerinin yazarlarıyoktu.Bilimseliçeriklidergilerdebukervanakatılmışlardı.

Tesla bu konudaki röportajlarında gazetecileri atlatmadauzmanlaşmıştı. Konuyu sürekli bu yana çekmeye çalışan bir muhabirsaatler sonrabitkin düşerekpesetmek zorunda kalıyordu.Amazamanzaman laboratuvarındaki yangını hatırlaması ile donuklaşan gözlerinehüzünverenbaşkabirsorunuolduğudaanlaşılıyordu.

"Korkarım"diyesözebaşlayacaktıTeslabutürsohbetlerinbirinde,"buakşamsizepekneşelibirkonukolamayacağım.Çünkübugünazkalsınölüyordum."

Makinelerindenbirindenneredeyse3.5milyonvoltlukbirşokyemişti.

"Kıvılcım bir metre öteden atladı ve beni sağ omzumdan çarptı. Bubeni allak bullak etti. Asistanım akımı anında kesmeseydi bu benimsonumolabilirdi.Solgöğsümdeelektriğin çarptığı yerdekiacayip yarayıgösterebilirimsize.Sağayağımdakiçorapdaelektriğinakıpgittiğiyerdeyandı, kül oldu.Elbette akımınhacmi çok küçüktü, aksi takdirdebununsonukesinbirölümolurdu."

Edison'un AC'nin tehlikelerini anlatan kampanyası nedeniyle kazanınetkilerini küçümsüyor olması da ihtimal dahilinde. Muhabir kıvılcımlarınnekadaruzaklığaatlayabileceğinisormuştu.

"Makinelerimden laboratuvanmm bir ucundan diğer ucuna sıçrayankıvılcımlarçıktığınıgördüm,yanisözgelimion-onbeşmetre.Aslındabumesafesınırsızdır,yalnızbirmetredensonrasını takipedemezsiniz,çokhızlı akıp gider... Evet otuz kilometrelik bir şimşek yaratabileceğimdeneminimvebudabanapekpahalıyapatlamayacaktır."

Kendisine laboratuvarında çalışırken sık sık kazalar meydana gelipgelmediği sorulduğunda, "Hayır, çok nadiren. Yılda ortalama bir kerefalan.Vehiçkimsemakinelerimyüzündenölmedi.Ekipmanımıyaparkenhiçkimseyiöldürmeyecekolmasınadikkatederim.Laboratuvarımın ikiyılönceyanmasıbaşımagelenenbüyükkazaydı.Kimsebununbenimiçin ne kadar büyük bir kayıp olduğunu tahmin edemez" cevabınıverecekti.

Birandüşündü.Veüçüncübirkişiyianlatırgibiverimlibirmucidinasılüzüntükaynağınınneolduğunuanlatmayabaşladı.

"Birçokfikirbirbirinikovalarzihninde,oancakbunlarınpekazınıuçupgitmeden yakalayabilir ve bunların arasından da daha azınımükemmelleştirebilecekzamanıvegücübulabilirhayatında.Buokadarsık olur ki başka bir mucit onun çıkaramadığı fikirleri ondan öncedoğuruverir. Ah, size söyleyeyim, işte bu durum dostumuzun kalbinigerçektensızlatır."

Laboratuvarı yandığında havayı yeni bir yöntemle sıvılaştırmak içingeliştirdiğialetinindeonunlabirliktekülolduğunusöylüyordu."Başarınıneşiğindeydim ve aylarca süren gecikmenin sonunda Alman bir biliminsanıproblemiçözmüşolacaktı..."

Onu ticariaçıdanbüyükönem taşıyansıvıoksijenkonusundageridebırakanLindeidi.Teslaelektrikkablolarınınyapayyoldanyalıtılmasındakullanılacakbirsoğutmayöntemiüzerindeçalışıyordu.

"O günlerde o denli kederli ve umutsuzdum ki kendi kendimeuyguladığımvebeniyenidenhayatadöndürenelektriktedavisiolmasaydıayağa asla bir daha kalkabilecek olduğuma inanmıyorum. Gördüğünüzgibi elektrik yorgun bir bedene tam da ihtiyaç duyduğu şeyi veriyor;yaşamagücü,dayanmagücü.Obüyükbirhekim,belkidehekimlerinenbüyüğü."

Sık sık keyifsiz olup olmadığı sorulduğunda ise, "Pek sık denemezherhalde... Sanata eğilimli insanların şevkleri onları çoğunlukla, birgökyüzünefırlatır,biryerindibinegeçirir.Amaözünde,diyebilirimki,çokmutlu bir hayatım var, tasavvur edebildiğim hayatların en mutlusu"karşılığınıverecekti.

Araştırmaları sırasında yaşadığı muazzam heyecanı şu sözlerleanlatıyordu: "Bir mucidin, beynindeki bir varlığın bir başarıyı ortayaçıkarmak üzere olduğu sırada hissettiklerini gölgede bırakabilecekboyutlarda bir esrimenin daha olabileceğine inanmıyorum insanınyüreğinde...Böylesibirduyguinsana,yemeyi,içmeyi,uyumayı,dostları,aşkıherşeyiamaherşeyiunutturur."

Bu şekilde muhabiri, adeta planlı bir şekilde, bir sonraki soruyaçekmişti: Peki, "sanatçı yaradılışına sahip insanlar için" evliliğin uygunolduğunainanıyormuydu?

Teslaetraflıcadüşündü.

"Birressamiçin,evet;birmüzisyeniçin,evet;biryazariçin,evet;amabirmucit için,hayır.Çünkübu ilküçününancakbirkadınınverebileceğiilhamaihtiyaçlarıvar,aşklarıonlarıdahabüyükeserlereyöneltmeli;amabir mucidin vahşi, arzulu nitelikteki doğası çok yoğundur ve aşkını birkadına yönelttiği takdirde bilime verebileceği hiçbir şeyi kalmaz.Sanmıyorumki,anabileceğimizçoksayıdaevlibarklımucitolsun."

Bunun iki kere evlenmiş olan Edison'a bir gönderme olup olmadığıkonusundaiseyorumyapmaktankaçınıyordu.Birazduraksadıktansonrada bekarlığı konusunda neler hissettiğini açıklamak için, sonradanmuhabirin çok dokunaklı diye niteleyeceği şu sözleri sarf edecekti: "Biryandandaüzücübirdurumbuçünküzamanzamankendimiziçokyalnızhissederiz."

Mars'aDoğru

Katharine'den gelen mektuplar hem karmaşık duygularını, hem deTesla'ya duyduğu bitmeyen ilgiyi ele veriyordu. Bugün içerdiklerimesajlarıtamolarakanlamakgüç.Coşkulubirüsluplakalemealınmışbuyazılar bazen tam bir aşk mektubuna dönüşmek üzereyken yarıdakesiliyor. Ancak Tesla'nın onu cesaretlendirecek bir davranıştabulunmadığınıtahminetmekpekdezordeğil.

3Nisan1896tarihinde,Tesla'yıevlerinedavetedecekvebirgünöncekarşılaştıklarındagözünepekdesağlıklı görünmemişolmasına rağmenyine de kendisini eğlendirebileceğine inandığını "ve çocukluk günlerinedönmek" istediğini anlatan bir not gönderecekti. Paskalya yortusunungelipçattığınısöylüyordu."Hepbüyükdeğişikliklergerçekleşeceğizamanbunu bilip bilemediğini merak ederdim" diyordu. "Baharın yaklaştığınıbiliyormusun?Eskidenbubananeşeverirdi, şimdi isehüzünlendiriyor.Kaçmaktan yorgun düştüğüm pek çok şeyi ifade ediyor bu bana...kopmalar, ayrılıklar.Bende seningibi hepaynı doğrultudagidebilmeyi,hepsöylediğingibi,aravermedenkendihayatımıyaşayabilmeyiisterdim.Bu yaşadığım hayat kime ait bilmiyorum ama benim hayatımolmadığındaneminim.Görüyorsunya,yarınakşamgelmelisin."

Johnsonlar o yazıMaine'de geçirmişlerdi ama Tesla'dan ayrı kalmakKatharine'in kederini perçinlemiş, onun sağlığı için duyduğu endişeyiartırmıştı.

"Birhatayapıyorsunuzsevgilidostum,hemdeölümcülbirhata"diyeyazıyordu. "Değişikliğe ve dinlenmeye ihtiyacınız olmadığınıdüşünüyorsunuz. O kadar yorgunsun ki neye ihtiyacın olduğunu dahibilemiyorsun..."

BusıcakmektuplarakarşılıkTeslaonamuzipmektuplaryazıyoryadaaklına geldikçe çiçek yolluyordu. Belki de tehlikeli sularda seyrettiğinihissediyordu. Robert da onun arkadaşıydı ve Katharine'i seviyordu da.Ama en azından kendi hisleri için endişelenmesine gerek yoktu. Zayıfdüştüğütekbiranıdahihatırlamıyordu.

Johnson'la genellikle din, şiir konularında yazışıyorlardı. AcabaTeslaCentury'ninMayıs sayısı için ünlü bir ressama poz vermeyi kabul edermiydi?Tesla zamanzaman "Sevgili Luka"ya,hala kendisini sevdiği içinduyduğuminnetianlatancoşkulumektuplardayazardı.

Kendisi ateşli birmümin olmasa da, Tesla dinin insanlar için biçilmişkaftan olduğunu düşünürdü. Kaygılarının dayanılmaz bir hal aldığı vesermayeyi kediye yüklediği bir dönemde Budizme merak sarmıştı.Budizmin ve Hıristiyanlığın geleceğin en önemli dinleri olacağınainanıyordu.BunedenleJohnson'aBudizmhakkındabirkitapgöndermişveşuyanıtıalmıştı:"BayŞövalye:Butaraklardabezinizolduğundanhiçhaberimyoktuamaşimdibukitabıokuduktansonrasizinhakkınızdaherzamanolduğundandahasıkdüşünmeyebaşlayacağım;siziteminederimbukırkyıldabiranlamınagelmiyor."

Birkaç gün sonra Johnsonlar onu yine yemeğe davet ettiklerindeonlara, şakayla karışık, seçkin insanlara olan zafiyetini dile getiren şucevabı yollayacaktı: "Eğer misafirleriniz (sıradan ölümlüler) varsagelmeyeceğim. Eğer Padewski, Röntgen ya da Mr. Anthony varsageleceğim.Lütfencevaplayınız."

OyılNoel, ailesindekineşeyekarşın,belki debusebeple,Katharine

için pek de mutlu geçmemişti. Kendisini kapana kısılmış hissediyordu.Kocası ve çocukları kendisini seviyorlardı ve içinde bulunduğu sosyalçevreyiseviyorduamaonahayatınınönemlibirbölümüeldengidiyormuşgibi geliyordu. Yavaş yavaş yok oluşunu izlemek için yaşamaya değermiydi?

Noel'inertesigünüTesla'yaşunlarıyazmıştı:

"Sanagülleriçindefalarcateşekküretmeyidenedim.Karşımdaokadarharikalar, o kadar güzel kokuyorlar ki... Sana yazarken hep atılımlaryapmam ve hep kendimi zorlamam gerekiyor çünkü söylemekistediklerimibir türlü ifadeedemiyorum.Geçenakşamkabadavranmakistemedim. Sadece hayal kırıklığı içindeydim. Seni çok özlüyorum vebununböyledevamedipedemeyeceğinidüşünüyorum.Sendendahanekadar ayrı kalabilirim? Yine de seni iyi, mutlu ve başarılı görmek benimemnunediyor.Yeniyıliçintümdileklerimseninle."

Tesla da tipik bir şekilde cevap verirken tansiyonu esprilerledüşürmeye çalışıyordu. Ama bunu yaparken de fazlasıyla acımasızolmayıbaşarabiliyordu."Birgünöncesendençokdahatatlıveetkileyiciolankızkardeşinigördüm"gibiuygunolmayansözlersarfedebiliyordu.Sonradaçoksevdiğiişininbaşınadönüyorduumursamadan.

1893yılındaradyoalıcıvevericileriüzerineverdiğivegereklialtıtemelekipmanıaçıkladığıseminerlerindensonra, laboratuvarıveNewYork'unbelirliyerlerindekiistasyonlararasındaişletilebilecekdüzeneğikuracaktı.Adams'tan aldığı para ve Westinghouse'dan gelen destek sayesindebayağıilerlemekaydetmişti.

GereklipatentlerialmadanönceElectricalReview'abaşarılıdenemeleryapıldığınıbildirecekti.Amayayınlananrapordagenelvesakınımlıbirdiltercihedilmişti:"Birvericiveuzaknoktalarda,akımvemenzilgözönünealınmadan, bu vericiden yayınlanan sinyallere duyarlı elektrikli alıcılar

kurulmuş bulunuyor. Ve bu işlem şaşırtıcı derecede az enerji ileuygulanmıştır."

Tesla,HoudsonNehriüzerindebirteknedekialıcıilelaboratuvarındangönderilen sinyalleri yakaladığı bir deney yapmıştı. Tekne HoudsonsokağındakiyenilaboratuvarındanyaklaşıkkırkkilometreuzaklıktaydıvebuTesla'nınaletlerininkapasitesininbirbölümüydüsadece.

Gereklipatentbaşvurularını2Eylül1897tarihindeyaptıvebunlarda1900 yılında onaylandı. Sonradan patentler hakkında Marconi ilemahkemede uzun bir çekişmeye giriştiler. Ama yasal haklarınınçiğnendiğineilişkindavaaçantarafbudefaTesla'ydı.

1898 yılında güdümlü taşıtların radyo dalgalarıyla uzaktan kumandaedilmesiüzerinepatentbürosunabaşvuracakveonayalacaktı.Bukonutelsiz iletisinin potansiyel ve mükemmel bir uygulamasını dabarındırıyordubünyesinde. Tesla radyo ya da otomasyondaki bu büyükilerlemeyi kamuoyuna ayrı ayrı değil, bir arada duyurabilmek içinsabırsızlanıyordu.

Biryılönce,NiagaraŞelalesienerjişebekesinindevreyesokulmasıveGE'nin enerji nakil hatlarının inşasını tamamlaması dolayısıyla yaptığıkonuşmada,artıksıranınenbüyükdüşüolan"istasyondanistasyonatelkullanılmadan enerji nakledilebilmesi" projesine geldiğini söylemişti.Davetli kodamanlar - mühendisler, sanayiciler ve iş adamları- bukonuşmayı karışık duygular içinde dinlemişlerdi. Bu deli dahi, dahahatların yapımı yeni bitmişken ve tam da kar edilmeye başlanacağısırada bunların tarihe gömüleceğini söylüyordu. Ama pek yakındagazeteler dünyanın dört bir yanında, Tesla'nın kırk kilometre uzaklığaenerji vesinyalgönderebilmeklekalmadığım,aynızamandabunu telsizyapabildiğiniduyurmayabaşlayacaklardı.

VeTeslakendindenokadaremindiki,kısabirsüreiçerisindeMars'la

iletişiminsağlanabileceğiniiddiaediyordu.

Electrical Review'da da Mr. Tesla'nın, bugüne kadar ulaşılabilenmesafelerden daha büyük bir alanda elektrik akımı iletebilen bir aletgeliştirdiği ve bu sayede akımın, atmosferin yoğun olmadığı ve üretilenbelirli akımı rahatça iletebildiği rakımlarda belirlenecek bir terminaleiletilebileceği duyuruluyordu. "Uzak bir noktada ve yaklaşık olarak aynıseviyede kurulacak ikinci bir terminal akımı çekecek, alacak, bu akımıdağıtımvekullanımiçingeliştirilecekaygıtlarlayeryüzünenakledecektir."

Önceden yapılmış tüm tasarımları gölgede bırakacak bir ekipmankurmuştu. Çeşitli boyut ve türlerde bobinler, ya da yüksek frekanstransformatörleri üretmişti. Bunların arasında harika bir tasarım örneğiolanvemilyonlarcavoltlukelektromotivenerjisiüretebilecekdüz-spiralbirrezonanttransformatördevardı.

Bu tip bir ekipmanın sınırsız olanaklar sağladığını düşünmekteydi:Mars'aChicago'yagönderirgibibirmesajyollanabilecekti."Mümkünolangerilimin önünde pratikte hiçbir engel olmadığını düşünüyorum" diyeyazıyorduElectricalReview'da,"Bualandakiçalışmalarımsonundaeldeettiğim sonuçların en önemlilerine ulaşmıştım. Bunlardan bir tanesi,normalkoşullaraltındamükemmelbir yalıtkanolanatmosferikhavanın,bu tip bobinlerle üretilebilen yoğun elektromotiv enerji akımları sözkonusu olduğunda iyi bir iletken olabildiği idi... Hava o derece iletkenoluyordu ki tek bir terminalden kaynaklanan deşarj yoğunlaşmışatmosferdeymişçesine serbest yayılabiliyordu. Bir başka olgu da, havayoğunlaştırıldığındaveelektriğingerilimiartırıldığındailetkenlikkalitesininçokhızlıyükselişgöstermesiidi.Sıradanakımlarınaktarılmasınaolanakvermeyen barometrik basınç oranlarında dahi bu bobin tarafındanüretilenakımlarbakırbirteldeymişçesinerahatakabiliyorlardı."

Böylece atmosferin yüksek seviyelerinde yüksek miktarlarda elektrikenerjisinin istenilenuzaklığagönderilebileceğini ispatladığınısöylüyordu.

Buaradaenazbununkadarönemli bir gerçeküzerindedurduğunudafark etmişti: birkaç milyon voltluk enerji deşarjları atmosferik nitrojendegüçlü çekimler ortaya çıkmasına, oksijen ve diğer elementlerlebirleşmesine neden oluyordu. "Bu enerji o kadar güçlü ve bunun gibigüçlü deşarjlar o kadar ilginç davranıyor ki, zaman zaman atmosferinalevalabileceği-dehşetvericibirolasılık-korkusunakapıldığımdaoldu.Bunu üstün bir zeka gücüne sahip olan Sir William Crookes da dahaöncefarketmişti.Böylebirfelaketingerçekleşipgerçekleşmeyeceğinikimbilebilirki?"

Elektrik rezonansı Tesla'nın orijinal fikri değildi. Lort Kelvin de dahaönceden kondansatör deşarjının matematiksel potansiyellerinihesaplamıştıamaTeslabueşitliğeyenidenhayatvermişveuygulamayakoymuştu.

ElectricalReview'da1889yılındayayımlananveTesla'nıngökyüzündeyangın çıkarmaktan korktuğunu açıkladığı makalede mucidin üzerindeçalıştığı aletle birlikte çekilmiş fotoğrafları da yayımlanmıştı. Birisindeyaklaşık sekiz milyon voltluk bir gerilim ile uzak mesafelere havadanelektrikenerjisigöndermedeneylerisırasındaeldeedilenolağanüstübirşimşek görülebiliyordu. Bir diğerinde ise mucit elinde 1.500 mumlukbağlantısız bir ampul olduğu halde poz vermişti, fotoğraf da bu ışıkkaynağı ile çekilmişti. Frekansın saniyede milyonlara ulaştığıhesaplanıyordu.

Bir üçüncüsünde ise Tesla'nın elinde gururla tuttuğu, uzaktaki birosilatördenyayılandalgalarlabeslenenvekendibedenininkapasitesineayarladığı bir bobin vardı. Elektrik çarpmasından korunmak için bobiniyoğuntitreşiminçokazhissedildiğibirleşimnoktasındantutuyordu.Güçlüparıltılarla aydınlanan bobinin taşıdığı gerilim yarım milyon voltaulaşıyordu.

Bu olağanüstü ve ürkütücü serinin en sonuncusu şu manşetle

yayımlanmıştı: "Bu deneyde operatörün osilatöre doğrudan bağlantılıolan bedeni yüksek bir gerilimle yüklenmiştir. Fotoğrafta belirli birbüyüklükteki kalay levhanın uç noktasında elle tutulan iletken çubukgörülebiliyor.Operatördurağanelektrikdalgasınınüzerindeveçubukilelevha çevrelerinde olağanüstü bir hareket halindeki hava sayesindeparıldıyor. Laboratuvarı aydınlatmakta olan bir vakum tüp, tavandaoldukça yüksekte olmasına karşın, operatörün bedeninden yayılandalgalardanetkilenerekışıldıyor."

Teslaböylesihirbazlıklarabayılıyorduamakendisinişovyapmaklaveyararlı bir aygıt geliştirememekle suçlayanlara verilecek bir cevabı davardı.Elbettekibusihirlerdahasıradanmeyvelerdeverecekti.Elektriklirezonans ve kusursuz eşzamanlı devreler sayesinde nitrojen havadanayrıştırılabilecekti. Bu yolla büyük değere sahip suni azotlu gübreüretilebilecekti. Ayrıca güneşte olduğu gibi yayılım gösterecek ışık çokdaha ekonomik yollardan üretilebilecek ve asla patlamayan lambalarahapsedilebilecekti.

Düşleri ütopikti: İnsanlar açlıktan ve ölesiye çalışmaktankurtulacaklardı,dünyaçapındailetişimkolaylaşacaktı;vesonuncuolarakda o diğer gezegenlerde de insanlara benzer yaşam formlarınınvarolduğuna inanıyordu. Marslılar'ın "istatistiki bir gerçeklik" olduğunudüşünüyordu.

Buarada, fazlakarmaşıkşeylerdüşünmeyisevmeyenarkadaşlarınınhayatıdadoğalakışındailerlemekteydi.Katharinedokunaklıveiğnelibirmektup göndermişti; arkadaşlarını sürekli reddetmekten vazgeçmesinitembihleyip bir partiye davet ediyordu Tesla'yı. Johnsonlar'ın çocuklarıserpiliyordu veKatharine onların kendisine ihtiyaç duymadığı bir gününgeleceğini sezinleyebiliyordu. Zaman hızla akıp gidiyordu ve yaklaşanölümün ayak sesleri onu ürkütüyordu: "Milyonları, cafcaflı unvanları,WaldorfuveFifthAveneu'yübiryanabırak"diyordu,"butekunvanıolansıradanvebasitinsaniçinbüyükbirzayıflık."

Tesla labaratuvarındançıkacakvepartiyegelecekti.Düzenlenenpartieskigünlerigerigetirirgibiolmuştu.Ama laboratuvarınçağrısıonuyineçekecekti.Teslauzunbirsüredir,MarkTwain'indeeğlencevesağlıkiçindüzenlenmiş bir deneyde üzerine çıkmasına izin verdiği mekanikvibratörler üzerine çalışmaktaydı. Bir keresinde neredeyse umulmadıketkileryaratmanıneşiğindendönmüştü.

1898 yılında bir gün küçük bir elektromekanik osilatör üzerineçalışırken bunu, tüm iyi niyetiyle, laboratuvarının tam merkezindenbodrumun tabanına dek uzanan demir bir sütuna bağlamıştı. Düğmeyiçevirip iskemlesine kurulmuş ve ortaya çıkacak tüm etkileri not etmeküzereelinebirdefteralmıştı.Bumakinelerehayrandıçünkütitreşimherseferinde biraz daha arttıkça atölyesindeki eşyalarda bir rezonansetkisi belirmeye başlıyordu. Örneğin mobilyalardan biri titremeye,sarsılmaya başlıyor, daha sonra diğerleri de bu dansa birer birerkatılıyorlardı.Frekansarttırılıncaherşeybiraniçinduruluyoramanedensonra dans kaldığı yerden, bu defa çok daha çılgınca olmak kaydıyla,devamediyordu.

Tesla'nın farkında olmadığı şey tabana doğru giden demir sütunboyuncagüçlenerekilerleyenrezonansınManhattan'ınaltyapısınıdörtbiryandantitretmeyebaşladığıydı.(Normaldedepremlermerkezüslerindenbiraz uzaklıkta daha şiddetli hissedilirler.) Binalar kıpırdanmayabaşlamıştı, camlar sarsılıyor ve yakınlardaki İtalyan ve Çinmahallelerindekiinsanlarsokaklaraakınediyorlardı.

Tesla'yı zatenmimlemişolanMulberryStreet'tekiEmniyetMüdürlüğükısabirsüreiçindeşehrinbaşkahiçbiryerinindepremdenetkilenmediğiniöğrenecekti. Derhal deli mucidi kontrol etmek üzere iki polis memurugörevlendirilecekti.BuaradaTeslabinayıtitretmeyebaşlayansarsıntınınhenüzfarkınavarmamıştı.Amakısabirsüreiçindeodaduvarlarınınveyerin titremeye başladığının farkına varacaktı. Buna hemen bir son

vermesi gerektiğini bildiğinden eline geçirdiği ilk balyozu osilatörün tamtepesineindirecekti.

Mükemmel bir zamanlamayla, iki polis memuru tam da o anda içeridalmıştı. Tesla da onları başıyla nazikçe selamlayacak ve şunlarısöyleyecekti:

"Üzgünümbeyler.Hemenvepekdealışıkolmadığımbirşekildeyarıdakesmekzorundakaldığımdeneyimiizleyebilmektensadecebirkaçsaniyeilemahrumkaldınız...Fakateğerakşamadoğruuğrayabilirsenizüzerindedurabileceğinizbuplatformayenibirosilatorbağlayacağım.Budeneyimiçokilginçveheyecanvericibulacağınızaeminim.Fakatneyazıkkişimdisizigeçirmemgerekiyorçünküyapacakçokişimvar.İyigünlerbeyler."

Muhabirler laboratuvarına akın ettiklerinde ise onlara isteseBrooklynKöprüsü'nübileyerlebiredebileceğinisöyleyecekti.

Yıllar sonra bir çalar saatten daha büyük olmayan bir osilatörlegerçekleştirdiği deneylerden söz edecekti Alan L. Benson'a. Vibratörüaltmışsantimboyunda,beşsantimkalınlığındabirçelikhalkayatakmıştı."Uzun bir süre hiçbir şey olmadı... Ama nihayet... koca çelik halkatitremeye,birkalpgibiaçılıpkapanmayabaşladıveensonundakoptu!"

"Bunubirbalyozlabaşaramazsınız"diyeaçıklayacaktımuhabire.Amabirbebeğebilezararvermeyeceksüreklitıklamalaryapabilmişti.

Bu başlangıçla şevklenen Tesla koltuğunun altına sıkıştırdığı osilatörileyapımıhenüztamamlanmamışçelikbirbinabulmaküzeredolaşmayabaşlayacaktı! Wall Street bölgesinde on katlı çelik konstrüksiyonlu birinşaatgörecekvevibratörükirişlerdenbirineiliştirecekti.

"Birkaç dakika içerisinde kirişin titremeye başladığını hissedecektim.Yavaş yavaş titremenin yoğunluğu arttı ve tüm inşaatı kaplamayabaşladı.Ensonundayapıgıcırdamayavebükülmeyebaşlamıştı. İşçiler

deprem olduğunu sanmış ve iskelelerden aşağı atlamıştı. Binanınyıkılacağısöylentileriyayılmayabaşlamışpolisbirlikleriyolaçıkmışlardı.Ciddibirsonuçdoğmasınamahalvermedenvibratörücebimeattığımgibiuzaklaştım oradan. Eğer on dakika daha fazla işler halde bıraksaydımtüm yapı yerle bir olacaktı. Aynı vibratörle Brooklyn Köprüsünü birsaattenkısabirsüreiçerisindeyerlebiredebilirdim."

Hepsi bu kadarla da kalmıyordu. Dünyayı da aynı şekilde ikiyebölebileceğini söyleyerek Benson'ı dehşete düşürecekti. Onu "bir elmagibi ikiye bölebilir, insan ırkının sonunu hazırlayabilirdi. Dünyanıntitreşimlerinin bir saat kırk dokuz dakikalık bir periyot ile seyrettiğinisöylüyordu."Yani,dünyayaşuandavurduğumtakdirdeküçülenbirdalga,genişleme formunda, bu kadarlık bir süre sonunda aynı yere gerigelecektir.Aslındadünyada tümcisimlergibisürekli titreşimhalindedir.Süreklidaralanvegenişleyen.

"Şimdi tam küçülmeye başladığı anda bir ton dinamit patlattığımıdüşünün. Bu küçülmeyi hızlandıracak ve bir saat kırk dokuz dakikasonunda eşdeğerde hızlanmış bir genişleme meydana gelecektir.Genişleyen dalga geri çekilmeye başladığı anda bir ton dinamit dahapatlattığımı düşünün, bu da küçülme dalgasını biraz dahahızlandıracaktır.Vebu işleminartarda tekraredildiğinidüşünün.Bunundoğuracağı sonuçlardan kuşkuduyabilirmisiniz?Aklınızda şüpheyehiçyerolmasın.Dünyaikiyeayrılacaktır.İnsan,tarihiboyuncailkdefaolarakkozmikgidişatamüdahaleedebilmeninbiryolunubulmuşoluyor!"

Benson,dünyayıparçalamakiçinnekadarzamanaihtiyaçduyacağınısorduğundaisealçakgönüllülükleşuyanıtıverecekti:"Aylarsürer.Biryada iki yıl geçmesi gerekebilir. Ama birkaç hafta içerisinde dünya öylebüyük bir titreme ile sarsılmaya başlayacaktır ki nehirler yataklarındanfırlayacak, binalar yerle bir olacak, yeryüzü yüzlerce metre yüksekliğeçıkıp düşecek, bu da uygarlıkları ortadan kaldırmaya yetecektir.Vatandaşları rahatlatacak şekilde iddiasını sonradan değiştirecekti.

İlkenin şaşmaz olduğunu söylüyordu ama dünyada mükemmel birrezonansyaratmakdaolanaklıdeğildi.

Çoğunlukla olduğu gibi Tesla'nın basına yaptığı açıklamalar basitgösteriş düşkünlüğü olarak değerlendirilecekti. Ama yine çoğunluklaolduğu gibi araştırması kusursuzdu. "Telejeodinamik" adını verdiği yenibir bilim dalı üzerine çalışmaya başlamıştı ve önemli sonuçlar eldeedecekti. Aynı titreşim ilkesinin, denizaltı ve gemi gibi uzaklardakinesneleri saptamak için kullanılabileceğini fark etmişti. Mekaniktitreşimler ile dünyanın titreşiminin birlikte kullanılarak maden ve petrolrezervlerinin nasıl ortaya çıkarılabileceğini bulmaya çalışıyordu.Modernyeraltıaraştırmatekniklerinintemelideböyleceatılmışoluyordu.

Tesla, O'Neill'in, daha önce şiddetli bir deprem meydana gelmiş birbölgeye yerleştirilecek ciroskop bataryalarının yeryüzünün içinde düşükseviyelerderezonansyaratacakşekildeeşitaralıklarlavuruşlaryapmasıile katmanlar üzerindeki baskının azaltılabileceği ve bu sayede ciddidepremleryaşanmasınınengellenebileceğiteorisinidestekliyordu.Bugünsismologlar bu varsayımları yenilenen bir ilgi ile gözden geçirmeyebaşladılar.

Robotlar

1898yılındaEdisonveTeslakendilerini,sıradan insanlarıensıradışıbuluşlarla etkilemeye çalıştıkları kıyasıya bir çekişmenin içindebulmuşlardı. Haberler San Francisco'ya kadar yayılmıştı. "Edisondüşüncenin fotoğrafını çekebildiğini duyurdu. Tesla da güneş ışınlarınıkullanarak çalışan bir makine yaptığını. Bu icadın halen deneyaşamasındaolduğu söyleniyor ancakmucit başarısızlık olasılığının sıfırolduğunudasözlerineekliyor.Güneşışınlarındanenerjieldeettiğiniönesürüyor.Buenerjideelektriküretenbirbuharlımakineyiçalıştırıyor."

Tesla'nın güneş enerjisi istasyonu olarak kullandığı odanın tavanıcamla kaplıydı. Asbest ve taştan bir yatağın üzerinde kalın camdandevasabirçubukvardı.Çevresindedegüneşinışığınıyansıtacakşekildeasbestlekaplıaynalarvardı.Söylediğinegöresistemintekkarmaşıkyanı,daima gizli bir kimyasal işlemden geçirilmiş su ile dolu olan silindiriniçiydi.

Özelkimyasalişlemsayesindebütüngünboyuncagüneşinışınlarıilekolaycaısınansubuharmakinesiniişletmeyebaşlayacaktı.Budaevlereve fabrikalara - bulutlu günler için depolamaya yetecek kadar- elektiriküretecekti.

Bukadarbasitbirsistemgeliştirdiğiiçinyinekendisiylealayedileceğinizannettiğinisöylüyordu.DahasonrakideneylertersinigösterdiamaTeslabu enerjinin üretim maliyetinin en alt seviyeye çekileceğini ve olası

jeneratör kazalarına karşı bataryalarda bir yıllık enerji ihtiyacınındepolanabileceğim iddia ediyordu. Bu sistem sayesinde "insanlar,hayatlarıpahasınayerinaltınagirerek,buharlımakineleriancakkısabirsüre için çalıştırabilecek kömürü çıkarma zahmetinden kurtulacaklardı.Gerçekten de güneş enerjisi ile çalışan motorun, hem kömür, hem dediğer yakıtlarla çalışan motorun yerini alacağına inanıyordu. İcatlarınıçalışan makineler haline getirmek, çoğunlukla yalnız çalışmayı terciheden ve yeni fikirlerin istilasına kapılıp giden Tesla için gittikçe dahabüyük bir sorun oluşturmaya başlıyordu. Bu durum yeni vakum tüpfotoğrafçılıkışıklarındadayaşanıyordu.

RobertJohnson'aşunlarıyazmıştı:"Fotoğrafçılıkiçingüneştendahaiyibir ışık kaynağına sahip olduğuma inanıyorum ama bunun üzerindeçalışacak vaktim yok... " Gizemli yeni ışığının maharetlerini göstermekamacıyla aktör John Jefferson'un birkaç fotoğrafını çekmişti. (Fosforluışıkla ilk fotoğraflarıçekmesindenbeşyılönce.)Bu,NewYorkTimes'daşu sözlerle duyurulacaktı: "Eğer Nikola Tesla'nın vakum-tüpler üzerinefikirleri sağlam temeller üzerine oturuyorsa, fotoğrafçılık bundan sonragüneşışığınamuhtaçkalmayacakdemektir."ElectricalReview'dabununvakum tüpler konusunda daha önce hiç araştırılmamış bir gelişmeolduğunu bildiriyordu. Tüpün desteğinde çekilen fotoğraflar gazetelerdeboyboyyayınlanmışlardı.Amadahasonrauzunbirsürebukonudapeksesçıkmayacaktı.

Başkapratikicatlaraklınıçeliyor,onuüzerindeçalışmakistediğitemelaraştırma konusuna eğilmekten alıkoyuyordu. George Westinghousehararetle kendisinden "alternatif akımı basit ve ekonomik bir yoldansürekliDCakımaçevirecekbiraygıt"geliştirmesini istiyordu.Pittsburglusanayicinin akımların dönüştürülmesini istemesinin temel nedenlerindenbirideelektriklitrensahasınaatılmakistemesiydi.Teslacevabenbukonuüzerine kafasını fazlasıyla yorduğunu ve elinde bu amaca hizmetedebilecekbirdeğilbirdençokaygıtolduğunuvehepsiiçindebüyükbir

talepolduğunuyazacaktı.

İknaolmuştuveAC/DC ileçalışan trenlerlegüvenlibirşekildesaatteiki yüz mile varan hızlarda seyahat edilebileceğini duyuracaktı. Herzaman olduğu gibi, bu iddiası da tüm halkın olduğu kadarmeslektaşlarının da dikkatini hemen bu konu üzerinde toplayacaktı.Westinghouse,Teslailekonvertörlerindenbiriiçinkontratimzalamıştı.Buarada Tesla'ya icadının daha gelişmiş modelleri için de peşinen 6 bindolar vermişti. Bu sıralarda Tesla'nın eline pek fazla para geçmiyordu.Amaenazındanborcudayoktu.

Mayıs ayında Belçika Prensi Albert, ABD'yi ziyarete geldiğindeprogramına Tesla'nın laboratuvarını da dahil etmişti. Laboratuvarınkendisini "derinden etkilediğini" belirten Prens, mucidin de, görüştüğüAmerikalılar arasında üzerinde en çok etki bırakan kişi olduğunusözlerineekliyordu.

AsaletinerdemleriniaslagözardıedemeyenTesladaWestinghouse'abir telgrafçekerekprensiPittsburg'dakievinedavetetmesiniönerecekti.Westinghousedabununharikabirfikirolduğunudüşünerekbutavsiyeyeuyacaktı.DahasonradabirlikteNiagaraŞelalesi'ndekienerjişebekesiniziyaretedeceklerdi.BuaradayayıncıWilliamRandolphulusuİspanya'yakarşıgirilecekbirsavaşadoğruustacakışkırtıyordu.İspanyollar'a,"nazikKübahalkına"acımasızdavranışlarındandolayımedyatikbiryaylımateşiaçmıştı. Maine savaş gemisinin Havana limanına doğru seyrederkenesrarengizbirbiçimdebatmasıdatümülkeyiintikamhırsınasürüklemekiçinbulunmazbir fırsattı.BasınınyaygarasınakapılanABDKongresideİspanya'yasavaşilanetmektegecikmeyecekti.

Buulusal feveranınortasındabirbaharakşamı,Tesla,Johnsonlarvekardeşleri Agnes ile yakışıklı deniz subayı Teğmen Richmond PearsonHobson,Waldorfotelindeyemekteydiler.Bu,Johnson'ınkardeşiAgnes'intoplum içine ilk esaslı çıkışı ve Teğmen Hobson'ın Tesla'ya

laboratuvarında son defa veda etmesi için bir fırsattı. Bu arada birdonanmasırrıhakkındakonuşmaktaydılar.Tamosıradaiçeriye,sunduğukartvizitinde Philedelphia Press adına çalıştığı yazılı olan bir muhabirdalacaktı.

"Savaş gemileri ile yüzmil uzaklıktan haberleşmeyi olanaklı kılan birtelsizgeliştirdiğiniziduydukDr.Tesla."

"Bu doğru" diye cevapladı mucit, "ama size bunu ayrıntılarıylaaçıklayamam.Şukadarınısöyleyebilirimkieğerbucihazlargemilerimizeavantaj sağlayacak bir şekilde kullanılabilirlerse ülkeme hizmet etmişolmaktangururduyacağım."

"O halde kendinizi iyi bir Amerikalı olarak mı görüyorsunuz?" diyekurcalamayadevamettimuhabir.

"Ben mi, iyi bir Amerikalı mı? Ben daha bu ülkeyi görmeden iyi birAmerikalı olmuştum. Hükümeti üzerine çalıştım, bazı vatandaşları iletanıştım,Amerika'yahayrandım.BurayayaşamakiçingelipyerleşmedençoköncekalbenbirAmerikalıidimben."

MuhabirnotalmayadevamettikçeTesladacoşuyordu.

"Bu ülkenin bir insana sunduğu fırsatlara bir bakın! Halkı dünyanınherhangibiryerindeki insanlardanbinyıldaha ilerideyaşıyor.Büyükbirhalk, açık fikirli, cömert. Bu ülkede ulaştığım başarıları başka hiçbirülkedeeldeedemezdim."

Sözleri samimiydi. Bunların hepsi doğruydu. Amerikalı iş adamlarıtarafından atlatıldığı, kandırıldığı, akademisyenleri tarafındanküçümsendiği, varsayımlarına gülünüp geçildiği zamanlar tamamenaklından çıkmış, silinmişti. Bu, eskidendi. Ama Madison Square'dekigösteriyehükümetinilgisiniçekmeyeçalıştığıdadoğruydu.

"Amerikanhalkıyardımeliniuzatmakvekabuletmekiçinhiçtereddütetmez"diyedevamettisözlerine. "Evet,benolabileceken iyiAmerikanvatandaşlarından birisiyim. Benim Birleşik Devletler Hükümeti'nesatılacak hiçbir icadım yok çünkü benim gözümde ihtiyaç duyacaklarızamanistediklerinialmaktavekullanmaktaözgürdürler."

Gerçi o sıralar esmer tenli ve yabancı aksanlı insanların Amerikalıolarakkolaycatoplumsalkabulgörebildiğigünlerdendeğildi.PolissokakortasındadayakyiyenbirİspanyolasıllıAmerikalıgörseolayatersindenbakmayıtercihederdi.Bazen"casuslar"yakalanıyorvesınırdışıedilmeküzereiçeritıkılıyorlardı.

MucitTeslatümbukarmaşanınortasındaçalışmayavesergigünününgelmesini beklemeye devam ediyordu. Madison Square Garden'dakigösteriileribirtariheertelenmişti.Demiryollarıaskeridonanımınnakliyesiiçin kullanılmaktaydı ve bilimsel malzemelerin gelmesi de bu nedenlegecikmekteydi. Daha büyük olayların gölgesinde kalan gösteri degazetelerdeçokküçükbiryerbulabiliyordukendisine.Herşeyinüzerinehavanınyağmurluolmasıdatuzbiberekiyordu.Tümbunlarakarşınşovuizlemeyeellibinkişigelecekti.

Radyo dalgaları ile kumanda edilen dünyanın ilk robot teknesikendisinden beklenen çıkışı yapamamıştı. Bunun tek nedeni şovunüstüne askeri olayların gölgesinin düşmesi değildi. Tesla yanlış birhesaplamayapmış, kamuoyunabir keredesindirebileceğinden fazlasınıikram etmişti. Telsizin gelişiminde ulaştığı nokta, modern radyonun ilkörneğiyeterlibirmalzemeydi.Amaaynıandaotomasyonundasahnedebelirmesi insanlık için biraz fazlaca büyük bir adımdı. 1898 yılındasergilediği modern güdümlü taşıtların ve silahların öncüleri, otomasyonteknolojisi ve robotlar dünyanın daha uzun yıllar boyunca kendini hazırhissedemeyeceğibirilerlemeydi.

İcadın tüm kapasitesi gözler önüne serilmemişti çünkü Tesla

donanmanın bunu bir savaş tekniği olarak kullanabileceğini ümitediyordu.

"Ortayakonulmayanözelliklerdenbirtaneside"sonradanbilimyazarıKenneth M. Sweezey'in keşfettiği gibi, "tamamıyla farklı frekanslardanoluşançeşitliradyodalgalarınınbirkombinasyonunatepkiverenkoordinebir ayar aygıtı sayesinde diğer araçların müdahalesini önleyen birsistemdi. Bir diğeri ise geminin bakır güvertesi içine yerleştirilebilenantendi.Böyleceantengörünmezolacakvetaşıtdatamamıylasualtınagirebilecekti."

Mucit patentindeki temel fikirlerin dışındakileri açık etmemişti,keşiflerinikorumakiçinbaşvurduğubiryöntemdibu.

Patentinin içeriğindeolupdaMadisonSquare'dekileringöremediğibirdiğer özellik ise, mürettebata ihtiyaç duymayan bir torpido gemisininayrıntılarıydı. Pervaneyi döndüren bataryalı bir motor, dümen çarkınıhareket ettiren daha küçük motorlar, piller ve elektrikli sinyalizasyonlambalarını çalıştıran ve geminin suda aşağılara inmesini ya dayukarılaraçıkmasınısağlayandiğermotorlarvepiller.Altıadet4metreliktorpido yatay durumda iki sıra halinde dizilmişti, böylece bir tanesiateşlendiğinde bir diğeri boşluğu anında dolduracaktı. Tesla böyle birgeminin50bindolarcivarındabirmaliyetleinşaedilebileceğinibildirmiştidonanmaya.

Bu tipbirgemi "tümbir filoyu,düşmandahasaldıranınkimyadaneolduğunuanlayamadanbirsaatiçindetahripedebilirdi."

O sırada Avusturya'da bulunan Mark Twain, bu sözleri duyduğundamucit dostuna şunları yazacaktı: "Şu söz ettiğin korkunç makineninİngiltereveAvusturyapatenthaklarınıdasatınaldınmı?Eğeraldıysan,İngiltere ve Avusturya hükümetlerinde tanıdığım önemli insanlar var,hemenonlarlabirpazarlığaoturabilirim.Almanya'dadatanıdıklarımvar.

MeselaII.Wilhelm."

"Avrupa'dabiryılkadarkalmayıdüşünüyorum.

