terug naar de bron jaarverslag 2017 · 2018-04-09 · hoofdstuk 2: terug naar de bron resultaten op...

Terug naar de bron

Jaarverslag 2017

Deze PDF is een print- en milieuvriendelijke versie van het jaarverslag en bevat daarom geen foto’s, maar enkel tekst en belangrijke grafieken en infographics in zwart-wit.

Wilt u het volledige jaarverslag bekijken? Ga dan naar http://2017.vitensjaarverslag.nlTip: print het jaarverslag dubbelzijdig.

Hoofdstuk 1: Algemeen1.1 Voorwoord 21.2 Profiel Vitens 31.3 Bestuursverklaring 41.4 Trends, ontwikkelingen en stakeholderverwachtingen 41.5 In gesprek met onze stakeholders 91.6 Maatschappelijke thema’s 121.7 Strategie 2015-2017 161.8 Vooruitblik op 2018-2020 171.9 Corporate governance 181.10 Risicomanagement 181.11 Bericht Raad van Commissarissen 241.12 Bericht van de ondernemingsraad 281.13 Geïntegreerd jaarverslag 291.14 Begrippen en rapportagedefinities 301.15 GRI-index 321.16 Assurance-rapportage 35

Hoofdstuk 2: Terug naar de bronResultaten op materiële thema’s

2.1 24/7 rekenen op drinkwater uit de kraan 392.2 Drinkwater van topkwaliteit 412.3 Uitstekende service voor onze klant 412.4 Bronnen beschermen 422.5 Drinkwater en politiek 442.6 Duurzaam en circulair ondernemen 452.7 We versterken het imago van kraanwater 462.8 Onze mensen 472.9 Integriteit 49

Hoofdstuk 3: Financiële resultaten3.1 Kerncijfers 513.2 Toelichting op de resultaten 513.3 Geconsolideerde resultaten 533.4 Geconsolideerde jaarrekening 543.5 Geconsolideerde winsten verliesrekening en overig totaalresultaat 543.6 Geconsolideerd kasstroomoverzicht 553.7 Geconsolideerd mutatieoverzicht eigen vermogen 56 3.8 Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening 563.9 Toelichting op de geconsolideerde balans 63

3.10 Toelichting op de geconsolideerde winsten verliesrekening 69 3.11 Toelichting op het geconsolideerde kasstroomoverzicht 71 3.12 Overige toelichting op de geconsolideerde jaarrekening 723.13 Enkelvoudige jaarrekening 76 3.14 Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening 763.15 Overige gegevens 793.16 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 803.17 Overzicht uitstaande aandelen 84

2017.vitensjaarverslag.nl - 1. Algemeen - Pagina 2

1. Algemeen

1.1 VoorwoordTerug naar de bronWe kijken terug op een jaar waarin Vitens opnieuw belangrijke stappen heeft gezet. We boekten vooruitgang op het gebied van innovatie, klantbeleving en maatschappelijke betrokkenheid.

Klanttevredenheid staat al enkele jaren centraal en daarom hebben we geïnvesteerd in ons klantcontactcentrum en onze online communicatiekanalen. En een belangrijk deel van ons leidingnet in Friesland is in 2017 voorzien van sensoren die realtime informatie leveren over het water dat ‘onderweg’ is. Deze combinatie stelt ons in staat verstoringen in ons leidingnet sneller te signaleren en te verhelpen, maar ook om onze klanten vervolgens sneller en completer te informeren; een voorbeeld dat goed illustreert hoe wij werken aan onze dienstverlening en klanttevredenheid. Het 24/7 leveren van topkwaliteit drinkwater is onze primaire taak, maar tegelijkertijd innoveren we om onze klanten nog beter van dienst te zijn. En we zetten ons op maatschappelijk vlak in voor onze klanten.

Water is een primaire levensbehoefte; wij vinden dat water voor iedereen betaalbaar moet zijn. Daarom maakten wij de afgelopen jaren ook bezwaar tegen precarioheffing door gemeenten en pleitten wij voor afschaffing van deze belasting op drinkwaterleidingen. Wij waren verheugd dat de Tweede Kamer juli 2017 instemde met afschaffing van deze belasting en gemeenten heeft verboden om precario te heffen over onder meer ons leidingnet. Dat besluit draagt bij aan het zo laag mogelijk houden van de maandrekening van onze klanten. Al deze successen komen bestuurlijk voor rekening van Lieve Declercq en Wolter Odding, die wij per 1 september 2017 hebben opgevolgd als directie.