"Burada, otelde, geçen gece bazı ilginç tipler Çar'a karşı uluslarınbirleşmesi ve silahlarını bırakmaya zorlaması gerektiğindenbahsediyordu. Ben de onlara bunun yırtılıp atılabilecek bir kağıtüzerindekiateşkestendahaetkilibiryoluolduğundanbahsettim.Filolarınve orduların karşısında çaresiz kalacağı icatlar geliştirmek üzere biliminsanlarını harekete geçirin, onlar da savaşamayacak bir durumadüşsünler.Seninbutipkonuüzerinde,kalıcıbirateşkesipratikvezorunlukılacakicatlarüzerindeçalıştığınıbiliyordum.

"Çok meşgul bir adam olduğunu biliyorum ama beni arayabilecekkadarzamanayırabilirmisinacaba?"

Ama bu yaklaşım fazlasıyla ileri bir teknolojiye işaret ediyordu veAmerikan savunma birimlerindeki görevliler bunun gerçekleştirilmesininimkansız olduğunu belirtiyorlardı. Bir tank içindeki milimetrik denizcilikmanevralarınıizleyensubaylardahiçalışmanıngerçeksavaşalanlarındakullanılamayacağını, henüz "laboratuvar deneyi" safhasında olduğunuilerisürüyorlardı.

Tesla'nın Square Garden'daki gösterisi gelecek için çok şey vaatediyordu.

Ama diğer gösteriler de halkı oldukça etkilemişti. Marconi farkındaolmadan bir Tesla osilatörü kullanarak, maden ocaklarının Marconi'nintelsiztelgrafsistemive"Kübadinamiti"ilenasılhavayauçurulabileceğinisergilemişti. Edison da, baş belası haline gelecek, 'Manyetik MadenCevheriAyırtEdici'sinisergiliyordu.

New York Elektrik Cemiyeti'nin başkanı Pupin, Edison ve Marconigüçlübirbeyinüçlüsüoluşturuyorlardı.Vetelsiztelgrafınvaatettiğiticari

gelecek çerçevesinde, en az Tesla kadar hırslı bir şekilde bir arayagelmişlerdi. Diğer bir ortak özellikleri de üçünün birden Tesla'ya hınçbesliyorolmalarıydı.

Bu arada Tesla kendisini uyaran muhasebecisi George Scherffsayesinde gerçek dünyaya dönecek ve paranın suyunu çekmek üzereolduğunu, hiçbir icadının henüz tam olarak tamamlanamadığını farkedecekti. Söylediğine bakılırsa insanların ihtiyaç duyacağı türdenmalzemelervardıelindeaslında.ÖrneğinbirçeşitısıişlemcisiolanTeslaPedidoktorlarınvehastabakıcılarınişineyarıyorduamabununüzerindedeçalışmasıvepiyasayasürülecekbirhalegetirmesigerekiyordu.

Amabutipşeylerüzerindeçalışacakzamanıneredenbulabilirdiki?

1898 kışında yeniden Johnsonlar'la beraber sosyalleşmenin tadınıçıkartıyorduvekatıldığıdavetlerinsayısıdagitgideartıyordu.

3Kasımtarihinde"SevgiliKate"eyazdığıdavetmektubundaşusözleryeralacaktı:"Tümoavam.tabakasına-davulcular,satıcılarveYahudiler-vediğerkuyruklulararağmengüzelbirgecegeçireceğimiziumuyorum."

KısabirsüresonraKatharine'denbirdavetalacakvebireşiçinönerisiolup olmadığı sorulduğunda da, tahmin edilebileceği gibi yineMarguerite'inadınıverecekti.

Tesla'nın robot taşıtlar ile ilgili iddiaları kısa bir süre içerisinde biliminsanlarının saldırısına uğramaya başlayacaktı. Electrical Review'da"Tesla'nın Elektrikle Kontrol Edilen Gemileri Üzerine Bir Araştırma"başlıklı yazısında N. G. Worth kontrol mekanizmasının düşmanınkumandasıaltınadagirebileceğinedikkatçekiyordu.

Tesla Century'nin editörü olan Johnson'dan bu tip yazılara tepkivermemesiniistiyordu:

"Biliyorum ki, soylu bir insan, vefalı bir dostsun ve bunun gibiduyulmamış saldırılara karşı sen de bir şeyler söylemek isteyeceksin.Senden -hiçbir koşulda-böylebir şeyyapmamanı ricaediyorum,yoksabeni incitirsin.Bırak'dostlarımız'ellerindengeleniardlarınakoymasınlar.Ben böyle olmasını tercih ederim. Bırak ileri geri konuşsunlar, büyükşeyler görebilenlerin gözlerine kum atsınlar, zaman eninde sonundaonlarıhakettiklerişekildeödüllendirecektir...

"Bu tip iddiaları benim emekleriminmeyvelerini toplayan Lort Kelvin,Sir William Crookes, Lort Rayleigh, Röntgen gibi insanların sözlerinikaynak göstererek kolayca çürütebilirim. Ama buna gerek görmüyorumçünküsaldırımuhatapalınamayacakkadarseviyesiz..."

1919 yılında, o zamanların ilk robotlarının teleotomatiğin gelişimininbaşlangıcındaönemlibiraşamaoluşturduğunainandığınıyazıyordu."Birsonraki adım bunların kumanda merkezine çok uzak, görülemeyenotomatikmekanizmalarla kullanılmasıydı, o zamandan beri bu sisteminsavaş teknolojisinde kullanılabileceğini savunuyordum... Şu an sahipolunan eksik donanımlı şebekelerle dahi bir uçağın telsizle kumandaedilebilmesi ve çok uzak mesafelerde operasyonlar düzenlenmesimümkündür."

Kolej yıllarında düşündüğü uçak modellerinin mevcut olanlara hiçbenzemediğinihatırlıyordu.

"Temel prensip doğruydu ama pratiğe geçirilemiyordu çünkü yüksekaktiviteji bir harekete geçiriciyi gerekli kılıyordu. Son zamanlarda busorunun üstesinden de gelmiş bulunuyorum, bu uçakların bugünkülerinyerini alacağına ve gelecekte barışın korunmasında çok önemli rolleroynayacağınainanıyorum."

Gelecek için tasarladığı uçak mekanik olarak ya da telsiz yolu ilekumandaedilebiliyordu.

"Uygun düzeneğin kurulması ile bu tip bir füzenin fırlatılması ve tamhedeflenenbölgeye, bu binlerce kilometre ötesi de olabilir, düşürülmesimümkün olabilecektir. Ama bu noktada da durmayacağız ve tamamenkendizekasıvarmışçasınahareketedebilenvebuözelliği ilebirdevrimyaratacakteleotomatıdayapacağız."

Daha1898yılındasanayicilere"kendibaşınakararvermeyeteneğinesahipmiş gibi hareket edebilen" otomobiller üretme teklifini götürecekti.Amateklifi"komikbulunmuş"vesonuçvermemişti.

Robotların savaştan çok öte alanlarda, insanlığın yararına hizmetedebileceğine inanmaktaydı. Prude Üniversitesi profesörü B. F.Meissner'aozamankiçalışmalarınışöyleanlatacaktı:"Tümsahayıgenişbir açı ile idrak etmeye çalışıyor, kendimi uzaktan kumanda edilebilenmekanizmalarla sınırlamıyor, kendi zekasına sahip olacak makinelerüzerindedeçalışıyordum.Çalışmalarımdaulaştığımnoktayabaktığımdakendi zekasına sahip ve uzaktaki hiçbir iradeye tabi olmayan robotlargeliştirebileceğim zamanların uzak olmadığını düşünüyordum. Buçalışmanınsonuçlarınetürpratikolanaklarsağlarsasağlasın,mekanikteyenibirçağınaçılacağınainanıyordum."

Şöyledevamediyordu:"Yukarıdabahsettiğimalandaüzerineeğildiğimnoktanın basit düzenekli bir devre, bireyselleşmiş kumanda olduğunadikkatinizi çekerim; yani bu sistem 1903 Mart'ında patentini aldığımdeğişik titreşim periyotlarından oluşan birden çok devrenin ortaklaşaçalışması mantığına dayanıyordu. Patent İnceleme Kurulu BaşmüfettişiSeeley huzurunda sergilediğim makine de, Mekanizmaları UzaktanKumanda Etmenin Yöntem ve Aygıtları patentimin onaylanmasındanönce,busistemuyarıncaçalışmaktaydı.Swezey'nin 'yalnızca tamamendeğişik frekanslarda radyo dalgalarına tepki veren birlikte çalışmayauyumlucihazlar'sözleriileimaettiğidebuydu."

Yüzyılımızın son yarısında bilgisayar teknolojisi üzerine çalışmalar

yapan mühendislerin patent alma arayışına girdiklerinde dosyalardaTesla'nınadınınçoktanyeraldığınıgörerekhayretedüşmeleribukoşullaraltında şaşırtıcı olmamalı. Leland Anderson da bir araştırma geliştirmeçalışmasının nihayetinde elde ettiği sonuçlan bir bilgisayar şirketinepatentleri alınmak üzere sunduğunda kendisine Tesla'nın uzun yıllaröncesinde bu alanı parsellediği gösterilen uzmanlardan birisiydi.Anderson şunları söylüyordu: "Messr'e layık görülen övgüleri Tesla'nınçok öncesinden hak ettiğini gördüğümde hayrete düşmüştüm. O,bilgisayarı olanaklı kılan transistörün ortaya çıkarılmasındaBrattain'dende,Bardeen'dende,Shockley'dendeöncegeliyordu."

Onların patentlerinin de, Tesla'nın patentlerinin de iletişim alanındakiuygulamaları içerdiğine dikkat çekiyor. Patentlerde, VE'nin fiziksel birvarlığa bürünmesini sağlayan sistemler tanımlanıyordu. Bilgisayarsistemleri,VE'lerveVEYA'lardenilenbinlercemantıksaldöngü içerirler.Bilgisayarda gerçekleştirilen her işlem bu mantıksal birimlerinkullanılmasıyoluilegerçekleştirilir.

Anderson,Tesla'nın1903yılındaaldığıpatentlerinmantıksalVEdevrebiriminin temel ilkelerini içerdiğinianlatıyor. "Komutolarakgönderilen ikiya da daha çok sinyalin eşzamanlı olarak aygıt birimine girdi yapması,aygıtbirimindeüretilenbirçıktınıneldeedilmesinisağlıyordu."

Tesla'nın patentlerinde AC sisteminin, bugünkü bilgisayarteknolojisinde ise DC sisteminin kullanılıyor olmasına karşın, birliktehareketedensinyallerinkomutlukombinezonununbirçıktıüretmesiilkesiburadatemelolarakaçıklanıyordu.

"Bu nedenle" diye sözlerine devam ediyor Anderson, "Tesla'nın odönemde uzaktan radyo dalgaları ile kumanda edilebilen silahları dışetkileşimlerden koruma sistemi için aldığı patentler bugün, modernbilgisayarçağında,temelmantıksalVEdevrebirimiüzerindeçalışanlarınherhangibirpatentalmasınıengellemektedir."

1956 Nobel Ödülü, birçok uygulamada elektronik tüplerin yerini alantransistörüzerineyürüttükleriçalışmalarnedeniyleJohnBardeen,WalterH. Brattain ve William B. Shockley'ye layık görülmüştü. Tesla'nın bualandaçoköncelerdenberiöncülükyapmaktaolduğuisehenüzyenifarkedilmekteolanbirkonu.

BugünaskeriamaçlıRPV'ler-uzaktankumandaedilentaşıtlar-olarakbilinen yeni teknolojide Tesla'ya borçlu olduklarımız konusunda Timesdergisindeşusözlereyerverilmişti:

"Aygıtların radyo ile kumanda edilmesi kavramının geçmişi birzamanlar buna 'telsiz' adı verilen günlere kadar dayanıyor. Bu şehirdekırkyılönceilkdefadüzenlenenelektrikfuanndaNikolaTeslabirtankıniçindekitorpidoyamanevralaryaptırmışveonuinfilakettirmişti.Bunupekkısa bir süre içerisinde, güvertesinde tek bir insanın dahi bulunmadığıgemileri,torpidolarıvediğermotorlutaşıtlarıradyodalgalanilekumandaedebilenbirdiziuluslararasımucidinçalışmalarıizledi..."

Amaotomasyonçağınıdünyaya takdimedenTesla, insanlığınhenüzhazır olmadığı bu alandaki çalışmalarını devam ettirebilecek kadarzamanı olmadığını hissedecekti. Fakat gözlerini daha büyük hedefleredikmişti. New York'taki laboratuvarının da deneyleri için yeteri kadargüvenli bir yer olmadığını, ya da başka bir deyişle deneylerinin bukalabalıkşehiriçinfazlatekinolmadığınıfarketmişti.

Akımlar Savaşı sırasında Tesla'nın ve Westinghouse'un haklarınısavunanavukatLeonardCurtis'eşunları yazmıştı: "Bobinlerim4milyonvolt üretiyor, duvarlardan tavana sıçrayan kıvılcımlar büyük bir tehliketeşkilediyor.Bugizlibirtest.Elektrikenerjisine,suyavekendimeaitbirlaboratuvara ihtiyacım var. Söylediklerimi yapacak iyi bir marangozbulmam gerekiyor. Bu çalışmamı Astor, Crawford ve Simpson finanseediyor.Çalışmalarımıyüklenmeninenazolacağıgecesaatlerindedevamettireceğim."

ColoradoSpringsElektrikŞirketi ile bağlantıları olan avukat,mucidinbu sorununu çözmek için derhal harekete geçecekti. Bulduğu çözümündeetkisiuzunvadedegörüleceksonuçlarıolacaktı.

YıldırımlarYaratan

Leonard Curtis'in Colorado Springs'den gönderdiği cevap dahi iyihaberler veremezdi: "Her şey ayarlandı, araziyi ücretsiz teminedebileceğiz. Alta Vista Oteli'nde kalacaksın. Şehir Enerji Şebekesi ileolanilişkilerimsayesindeelektriğidebedavakullanabileceksin."

Tesla zevkten dört köşe olmuş, kendisini hazırlıkların ayrıntılarına,özellikle de gemiye yüklenecek ekipmanın düzenlenmesine kaptırmıştı.BuaradaScherffveasistanıdalaboratuvarmalzemelerinintaşınmasındakendisineneredeyseyirmidörtsaatboyuncayardımcıoluyorlardı.

İşinenönemlikısmımalikaynaklarınınyenidenorganizeedilmesiydi.

Adams'ın hisse karşılığında Tesla'ya verdiği 40 bin dolar çoktanharcanmış bulunuyordu. Ünlü maden mühendisi John HaysHammond'dan aldığı on bin dolarlık destek fonu Elektrik Fuarı içinhazırladığı telsiz ve robotlar için harcanmıştı. Ama tekstil firmasıişleticileriSimpsonveCrawford'dandevamedenaraştırmalarıiçinaldığı10bindolarveWaldorf-AstoriaOteli'ninsahibiAlbayJohnJacopAstor'unColoradoSprings'deki yeni laboratuvan için kendisine hibe ettiği 30 bindolarhalabirköşededuruyordu.

Colorado'ya yerleşir yerleşmez Tesla tüm enerjisini çift hedefli birçalışmaya vakfedecekti: Marconi'den önce dünya çapında bir telsizsistemi kurmak, dünyanın dört bucağına bol ve ucuz enerjinakledebilmenin yollarını bulmak. Dünyada hiç kimse, bugüne kadar

geliştirdiği kendi bilgileri dışında, bu konuda ona yol gösterecek bilgiyesahipdeğildi.

Çalışmalarınınyoğunolduğubudönemde,yinearkadaşlarınazamanayırıyor, yeni dostlar edinmeye bile vakit bulabiliyordu. Katharine'ninkıskançlıkları veMarguerite adının bir piyon olarak kullanılması devamediyordu. Artık Waldorf- Astoria oteline taşınmıştı ve Wall Streetbeyefendilerinin akın ettiği bu şık ortamda bulunmaktan gayetmemnundu.

18 Mayıs'ta Colorado Springs'e vardı. Alta Vista Oteli'nin 207 No.luodasına yerleşti (oda numarası üçe bölünebiliyordu). Kendisine tahsisedilen arazi Colorado Springs'in doğusunda, Pike Tepesi'ningölgesindeydi. Burası aslında kasabanın çobanınca otlak olarakkullanılmaktaydı.Enyakınkomşusubirsağırvedilsizlerokuluydukibudaoldukçasağduyulubirseçimeişaretetmekteydi.Rakım2metre,havatemiz,kuruvestatikelektrikyüklüidi.

Şehrevardığındaçevresinisaranmuhabirlere1900yılısergisindePikeTepesi'ndenParis'ebirtelsizmesajıgöndermeyiplanladığınıbildirecekti.Muhabirler bununla mesajları tepeden tepeye nakledeceğini mikastettiğini sorduklarında, kibirli bir şekilde Colorado'ya akrobatlıkyapmakiçingelmediğinisöyleyecekti.

Sononyıl içerisinde telsizenerji vemesaj iletileri konusundayüksekfrekansvevoltajüretentemelekipmanlarbaştaolmaküzeretümgerekliaygıtlarınpatentlerinialmıştı.4milyonvoltlukbirbobinyapmıştıbilevebunu küresel iletiler gönderebilecek bir seviyeye kadar geliştirmekistiyordu. Testler büyük bir gizlilik içinde -ya da en azından bu dağlıkbölgedeesrarlıaletlerledeneyleryapanünlübirmucidinsağlayabileceğimaksimumgizlilikiçinde-yürütülüyordu.

Tesla'ya yerel bir marangoz olan Joseph Dozler tavsiye edilmişti,

deney istasyonunun planlarını alan marangoz da hemen işinekoyulmuştu. Bunun üzerine Tesla, New York'taki Scherff'e ardı arkasıkesilmeyecek telgraf mesajlarından ilkini gönderecekti. FritzLowenstein'ın, genç bir mühendis olan asistanının Batı'ya doğru yolaçıkmasını istiyordu: "Yapının gidiş hattını takip etmek ve ekipmanınyerleştirilmesinisağlamaküzereburadaolmasıgerekiyor."

Bozkırın ortasında yükselmeye başlayan tuhaf yapının çevresi çitleçevrilmiştiveyeryerüzerinde"Dikkat!Ölümtehlikesi,yaklaşmayın"yazılıuyarı tabelaları yerleştirilmişti. Yapı tamamlandıktan sonra kapıyaDante'nin Inferno'sundan, öncekinden daha da meşum bir alıntıiliştirilmişti: "Her kim ki buraya girer, umudu ardında bırakır." Tesla'nınaletlerinintekbirşimşekleyüzkişiyibirdenöldürebileceğihaberiçevreyeyayılmaktagecikmemişti.

Başlangıçtakareşeklindebirahırabenzeyendeneyistasyonuyapımıtamamlandıktansonrauzunmerteğiilebirgemiyiandırırolmuştu.Çatınınaçık bir bölmesinden çıkan kule yerden üç metre kadar yükseğetırmanıyordu.Bundandadörtmetredahayukarıyabirdiğermetaldirekuzanıyordu.Entepedeuçtaisedoksansantimetreçapındabirbakırtopduruyordu.

Makinelergelirgelmezmonteedilmeyebaşlanmıştı.Çeşitliboyutlardavegüçlerdebobinleryadayüksekfrekanstransformatörlerikurulmuştu.NewYork'tanHoustonStreet'teki laboratuvarındaözelolarakürettiğiçiftdevirlibiranadevredegetirtilmişti.Bualetaçıpkapayıcılarıilemanyetikvericiyidevreyesokacaktı.

Colorado'da geliştirdiği bu vericinin en büyük icadı olduğunu iddiaedecekti sonradan. Gerçekten de Tesla'nın bu icadı modernmeslektaşlarınınhadsafhadahayranlığınıkazandığıbirçalışmasıdır.Nezaman ve nerede olursa olsun çok düşük frekanslardaki radyosinyallerinin neden olduğu bir fenomen tespit edilse bunun Tesla etkisi

olduğundan bahsedilir. Bir ara Ruslar'ın dev bir Teslamanyetik vericisikullanarak hava durumunu etkilediğinden, devasa buzullar ve büyükkuraklıklar yarattıklarından bile söz edilmişti. Kanada ve ABD'de radyoiletişimi ile beyin dalgalarının sık sık kesiştiği ve bunun anlaşılamayanpsikolojik rahatsızlıklar yarattığı üzerinde durulmuştu. Gerçekten deyıldırımtopuilenükleerfüzyonçalışmalarınıbirleştirenRobertGolkabukonudabaşarılıadımlaratmıştır.

Pekibuetkitamolarakneydi?TeslabunuElectricalExperimenter'dakiyazısında genç okuyucuların da anlayabileceği bir şekilde açıklamayaçalışmıştı.Karmakarışıkanlatımıdamuhtemelenokuyucularınınkafasınıiyiden iyiye karıştırmıştı. "Evvela bunun, içinde yüksek voltaj yüklübölgelerinhayliyertuttuğuveuygunyarıçapeğrisinesahipidealsarmalyüzeylerdeki alanlarda düzenlenmiş, belirli espaslarda yer eden ve busayede de kondüktör çıplak olsa dahi kaçak olmasını engelleyecekşekildeheralandaazyoğunluklubirelektrikyüzeyiteşekküledenkarbonmolekülleri muhteva eden rezonant bir transformatör olduğunuvurgulamakgerekir.Bu,çokyüksek frekanslardanendüşüklerinekadaruyum sağlayabilen bir sistemdir, devasa hacimlerde ve ortalamagerilimlerdeakımlaryadadahadüşükamperliveçokbüyükelektromotivenerji üretebilir. Maksimum elektrik gerilimi, elektrik yüklü elementlerinbulunduğuyüzeylerineğrilikderecelerinebağlıdır."

Yüz milyon voltluk bir akımın mümkün olabileceğini söylüyordu.Böylesibirdevrehertürlü itmeye,düşükfrekanslaradahiduyarlıolacakve alternatörlerde olduğu gibi sürekli sinüs eğrisi titreşimleriyaratabilecekti.

"Eğerterimientemelözelliğiileaçıklamakgerekirse"diyereksözlerinedevam ediyordu, "bu rezonant transformatör tüm sayılan niteliklerininyanısıra,tamıtamınaküreyeuygunoranlarasahiptir,elektrikselsabitlerive özellikleri tasarımı sayesinde telsiz enerji naklinde en etkili sistemioluşturmaktadır. Uzaklık bu şekilde tamamıyla bir engel olmaktan

çıkarılmakta, nakledilen gerilimlerin yoğunluğunda bir kayıp meydanagelmemektedir. Hatta belirli bir matematik kanununa dayanılarakhareketliliğinmesafearttıkçaçoğaltılmasımümkünolabilmektedir."

Bu güçlü cihaz kurulduktan ve denemeler yapılmaya başlandıktansonramucitensertdağfırtınalarınıbilegölgedebırakacakelektriklihavaifişekler yaratabilmeye başlamıştı. Verici çalışırken kırk kilometreuzaklıktakiparatonerlerdahidoğalyıldırımdançokdahagüçlüvesürekliateşliarklarınetkialanınagiriyorlardı.

Tesla,hayatındailkdefaaraştırmalarınınayrıntılarıüzerineeksiksizbirgünlük tutuyordu.Görselefektlerinyarattığıdehşetinyanısıraçokdahayararlı yönleri olduğuna inandığından fotoğrafik deneyler deyürütmekteydi.

Tesla üzerinde çalıştığı aygıtın ticari amaçlı olarak kullanılabileceğiniumuyordu. Ama öncelikle binlerce deney ve uyarlama yapılmalıydı. Bukadargenişbirbilgiyiemanetedebilecekdenligüvenmiyorduhafızasına.Günlük notları sürekli beklendiği şekilde gelişmeyen deneylere atıftabulunuyorvekendikendine"neden?"diyesoruyordu.Bu işleminhayatıboyuncauyguladığınatabantabanazıtolduğununfarkındaydı.Şimdiortayaşlı bir adamdı ve hafızasının kendisine yavaş yavaş ihanet etmeyebaşladığını fark ediyordu. Hiç şüphesiz kendisine tanıdığı süreninbaskısınıhissediyorduomuzlarında.

Colorado gazetesinde mucidin hayatı boyunca görsel efektlerehayranlıkduyduğununaltıçizilmişti.Dramatikbirşekildehayatıboyuncaşahit olduğu zihinsel parlak ışıklardan bahsediliyor ve matematikformülleri arasından sivrilen renkleri ve görkemli Colorado fırtınalarını,ayrıntılı, sevgi dolu, neredeyse erotik bir tarzda tanımlamasıvurgulanıyordu.

Manyetik verici ile deneylerin yapıldığı gecelerde gökyüzü bir ışık ve

sestufanınakapılıyordu.Toprakbilecanlıbirçehreyebürünüyor,elektrikatlamalarının sesleri kilometrelerce uzaktan duyulabiliyordu. Kelebekler,verici bobininin çapı neredeyse iki metreyi bulan girdabına kapılıyordu.Meraklıseyircilerşaşkınlıklasamanlararasındaveyürürkendeayaklarıile yer arasında kıvılcımlar uçuştuğunu gördüklerini anlatıyordu. Yüzmetreötedekimetalnesnelerdenuzunluğubirmetreyibulankıvılcımlarınyayıldığını görebildiklerini söylüyorlardı. Daha bir iki kilometre ötedeuysallıklaotlayanatlarbölgeyegirdiklerindemetalnallarındahissettiklerişoklaşahakalkıyor,dörtnalakaçışıyorlardı.

Gök gürültüleri ve yıldırımlar arasında gecenin bir yarısı işlerininbaşında bulunan mucit ve asistanları kulaklarını pamukla tıkıyor,ayakkabılarınınaltınakalınmantaryadakauçuktabanlıklargiyiyorlardı.Teslakulaklarındakidokunuşlarıhissedebildiğinivekulakzarlarınınzarargörmesinden korktuğunu söylüyordu. Genellikle bir acı ve vınlamadeneylerdensaatlercesonrabilekulaklarınıağrıtıyordu.

Hertz'in 1888 yılındaki, Maxwell'in dinamik elektromanyetik sahateorisini doğrular nitelikteki araştırması bilim insanlarını elektromanyetikdalgaların,ışıkdalgalarıgibidüzçizgilerhalindeyayıldığıkonusundaiknaetmişti. Buna göre dünyanın yüzeyinin radyo dalgalarının iletilmesiniengelleyeceği düşünülüyordu.BildiğimizgibiTesla, sadecedünyanın iyibir iletken olduğuna inanmakla kalmayıp "atmosferin, deniz seviyesininçok da yukarılarında olmayan, ulaşılabilir üst tabakalarının, tümdeneylerin de işaret ettiği gibi, mükemmel bir iletken olduğunu"düşünüyordu.

İlerleme raporları ve yeni yükleme talimatları Scherff ile Teslaarasındaki telgraf tellerini sürekli titretiyordu. Normal kargo mucit içinfazla yavaştı, bu nedenle ekipmanların daha pahalı olan tren ilegönderilmesiniistiyordu.

Kolman Czito'nun varlığı tam bir nimetti. Tesla, Scherffe Czito'nun

maaşınınyüzdeonbeşoranındaartırılmasıvefarkınkarısınaödenmesitalimatını vermişti. Kısa bir süre sonra şu mesajı yollayacaktı: "Czitosonunda geldi ve tanıdık bir yüzü yeniden görmek beni çokmutlu etti.Amabuişiçindebirazfazlaşişmanlamış."

Bu arada Tesla'nın ısmarladığı iki yüz adet şişe ve Mr. Myers'inrüzgarlı,havalardabeklenenyüksekliğeçıkamayacakolmasındanendişeettiğibalonlarhakkındadabirtartışmasürüpgidiyorduikiadamarasında.Balonlar yükseklerdeki ince havaya istasyon antenleri yerleştirmek içinısmarlanmıştı. Bu balonlar elli dolar karşılığında uzman bir tasarımcıyayaptırılmıştı ve ağır yüklerle patlamaması için ancak üçte iki oranındadoldurulması(muhtemelenhidrojenile)gerekiyordu.

Tesla'nındörtgözleyenihaberlerbeklediğinibilenScherffonuhertürlügelişmeye ilişkin,özellikledemalidestekçisiAlbayAstor ile ilgiliolanlarhakkında bilgilendiriyordu. Marconi ve Tesla'nın Avrupa patentlerihakkındahaberlerulaştırmayıdaihmaletmiyordu.

Buoldukçameşgulikiadamaradasıradadedikoduyapmazevkindende mahrum etmiyorlardı birbirlerini. "Mr. L dükkanı bayağı sarhoş birşekilde açtı, bu arada her şeyi de eline yüzüne bulaştırdı." "LütfenMr.Uhlmanmektuplarını'Herzamansizinolan'diyedeğil,'Tümiçtenliğimle'diyerek imzalasın" diyordu Tesla ve kendisi de Scherff'e gönderdiğimektubu bu şekilde imzalıyordu. "Dostum JJA (Astor) neler yapıyor?"diyesormayıdahiçbirzamanihmaletmiyordu.

Genişlettiği güvenlik önlemlerinden ve ulaşacağı kesin zaferden demvuruyordu: "Çıkarlarımı gözeterek her adımını büyük bir akıllılıklaatmalısın ve gazetecilere söylediğim sözlerin hiçbirini, benimonayladıklarım dışında aktarmamalısın. Sanırım döndüğüm zamansöyleyecek çok sözüm olacak... Her zaman kendimden bir parça gibigörüyorumseniveozamansenidekendimlebirliktebaşarınındoruğunaçıkartacağım."

16 Ağustos'ta "Sevgili Luka'm"a şiiri için teşekkür efraek üzere birmektupgönderecekti. "SenindeColoradoSprings teki kar tanelerini vebuzdağlarını görebilmeni isterdim! Havada uçuşanları kastediyorum.SeninşiirlerinlebirlikteherşeyharikaLuka,dünyanınengüzelşeyleri!"

AmakısabirsüresonraJohnson'adahaazsanatsalbirmektupdahagönderecekti. "Telsiz torpidosahneyeçıkmaktasadecebirangeciktiveDewey tarihe büyük fatih olarak geçti. Ama neredeyse on ikidenvuruyordum. Luka, her seferinde zamanımızın bizim için çok geriolduğunuhissediyorum.Benimtelsiztelgrafsistemimbilimcemiyetlerininhasırlarının altına süpürüldü ve senin şiirlerin de kurban edildi;düşmanlarım başkalarının fikirlerini kullandığımı iddia ediyorlar, tıpkıkahramanınınseninkurbanınolduğunusöylediklerigibi!

Amaasilçabalarımızdanvazgeçmemeliyiz,dostum...GüngelecekbensistemimiArşimet'eanlatıyor,sendeşiiriniHomeros'aokuyorolacaksın."

Scherrf, New York Herald'ın Marconi'yi şişirmeye devam ettiğiniyazıyordu.

TümbuamansızyarışakarşınTesla,Colorado'dakihavadanbüyükbirzevk alıyordu. Her zaman için akut olan görme ve işitme duyulan datemizhavayaolağanüstüolumlu tepkiveriyorlardı. İklim,çalışmaları içinson derece uygundu.Güneş ışınları yoğun, hava kuru ve devam edenyıldırımlardagürültülüydü.

Haziranın ortasında ekipmanını ve deneyler için yarattığı ortamıyeryüzünün elektrik potansiyelini ölçmek için kullanmaya karar verdi.Titizlikle hazırlanmış bir plan doğrultusunda periyodik ve tesadüfi iniş-çıkışlarınısaptamakistiyordu.

"Yeryüzünün" diye yazacaktı Tesla sonradan hazırladığı raporunda"elektrik titreşimleri ile tam anlamıyla canlı olduğu saptandı; kısa süre

içinde bu ilginç incelemenin içine çekilmiş hissettim kendimi. Bu tip biraraştırma için bu kadar uygun bir ortamın başka bir yerde dahabulunabileceğinizannetmiyorum."

Colorado'nun bu bölgesindeki yıldırım boşalmaları çok sık meydanageliyorduvebubazençokşiddetlioluyor,bazenikisaatiçindeyirmibindeşarj gerçekleşiyordu ve hepsi de Tesla'nın laboratuvarının yakın birçevresinden gözlenebiliyordu. Birçoğu dallan tersyüz olmuş devasaağaçları andırıyordu. Haziran ayının sonlarına doğru Tesla ilginç birolayın farkınavaracaktı:Aletleriuzaklardameydanagelendeşarjlardan,yakınlarda olanlara nazaran daha çok etkileniyordu. "Bu kafamı iyideniyiyekarıştırdı"diyeyazıyordu,"bununnedenineolabilir?"

Bir güngökyüzündesoğuk yıldızlar parlarken yürüyüşe çıktığı sıradaaklına bir açıklama geldi. Aynı fikirler yıllar önce bazı konferanslar içinhazırlanırkendeaklınagelmiştiamaozamanbunlarısaçmabulmuş,birkenara itmişti. "Yenidenaklımıkurcalamayabaşladı"diyeyazıyordu"Birşekilde içgüdülerim harekete geçmişti ve büyük bir buluşun eşiğindeolduğumuhissetmiştim."

Colorado'daKarartma

"Tarih3Temmuz1899'du.Bugünüaslaunutmayacağım;bu, insanlıktarihi içinbüyükbir ilerlemeanlamınagelengerçeğin ilkdeneyselkanıtıidi."

O akşam Tesla batıda toplanmaya başlayan elektrik yüklü bulutlarıizliyordu. Pek kısa bir süre içinde "hiddetinin büyük bir kısmını dağlarakustuktansonraovayadoğruilerleyen"birfırtınakopacaktı.

Güçlü ve sürekli yıldırım arklarının neredeyse düzenli zamanaralıklarıylaboşaldığınıfarketmişti.Birkayıtcihazınıhazırlamış,elektrikaktivitesinin fırtına uzaklaştıkça azaldığını, en sonunda da kaybolupgittiğinitespitetmişti.

"Büyükbirhevesvebeklenti içinde izlemeyedevamediyordum"diyeyazmıştıgünlüğüne."Nedensonrapekkısabirsüreiçindebelirtilertekrargörünmeyebaşladılar, gittikçedaha çokgüçlendiler vedoruknoktasınaulaştıktan sonra tekrar peyderpey etkilerini yitirerek yok oldular. Birçokkez aynı olay tekrar tekrar meydana geldi, ta ki belirli ölçümlerin deortaya koyduğu gibi neredeyse sabit bir hızla ilerleyerek 300 kilometreuzaklığaçekilenekadar.Amabugariphareketliliko zamandabitmedi,azalmayanbirkudretledevametti."

Kısa bir süre içinde bir konuda emin olacaktı: "Bu harika bir olaydı.Artıkhiçşüphemyok:Durağandalgalarıgözlemlemekteydim."

Bu keşiflerin sonuçlarını şöyle özetleyecekti: "Ne kadar imkansızgörünürse görünsün, bu gezegen, kocaman kütlesine karşın, sınırlıboyutları olan bir iletken gibi davranıyordu. Bu, sistemimle enerjinakletmeninnebüyükbirönemiolduğukonusundabenitamamıylaiknaetmişti.

"Dünyanın dört bir yanına telsiz telgraf mesajları göndermek, dahaönce de üzerinde durduğum gibi mümkündü ama iş bu kadarla dakalmıyordu,mesafeler ne olursa olsun sesi ve dahası enerjiyi de hiçbirkayıpsözkonusuolmadan,telsiziletebilmekolanakdahilindeydi."

Şimdi gerekli testlere girişmeden önce ekipmanınımükemmelleştirmesigerekiyordu.Dünyanınherhangibirnoktasınaenerjive anlaşılabilir mesajların nakledilebilmesinin ancak iki yolla mümkünolabileceğini biliyordu; ya yüksek oranda transformasyonla, ya darezonansın artırılması ile. Elektrik osilatörleri ile yaptığı deneylerinsonundaşusonucavarmıştı:Enerjinaklininenuygunyöntemibirincisiidiancak radyoda olduğu gibi düşük oranlarda enerji nakli söz konusuolduğundaikinciyöntemhiçşüphesizeniyiyoldu.Olacaklarkonusundakendisine yol gösterebilecek bir tecrübe yaşanmamıştı daha önce.Laboratuvarıbuinsanyapısıyıldırımilehavayadauçabilirdiamabudagözealınabilecekrisklerdenbiriydisadece.

KararlaştırılangecegayetdüzgünbirşekildePrensAlbertstilitakımınıgiymişti, beyefendi eldivenleri ve siyah melon şapkası bütünütamamlıyordu. İstasyona geldiğinde cesur Czito'yu kendisini bekliyorbulacaktı. Czito şalteri indirecekti, bu sayede Tesla da koridordanlaboratuvarın içinde olup bitenleri izleyebilecekti. Odanın ortasındadevasabobinivedireğinucundakibakır topu takipetmekonun içinsonderece önemliydi. Her şey tastamam olduğunda "Şimdi!" diyebağıracaktı.

İlk denemede şalterin sadece bir saniye için kapalı kalması

kararlaştırılmıştı.BununüzerineCzitoşalteriindirdi,gözükolsaatindeydive neredeyse aynı anda şalteri kaldırdı. İlk sonuçlar umut vericiydi:Elektrik lifleri bobini taçlandırmış ve yukarıya doğru elektrik akımıfırlamıştı.

BununüzerineTesladireğevebakırtopaoandaolanlarıizleyebilmekiçindışarıçıkacaktı.

"Sanaişaretettiğimdeşalteriindirmenivebensanasöyleyenedekdekaldırmamanıistiyorum"diyecektiCzito'ya.

Hemenardından"Şimdişalteriindir"diyebağırdı.

Czito kendine söyleneni yapmış ve tekrar komut verildiğinde şalterikaldırmaküzerebeklemeyebaşlamıştı.Anabobindençıkangüçlüakımıntitreşimleri yeri canlandırmaya başlamıştı. O anda bir şaklama ileistasyonun tepesinden bir yıldırım fırladı. Ambara benzeyen büyükyapınıniçinigaripbirmaviışıkdoldurmuştu.

Czito bobinden alev toplarının dalga dalga kıvranarak fışkırdığınıgörebiliyordu. Havayı elektrik kıvılcımları doldurmuştu ve keskin ozonkokusugenziniyakmayabaşlamıştı.Yıldırımtekrartekrarpatladı,yapıbirkreşendo halini almaya başlamıştı ve Czito hala kendisine devreyikapatmasıkomutununverilmesinibekliyordu.BulunduğuyerdenTesla'yıgörebilmesi mümkün olmadığı için mucidin bir elektrik çarpmasısonucunda yaralanmış ya da ölmüş olabileceğinden endişelenmeyebaşlamıştı.Amaçılgınlıkdevamedeceğebenziyordu.Çatınınveyapınınalevalacağıkorkusudatümbenliğinisarmıştı.

Teslaiseyaralanmışyadaölmüşdeğildi.Yalnızbüyülenmişbirşekildedonmuş kalmıştı. Durduğu yerden yıldırımın direğin dört beş metreyukarılarına sıçradığını görebiliyordu. Daha sonra gümbürtülerin 30kilometre öteden bile duyulabildiğini öğrenecekti. Yıldırım tekrar tekrar

çatırdıyor,yükseliyordu.

İnsan kendisini daha önce bu denli tanrıların dağında oturuyor gibihissetmişmiydi acaba?Oradaöylecene kadarbeklediğini bilemiyordu.Herhaldebirdakikakadarsürmüşolmalıydı.

Amabirdenbireherşeykaranlığagömülecekti.Czito'ya "Neyaptığınısanıyorsun, ben sana şalteri kaldır dedimmi? Haydi indir şunu tekrar"diyebağırıyordu.

Oysa Czito şaltere dokunmamıştı bile. Enerji kesilmişti. Tanrımerhametetmiş,ecelinisonrayasaklamıştı.

Tesla hemen telefonun yanına koştu ve Colorado Springs ElektrikŞirketini aradı. Yakınıyor, söyleniyordu. Onları enerjisini kesmeklesuçluyor,hemenbudurumunsonaermesiniistiyordu.

Şirketinverdiğicevapisekısavenetti.

"Jeneratörümüzüdevredışıbıraktınızveşuandadayanıyorzaten!"

Tesla dinamoya fazla yüklenmişti. Colorado Springs kasabasıkaranlığagömülmüştü.Yangın söndürülür söndürülmez yedek jeneratördevreye sokulmuştu. Ama Tesla'nın bundan yararlanma talebi kabacareddedilmişti.

Deneyine devam etme konusunda kararlı olan Tesla şebekeyi kenditeminedeceğiuzmanbirekip tarafından tamirettirmeyive tümgiderlerikarşılamayı teklif etmişti. Bu öneri kabul edildi. Bir hafta içinde tamirattamamlanmıştıveTesladeneylerineyenidenbaşlayabilecekti.

Ne yazık ki Tesla'nın o dönemde ulaştığı nokta konusunda bugün okadar da çok bilgi sahibi değiliz. Araştırmalarının temel amacı tabii kiortadaydı.Güçlüosilatörlerledeneyleryapıyor,telsizenerjinaklivemesaj

iletilip alınması konularında çalışıyor ve yüksek frekans üzerineincelemeleryapıyordu.

Sonuçları ne olursa olsun, yaptığı deneylerin fazlasıyla ilgi çekiciolduğunu itiraf etmek lazım. Çitlere koyduğu uyan levhalarına karşınkomşu çocukları burunlarını laboratuvarın camlarına dayamaktankendilerini alamıyorlardı. Tesla da camı çivilemek zorunda kalmıştı. Bunedenle de, tehlikelerle kucak kucağa yaşadığı hayatı boyunca hiçolmadığıkadarölümleburunburunagelecekti.

Laboratuvarın içi tıklım tıklımdı. Enerjinin geçtiği ana şalterinindirilmesinin biraz zor olduğu da tecrübe ile sabitti. Bu işlemikolaylaştırmak için Tesla şaltere en ufak bir dokunuşta kapanmasınısağlayacak bir tel monte etmişti. Daha sonra bu yaptığının kullanışlıolduğu kadar güvenli olmadığını öğrenecekti. Bir gün Czito, Teslatarafından şehre gönderilmişti ve mucit deneylerini tek başınayürütüyordu. "Şalteri kaldırmış ve bir şeyleri incelemek üzere bobininyanına gitmiştim. Ben oradayken şalter kapandı ve oda bir andakıvılcımlarla doldu. Dışarı çıkabileceğim bir yol yoktu. Penceredenatlamayı düşündümamaeliminaltında kepenkleri kırabileceğimbir aletyoktu. Son çare olarak kendimi midemin üzerine attım ve sürünmeyebaşladım."Bobindeellibinvoltlukenerjivardıvebenkıvılcımlarınaltındadar bir geçitten sürünerek geçmek zorundaydım.Havadaki asit, azotunoksitlenmesi nedeniyle o denli yoğunlaşmıştı ki, nefes almaktazorlanıyordum. İstediğim yere ulaştığımda her şeyin sonu gelmeküzereydi ama bina tamamıyla alev almadan şalteri kaldırabilmeyibaşarabilecektim. Elime geçirdiğim bir yangın söndürücü ile alev alanyerleridesöndürmüştüm..."

Dahasonradanbuolayınkuduzbir kediyi azdırmayaveensonundaacı pençe darbelerine maruz kalmaya benzediğini anlatacaktı sevgiliLuka'ya.

"Ama bu darbelerde bir düşünce saklı. Bir DÜŞÜNCE. Fazlakonuşmakistemiyorumama...

"Bazınoktalardaharikabir ilerlemekaydettimamabana telsiz telgrafkonusunda danışan insanların sahte zaferler kutlamaları beni çiledençıkarıyor! Tartışmalarının özünde doğru olan tek bir söz dahi yok vebenimsistemimLuka,-açıkveseçikolarak-tekbiraksamadahiolmadankullanılabilecektir..."

Peki Tesla bu dönem boyunca yeni bilgi diyebileceğimiz niteliktekeşiflerde bulunmuş muydu? Bu sorunun cevabı kesinlikle olumludur.Bilim insanları onun keşiflerinin ulaştığı noktayı bilemiyorlar ve belki deasla bilemeyecekler.Şurası dabir gerçek ki, Tesla'nın kendisi debelirlikurallarıveprensipleriizleyereköncüniteliğindekideneylerinidoğrulamanoktasınataşıyamamıştır.

Ama kuşkusuz, bilimsel takipçilerinin çeşitli alanlardaki keşiflerigöstermektedir ki bilime çok önemli, temel nitelikte katkılardabulunmuştur.

EnindesonundaşukadarısöylenebilirkiTesla'nındüşünceleriçağdaşhipotezlerce doğrulanmaktadır. Tesla, Colorado Springs'teki hassas veçok güçlü radyo alıcısı ile çalışmaları sonucunda bir diğer keşifte dahabulunduğunu iddia ediyordu. Sadece yaşlı marangoz Mr Elderly işininbaşında ikenTesla radyoalıcısında ilginç ritmiksesler tespitetmişti.Budüzenli sinyallerin diğer gezegenlerde yaşayan canlıların gönderdiğimesajlar olması dışında bir açıklama gelmiyordu aklına. Venüs ya daMars'ın bu sinyallerin kaynağı olabileceğini düşünüyordu. O zamanakadarhiçkimseuzaydangelendüzenlisinyalleretanıkolmamıştı.

Korku ve şaşkınlık içinde yapabildiği tek şey oturup sinyalleridinlemekti.Daha sonraları bu sinyallere karşılık verme düşüncesi ondabirfikrisabithalinialacaktı:Bununbiryoluolmalıydımutlaka.

Bu olayın olası açıklamalarından biri, radyoda duyduğu seslerinyıldızlardan yayılan dalgalar olmasıdır. Bu tip düzenli sinyallerastronomlar tarafından tekrar ancak 1920'lerde tespit edilebilecekti (veresmen onaylanacaktı); 1930'larda bu sinyaller dijital bir kayıt cihazınakodlanmış numaralar olarak kaydedilmeye başlanacaktı. Son günlerde"yıldızlandinlemek"neredeysesıradanlaştı.

Tesla, son kertede, Colorado'daki başarıları ile tatmin olmuşabenziyordu. Emirleri ile yıldırımları dans ettirmişti, tüm dünyayı birlaboratuvar malzemesi gibi kullanmıştı ve yıldızlardan mesaj almıştı.Şimdi de geleceğe doğru atılmak için karşı konulamaz bir istekduyuyordu.

MuhteşemveBedbaht

New York'a 1900 yılının Ocak ayı ortalarında ayak bastığında birgazeteci ordusunun hücumuna uğrayacaktı. Büyük bir olasılıkla bununnedeni de Doğu bilim dünyası adına Profesör Holden'in Tesla'yı, dışgezegenlerden sinyal aldığını açıklaması ya da en azından bunu nasılyaptığını kendilerine bildirmediği için alenen kınamasıydı. Tesla buaçıklamayı "Philedelphia North American" dergisine Colorado'yu terketmeden hemen önce yapmıştı. Bu sinyallerin "komşu gezegenlerdecanlı yaratıklar" bulunduğunu düşündürttüğünü söylemişti. Bu canlılarınbilimsel açıdan insandan daha ileri olduğuna inanıyordu ki bu iddia dabiliminsanlarınınyiyipyutacağıcinstendeğildi.

Teslauzaydangelenbu"mesajları"yanıtlamakiçinyanıptutuşuyordu.Bu arada geniş ve devrimci bir teknolojinin eşiğinde olduğu da birgerçekti.ColoradoSprings'dekiradyoveenerjinakliçalışmalarınınürünüolanpatentler içinhiçzamankaybetmedengereklibaşvurularıyapmayabaşlayacaktı.

İlk adımolarak, dünya çapındabir radyo istasyonu kurmak istiyordu;bu radyoyayınındaher türlüprogramolacaktı,borsahaberleri,birbirinebağlıradyotelefonhatları,eşzamanlısinyaller,radyohaberservisi...Bunadünyabilgiaktarımısistemiadınıveriyordu.

Bu arada Georfe Scherff kendisine, Colorado'da harcanan 100 bindolarınönemlibirmalisorunteşkilettiğinihatırlatıyordu.Kimdenyardım

isteyebilirdi? Basın onu yerden yere vursa da para babaları arasındakiünühalaolumluydu.BirkezdahaWaldorf-Astor'unOyuncularKulübüneyöneldi.Projelerinedestekbulabilmekamacıylayazdığı"İnsanEnerjisiniArttırma Sorunu" başlıklı makalesi Johnson'un editörlğünü yaptığıCentury dergisinde yayımlandı. Makalesi beklendiği gibi Colorado'dakiçalışmalarınaaçıklamagetirmesedesansasyonyaratmayıbaşarmıştı.

BusansasyonunnedenlerindenbiriTesla'nınmakaleilebirliktebasılanfotoğraflarıydı. Bu fotoğraflarda aynı kareyi çift pozlama gibi ufak birfotoğrafçılık hilesine başvurulmuştu. Bir tanesinde sandalyesinde sakinsakin oturmuş, notlarına dalmış görünüyordu. Bu arada başınınçevresinde de bir oda dolusu insanı öldürebilecek yıldırımlaroynaşıyordu.Günlüğündefotoğrafçekimlerinişöyleanlatıyordu:"Elbetteki, tahminedilebileceğigibi,deneycinin fotoğrafıçekilirkenbuyıldırımlarda çevresinde cirit atıyor değildi. Kıvılcımlar önce karanlık bir ortamdalevhanın üzerine kaydediliyordu, daha sonra da ben sandalyeyeoturupaynı levha için poz veriyordum, etkiyi tamamlamak ve detayları dasaptamakiçinazmiktardaflaştozupatlatılıyordu."BusayededesonrakipozlamalarnedeniylegaripbirX-ışınıfotoğrafıgibisandalyeninTesla'nınbedenininiçindengörünebilirolmasıengelleniyordu.

Umduğu gibi, sonuçlar oldukça ses getirecekti. Fotoğrafları görenherkesşaşkınlıktanküçükdiliniyutacakgibioluyordu.Tesla,Almanya'daradyoçalışmalarınınöncülüğünüyapanProfesörA.Salby'yefotoğraflarınbirkopyasınıgönderdiğinde,hayatındahiçböyleşeygörmemişolanbiliminsanındanherhaldeçokilginçbirşeyicatettiğicevabınıalacaktı.

Colorado'da yürüttüğü çalışmalarını kaydettiği günlüğü Tesla'nın bufotoğraflıdeneylerenedensıksıkbaşvurduğunukısmenaçıklamaktadır.Bunun nedenlerinden biri de yaşadığı hayal kırıklığı idi. Yıldırımlarüzerineyaptığıdeneylerin fotoğraflanmasıbeklediğietkiyi yaratmamıştı.Budeneyler içinçokdahaduyarlı levhalarhazırlanmıştıve fotoğraflarınrenklendirilmesinin de çok önemli araştırma verileri sağlayacağını

düşünmüştü. Ayrıca güçlü bir devinime sahip vakum tüplerinin defotoğrafçılığıngeleceği içinbüyükönemtaşıdığına inanmaktaydı.Doğrumalzemelerin uygun bir şekilde kullanılması ile fotoğrafçının güneşinhükümranlığından kurtarılabileceğine inanıyordu. "Bu tip ışıklar onunkoşulları ayarlayabilmesini ve istediği ışık etkilerini yaratabilmesinisağlayacaktı..."

Century'de yayımlanan fotoğrafları kendisini daha da büyük birtartışmanın içine çekmişti. Meslektaşları saldırılarını sürdürüyordu amabasıngeneldeTesla'yasahipçıkıyordu.

"Basın, Nikola Tesla ve onun gelecekte elektrikle yapılabilecekleriüzerine öngörüleriyle iyi bir eğlence buldu kendisine" diye yazıyorduPittsburg Dispatch'de, Westinghouse'un memleketinde. "Mars'a sinyalgönderilmesi gibi iyimser tahminleri insanaTesla'nın daha az öngörüdebulunup,kendiçizgisindedahaçokçalışmasıgerektiğinidüşündürtüyor."

Eleştiriler lehine veya aleyhine, ama kamuoyu Tesla'nın istediğidoğrultuda tepki veriyordu çünkü sonuçta para babalarının dikkatiniçekmeye çalışıyordu. En önemlisi değilse de bu doğrultudaki ilkadımlarından biri de ünlü mimar Standford White ile bir görüşmeayarlamasıydı. İki adam Oyuncular Kulübü'nde karşılaşmışlar veTesla'nın yoğun çekimine bir anda kapılan Standford ne olduğunuanlayamadankendisiniTeslailekoyubirsohbetiniçindebulmuştu.White,Century'de okuduğu şekliyle Tesla'nın öngörülerinden ve vaatlerindenbüyükbirheyecanakapılıyordu.Mucit,dünyaçapındayayınyapacakbirşebekedensözaçıncamimarhemenbirortaklıkteklifindebulunacaktı.

Bubüyükplanbirdüşten ibaretdeğildi.DahaTeslaColorado'da ikenScherff in direktörlüğünde uygun osilatörler ve diğer ekipmanlarlaboratuvarda gerekli şekilde düzenlenmeye başlanmıştı. Güvenlik herzamanolduğugibisıkıydı.DönerdönmezihtiyaçduyduğumakineleriçinmühendislerinegüvendiğiWestinghouseilebağlantıkuracaktı.

Westinghouse'a"mükemmelleştireceğicihaz"iledünyanınherhangibirnoktasına telgraf mesajı gönderebilmesinin uygulanabilirliğiniColorado'dakideneylerisayesindegörebildiğinianlatacaktı.Atlantik'inherikiyakasındadaenazındanüçyüzbeygirgücündebirmotoravedoğruakımdinamosunaihtiyacıvardıvebunlaroldukçapahalıydı.

"Elbette böyle bir haberleşme sistemi kurmamın daha büyük birprojenin, enerji naklinin ilk adımı olduğunu biliyorsun.Amabu daha dapahalıya patlayacak büyük bir çalışma ile olabilir ancak. Bu nedenleböyle bir finansmanı elde edebilmek için ilk önce böyle bir gösteriyapmamgerekiyor."

Westinghouse onu "kral vagonunda" bir yolculuğa davet etmiş vekonuyu etraflıca görüşmek istemişti. Tesla planını anlattıktan sonra,Westinghouseböylebiryatırımagidemeyeceğicevabınıvermişvehızlabüyümekisteyenyatırımcılarlagörüşmesiniönermişti.AncakTeslabutipbirkaçyatırımcıilegörüşsedeistediğisonucualamamıştı.

Tesla'nın Century'deki yazısını okuyan ve ileri görüşlülüğündeniçtenlikleetkileneninsanlararasındamucidinihtiyaçlarınıenileridüzeydekarşılayabilecekbirisidevardı:J.PierpointMorgan.

TeslaveMorganküreselsistemüzerinegörüşmekiçinbuluşacaklardı.Teslabuseferdahaihtiyatlıdavranıyor,buparababasınıWestinghouse'ayaptığı gibi fazlaca teknik ayrıntıya boğmamaya özen gösteriyordu.Bunun yerine para ve güç konuları üzerinde duruyordu. Radyoyayınlarının tek bir kanaldan yapılacağını anlatıyordu. Böylece Morganda bu sistemin tek sahibi olacaktı. Diğerleri gemiden sahile gibi sınırlınoktadan-noktayasistemleriilezamankaybederkenTesladünyaçapındabirhaberleşmeağındanbahsediyordu.Elindetümgereklipatentlervardıveanlaşmalaryapmakkonusundaserbestti.

Oluşturulacak ortaklığa kendi adının verilmesi ve Atlantik ötesi bir

şebekeninkurulmasıiçin100bindolar,Pasifikşebekesininkurulmasıiçinde250bindolarsağlanmasınıöneriyordu.İlkininyapımıiçinaltıilasekizaya, ikincisi içindeyaklaşıkolarakbiryıla ihtiyacıvardı.Morgan'atelsizenerji nakli projesinden bahsetmiyordu amabundan vazgeçmemişti, buprojenin şimdiki yatırımlardan bazılarını gereksiz kılacağını biliyor veMorgan'ın parasının bir kısmını çekmesinden endişe ettiği için böyledavranıyordu.NedeolsaMorgan'danZulular'ayadaPigmeler'eelektriksağlamakonusundakendisikadarheveslidavranmasıbeklenemezdi.

Morganbuişe150bindolaryatıracağınıvedebukadarlakalacağınıaçıklayacaktı. Ülkeye egemen olan yüksek enflasyon Tesla'yı da iflasıneşiğine sürüklediği dikkat alındığında Morgan'ın önerisimüthişti. Morgan'ın alışık olduğu üzere aralarındaki ilişki kısa bir süreiçerisinde bir "kral ile nedim" şekline bürünecekti. Morgan "harika vecömert"biradamdı.Tesla'nınçalışmaları"adınıtarihealtınharflerleyazdıracak"tı. "Göreceksiniz, sadece bu yüce gönüllü davranışınızı takdiretmeklekalmayacak,servetinizdeninsaniyetnamınabahşettiğinizparayıdeğerininyüzmislineçıkararakminnetborcumuödemeyeçalışacağım..."

Morgan'ın insanlık sevgisi ile pek bir alışverişi yoktu, hele de işanlaşmalarında!Tesla'nınbumethiyesinecevabenyaptıklarıanlaşmanınbir taslağını gönderecek ve yatıracağı paranın güvencesi olarakpatentlerininyüzdeellibirhakkınıtalepedecekti.

1901 Mayısında Tesla, Westinghouse ile ısmarlayacağı jeneratör vetransformatörleri görüşmek üzere Pittsburg'a gitti. Bu arada ajanları daİngiltere sahillerinde uygun bir yapı alanı bulmak için okyanusun öteyakasında bulunuyorlardı. Artık Paris fuarını düşünemeyecek kadarmeşgulbiradamdı.

Kısa bir süre içindeWhite'ın ortaklarından olan ünlümimar Crow ilebirlikte bir kule tasarımı üzerinde çalışmaya başladılar. En sonunda

tepesinde 3 metre çapında devasa top bulunacak bir kule yapmayıkararlaştırdılar. Daha sonradan bu topun mantarı andırır bir şapkabiçiminde olmasına karar vermişlerdi. Ama bu devasa kulenin kütlesirüzgarıngöstereceğidirençnedeniyleönemlibirsorunteşkiletmekteydi.

En sonunda Tesla bir kule yerine daha küçük birkaç kuleyapılabileceğini belirten bir mektup gönderecekti Crow'a. Ama kuleninbüyükbirbölümününyapımı tamamlanmıştıbile.Ayrıcakulenin içindentoprağın dört metre derinliğine inen bir şaft geçiyordu. Her şeymuhteşemdi, Amerika'nın elektrik tarihinde oynayacağı başrolün tümdekoruburadaydı.Amatalihsizdiler.Muhteşemamatalihsiz.

Aşağılanmış,Horgörülmüş,SaldırıyaUğramış

KulesigökleredoğruyükselirkenTeslakendisinedahadaacımasızcayüklenmeye başlamıştı. Almanya'ya mühendis Fritz Lowenstein'ın dakendilerine katılmasını sağlamak için para göndermişti. Daha önceleriEdison'la da çalışmış ünlü bir mühendis olan H. Otis Pond da onunlabirlikteWardenclyffeekibinekatılmıştı.

Yıllar sonra, tarihinbu ikibüyükmucidideğerlendirişinekatılmadığınısöyleyecekti. "Edison gerçekten de bu ülkenin yetiştirdiği en büyükaraştırmacı ve deneycidir... Ancak Tesla gelmiş geçmiş en büyükmucittir."

Pond sık sık Tesla'ya uzun yürüyüşlerinde eşlik ediyordu. Aralık1901'deMarconi ilkAtlantik ötesi sinyali gönderdiğindedeberaberdiler."Marconisiziatlatmışabenziyor"demişti.

"Marconi iyi bir adam" diye cevap vermişti Tesla. "Bırakalım devametsin.

Banaaitonyediadetpatentkullanıyor."

Pond, Tesla'nın geliştirmekte olduğu savaş araçları konusundaendişelendiğinidehatırlıyor."Otis"demiştikendisine,"bazenbutipşeyleryapmayahakkımolmadığınıdüşünüyorum."

Mucidinhareketliprogramıinsanasankibirdenfazlakişiliğibenliğinde

barındırdığıizleniminiveriyordu.NewYork'takilaboratuvarıdünyanındörtbiryanındangelenbilim insanlarınınbuluşmayeriolmuştu.Geceleri isesosyal aktiviteler, yorucu deneyler, patent başvurularının, gazetemakalelerinin ve editörlere gönderilecek mektupların yazılması ilegeçiyordu.

Hem gece, hem de gündüz insanı olarak yaşaması nedeniyle bazıgeceler gözünü kırpmamış olduğu halde yeni günü karşılamayahazırlanıyordu. Bu yaşayış tarzının sonucunda da arkadaşlarını,birbirlerinden habersiz değişik kompartımanlara ayırmak zorundakalmıştı.Johnsonlargibiyakındostlarınınbuyenisırdaşlarınkimliğindendahi haberleri olmuyordu ama bu aralarındaki ilişkinin yoğunluğununazaldığıanlamınadagelmiyordu.

Gün ışığı, patronu Morgan'la buluşmak ve onu para akışınıhızlandırması, enflasyonun gemiyi batırmak üzere olduğu konusundaikna etmesi açısından büyük bir önem taşıyordu. Diğer potansiyelmucitlerle de bağlantılar kurmaya çalışıyordu. Makinelerin yapımınıhızlandırmak ve kredi sağlamak için üreticilerle görüşüyordu. Ve NewYork'takaldığısüreboyuncaScherffegünlüktalimatlaryazıyordu.

1901yılınınönemliolaylarındanbirideİngiltere'ninünlüLortKelvin'ininABD'yi ziyaret edecek olmasıydı. Kelvin, iki tartışmalı konuda Tesla'nıntarafındaolduğunubildirmişti:1.Mars,Amerika'yasinyallergönderiyordu;ve2.Yenilenemeyenkaynaklarınkorunmasıdünya içinbüyükbirönemtaşıyordu. Kelvin de Tesla gibi, güneş ve rüzgar enerjilerinin kömürün,petrolün ve odunun tüketimini azaltmakta kullanılması gerektiğineinanıyordu.Çatılarınüstünekonulacak rüzgardeğirmenlerinin ilk etaptaasansörleri çalıştırmak, supompalamakveevleri soğutmak-ısıtmak içinkullanılabileceğinisöylüyordu.

Kelvin,Amerika'nın"bilimselpeygamberlerindensözederkenTesla'yaduyduğuhayranlığınıkastediyorduvebudamucidinruhunamerhemgibi

gelmişti. Delmonicolar'da onuruna verilen davetten sonra İngiliz biliminsanı New York'un dünyanın en iyi aydınlatılan şehri olduğunu vemuhtemelen dünya üzerindeMarslılar tarafından tespit edilebilecek teknoktaolduğunuiddiaetmişti.

HazirandaTesla,Manhattan'dakilaboratuvarınıWardenclyffe'dekiyenibinaya taşımıştı. Burada, projenin gerektirdiği şeyler dışında, kendisinedahaçokzamanayırabiliyordu.Bölgeyeyalnızca işçileringirmesine izinveriliyordu.Yalıtılmışlıkvesessizlikençokihtiyaçduyduğuşeylerdi.

Bu arada New York'taki bir mahkemede jüri üyesi olarakgörevlendirildiğinibildirenbirbelgegönderilmiştikendisine.Odabelgeyiokuduktansonrabirkenarakaldırmışvebirdahadaaklınagelmemişti.Neden sonra gazete başlıkları bu vatandaşlık görevini kendisinehatırlatacaktı: "NikolaTesla100DolarCezaÖdeyecek-JüriToplantısınaKatılmadı-Üzüntülerini Bildirdi." Gerçekten de üzülmüştü. Daha sonraölüm cezasına karşı olduğunu açıklamasının ardından bu görevindenmuaf tutuldu.Tesla idamcezasının "barbarca, insanlıkdışıvegereksiz"olduğunusavunuyordu.

Marconi ise Amerika'nın her yerinde kahraman muamelesi görmeyedevam ediyordu. Tesla'nın yaptıkları onunkilere kıyasla biraz esrarlıkaçıyordu.Şubat 1903'teElectricalAge'de,NikolaTeslaÇalışmaları veBoş Vaatleri adlı eleştirel birmakale yayımlanmıştı. "On yıl önce Teslaelektrik üzerine çalışanlar arasında büyük vaatleri ile sivrilmişti. Bugünadı, yerine getirilmemiş sözlerin yarattığı bir pişmanlık hissi uyandırıyorduyanlarda." Büyük zaferlerinin üzerinden uzun bir zaman geçmişti veölümlülerinhafızalarınınnekadarzayıfolduğunuöğrenmeyebaşlamıştı.

Sonbahardamalisorunlaryenidenortayaçıkmayabaşlamış,odayenifonlar bulmak amacıyla New York'a dönmek zorunda kalmıştı. Bunakarşınbilimselkaygılarınıdatamamıylabirköşeyeitmişdeğildi.Scherffeyazdığı yüzlercenottanbirindePennsylveniaÜniversitesi'ndenProfesör

Barker'a bir elin kemiklerinin telsiz sistemle çekilmiş röntgen filminingönderilmesiniistemişti.

Morgan'ada8Nisantarihindeşunlarıyazacaktı:"Endüstridünyasındayarattığınbüyükdalgalanmalarbenimküçükgemimidesavurdu.Fiyatlarensonhareketlenmedensonraikikatınaçıktı..."

AmasermayesininbüyükkısmınıtrenyollarınınyapımınaadamışolanMorgan, Tesla'ya daha fazla kredi açmak istemiyordu. İki hafta sonraTeslabirmektupdahagönderecekti:"Edison,Marconi,PupinveFlemingbenim buluşlarımı aşağılarken siz bana destek olarak benionurlandırdınız..."

Ama Morgan hala bir tepki göstermiyordu ve umutsuzluğa kapılanTesla elindeki son kartı da oynamaya hazırlanıyordu. En sonundaMorgan'agerçekamacındanbahsedecekti-sadeceradyosinyallerideğil,telsizenerjinakli.

"Eğerbunusizedahaöncedenhabervermişolsaydımbeniofisinizdenkovardınız... Bana yardım edecek misiniz, yoksa bırakacak mısınız,neredeysetamamlanmaküzereolançalışmalarımhebamıolsun?"

CevaponbirgünsonragelecektiMorgan'dan:"Mektubunuzualdım...yanıtım şu an size daha fazla avans verme konusunda pek de hevesliolmadığımdır."

Tesla da bu yanıta, aynı gece kulesine giderek ve daha önce hiçkimsenin şahit olmadığı yıldırımlar yaratarak kendine has bir tepkiverecekti. O gece ve birkaç gece daha çeşitli denemelergerçekleştirecekti. Çevre sakinleri hayretler içinde kulenin küreselçatısındanyayılanvezamanzamanyüzlercekilometreöteleresavrulanköredicişimşekleriseyrediyorlardı.ŞunubirseyretPierpointMorgan,dergibiydiler.

Muhabirlerbölgeyeakınettiklerindegeriçevrileceklerdi.

"Tesla'nın Şimşekleri Yayılıyor ama Kendisi Wardenclyffe'de NeÜzerine Çalıştığını Açıklamaktan Kaçınıyor" diye yazıyordu New YorkSun'da. "Tesla şunları söyledi: 'Buradaki insanlar gördükleri karşısındauykularından kalkıp uyanık kalmayı tercih ediyorlar. Ama şu kadarınısöyleyeyim ki daha da garip şeyler görecekler. Bir gün ama şu andadeğil,hayalinibilekurmadığımbirşeyiduyuracağımsizlere."

Dahadagaripşeyler?Bu,tipikbirgazetecilikabartmasımıydı?

Colorado'damanyetik ileticisininantensahası ileon-on ikibinvoltlukgerilimlereldeedebilmiştiamaoyüzbinvoltundamümkünolabileceğinidüşünüyordu.NewYork'adönerdönmezaralarındaenönemlisi"ElektrikEnerjisiNakliAygıtı"olançeşitli aletlerinancak1914yılındaalabileceğipatentleri için hemen başvuruda bulunacaktı. Aslında Marconi'nintransatlantiktelsizbaşarısındansadecebirkaçhaftasonraolmuştubütünbunlar.

Tamamlanmamış Wardenclyffe projesi için sürdürdüğü finansmanarayışı yeni bir kriz dalgası ile ağır bir darbe daha alacaktı. ArtıkMorgan'dan yardım alabilmek her zamankinden daha uzak bir ihtimalolarakgörünüyordu.

Yakın dostlarının da yardımıyla para bulma çalışmalarını daha dahızlandırmıştı Tesla. Teğmen Hobson donanmadaki bağlantılarınıkullanarak bu çalışmaya destek olmaya çalışıyordu. Tesla'nın radyokontrollü gemilerini, torpidolarını görmüş ve Buffalo'da bir gösteridüzenlemesini sağlamıştı. Alışılagelen aksaklıkların yenidenyaşanmamasıiçinelindengeleniyapıyordu.Amanafile.

Kahramanasker,Tesla'yakonuyla ilgiliolarakdonanmada,aslındaikikomutan arasındaki çekememezlikten kaynaklandığını söylediği bir

tartışmadoğduğunubildirmişti;sonuçtadaTesla'nınprojesireddedilmişti.Belki de Hobson bu hikayeyi sadece Tesla'yı incitmemek içinuydurmuştu.

Tesla bu arada biraz para bulabilmeyi başarmıştı ama bu para daprojeye ulaşamadan eski borçların ödenmesi için harcanmıştı. Sherff eyazdığı bir mektupta şunları söylüyordu: "Düşmanlarım beni birhayalperestveşairolaraklanseetmekteodenlibaşarılıoldularkienkısazamandaticaribirşeylerüretemezsemsilinipgideceğim."

Bunları izleyen yıllar boyuncaborçbataklığından kurtulmak için ticariicatlar üzerinde çalışmalar yapmaya başlayacaktı ama belki deşanssızlığından, kendisi gibi bağımsız çalışan Edison kadar başarılıolamayacaktı.

Buarada tıpçevrelerindenTesla'nınosilatörüneyönelik talepgiderekartmaya başlamıştı. Sherff bu konuda çalıştıkları takdirde Morgan'ınWardenclyffe için yatırdığı paradan daha fazlasını kazanabileceklerineinanıyordu. Tesla kendisine bu konuda tam yetki vermişti ama konu ileilgilenmiyordu.

Morgan'ın desteğini çekmesinin ardından diğer yatırımcılar daTesla'nın vaatlerinin sabun köpüğü olduğuna inanmaya başlamışlardı.Yayılan dedikodular Tesla'yı can evinden vuruyordu. Şanssızlığı sınırtanımıyordu. Colorado Springs Elektrik Şirketinin gönderdiği faturaTesla'yı alaşağı etmeye yeterdi. İşin garibi, şirket Tesla'ya elektriğinkendisine ücretsiz sağlanacağını bildirmişti. Su şirketi de Tesla'yı davaetmeyehazırlanıyordu.Laboratuvarınbekçisideödenmeyenmaaşlarınıtahsiledebilmekiçinavukataramayabaşlamıştıbile.

Tesla'nın tüm bunlara yanıtı da tam Tesla tarzı olacaktı. Ne de olsaşehirTesla'nınlaboratuvarınıbarındırmaşerefineulaşmıştı.Yinedetümbunlardan sonra şansı dönmeye başlayacaktı. Tıbbi osilatörlerin

satımındanparagelmeyebaşlamıştı.Buaradayenibirtürbinüretmiştivebundanbirservetkazanacağınıdüşünmeyebaşlamıştı.

Tesla, Waldorf'taki bohem hayatını finanse edebilmek içinWardenclyffe'i otelin mal sahibine yirmi bin dolar tutarındaki faturalarkarşılığında ipotek etmişti. Fakat Tesla mali itibarının zarar görmemesiiçin bu ipoteğin kayıtlara geçirilmemesini rica etmişti. 1915 yılınagelindiğinde Tesla içtiği suyun bile parasını ödeyemeyecek durumadüşmüştü. Otel yönetimi elindeki ipoteği paraya dönüştürmeyeçalışıyordu fakat o sıralar kimsenin dünya iletişim sistemi istasyonu ilepekilgilendiğiyoktu.NewYorkçelikşirketiistasyonunparçalanmasıişiniüstlenmişti ama yapı düşünüldüğünden de sağlam inşa edilmişti. Ensonunda, 1917 yılının Eylül ayının ilk Pazartesi günü Wardenclyffedinamitle havaya uçuruldu. Şirket satıştan bin yedi yüz elli dolarlık birgelireldeetti.BirdilenciyoldaTesla'nınyazdığıbirnotunuçuştuğunufarkedecekti.

"Tümemeklerimizinparçalanıpgittiğinigördüğümdeağlamadım"diyeyazıyorduScherff'e,"amakendimizortuttum".

Marconi, Alman bilim insanıCarl F. Braun ile birlikte, "telsiz telgrafıngeliştirilmesindekibirbirindenayrıamaparalelkatkılarındandolayı"1909NobelFizikÖdülü'nelayıkgörülmüşlerdi.

Tesla hayatının sonuna kadar enerji nakli ve iletişim konusundakifikirlerinden vazgeçmeyecekti. Bunun bir rüya olmadığını söylüyordu,"sadece kör, inançsız, şüpheci dünyaya pahalı gelen bilimsel birkavram"dı.

İnsanlığın "kaşifin araştırma şevki"nin açtığı yolda ilerleyecek kadargelişmemişolduğunusöylüyordu."Belkideiçindeyaşadığımızdünyanınbu devrimci fikirleri desteklemesindense ticari kaygılarla, bencillikle veahmaklıklaaşağılaması,horgörmesi, saldırmasıdaha iyidir.Busayede

aydınlanıyoruz.Geçmişzaferlerinbastırılması,ezilmesivealayaalınmasıbunlarındahakuvvetlibirşekildeyenidenuyanmalarınayolaçar."

PusudakiTehlikeler

Elli yaşında olan ve bilim insanlığı ünü ciddi saldırılaramaruz kalanTesla vakarını her zamankinden daha fazla koruyordu. Hala ağırbaşlı,yakışıklı ve genç görünüşlüydü; saçı her zamanki gibi simsiyahtı. Venezaketindenhiçbirşeyyitirmemişti

"Colombia College'da transformatörü, radyo ve enerji transmisyonuüzerine seminer verirken Mr Pupin ve arkadaşları dersimi ıslıklayarakbölmüşlerdi ve sessizliği tekrar sağlayabilene değin epey uğraşmakzorundakalmıştım.

"Ama bu en kötüsü değildi. Mr Marconi'ye karşı benim patentlialetlerimiveçizimlerimikullanmasındandolayıaçtığımdavadaMrPupinbenim lehime tanıklık yapacağını söyleyerek öne çıkmış ve birmanevrayla Mr. Marconi'nin tarafına geçmişti. Uzak mesafelere enerjinaklinin benim icadım olduğu kabul edilene değin üç uzun yıl geçmesigerekmişti.

"Bırakın gerçekleri gelecek ortaya koysun ve bu ikisini kendiçalışmaları ve başarıları ile değerlendirsin. Şu an onların zamanı amagelecek,gerçektegelecekiçinçalışmışolanın,benimolacaktır."

Gözlerinden yaşlar süzülmeye başlamıştı ama gülümsemeye devamediyordu.Kendisine "MrMarconihakkındabir şeysöyleyebilirmisiniz?"diye sorulduğunda nezaketini kaybettiği nadir anlardan birine tanıkolacaktıonunlabirlikteolanlar.

"Mr.Marconi"demişti,"bireşektir."

Şık giyiminden, çevresini saran kalabalık arkadaş topluluğundan veWaldorf-Astoria'dakipeksevdiğimekanındandaaslavazgeçmemişti.

Gerçekten de bu otelle olan ilişkisi Tesla'nın hayatında evlilikdeneyimininyerinitutacaknitelikteydi.Krallaralayıkbirhayatsürmekonayaşamaya değer tek hayat tarzı olarak görünüyordu. Her zaman ağırhayalkırıklıklarıyaşıyorolmasınakarşıntümbunlarınarasındanbaşıdikve asaletle yürüyüp geçebilme yeteneğine sahipti. Bu durum borçlarınıdüşünmüyorolduğuanlamınagelmiyorduamazihniniherzamanmeşguledenfikirlerbunlarıperdeliyordu.

BöyleceekonomikzorluklarıntasasıdaScherffveJohnsongibisadıkarkadaşlarınakalıyordu.Amabuaradaparayaduyduğu ihtiyaçda,onaverdiğiönemezıtbirşekildegittikçefazlalaşıyordu.Tesla,görünüştehepaynıTeslaolmasınavehayat tarzını hiçdeğiştirmemişolmasınakarşıniçten içe değişmeye başlamıştı. Yüzyılın başında yaşadığı acı hayalkırıklıkları kişiliğinden çok şeyler alıp götürmüştü. GeorgeWestinghouse'a yazdığı bir mektupta "bir adamın gücünü sıkıntılızamanlar gösterir" diyordu ama ne yazık ki bu sıkıntılar zayıflıkları daortayaçıkartıyordu.

Teslagazetelereyazılaryollamayıbiralışkanlıkhalinegetirmişti.Mutluzamanlarındahemkendi öncülerinin, hemde çağdaşlarının başarılarınıövmekte oldukça cömert davranıyordu ama son zamanlarda bu yazılarsavunma dilekçesi formuna bürünmüşlerdi. Rakiplerini güçlü güçsüz,haklı haksız demeden küçük görmeye başlamıştı. Geçmiş aldatılmalarınedeniylepatentlerihakkındadahadafazlaserverir,sırvermezbirtutumtakınmayabaşlamıştı.Gördüğüruhsalzararderinvehakikiydi.

Teslayüzyılınbaşındasonradankişiselkariyerlerindedehaylibaşarılıolacak iki zeki kadını talihinin yardımıyla sekreterleri olarak çalışmaya

iknaedebilecekti.Tabiiaslındasöylemeyebilegerekyokkibu ikikadındasağlamvegüvenilirkarakterlerdi.

Muriel Arbus, Tesla'ya patent hakları konusunda yardımcı olanetkileyicibirsarışındı.Tesla'nınölümündensonrakariyeriniNewYork'taArbus Makine ve Aletler Şirketi'nin başına geçerek devam ettirecekti.Amerika'da bu denli büyük bir makine şirketinin kurucusu ve sahibiolabilenilkkadındı.Olağanüstübaşarılarsergiliyordu.

Dorothy Skeritt, Tesla ile çalışmaya 1912 yılında başlamıştı.Laboratuvardaki gösterilere ve New York kütüphanesindeki çalışmalarada katılıyordu. Skeritt "insanları harekete geçiren motivasyonların vedeğişikkoşullarınanlamlarınınfarkındaolanamaazkonuşanbirkadındı.Arbus ise her şeyi göründüğü gibi kabul etmeyi ve bunlar üzerinde debolcaçeneçalmayıçokseverdi."

HerikisinindeişvereniolanTeslayıllargeçtikçebilimseltezlerinidahagözü kara bir şekilde savunmaya başlayacak, icatlarını daha ilhamhalindeyken, hiçbir veriye ve deneye dayanmazken gazetecilereballandıra ballandıra anlatmaya başlayacaktı. Zaman zaman megalomanyaklığın yamaçlarında dolaşacaktı. Gazeteciler genelliklesöylediklerini doğrudan manşetlere ve yazılara yansıtmayı tercihediyorlardı ama O'Neill ve Sweezey gibi dostları gerekli gördüklerindeonukendidemeçlerindenkorumayaçalışıyorlardı.

Edison, Tesla'dan iğneleyici bir şekilde bahsederken aslındaprofesörlerindeduygularınatercümanoluyordu:"Teslaherzamaniçinbirşeyler yapacak olan adam olarak kalacaktır." Ama aynı saldın somutbaşarıları göz ardı edilerek ve boşa çıkan vaatleri dikkate alındığındaEdison'adayöneltilebilirdiaslında.Odagazetecilereyapabileceğininçokötesindekihayallerindendemvurmayabaşlamıştı.

Akademinin klasik saldırıları da devam ediyordu. Tesla Bobini'nin

Henry'ninenstrümanlarınıngeliştirilmişhaliolduğuiddiaediliyor,Tesla'nınkendiadınıvermeyihakettiğihiçbirkeşiftebulunmadığıönesürülüyordu.Bu saldırılar tamamıyla haksız ve sağduyudan uzaktı. 1920'lerinsonlarına doğru Tesla'nın on dokuzuncu yüzyıl icatlarına milyonlarcadolarlık yatırımlar yapılmaya başlanacaktı. Radyonun ve otomasyonunbabası olarak kabul görecekti. Üniversitelerin laboratuvarları, bunlarınarasındaJohnsHopkins'inkidevardı,araştırmalaboratuvarlarındaTeslaBobini'ni kullanmaya başlamışlardı. Birçok icadına kendi adına keşiftebulunmadığını iddia eden Profesör Ames'in ta kendisi tarafından 1900yılındanöncepatentverilmişti.

Fakatşukadarıdadoğrudurki,Teslasomutyeniliklersunmaktançok,yenifikirlerinvekavramlarındoğmasınaöncülüketmiştir.Seminerleriyenifikirler yaymış, diğerleri bunların ışığında pratik icatlarda bulunmuş vebunların patentlerini almıştır. Tam da bu nedenle Tesla daha fazla riskalarakoyunadevametmekzorundakalmıştı.

Yeniprojeleriniveteorilerinisansasyonelbirşekildeduyurmasınınananedeni kendisini finanse edecek bir sermayedar aramakta oluşuydu.Laboratuvarlarında düzenlediği gösterilere fikirlerini çalabilecekyetenekten yoksun olduğuna inandığı varlıklı iş adamlarını çağırıyordu.TabiiMeslektaşlarıdabudurumdanhiçhazzetmiyorlardı.

Yeni fikirler her zaman olduğu gibi zihninde yeni fırtınalar yaratmayadevamediyorduamaartıkölümüdeyadsıyamayacağıbiryaşagelmişti.Dostlar ve tanıdıklar yavaş yavaş sahneden çekilmeye başlamışlardı.1910'daMarkTwaingöçetmiştivebukayıpTesla'yıderindenetkilemişti.ÜçyılsonradaMorganölecektikiticariilişkilerdeolduğukadarTesla'nınkişiliğiüzerindedeetkisiolanbirisiydi.

Tesla'nın psişik yapısı zaten her zaman için bir nevrozlar panayırıgibiydi ama yıllar geçtikçe daha da garipleşiyordu. Mucidin yaralı vehasta güvercinleri koruması altına alıp evine götürdüğünden kimsenin

haberi yoktu.Amao bunugünün ilerleyen saatleri için bir görev olarakbenimsemişti.

Bir gece kuşu ve asilzade gibi yaşıyordu. Ofisine ancak öğle vaktigelebiliyor veMissArbus ileSkeritt'indaimakendisiniayaktakarşılayıpşapkasını, asasını ve eldivenlerini almasını arzu ediyordu.Pencerelerdeki perdeler her zaman kapalı olmalıydı ki rahat ettiğikaranlıkta verimli çalışabilsin. Perdeler ancak bir fırtınanın şimşekleriçatılarıyaladığındaaçılabiliyordu.Ozamandivanınauzanırkuzeyyadabatısemalarınıseyredalardı.Yanındaçalışanlarkendikendinekonuşmahuyununfarkındaydılaramaözellikleyalnızkalmayıyeğlediğibuseyirlersırasındabununbirhitabetedönüştüğünügörürlerdikapıaralığından.

Fakat tüm bu gerilime ve anormal belirtilere karşın Tesla'nın yaratıcıdehasıparıldamayadevamediyordu.1906yılındaellinciyaşınıkutlarkenve bir sürü dava ile boğuşurken muhteşem türbininin ilk modeliniyapmıştı. Muhtemelen bu fikir bir vakum motoru icat etmeye çalıştığıçocuklukyıllarının,dağlardageçirdiğiveokyanusiçerisindekivakumlubirtüp yolu ile mektup yollamayı tasarladığı yılların verdiği ilhamın birhediyesiydikendisine.Pervanesiztürbinfikrimuhtemelençoköncelerdenkaynaklanmakta, çocukluğunda icat ettiği pervanesiz su türbinine kadaruzanmaktaydı.

Kaynağıherneolursaolsun,butürbinüçkilodandahahafiftiveotuzbeygirgücüenerjiüretiyordu.Dahasonralarıikiyüzbeygirgücüileişleyendaha büyük modeller de inşa edecekti. "Yaptığım, buharın önündesağlam bir duvar olması gerektiği fikrini çürütmek ve fizikçilerin herzamanbildikleriamafaydalanamadıklarıikiilkeninpratikbiruygulamasınıgerçekleştirmektir.Bunlaryapışmaveakışmazlıkilkeleridir."

JuliusC.Czito,Tesla'nınuzunsüredirmakine işçiliğiniyapanKolmanCzito'nun oğlu, Long Island Astoria'daki atölyesinde bu türbinin değişikversiyonlarınıyapacaktı.MelonŞapkaGüçİstasyonudenilenmakinenin

rotoru (OZ1) Alman gümüşünden yapılmış çok ince disklerdenoluşmaktaydı ve bir şaftın merkezine yerleştirilmişti. Küçük silindirleriçinde yerleştirilerek kaplanmıştı. "Herhangi bir sıvıdan enerji eldeederken" diye açıklıyordu Tesla, "çevreye yayılır ve merkezden çekilirama sıvıya enerji verilirken tam tersine merkeze yönelir ve çevredençekilir.Herikidurumdadadisklerarasındanspiralbiryolizleyerekgeçervetamamıylamolekülerbirdevinimileenerjiveriryadayüklenir.Buyeniyöntemle buharın ısı enerjisi ya da patlayıcı karışımlar çok ucuza eldeedilebilir..."

Kullanım alanlarında sınır göremiyordu. Benzin ile otomobilleri veuçaklarıçalıştırmaktakullanılabilirdi.TransatlantikgemileriüçgüniçindeAtlantik'in diğer yakasına ulaştırabilirdi. Trenlerde, kamyonlarda,soğutmada, tarımda, sulamada ve madencilikte kullanılabilirdi vebenzinleolduğugibibuharladaçalışabilirdi.Butürbinleçalışangeleceğinotomobilini bile tasarlamaya başlamıştı. Tümbunların yanı sıra türbiningelenekselmodellerekıyaslaoldukçaekonomikolacağınadainanıyordu.

Tesla türbini teoride onaylanmaya başlanınca ruhunun okşandığınıhissedecekti.SavaşDairesisubaylarıbilebunu"dünyaiçinyenibirşey"olaraklanseetmişlerdive"derindenetkilendiklerini"bildirmişlerdi.

Teslaensonundasonsuzaşağılanmalardanveborçlardankurtulacakgibi görünüyordu. Ağabeyi Daniel'in çok uzun zaman önceki ölümü ileannesininölümününveWardenclyffe'inparçalanmasınınbirbirinegeçtiğikarabasanlar azalmaya başlamıştı. Şu anda tek ihtiyaç duyduğu şeysermayeydiveböylece türbinonu tekrarzirvedekiyerineyerleştirecekti.Kafasındaolasıyatırımcılarınisimlerinitartmayabaşlamıştıbile.

NobelSorunu

J.PierpointMorgan'ınSt.Georgekilisesindekicenazetöreninekatılaninsanlar bir dönemin kapanışına da tanık oluyorlardı. Tesla'ya dagalerideki yerini belirten bilet, daha iyi bir yer ayarlanamadığı için özürdilenerekulaştırılmıştı.

TörendenbiraysonraTesla,MorganAilesi'ninvarisiJ.P.Morgan ilebir görüşme ayarlayacaktı. Genç banker ve yatırımcı Tesla ile yenitürbininin ticari olanakları üzerinekonuşacaktı dahaçok.Altı günsonraşirkettenTesla'nıntürbiniiçindokuzayiçinyüzdealtıfaizle15bindolarlıkbirkrediaçılacaktı.

Teslagörüşmelerindensonragençişadamınaensonicadınınözelliğinivegücünüetkileyicisözcüklerleanlatanbirmektupyazmıştı:"Biruzmanolarakdeğilamabirkahinolarakbunungücünü,dünyanıngeleceği içinne kadar önemli olduğunu biliyorum. Beni sizin gibi güvenilir ve güçlüadamlarabağlamasındanbüyükbirheyecanduyuyorum..."

Ne var ki bu kadarıyla kalmayı beceremeyecekti. Genç Morgan'ababasının, kendisini herkesin yüzüstübıraktığıWardenclyffeprojesi içinde 150 bin dolarlık bir kredi açmış olduğunu anlatacaktı. Hemenarkasındandabirtanesiradyoyayınıdiğeridetürbinüretimiiçinikişirketkurmayıönerecekti.

Genç Morgan ise buna karşılık iki firmanın kurulmasında kendisininortak olamayacağını ama Tesla'nın bir an önce bu iki şirketi kurup kar

etmeyebaşlamasıhalinde150bindolarıngeriödenmesinebaşlamasınıbeklediğinibildirenbirmektupgönderecektimucide.Aralarındakidiyalogbununla nihayet bulmayacaktı ama konuşulan sözcüklerin zenginliği debirhayliazalacaktı.

BuaradaTesladatürbininAvrupalisanshaklarınıalmayabaşlamıştı.Prens Albert'in araya girmesi ile Belçika hakları için 10 bin dolaralabilmeyibaşarabilmişti. İtalya'daki imtiyazhaklarındanda20bindolargelir elde etmeyi bekliyordu. Amerika'da otomobil ve trenlerinaydınlatılması içinbirkaçkontrat imzalamıştıvebirkaçpratikdüzenlemeüzerine çalışmaktaydı. Bununla birlikte ihtiyaç duyduğu sermayeyeulaşmaktanuzaktı.Hayalkırıklıklarınıfelsefibiryaklaşımlasavuşturmayaçalışıyorduvekendizamanı için-belkidekendizamanınındaötesinde-eksiksizbirfikirgeliştirmişti.

"Evrenin ortasındaki dişlilerden başka bir şey değiliz" diye yazıyorduMorgan'a "ve şu kaçınılmaz bir sonuçtur ki kendi zamanının ötesindeolan yol gösterici anlaşılamayacak ve hayal kırıklığına uğrayacak, acıçekecektir;geleceknesillerindahayüksektakdiriilememnunolacaktır."

MorganNoel'denhemenönceAmerika'yadöndüğündeyineTesla'nınönerileri ile karşılaşacaktı. Yine çaresiz kalmıştı. "Bu gidişat neredeysetümümidimiyitirmemeyolaçacak.Parayaçokihtiyacımvarvebuhayatianda bir türlü para bulamıyorum. Siz yardım için başvurabileceğimneredeyse yegane insansınız..." Mektubunamilyarder işadamınamutluNoeller dileyerek son veriyordu. Morgan ise buna zaten verilmiş olankredilerin faizini içeren bir fatura ve yine yeni yıl için iyi dileklerlemukabeleedecekti.

1914 yılının Ocak ayında Tesla, Dünya Savaşı tehlikesine karşınAlman hükümetine teslim edilmek üzere yollanacak bir türbin içinMorgan'dan5bindolar isteyecekti.Yurdunasadakatkonusundavicdanırahattı çünkü Birleşik Devletler hükümetine de bir teklif götürmüş ama

SavaşDairesi'ninicadıhakkındakiolumludeğerlendirmelerinekarşınbiryanı t alamamı ştı . Bu sefer Morgan yumuşayacak ve Tesla'ya birazdahakrediaçacaktı.İkiaysonraTesla,

Morgan'abir otomobil hızölçerini finanseetmesini ve yeni bir şirketinhisselerininüçteikisinialmayıönerecekti.Acıbirşekildeyenitürbinleilgilibazı sorunlar yaşadığı ortaya çıkıyordu; uzun süre yüksek hızadayanabilecek bir metal henüz üretilmemişti ve bu da en azındangeliştirilmesininilksafhalarındahiçdeucuzagetirilebilecekbirişdeğildi.Dahaçokzamanaihtiyacıvardıvebudadahauzunsürelimalidesteğeihtiyaçduyacağıanlamınageliyordu.

Ama Morgan'ın sekreteri bu defa tüm yolları kapayacak ve gençişadamının artık yeni icatlarla ilgilenmediğini söyleyecekti. Kış boyuncaTesla tekrar tekrar arayacaktı Morgan'ı. "Lütfen bunu bir diğer yardımçağrısı olarak kabul etmeyin" diyordu amaaslında umarsız bir çağrıydıbu.Buaradaofisinide ihtişamlıManhattankulelerindendahamütevazıWoolworfh binasına taşımıştı. Kasım ayındaMorgan kredilerin süresiniuzatacağınıamabunayenibirmiktareklemeyeceğinibildirdiTesla'ya.

Herkes katılaşmaya başlamış gibiydi. Scherff patronuna ödenmemişmaaşların karşılığında maddi teminat işlevi görecek belgelerinimzalanması için bir not göndermişti ve en azından bir miktar ödemeyapılacağını umduğunu bildirmişti. Ama Tesla belgeleri imzalamış vecevap olarak da yeni türbini hakkındaki projelerini anlatan bir notyollamıştı.

Kişisel sorunlarının arasında arkadaşlarına yardım edecek zamanbulabiliyorduyinede.DörtyılönceCentury'nineditörlüğüneterfiettirilenJohnson mevkisini tehdit eden bir skandal konusunda Tesla'nınsırdaşlığına sığınıyordu. Mr Anthony'den gelen, "Ofisin yeni durumuhakkındahiçbirbilgisahibiolunmadanyazılmışbiryazı.Acabakendisineyeni durumdan bahsettiğimde ne söyleyecek, Tanrı bilir... " diyen bir

mektuptansözediyordu.

BugizemlimeseledearayagirenTesla,sorunuhalletmekiçinelindengeleniyaptığınıbildiriyorve"Amaodenliyoğunbirdirenmevekorkuilekarşılaştım ki dişe dokunur bir sonuç elde edemedim... Bu işin peşinibırakmayacağım. Bu küçük utancın zihninde büyük bir yükoluşturmayacağını umuyorum..." diye cevaplıyordu Johnson'u. (Çokönceleri, Johnson'dan önce,Century'nin editörlüğünü yapanR.WatsonGüderTeslaileyakındosttularancakMrsGilderbirsüresonrakocasınınTeslaileolanyakınilişkisindenrahatsızolmayabaşlamıştı.)

Fakatbuküçükutanç-buutancınkaynağıve içeriğiçoksıkıkorunanbir sırdı- Johson'un istifa etmesine yol açacaktı. LexingtonAveneu'dakimeşhurevleribirdahaaslaeskisigibihuzurluolamayacaktıbuolaydansonra. Gerçi Robert bir süre sonra Akademi Sekreterliği işini bulacaktıama ekonomik durumu nedeniyle belini bir türlü doğrultamayacaktı.Johnsonlarhalaalıştıklarıopartilerle,hizmetçilerleveAvrupa tatilleriylesüslühayattarzındanvazgeçemiyorlardıamaborçbataklığınadagittikçedaha fazlagömülüyorlardı. İkidostsürekli lükslerini karşılayabilmek içinbirbirlerindenborçparaalmayabaşlamışlardı.Diğerininkefaletiniödeyenkişi,nekadarşaşırtıcıolsada,genellikleTeslaoluyordu.

Birleşik Devletler için Almanya'ya karşı savaşa girmek kaçınılmazolmaya başlamıştı. Tesla ve genç John Hays Hammond, genellikleHammond'un etkisi ile, geliştirdikleri robot teknolojisi ile bu durumdançıkar sağlamayı planlıyorlardı. Hammond, Tesla'nın prensipleriniuygulayaraknereyegidersegitsinkendisinitakipeden,motorugözlerininarkasına yerleştirilen ışık dalgalarına bağımlı çalışan robot bir köpekgeliştirmişti.Robotköpekfikriamirallerivegeneralleripekcezpedeceğebenzemiyordu amaHammond, Boston limanındamürettebatsız bir yatıyönetebilmeyidebaşarmıştıveikimucitortaklaşabirteleotomatikşirketikurmayıtasarlıyorlardı.Hammondotomatikbirseçicisistemgeliştirmeyeçalışıyordu ve Tesla da birkaç yıl önce geliştirdiği yönlendirilebilir

torpidonun Savaş Dairesi'nin ilgisini çekeceğini düşünüyordu. Fakatbirliktehareketetmeplanlarınıuygulayamayacaklardı.

KariyerindeulaştığıyerekarşınTeslahalavatandaşlığı ile ilgiliolarakkamuoyunun kafasında oluşan soru işaretlerinin yükünü hissediyorduomuzlarında.WashingtonPost'ta yayınlanan bir yazıda, sık tekrarlananbir yanlışlık yapılıyor, kendisinden Balkanlar'in ünlü bilim insanı olaraksöz ediliyordu. Washington'daki bürokratlar arasında hayli yaygın olansözlerle "Burada icat edilmemiş" durumuyla da sık sık karşılaşıyordu.Yaptığı işin kalitesi ne olursa olsun ve toplumunbu çalışmalardan eldeedeceğikazançneolursaolsun,buetmenbelirleyiciolabiliyordu.

Ama hiçbir şey Tesla'ya yeniliklere direnen geleneksel düşmanları -atalet ve çıkar ilişkileri- kadar zarar vermiyordu. Bir gazeteci donanmamensuplarından birine Tesla türbinine destek fonu açmayı düşünüpdüşünmediklerini sormuştu. Donanma Araştırma Bürosu'nun temsilcisikendisineşucevabıverecekti: "Sıksıkbuyöndetelkinleralıyoruz.Amasamimiolmakgerekirse,şuandaendüstriParsontürbinineuyumluolarakinşaedilmişdurumda,budurumudeğiştirmeninmaliyetivetakvimihiçdeazımsanacakgibideğil..."

BazenTesla'nın icatları yurtdışındaAmerika'daolduğundandahaçoksesgetiriyordu. 1915 yılında telsiz patentlerini kullanma lisansına sahipbirAlmanşirketiBirleşikDevletlerDonanmaRadyoİletişimServisiiçinbirradyo istasyonu kurmuştu. İstasyonda kullanılan ekipmanın telifhaklarındandaTeslabindolarayakınbirgelirsağlamıştı.

İstasyonun baş mühendisi 20 bin kilometre uzaklıktan gönderilenmesajlarıalgılayabildiğimsöylediğindebunusakinliklekarşılamıştıçünküobununolanaklıolduğunuçoköncedenbiliyordu."Böylecebenim1899ile 1900 yılları arasında gerçekleştirdiğim deneylerin geçerliliğiniispatlamış oluyorsunuz" diye cevap verecekti. Ne yazık ki patlak verensavaşnedeniyletelifhaklarındaneldeettiğigelirdekesilecekti; istasyon

daAmerika'nınsavaşagirdiği1917yılındakapatılacaktı.

New York Times, 6 Kasım 1915 tarihinde, Londra Reuters haberajansına dayanarak birinci sayfadan verdiği bir haberle Tesla veEdison'unNobel fizik ödülünüpaylaşacaklarını duyuruyordu.Ertesi günTimes'dan gelen bir muhabire kendisine bu konuda hiçbir resmi bilgiulaştırılmadığını anlatacaktı Tesla. Ama, ödülün kendisine verilişsebebinin telsiz enerji nakli konusundaki çalışmaları olabileceğikonusunda fikir yürütüyordu. Bunun sadece dünyevi değil "yarattığıkozmikçaptakietkilerle"evrenselbirdeğeriolduğunusöylüyordu.

Muhabire daha sonra patlayıcıların değil elektrik dalgalarının silaholarak kullanılacağı bir geleceğin savaşlarını anlatmaya başlayacaktı.Daha sonra ise yapıcı bir yaklaşımla, "Göklerin aydınlatılabileceği,okyanuslarınevcilleştirileceği;denizlerinsulamaiçin,toprağıngübrelemeiçin, güneşin de enerji elde etmek için kullanılacağı" bir gelecekten debahsedecekti.

Edison'un hangi sebeple Nobel ödülüne layık görüldüğü kendisinesorulduğundadainceliklebubeyefendininbirdüzineNobelödülünühakettiğinisöyleyecekti.Edisonise,kendisinebukonudafikrisorulduğunda,resmibirtebligatalmadığınısöyleyecekvebukonudadahafazlayorumyapmaktankaçınacaktı.

RobertveKatharinebuhabereşaşılmamış,çoksevinmişlerdi.Hemenkendisinebirtebrikmesajıyollayacaklardı.Herzamankindenağırbaşlıbirtavır takınmaya başlayan Tesla da, "Aslında birçok kişi bu ödüle layık.Amateknikliteratürebenimadımlageçenenazdörtdüzinebuluşlabende bu onura daha az layık değilim. Bu, hata yapmaya eğilimli bir grupinsanındeğil,peknadirenhatayapantüminsanlığınbahşettiğigerçekvekalıcı bir şereftir. Bana kalsa buluşlarımın herhangi birine gelecek binyılınNobelödülleriniverirdim."

Bundansonrakigelişmelerbirazdahakarmaşıktı.Batıbasınıbuhaberialmışvegerçekliğinikontroletmeden tümülkeyeyaymıştı.Times'dabirkere daha Tesla ile Nobel ödülünün sahibi sıfatıyla yapılan bir röportajyayımlanacaktı.

Muhabire anlattığı hikayeler tipik Tesla tarzıydı. Dünyanın ses naklikonusundaki fikirlerinihalaanlayamayışınahayretettiğinisöylüyor,NewYork'tan telefon eden her hangi birinin, hiçbir ara teçhizata gerekduymadan dünyanın istediği yeri ile konuşabileceği, Avrupa'daki savaşmanzaralarının beş dakika içerisinde Amerika'dan seyredilebileceği birteknolojiningeliştirileceğindensözediyordu.

Dünyadan geçecek olan akım, verici istasyonundan sonsuz bir hızlayayılacak,12binkilometregibibirmesafesonrasında ışıkhızınadoğruyavaşlamayabaşlayacak,dahasonrabubölgedetekrarhızlanarakalıcıistasyonuna sonsuz bir hızla ulaşacaktı. "Bu mucizevi bir olay. Telsizinsanlık tarihine bir kasırga gibi girmek üzere. Bir gün dünya çapındakurulacak,sözgelimi,altıistasyonsayesindetümdünyainsanlarıbirbirleriilesaltsesyoluiledeğil,görüntüaracılığıiledehaberleşebilecekler."

Fizik bilgisindeki eksikliğe karşın (Tesla ışıktan daha hızlı seyahatedecek bir varlık olamayacağı fikrine karşı çıkıyordu) kehanetikusursuzdu.Elbette ki bugününeşzamanlı-mikrodalgayayan televizyonuydularınıöngörebilecekbir zamandayaşamıyorduamabunayakınbirşeyler zihnini meşgul ediyordu; ne de olsa daha gençken ekvatorunçevresinde dünya ile eşzamanlı dönecek bir çember kurma projesihayallerinisüslüyordu.

Televizyonu icat edemedi ama hayal edebiliyordu. Dört yıl sonraJohnson, Tesla'ya, futbol maçlarını evden seyredilebilecek bir şekildeekranayansıtabilecekbir icatolupolamayacağınısoracaktı.Tesla,"Şovdünyasınagirmedende zengin olabileceğimi düşünüyorum"diye cevapverecekti.LiteraryDigestveTheElectricalWorldofNewYork14Kasım

baskılarınaEdison veTesla'nınNobel ödülünüpaylaşmaları üzerine birhaberle girmeye hazırlanıyorlardı ki Reuters'in bu defa Stockholm'dengeçtiği bir haber bomba etkisi yaratacaktı. Nobel Komitesi, ödülün, Xışınlarını kristalin yapısını anlamak amacıyla kullandıkları çalışmalarıvesilesiyle İngiliz bilim insanı Profesör W. H. Bragg ve oğluna layıkgörüldüğünüduyurmuştu.

Neolmuştu?NobelÖdülüVakfıbiraçıklamayapmaktankaçınıyordu.Bir biyografi yazarı yıllar sonra Tesla'nın, önemli keşiflerde bulunan birbilim insanı olarak ödülü basit bir mucit olan Edison'la paylaşmayıreddettiğiniönesürecekti.Birdiğerbiyografiyazarıbuteoriyidahadailerigötürecek,

Edison'un sadistçe ve şeytanca bir tavırla paraya acilen ihtiyaçduyduğunu bildiği Tesla'yı 20 bin dolardan mahrum etmek için ödülüalmayıreddettiğiniyazacaktı.

Ama ne Tesla'nın, ne de Edison'un ödülü reddettiğine dair somutherhangi bir delil vardır. Nobel Vakfı, "Bir kimsenin ödülü almayıreddetme eğiliminde olduğuna dair bir söylenti nedeniyle ödülünverilmekten vazgeçilmesi fikri akla yakın bir açıklama olamaz"yorumunda bulunacaktı basitçe. Ama vakıf Edison ve Tesla'nın ilktercihleriolduğugörüşünüdereddetmiyordu.

Edison yeterince üne ve servete sahipti, böyle bir onura da ihtiyaçduymuyordu belki de. AmaTesla'nın hayal kırıklıklarına bir yenisi dahaeklenmişti.Veşurasımuhakkakkibuolayhiçdeiyibirreklamolmamıştıonuniçin.

UçanSoba

Yenitürbiningeliştirilmesindekarşılaşılanzorluklarhiçdeyabanaatılırcinstendeğildi. İlkyaptığımodelinbaşarısı ileumutlananTesla,buharlaçalışacakdahabüyükbir tasarımınyapımı içinNewYorkyakınlarındakiWaterside İstasyonu'nda çalışmalarına başladı. Burası Edison'unkasabasıydı ve halkın çoğunluğunu da Edison Şirketi'nde çalışanmühendisler oluşturmaktaydı. Daha işin başından sorun çıkacağı belliolmuştu. Mühendisler Tesla'nın işe öğleden sonraları saat beş gibigelmesinden, parasal olanaksızlıklar yüzünden türbinin yeterli testedilememesindenşikayetediyorlardı.SonundaüçtürbininüretilmesiiçinMilwaukee'deki başka bir şirkete başvurdu. Ancak mühendislerlearasındakigerginlikdeğişmeyincetestleriterketti.

Türbinüretimindebirbaşkaönemlisorundahavardı.Saniyede35bingibiyüksekdevirlerde,merkezkaçkuvvetimetalindönendisklerarasındasıkışmasına sebep oluyordu. Gerekli metalin geliştirilebilmesi içinteknolojihenüzyetersizkalıyordu.

Westinghouse'un tren yolları ve aydınlatma şirketinin yöneticisikendisindenyenitürbinhakkındabilgiistediğindeTeslatürbinininhafifliğive yüksek performansı ile diğer tümmodellerdendahaüstün olduğunubildirecekti.Aslındatürbiniküçükbiruçakmodelindedenemekistediğinisöylüyordu.

"Bu sizi şaşırtmasın" diye yazıyordu, "beni bir gün New York'tan

Colorado'ya küçük gaz sobalarına benzer bir uçakla seyahat ederkengörebilirsiniz." (Uçak ancak otuz kiloya yakın bir ağırlıkta olacaktı vegerektiğindebirpenceredenkalkışyadainişyapabilecekti.)

Bu hayal çok etkileyici olmakla beraber Westinghouse'un siparişvermesini sağlayacak kadar gerçekçi görünmüyordu. Bunun üzerinetürbingeliştirmeçalışmalarınıdevamettirebilmekamacıyla ikişirket içinaynıandaçalışmayabaşlayacaktı.Bu,Teslaiçinyenibirşeydi.

Türbinin, yanıcıgazlarladaçalıştırılabilmesini sağlayacakbir şekilde,valflı silindirini geliştirmişti. Bu mekanizma, Fleming'in vakum-diyotu ilebirlikte, geleceğin modern akışkan tekniklerinin temelini oluşturacaktı.Ama diğerlerinde olduğu gibi bu keşfinden de kar etmeyibaşaramayacaktı.

BugünTesla'nıntürbiniçoköncedenhakettiği ilgiyiyenidençekmeyebaşlamıştır. Birçok şirket Tesla türbinine dayandırdıkları teknolojileriyenileyerek ve uyarlayarak birçok kullanım alanında faaliyetgöstermektedir.

Ancak geleceğin başarıları ile günün faturaları ödenemiyordu. Teslagünlük çalışmalarının ve Delmonicolar'daki eğlencenin giderlerinikarşılayabilmek için hayli çaba harcıyordu. Aidatlarını ikinci kezödemediği içinOyuncular Kulübü üyeliğinin düşürülmesi tam bir sosyalçöküşü ifade ediyordu. Mark Twain'in ve StanfordWhite'ın yokluğundazateneskiuğrakyerlerinindetadıtuzukalmamıştı.

Gazetelerde adına hala sık rastlanıyordu, eşsiz hayal gücü halamanşetlerisüslüyordu.Gerçeğedönüşmesebilefikirleribüyükbirhaberdeğeritaşıyorduzaten.EnglishMechanicandSciencedergisinde"TeslaMed-Ceziri Savaşı İmkansız Kılacak" başlıklı bir yazı yayımlanmıştı.Patlayıcılar kullanılarak okyanusta istendiği zaman devasa dalgalaryaratılabileceğinden söz ediyordu. Zihninin çocuksu yanının bunun gibr

iddialarortayaattığınadahaöncederastlanmıştı.

Times'a yazdığı bir mektupta icatlarına hiçbir zaman hak ettiklerideğerin verilmediğinden yakınıyordu. Mektubun yayınlandığı sayfanınyarısında da üzüntüsünü ve hayal kırıklığını ikiye katlayan bir kişiden,zamanınyenikahramanından,OrvilleWright'tansözedilmekteydi.

Wright'la yapılan röportaj başkent Washington'daki düz bir çayırlıktagerçekleştirilmişti. Daha önceleri pek çok kereler havalandırabilmeyibaşardığıuçağı ilebirdenemeuçuşudahayapmaküzereydi.Ancakbuuçuş her zamankinden daha önemli ve özel bir deneme olacaktı, zirabaşkan.TedyRoosevelt,Beyazsaray'danWright'aBirleşikDevletler'inilkuçan başkanı olma sıfatına nail olabilmek için kendisinden davetbeklediğinisöylemişti.

Wright'ınoaniçindebulunduğugayetsinirliruhhalibuşartlaraltındahoş görülebilir bir durumdu. Nitekim işin tek tehlikeli yanı haşmetlibaşkanınbütünouzunbotları,koruyucugözlüklerivekaskıgiyerekhayligülünçbirdurumadüşecekolmasıdeğildi.Denemeninnekadartehlikelisonuçlar doğurabileceğinin farkında olan Wright, Amerika BirleşikDevletleri başkanının hayati sorumluluğunu kendi üzerine almakistemiyorduhaklıolarak.Amabaşkanahayırdemekdedahaazrisklibirişdeğildi.

Binlerce kişilik bir izleyici topluluğu deneme uçuşunun yapılacağımeydanda toplanmış, Wright'ın karar vermesini bekliyordu. Wright,motorutekrarsöküptakaraksondenetlemeleriyaparkendüşünmeyedefırsat bulmuştu. En sonunda rüzgar ölçerini kaldırdı ve sonuçlarınıincelemeyebaşladı.Topluluknefesinitutmuşbekliyordu.Hafifbirmeltemaletin kanatlarını şişiriyordu. En sonunda rüzgar ölçerini indirecek veyiğitçe"Uçuşgerçekleştirilemez"diyecekti.

Aynısayfada,birsütunötedeTesla'nınhavacılıküzerinefikirlerineyer

verilmişti dergide. Bütün hayatı boyunca yüksek süratli gelişmiş uçakmotorlarıtasarımıüzerindeçalışmıştıamatekbirpatentdahialmamıştı.Buaradarekabetinneleremalolabileceğiüzerinedehiçdüşünmüyordu:

"Sonradan üretilen diğer tüm uçakları, prototipleri olan Langley'inyanınakoyarsanızgöreceksinizki tamanlamıylakaydedilebilmiş tekbirsomut ilerleme dahi yoktur. Aynı pervaneler, aynı motorlar, aynıdümenler,kaydadeğertekbirgelişmeyoktur...bunakarşınyarımdüzinehavacı göklerin hakimi, imparatoru ilan edilmiştir. J. D. Rockfeller'a buunvanı layık görmek çok daha uygun olacaktı. Ama yüksek kalitedeyanıcı akaryakıtın sağlanmasına kadar kendi ağırlıklarınınbirkaçmisliniyerçekiminekarşıkaldırabilenmotorlarüretilemeyecektir."

Langleyuçağınınhavaboşluğunamaruzkaldığıtakdirdeçakılacağını,helikopterin,diğerdezavantajlarıbiryanabırakılırsa,buaçıdançokdahagüvenliolduğunusöylüyordu.

Havadan daha ağır bir hava taşıtının ise tamamen yeni ilkelerdoğrultusunda inşa edileceğini, bunun da gerçekleşmesinin pek yakınolduğunu öngörüyordu. "Bunun gerçekleşmesi sanayi ve ticaretdünyasında yepyeni bir çığır açacaktır. Yeter ki hükümetler telsiz enerjinaklindeolduğugibiİspanyolEngizisyonMahkemesitavrıtakınmasınlar.Bu,insanlığıgökleringerçekhakimikılmayayetecektir."

Elbette bu öngörüler her zamanki gibi acılarının deşilmesine vediğerlerinin ona karşı duyduğu hıncın artmasına neden oluyordu amayine her zaman olduğu gibi kehanetleri gerçek olacaktı. Waldorfta biramiralle yemek yeme şerefine eriştiğinde "havacılık gemilerinden"bahsedecek ve yine telsiz telefon görüşmelerinin bir gün tüm dünyayayayılacağındandemvuracaktı.

Hafif uçağının, ya da uçan sobasının -günümüz terminolojisinde buhava taşıtlarına (basit helikopterlerle karıştırılmaması gerekir) VTOL,

dikeykalkışveinişyapabilenuçaklardenilmektedir-patentleriiçinancak1921ve1927yıllarındabaşvurabilecektivepatenthaklarını1928yılındaalabilecekti.Aynızamandabu,muhtemelenfinansmaneksikliğinden,birprototip üretmeden patentini aldığı tek icadıydı. Patentleribelgelendiğindemucityetmişikiyaşındaydı.

KüçükuçakkiTeslauçağınınbindolardandahaazbirfiyatlasatılmasıgerektiğini düşünüyordu, helikopteri andıran pervanesi sayesinde dikeykalkışyapabiliyordu.Kalkıştansonrapilotbirmekanizma ilepervaneninnormal uçaklarda olduğu gibi burna yerleşmesini sağlıyor ve böyleceuçan soba yola koyuluyordu. Pilot koltuğu, kanatlar yataypozisyondayken yukarı bakacak şekilde kendi etrafında dönebiliyordu.Tesla'nıngüçlüamaçokhafiftürbinisayesindeuçakbüyükbirhızlaönedoğru atılabiliyordu. Aynı işlem tersi yönde tekrarlanarak uçağın -garajçatısı,oturmaodası,yadaküçükbirgeminingüvertesigibidaralanlara-inişyapmasısağlanabiliyordu.

Tesla'nındikeykalkış fikri ölümününüzerindenonyıl geçtiktensonraişlerlik kazanabilecekti ancak. 1950'lerin ilk yıllarında Convair veLockheed, daha sofistike mühendislik teknikleri kullansalar da, özündeTesla'nınprensibinesadıkkalanyenimodellerüretmeyebaşlayacaklardı.Bu taşıtların en başarılısı Convair'in ürettiği XFY-1 idi. "Pogo" yaklaşıkdörttonağırlığında5.850beygirgücündeAllisonT-40turbomotorasahipbirsavaşuçağıydı.Karada ikenkuyruğuyerde,burnugöklerebakarbirşekilde duruyordu. Harekete geçtiğinde dikey kalkış yapıyor, sonradoksan derecelik bir rotasyonla yatay pozisyon alıyordu. 4.500 metreyükseklikte, saatte 965 kilometre hıza çıkabilecek şekilde dizaynedilmişti.

"Pogo" testlerdegenelliklebaşarılıolmasınakarşındonanmaüretimegeçmekten vazgeçmişti. Allison motorun gerektiği kadar güçlüolmadığına ve pilotun döner koltuğunun ani değişiklikler için yetersizolduğunakararvermişlerdi.

Buna karşın dikey iniş ve kalkış yapabilen tam teçhizatlı bir havataşıtınınticariveaskeriavantajlarıdagözardıedilemeyecekkadarçoktu.Başarılı testler üzerinden birçok yeni deneme gerçekleştirildi. Ancak1980'lerekadarbusistemde istenilennoktayaulaşılamadı.Ensonundauçağın gövdesinin değil, motorlarının doksan derecelik bir rotasyonugerçekleştirebildiği,buşekildedikeyinişvekalkışınmümkünolabildiğibirsistemgeliştirilecekti.BusistemleüretilenAmerikanmodellere "Harrier"SovyetmodellereiseYak-36adıverilmiştir.

TabiikibugününVTOL'leriyanındaTesla'nınufak-uçansobasıbirhayliilkel kalmaktadır. Ama jetmotor teknolojisinin geliştirilmesinden onlarcayılöncebununbaşka türlüolmasıdadüşünülemez.1950'lerdeConvairve Lockheed'in gerçekleştirdiği testler Tesla'nın modelinin VTOLaraştırma geliştirme çalışmalarında kaçınılmaz bir ilk basamak teşkilettiğini gözler önüne sermektedir. Yugoslav Review dergisi Tesla'nınçalışmalarınıngüçlendirilmişuçuşungelişmesindeilkadımıteşkilettiğiniöne sürmüştü bir sayısında. Bu saygın dergi, Tesla'nın Belgrat'takikağıtlarıarasındabirroketmotorugeliştirmeçalışmalarının1895yılındakilaboratuvar yangını ile birlikte sona erdiğini gösteren belgelererastlanıldığınıönesürüyordu.

Belgrat'taki Nikola TeslaMüzesi'nde ayrıca jet-itişli, dört tekerlekli vehemhavada,hemkaradagidecektarzdabir"aeromobil"intasarımlarınada rastlan ılabilir. Müze yetkililerine göre bunlara ilaveten "Tesla'nınölümü ile değerlerini yitiren yakıt, beygir gücü ve başka bazı şeylerinhesaplamalarını içeren" çalışmalar damüzede korumaaltına alınmıştır.Bunun yanı sıra gezegenler arası seyahat edebilecek bir gemi detasarlamıştı. Tabii bu bilgilerden Batılı meslektaşları asla haberdaredilmemişti.

Ayakları"dünyaya"bastığızamanlardaTesla,özeltasarımaydınlatmatüpleri ve havalandırma sistemleri üzerinde çalışıyordu. Bu arada

yatırımcılara, üreticilere türbininin çelik imalathaneleri ve fabrikalardanyayılanatıkgazladaçalıştırılabileceğinianlatanmektuplaryazıyordu.Busayede bacalardan duman çıkmayacak, tükenebilir yakıt kaynakları içindeendişelenmeyegerekkalmayacaktı.

Hayal gücü geleceğin dünyasında seyahat ederkenmali durumu isegayetberbatolangününkoşullarınasaplanmışkalmıştı.MucitileScherffarasındaparasal konular ile ilgili olaraksertbir tartışmayaşanmışamabu durum kısa süre içinde savuşturulmuştu. Sherff, tefecilerin kendisinisıkıştırdığını, karısının hastalığı nedeniyle de borca girdiğini anlatıyor,Tesla'nınkendisinebirmiktarödemeyapmasınıumuyordu.

Tesla ise yükseklerden atarak borçlu olduğu Scherff e şu cevabıverecekti: "Rica ederim üzülmeyin. Biliyorsunuz ki, yaşadığınızdeneyimler sıra dışıydı ve bunlar size maddi kazanç sağlamadıysa daiçselyeteneklerinizingelişmesindeönemliroloynamışlardır..."Scherffherzamankinden daha ısrarcı davranınca bir miktar para göndermekzorundakalacakamabirkaçşaşaalı lafetmektendegeri kalmayacaktı:"Üzülerek söylemek zorundayım ki, soğukkanlılığını ve özgüveniniyitirmeye başlamışsın... Kendini toparlamalı ve kötü ruhları sürgünedebilmelisin..."

Eskiçalışanıvesadıkdostununahlakiyanınıkuvvetlendirmekiçindebuharvegaztürbinlerininvebirbeslemeünitesinintamamlanmaküzereolduğunu,bunlarındevrimniteliğindeolduklarınıdasözlerineekleyecekti."Şu an bu icatlarım ile çalışacak yeni lokomotif, otomobil ve tornatasarımları üzerinde çalışmaktayım. Sonucun muazzam bir başarıolacağından eminim. Tek sorun nereden ve ne zaman nakitbulabileceğimdir.Amapekyakındaparaselgibiakmayabaşlayacakveozamanbeniheristediğinanarayabileceksin."

Daha sonra Scherff, Tesla'ya terapötik nitelikli aygıtlarından birtanesinin piyasaya sürülmek üzere olduğunu bildirmekten mutluluk

duyduğu bir mektup yazacaktı. Çünkü kendisinin de muhtemelenbunlardanbirineihtiyaçduyacağınıdaekliyordu.

Parahiçbirzaman"selgibi"akmadıysadaTeslabirkaçbüyükfinansörbulabilmeyi başarmıştı. Bu sayede 1910 yılında 400 bin dolar sermayeile, başkalarıyla birlikte soğutma gibi ticari kullanım alanlarına hizmetvermeyi de hedefleyen, Tesla Ozon Şirketi kurulacaktı. Daha sonra daHoadleyveKnight'ınmalidesteğiilebüyükgemilereveAlabamaKömürveÇelikŞirketi'ne türbinüretmekamacıylabirmilyondolarsermaye ileTeslaMotorSanayikurulacaktı.

BudönemdeTesladiğersorunlarınyanısıraeskiçalışanlarındanFritzLowenstein ile de bazı sıkıntılar yaşamaktaydı. Colorado'daki çalışmagünlerinden beri Tesla, Lowenstein'ın sadakatinden şüphe etmekteydi.AlmanmühendisleWardenclyffe projesinde tekrar birlikte çalıştıklarındagüveniniyenidenkazanacaktıamabirkaçyıliçerisindeparasalkonulardaaralarında yine bir anlaşmazlık baş gösterecekti. Lowenstein sonradanradyo aygıtları konusunda başarılı bir mucit olacaktı. 1916 yılındaMarconi Telsiz Telgraf Şirketi ile Marconi'nin patentlerininTesla'nınkilerden etkilendiğini savunan Kilbourne & Clark arasındakidavada düğümü çözecek kişi olarak tanıklık edecekti. Son andaLowenstein taraf değiştirecek ve Marconi'yi destekleyecekti. Yalancışahitlikettiğiönesürülecektiamahiçbirşey ispatedilemeyecekti.FakatTesla'nın dostluğunu da sonsuza kadar kaybedecekti. 1910 ile 1915yılları arasında TeslaAlmanmühendise oldukça yüklümiktarlarda borçvermişti.ÜçyılsonraTesla,Lowenstein'aprotestoçekecekamakendisinimahkemeyevermeyecekti.

Kendi hesabına hatırı sayılır bir üne kavuşan Anne Morgan dababasının ölümünden sonra kendi hayat tarzını sürdürüyordu.Tesla'nıntürbinigibiAnnedabirgüç istasyonugibiçalışmaktaydı;hayatı,eğitim,çocuk haklan, kadınların çalışma koşulları ve göçmen sorunları gibiinsani konular çevresinde dönmekteydi. Zenginlerin moda ve hizmetçi

sorunlarına kafasını yormayı hiç mi hiç düşünmüyordu. Zevkli Avrupaturundan döner dönmez Manhattan'daki kadın hakları oturumlarınakatılabilecek kadar çok yönlü bir insan olmuştu. Sosyoloji diplomasıalmadan tüm Amerika'yı dolaşmış, kadın derneklerinde konuşmalaryapmıştı. Hukuk adamlarıyla, evsizler ve sömürülen kadınlar üzerinetoplantılardüzenliyordu.

Tesla'ya gençliğinde duyduğu aşkı unutmuş olmasına karşın onunlaolanilişkisinidetamanlamıylabitirmemişti."Seninlebukışgörüşebilmeyiumut ediyorum" diyordu, "ve son görüşmemizin üzerinden koca bir yılgeçmişolmasındandolayınekadarüzgünolduğumudabilmeniisterim.Geçen tüm bu aylar çalışmalarına istediklerini kattı mı, arzuladığınilerlemeyikaydedebildinmi...?"

Eski dostunu yeniden kazanmanın mutluluğunu yaşayan Teslaövünmeyi de ihmal etmeyecekti: "Seninle son görüşmemizden berikaydettiğimilerlemeoldukçabüyükvetatminedicioldu.Fikirlerkafamdadahaöncehiçolmadığıgibihızlauçuşuyorlar.Bunlarınbüyüdüğünüvegeliştiğini görüyor,mutlu oluyorum, dünyevi anlamda başarılı olduğumusöyleyebilirim."25Mart1911tarihindemeydanagelenTriangleFabrikasıyangınında, kötü koşullarda ve düşük ücretlerle çalıştırılan, aynızamandaçoğunluğunugençgöçmenkadınlarınoluşturduğuişçilerdenbirçoğukavrulmamakiçincamlardanatlamışvehayatlarınıkaybetmişti.Buolayın yarattığı öfke dalgası işçilerin sendikalaşması ve çalışmakoşullarının iyileştirilmesi sürecinedebir ivmekazandırmıştı.Yaralananbirçok işçigüvenlikönlemlerininnederece ihmaledildiğinigözlerönünesermişti. Bu felaket Anne Morgan'ın genç bir kadın olarak üzerindedurduğukonularınhayatageçmesinekatkıdabulundu.

Grevdeki işçilerle birlikte yürüyüşlere katılıyor, davaları için dört biryana çetin mektuplar yazıyordu. Giyinişi, art arda sigara içişi, ateşlikonuşmalarıyla,gazetecilerindekendisinitanımladığıgibi,esaslıbirtipti.Enerjik yaratılışının "bulunduğu yerin atmosferini elektriklendirdiği"

söyleniyordu.

Bir biyografi yazarı Anne Morgan'ın androjen tavırları ile Tesla'nınsözde aseksüel yaradılışının dostluklarının temelini oluşturduğunudüşünüyordu.Hiçşüphesizparavetoplumsalstatüdahabüyükbirçekimalanıyaratıyordu.

Tesla, yıllar yılı süren amansız para arayışları sırasında, AnneMorgan'ınbabasınınveağabeyininkapısınıdaaşındırmıştıamaAnnebukonudakendisinepekdefazladestekçıkmamış,esprilibirşekildesırtınısıvazlayaraksnophayattarzını'ti'yealmıştı.Yinebirkadınfonuiçinparatoplamayaçalıştığısıralarda'YoksulEvleri've'Yurttaşlık'başlıklarıaltındayazılar yazmış ve Tesla'ya yollamıştı. Yoksul evlerinin barbarların vekötülerin yuvalan olarak görüldüğünden dem vuruyordu. Hükümetin buevlerin durumunun iyileştirilmesinde etkin bir rol oynaması gerektiğineinanıyordu.Sözlerinişöyle tamamlamıştı: "Sendebu fona100dolar ilekatılan otuz kişiden biri olmak ister misin?" Tesla'nın bu mektuba bircevapverdiğinigösterenhiçbirbelgebulunmuyor.Zatenotelkirasınıbileödemektehaylizorlandığıbirdönemyaşamaktaydı.

Masasının üzerinde Katharine Johnson'dan gelen yanıtlanmamış birmektupdahaduruyordu: "Bazendüşünce transferi hakkındabildiklerimisanadaanlatacağımbirgüngelecektirdiyeumutediyorum.Sonüçyıliçindeharikadeneyimleryaşadım;bunlarınçoğuşimdidenflulaştıvebunedenlesiziniçinbilimselaçıdanoldukçaönemtaşıdığınainandığımbutecrübelerin aktarılamadan silinip gitmesinden korkuyorum.Daha iyi birtanımlamabulamadığımdanbenbuna 'düşünce transferi'diyorum.Belkihepsibundanibaretdedeğildir.Seninlebirlikteolduğumdabunlardansözetmek istiyorum ama bu anlarda konuşmak istediğim esas konulardanbaşka her şeyden bahsediyor buluyorum kendimi. Yarın Cumartesi,mutlakagel."

Radar

Tesla'nın Wardenclyffe yıkımının hemen ertesinde yaşadığı parasalsorunlar,1916yılınınMartayında935dolartutarındakikişiselvergileriniödemediği gerekçesiyle New York'ta mahkemeye çağırılması ile iyideniyiye yıpratıcı bir hal almıştı. Zaten eski işvereninin vergileri ile ilgiliendişeleri nedeniyle geceleri uykuları kaçan Scherff'in korktuğu başınagelmişti. Bütün yerel gazeteler öykünün üzerine atlamıştı. Edison,Washington'dasavunmasahasındabir ihalekapmışken,Westinghouse,General Electric, Marconi ve diğer daha küçük çaptaki yüzlerce firmaTesla'nınpatentleri ileservetlerineservetkatarken, talihiTesla'yahiçdemerhametlidavranmıyordu.

Mahkemede yıllardan beri Waldorf-Astoria'nın açtığı kredilerleyaşamını devam ettirebildiğini, tek kuruşu olmadığını ve borç içindeyüzdüğünü itiraf etmek zorunda kalmıştı. Wardenclyffe'in inşa edildiğiarazielindenalınmışveNewYorklubiravukatasatılmıştı,heryerdevergiborcunedeniylehapsegirebileceğikonuşuluyordu.

Yinede tümbu felaketlerzinciri ileelikolubağlanmışken,neredeyseotuz yıl sonra radaradı ile anılacakaygıtın temelprensiplerini keşfedipyayınlatabilmişti.

Amerika 1 Nisan 1917 tarihinde Birinci Dünya Savaşı'na girdiğinde,Almanlar müttefiklerin neredeyse bir milyon tonluk gemilerini sularınaltınayollamıştı.Herkesdenizaltılarıntespitedilebilmesinisağlayacakbir

yol arayışına girmişti. Almanlar, Fransa'ya ve İngiltere'ye uçaklar vezeplinlerlehavasaldırılandüzenliyorduamabusaldırılarınöncedenfarkedilebilmesinisağlayacakbirsistemgeliştirilememişti.Havasaldırılarınınbir gün gelip çok etkili olacağı tahmin ediliyordu amahava kuvvetleri ogünlerdehenüzromantikbirbirimolmanınötesinegeçememişti.

Alman uçakları Paris üzerine ilk defa bomba yağdırdığında Parislilersokaklardatoplanıpolayıseyredalmışlardı.Londralılarşehirlerininmaruzkaldığı ilk hava saldırısına tanık olabilmek için bahçelerdeki çuhaçiçekleriniveçimleriezmeyibilegözealmışlardı.Biruçağınalevleriçindeyereçakılmasıbirgazetede"Londralılarınhayatlarıboyuncaseyrettiklerienetkileyicibedavagösteri"olarakanlatılmıştı.

Bombaların kurbanları dahi, The Lancet'te yazılanlara bakılırsa,yaşadıkları bu olağanüstü ve eşsiz deneyimin etkisiyle fazla bir öfkegöstermiyorlardı. Bu olay halkın savaşın başlangıcından beri yaşadığıduygularıhareketegeçirendeneylerinenşaşaalısıydı.Savaş İngilizlerinkendilerinidahabirİngilizgibihissetmelerinisağlamıştı.

Bu açıdan bakılınca Tesla'nın radar geliştirme çabalarının da havakuvvetlerindenziyadedenizkuvvetlerineyönelikolmasıdahaanlaşılabilirbirhalegeliyor."Durağandalgalartelsiztelgrafın ifadeettiğininötesindebir anlam taşımaktadır. Örneğin bunların uygun kullanımı sayesinde,verici istasyonundanyayınlanandalgalararacılığı iledünyanınherhangibiryerindekibirnesnenin,örneğinbirgeminin,görecekonumunuyadaseyrini,uzaklığını,yadahızınıtespitedebilmekmümkünolacaktır."

Tanımını yaptığı aygıt II. Dünya Savaşı'na birkaç yıl kalayoğunlaştırılmış bir program ile geliştirilen atmosferik atışlı radarınözelliklerini taşımaktaydı.Teslabunubirsualtı radarıolarak tasarlamıştıancak bu elektromanyetik dalgaların sualtında çok fazla atonasyonamaruz kalması nedeniyle mümkün olamayacaktı. Son yıllarda yapılanaraştırmalarakarşınhalenokyanuslarınaltından radar,yüksek frekanslı

radyo sinyalleri, ya da ışık dalgalarının istenilen şekilde yayılmasısağlanamamıştır. Ancak Tesla'nın çok düşük frekanslı dalgaları sularıniçineyayılabilecekvekomünikasyonalanındabirçığıraçacaktı.

Tesla'nınradarısualtındakinesnelerisaptayamıyorduamaogünlerdebuaygıtınbaşkabiramaçlakullanılabileceğidedüşünülmüyordu.Edisonda donanma ile birlikte bu konuya eğilmeye başlamıştı. Alman U-botlarınınbirşekildetespitedilebilmesiiçinyoğunbirçalışmayagirişmişti.Ama en sonunda, işin içinde Edison'un da olmasına karşın, bunun birrüyaolduğudüşünülmeyebaşlanacaktı.

Edison da bu arada gırtlağına kadar donanma bürokrasisinin içinegömülmüş, araştırma departmanındaki kıyasıya çekişmeden bir haylibunalmıştı. Düşünceleri donanma mensupları tarafından küstahçabaltalanıyor,buaradakendisideharapoluyordu.

Pasaklı ama varlıklı Edison, Washington'daki dalgalarla boğuşurken,fakiramazüppeTesladaNewYork'tamücadeleveriyordu.Herikimucitdekendiaralarındakiuçurumkadar, yeni çağınatom fizikçileri ilekendiaralarındakiuçurumundaderinleşmeyebaşladığınınfarkındaydılar.ArtıkEinstein'ınkonuşulacağıçağaçılıyordu.Yeniinsanlar,branşlaşmahenüzaltın çağına girmiş olmasa da, kendi dallarında uzmanlaşıyorlardı.Amerikalı Fizikçiler Derneği'ne üye oluyorlar ve dergilerindeyayımlananlar dışındaki görüşlere prim vermiyorlardı. Pratisyenler(mühendisler) ile teorisyenler (fizikçiler)arasındakiayrımkeskinleşmeyebaşlamıştı. Artık Tesla, Pupin gibi mucitlerin, bilim insanlarının,mühendislerin, ya da Edison gibi kimyagerlerin ve mucitlerin dönemikapanmıştı.

Yeni fizik dalgalara karşı partiküler tartışmaları öne çıkıyor, Tesla'nınkendine has kozmik teorisine dayanarak reddettiği Einstein'ın özelizafiyetteorisifizikçilerinzihninimeşgulediyordu.TeorikolaraksavunulandinamikevrenfikrinitamanlamıylaiçinesindiremesedeEinstein'ıngenel

izafiyet teorisibirbütünolarak1916yılındayayımlanacaktı.Einsteinbubelirsizlikten rahatsızlık duyduğu için sonradan evrenin durağan vedeğişmez olabileceğini de tam olarak reddetmiş olmamak için teorisinebir "yumuşatıcı etmen" ekleyecekti. Bu durum Tesla'ya göre izafiyetteorisyenlerinin neden bahsettiklerini kendilerinin bile anlamadığınınkanıtıydı. Kendisi de bir evren teorisi üzerine çalışmaktaydı ve uzunsüredir üzerinde durduğu (ama yayımlanmayan) dinamik çekim teorisiüzerinebirbildirihazırlamaktaydı.

Atom enerjisinin birincisinin işe yaramaz, ikincisinin ise kontroledilmesiniolanaksızkılacakderecedetehlikeliolduğunainanıyorvebunudasıksıkdilegetiriyordu.Einstein'ındabukonudaciddikuşkularıvardıaslında.1928yılındabileDr.Millikan,insanoğlununatomunenerjisindenfaydalanabileceği bir yol olduğuna inanmadığını belirtiyordu."Kömürümüz bittiğinde atom enerjisi kullanabileceğimiz fikri tamamıylabilim dışı bir ütopyadır..." 1933 yılında Lort Rutherford "Atomunparçalanması ile elde edilebilecek olan enerji zayıf olacaktır. Atomuntransformedilmesininortayaçıkaracağıenerjidensözedenlergüneşiayışığıilebirtutuyorlar"diyebiliyordu.

'Yeni fiziğe' dair bu nüktelerin bir tanesinin Tesla'nın Nobel ödülünüelinden aldığını düşündüğü Sir William Bragg'e atfedilmesi belki deacılarını depreştirmişti. Bragg şöyle diyordu: "Elektromanyetiği Tanrıpazartesi, çarşamba ve cumaları dalga teorisi ile açıklıyor, Şeytan isesalı,perşembe,cumartesigünleriquantumteorisiile."

Tesla daha sonraki yıllarda daha bütünsel bir fizik teorisinebağlanacaktı. Tüm maddelerin ilksel bir tözden, tüm uzayı kaplayanışıksaleterdentürediğineinanıyorduvecüretlekozmikışınlarınveradyodalgalarının zaman zaman ışıktan daha hızlı hareket edebildiğini iddiaediyordu.

Üniversitelerde görevli genç bilim insanları devlet destekli araştırma

programlarının ne büyük bir nimet olduğunu yeni yeni fark etmeyebaşlamışlardı. İşin ilginç yanı umutlarını kıran kişi, modern araştırmalaboratuvarlarınmkurucusuEdison'untakendisiolacaktı.

DonanmaDanışmaKurulu'ndagörevyaparken"büyükgelişmeler içinbilimselaraştırmaelzemdir"diyerek ilkçıkışınıyapmıştı.Dahasonralarıdonanmanıngerçeklerebüyükorandavakıfolduğunusöyleyecekveasılihtiyaçduyulanınteorisyenlerdeğilmühendislerolduğunuönesürecekti.Ordu,dahaçoksiviluzmanbarındırmakistesedeEdisonfizikçiyeihtiyaçolmadığı konusunda ısrar edecekti (tabii bir ya da iki matematikçi işeyarayabilirdi).

Bilimsel konularda oldukça hırslı olan komutanların, en azüniversiteliler kadar huzuru kaçmıştı bu açıklamalardan dolayı. Peki yadenizaltıtarayıcılarıneolacaktı?Bilmekistiyorlardı.Bununiçinyoğunbiraraştırmaprogramıuygulamakgerekmiyormuydu?

Edisonhiçcanınısıkmıyordu,DonanmaAraştırmaLaboratuvarıfikrinitemeldenhayalperestlikolarakyorumluyordu.Amadonanmaısrarederselaboratuvarında işlerin nasıl yürüdüğünü herkesin bilmesini isteyecekti:"Sistemimizyoktur,kurallaryokturamabiryığınzamazingobulabilirsiniz.Ve bu zamazingoların çevresinde yeteri kadar dolaşanmucitler enindesonunda bir icatla çıkar ortaya." Ekibinin laboratuvara gübre bahçesidediğindenbahsetmiyordu.

Bukadarıdaüniversitelibiliminsanlarınıhareketegeçirmekiçinyeterliolmuştu. Donanmayı atlatıp doğrudan en üstle bağlantı kurmayaçalışacaklardı. Ulusal Bilim Akademisi aracılığı ile başkan Wilson'abaşvuracaklardı. Akademinin ülke için bilimsel bir cephanelik gibi işlevgöreceğiniönesürüyorlardı.

KısabirsüresonratümbilimselaraştırmakurumlarınaöncülükedecekUlusal Araştırma Konseyi (NRC) kurulacaktı. NRC bünyesinde,

üniversitelerin, hükümetin ve sanayi dünyasının önde gelen biliminsanlarını, mühendislerini barındırıyordu ve hem temel, hem deuygulamalıaraştırmalarıdestekliyordu.ProfesörlerinakıllıcabirhareketideWashington'daBeyazSaray'aveKongre'yeoldukçayakınbirbölgedebirkarargahkurmaktı.

UlusalAraştırmaKonseyi'ninAmerika'yakatkısıtartışılmaznitelikteydi.Grup, iş ve sanayi dünyasınındadesteğini almıştı arkasına.Geleceğinsüper gücünün bir taslağı belirmişti bile: Devlet, endüstri ve akademiüçgeniyirminciyüzyıldaAmerikanhayatınaşekliniverecekti.

Hükümet NRC'ye, Edison'un halen donanma hesabına üzerindeçalışmakta olduğu, Alman U-botlarını tespit edebilecek bir aygıtgeliştirilmesi görevini verecekti. Fransız ve Amerikalı bilim insanlarınınortaklaşa yürüttükleri bir denizaltı dinleme cihazı üzerine çalışmalar dasürüyordu.

Geleceğin radarıüzerine fikirleridikkatealınmayanTesla isedinlemecihazı geliştirmek gibi küçük işlerle ilgilenmiyordu. Güdümlü füzeler vekıyametmakinelerionun ilgisinidahaçokçekiyordu.NewYorkTimes'a.ensonicadındankışkırtıcıbirtarzlabahsetmişti."Thor'unyıldırımlarıgibi"çarpacak olan bu silah bırakın orduları, deniz filolarını dahi yokedebilecek güçteydi. Times "Doktor Tesla bunun sansasyonel bir haberolmadığındadiretiyor"şeklindenotdüşüyorduyazıya,"bu,yıllarıalanbiraraştırmaveçalışmanınsonucudur."

Bu füze, havada saniyede 480 kilometrelik bir süratle gidecek, pilotaihtiyaçduymayanvenemotoru,nedekanatlarıolanbirtaşıttı,dünyanınherhangi bir yerini bombalamak için elektrikle yönlendirilecekti. Bunungerçekleşmesini sağlayacak telsiz bir verici sistemini çoktan geliştirmişolduğunu ama güdümlü füzesinin ayrıntılarından söz etmek için henüzerkenolduğunudasözlerineekleyecekti.

Robot savaş gemilerinden oluşan filo hayalinden de vazgeçmemişti.Dahabiryılöncehükümete "kıyılarboyuncastratejiknoktalarauzaktantelsizle kumandaedilecek vegüçlü teleskoplarla izlenebilecekdenizaltı,üstüvehavataşıtlarıkontrolşebekeleri"yerleştirmeyiönermişti.

Washington bundan daha tepkisiz davranamazdı bu çağrıya. Tekilgilendikleri NRC'nin geliştirdiği ilkel dinleme cihazlarıydı. Bunlar da birdereceye kadar işe yarıyorlardı. Çok sonraları sonar geliştirildiğindebunun Tesla'nın adı konmamış radarının prensiplerine benzer niteliklertaşıdığıgörülecekti.

SavaşbittiğindeEdisonda,enazTeslakadar,savunmabirimlerindekibürokrasinin hayal gücü eksikliğinden dolayı hayal kırıklığı içindeayrılacaktı görevinden. Önerdiği projelerinin bir tanesi bile donanmatarafındanyürürlüğekonulmamıştı.

Savaşın bitmesinden çok sonraları ve Tesla'nın kendi radarınınilkelerini yayımlamasından on beş yıl sonra, yine Amerikalı ve FransızbiliminsanlarındanoluşanbirekipTesla'nınilkelerinedayanarakyenibirsistemgeliştirmeyeçalışacaklardı.Donanmaaraştırmabirimindegörevliolan iki bilim insanı, Lawrence H. Hyland ve Leo Young, düşük enerjisekteliyüksekfrekanssinyallerininhemhava,hemdesuüstütaşıtlarınıtespitetmedekiişlerliğiniyenidenkeşfedecekti.

Amerika'da ilk radar testleri 1937 yılında yapılacaktı. Atlantik'teki birdestroyer filosu tespit edilebilmişti ve bu başarı üzerine XAF modeligeliştirilecekti. Daha ileri bir model daha sonraları 19 savaş gemisindedenenecekvesavaşsırasındaçokiyisonuçlaralınacaktı.

Bu arada II. Dünya Savaşı'ndaHitler'in işgal tehdidiyle karşı karşıyakalan İngilizler debu konudaharıl harıl çalışıyorlardı. İngiltere ilkmikrodalgaradaristasyonunukuracaktıvebuazgelişmişbirmodelolmasınakarşınhavasavaşlarındaüstünlüksağlamalarınayarayacaktı.

Alman mühendisler de bu arada bir radar modeli geliştirmişlerdi.AsındatümdünyayabukonudailhamverenisimTeslaidiamagenellikleİngiliz bilim insanı Robert A. Watson-Watt'ın adı anılacaktı radarteknolojisiilebirlikte.

II. Dünya Savaşı'nda radar Nazi bombardımanlarına karşı tamzamanındayardımınayetişmişti İngilizlerin.Radar tümdünyaülkelerinintemel savunma aracı olacaktı kısa süre içerisinde. Savaştan hemensonradaticarihavacılıkvedenizciliksahalarındaboygösterecek,uzayınkeşfedilmesindeönemlibirgörevüstlenecekti.

Dr.Girardeau,Tesla'nınradarınprensipleriniyayımladığızamanlariçinşunlarısöylemektedir: "İçindebulunduğudönemin teknolojisigözönünealındığında Tesla'nın kehanette bulunduğu ya da rüya gördüğüanlaşılıyor.Ancakşunudaeklemekgerekiyorkirüyagörüyorduysaodabirgüngerçekolacaktı."

1917 yılında bu icadının temel ilkelerini yayımladığında TeslaChicago'dabulunmaktaydı.Kaybetmiştiamayenilmemiştivetekrardahapratik icatları üzerinde çalışmaya başlayacaktı. Chicago'da hemmühendislerle fazlasıyla muhatap olmak zorunda kalması, hem dedostlarındauzakdüşmüşolmasınedeniylesancılıgünlergeçirmişti.Amabu arada kendisine hayranlık duyan dostlarından biri -B. A. Behrend-Tesla'ya Amerika'daki her mühendisin layık görülmekten büyük onurduyacağıAmerikanElektrikMühendisleriEnstitüsüEdisonMadalyası'nıönerecekti.

OnurKonuğu

B.A.BehrendodöneminbaşarılımühendislerindenbirisiydivekendisideEdisonMadalyası'naadayisimlerarasındagösteriliyordu.AmadostuTesla'yayapılanhaksızlıklarnedeniyledederinbirüzüntüduymaktaydı.

İnsanlığa, dünyaya modern elektrik çağını açarak paha biçilmez birhediye sunduğuna inandığı mucidin şimdi başını sokabilecek bir otelodasıiçinmücadelevermekzorundakalmışolmasıkatlanılamayacakbirdurumdu.Başkaları ticariolarak fazlasıyla faydalanırkenTesla'nın radyoalanındaki icatları için tek bir ödüle dahi layık görülmemiş olmasıinanılmazbirdurumdu.

Yıldırımlarlayapılandeneyleriobaşlatmıştıamameyvelerinibaşkalarıtopluyordu, yüksek frekans aletinin geliştirilmesi ile üretilenelektroterapötik aygıtlar mucit dışında herkese para kazandırıyordu.Daha bir yıl önceDr. EdwinNorthup yüksek frekans fırınını geliştirmekiçinTesla'nınyıllarönceicatettiğidevreleriniveüzerindedurduğufikirlerikullanmak zorunda kalmıştı. Ama Tesla'nın başarılarına karşın içindebulunduğukötükoşullardanBehrenddışındahiçkimsehayıflanıyorgibigörünmüyordu. AIEE'yi Edison madalyasının Tesla'ya verilmesikonusunda ikna etmek, bu madalyayı Tesla'ya kabul ettirmekten çokdaha kolay olacaktı. EdisonMadalyası'nı istemiyordu. Asla bunu kabuletmeyecekti.

"BumeseleyiunutalımMrBehrend"diyordu."Sizindostluğunuzveiyi

niyetiniz beni fazlasıyla memnun etti ama lütfen komiteye gidip birbaşkasınıseçmelerinisöyleyinkendilerine...Enstitününönündedöngüselmanyetiksahayıvealternatifakımsisteminianlatmamınüzerindenotuzyıl geçti ve artık ödüllerini istemiyorum, belki bir başkasının işineyarayabilir."

Eskiyaralaraçılmış,acıylakanamayabaşlamıştı.AIEEbugünekadarbu denli vurdumduymaz olmayı nasıl başarabilmişti gerçekten de?Enstitünün üyelerinin dörtte üçümuhtemelen işlerini Tesla'nın icatlarınaborçluydular.

Edison'laTeslaarasındakiçekememezlikçokiyibilindiğindenTesla'nınmadalyanın isminden rahatsızlık duyacağı tahmin ediliyordu zaten amamucidin bu dönemde buna ihtiyacı olduğunu ve hem de gerçektenmadalyayıfazlasıylahakettiğinidüşündüğündenısrarediyordu.

"Bana ceketime iliştirilecek bir madalya ile enstitünün üyelerininönünde bir saat boşu boşuna kibirle dikilip durmamı öneriyorsunuz"diyordu Behrend'e, "beni onurlandırdığınızı düşünerek görünümüme birdeğişiklik katmış olacaksınız ama enstitünüzün büyük bir kısmınıbesleyenyaratıcılığımıhayatageçirebilmekiçinihtiyaçduyduğumdesteğibulabilmekiçinçabalamaya,sürünmeyeeskisigibidevamedeceğim."

Tesla'nın Edison hakkında kişisel duygularını açığa vuracak bir tekkelimedahiettiğigörülmemiştiamaartıkdizginlerindenboşanmıştı: "Vebu madalyayı bana vermekle Nikola Tesla'yı onurlandırmışolmayacaksınız,bilakiskendisineaitolmayanzaferlerüzerindeyükselenThomasEdison'uonurlandırmışolacaksınız."

Behrend ise konunun burada kapanmasına izin vermiyordu. Tesla'yısıksıkofisindeziyaretediyorvemadalyayıkabuletmesiniricaediyordu.

Tesla neredeyse her gün Mühendisler Kulübü'nün önünden geçiyor

ama artık içeri adımını atmıyordu. Bugün de olduğu gibi bina, halkkütüphanesininarkasındakiBryantParkı'nınkarşısındaydı,Teslahergüngüvercinleri beslemek için buraya gelirdi. Mühendisler bu uzun boylu,eskisi kadar şık giyinemeyen ama hala gururla başını yükselten veçevresi cıvıldayan kuşlarla sarılı bu adamı seyrederlerdi. O günlerdegüvercinler toplum içindepeksevilmezdi.Açlıkları,genelliklekendisideaçolan insanların ilgisini çekerdiancak.Onlaraç, fakir, yalnız insanlarıçağrıştıran zavallı kuşlardandı ve önemli işlerle meşgul olanmühendisleregörebirişdeğildişehirparkındapiskuşlarıbeslemek.

Tesla'nın kuşlarla olan dostluğu gazetecilerin de gözündenkaçmamıştı.Geceninbiryarısıevinedönmekteolanbirmuhabirkaranlıkparkta sessiz ve düşüncelere dalmış bu yalnız adamın elinden ya dadudaklarından yem didikleyen güvercinleri fark edebilirdi, oysa kuşlarınçoğunun geceleri körleştikleri ve yuvalarında kalmayı tercih ettikleribilinirdi. Böyle zamanlarda Tesla gazetecilerle konuşmak istemediğiniaçıkçabelliederdi.Sonradanikigazetecibununnedeniniöğreneceklerdi.

Bir başka gazeteci, Tesla ile Merkez İstasyonu'nda buluşmak üzeresözleşmişti.Kendisinebir trenimibeklediğinisorduğunda"Hayır,burasıdüşünebilmek için seçtiğim bir yer" cevabını alacaktı. EdisonMadalyası'nınsahibineverileceğigünMühendislerKulübü'ndebirziyafetdüzenlenmişti.Dahasonradavetlilerveüyeler39.Sokak'takiMühendisOdalarıBirliğiBinası'nageçeceklerdi.

Görkemlibirdavettibu.Onurkonuğugençliğindeolduğugibiparıltılarsaçan kişiliği ile çevresindebir çekimalanı oluşturuyordu.Bütüngözlerbu uzun boylu karizmatik adamın üzerindeydi. Gel gör ki davetinortasındadinleyicilerinarasındanayrılıpgidecektibirsüresonra.

Bu sırık gibi adamın nasıl olup da kayboluverdiğini hayatı boyuncaanlayamayacaktıBehrend.Komite telaşlanmayabaşlamıştı,seremoniyebaşlayabilmek için onur konuğunun ortaya çıkarılması gerekiyordu.

Garsonlar tuvaletleri dahi araştırmışlardı. Tesla'nın hastalanmışolabileceğindenendişelenenBehrendsokağafırlayıpbirtaksitutacakveTesla'nınotelinedoğruyolaçıkacaktı.AmaiçindengelenbirsesaslındaByrantParkı'nadoğrugitmesigerektiğinisöylüyordu.

Akşam karanlığı çökmek üzereyken Behrend parkın kapısına kadargelebilmişti. Kapının önünde işsiz güçsüz bir grup toplanmış gölgeleriçindekibirşeyiseyrediyordu.BehrendiçeridoğrukendineyolaçtığındaparkıniçindeTesla'yıbaşındantopuklarınakadargüvercinlerlekaplanmışbirhaldebulacaktı.Avucundanyemyiyengüvercinlersiyahgiysisininhertarafınıkaplamışlar,üstünetüydenbirbattaniyegibisarılmışlardı.Tesla,Behrend'i fark etmiş ve beslenmekte olan dostlarını rahatsız etmemesiiçinparmağınıdudaklarınagötürerekuyarmıştıonu.

Sinirli bir bekleyişin sonunda Behrend, üzerindeki tüyleri silkeleyipTesla'yıtörenegerigötürebilmeyibaşarmıştı.

Behrend'indostunuresmitakdimiiçtenveetkileyiciydi.

"Eğer sanayiden Tesla'nın icatlarını söküp çıkarsaydık" diyehatırlatıyordumeslektaşlarına, "çarklar dönmez olur, elektrikli trenler vetramvaylar durur, şehirlerimiz karanlığa gömülür, atölyelerimiz işsizkalırdı.Evet, çalışmaları endüstrinin kolu bacağı olmuştur... Adı elektrikbiliminingelişimindebirçağadamgasınıvurmuştur.Çalışmalarıdevrimleryaratmıştır..."

SözlerinePapa'nınNewtoniçinsöyledikleriylesonveriyordu:

"Tabiatvekanunlarıgeceninkaranlığındagizlenir,

VeTanrı'nınbuyruğuylaaydınlatanTesla'nınışığıseslenir."

Onur konuğuda yavaş yavaş toplantıya ısınmayabaşlamıştı, enindesonundaodabirademoğluyduvekendisineatfedilenbuövgülerhiçde

yersiz değildi. AIEE'nin başkanı W. W. Rice, Tesla'nın titreşen akımlarüzerine çalışmalarının bilimsel bir çığır açtığını dinleyicilerehatırlatmasıylamemnuniyetiiyideniyiyeartmıştı.

"BuçalışmasıXışınlarınıkeşfedenRoentgen'eışıkolmuştur"diyorduRice,

"ve J. J. Thomson'a ve diğerlerine, modern fizikte söz sahibi olanherkese... Çalışmaları Marconi'ye yol göstermiş ve telsiz telgrafınmüjdecisiolmuştur...vebiliminvemühendisliğinhementümalanlarındaTesla'nınönemlikatkılarınınizlerinibuluruz..."

Onur konuğu en sonunda kulaklarını çınlatan bir alkış eşliğindedoğrulacakveiçindeEdisonhakkındabirkaçsözsöyleyebilecekgücüdebulacaktı. İlk karşılaşmalarını şu sözlerle anlatıyordu: "Hiçbir teorikeğitimivebirikimiolmayanbuharikaadamtamamıylakendiçalışmalarıvearaştırmalarıylamuhteşemişlerbaşarmıştır..."

Konuşması mühendislerin tahmin ettiğinden de uzun sürecekti,çocukluğundanbaşlayarak tümhayatındanbahsediyordu.Aradanüktelianektodlar sıkıştırıyor ve neden "kendi çalışmasını dünyevi nimetleretercih ettiğini" anlatıyordu. Kelimenin Ortodoks anlamıyla olmamaklabirlikte koyu bir dindar olduğunu söylüyordu: "Varlığımızın gizemlerininbüyük bir kısmının hala ortaya çıkarılmayı beklediğini düşünmek banabüyük bir heyecan veriyor; tüm pozitif ve deneysel bilimlerin bizebildirdiğinin aksine, ölümün yaşadığımız olağanüstü dönüşümlerin sonaermesianlamınageldiğineinanmıyorum.

"Acılara bağışıklık kazandığım ruhsal bir huzura kavuşabildim vehayatınkaranlıkyanlarından,dertlerdenvevaroluşunkaygılarındandahitatmin vesilesi bulabilecek bir doygunluğa ve mutluluğa ulaşabilmeyibaşardım.Ünekavuştumvebunlarınötesindebir servete sahibimamabuna karşın sayısını hatırlamadığım kadar çok ufku sınırlı yazar

tarafındanhayalperest olmakla suçlandım;başarısız, pratik olmayanbiradamolarak lanseedildim.İştebunlardadünyanıncahilliğindenve ilerigörüşlüolmamasındankaynaklanıyor..."

Birkaç yıl sonra Yugoslavya'dan Amerika'yı ziyarete gelen DragislavPetkoviç,Tesla'yaparkadüzenlediğigünlükmerhametturlarındanbirindeeşlikedecekvekendisindenaydınlatıcıbiryorumdinleyecekti.

"MrTesla,başınıkaldırıpbazıgüvercinlerin içindençıkamadıkları içindonarak öldüğü kütüphanenin demir parmaklıklarla kafeslenmişpencerelerine baktı; bir tanesinde yarı donmuş halde bir güvercinolduğunu farketti.Banaoradakalmamıvekendisidiğerlerinebakarkenkedileringeliponukapmasınaizinvermememisöyledi.Oradabeklerkengüvercineulaşmayaçalıştımamaparmaklıklarınaralıklarıçoksıkolduğuiçin başaramadım. Mr Tesla geri döndüğünde çabucak tırmanıverdiçubuklaravegüvercinidışarıçıkarttı.

"Çocukluğumdan bana kalanlar hala yaşıyor" demişti Petkoviç'eelindekigüverciniokşarken.

"Sonra elimdeki paketi aldı ve yemi kütüphanenin önüne serpmeyebaşladı. İşi bittikten sonra bana dönüp 'Bunlar benim en yakınarkadaşlanmdır'dedi."

EdisonMadalyasıhikayesidesonaerdiktensonraTesla,Chicago'danayrılacak ve yılın geri kalan bölümünü -yalnızca Amerika'da değil,Kanada veMeksika'da da- çeşitli icatlar üzerinde çalışarak geçirecekti.SavaştakaybettikleriniAvrupa'dangelecek telifhakkiödemeleriyle telafietmeyitasarlıyordu.

Otomobil hızölçerini Wlatham Watch Şirketi'ne satmıştı. Ama savaşsüresinceotomobilsektörübüyükbirduraklamadönemiyaşamıştı.Bunakarşın hızölçer ve lokomotif farlarından 17 bin dolarlık bir gelir elde

edebilmişti.

Ulusal Havacılık Komitesi'ne o zamanlar kullanılmakta olan Libertymotorunun beşte bir ağırlığında olan küçük bir uçak motorunu kabulettirmeye çalışıyordu. NACA (NASA'nın öncüsü) ile kontrat imzalamaçabalarısonuçsuzkalacaktı.

Scherff'e, tümbukoşuşturmalarındanzamanbulabildiği takdirde,gizlimesajlar gönderebilen ve "Amerika'ya barışta olduğu kadar savaşta dafaydalı olabilecek" yeni bir telsiz sisteminden söz ediyordu. Bu aradaTesla Nitrat, Tesla Elektro Terapötik ve Tesla Motor şirketlerinin deişlerine koşturuyordu. Century dergisinde 1900 yılında yayımlanan birmakalesindesözettiğigibi,havadanazoteldeetmek içinkurulannitratşirketininkargetirenbirkuruluşolmadığıanlaşılacaktı.

Borçlarından kurtulmaya kararlı olduğundan Connecticut'ta bir türbinlaboratuvarı kuracak, American&British Manufacturing Company ile ikitelsizistasyonukurmakonusundaanlaşmayavaracaktı.Amabuprojelerde yeterli sermaye bulunamamasından dolayı Wardenclyffe ile aynıkaderipaylaşacaktı.

Artık Tesla'nın ticari bir kazanç sağlayamadığını hiç kimse iddiaedemezdi. Nitekim bu girişimlerinin çoğundan para kazanmayabaşlamıştı,belkiakmıyorduamaborçlarınıödeyebilecekveemrindebirekipçalıştırabilecekkadardamlıyordu.

Tefecilerin ağına düşen Johnson'a gönderdiği mektupta "Şiirlerini içhuzuru ile yazmayadevamet, ben senindertlerinebir çarebulacağım.Yeteneğin bu ülkenin insanlarının körlüklerinden dolayı kazançlı biruğraşı olamıyor ama benimki külçelerle altın kazandırabilecek nitelikte.Bendeşuandatestimidoldurmayabakıyorum"diyordu.

Johnson hastalanmıştı. Tesla'dan eski bir borcunu hatırlatarak 2 bin

dolar istemişti, mucit de kendisine 500 dolarlık bir çek göndermişti. İkihafta içinde vergilerini ödeyemediğini bildirip tekrar paraya ihtiyacıolduğunu anlatacaktı ve Tesla bir kere daha 500 dolar gönderecektikendisine. Yılın sonuna doğru bankada bulunan yirmi dolarına karşılıkpiyasaya1.500dolarborcuolanRobertbirkezdahadostundanyardımisteyecektiveTesladabirkezdahaçekdefterineuzanacaktı.

New York'taki masasında Katharine Johnson tarafından, belki debirkaçyılöncegönderilmişbirmektupduruyordu.Mektup"daimasessizkalandost"ahitabenyazılmıştı.YanındaçocuklarıyadakocasıolmadığıhaldeyazınbirbölümünügeçirmeküzereMaine'egitmişti.

"Birkaç ay önce geldim bu kalabalık ama benim için bomboş olanotele" diye yazıyordu mektubunda, "hayat ne kadar da garip. Buradahatıralarımdan başka hiçbir şeyim yokmuş gibi yaşıyorum.Bazen derinbir keder kaplıyor içimi ve genç kızlığımda yaptığım gibi deniz kıyısınagidip hala benim için anlaşılmaz ve etkileyici olan dalgaların seslerinidinliyorum o zaman. Peki ya sen? Neler yapıyorsun? Umarım banaverebilecekyenihaberlerin, iyiyadakötü,vardırbenimsadıkvesessizdostum.Amaeğerbanamektupyollamayacaksan,düşünceleriniyollaveemin ol ki gayet iyi ayarlanmış bulunan bu alet hemen algılayacaktırmesajını.

"Neden bu denli üzgün olduğumu bilemiyorum ama sanki hayatelleriminarasındankayıpgidiyormuşgibigeliyorbana.Belkideçokfazlayalnızım ve bir yoldaşa ihtiyacım var. Senden bir haber alabilseydimsanırımdahamutluolabilirdim.Senkiişindışındahiçbirşeyinbilincindedeğilsinveinsaniihtiyaçlardanbihabersin.Söylemekistediğimaslındabudeğildi;Sadakatleseninolan,KJ."

Mektubununsonunabirdenoteklemişti:"Robertileseninarandagidipgelen altın doları hatırlıyor musun? Onu şimdi hepimiz için bir tılsımolarakbentakıyorum."

Para içinmi, yoksa iyi talih içinmi?Eskimutlu veheyecanlı günleredönebilmekiçinmi?Butılsımgerçektendebuüçlüyeiyişansgetirecekmiydiacaba?

Güvercinler

İnsanlaronlarcayılınakıpgitmesinden,bunlar sankidoğal sonlarmışgibi sözeder, oysaonyılın sonunda işleringerçekanlamdabir sonucabağlandığı pek nadir rastlanan bir durumdur. Hayatta kalanlar aslındauyumdan yoksun ve can sıkıcı değişikliklerin hakim olduğu yeni birzamandiliminegeçmişlerdirsadece.'Kükreyen'yirmiliyıllardaTeslaiçinfarklıbirşeyifadeetmeyecekti.

1920'lerikiyüzlüyasaklarınyıllarıolacaktı.İnsanlarartıkişçıkışlarındaher zamanki barlarına gidip içkilerini içemiyorlar bunun yerine yeraltıbatakhanelerine sığınmak zorunda kalıyorlardı. Gizli içki salonları vegangsterlertüremiştiheryerde.Çarlistongecelereelvedademişti.Borsada spekülatörlerin etkisiyle göklerde süzülürken bir anda yerin dibineçakılabiliyordu.Servetlerini yitirenlerin yanı sıra yeni çağakolaycaayakuyduran zenginler de türemişti. Yapısı itibariyle tam bir Viktoryan olanTesla ise bu çağa asla uyum sağlayamayacaktı. Dünyaya her zamanolduğundandahafazlayabancılaşmıştı.

İspanya-Amerika savaşının kahramanı, eski kongre üyesi ve onurmadalyasısahibiHobson,Senato'yagirmeyibudefabaşaramamıştıamaiçkiyekarşıverdiğisavaşı,Teslahernekadarbubaşarısındandiğerlerikadar memnun olamadıysa da, kazanmıştı. Tesla, yasağın kişiselözgülüklerinönünezebanigibidikildiğinidüşünüyordu.Budurumuninsanhayatını,özellikledekendisininkini,kısaltacağındandemvuruyordu.Artık140 yaşına kadar yaşayabilmek gibi bir umut besleyemeyecek miydi

yani?Zatenilahiamberdenazamadüzenliaralıklarlatatmayanbirinsannedenböylebirumutbeslesindiki?

Hobson ailesi ile birlikte Manhattan'a taşındığında, Tesla eski dostusabık kahramanla yeniden yakın olabildikleri için sevinecekti. Hobson,her ne kadar narkotik konularla ilgili diğer kampanyalardan başınıkaşıyacak vakit bulamıyorduysa da eski dostuna zaman ayırabiliyordu.Her ay Tesla'yı otelin lobisinde yakalayıp sinemaya götürmek gibi biralışkanlıkedinmişti.Doğrusubudaikiseçkinadamiçindehaylisulubireğlence tarzıydı. Karanlık salondan çıkıp Times meydanının ışıl ışılortamına dalıyor ve favori parklarındaki bir bankta oturup, sohbetediyorlardı.Yadünyasiyasetindenvebilimdenkonuşuyorlar yadaeskizamanlarıyadediyorlardı.

Artık yetmişine merdiven dayamış olan Tesla paraya eskisinden defazla ihtiyaç duyuyordu. Zaman zaman garip bir rahatsızlığın yokladığıoluyordu. Chicago'da büyük emekler vererek kurduğu işi bozulmaküzereydi. Wardenclyffe artık eski buruk bir anı olmaktan öteyegidemiyordu ama o hala dünya telsiz sistemini inatla savunuyordu.1920'deWestinghouse'un temsilcilerinebir telsiz istasyonukurma teklifidaha götürecekti. Alternatif akım haklarından vazgeçtiğinde olduğu gibiyine reddedildiğinde Westinghouse'un müdürünün o sözlerinihatırlayacaktı acı bir şekilde: "Çalışmak istediğiniz her konuda biziarkanızda bulacaksınız." O zamanlar "önemli şahsiyetler kendilerinebaşarı yollarını açan bir öncüye verdikleri söze daima sadık kalırlardiyerek"bugüvenceyeinanmıştı.

Şirketin tutumunun üzücü olan bir diğer yanı da Tesla'nınWestinghouse'un bir telsiz istasyonu ve dünya yayın sistemi kurmayıplanladığınıöğrenmesiolacaktı."Mühendislerinizinbukonudaçalışmayabaşlayacaklarını öğrendiğimde derin bir keder ve hayal kırıklığıhissettiğimi bilmenizi isterim" diye yazacaktı. Westinghouse'untemsilcilerine, "emin olunuz ki onlara en küçük ayrıntılarına kadar

incelenmiş bir çalışma dışında başka hiçbir şey sunamazdım." Karşılıkolarakşirketkendisinegeçicibirdanışmanlıkstatüsüteklifedecekti.

Ertesi yıl Westinghouse'dan tüm dünyaya çeşitli yayınlar yapacakistasyonlarının açılışında Tesla'nın görünmez dinleyicilere bir konuşmayapmasıiçiniyiniyetlibirteklifgelecekti.AncakTeslakendisinindeuzunsüredirbiryayınsistemiüzerindeçalışmaktaolduğunuhatırlatacakveilkolarakkendigörünmezdinleyicilerinehitapetmek istediğindenkendisinimazurgörmeleriniricaedecekti.

Ancak bu sefer de Westinghouse'a "ticari açıdan üstün türbini" ilebaşvuracaktı. Bunun şirkete milyonlarca dolar kazandıracağıkonusundagüvenceveriyordu.Amahiçbirönkoşulukabuletmeyeceğinide sözlerine ekliyordu. Kendisi türbinleri üretecek ve deney safhasınakesinlikle karışmayacaktı. Tabii alacağı yanıt da öncekilerden pek farklıolmayacaktı. Kendisine böyle bir anlaşmaya giremeyecekleri,mühendislerinin bu konuda olumsuz görüş bildirdiği ve tabii kimühendislerinfikirlerininkendilerineyolgöstericiolduğubelirtiliyordu.

Bu dönemde iki yeni arkadaş, bir heykeltıraş ve bir yazar girecektiTesla'nın hayatına. Bu iki görece yetenekli sanatçının dostluğu adınınçevresindeki başarı ve ün ne olursa olsun, kamuoyu tarafındanunutulmamasını sağlayacaktı.Ondokuz yaşındaki yazarın adıKennethM.Sweezey idiveTesla'nınherzamanbirlikteolduğuarkadaşgrubunayeni katılmıştı. Yugoslav heykeltıraş İvan Mestroviç ise orta yaşlı veAvrupa'da o sıralarda ün yapmış bir adamdı. Eserlerini tanıtmak üzeregelmiştiAmerika'ya.

Tesla ve heykeltıraş, Yugoslavya'nın dağlarında geçirdikleri çocuklukgünlerinin hatırasını yaşatıyorlardı birlikte. Her iki adam da gönüldenşairdi.Şuyadabukonudamuhabbetetmekamacıylasıksıkbirarayageliyorlardı New York'ta. Her ikisi de sabahlara kadar çalışan ve aynıderttenmustaripolaninsanlardandı.Mestroviçkocakocamermerblokları

stüdyosuolmadığındanbiroteldendiğerinetaşınmakzorundakalıyordu,Tesla'nın da bir laboratuvarı finanse edebilecek gücü yoktu eskisi gibi.Böyleceberaberceyürüyüşlereçıkıyor,Balkanlarındurumundanvekendiçalışmalarından bahsediyor, Sırp şiirinin tadını çıkarıyorlardı. Buyürüyüşlerde Mestroviç, Manhattan'ın güvercinlerini beslememisyonundandahaberdarolmuştu.

Split'e döndükten çok sonra Tesla, Robert Johnson'un da teşvikiyle,heykeltıraştan kendisinin bir büstünü yapması ricasını bildirecekti birmektupla. Ama Avrupa'ya gitme olanağı yoktu, Mestroviç de bir dahaAmerika'ya dönemeyecekti. Buna karşın Tesla'yı hayalinde gayet iyicanlandırabildiği ve bir fotoğrafını gönderdiği takdirde bu işin altındanbaşarıyla kalkabileceği cevabını verecekti heykeltıraş. Tesla bu iş içinkendisine ödeme yapabilecek kadar parası olmadığını yazmıştı amaMestroviç'tenbunagerekolmadığıyanıtınıalmıştı.DahasonraTesla'ya,güçlü bir ifade ile şaşılacak derecede benzeyen bronzdan bir büstünüyapacaktı. Bu büst bugün hala Belgrat'taki müzede, yine Mestroviçtarafından yapılan ve Tesla'nın kuzeni tarafından açılışı yapılan birkopyasıdaViyanaMüzesi'ndesergilenmektedir.

Genç Sweezey mucit ile ilk karşılaşmalarını şu sözlerle dökecektisatırlara:"Uzunboyluvedikduruşlubirbeyefendi idi.Şaşılacakşekildeuzun saatler boyunca işine konsantre olup çalışmasını devamettirebiliyordu. Bu arada dostlarına ve diğer tüm canlılara çok içten vesıcakduygularbeslediğideanlaşılabiliyordu."

Kendisi de Brooklyn'de köhne bir dairede oturan Sweezey'nin azsayıdayakınarkadaşıveakrabasıvardı.GazetecilikteTesla'yaenyakınkişiolmasınınyanısırabiliminsanınagerçekbirhayranlıkdabesliyordu.Birigenç,diğeribirhayliyaşlıolanbuikiadamsıksıkbirlikteoluyorlardı.İnsanların uyuduğu saatleri çalışarak geçirse de şehirde çıktığı uzungezintilerlekendisinitazelemeyigayetiyibaşarabiliyordu.Sweezeydebugeceyürüyüşlerindesıksıkeşlikediyordumucide.

Odagüvercinlerle tanışmıştı.BirgecevaktiBroadway'deyürürlerkenve Tesla ateşli bir şekilde dünyanın her hangi bir yerine telsiz enerjinakledilebilmesini sağlayacak sisteminden söz ederken, aniden sesinintonunu alçaltmıştı. "Yine beni şu anda asıl endişelendiren şey odamdabıraktığımhastakuştur.

Dünyanın tüm telsiz sistemleri bir araya gelseler beni daha fazladüşündüremezler."

İki gün önce kütüphanenin önünde bulduğu kuşun dilinde tümörebenzerbiroluşumvardıvebudurumyemekyemesiniengelliyordu.Teslaonuyavaşyavaşölmektenkurtarmışvesabırlıbir tedaviyleyineoeskigüçlüvemutlugünlerinedöneceğigarantisinivermiştikendisine.

Amabulduğuhastakuşların tümünüodasınaalabilmekgibibir şansıyoktu,nitekimotelgörevlileripisliktenşikayetetmeyebaşlamışlardıbile."Bir kuşçu dükkanında bir düzineye yakın hasta güvercin birikmişti.Bunlardankimibirhastalığayakalanmıştı,kiminindebacağındafalanbiryarası vardı. Tesla en sonunda veterinerlerin tedavi edilemez dediğigüvercinlerden birini kangrenden kurtarmıştı. Eğer bir güvercininTesla'nın halledemeyeceği bir rahatsızlığı varsa çok iyi bir doktorungözetimineteslimedilirdi."

Tesla ve Sweezey yürüyüşleri sırasında Einstein'dan, diyetlerden,çalışmalardan, modadan ve evlilikten konuşuyorlardı. "Tesla'nın tekevliliğiişivedünyaileolanbağıidi"diyeyazıyorgençyazar,"NewtonyadaMichelengelogibievrenselbirdüşünceileevliydio.SirFrancisBacongibi o da en başarılı çalışmaların çocuksuz erkekler tarafından ortayakonulduğunainanıyordu..."

Genç yazara önüne çıkan ticari, hukuki ve akademik engellerdenbahsediyoramatümbunlarakarşınyinedegöklerinenyükseknoktasına

ulaşabileceğine inandığını anlatıyordu. Söylediğine bakılırsa, hayatıboyunca2milyondolarınüzerindeparakazanmıştı.Bunun1milyonudaaslındaWestinghouse'dan alternatif akım patentleri karşılığında almasıgerekenparaydı.

Tesla'nın güvercinlere duyduğu sevgi konusunda bazı tuhaf yorumlaryapıldığından Yugoslavya'nın ABD Büyükelçisi Konstantin Fotiç'in kızıPola Fotiç'e bu çocukluk aşkını anlattığı bir mektuba burada da yervermek uygun olacaktır. "Bir Yaşlının AğzındanGençlikHikayesi" adınıtaşıyan yazısında kışın dünyayla bağlantısı kesilen doğduğu evini ve osıralarda sahip olduğu özel bir arkadaşını, "Maçak, dünyadaki kedilerinenkahramanı"diyeanlatıyordu.

Daha üç yaşındayken karlı bir gecede, hayatında önemli bir roloynayacak elektrikle Maçak sayesinde tanışacaktı. "Karda yürüyeninsanlar arkalarında ışıltılı izler bırakıyorlardı. Ve duvara fırlatılankartoplarıtıpkıbirkesmeşekerbıçaklaparçalandığındaolduğugibititrekışıklar saçıyordu..." Daha o yaşlarda ışığa karşı aşırı bir duyarlılıkgösteriyordu.Kardakiayakizleriona,başkalarınaolduğugibi,kara,morgölgelerhalindegörülmüyordu.

"İçimden bir şey beni Maçak'ın sırtına vurmam için dürtüyordu.Sonunda beni nefessiz bırakacak bir mucizeye şahit olacaktım...Maçak'ın sırtı ışıltılar saçıyordu ve elimin üstü çatırtıları her yerdenduyulabilenkıvılcımlarlakaplanmıştı."

Babasıbununelektriktenkaynaklandığınıanlatmıştı.Annesidezavallıkediyi kendi haline bırakmasını, yoksa hayvancağızın az sonra ateşalacağınısöylüyordu.Amaçocukdahasoyutdüşünmeyitercihediyordu.

"Doğadadevbirkedimiydi?Eğeröyle iseonunsırtınavurankimdi?SonundabunuancakTanrı'nınyapabileceğinehükmetmiştim."

Azsonraodanın içi dahadakarardığındaküçükçocukkedinin sankiıslakbirzemindeyürüyormuşgibiadımlarınısakınarakattığınıvekürklübedeninin azizlerde olduğu gibi bir ışık halesi ile çevrili olduğunugörecekti. Günlerini elektriğin ne olabileceğini düşünerek geçiriyordu.Ama bir cevap da bulamıyordu. Bu mektubu yazarken Tesla seksenyaşına basmış bulunuyordu ve hala da bunun yanıtını bulamadığınısöylüyordu.

Kediye duyduğu sevginin tam zıttı bir hissi de ailenin kazına karşıbesliyordu. "Canavara benzeyen çirkin bir hayvandı, devekuşu gibi birgagası vardı, gagası timsah ağzını, zeka kıvılcımları saçan gözleri iseinsangözleriniandırıyordu."YaşlılığındaTeslabukazınnedenolduğunuönesürdüğübiryaradanbahsediyorduhala.Amaçiftliktekidiğerkuşlarınhepsiniseviyordu.

"Güvercinlerimizi,tavuklarımızıbeslemektenbüyükbirzevkduyardım;onları kolumun altına sıkıştırıp sarılmak, okşamak bana dünyanın engüzel şeyi gibi gelirdi." Hatta o kazın bile eve "bir kuğu edasıyla"sürüsüyle birlikte dönmesi "benim için eşsiz bir neşe ve ilham kaynağıolurdu." Şimdi New York'ta hareketli yılları geride bırakıp, pek uyumsağlayamadığı insanlardan da yavaş yavaş elini eteğini çektikçe, bugüvercinlerinsıcaklığınadahaçoksarılıyordu.

Birgünofisindeağırbirhastalığayakalanmışolarakyatıyorveyineherzamanolduğugibibirdoktoragörünmeyi reddediyordu.EnsonundaSt.Regis Oteli'ndeki odasına dönemeyecek kadar halsiz düştüğünüanlayınca sekreterine otel resepsiyonunu aramasını fısıldayacak veonlaraodasındaki"kanatlarındagribeneklerolanbeyazgüvercine"yemvermelerini söylemesini isteyecekti. Sekretere bu notu aynen iletmesikonusundaısraredecekti.Odagörevlisiikincibirhaberekadargüvercinibeslemeyedevametmeliydi.Odadayeterikadaryembulabilecekti.

Eskiden Bryant'a yürüyüşe çıkamadığı günlerde, yokluğunda

güvercinlerle ilgilenecek ve onlara yem verecek birisini görevlendirirdi.Sekreterleridelirmeyebaşladığınıdüşünüyorlardı.

İyileştiktenkısabirsüresonrabuolayunutulupgitti.Amamucitbirgünofisini arayarak otelden ayrılamadığını zira güvercinin çok hastaolduğunu bildirecekti.Daha sonraMissSkeritt, Tesla'nın birkaç gününügüvercinle birlikte otelde geçirdiğini bildirecekti. Güvercin iyileştiktensonraTesladagünlükolağançalışma,yürümevegüvercinlerinibeslemeritüellerine devam edebilecekti. Yaklaşık bir yıl sonra Tesla avucundaküçük ve ölü beden bulunduğu halde sarsılmış ve üzüntülü bir haldegirecektibürodaniçeriye.LuliousCzito'danyaşadığıbanliyödegüverciniiçin bakımlı bir kabir yeri bulmasını rica edecekti. Neden sonra fikrinideğiştirecek henüz yola çıkmış olan Czito'dan hayvanın ölüsünü gerigetirmesiniisteyecekti.Kendisi"dahaözel"birşeyayarlamıştı.Kimseölügüvercinleneyaptığınıöğrenemeyecekti.

ÜçyılsonraTeslatamanlamıylaiflasetmişti.Oteleolanborcunuuzunsüredir ödeyemiyordu. Bir akşam icra memurları ofisine gelmişler veeşyalaramahkemekararıyla tedbir koydurmuşlardı. Teslamemurları birerteleme için ikna etmeye uğraşıyordu. Diğer bir yanda da iki haftadırmaaşlarınıalamayansekreterlerivardı.BirtekEdisonMadalyasıkalmıştıyadigar. Onun da ancak yüz dolar edeceğini söylemişti mahcupkadınlara. Bunu ikiye bölecek ve yarısını birine, yarısını da diğerineverecekti.

DorothySkerittveMurielArbushemenbuna itirazettiler, tam tersineyanlarındakiparayıonunlapaylaşmakistiyorlardı.

BirkaçhaftaiçindeTeslaparayıtoparlayabilecekvesekreterlerineolanborcunubirerzarfiçindegönderecekti.AslındaEdisonmadalyasınıikiyebölmeyi teklif ettiğindeofisindebeşdolar kadar bir bozukluğuda vardı.Amahemenbunukuşlarayemalmakiçinkullanacağınıbelirtecekti,öyleya hiç kuş yemi kalmamıştı ve sekreterlerden birini kuş yemi almaya

yollayacaktı.

Hayli borçlandığı Czito'nun yardımıyla ofisini yeni bir binaya taşıdı.KısabirsüresonraSt.RegisotelindenTesla'yabirçağrıgelecekti.Gelipgüvercinlerinebakmasınıricaediyorlardı.AslındaTeslabeyazdostlarını,Connecticut'ın havasının kendilerine iyi geleceğini düşünerek Sherff'inyanınagöndermiştibirkafes içerisinde.Gelgörki,vefalıarkadaşlarıbirsüre sonra eski dostlarının sıcaklığını özlemiş ta oralardan bir akşamvaktiotelodasınınbalkonunagerigelmişlerdi.Üzgünbirhaldeeşyalannıtoplayıp Hotel Pennsylvenia'ya taşınacaktı kısa bir süre sonra. Tabiigüvercinlerideonunlaberaber.BirsüresonragöçyollarıHotelGovernorClinton'aatacaktıonu.Hayatınınsononyılını isegüvercinleri ilebirlikteHotelNewYorker'dageçirecekti.

Beyaz güvercinin ilginç hikayesini de Tesla, O'Neill'a ve New YorkTimes'ınbilimyazarıWilliamL.Lawrence'aHotelNewYorker'ınlobisindeoturduklarıbirakşamanlatmıştı.BirpsikolojiderneğininüyesiolanJohnO'Neill Tesla'nın beyaz güvercin masalında mistik semboller bulmuştu.O'Neill ve diğer ruhbilimciler Tesla'nın güvercinine kumru diyorlardı.Teknikolarakgüvercinlerdekayakumrularıolsalardahibuayrımıancakkuş gözlemcileri yapardı ve Tesla da kendi güvercinine güvercindenbaşka bir şey demek istemiyordu. Ancak mucidin yaşam öyküsünü ilkkalemealanlardanolanO'Neill,Tesla'nınotelin lobisindegüvercinle ilgilianlattıklarınıkumrularlaolanaşkhikayesiolarakdeğerlendiriyordu.

"Yıllardır güvercinleri besliyorum. Binlercesini besledim, kim bilir neiçin...

"Ama aralarında bir tanesi vardı ki... Çok güzel bir güvercindi.Bembeyazdı, yalnız kanatlarında gri benekçikler vardı. O farklıydı. Birdişiydi.Onuheryerdeayırtedebilirdim.

"Nerede olursam olayım bu güvercin beni bulurdu. Ne zaman onu

yanımdaistesemumutlaseslenirdim,uçarakçıkargelirdi.Obenianlardı,bendeonu...

"Ogüvercineaşıktım."

"Evet bir erkeğin bir kadını sevdiği gibi severdim onu ve o da beni.Hasta olduğu zaman hemen haberim olurdu; odama gelirdi ve ben degünlerceonunla kalırdım.Onu iyileştirirdim.Ogüvercinhayatımınneşekaynağıydı. Bana ihtiyacı olduğunda başka hiçbir şey umurumdaolmazdı.Benimleolduğusürecehayatımınbiranlamı,amacıolurdu.

"Birgecekaranlıktayatağımauzanmıştım,zihnimproblemlerçözmeklemeşguldü, sık sık yaptığı gibi uçarak penceremden içeri süzüldü vemasamınüstünekondu.Beniistediğinibiliyordum,banaönemlibirşeyleranlatmakistiyordu.

"Yanına gittiğimde anladım ki bana ölmek üzere olduğunu söylemekistiyordu. Mesajını aldığımda gözleri ışıldadı, güçlü ışık demetleriyayılıyordugözlerinden."

Tesla duraksadı ve sanki kendisine sorulan bir soruyu yanıtlıyormuşgibiaçıklamayagirişti.

"Evet bu, gerçekbir ışıktı.Güçlü, göz kamaştırıcı, kör edici bir ışıktı.Laboratuvarımda lambalarımla elde edebildiğim tüm ışıklardan dahagüçlüydü.

"Ogüvercinölüncehayatımdandabirşeylereksildi.Ozamanadek,nekadaryoğunçalışmamgerekirsegereksinişimitamamlamamgerektiğinidüşünürdüm, bunu yapabileceğimden emindim her zaman için. Ama ohayatımdan çıkıp gittikten sonra artık yaşamım boyunca sürençalışmanındasonunungeldiğinianlamıştım.

"Evet, yıllar boyunca güvercinleri besledim. Binlercesini... ve

beslemeyededevamedeceğim,kimbilirnediye?"

Yazarlar onu sessiz bir şekilde bırakıp dışarı çıkacaklar ve uzun birsüretekbirkelimebileetmedenyürümeyedevamedeceklerdi.

Sonradan O'Neill şunları söyleyecekti: "Güvercini kendisini terk edipodasının penceresinden uçup gittiğinde Tesla'nın gördüğü gözkamaştırıcıışık,Budapeşte'deparktadolaşırkengördüğügüneşinışığıileaynıanlamageliyordu;TeslamistikiçdünyasınıbuderecebaskıaltındatutmasaydıKumrusembolizminiodaanlayabilirdi."

Dr.JuleEisenbudAmerikaPsişikAraştırmalarDergisi'ndeyayımlananbir yazısında kuş sembolünü Tesla'nın nevrozları ve çocukluğundaannesiilearasındaki ilişki ilebağdaştıracaktı.Kuşuneskiçağlardanberianneyi ve onun besleyicimemesini simgelediğini belirtiyordu ruhbilimci.VeTesla'nıntekbirdileğiilekuşunistediğizaman,istediğiyerdeyanındabelirdiğini söylediğini hatırlatıyordu. "Bu fantezinin anlamı ancakbiyografik veriler ayrıntılı bir şekilde incelendiğinde ortaya çıkabilir.Görülüyor ki, Tesla'nın hayatında baskın bir figür olan annenin'kaybolması'sonucundabilinçsizbirihtiyaçvekontroledilmegereksinimibufanteziileilişkilendirilebilir.Bukanıyıhayatıboyuncasergilediğituhafklinik alışkanlıkları, özellikle de insanlarla ve nesnelerle olan sıra dışıilişkileridegüçlendirmektedir.Bilinçaltındatümhayatını,evreneegemenolan mitolojik bir sembolü zaptetmeye adaması dahi tek başına bugörüşüngeçerliliğiniaçıklayabilmektedir."

Tesla'nın yazılarının hiçbirinde bu 'kaybolan' annenin yerine koyduğudoğal sembolden söz ettiğine rastlanamamıştır. Ama Dr. Eisenbudhayatının tüm aşamalarında bu memeden duygusal ve fiziksel olarakmahrum kalmış bebeğin izlerini görebiliyordu. Eisenbud, Tesla'nınannesini idealize ettiği konusunda ısrarlıydı: "Ve tüm hayatı boyuncaannesinin ölümüne, tam anlamıyla kaybolmasına dair tamamlanmamışönsezilerhissedecekti.ButipçelişkilereTeslagibitakınaklınevrotiklerde

sık sık rastlanır, tüm ilişkilerine ve tavırlarına anne simgeleri ve anneyitemsiledensembollerhakimdir."

Eisenbud'a göre, mükemmel küresel şekillere, kadınlarınboyunlarındaki incilere tahammül edememesinin nedeni de buydu.Hastalarından birinin de henüz iki haftalıkken memeden kesilmesininetkisiyle hayatının ileri safhalarında ölümcül bir depresyona girdiğindenve dünyanın yuvarlak olmasına bile tahammül edemediğindenbahsediyordu.

Dr.Eisenbud,Tesla'nınparayakarşıolantavrınındatemeldeyatanbuanne sembolünün etkisiyle güçlenen evrene hakim olma fantezisininbelirtisiolduğunainanıyordu:

"Milyonlarıbüyükveçoğuzamandagaripbircömertliklesavuruyorduve sonuçta da iflası kaçınılmaz oluyordu. Ancak, açıkça görülüyor kivarolmak için kaderine veya başka insanlara ihtiyacı olmadığına dairferahlatıcı bir inancınetkisi altındaydı veparayı dahayatınmekanik vesıkıcı işleyişinin küçük ve önemsiz bir parçası olarak görüyordu, nezamanisteseaYzuettiğikadarkazanabilirdi...Tesla'nınannekontrolüileilgili olarak oynadığı bu sonu gelmeyen oyunun en acayip bölümü iseyemeküzerine idi.Veneolursaolsunensonundaannesini temsiledensembolgalipgelecekti..."

Bu, o akşam yemeği seremonilerini de açıklıyordu; özel kıyafetlerlekendine ayrılmış masada belirlenen saatte ve annenin pahalı birtemsilcisi olan garsonun hizmetinde yenen yemek "kendisine kırıntılariçinyalvarmakzorundakalmadığıanneninsembolikkontrolüidi."

Tesla'nın en sevdiği yemeğin de bir tür kumru olduğuna dikkatçekiyordu: "Kendisini beslemeyen memeyi ısırmanın güzel bir klinikörneği vardı. (Madalyonun öbür yüzünde ise saplantılı bir şekildegüvercinleri beslemesi.) Sadece göğüs eti yiyebilirdi." "Hayatının

sonlarına doğru" diye devamediyorduDr.Eisenbud, "alacağı tek besinılıksütolacaktı.Ensonundadagüverciningözlerindenköredicibir ışıkyayılacaktı. Memeden gelen sütü temsil eden bir simge..." Tesla'nınhayatıboyuncasürentelafietmeçabası,simgesiçökmüştü.Hayatındanönemlibirparçasökülüpalınmıştı,işininbittiğinibiliyordu.

Davranışçı teorisyenler bu tip FreudçuMungçu açıklamalara karşıçıkacak, Tesla'nın saplantılı nevrozunun temelinde çocukluğundayaşadığıtravmalarınolduğunusavunacaklardı.

Ancak konuyla ilgili yeterli verilerin olmayışı spekülasyondan ilerigitmemiziengelliyor.

Geçişler

KatharineJohnsonhastadüşmüştü.Teslaözelbirdiyettavsiyeederekendişesini göstermişti. Ama Katharine'in içine düştüğü daha derin birdurum, kendisi için değerli olan her şeyin hayatının ortasında ellerininarasındankayıpgittiğihissi,iyileşmeiradesinideyokediyordu.Perdeleriçekilmiş odasında hasta yatarken gözlerinin önünde eski zamanlar,evlerinin partilerle, şölenlerle şenlendiği, kapılarının önünden gösterişlikalabalıkların,faytonların,otomobillerineksikolmadığı,TeslaileWaldorf-Astoriaotelindeziyafetlerdüzenledikleriveçalışmalarıiçinuygunbirparababası bulmaya çalıştıkları o dönemler gözlerinin önünde yenidencanlanıyordu. Laboratuvarındaki tüm o gösteriler, heyecanlı gezilergittikçesilikleşenbenliği ilebirlikteçözülüpyokolmuştusanki.Yaşadığıhayat kendisine ait değildi ve kimin hayatını yaşamakta olduğunu dabilmiyordu. Hayatı, yalnızca başkalarının hayatlarının, eylemlerinin vezaferlerinin bir yansıması olarak kalmıştı. Şimdi kendi kendineyabancılaştığını hissediyor, öfke ve umut arasında ikiye bölünüyordu.Aldatılmış, kandırılmış olduğunu hissediyor, kendini ölesiye yalnız vezayıfgörüyordu.

O böyle eriyip giderken, Tesla da kendisini garip kehanetlerindenbirinin yazılmasına kaptırmıştı: Kadınların geleceği... Bu, sürekli kendiekseninde dönüp duran ve kafasını allak bullak eden bir konuydu amadüşünmektendealıkoyamıyordukendisini.KatharinehastalanmadanbiryılönceDetroitÖzgürBasıngazetesinekadınların"sorunları"üzerinebirdemeçvermişti.Herhangibirerkeğintatlıdilliüslubuiçindevekederlibir

şekildekadınlarınnasıldaerkeklerinonlariçininşaettiğikaidedekıstırılıpkaldığından dem vuruyordu. Kadınlara bütün hayatı boyunca uzaktanuzağaözelbirsaygıiletaptığınıanlatıyordu.Ancakşimdikendizekalarınıerkeklerinkinedenkkoşmayaçalışarak,Tanrı'nındoğalatamalarınakarşıgelmekten de öte, "medeniyeti tehlikeye atmıyorlar mıydı?" Bu soruyakarşılık"Kiminmedeniyetini?"sorusu1920'lerekadarsorulmayacaktı.

Şimdi Katharine'in hastalığı nedeniyle zihni tekrar bu konu etrafındadönüpdurmayabaşlamıştı.EnsonundaColliers'ebiryazıgönderecekti.Makaleninbaşlığıtehditkarbirşekilde"KadınlarPatronOlduğunda"diyeatılmıştı. Yazıda kadınların entelektüel açıdan daha üstün olduğu bircinseldüzenanlatılıyordu.

Bir yandan bu düzeni savunuyor gözüküyor, diğer yandan dakaygılarınıdilegetiriyordu.Katharine'inhayatınınnasılhebaolupgittiğinimifarketmişti?Kendisinihareketegeçirennedenherneyse,kararsızbirşekilde de olsa, en sonunda kadın ve erkeklerin gelecekte mekanik"rasyonel"toplumütopyasınauygunyaşayacaklarınımüjdeliyordu.

Tesla, Birinci Dünya Savaşı'ndan hemen önce aniden ortaya çıkancinsel eşitlik eğiliminin hiçbir titiz gözlemcinin gözünden kaçmışolamayacağınısözlerineekliyordu.Tabii İkinciDünyaSavaşı'nınhemenöncesinde üreme baskısıyla kadınların bu toplumsal ve ekonomikkazanımlarındanferagatetmekzorundabırakılacaklarınıöngöremiyordu.

Bazı feministler Tesla'nın dayanak noktasının ilk kısmınıeleştiriyorlardı:"Kadınlarıncinseleşitliksavaşımlarıyenibircinseldüzendoğuracaktır ve bu düzende kadınlar üstün taraf olacaktır. Modernkadınınyüzeyselcinseleşitliktaleplerininaltındaçokdahaetkilibiriktidararayışınınbelirtilerimayalanmaktadır.

"Kadınlarınkuşaklarboyuncaitaatetmekzorundabırakılmalarıonlardabir atropi ya da en azından zihinsel kabiliyetlerin zayıflaması sonucunu

doğurmuştur ki içinde bulunduğumuz dönemde artık bu durum ortadankalkmayabaşlamış vekadınlarınussal olarakerkeklerdenhiçdeaşağıolmadıklarıfarkedilmeyebaşlanmıştır.

"Kadınlar, erkeklerin zihinsel kazanımları, başarıları ile boyölçüşebilmeyebaşlamıştırvenesillerboyuncadevamedecekbugelişmesüresincekapasiteleridegelişecektir.Ortalamabirkadınenazortalamabir erkek kadar iyi eğitim almış olacak, bu eğitimde yıllar boyu sürendinginliğin yarattığı yoğun ve güçlü istek ile erkekleri de geridebırakacaktır. Kadınlar bugünkü durumu yadsıyacak ve ilerlemeleriylegüçlenenbirmedeniyetkuracaktır."

Ama Tesla'nın tanımladığı bu, "kovandaki arılar gibi cinselkimliklerinden soyutlanmış bir şekilde hayatlarının amacını çalışmakhalinegetirmişolankadınveerkeklerinmeydanagetirdiği ideal toplum"fikrierkekleriolduğukadardüşünenkadınlarıdafazlasıylaürkütecekti.

"Kadınların çabaları yeni alanları da kapsadıkça liderliği yavaş yavaşele geçirmeleri sonucunda kadınsı hassasiyetleri silinmeye başlayacak,sonunda tamamen ortadan kalkacak, annelik içgüdüleri körelecek,sonuçtaannelikveevliliktensoğuyacaklarveinsanmedeniyetidegittikçearılarınmükemmelmedeniyetinedahaçokbenzeyecektir..."

Arıların mükemmel komün hayatından esinlenerek "toplumsalortaklaşahayatta,çocuklardadahilherşeyin,herkesinmülkiyetindevesorumluluğundaolacağı"nıvaatedenbufikirozamanlariçinfazlaradikalkaçanbirhayaldi.

Aynı ilerigörüşlüyazıdaTeslateknolojik ilerlemeleredairöngörülerdede bulunuyordu. "Ailenin günlük gazetesinin 'telsiz' yolu ile yollanmasıimkan dahilinde olacaktır. Park ve ticari yollar ile özel yollarınbirbirlerinden ayrılması sorunları çözümlenmiş olacaktır. Şehirlerimizdeasansörlü park yerleri yükselecek, tercihli yollar ihtiyaca göre

düzenlenecek, belki de insanoğlunun tekerleklerin yerine kanatlarıkoymasıilebunlartamamenortadankalkacaktır.

"Yerküreninısıkaynaklanendüstrininkullanımınasunulacaktır.Güneşenerjisievimizdekienerjiihtiyacınınbüyükbirkısmınıteminedecek,gerikalanıtelsizenerjinakliilesağlanacaktır.Bugünkullanmaktaolduğumuztelefonların yerini ceplere girebilecek kadar küçük aletler alacaktır.Herhangi bir habere, bir ülkenin devlet başkanının devrilmesine, dünyakupasıfinalmaçına,yadabirdepreminyadaterörünyarattığıfelaketleresankiolayyerindeymişgibişahitolabileceğiz."

Katharine 1925 yılında ölecekti. Son nefesini verirken dahi Tesla'yıunutmayacakRobert'iherzamanonadestekolmaklagörevlendirecekti.

Johnson ve kızı Agnes (geleceğin Agnes Holden'i) ailenin yaz tatiligeleneğini yaşatmaya devam edeceklerdi. Tesla her zaman buseyahatlere davet edilecekti. Katharine'in doğum günlerine deçağınlıyordu. Robert davet mektubuna şu sözleri yazmıştı: "Müzik deolacak,herşeyonun istediğigibiolacak.Senindostluğunonamutlulukverirdi. Seni gözden yitirmememi emretti bana. Eğer gelmezsen onunisteğigibibirkutlamaolamayacaktırbu."

Ama kısa bir süre sonra Robert tekrar parasal yardım arayışınagirecekti.Vergilerinivebirbankadanaldığıkrediborcunuödeyemiyordu.Tesla,telifhaklarındanvedanışmanlıkgörevindenkazandığıparaylaçokfazlabiryardımdabulunamıyordu.Tekrarrahatsızlanmışolmasınakarşıngönderdiğiçekinyanınaşakacıbirnotdüşmektendegerikalmayacaktı:"Buufaksorunlarınneşenikaçırmasınaizinverme.Birazdahadayanvegöreceksin ki sen de Pegasus'unun sırtına binmiş göklerde süzülmeyebaşlamışsın."

Johnson teşekkürlerini iletecek ve kızı ile birlikte iki aylık bir Avrupagezisine çıkmayı planladıklarını bildirecekti. Gezisi sırasında kendisini

hayatınınsonbirkaçyılındamutluedecekgençbiraktrisletanışacaktı.

Ertesi yılNisan ayındaTesla, böyle bir istekte bulunmamış olmasınakarşınbeşyüzdolarlıkbirçekgönderdi."Lütfenbusanavahşi tefecilerihatırlatmasın,bunuküçükbirkutlamavesilesiolarakkabulet."Johnsonbu paranın yarısıyla Kate'in mezarına duvar ördüreceğini bildirecektiyanıt olarak. "TatlıMarguarite (Churchill)'in" kendisini gençleştirdiğindenvemucidindeonunlatanışmasınıçokistediğindenbahsediyordu.

Kısa bir süre sonra Johnson hastaneye kaldırılacaktı. Hastayatağından Tesla'ya şu mektubu göndermişti: "Mutlaka, ben buradançıktıktan sonra, gelipMissChurchill veMarguerite'le bir akşam yemeğiyemelisin." Genç aktrisle ilgili hayaller sayıklıyor, onunla bir Avrupaturnesine çıkmayı planladığından dem vuruyordu. "Tabii annesi debulunacaktı" yanlarında. Onlarla birlikte Shakespear'in, Keats'in,Wordsworth'ün mezarlarını ziyaret edecekti. Buna karşın Avrupa'daancak ertesi yıl ve 1928'de yanında sadece kızı olduğu haldebulunabilecekti. Bu gezilerin parası ise kendisi de kıt kanaat geçinenTesla'nıngönderdiğiçeklerdençıkıyordu.

Niagara Şelalesi elektrik şebekesinin kurulduğu yıllarda, NiagaraKomisyonu'nun bir üyesi ve o zamanlardan beri Tesla'nın da yakın birdostuolanFrancisA.Fitzgerald,1927yılındamucidinosıralardaençokilgi çeken projelerinden birinde kendisine yardımcı olmaya çalışıyordu.Telsiz enerji nakli projesini finanse etmesi için Kanada EnerjiKomisyonu'nu iknaetmeyeuğraştı.Buçabaosıralardasonuçsuzkaldıama hidroelektrik enerjisinin telsiz nakledilebileceği fikri Kanadalılarınzihnineyerleşecekti.

Uzun yıllar boyuncaTesla'nın çok kuvvetli bir ışık, bir ölüm ışını icatettiğine ilişkin bir dedikodu yayılacaktı kulaktan kulağa ama Teslaanlaşılamaz bir tavırla bu konuda herhangi bir açıklama yapmaktankaçınıyordu. 1924 yılında Avrupa'da da bazı bilim insanları, önce bir

İngiliz,dahasonrabirAlmanvebirRus,ölümışınınıkeşfettiklerini iddiaetmişlerdi.BirkeresindeAmerikalıbirbiliminsanı,Dr.T.F.Wall,uçaklarıve arabaları durdurabilen bir ışının patentini almak için neredeyse birbaşvurudabulunacaktı.DahasonrabirColoradogazetesiTesla'nın1899yılında şehirlerinde deneyler yapmak üzere bulunduğu sırada ölümışınlarının en güçlüsünü icat ettiğini gururla duyuracaktı. Tesla, hiç dealışıkolmadıkbirşekilde,bukonudasesiniçıkarmaktankaçınıyordu.

1929 yılında Scherff, Nikola Tesla Şirketi'nin alacağı vergi iadelerikonusundamucidegönderdiğibirnotta"neyazıkki,zatenşirkethiçvergiödeyememişti" diye yazacaktı. En azından bu defa durum zamanauygunlukgösteriyordu,ziraBüyükBunalımyıllarıyaşanmayabaşlamıştı.

Tesla eski dostu Johnson'u neşelendirmek için esprilerle dolu birmektup daha göndermişti; "ekonomik durumunun bir miktarkötülediğinden" de dem vuruyor ve şunları yazıyordu: "Elbette diğerarkadaşlarla muhabbeti pek fazla koyulaştırmıyorum. Dikkatimi diğerönemli vedeğerli icatlar üzerinde yoğunlaştırıyorum.Gerçi bende yenimucitler gibi basında kendime ajanlar kiralasaydım tüm dünya şimdibendenkonuşuyorolurduya,haydineyse!"

Aslında artık hemen hemen hiç bir yeni patent için başvurudabulunmuyordu. 1922 yılında akışkan mekaniği alanında bazı patentleriçin başvurmuştu ama işlemleri tamamlanamamıştı. Böylece bunlar daortak dağarcığa eklenmişlerdi. Bunlar arasında çok önemli olduğunainanılanbirbaşvurudavardı:"YüksekVakumÜretimindeKullanılanAraçveYöntemlerdeYenilikler".Yıllar sonraABDveSovyetRusya ışınkitleimhasilahlarınıngeliştirilmesindeyarışagirdiklerindebufikirlerüzerindedikkatledurulacaktı.

Bunlar1916yılındaaldığıbirgruppatentindevamıniteliğindeydi.AmaherkesTesla'nınyaratıcılığınınsolmaktaolduğunainanıyorduartık.Fakatbukonudabirhayliyanıldıklarınıfarkedeceklerdi.

DoğumGünüPartileri

Tam gece yarısı doğduğundan hangi günü doğum günü olarakkutlayacağı konusundazaten kararsız kalanTeslaaslındadoğumgünüile pek de ilgilenmezdi.Geçer giderlerdi ve kendini iyi hissettiği sürecenasılyaşandıklarınaaldırmazdı.

Amabuaradakolejyıllarındanberikilosununhemenhiçdeğişmemişolmasıyla bir hayli övünürdü. Kedi gibi çevik olduğuna dair söylentilerdolaşırdı ağızdan ağza. Soğuk bir kış günü buzlu bir yolda yürürkenayağı kayıp dengesini kaybedince, uçarak bir takla atıp tekrar iki ayağıüzerine konduğuna ve yoluna devam ettiğine şahit olduklarını iddiaedenler vardı ortalıkta. Yoldan geçmekte olanlar gözleri fal taşı gibiaçılmışbirşekildeböylebirolayı,sirklerbiryana,negördüklerini,nededuyduklarınısöylüyorlardı.

Amayaşkemaleerincekaçırdığıdoğumgünlerini telafietmetelaşınakapılmıştı. Her yıldönümü muhabirlerin ve fotoğrafçıların da hazıroldukları bir kutlama haline dönüşüyordu. Bu partilerde yeni icatlarıkonusundanutuklaratıyor,gönlüdilediğincekehanetlerdebulunuyordukibudurumgençarkadaşlarınıbirhaylimemnunediyordu.Sadece temsilettiği Times'ın saygınlığına uygun düşecek şekilde ayık kalan MrKaempffert bu sahneleri can sıkıcı bulabiliyordu. Gurularının herkelimesini, bunca anlamsızlığına karşın, nasıl olup da ağızları açık birşekilde dinleyebiliyorlar, anlamıyordu. Dahası bunları anlıyor gibidavranıyorlardı.

Tesla'nın yetmiş beş yaşına basması dolayısıylaSweezey tarafındançoközelbirdoğumgünüpartisidüzenlenmişti.GençveçekingenbirbilimyazarıolanSweezey'ninsohbetdağarcığıbirkaçkelimeyipekgeçmezdi.Bazıları adamcağızın neredeyse işaretlerle konuşmaya çalışacağındanyakınıyordu. Buna karşın bilimin anlaşılmaz dilini geniş kitlelereanlaşılabilir kılacak şekilde grafik imgelere dönüştürme yeteneğidolayısıylayazı işindekimseelinesudökemezdi.Bilimipartioyunlarınadönüştürüyor, çocukların gönlünü kazanacak şekilde mutfak masasıüzerinde bilimsel deneyler sergileyebiliyordu. Yemekten Sonra Bilimadında bir kitabı yayımlanmış ve özellikle okul çağında çocukları olananne-babalar tarafından kapışılmıştı. Bilim dergilerine daha karmaşıkmakalelergönderdiğideoluyordu.

Tesladaonunkahramanıydı.SweezeydoğalolarakTesla'nındehasınıvebilim tarihineolankatkılarınıortalamabir insandandaha fazla takdiredebiliyordu ve Behrend gibi o da kamuoyunun dar görüşlülüğüne birhayliiçerliyordu.Bukonudabirşeyleryapmayakararlıydı.

Böylecemucidin 1931 yılına denk gelen yetmiş beşinci doğumgünüiçin dünyanın dört bir yanındakimühendis ve bilim insanlarınaTesla'yadair övgü ve tebriklerini bildirecek birer mektup yazma çağrısınıörgütleme işine verecekti kendisini. Aldığı cevaplar arasında Nobelödülüne layık görülmüş ve Tesla'nın kendi kariyerlerindeki olumluetkisininbilincindeolanünlübiliminsanlarıdayeralacaktı.

RobertMillikan,yirmibeşyaşındayken,'TeslaBobini'nin

Tesla tarafından tanıtıldığı bir seminere katıldığını anlatıyordu: "Ogünden beri, şunu hiç çekinmeden söyleyebilirim ki çalışmalarımda vearaştırmalarımdaogeceöğrendiğimprensiplerepekfazlabirşeyeklemeihtiyacı duymadım. Bu nedenle sadece tebriklerimin değil sonsuzminnettarlığımın ve saygımın da kendilerine iletilmesini canı gönüldenricaederim."

ArthurH.Compton, "Doğanınsırlarınısizingibibirincieldenöğrenenveonunkanunlarınınnasılgündelikhayatımızınsorunlarınınçözümündekullanılabileceğini gösteren bilim insanlarına biz genç kuşaklarödenemeyecekkadarçokşeyborçluyuz..."diyesesleniyordu.

Amerika Elektrik Enstitüsü'nün gelmiş geçmiş tüm başkanları radyoalanındaki öncü çalışmalarından dolayı kendisine övgü ve minnet dolumesajlar göndermişlerdi. Ve daha niceleri Tesla'nın hayal gücününkendilerine verdiği güç ile yürüdükleri yollarda ulaştıkları başarılarnedeniyleTesla'yamethiyelerdüzüyorlardı.

Dr. Behrend "kendisini geliştirenlere karşı dünyanın ne denli vefasızolabildiğinden"demvuruyordu.

"Biz,alternatifakımenerjinakliningeliştirilmesiüzerindeçalışanlariçinhiçşüpheyokkiTeslaadı,elektrikalanındakiçalışmalarıylaFaradayneyiifadeediyorsaaynışeyiifadeetmektedir."

Tesla'nıngenişbirbaşarıgrafiğiçizdiğindenhabersizolanEinsteindakutlamasının yanında Tesla'yı yüksek frekanslı akımlar üzerineçalışmalarındandolayıtebrikediyordu.

BukutlamayaönayakolanSweezeydekendi tebriklerinienhararetlibir dille ifade ediyordu. Tesla'nın dehasının Roentgen ve J. J.Thompson'un ve elektron konusunda çalışan diğer bilim insanlarınınçabalarına öncülük ettiğini anlatıyordu. "Tek başına bilinmezler diyarınaadımatmayacesaretedebilmişti.

O, kabullenilmiş doğrulara karşı gelebilen büyük bir devrimcidir"diyordu.

Tüm bu övgüler bilim editörü Hugo Gernsback'in sözleri ile gerçekanlamda tamamlanmışoluyordu: "Eğerbirmucitten,yanisadecekuruludüzenigeliştirenbirkimsedendeğilde,biryaratıcıdanvebirkaşiftensöz

etmek gerekirse şuna hiç şüphe yok ki sadece içinde bulunduğumuzzamanın değil, tarih boyunca gelmiş geçmiş tüm dönemlerin en büyükmucidi eşsiz dehası ile Nikola Tesla'dır... Onun devrimci olduğu kadartemel nitelikteki keşiflerinin entelektüel dünyada bir eşine daharastlanamaz."

SweezeytarafındanhareketegeçirilenAmerikavedünyabasınındadabir zamanların yıldırımlar yaratan, bedeninden ışıltılar saçan bu dehaüzerine yazılar yayınlanmaya başlamıştı. Time dergisinde çıkan biryazıda muhabirlerinin çevresindeki hale ile kolayca ayırt edilebilen bu"uzunboylukartalbaşlıadamı"bulmaktazorlandığındanbahsediliyordu.

Buldukları adambir deri bir kemik kalmış ve saçlarına aklar düşmüşhaliyledahaçokyıldırımlaryaratanınbirhayaletiniandırıyorduamahaladinçduruyordu.Mavigözlerindeışıldayanbakışlarveçınlayansesihalaruhunungücünüifadeediyordu.

Sweezey, hazırladığı onur defterini hediye ettiğinde şaşırdığını amakendisini fazla kaptırmadığını fark edecekti. Hayatı boyunca kendisi ilezıtlaşan insanlarınövgüleri ile ilgilenmediğini söylesedeSweezey içteniçe bunun kendisini memnun ettiğini fark edebiliyordu. Gerçekten deSweezeybir kısmını kısabir süreliğineödünç istediğindebirhayli ayaksürüyecekti.

Röportajlarında o sıralarda zihnini meşgul eden konulardanbahsediyordu. İki şey üzerine çalışmaktaydı: Birincisi, Einstein'ınGenelRölativite Teorisi'ni çürütecek tezlerdi. Tesla, kendi tezlerinin Einstein'ıntezlerinden daha anlaşılabilir olduğunu ve bunları duyurduğunda doğrusonuçlaravarmışolduğunungörüleceğinisöylüyordu.

İkincisi, yeni bir enerji kaynağı üzerinde çalışmaktaydı. "Yeni-birkaynakderken,bildiğimkadarıyladahaöncehiçbirbiliminsanınınenerjikaynağı olarak görmediği bir şey üzerinde çalışmaktayım demek

istiyorum.Bufikirilkaklımageldiğindetamanlamıylaşokolmuştum."

Bu yeni enerji kaynağının kozmostaki bir çok karanlık noktayı daaydınlatacağını öne sürüyordu. Tesla'nın öğrencilerinin halen kafasınıkarıştırmakta olan bir diğer ifadesi de, bu enerji kaynağının endüstrisahasında,özellikledeçeliküretimindeyepyeniveneredeysesınırsızbirpazaraçacağıyolundaydı.

Kendisindendahafazlaaçıklamabeklendiğindebununtamamıylayenibir enerji kaynağı olduğunu ve gece-gündüz yılın her anında bundanfaydalanılabileceğini söylemekle yetiniyordu. Bu enerjinin üretimindekullanılacak donanım da mekanik ve elektrik aksam açısından sonderecebasitolacaktı.

Tesla, ilkkuruluşununbaşlangıçtapahalıyagelebileceğiniamabununkısa bir süre içerisinde aşılacağını çünkü işleyişinin sürekli veduraksamasız olacağını öne sürüyordu. "Bunun atom enerjisi denilenşeylebirilişkisiolmadığınıhemenbelirteyim"diyordu.Aslındabuterimleanlatılmak istenen türdebir enerjidende sözedilemez. 15milyon voltakadar çıkan gerilimlerdeki akımlarla atomu ben de parçaladım amaortayaenerjiçıkmadı..."

Yeni enerji kaynağını açıklaması yolundaki ısrarları nazikçe geriçeviriyor ama "birkaç ay ya da yıl sonra" herkese açıklayacağınıbelirtiyordu.

Işıltılar saçan gözlerle gezegenler arasında enerji nakledilebilmesinisağlayacak bir plan üzerinde de çalışmaya başladığını anlatıyordu."Gezegenler arası iletişimin son derece önemli bir konu olduğunainanıyorum,zirakesinliklebirgüngelecekkievreninheryerindedünyadaolduğugibiçalışan,acıçeken,insanlarolduğuvebunlarınevrendeinsanırkıvaroldukçasürecekbirkardeşliğintemeliniattıklarıgörülecektir."

Nezaman?Bukonudaemindeğildi.

"Derinmeditasyonveyoğundüşünceleriçindegeçenbirhayatımvar"diyeyanıtlıyordu."Doğalolarakdabirçokfikirçıkarıyorumortaya.Sorun,fiziksel güçlerimin de bunlar üzerinde çalışabilecek ve bunları dünyayakazandırabilecekkadaryeterliolupolmadığında."

BuaradayineyetmişbeşyaşındaEverydayScience&Mechanicsadlıdergide Tesla'nın yeni ve daha güncel çalışmalarına da yer verilecekti.Bunlardenizsuyundanvejeotermalenerjidenelektrikenerjisieldeetmeprojeleriydi.

Teslasağlığındabuprojelerininhayatageçirilebildiğinigöremeyecekti.Ama 1980'lerde ABD hükümeti 'Okyanus Termal Enerji DönüşümProgramı' adı altında bir araştırma başlatacaktı. Halen küçük bir biliminsanıveteknisyenordusuokyanuskatmanlarındakiısıfarklarınınuygunolduğubölgelerdebukonudakiçalışmalarınadevametmekteler.

Yaşlılığının son yıllarında Tesla tıbbi terapide kullanılan elektrikliosilatör aygıtının büyük övgüler almaya başladığına da tanık olacaktı.Amerika'nın dört bir yanındaki tıp profesörleri, elektrikli osilatörlerleuygulanantedavilersonucundakanservakalarındaameliyattançokdahaolumlusonuçlareldeedildiğiniduyuruyorlardı.

Modern kanser tedavi çalışmaları elbette çok daha ileri bir aşamadadevam etmekte ve Tesla'nın icatlarının tam kapasitesi de halakeşfedilmeye çalışılıyor. Tesla'nın bir çok çalışmasında olduğu gibi, bualanda da icatlarının olası uygulama alanlarının, bazı durumlarda dateorikyaklaşımlarınıngenişliğiöğrencilerinihayretedüşürmeyeyetiyor.

SudakiMantarlar

GençbirAlmangöçmenolanGeorgeSylvesterViereck,Hohenzollernailesinin gayrimeşru çocuğu idi. Amerika'ya genç yaşlarındagelmiş veşiirleri ile öncü sanatçılar arasında yerini almış, siyaset ve gazetecilikalanlarındadaadınıduyurmuştu.Ancakkısabirsüreiçerisindefaşizminyükselen yıldızları Hitler ve Mussolini ile yaptığı röportajlar ile tarafınısergileyecek, Ezra Pound'un da başına geldiği gibi, ünü ağır bir yaraalacaktı. II. Dünya Savaşı sırasında, daha önceleri Nazi propagandasıyaptığıgerekçesi ilehapsegirmesi ilebukonugündeminüst sıralarınayerleşecekti.

Politik konulardaki tarafsızlığıyla bilinen Tesla ile arkadaşlığı savaşöncesi dönemde başlamıştı. New York'ta sık sık haberleşiyor,buluşuyorlardı. Viereck, Tesla hakkında olumlu makaleler yazıyor, ikisiarasında sürekli bir şiir alışverişi yaşanıyordu. Telif haklarına önemvermeyişiveşiireolanyeteneğiTesla'yadayansımışvebuyenisırdaşıilebirçokşeyinipaylaşırolmuştu.

31 Aralık 1934'te kendi eliyle yazdığı ve "Dostuma ve Eşsiz Şaire"diyerek genç Alman'a adadığı bir şiir günümüze değin ulaşabilmiştir.Tesla, o zamanlar yetmiş sekiz yaşındaydı. Şiir "Kozmik telefonumdanbana /Olimpus'tankopupgelenseslerulaşıyor"mısralarıylabaşlıyorduve bu da edebi ilhamını hangi konulardan aldığını hemen belliediveriyordu.Doğrusunusöylemekgerekirsebirazkafaütüleyicibirtarzıvardıamaşiirininmizahduygusundanvegüzeldeyişlerdendetamamen

yoksunolduğusöylenemez.

7 Nisan 1934 tarihinde yazdığı birmektupta Viereck'ten aldığı afyontentür "zehrinden" vazgeçmesini rica ediyor, aksi takdirde beynininçürüyüp gideceğini belirterek, uyarıyordu kendisini. Viereck parasalkonulardadabirhaylisıkıntılıolmalıydıkiTeslasözlerine"Amerika'nınenbüyük şairinin didinen birmucitten daha iyi bir durumda olmaması çokkötü.Nedenruhbilimüzerinebirmakaleyazıp,benimsanamektubumdaanlattığımdeneyimimdensözetmiyorsun?Psişiklerokadarçılgındırlarkibenimmesajıaldığımıamafazlaönyargılıolduğumiçinanlayamadığımıöne süreceklerdir" diye devam ediyordu. Viereck'e duyduğu hayranlığıhergeçengünarttıkçakendielyazısınındagençşairinkinebenzemeyebaşladığınısöyleyenbirnotdaeklemiştimektubuna.

Aralık ayında Viereck'e kardeşi Daniel'in ve annesinin ölümlerindenbahseden uzun bir mektup göndermişti. Öngörüde bulunmadığınıispatlamaya çalışıyor, tüm hayallerinin sebebini kısmi hafıza kaybı ilebağlantılandırmaya çalışıyordu. Mektupta değişik zaman dilimlerindenyazılıyormuş havasını uyandıran ifadeler bulunmaktaydı, kardeşinin veannesinin ölüm tarihlerini de yanlış vermişti. Tesla gerçeklerden çokrüyalarınıanlatırgibiydi.

Konsantrasyonunu tamamıyla kaybettiği, zihnine baskı yapanhatıraların ve imgelerin "suyun üstüne fırlayan mantarlar gibi" ortayaçıktığı dönemlerden bahsediyordu. "Ama haftalarıma mal olan birçabadan sonra zihnimi tamamen yeni bir konu üzerinde odaklamayıbaşarabildim ve bu durumda kaldığım sürece başarıya çok uzakolmayacağımı tahmin ediyorum. Fikirlerim her zaman için akılcıdır, ziraalgılarım oldukça güçlüdür, yani bir tür kahin denilebilir bana. Ama buhaldenuzakdurabildiğimsürecegayetmemnumoluyorum,ziraböylesibirartıyükbeyniharapetmektenbaşkabirişeyaramıyor."

Viereck'inyazılarıdabizeTesla'nınosıralardahangikonularüzerinde

durmaktaolduğuhakkında ilginç ipuçlarıveriyor.Birdergideyayınlanan"Savaşı Bitirecek Bir Makine" adlı yazısında Tesla'nın 2035 ve 2100yıllarınıneşekildehayalettiğinianlatıyordu.

"İnsan genel anlamıyla bir gücün harekete geçirdiği bir kitledir. Bunedenlemekaniğehükmedenkanunlarinsaniçindegeçerlidir."

İnsan ilerleyişini kontrol eden enerjinin arttırılabilmesinin üç şekildemümkün olabileceğini düşünüyordu. Birincisi, yaşam şartlarının, sağlıkkoşullarınınveinsangenetiğininiyileştirilmesi; ikincisi,cehalet,delilikvedinsel köktencilik gibi ilerlemeye ket vuran düşünsel etkilerin ortadankaldırılması; üçüncüsü, güneş, okyanus, rüzgar ve gelgit gibi doğal veyenilenebilirenerjikaynaklarınınkullanılmayabaşlanması.

Hayata dair kendi mekanik görüşlerini "Buda ve Dağdaki Vaiz'"indüşüncelerinebenzetiyordu.Evrenin"ezeliveebedibirmakineolduğuna,insanın dadoğal düzendenbağımsız düşünülemeyeceğine" inanıyordu."İnsandabirmakinedir.Zihinlerimiziyadaeylemlerimizietkileyenhiçbirşey yoktur ki öncelikle duyu organlarımıza çarpan dış etkenlerden biriolmasın.Çevremizleolanbenzerliğimiznedeniyleçevremizdekietkenlerebenzertepkilerveririzve

bundan da kavrayış kaynaklanır. Çağlardan beri sonsuzkarmaşıklıktakimekanizmalar gelişmiştir, ancak ruh ya da tin dediğimizşeyler bedeninin işleyişinin parçalarından başka bir şey değildir. Buişleyişyokolduğundaruhdayokolur."

Tesla bu fikirleri davranışçılardan, Rus Pavlov'dan ve AmerikalıWatson'dan, çok önceleri dile getirdiğini öne sürüyordu ve bu tip birmekanik dünya görüşünün dini ya da ahlaki konularla zıt düşmediğinibelirtiyordu. 2100 yılında insanlığa egemen olacak iki dinin Budizm veHıristiyanlıkolacağınıiddiaediyordu.

Genetik iyileştirme çalışmalarının da yerine oturacağına inanıyordu.İnsan ırkının kısırlaştırma çalışmaları ile mükemmelleşeceğine inanıyorve Avrupa'nın bazı ülkelerinde delilerin ve suçluların kısırlaştırılmayabaşlandığındansözediyordu.

Bu talihsizdüşüncelerinnekadarTesla'yayadaViereck'eaitolduğutam olarak bilinemeyen bir konu. Hangisinin olursa olsun fikirler bukadarıyladakalmıyordu.Tesla"genetikçilerinevlenmeninzorlaştırılmasıgerektiğine inandıklarını" savunuyordu. "Muhakkak ki iyi ebeveynolamayacak insanların çocuk sahibi olmalarına da izin verilmemelidir.Normal bir insanın genetik olarak suçlu özellikler taşıyan birisiyleevlenmesineizinverilmeyeceğibirçağgelecektir."Anlaşılan2035yılındaGenetikBüro,CIA'dendahaetkinbirkuruluşolacaktı.

Sonraları daha çok bir çevreci gibi konuşmaya başlayan Tesladenizlerin kirlenmeyeceği, doğal besinlerin tüm dünya uluslarınıbesleyebileceği,doğalkaynaklarındaimabilimselbirkorumavedenetimaltında bulundurulacağı, afetlerin, orman yangınlarının ve sellerinengelleneceği bir gelecekten dem vurmaya başlayacaktı. Ve tabii kihidrolik santrallerden elde edilen elektriğin telsiz nakil istasyonlarıaracılığıylaaktarılmasıkatıveakaryakıttüketiminisıfıraindirecekti.

21.yüzyıldauygarlaşanuluslarbütçelerininbüyükkısmınısavaşadeğileğitime harcayacaklardı. Bir zamanlar, ne kadar yok edici olursasavaşların o kadar caydırıcı olacağını ve azalacağını savunmaktaydı."Ama hata ettiğimi anladım. İnsanın saldırganlık içgüdüsünü hafifealmıştım,bununzayıflaması içinbirasırdandahauzunbirsüreyegerekvardır...Savaşlarbitebilir,ancakbu,güçlününzayıflatılması iledeğilherulusun,zayıfyadagüçlü,kendinisavunabilecekbirdüzeyeerişmesi ilemümkünolabilir."

Burada "her ülkenin, küçük ya da büyük, kendisini saldırılardankoruyabilmesinisağlayacakyenibirkeşiften"sözetmekteydi.Bununiçin

büyükbirsantralininşaedilmesigerekliydiamabirkereinşaedildimi200millikbirçevreyeyaklaşanher türlücanlıve taşıtıyokedebilecekgüçteolacaktı. "Yani her türlü saldırganlığı caydıracak güçlü bir engel"oluşturacaktı.

Ama bu icadının ölüm ışını olmadığının da altını çiziyordu. Işınlarmesafe ile bağıntılı olarak yayılma eğilimi sergiliyorlardı. Oysa kendiaygıtı ile binlerce kilometre öteden mikroskobik bir alanın dahietkilenebilmesimümkündü.

Bu, radyasyon değil, yüklü parçacık ışını olacaktı. Yaklaşık yarımyüzyıl içerisindedünyanın ikigüçlüulusugerçektendebu tipbirsilahıngeliştirilmesindebirbirleriyleyarışetmeyebaşlayacaklardı.

1930'larda Avrupa'da kaynamaya başlayan siyaset kazanınıniçerisinde Yugoslavya da yerini alacaktı. Hırvat ayrılıkçı hareketlerininhemenertesindeYugoslavya'dadiktatörlüğünüilanedenkralAlexander,1934 yılında Marsilya'da Hırvat bir teröristin düzenlediği suikastsonucundaölecekti.

Tesla,hemenNewYorkTimes'a"şehitedilen"hükümdarısavunanbiryazı gönderdi. Hırvatları ve Sırpları birleştirmeye çalışan Alexander'ı"Yugoslavya'nın Washington'u ve Lincoln'ü olarak tanımlıyordu.Alexander'ın birleştirdiği uluslar kopmuşlardı ve tekrar bir arayagelmekiçingüçlübirlidere,Tito'ya,ihtiyaçduyacaklardı.

Bu arada Franklin Delano Roosevelt ABD başkanlığına seçilmişti,programını uygulamaya koymak üzere hemen Kongre'yi toplantıyaçağıracak, "100 Gün" oturumları diye bilinen çalışmalarla kısa süreiçerisindeAmerika'nıngelmişgeçmişenkapsamlıveuzunömürlüsosyalprogramını yürürlüğe sokacaktı. Bu hareketi ile siyasi rakiplerininşimşekleriniüzerindetoplayacakvekonununYüceDivan'agönderilmesigündemegelecekti.TesladaRoosevelt'eoyverenlerarasındaydıamao

dabu"sosyalistçe"esenrüzgarlarıntehlikeliolduğunufikrinekapılacaktıkısabirsüreiçerisinde.

Bu arada gizli silahı konusunda her zamankinden daha saplantılı birtavır sergilemeye başlamıştı. J. P.Morgan'a finansman desteği talebinidile getirdiği mektubunda şunları da yazıyordu: "Paris'i ve Londra'yıbombalayan uçaklar tüm insanlığı dehşete düşürmüş durumda. Oysabenim elimde tüm hava saldırılarını etkisiz kılabilecek bir silah var;sadecegeliştirilmesigerekiyor...

"Oyakadadabenitakdiredenpekçokkişivar.Lenin,alternatifakımçalışmalarımı Rusya'da sürdürmem için iki kere davet etti beni. Amaçalışmalarımıterketmekistemedim."

Tesla'nın yeni bir laboratuvara duyduğu ihtiyaç kelimelerle ifadeedemeyeceği ölçüdeydi ve bunun için Morgan'ın desteği de çokgerekliydi. "Artık bir hayal adamı değilim, acı deneyimlerim pratik birinsanolmayayöneltti beni.Çalışmalarımıdestekleyecek25bindolarımolsaydı kısa bir süre içerisinde büyük bir servetin sahibi olurdum. Buicatlarımısizeverecekolsambanabuparayıteminedermiydiniz?"

Mektubunu Roosevelt'in programını yerden yere vuran tümcelerlebitirirken bunun Morgan'ı yumuşatacağından hiç şüphesi yoktu. AmaekonomikbunalımdankendisidebirhaylietkilenmişolanMorganyemegelmeyecekti.ZatenbirbiliminsanıdaolmadığındanTesla'nınnezamanmakulşeylerdensözedip,nezamansaçmaladığınıdaayırtedemiyordu.

OyılsonbahardaWestinghouse'ada"parçacıkışını"ileilgilibirtekliftebulunacaktı. Ama şirket genel müdürü konuyu araştırma bölümüuzmanları ile tartıştığını ve uzmanların konuya şüpheci yaklaştıklarınıbildirenbircevapgönderecekti.

ZamanzamanbulduğudanışmanlıkişlerisayesindeTeslabunalımdan

yakasını sıyırabilmeyi başaracaktı, hatta çok ihtiyacı olan arkadaşlarınaaz da olsa borç vermeye bile devam ediyordu. Westinghouse "eskigünlerinhatırına"kendisineayda125dolargelirgetirenbirdanışmanlıkgöreviönermişti.ÇoksıkıştığıbiraradostuRobertJohnson'danyardımistemişvekendisinden,"Bankamda178dolarımvar,bununyüzünüsanagönderiyorum,umarımyardımıdokunur"diyenbirnotalmıştı.

BirsüresonraJohnsonhastalandı.YaşlıelleriyleTesla'yaşumektubukalemealacaktı:

"Kalbimhala seninledir, uzun yıllar süren veher geçengündahadaiçtenleşendostluğumuzile...

"Düzeleceğim söyleniyor ama tekrar ayağa kalkabilmem için uzunzamana ihtiyacım var; herhaldebüstünün83'te yayımlanan "EfsanelereÖvgü" adlı kitabımda yerini aldığını görebilecek kadar uzunyaşayamayacağım..."

Gerçektendeiyileşecektiamasadecegeçicibirsüreiçin.Eskigünleriaklına gelmiş Tesla'ya yine coşkulu bir davet mektubu göndermişti:"Hanımefendilerimiz en nefis tuvaletlerini, beyefendilerimiz en şıktakımlarını giyecekler, sanadaen yakışıklı giysilerini giyip yarınakşamtüm bayanları büyülemeni tavsiye ederim! Seni en çekici halinlegörmeleriniistiyorum...

"Herzamanenmutlugünlerimizdesenihatırlayacakolandostun,LukaJ.Filipov."

Sonra hastalanma sırası Tesla'ya geldi. İyice zayıflamıştı. Otelodasındandışarıpekçıkmıyor,sütvekrakerlebesleniyordu.Odasındakiraflarda çift ve tek sayıları ifade eden kaplar içinde krakerler dizilmişti.Sweezeybusaplantısınıuzunsüre

önce keşfetmişti ama şimdi sağlık durumunun gittikçe kötülediğini

görerekiyiceendişeyekapılıyordu.

"Umarımenkısazamanda iyileşir kendinegelirsinTesla.Bizdesenien kısa zamanda ziyaret etmek istiyoruz. Agnes ne zaman istersenyanında olacaktır. Bir telefon etmen yeter. BunuMrs Johnson'un hatırıiçin yapmalısın..." Ama bu arada kendi hastalığı da nüksetmişti vesonunun geldiğini hissediyordu. "İkimiz de daha uzun yıllar yaşayacakdeğiliz"diyeyazıyordu.

1937Tesla içinacıkayıplaryaşadığıbiryılolacaktı.Uzunyıllardırenyakınlarındanbiri olan, sevgili dostuHobson16Martta66yaşındaykenanidenhayatavedaedecekti.

Ekim'in 14'ünde ise Robert Johnson'un hastalığı ağırlaşacak veölecekti.Bundanbirsüresonrayinegüvercinlerinibeslemeküzeresoğukbir kış gecesinde otelinden çıkmış ve en fazla iki blok gidebilmişti kiyoldan geçen bir taksi Tesla'ya çarptı ve yaşlı adamcağızı yola fırlattı.Ayağa kalkabildiğinde tıbbi yardımı reddedecek ve kendisini otelinegötürmeleriniisteyecekti.

Şokta olmasına karşınWilliam Kerrigan'a telefon ederek güvercinleribesleme işine devam etmesini rica edecekti. Bunu takip eden altı ayboyunca Kerrigan, Bryant parkındaki ve St. Patrick Katedrali'ninbahçesindekigüvercinleribeslemeyedevamedecekti.

Tesla'nınüçkaburgakemiğikırılmışvesırtıdafenaşekildeincinmişti.Ardından zatürreeye yakalandı ve ilkbahara kadar kendine gelemedi.Ayağa kalkmış olmasına karşın sağlığı eskisinden de kötü bir durumagelecekvesıksıkmantığınıyitirdiğigörülmeyebaşlanacaktı.

Westinghouseşirketindekieskiarkadaşları ikiyılönceYugoslavya'da,Belgrat'ta kurulan Tesla Enstitüsü'nün ilk icatlarını araştırdığı haberiniulaştırdılar kendisine. Tesla da onuruna inşa edilen enstitü laboratuvarı

için çok fazlı alternatif akım makinesinin yanında bir fotoğrafınınçekilmesineizinverecekti.

YugoslavhükümetinindesteğivevatandaşlarınınbağışlarıylaTesla'yayılda7.200dolarlıkbirmaaşbağlanacaktı.Soydaşlarısayesinde"bütünzamanların en büyük dahisi" en azından hayatının son yıllarını sefaletiçerisindegeçirmeyecekti.

KozmikKomünyon

"Hakkındabirsürügaripsöylentidolaşmayabaşladı"diyorduAgnesJ.Holden (Robert ve Katharine Johnson'ın kızı). "Yaşlı bir insanısekseninden sonra yaptıklarıyla yargılamak büyük haksızlık. Onu otuzyaşlarındayken de tanırdım. O zamanlar genç, neşeli ve esprili birinsandı."

Aslında seksenlerindeki mucit hayatın tadını çıkartmaya ve evrenhakkındaki önermelerini geliştirmeye devam ediyordu. Doğum günleriniiple çekiyor, aylar öncesinden makaleler hazırlıyor, arkadaşlarına vebasına bunları şaşalı başlıklar altında sunuyordu.Doğumgünü partileriEinstein'ıreddettiği,Newton'ugöklereçıkardığıvekendikozmikteorisinianlattığıtoplantılaradönüşüyordu.

Seksenincidoğumgünüiçinhazırladığımakalehiçbirzamanbirbütünhalinde yayımlanmayacaktı.Makalede veNewYork Times'a gönderdiğimektuplarda, günün fizikçileri ile kozmik ışınların doğası hakkındakiatışmasınısürdürüyordu.

Kendi dinamik yer çekimi teorisinin maddelerin gerçek doğasınıaçıkladığını ve Einstein'ın uzay teorisinin spekülasyonlarına bir sonverdiğini iddia ediyordu.Astrofizik veuzaymekaniği yazılarında ise yerçekimiteorisindenhiçsözetmiyordu.

Uzaydaeğriliklerolmasının imkansızolduğunuçünküetkive tepkininbir arada varolduğunu öne sürüyordu. Bir eğrinin tepkisi düzelmek

olabilirdi. Ayrıca uzay, eterin varlığı ve onun kaçınılmaz işlevi olmadanaçıklanamazdı.

Einstein'ındevrimidalgadalgayayılıyorolmasınakarşıno"maddeninkendisindeenerji olamayacağını, bunuancak çevredenedinebileceğini"savunuyordu.Vebununmoleküllerveatomlar içindeenbüyükcisimleriçinolduğu kadargeçerli olduğunusavunuyordu.Kısacası yerdengöğekadaryanılıyordu.Sekseninciyaşgünündeyıldızlararası iletişimdenveenerjinaklindendesözedecekti:

"Fransız Enstitüsü'ne diğer gezegenler ile haberleşebilmeyisağlayacakaygıtlarımınaçıklamasınıvehesaplamalarınıgöndereceğim.Hiçşüphemyok100binFranködülmutlakabanalayıkgörülecektir.Paraelbette önemsiz bir konu ama bumucizeyi ilk defa başaracak olmanınvereceği onuru yaşamak için tümhayatımı fedaetmeye razıyım."Yıllarsonra Fransız Enstitüsü Tesla tarafından kendilerine buna benzer birbelgeningönderilmediğiniaçıklayacaktı.

"Kendi pratik bakış açımdan en önemli icadım olarak" diye sözlerinedevam ediyordu Tesla, "1896 yılında 4 milyon volta kadar yüksekgerilimlerde işletmeyi başarabildiğini tüpü görüyorum... Daha sonrakiyıllarda bu tüpü 18 milyon volt gibi yüksek bir gerilimde işletmeyidenediysem de karşılaştığım zorluklar yeni ve daha gelişmiş birmodelüretmem konusunda beni ikna etmeye yetmişti. Bu iş ise yapımaşamasında değil ama işletme aşamasında daha büyük güçlüklerçıkaracaktıkarşıma.Yıllarboyunca işin içindençıkamayacaktım...Bunakarşın yavaşdaolsadüzenli bir ilerlemekaydediyordum...En sonundatamanlamıylabirbaşarıeldeedecektim.Dahafazlageliştirilmesipekdemümkün olmayan bir tüp geliştirebilmeyi başarmıştım. Tüp, en basitilkelereuygunbirşekilde,aşınmayacaktarzdaveistenildiğikadaryüksekgerilimde çalışabilecek biçimde üretilmişti... Büyük akımlar taşıyacak,uygun sınırlar dahilinde istenildiği kadar enerji nakledilebilmesinisağlayacak ve kontrolü de aynı derecede kolay olacaktı. Elde ettiğim

sonuçlarındahaöncedenhayalbileedilemediğinidüşünüyordum.Ayrıcabu teknoloji ucuz radyum üretilmesinde de kullanılabilecek, atomlarınparçalanmasından ve maddelerin transmutasyona uğramasından dahaverimli ve ucuz olacaktı." Ama bunun atom enerjisindenfaydalanılmasında kullanılamayacağını çünkü araştırmaları sonucundaböylebirşeyinvarolmadığınıgördüğünübelirtecekti.İtiraflarıbellibircansıkıntısıyarattıçünkübazıgazetelerTesla'nıntüpünyapısınıaçıklamayahazırlandığınıduyurmuşlardı.Amabuolanaksızdı.

"Tüpün bazı önemli amaçlarda kullanılacağını göz önüne alarak şuanda tam bir açıklama yapmamak gibi bir sorumluluk hissetmekteyimomuzlarımda.Amabusorumlulukyüküüzerimdenkalktığıandabilimselenstitülere aygıtın ve kullanılan tüm teçhizatın ayrıntılı bir teknikaçıklamasınıvereceğim."

Ne tek bir patente başvuracak, ne de bir prototip üretecekti. Partideaçıklayacağı ikinci deneyi "bugüne kadar yapılmış olanlardan kat katdaha üstün bir vakum"du. "Bununla bir mikronun milyarda birineulaşılabileceğine inanıyorum.Bu tipbir vakumlaelektron tüpleri ileeldeedilenlerdençokdahagüçlüetkileryaratmakmümkünolabilecektir."

Misafirlereşarapdağıtıldığındavekadehlerkaldırıldığındabirsessizlikkaplayacaktı salonu. Yaşlı adam o sıralarda elektronlar üzerine önesürülen fikirlere inanmadığını açıklayacaktı. Yüksek bir gerilim ile vebüyük bir vakum etkisi altında diğerlerinden ayrılan bir elektronunnormalindençokdahafazlaelektrostatikyüktaşıdığınainanmaktaydı.

"Bu,parçacığıntüptede,dışhavadadaaynıyükütaşıdığınainananlarışaşırtacaktır. Ama çok öğretici bir deneyde tüpten kurtulan parçacığınaşırı yükten kurtulması nedeniyle parlak bir yıldıza dönüştüğünügözlemledim."

Tesla bir şeyler bulmuş olabilirdi. Uzun yıllar süren araştırmalarda

subatomik ve daha büyük parçacıkların elektrik yükleri hesaplanmayaçalışılacaktı. En sonunda 1977 yılında Amerikalı üç fizikçi "çok küçükyüklerinvarolabileceğinedairveriler"eldeettikleriniraporedeceklerdi.

Seksen birinci yaş günü bir yıl önceki icatlar gösterisinin bir tekrarıolacaktıamauluslararasıbasındadahaçoksesgetirecekti.

Partide Yugoslav hanedanını temsilen soylular da hazır bulundu.Çekoslovak bir kabine üyesi de başkanları Eduard Benes'i temsilenTesla'yaPragÜniversitesi'ninsunduğubironurderecesinitakdimetti.

Bu partide de muhabirler kendisini gezegenler arası iletişimkonusundaki icadı hakkında sıkıştıracaklardı. Tesla da bu icadı ileGuzmanÖdülü'nelayıkgörülmeyiumutettiğinitekraredecekti.

İcadın"tamanlamıylageliştirildiğini"belirtiyordu.

"100mildenenerjinakledilebileceğindeneminolduğumkadar1milyonmil uzaklıktan enerji nakledilmesini sağlayabileceğim konusunda daeminim" diyordu. Geçmişte olduğu gibi şimdi de "değişik bir enerjitürü"ndenbahsettiğinisöylüyordu.

Diğer gezegenlerde hayat olduğu "kesin"di. Kendisini endişelendirentekkonu"iğneucukadarbirnoktada toplanandevasa"enerjininyolunaçıkan gezegenlere çarpabileceği idi ama astronomların bu konudakendisineyardımcıolacaklarınıumuyordu.

Bu enerji aya gönderildiği takdirde dünyalılar "maddenin gazadönüşmesi ve dağılması" adlı bir gösteriye şahit olabileceklerdi! Diğergezegenlerdeki düşünürlerin bu sinyali kozmik ışın bilezannedebileceklerinidesözlerineekliyordu.

Bir kez daha ucuz radyum üretecek atom-parçalayıcı elektroniktüpünden bahsetmeye başlamıştı. "Bunu ürettim ve denedim. Yalnız

dünyayahediyeetmedenönceazbirzamandahageçmesigerekiyor."

Bunlar, sadece gençlik düşlerine saplanıp kalan yaşlı bir adamınsayıklamalarımıydı?Profesörler ya sabır çekiyorlar amabilim yazarlarıherzamanolduğugibionuciddiyealıyorlardı.Dünyaküreselbirsavaşıneşiğindeydi. 1940 yılında bir gazeteci Tesla'nın ABD'nin çevresine"telegüç"ten bir Çin Duvarı örme projesini hatırlatacaktı. Bu duvaruçakları 250 metre uzaklıkta karşılayabilecekti. Bir santralin kurulmasıiçingereken2milyondolarsağlandığıtakdirde(belkideTesla'nınsözünüettiği sınırsız çelik pazarı buydu, kim bilir?) 3 ay içinde projeyi hayatageçirebileceğiniiddiaediyordu.TabiikiSavunmaBakanlığıbukonudahiçrenkvermeyecekti.

Telegücünikisi testedilmişdörtyeni icadadayandığını iddiaediyorduTesla:

1.Havadavakumsuz ışıneldeedilebilmesinisağlayanbiryöntem;2."Çok büyük elektrik gücü" üretilebilmesini sağlayan bir yöntem; 3. Bugücün arttırılmasını sağlayacak bir yöntem; ve 4. "Devasa itici elektrikgücü"sağlayanyenibiryöntem.

Uzun yıllar boyunca Tesla'nın yaşam öyküsü üzerinde çalışanlar buicatların üzerinde çalışıldığını kanıtlayan müsvedde kağıtlarınarastlayamadılar.ABDgüvenlikbirimleridebukağıtlarınvarlığınısonunakadar inkar ettiler. O'Neill federal ajanların Tesla'nın evindeki her türlükağıdaelkoyduğunuaçıklayacaktı.

O'Neill ve en sonunda Sweezey de Tesla'nın sözde gizli silahlarının"anlamsızlığını kabul edeceklerdi. O'Neill "Varabildiğim tek sonuçhaklarındabirhükmevarılabilecekkadaraçıklamaiçermeyenteorilerinintemelde uygulanamaz olduğu idi" diyordu. Bununla beraber Tesla'nınyayımlanmamış makalelerine ulaşamadığını, bunları okumak içingösterdiği her türlü çabanın Tesla tarafından aynı kararlılıkla

savuşturulduğunudasözlerineekliyordu.

İlgiçekicibirdiğernoktadaTesla'nın türbinvehava taşıtı tekliflerininfederalarşivlerdenuçupgitmişolmalarıydı.

Mucide layık görülen en sononur derecelerindenbiri Tesla'nın kabultörenine kişisel olarak katılamayacağı kadar hastalandığı bir dönemedenk geldi. Göçmen Enstitüsü Biltmore Otel'de onuruna bir törendüzenleyecekti."GeorgeWestinghouse'uninsanlığaolanpahabiçilemezkatkılarını" öven konuşması kendisini temsilen Rado tarafındanokunacaktı. Bu arada Tesla kozmik iletişim çalışmaları ile GuzmanÖdülü'nelayıkgörüleceğinitahminettiğinibildirmeyideihmaletmiyordu.

Son yıllarını eskisi gibi uzaya adayamayacaktı. Mantığının da eskisigibiişlediğisöylenemezdi.Bilimcamiasındakidostlarıçekingen,iriyarıvekırık burunlu bir boksörün dostluğundan büyük bir zevk aldığına şahitolduklarında bir hayli şaşırmışlar, hatta utanmışlardı. Dövüşçülere veboksa duymaya başladığı bu sonradan oluşma hayranlık O'Neill veSweezey'nindekafalarınıkarıştırmıştı.

"Beyin, Kasla Akşam Yemeğinde." Bunlar gazetede yayımlanan birfotoğrafın altına atılan başlıktı. Tesla, Zivic kardeşlerle bir akşamyemeğinde mutlu bir şekilde gülümsüyordu: "Dr. Tesla ağır sıkletşampiyonuFritzieZivicilebirlikte18AralıkakşamıHotelNewYorker'datoplum içine çıkarak beş yıllık sürgününe son verdi... Ateşli bir sportutkunu olan Dr. Tesla, Zivic'in yapacakları özel karşılaşmada LewJenkins'imutlakayeneceğineinandığınıbelirtti..."

Hayatının son yıllarında tüm dünyadan olduğu gibi Avrupa'dan dakopan Tesla savaşta yaşanan trajedilere duyarsız kalmadı. KendisineYugoslavyaveÇekoslovakyatarafındanverilenunvanlarbuülkelerinsonözgür entelektüel eylemlerinden biri oldu. Kısa bir süre sonra Hitler,Avusturya'yı işgal edecek ve Sudetenland'de yaşayan Alman halkına

özerklik verilmesi talebi Çekoslovak hükümetinde krize neden olacaktı.Fikrinebaşvurmayabilegerekgörülmedenbutalebiningiltere,Fransaveİtalya tarafından kabul edilmesi sonucunda Eduard Benes başkanlıkgörevindenistifaedecekti.

Ardından ise Yugoslavya Kral Naibi Paul, Slavlar'ın Nazi güçlerinekatılmasını kabul ederek vatandaşlarının nefretini kazanacaktı.Yugoslavya'nın düşman kardeşleri -ordu, kilise ve köylüler- birdenbirecüretkarbirbirlikoluşturdular.Sırplar,HırvatlarveSlovenler tekyumrukolacaklardı. Bundan hemen sonra da Sırp ordusu Paul'ü devirecek vetahtaonyediyaşındakiII.Peter'ioturtacaktı.

BüyükbirsaygıbeslediğiKralAlexander'ınoğlununtahtaoturduğunuduyan Tesla çok sevindi. Olayların akışı inanılmaz bir hız almayabaşlamıştı. Yugoslav halkları arasında artmaya başlayan gerilimin veanlaşmazlığın farkına varan Tesla yaşayan en büyük Slav kahraman -HırvatistandoğumlubirSırp- olarakDoğu ileBatı arasında ideolojik birpiyonhalinegelmeyebaşlamıştı.

ÖlümveDönüşüm

Halkın desteğini büyük ölçüde arkasına alan Kral Peter hükümetiAlmanlara karşı koyacak ve Hitler ile Prens Paul arasında imzalanananlaşmayı tanımadığını ilan edecekti. Hemen ardından da Almanlarınmisillemesigelecekti.

Oysa bu, Yugoslavlar için savaşın henüz başlangıcıydı. Yüzyıllarboyunca sayısız işgale tanık olan halklar kendilerini çabucaktoparlayabilmeyi öğrenmişlerdi. Ordunun bir kısmı ve komünist birliklerdağlara çekilmiş ve işgal birliklerinegerilla saldırıları düzenlemeküzerehazırlıklara girişmişlerdi. Bu silahlı güçler savunmasız köylerde kalanyaşlıların ve çocukların kendilerine sağladıkları erzak ile varlıklarınıdevamettirebiliyorlardı.

BirHırvatolanTito'nunmonarşiyesempatibeslemesiiçintekbirnedenbile yoktu, zira Yugoslavya'ya döner dönmez cezaevine yollanacaktı.Tahliyeedildiktensonrametal işçilerisendikasınınörgütlenmesindeaktifbirroloynayacakveYugoslav işçihareketininoluşumundaetkilibir isimolacaktı.II.DünyaSavaşısırasındasavaşçılarailhamkaynağıolacakvekatı disiplini ile birliklerini yönetecekti. Ne monarşinin, ne de yabancıgüçlerin baskısı altında olacak geleceğin Yugoslavya'sının kuruluşunuipleçekiyordu.

Tito'nun fikri Rus modelini izleyerek halk kurtuluş komitelerininkurulması idi.MihailoviçveÇetnikler isemonarşiyesadıkyerelyönetim

otoriteleri oluşturmaya çalışıyorlardı. İki fraksiyon da Alman veİtalyan'lara önemli kayıplar verdiriyorlardı ama birbirlerini de kırmayadevamediyorlardı.

1941'de Yugoslavya yıkıldıktan sonra işler daha karmaşık bir halalmaya başlamıştı. Sırp ve Hırvat soylulardan oluşan bir ekip AmerikaBirleşikDevletleri'negelmişlerdi.Bir süresonrayeğeniSavaKosanoviçaracılığıyla Tesla ile bağlantı kurdular ve kendisinden Sırpların veHırvatlarınbirliğiyönündeçağrılardabulunmasınıricaettiler.ZatenTesladaeskidenberi"AnavatanıHırvatistanolanbirSırp"olduğunusöylerdi.

Yugoslavya'nın Washington Büyükelçiliği haber alma servisi şefiRaditsa, "Tesla, Hırvatlar ile Sırplar arasındaki çatışmanın farkındadeğildivesekseninigeçkinbirbiliminsanıolarakpolitikakonusundahayliiyimserdi"diyordu.

TeslaNewYork'tabirakrabasınınbulunmasınedeniylebirhaylimutluolmuşveKosanoviç'inhersözünetambirgüvenbeslemeyebaşlamıştı.Bu dönemde mucit kraliyet hükümetinden ayda 500 dolarlık bir liyakatmaaşıalıyordu.

Yurduhakkındakendi imzasını taşıyan fikirlerininçoğununKosanoviçtarafındankalemealındığınıbelirtiyorduRaditsa.

Mihailoviç ile Tito arasındaki çatışmalar su yüzüne çıktığındaWashigton'daki Yugoslav haber alma servisinde de bir kriz başgösterecekti.

Kosanoviç, Tito taraftarı idi ve Yugoslavya Ulusal Kurtuluş Hareketilehinde propaganda yapmaya başlamıştı. Tesla'yı eski monarşininçökmüş ve yeni bir Yugoslavya'nın kurulmakta olduğu konusunda iknaetmektebirhaylizorlanacaktı.Hırvatistan'dakiSırplarınbirçoğuTito'nunsaflarına katılmaya başlamıştı. Kosanoviç, Tesla'yı da Tito'yu

desteklemekkonusundaiknaedebilecektiensonunda.BöyleceTesla'nınağzındanHırvatveSırplarayönelikbirçağrıKosanoviçtarafındankağıdadökülecekti.

Belgrat'takimüzeninduvarındahalabir kopyasıasılı olanbuçağrıdaTesla,ölümündensadecebirkaçhaftaönce,anavatanındakiyurttaşlarınaşöyle sesleniyordu: "Bu savaştan yeni bir dünya, insanlığınfedakarlıklarına layıkolanbirdünyadoğmalıdır.Budünyadahiçbirzayıfgüçlüler tarafından, hiçbir iyi kötüler tarafından sömürülmemelidir;fakirleringururuzenginlertarafındankırılamamalıdır;düşüncenin,sanatınve bilimin ürünleri insan hayatının iyileştirilmesi ve güzelleştirilmesi içinkullanılmalıdır,yoksabireylereparasalzenginliksağlamak içindeğil.Buyeni dünya ezilmişlerin ve sömürülmüşlerin değil, özgür insanların veuluslarıneşitsaygıgördüğübirdünyaolmalıdır."

Tito'yu destekleyenlerin sayısı her geçen gün artarkenKral Peter deRoosevelt ve Churchill'in desteğini kazanmaya çalışıyordu. Ancak,başlarda krala karşı sempatik davranan İngiltere gittikçe güçlenenPartizanları desteklemenin kendi çıkarlarına daha uygun olacağınıdüşünmeyebaşlamıştı.SırppilotlarınTenesee'deeğitildiğiABD'yiziyareteden Peter, hasta olduğu için huzuruna gelemeyen Tesla'nın ayağınagidecekti.

Günlüğünde (Bir Kralın Mirası) Kral II. Peter bu ziyareti şöyleanlatacaktı: "Dünyaca ünlü Yugoslav-Amerikan bilim insanı Dr. NikolaTesla'yı New Yorker otelindeki odasında ziyaret ettim. Kendisiniselamladıktansonrayaşlımucitşunlarısöyledi: 'Bubenimiçinenbüyükonurdur. Gençliğiniz beni de mutlu kılıyor ve büyük bir hükümdarolacağınıza inanıyorum. Özgür Yugoslavya'ya geri döneceğinizi görenedekyaşayabileceğimeinanıyorum.Babanızınsonarzusunubiliyorsunuz:'Yugoslavya'yı Savun." Bir Sırp ve bir Yugoslavyalı olmaktan gururduyuyorum. Halkımız asla yok olmayacaktır. Tüm Yugoslavların,Sırpların,HırvatlarınveSlovenlerinbirliğinimuhafazaediniz."

Kral bu sözlerin kendisini derinden etkilediğini ve kendisinin de,Tesla'nın da gözyaşlarına boğulduğunu ekliyordu. Kral daha sonra birdiğeryurttaşı,Pupin ilebuluşmaküzereColumbiaÜniversitesi'niziyaretedecekti.

Savaştan sonra Mihailoviç "Halk Mahkemesi" tarafından düşmanlaişbirliği yapmaktan suçlu bulunacak ve idam edilecekti. YugoslavyaCumhuriyeti'nin kurulduğu tüm dünyaya duyurulmuş ve başa geçirilenKomünistPartiönderiTitoömürboyubaşkanilanedilmişti.

II. Dünya Savaşı sonunda iki milyon Yugoslav vatandaşının hayatınıkaybettiğivetrajikbirşekildebinlercesinindebizzatyurttaşlarıtarafındanöldürüldüğü açıklanacaktı. Komünist sistemi bütünüyle benimseyenKosanoviç bakan olarak hükümette görev aldı ve daha sonra daWashingtonbüyükelçiliğineatandı.Yugoslavyaensonundaözgürlüğünekavuşmuştu ama Tesla bunu görebilecek kadar yaşayamamıştı. Savaşsonrası Amerikan toplumunun belleksizliği, gittikçe silikleşen bilimselsaygınlığı ve ortaya çıkan Soğuk Savaş sendromu nedeniyle Tesla'nınçalışmalarıdemirperdeninardındakalacakveunutulupgidecekti.1948yılındaYugoslavya,SovyetRusya'nın"SınırlıHükümranlık"doktrinindenbağımsızlığını ilanedecekvebirdemirperdeülkesiolmaktançıkacaktı.Amerika savaş sırasında Slavlara insani yardımda bulunmuştu amaaskeri yardım konusundaChurchill kadar çevik davranamamıştı. Savaşsonrası yıllarda da Tesla'nın takipçilerinin Belgrat'taki bilimsel belgelereulaşmasıbirhaylizorlaşacaktı.

Mucit 1942 kışında iyiden iyiye güçten düşmüştü. Mikroplara karşıtitizliğioderecesaplantılıbirhalalmıştıkienyakınarkadaşlarındanbilekendisinden bir hayli uzakta durmalarını istiyordu. (Güvercinlerdekimikroplarisekendisinihiçmihiçrahatsızetmiyordu.)Kalbitekliyorduveardı ardına nükseden hastalıklar elini ayağını bağlıyordu. Artık sevgiligüvercinlerinibeslemeyedeyetişemiyordu.BukonudaCharlesHausler

adında,yarışçıgüvercinlerbesleyenbirgencegüveniyordu.

Hausler 1928'den beri Tesla için çalışıyordu. Görevi halkkütüphanesinin bahçesine buğdayla gitmek, güvercinleri beslemek veyaralı olanlarını mucide getirmekti. Odasındaki usta marangoz elindençıkmakafeslerihatırlıyordu,nedeolsa"Mr.Teslaherişintamanlamıylakotarılmışolmasınıarzuederdi."Güvercinlerinduşalabileceğiperdelibirküvetdeihmaledilmemişti.

HauslerveTeslabirçoksaatlerinibirlikte,genelliklegüvercinlerüzerinekonuşarak geçirirlerdi. Genç adammucidin "çok nazik ve düşünceli biradam" olduğunu hatırlıyordu. Uzun süre unutamayacağı bir olaya şahitolmuştu:"Güvercinkafeslerininyanındabüyükvekapalıbirkutugibibirşeyduruyordu.Bunadokunmamamkonusundabeniözellikleuyarmıştı.İçindekişeyinbiruçağıhavayauçurabilecekgüçtebirmakineolduğunusöylüyor,birgünbunubirgösteridetanıtabilmeyiumduğunuanlatıyordu."Dahasonrabukutununotelintavanarasınakaldırıldığınainanıyordu.

1943 yılı Ocak ayının soğuk bir günü Tesla postacı Kerrigan'ı Mr.Samuel Clemens'a mühürlü bir zarf götürmekle görevlendirmişti.Kerrigan,insanıniliklerineişleyensoğukrüzgardasokaklarıarşınlayacakve sonuçsuz kalacak bir çabayla verilen adresi bulmaya çalışacaktı.Sonradan verilen adresin Tesla'nın eski laboratuvarının bulunduğu binaolduğuanlaşılacaktıamaburadaClemensadındabirisiyoktu.

Kerriganbitapbir haldeHotelNewYorker'ageri dönecekvedurumuyaşlıvehastamucidebildirdi.Tesla,Clemens'ınMarkTwain'intakendisiolduğunu ve bunu da herkesin bildiğini söyledi. Kerrigan'ı gerisin gerigöndererekvebudefagüvercinleredebirgözatıvermesiniistedi.Kafasıkarışanpostacı güvercinleri besledikten sonradurumuşefinebildirdi veMark Twain'in yirmi beş yıl önce dünya değiştirmiş olduğunu öğrendi.Kerrigan akşamın ayazında durumu açıklayabileceğini umarak tekrarTesla'nınotelineyollandı.

Bu işe bir hayli içerleyen yaşlımucit Twain'in ölmüş olduğu haberiniduymak bile istemiyordu. "Daha dün gece beraberdik" diyordu. "İşteşuradaki sandalyede oturuyordu, bir saat boyunca sohbet ettik. Maddisorunları varmış ve benim yardımıma ihtiyaç duyuyormuş. Bu yüzdenelindeki zarfı yerine ulaştırmadan bir daha buraya dönme." Postacı birkezdahaşefinebaşvurmakzorundakaldı.Birliktezarfıaçtıklarındaboşbir kağıda iliştirilmiş yirmi beş dolarlık bir banknot -bu kadarı başısıkışmış bir eski dosta yardım etmek için yeterliydi- olduğunugöreceklerdiiçinde.

4 Ocak günü yaşlı mucit kendisini çok güçsüz hissetmesine karşınScherffin ilgilendiğibirdeneyigerçekleştirmeküzereofisinegitti.Scherffhazırlıklar konusunda kendisine yardımcı oluyordu.FakatTesla sırtındadayanılmazağrılarhissetmeyebaşlayıncaişlemyarıdakaldı.

Tıbbiyardımıyinereddettiveotelodasınadöndü.Ertesigünodasınatemizlik yapmak üzere bir hizmetli geldi. Tesla kendisinden rahatsızetmeyinyazısınıkapısınailiştirmesiniricaederektemizlikiçindezahmetetmemesinisöyledi.Yazıikigünboyuncakapıdaasılıkalacaktı.

7OcakgünüAliceMonaghanadındabir temizlikçi yazıyaaldırmayıpodaya girdiğinde yatağına uzanmış haldekimucidin çökmüş, zayıf amasakinleşmiş yüzünü gördü ve ölmüş olduğunu fark etti. Ölü bedeniinceleyen tıp uzmanı ölümün 7 Ocak günü saat 22.30'da, kalpte kanpıhtılaşması nedeni ile meydana geldiği raporunu düzenledi. Teslauykusundaikenölmüştü,uzmanraporuna

"şüpheuyandıracakbir durumla karşılaşılmadı" notunudadüşecekti.Mucitöldüğünde86yaşındaydı.

Kenneth Sweezey hemen durumdan haberdar edilmişti. O da ertesigün Dr. Rado'ya haber verecekti. Kral Peter'ın 745 Beşinci Caddedekikarargahına da profesör tarafından verilecekti haber. Tesla'nın kuzeni

Kosanoviç'edehemenbildirilmişti.

Sıra FBI'ın bilgilendirilmesine gelmişti. Sweezey ve Kosanoviç birçilingirbulmuşlarveTesla'nınkilitaltındakieşyalarıaçtırılmıştı.FrankE.Campbell de mucidin ölüm maskını çıkartmak üzere bir heykeltıraşgörevlendirmişti.

Tesla'nın ölümünden hemen önce Eleanor Roosevelt, BaşkanRoosevelt'leünlümucidindurumunukonuşmuştu;belkidekendisinebironur ödülü verilmesini öneriyordu. New York valisi bir taziye mesajıyayımlamıştı. Bu arada Sırp ve Hırvat fraksiyonların cenazeyi saboteetmek istedikleri haberleri yayılıyordu kulaktan kulağa. O'Neillyayımlanmamış bir mektubunda Tesla'nın naşını ancak on iki kişininziyaretegeldiğini,bunlarınarasındadafotoğrafınıçekmekisteyenbirkaçgazeteciolduğunuanlatıyordu.

12Ocak günü saat dörtte,St. John katedralinde düzenlenen cenazetörenine ise iki bin kişi gelecekti. Sırplar ve Hırvatlar koridorun iki ayrıyanındaki sıralarda oturuyorlardı. Psikopos William T. Manning her ikigruptan da politik konuşmalar yapmama sözü almıştı. Ayin, PsikoposManning tarafından İngilizce olarak başlatılacak veBaşrahipSukletoviçtarafındanSırpçaolaraksürdürülecekti.

Tesla'nın ölüm haberi telgraflarla Avrupa'ya yayılmaya başladığındadünyanın dört bir yanındaki bilim ve siyaset adamlarından taziyemesajları yağmaya başladı. Devlet başkanlarından bilim insanlarınaherkesünlümucithakkındaövgüdolumesajlaryayınlıyordu.

Louis Adamiç, Tesla'nın parayı önemsemediğinden dem vururkenyanılıyorduamaTesla'nınölümsüzolduğukonusundakisözlerindegayethaklıydı:"Tesla,medeniyetimizearmağanettiğibaşarılarıileevlerimizdensokaklarımızahayatımızınherparçasındayaşamayadevamedecektir...O'nunhayatıbirzaferdir..."

Tesla, sağlığında Amerikan ve yabancı üniversitelerden pek çokakademikunvanveçeşitliAvrupahükümetlerindensayısızödülalmıştı;Nikola Tesla adı verilen Liberty gemisi 1943 yılında denize indirilecekti.Ama ismi 1975 yılına kadar Ulusal Mucitler Onur Salonu'nda yeralmayacaktı.

Ölümündensekiz ay sonraABDYüksekMahkemesi kendisinineminolduğu üzere, Radyo'nun mucidinin Tesla olduğu yönünde bir kararıonayacaktı.Tesla'nıncesedisoğukbirkışakşamıFerncliffeMezarlığı'nagötürülerek yakıldı ve külleri de daha sonra doğduğu topraklaragönderildi.Buaradadünyanınneredeysetümuluslarınınparçasıolduğubirkıyımyaşanmayadevamediyordu...

KayıpKağıtlar

Tesla ardında bilinen çalışmalarının yanı sıra birkaç da bilmece gibimiras bırakmıştı. Bunlar arasından en önemli üç tanesini saymakgerekirse:Dünyaçapında telsizenerjinaklisağlanabileceği fikribilimselbir temele dayanıyor muydu? Öldürücü/parçalayıcı ışık huzmesi silahıdeneyleriileulaşmakistediğinoktaneydi?Veölümününhemenardındanortadan kaybolan bilimsel yazılarına ve diğer hassas belgelere neolmuştu?

Bunları takip eden sorular arasında ABD haber alma örgütlerininneden1940'lıyıllardamucidinçalışmalarınıtitizlikletakipettiğisorusudavardı.

Einstein gibi o da bir yabancıydı ve Edison gibi çalışmaları genişkapsamlı sonuçlar yaratmıştı. Kendisinin de dediği gibi onda "cahilcesareti" vardı. Diğerlerinin ileri gidemeyeceklerini hissettikleri ve geridöndükleriyoluinatlatakipederdi.ModernbilimcemiyetleriTeslagibiçokyönlü ve bağımsız insanların ortaya çıkmasını engelliyor. GünümüzkoşullarındaTesla,yadaEdisonaynıbaşarılarısergileyebilirmiydi?Çokşüpheli...

Tesla örneği her zaman, yoluna yalnız devam edenler için bir ilhamkaynağı olmuştu. Bununla birlikte araştırmaları, çoğu zaman az sayıdakişi tarafından anlaşılır olsa da, bilim çevrelerini derinden etkileyecekti.Hayatı ise toplumsalyaşayışındönüştürülmesindebir ilhamkaynağı idi.

Katkılarınındeğerizamanladahadaarttı.Türbinininbaşarısızolmasınıntek sebebi endüstrinin henüz böyle bir ilerlemeye hazır olmamasıydı.Alternatifakım ise tümendüstridünyasındakidirenci kırabildiktensonrazafereulaşabilmişti.

AncakTesla'nınyerleşikbilimveendüstriçevreleriileverdiğibusavaştalihsizsonuçlardadoğuracaktı.Herhangibirgrubayadaenstitüyeüyeolmadığı için gelişime açık çalışmaları üzerine tartışabileceği birmeslektaşı bulunmuyordu, çalışmalarının ve yazılarının toplandığı birkütüphaneoluşturulamayacaktı.Kendibaşınaçalışıyorvezamanzamanbasınayaptığıateşliaçıklamalardışında,çalışmalarınısırgibisaklıyordu.Ölümünden sonra yazılı çalışmaları düzenlenemediği için kimi buluşlarıhakkındahiçbirzamantambirbilgiedinilemeyecekti.

Bu, kendisinden sonra gelen bilim insanları için yıldırıcıydı ama aynızamanda teşvik de edici bir durumdu. Bir süre devam edenbelirsizliklerden sonra doğumunun yüzüncü yılında, Temmuz 1956'da,mucidin hayatının ve dehasının önemi yeniden keşfedilecekti.Çevresindeki gizemin çekiciliğinindeetkisiyle çalışmalarınaduyulan ilgiçığgibibüyüyecekti.

AmerikaveAvrupa'daki yüzüncüyıl kutlamaları ileonurlandırılıyordu.Amerika Elektrik Mühendisleri Enstitüsü, Chicago'da düzenleyeceğitoplantıyı hayatının ve çalışmalarının değerlendirilmesine ayırmıştı.Çeşitlikurumlardaanmatoplantılarıdüzenliyorlardı.Bursvemadalyalarşeklinde kalıcı hatıralar oluşturulması öneriliyor, müzelerde çalışmalarısergileniyordu.NiagaraŞelalesi'ndedebirkutlamatörenidüzenlenmişveGoat adasına Yugoslav halkının armağanı olan bir heykeli dikilmişti.Avukat/yazarElmerGertz'inyazılarıileChicagoşehri

1893ColumbianFuarısırasındadüzenlediği"dünyaharikası"gösterisidolayısıylamucide çok şeyborçluolduğunuhatırlayacak veanısınabirokul inşa ettirilecekti. Münih'teki Uluslararası Elektroteknik Komisyonu

Tesla'yı resmen uluslararası bilimsel bir birim olarak ilan edecek veadınınfarad,volt,amper,ohmgibitarihisimgelerinyanınakazıyacaktı.

Uzayın keşfi hızlandıkça, özellikle ışın silahları ve mikrodalgakonularında, Tesla'ya duyulan ilgi de gittikçe artacaktı. Özellikle iklimkontrolü ve nükleer füzyon alanlarında Tesla adına başlatılan projelerbilimsel tartışmalara konu oluyordu.Bu araştırmalardan bazıları kendisigibi yalnız çalışan bilim insanlarının çalışmaları, bazıları ise devasabütçelerleyürütülençokgizliprojelerdi.

ÖzellikleColorado'da1899yılındagerçekleştirdiğigizlideneylerbutipçalışmalarınilhamkaynağıoluyordu.Belgrat'takiTeslaMüzesitarafından1978 yılında İngilizce olarak yayınlanan Colorado Springs Notları uzunsüredenberibeklenmekteolanbirkitaptıamaburadadayanıtlanmamışpekçoksoruvardı.

Yazılarının Amerika'da bulunamıyor olması hırsızlık, ajanlık gibikomploteorilerinindahaçoküretilmesinenedenoluyordu.Biliminsanları,Yugoslavya'da basılan Colorado Notları'nda çevrede bulunabilenbelgelerden söz edilmemesini şaşırtıcı buluyorlardı. Deneylerinin önemiancakbölükpörçükyazılarınbirarayagetirilmesiileanlaşılacaktı.

1928yılındaO'Neill, tamamıyla şanseseri olarak, gazetedebir depotarafından ödenmemiş faturaları karşılığında Nikola Tesla'ya ait altıkutunun satışa çıkarılacağı ilanını okuyacaktı. Bu parçaların korunmasıgerektiğini düşünerek mucide gidecek ve kutular üzerinde hak iddiaedebilmekiçinizinisteyecekti.

"Tesla yerinden zıplamıştı" diye anlatıyordu sonradan, "kendi işlerinihalledebileceğikonusundagüvencevermişti...Vebunlarısatınalmaktanyadaherhangibirşeyyapmaktanmenetmiştibeni."

MucitöldüktenkısabirsüresonraO'Neill,SavaKosanoviç'lebağlantı

kurmuş, kutulardansözetmiş, korunmalarıgerektiğinianlatmıştı.AncakKosanoviç'in kutuları alması ve içinde neler olduğunu incelemesikonusunda sonradan hiç bir şey öğrenemeyecekti. "Kutular konusundaendişelenmememgerektiğiyönündesürekliteminediyordubeni."

Yazılarıyla ilgilenen başkaları da vardı. Genç bir Amerikalı savaşmühendisi çözemediği bazı balistik problemler konusunda Tesla'yadanışıyordu. Daha sonradan mucitle ilişkileri daha yakınlaşacak veTesla'nın yazılarını evine götürüp üzerinde çalışma ve daha sonra gerigetirme izni alabilecekti. Bu iş Tesla'nın ölümünden iki hafta öncesinekadarsürecekti.

Tesla, Almanya ve Rusya'dan da çalışma teklifleri almıştı. Mucitöldükten sonra bu mühendis Tesla'nın çalışmalarının düşman elinegeçebileceğiendişesiylehaberalmaservislerinivehükümetgörevlileriniuyaracaktı.

Haber AlmaÖzgürlüğüYasası'nın bana sağladığı olanaklarla federalajanlardanbenimaldığımbilgilerdedeTesla'nınmalvarlığınaneolduğukonusundabirhayliçelişkiliifadelererastlanıyor.Teslaarkasındabinlercesayfayazıbırakmıştı.Amabunlarlaneyapılacağıkonusundabirvasiyetbırakmamıştı. Bunlar o sırada ikisi Amerika'da bulunan kuzenleri veyeğenleritarafındanalınmışlardı.

TuhafbirşekildeFBIbunlarımühürleyerekYabancıMülkleriBürosu'nateslim edecekti. Ancak Tesla bir ABD vatandaşı olduğu için bu durumbirazgaripveçelişkiliydi.BirmahkemebildirisindensonrabunlaryeğeniBüyükelçiKosanoviç'eteslimedilecekti.

Tesla'nın yaşam öyküsünü yazmayı planlayan Sweezey'e de 1963yılındaKosanoviç'ineskiyardımcılarındanbirindenşumektubualacaktı:

"1943 yılında... Tesla öldükten sonraMr. K. hemen YabancıMülkleri

Bürosu'ndan Tesla'nın mülküne, yazılı çalışmalarına el koyma yetkisialacaktı... bunların hepsini toplatacak, paketlettirecek ve 1952 yılındaYugoslavya'yagönderilenedeksaklanacağıdepoyakoydurtacaktı.Tümmasraflar Mr. K. tarafından ödenmişti... Bu zaman zarfında YabancıMülkleri Bürosu'ndan verilen kağıdı (lazım olur düşüncesiyle) hepmuhafazaettim...

"Mr. K.'nin depodaki görevlinin kendisine hükümet tarafındangönderilen kimi görevlilerin bu yazıların mikrofilmlerini çekmek üzeredepoya geldiğini anlattığını belki siz de hatırlarsınız... Yugoslavya'dakimüzedeaçtığımızda kasaları birbirine bağlayanbir dizi kilidin, kiMr.K.bunların düzenlenmesini en sona bırakmıştı, yerlerinin değiştiğinigörecektik. Bu arada Mr. K., Tesla'nın yazılarının başına gelenlerkonusunda endişeleniyordu ve benim de tavsiyemleWashington'da MrEdgar Hoover'la bu konuda görüşecekti. Mr Hoveer FBI'ın bu yazılarlailgilendiğinikesinliklereddedecekti..."

Kosanoviç'in yardımcısı Tesla'nın tüm varını yoğunu anavatanınabağışlamak istediğini yeğenine söylediğini iddia ediyordu. Tesla'nınölümünden hemen sonra FBI ajanı Foxfort ile FBI'ın New York bürosuarasında bir telgraf trafiği başlamıştı. Ölünün bulunmasından bir günsonraajanFoxfortşuraporuhazırlayacaktı:

"Merhum Nikola Tesla'nın araştırma ve deneyleri. Casusluk-Elektrikalanında dünyanın önde gelen bilim insanlarından M. Nikola Tesla, 7Ocak 1943 tarihinde Hotel New Yorker'da ölmüştür. Hayatı süresincetelsiz enerji nakli ve ölüm ışını olarak bilinen konular üzerindearaştırmalarvedeneyleryürütmüştür.X'ten(isimsilinmiş)alınanbilgileredayanarak Tesla'nın deneylerini ve formüllerini içeren yazılarınsaklanmasıyadayabancılarınelinegeçmesininengellenmesiiçinhiçbirönlem alınmamış... ki bu Birleşmiş Milletler'in çalışmaları açısındanistenmeyendurumlaryaratabilir..."(BunakarşınFBI'yaBaşkan

YardımcısıHenryWallacetarafındanhükümetinbukonuile"ivedilikleilgilendiği"bildirilecekti.)

"Sağlığında Tesla'ya yakın olan elektrik mühendislerinden BloyceFitzgerald" diye sözlerine devam ediyordu Foxfort, "Sava Kosanoviç,Kenneth Sweezey ve RCA müzesi ve laboratuvarı sorumlularındanGeorgeClark'a 7Ocak 1943'te otele gidilmesi ve bir çilingir tarafındankasalarınınaçılarakdeğerlibelgelerinalınması tavsiyesindebulunmuş...Sonbiray içerisindeTesla,Fitzgerald'a telsizelektriknaklikonusundakiçalışmalarınıntamamlandığınıvemükemmelleştirildiğinibildirmiş.

"Fitzgerald ayrıca tarafımıza Tesla'nın şu ana kadar hiçbir ülkeninüretemediği bir torpido türü geliştirdiğini de belirtmiştir. Fitzgeraldtasarımın hiçbir ülkeye sunulmadığına inanmaktadır. Tesla, Fitzgerald'abu tasarımların teori, çalışma, formüller ve deneyler halinde belirli biryerde saklandığını anlatmış. Fitzgerald ayrıca Tesla'nın kendisineGovernorClintonOteli'ndeki bir kasada saklanan ve yapımı için on bindolar harcadığı bir modelin bulunduğundan söz ettiğini ve bunun ölümışınıyadatelsizelektriknakliileilgilibirtasarımolduğunainandığınıdabildirmiştir.

"Tesla, eski konuşmalarında Fitzgerald'a çeşitli yerlerde deneylerinedair açıklamaların bulunduğu seksene yakın sandığının olduğunu daanlatmış.

Büro,NewYork'takigörevlilerinbukonudaacilenhareketegeçmesiniönermektedir."

YabancıMülkleriOfisi'neölümündensonraTesla'nınodasınavasiyetinibulmakiçingirdiklerinisöyleyenKosanoviç,Sweezey'nin,kasaaçıldıktansonra yetmiş beşinci yaşdönümü için kendisine gönderilen tebrikleriiçeren bir kitabı, kendisinin de üç fotoğrafını aldığını bildirecekti. HotelNew Yorker'ın yöneticisine ve Kosanoviç'e göre başka hiçbir şeye

dokunulmamıştı. Daha sonra da kasa yeni bir kilitle güvence altınaalınmışveanahtarıdaKosanoviçtarafındanalıkonmuştu.Büro'nunbunanasılizinverebildiğibileayrıbirmerakkonusu.KosanoviçdahasonradanEdisonMadalyası'nınbulunamadığınıbildirecekti.Tesla'nınönemverdiğibazı belgeler şu anda Belgrat'taki müzede koruma altındadır, ancakbunların ne kadar eksiksiz olduğu bilinememektedir. FBI New YorkBürosu Kosanoviç'in gözaltına alınmasına ve kaybolduğu iddia edilenkağıtlarkonusundasorguyaçekilmesiniönermeyekadarişivardıracaktı.Mirasa bakanmahkemeden bir FBI ajanı eşlik etmeksizin hiç kimseninodayagirmemesikararıçıkacaktı.

Yugoslav büyükelçisini sorguya çekme fikrinden hemen vazgeçildi.Kısa bir süre sonra da Washington'dan ilginç bir karar gelecek vekonununYabancıMülkleriBürosutarafındantakipedildiğikabuledilerekFBIiştençekilecekti.

DahasonraSavunaBakanlığıAraştırmaGeliştirmeBölümü'ndegörevlimühendislerden Dr. John Trump, Tesla'nın bilimsel yazılarının niteliğinisaptamaküzeregörevlendirilecekti.Dr.Trumpmucidinsadecesononyılıkapsayan çalışmalarının incelendiğini duyuracaktı. Hatırlanacağı gibi,Tesla'nınbilimselşöhretibusüreiçerisindebirhayliyıpranmıştıveradyo,robot, alternatif akımalanlarındaki iddiaları da yalanlanmak isteniyordu.Dr.TrumpmeşgulbirkimseydiveFBIgibiodabucasuslukişleriilevakitkaybetmekistemiyordu.

"İncelemelerimin sonunda vardığım sonuç" başlığı altında verdiğiraporunda Dr. Trump şöyle diyordu: "Tesla'nın notları arasında ülkeningüvenliğiniilgilendirebilecekniteliktebilimselçalışmalararastlanmamıştır.Bu nedenle mülkünün askeri ya da teknik sebeplerle nezaret altınaalınmasınıngerekliolmadığınıdüşünmekteyim.

"Kayıtlara geçirmeniz için son dönemini kapsayan çalışmalarındanbazıörnekleritarafınızagöndermekteyim.Ancakbu,yüzyılındönümünde

ülkemize yeni bir çığır açan bu bilim insanı ve mucidin küçümsendiğianlamına gelmemelidir. Yalnız hayatının son on beş yılında dahaspekülatif konulara eğilmeyebaşlamış, zaman zaman telsiz enerji naklikonusunda fikir bildirmiş ancak bu konuda da somut çalışmalaryürütmemiştir."

ÇoksonralarımeslektaşlarındanbirineyazdığıbirmektuptaTesla'nınGovernor ClintonOteli'ndeki kutunun içindeki "aygıtla" -muhtemelen buTesla'nın mektuplarını taşıyan postacının hatırladığı kutunun aynısıydı-ilgilişunlarıanlatacaktı:

"Teslakutununiçindegizlibirsilaholduğunuveyetkisiolmayanbirkişitarafından açıldığı takdirde infilak edeceğini söylemiş otel yönetimine.Kutunun açılacağını duyunca hemen orayı terk ettiler. Bana açmayetkisiniverenFBIajanlarıdapekyakınlardabulunmakistemiyorlardı.

İçindeki şey kahverengi bir kağıda sarılmış ve bir telle tutturulmuştu.Biraz tereddüt etmedim değil. Dışarıda güzel bir hava vardı ve ben denedensankidışarıdadeğilimdiyedüşünüyordum."

Paketi eline alacak ve cesaretini toplayıp çakısıyla teli kesecekti.Paketiniçindepirinçkaplıiyicecilalanmışbirsandıkvardı.Birmenteşeyidahasökebilecekkadarcesarettoplamasıgerekiyorduşimdi.

Sandığın içinde yüzyılın başından beri laboratuvarlarda kullanılmaktaolanbirdirençkutusuvardı!

Acaba Tesla'nın otel personelini ve yönetimini bu şekilde korkutmakiçin ne gibi bir nedeni vardı? Belki de otel faturalarının arkasındanödenmesineoderecealışmıştıki(otellerinkendisinikonuketmektenonurduyduklarına ve bu nedenle fatura göndermediklerine inanıyordu)GovernorClintonyönetimi kendisinden400dolar talepedincekendisinihakareteuğramışhissetmişti.

FBITesladosyasını1943'dekapatmıştıamadosyasonsuzadekkapalıkalacağa hiç benzemiyordu. Nitekim 1957 yılında bir araştırmacı,gazetelerde"uçantabaklarvegezegenlerarasışeyler"gördükleriniiddiaettiklerinden ve mucidin adını ve ününü sömürdüklerinden yakınacaktı.Bazıları Tesla'nın mühendislerinin mucidin ölümünden sonra bir 'Teslaseti'ni tamamladıklarını ve 1950'den beri gezegenler arası iletişimegeçtiklerini,uzaygemileriyleyakın

ilişkiler içinde olduklarını iddia ediyorlardı. FBI bir kez dahayapılabilecekbirşeyolmadığınakararverecekvedosyayıkapatacaktı.

Sweezey zaten baştan beri bu "gizli silah" masallarına inanmıyordu.Bir röportajdaşunlarısöylemişti: "Teslabirmünzevi idivehayatınınsonyıllarındagizemlikonularüzerindekonuşmaktançokzevkalıyordu.Onunfikirleri üzerindenonlarcaefsaneyaratıldığınaamaolayagününşartlarıışığındahiçbakılmadığınainanıyorum."

Hayatının son yirmi yılında mucide oldukça yakın olduğunuanlatıyordu:"Tesla'nındehasıyüzyılındönümündenonikiyılkadarönceparlamaya başlamış ama kendisi geleceği müjdeleyen fikirlerini pratiğegeçirecekimkanahiçbirzamankavuşamamıştı."

Belkideama1945ile1947yıllarıarasındaOhio'dakiHavacılıkServisiile Washington'daki Askeri Servis ve Nikola Tesla'nın dosyalarınınsaklandığıYabancıMülkleriBürosuarasındailgiçekicibirmektupvebilgialışverişininyaşandığıdabirgerçekti.

21 Ağustos 1945 tarihinde Havacılık Servisi Washington'daki AskeriServisten er Bloyce Fitzgerald'ın Yabancı Mülkleri Bürosu'na giderek"düşmanınelinegeçmesitehlikeliolabilecekbelgeleriayıklaması"içinizinistemişti.

4Eylül1945tarihindeEkipmanLaboratuvarısorumlusuAlbayHolliday,

Fitzgerald'dan "Ulusal savunma projeleri ile eşgüdümlü kullanılmak"amacıyla Dr. Trump'ın örnek olarak gönderdiği araştırmaların tümkopyalarını isteyecekti. Bunlar makul bir zaman içerisinde gerigönderileceklerdi.

Bu askeri servislerin ve FBI'ın Tesla'nın çalışmaları için Büro'ya sonbaşvurulan olacaktı. Albay Holliday'e kopyaların gerekli yerlereulaştırıldığı ve istenildiği şekilde değerlendirildiği bildirilecek ve gerigönderilmesi istenecekti. Ama dosyalar hiçbir zaman gerigönderilmeyecekti.

Bunlar asıl kopyalardı. Ne Yabancı Mülkleri Bürosu'nda, ne askeriservislerde, ne de federal arşivlerde bu dosyaların sayısı ve içeriklerikonusundatekbirbilgiyedahirastlanamayacaktıdahasonra.

YıllarboyuncaTesla'nınpatentlerialınmamışbu icatyadafikirlerinin,sadece ABD Hava Kuvvetleri'nin değil, Rusya'nın ve özel silahşirketlerinin de eline geçtiğine dair dedikodular üzerinde konuşuldu. Ensonunda ışınsilahları ile ilgilenenüniversite laboratuvarlarıda işin içinegireceklerdi.

Yabancı Mülkleri Bürosu Tesla'nın çalışmaları ile olan ilişkileriniaçıklamakta yıllar yılı büyük zorluklar yaşayacaktı. 1948 ile 1978 yıllarıarasındaaraştırmacılaraçeşitliyanıtlarverilecektibukonuda:

"NikolaTesla'yaaiteşyalarınaraştırılmasısonucundadışarıverilenyada halen büronun yetkisi altında olan bir parçaya dair hiçbir kayıtarastlanmamıştır...

"Bubüro...NikolaTesla'yaaithiçbireşyayı...nezaretialtınaalmamıştır...

"Tesla'yaaityazılargözetimimizaltındayken...

"1943yılındaTesla'yaaitbelgelerbüromuzcamühürlenmiştir...

"Belgelerinfotostatikkopyalarımühüraltındaalınmıştır..."vs.

Tesla'nın birçok çalışmasını içeren yazıları 1952 yılında Amerika'danYugoslavya'yadoğruyolaçıkacaktı.Vearşivgörevlisinindebelirttiğigibi,önemsizolanlarıdışında,Tesla'nıntümçalışmalarıSırpçaveHırvatça'yaçevrilecekti.

Miras

Tesla'nın araştırma notlarına ve yazılarına ulaşmak Batılı biliminsanları içingüçleştiysedebudurum, tabiikiTesla tarzıaraştırmalarınbittiği anlamınagelmiyordu.Tam tersinebubelirsizliğin yarattığıgizemlihava pek çok araştırmacıyı mucidin deneylerini tekrarlamayayöneltiyordu. Ve tutkularının çerçevesinin genişliği eninde sonundabaşarılıbirsonucaulaşılmasınıolanaklıkılıyordu.AmaTesla'nınizindenyürüyenlere verdiği en büyük ilham yine kendi hayatı olmuştu. Mucidehayranlık besleyenAlmanbir yazarın da belirttiği gibi: "Tesla, geleceğedair kehanetlerde bulunabilmek için bilimin sınırlarını hiçesayan...yıldızlarauzanmayaçalışanmodernbirPrometheus"idi.

Tesla'dan ilham alan çalışmaların bir özetini vermek bu kitabınsınırlarını fazlasıyla aşar. Ama yine de bunlara değinmeden hayatınınanlatılmasının eksik kalacağını düşündük. Kayıtlar, tahmin edileceğiüzere, karmaşık ve tamamlanmamış olacaktır; buna karşın etkileyiciliolmaktankesinlikleuzakdeğildir.

Tesla'nın küresel yıldırım ile ilgili deneylerindenbaşlayalım:ColoradoSprings'dekiaraştırmalarındayıldırımtopunailkşahitoluşundabununneişe yarayabileceğini tahmin edememişti; onun için bu baş belasındanbaşka bir şey değildi ama bir açıklamayı da hak ediyordu. Böyleceyıldırım toplarının yapılarını incelemeye başlayacak ve yapay küreselyıldırımlarüretebilmeyibaşaracaktı.İlginçolanımodernlaboratuvarlardaonunürettiği yıldırım topları kadarmükemmel küreselliğe sahip olanları

birdahaüretilemeyecekti.Pekibusorunuilgiçekicikılanşeynedir?Tabiiki en başta bilinemez oluşu. Ama ikinci neden uluslar arası nükleerfüzyon -muhtemelen tarihteki en güçlü enerji kaynağı- elde etmeyarışında önemli ipuçları içermesidir. Bu konuda çalışan biliminsanlarından bazıları ünlü Rus fizikçi Peter Kapitza, SRI Internationalradyo fizik laboratuvarından Lambert Dolphin, Brigham YoungÜniversitesi'ndenRobertBassveRobertGolka'dır.

Wendover Utah'daki ABD Hava Kuvvetleri Araştırma Sahası'nın enbüyük hangarından zaman zaman Golka elektriği olarak anılan çokparlak ışıklaryayılır çevreye.BuradaçoksıkıgüvenlikönlemlerialtındaHiroşima'yaatılanatombombasınıtaşıyacakolanEnolaGayadlıuçağındonanımıtamamlanacaktı.

Golka, Yugoslavya'daki Tesla müzesini yayınlanmamış notlarınıincelemek amacıyla iki kez ziyaret edecek ve hangarında Tesla'nınmanyetikvericisiüzerineyoğunbiraraştırmayürütecekti.

"Tesla o zamanlar kurduğu donanımla bizim bugün olduğumuzdandaha ileri bir noktadaydı" diyor Golka. "Veriler kaybolmuş. Bunu nasılbaşarabildiğini bilemiyoruz. Bazılarını günlüklerinde not almış amaçoğunukafasınıniçindesaklamış."

Golka "Tesla Projesi" kapsamında 22 milyon volta kadar enerjiboşaltabilen bir manyetik verici üretebilecekti; bu, ustanın ColoradoSprings'teürettiğininikimisliydi.

Yıldırım topunun füzyon araştırmaları ile kesiştiği nokta sıkıştırılmışplazma problemiydi. Deneysel füzyon çalışmalarının çoğunda izotopikhidrojen gazları helyum çekirdeği oluşana kadar hızlandırılıyor veısıtılıyor, serbest kalıyor vebu süreçtede yüksekmiktardaenerji açığaçıkıyordu. Bu işlem sırasında hidrojen yüksek oranda kinetik ve termalenerji ileyüklenirkentamanlamıylaplazmagörünümünüalanmaddesel

bir hale dönüşüyordu. Füzyon oluşmadan önce ise plazmanın kontrolaltında tutulmasına, bir çeşit elektromanyetik "şişe" içine alınmasınaçalışılıyordu.

En güçlü geometrik şekil küre olduğundan, Golka, hareketli kitleninzapt edilmesi için en uygun ortamın küresel yıldırım olduğunudüşünüyordu.Yıldırımtopunu"birgreyfurtbüyüklüğündeçeşitlirenklerleparıldayanveiçiçegeçmişpozitifvenegatifalternatifyüklütabakalarıylabir soğanı andıran bir oluşum" olarak tanımlıyordu. Binaların içindenzıplayarak geçebilir, suyun içine girip onu kaynatabilirdi. Ve bazen de,Utah'da olduğu gibi, en gelişmiş elektronik ekipmanları havayauçurabilirdi. 1978 yazında, CO-2 lazer ışınlarının kullanılması ile ensonundaküreselyıldırımınbirtüreviolduğunainandığı"boncuk"yıldırımıyaratabilmeyibaşarmışveardardafotoğraflarınıçekmişti.

DahasonraABDEnerjiDepartmanı'ndan,beşlazerışınıileüreteceğitermonükleer füzyonun uygulamaya konmasında kullanacağı pirosferadınıverdiğibiraygıtiçinprojedesteğitalepedecekti."AteştopuFüzyonReaktörü"ndesadeceradyoaktifolmayanhelyumüretilecekvebirmilyardereceninüzerindeısılaraulaşılabilecekti.

Ayrıca Hava Kuvvetleri'ne yine Tesla'nın fikirlerinden biri ile -bir türyüklü parçacık ışını- başvuracaktı. Bu model de lazer teknolojisikullanılacak şekilde tasarlanmıştı. Bu ışınların menzilinin 6 bin mileulaşabileceğine ve ICBM-tipi füzeleri havada yok edebileceğineinanıyordu. Kendi birleşik bobinlerinin üç katı büyüklüğünde bir Teslabobini ile 200 milyon volt elektrik enerjisi elde edilebileceğinidüşünüyordu.

Ama o da Tesla gibi yalnız çalışmanın sorunlarını yaşamayabaşlayacaktı. "Kuruluşlar içinçalışmayabaşladığımdaçevremeduvarlarörülüyor"diyordu.

Çalışması gelişmiş donanımla ulaşabileceği noktanın sınırınadayanmıştı ve yüksek miktarlarda yatırıma ihtiyaç duyuyordu. Nükleerfüzyon yarışındaki rakipleri yüksek bütçeli özel kuruluşlar ve devletdestekli üniversitelerdi, ki bu sonuncuların bütçelerinde kısıtlanmayagidildiğidahioluyordu.Onlardalazerteknolojisiilehaşırneşirolmuşlardı.Gerçi Golka kendi kullandığı teknolojinin özel ve eşsiz olduğunu önesürüyordu.Tesla'nınküreselyıldırımçalışmalarıüzerineeğilen tekbiliminsanıGolkadeğildiamabukonuyakendisiniençokadayanlararasındaşüphesizilkonunadınıanmakgerekir.

Manyetizma vemaddenin çok düşük ısılarda davranışı konularındakiçalışmalarıile1978NobelFizikÖdülü'nelayıkgörülenlerdenbiriolmayahak kazanan Rus Kapitza da çalışmalarında Tesla'nın katkısınıyadsımayanlardan."Çokyüksekfrekanslardatitreşimlerinyaratılmasıvebunların doğru akım elektrik enerjisine dönüştürülmesi elektrik enerjisinaklinde karşılaşılan problemlere olası çözümler sunuyor" diyordu. "Bunakil elbette halen kullanılmakta olanlarla benzerlikler sergileyecektir,ancakbudefadalgayolununkullanılmasıyerineancakçokdüşükdalgaboylarındasapmayaptığı bilinenyüksek yönelimli ışınlar kullanılacaktır.Bu tip bir mekanizma kurulması fikri ilk olarak yıllar önce N. Tesla'nınaklına gelmişti. Ancak prensipte olanaklı olsa da, gerekli tertibatınkurulmasıiçinyüksekmühendislikbilgisinevebubilgininuygulamalarınagerek vardı. Bu ise ancak diğer enerji nakil sistemlerinin bugünküuygulamasıyla mümkün olabilecekti. Bu sayede enerji naklinde yeniihtiyaçlara,örneğinuydularaenerjinakledilebilmesinecevapverecekyenibirsistemkurulabilecektir."

UzayçağınaöndegirmeyarışısürerkentelsizenerjinaklikonusundaABD de geri kalmak istemeyecekti elbette. California'nın Barstow Çölüyakınlarındaki jet motor laboratuvarlarında mikro dalga enerji naklikonusunda çalışmakta olan Richaıd Dickinson da Tesla'nın çalışma vekehanetlerinden ilham alanlardan birisiydi. Gerçekten de uydularda

güneşenerjisiileeldeedilenelektrikenerjisininmikrodalgatransferyoluile dünyaya nakledilmesi fikri ancak büyük ustaya ithaf edilebilecek birromantizm,cesaretvemaliyükiçeriyor.

Raytheon Company'den William C. Brown da mikro dalgateknolojisinde kullanılan rektenayı geliştirirken Tesla'nın öncülüğünüyaptığıradyoyayınlarıvetelsizenerjinaklinderadyodalgalarıylaelektrikgöndermefikrindenyararlanmıştı.

Teorik olarakNewYork büyüklüğündebir şehir, dünyanın çevresindedünya ile eşzamanlı olarak dönen bir uydunun 22.300mil yüksekliktensağlayacağı beş milyon wattlık elektrik enerjisi ile bir kış gününügeçirebilir.Ancakpratikolarakbuuydularıninşasımilyarlarcadolaramalolacak ve savaş zamanlarında düşman uydularının saldırılarına açıkolacaktır.

Tesla'nınWardenclyffe'deki laboratuvarına oldukça yakın bir bölgedekurulanBrookhavenUlusalLaboratuvarıdayüksekenerjiçalışmaları ilemucidin atölyesinde gerçekleştirilen çalışmalar arasında yakınlıkgörmektedir. 1976 yılında düzenlenen bir törenle Tesla anılmış,YugoslavyahükümetideWardenclyffelaboratuvarınayerleştirilmeküzerebirplaketgöndermişti.

Hidroelektrik enerjisi üretimi konusundabir hayli zenginolanKanadadaTesla'nın çalışma ve fikirleri ile yakından ilgilenen ülkelerden biriydi.Tesla'nın enerji nakli projesi -hayata geçirebildiği takdirde- elektrikulaştırılamayanbölgeleriçintamanlamıylabirnimetolacaktı.

Amagerçektenişeyarayacakmıydıbuproje?Kanada'daMinesota'daveyakınbirtarihteGüneyKaliforniya'datopraktantelsizenerjinakledilenbirkaç projeye işlerlik kazandırılmış ve Tesla'nın sistemi uygulanarakgerekli bölgelere enerji nakledilebilmesi sağlanmıştır. ABD EnerjiDepartmanı'naTesla'nınsisteminedayalıprojelereödenekayrılmasıiçin

sıksıkbaşvurulardabulunulmaktadır.

AncaksisteminTesla tarafındanhayatageçirilipgeçirilemediğinedairhiçbir kanıt bulunmamaktadır elimizde. Tesla'ya göre, toprak, değerleriözenle belirlenmiş dalga boyları ile sabit bir dalga konumu yaratmaküzereyüklenmeliydi.Tesla, yayılmayolununbir çemberinçapınauygunilerlediğine inanmaktaydı.Ama1899yılındanberikaydedilengelişmelergösteriyor ki yayılma yolu bir çap boyunca değil çap ile küresel yüzeyarasındakieliptikbiryolutakipederekyayılmaktadır.

Dalgayayılımınınanaözelliklerindenbiridedalgasabitkaldığısüreceherhangibirenerjinakliolmadığıdır;enerjiyalnızcaharekethalindeolanbir bileşkenle birlikte nakledilebilmektedir. Sınır tabaka yayılımı, yani ikifarklıkitlenin(toprakilegökgibi)sınırındakayıpsızdalgayayılımbiçimi,fikri uygulanabilirliğini korumaktadır. Bununla birlikte sınır düzleminindüzgün ve dalgaların da düzgün bir şekilde harekete geçirilmiş olmasıgerekmektedir. Tesla'nın uyguladığı frekanslarda yayıcı ekipmanındevasa bir yapıda olması gerekiyordu. Colorado Springs'de çekilmişfotoğraflardan anlaşılmaktadır ki kullanmakta olduğu cihazlar bu tipdalgalarınyayılmasıiçinuygunyapıdadeğillerdi.

Tesla, muhtemelen Colorado Springs'de doğuya doğru kendisindenuzaklaşanvegöstergelerindeuçetkileryaratanyıldırımfırtınasıhakkındadayanılmıştı.

Bu durumu hareket halindeki yıldırım fırtınasının toprakta durağandalgalanmalar yaratması olarak yorumlamıştı. Bugün istasyonunundoğusundayeralandağlarınyüzeyininyarattığıyenidenyayılmaetkisiilebu duruma şahit olduğuna inanılmaktadır. Bu olayın göstergeleriüzerindekietkisiaynışekildeolacaktı.

Tesla'nın çalışmaları hakkında dolaşan söylentiler arasında en ilgiçekiciolanlarındanbirideRusya'nınmucidinhavadurumukontrolüfikrini

uygulayarak istediği hava şartlarını yaratabilmesi, jetlerin havaboşluklarınadüşmesinenedenolmasıvs.vardı.GerçektendeTeslahavadurumunun kontrolü hakkında pek çok teori atmıştı ortaya ama hiçbirdeneygerçekleştirememişti.

Örneğin radyo kontrollü özel yapım füzelerin kasırgalar yaratmak ve"özel bir tip yıldırım" kullanılması ile yağmurların tetiklenebileceğindenbahsetmişti. Bu konuda uzun matematiksel formüller geliştirmekten degerikalmamıştı.

Mucidin fikirlerinin modern bilim üzerinde yarattığı etki ise daha çokhava durumunun değiştirilmesinden öte kavramlarda yoğunlaşıyor.StanfordÜniversitesiRadyoBilimiLaboratuvar'ındanDr.RobertHelliwellveJohnKatsufrakisAntartika'dakurulan20km'likbirantenve5kHz'likbir verici iledünyanınmanyetosferinin yüksekenerji yüklüparçacıklarınatmosfere taşması sağlanacak şekilde modüle edilebileceğini vesinyallerin kesilerek ya da etkinleştirilerek enerji akışının kontroledilebileceğinibulmuşlardı.

Peki, Tesla'nın öldürücü/parçalayıcı ışınları hakkında nelersöylenebilir?Bu fikirbirgerçeklikpayı taşıyormuydu?EğersöylentilerekulakasarveABDHavaKuvvetleriaraştırmaekibininbufikirleriüzerindedurmayadeğerbulduğunave"ProjeNick"adında'top-secret'birçalışmayürüttüklerine inanırsak, Tesla'nın bu konudaki yazılarının yok olupgitmediğineveözenlekorunduklarınadainanmamızgerekecek.

Yirmi yıl boyunca Tesla'nın çalışmaları ve yıldırım topu araştırmalarıüzerine çalışmış ve şimdi SRİ International Radyo Fizik Laboratuvarıasistan direktörü olan Lambert Dolphin de bu konuda Dr. Trump'ın veSweezey'nindeğerlendirmelerine katılmakta.Hem fizik, hemdeelektrikmühendisliğialanındakibilgidağarcığının1930'lardanbuyanainanılmazbirşekildegeliştiğineişaretediyor.

"KütüphanelerdeTesla'nınzamanındanberiteorilerinvedeneylerinneşekilde geliştiğini görebilirsiniz. Elektrik, manyetizma, elektromanyetikteori ve radyo iletişimi konularındakimatematiksel vepratik anlayışımız1950'lerdenberi,hattabelkide1970'lerdenberidemeliyim,çokbüyükbirdeğişimgeçirdi.Tesla'nın lazerler yadayüksekenerji yüklüparçacıklarile ultra-yüksek voltaj fenomeni konusunda geleceği gördüğünü kabuledebiliriz.Bugünancakbilimgeliştikçehayatınınsondönemlerindekisıradışıiddialarınıdeğerlendirebiliyoruz."

GerçektendeelimizdeTesla'nınlazeriöngörebildiğinedairyeterlikanıtyok."Tele-güçışınları"kavramınınyüksekenerjiyüklüparçacıklarla ilgiliçağrışımlar içerdiğini söyleyebiliriz. Dolphin'e göre Tesla'nın bunu nasıluygulamayageçirdiğinibilemiyoruz,ancakgörünenokiTesla'nınkendiside bunların havadaki atomlar ve moleküller tarafından ne dereceemilebildiğinin ya da yayılabildiğinin farkında değildi. "Ne olursa olsun,Tesla'nın niyetini tam olarak anlayabilseydik bile, günümüz bilimiçerçevesinde bunları uygulamaya geçiremezdik, zira çalışmaları büyükbirgizlilikiçindekorunuyor"diyorDolphin.

Bununla birlikte Tesla'nın yüklü parçacıkları hızlandırmak için yüksekvoltajlar kullanması bugün de fizikçilerin temel araştırma konularındanbirinioluşturuyor."Bualanda"diyeekliyorDolphin,"moderndoğrusalvedairesel nükleer hızlandırıcıları öngörebildiğim söyleyebiliriz. Bu tipmakineler bugün Tesla'nın elde edebildiği en yüksek voltajların bin katıbüyüklükteelektronvoltileçalıştırılmaktadır.

"Manyetik vericilerinin olağanüstü olduğundan eminim... Muhtemelenbizim bugün plazmalar dediğimiz ilginç arklar ve kıvılcımlarüretebilmekteydi.

Plazmalarınmuhafazaedilmesikonusumodernfiziğingenişbiralanınıoluşturuyor.Örneğin...küçükbirkütleninbüyükbirtitizliklekontroledilenplazmalar ile uçsuz bucaksız elektrik enerjilerine dönüştürülmesi

konusunda birçok araştırma yapılmakta." Ve sözlerini Tesla'nınkeşiflerinin ve icatlarının dahiyane ve zamanının ötesinde olduğunusöyleyerekbitiriyor.

Bu kitap baskıya girerken Pentagon "uzay gemileri" tarafındanateşlenecek lazer ve parçacık-ışını toplan üzerinde yeni bir silahlıkuvvetler teknolojisi geliştirme çalışmalarına başlamaktaydı.Tesla'nınkilere benzer bir bilimkurgu dili ile Savunma Bakanlığı'nasunulanbir raporda,böylebirsilahıngeliştirildiğiaçıkçabelirtilmesede,parçacıkışınları"yönlendirilmişyıldırımlar"ilekarşılaştırılıyor.

Işınsilahları teknolojisindebugünvarılmışolannoktakonusunda fikiryürütmekbirhaylizor,ziraaraştırmaçalışmalarıbüyükbirgizlilik içindeyürütülüyor.Buaradadiğerülkelerinbukonudayürüttüğüçalışmalardafederal ajanlar tarafından dikkatle izleniyor. 1947'de Askeri İstihbaratServisi'ninTesla'nınçalışmalarıüzerindeyürüttüğüfikirgibi,bukonunun"hayatibirönemtaşıdığı"düşünülüyor.

Hayatının son yıllarında bir laboratuvara sahip olma şansındanmahrum kaldığı için Tesla fikirlerini uygulayabilecek bir ortam dayaratamamıştıkendisine.Amakabuletmekgerekirki,bizimbugünUzayÇağısilahlarıve teknolojisiadınıverdiğimizkonuyuoyarımyüzyılöncetanımlamaya başlamıştı. Ve bir pasifist olan Tesla, bu teknolojiningezegenler arası savaşlarda değil, varlıklarından emin olduğu uzaydakikomşularımızlailetişimkurmakiçinkullanılacağınıumutediyordu.

-SON-