Mooie resultaten, maar er blijft genoeg werk te doen. Bij haar afscheid wees Lieve Declercq op de noodzaak van het maken van stevigere afspraken om onze doelen te halen – zowel intern met elkaar als met de ketenpartners en belangrijke stakeholders in onze waterwingebieden en in de politieke arena.

Het zijn voorbeelden van samenwerking die ook een belangrijke rol spelen in – en onderdeel zijn van – onze strategie voor 2018–2020 Samen in beweging voor mens en leefomgeving. In 2017 hebben we deze strategie samen met vertegenwoordigers uit alle geledingen van ons bedrijf opgesteld. Deze strategie positioneert Vitens als een maatschappelijk betrokken onderneming die meer dan voorheen naar onze klanten en naar onze bronnen kijkt. Daarnaast werken we intensiever samen met maatschappelijke partners om winning, transport en levering optimaal te houden.

Vier thema’s krijgen expliciet onze aandacht de komende jaren: schonere waterwingebieden, een betrokken personeelsbeleid, een optimale bediening van onze 5,7 miljoen klanten en het waarborgen van continuïteit in het proces van winnen, zuiveren en leveren van betaalbaar drinkwater: onze kerntaak.

Schonere waterwingebiedenVitens werkt aan een duurzame inzet van de bronnen in de waterwingebieden en aan de infrastructuur. Zodat er water van topkwaliteit uit de kraan komt en blijft komen. Maar we moeten de komende jaren nog nadrukkelijker terug naar de bron – letterlijk: meer werk maken van een schone leefomgeving en het beschermen van onze drinkwaterbronnen. De honderdtien waterwingebieden waar we nu actief zijn, kampen met toenemende vervuiling van het grondwater. Met name nitraat, afkomstig uit de landbouw, zorgt ervoor dat er meer zuiveringshandelingen op het gewonnen water nodig zijn opdat we topkwaliteit drinkwater kunnen blijven garanderen.

Ook chemicaliën uit medicijnresten, die via het riool in oppervlakte- en grondwater terechtkomen, zorgen voor toenemende vervuiling. We moeten samen met de veroorzakers in onze grondwaterbeschermingsgebieden tot duurzame afspraken komen over het stoppen en voorkomen van verdere verontreiniging.

In het regeerakkoord van Rutte III is in 2017 geld beschikbaar gekomen voor investeringen in waterzuiveringsinstallaties, vooral ook met het oog op zorgen rondom schadelijke stoffen. Goed nieuws, al blijft ons mantra: ‘wat er niet inkomt, hoeft er ook niet uit’ – een schone taak voor ons allemaal.

Een andere verandering in de leefomgeving die om snelle actie vraagt is de toenemende drukte in de ondergrond. Uit het milieueffectrapport Structuurvisie ondergrond (STRONG) bleek eind 2016 dat steeds meer producenten van geothermie forse delen van de Nederlandse ondergrond willen gebruiken. Wij zullen onze claims over de maatschappelijke noodzaak aan beschermde grondwatervoorraden steviger moeten laten gelden. Daarbij willen we duurzame afspraken maken met nieuwe marktpartijen. Alleen dan kan energiewinning naast watervoorziening de ruimte krijgen.

PersoneelsbeleidWe hebben te maken met veranderingen op de arbeidsmarkt en in de manier waarop we werken, voornamelijk gedreven door technologie. Onze afdelingen brachten daarom het afgelopen jaar in kaart wat deze ontwikkelingen gaan betekenen voor onze bezetting op de lange termijn. Daarbij hebben ze de gevolgen van veranderingen in het werk door bijvoorbeeld digitalisering meegenomen, maar ook de uitstroom van collega’s vanwege pensionering.

Een van de gevolgen hiervan is dat we intern behoefte hebben aan het leren van nieuwe vaardigheden. De veranderingsslag in het kader van informatisering en robotisering is voor werknemers – via om-, heren bijscholing – dan ook ingezet. Maar

2017.vitensjaarverslag.nl - 1.1 Voorwoord - Pagina 3

belangrijker nog: we willen investeren in ontwikkeling van onze mensen en ze vooral stimuleren om zelf verantwoordelijkheid te nemen voor hun werkgeluk. Wij vinden het een voorwaarde dat mensen op een gezonde en veilige manier kunnen werken; de werkomgeving moet daarbij niet alleen veilig, maar ook plezierig en uitdagend zijn. Onder de noemer Vitenser sterk in je werk willen we dat onze mensen bevlogen zijn, goed in hun vel zitten en daardoor het verschil maken voor ons product en onze klanten. En dat ze daardoor duurzaam inzetbaar zijn.

Helaas bleef het ziekteverzuim in 2017 relatief hoog; de bescheiden, maar consequente stijging over de jaren heen – deels ingegeven door vergrijzing van het personeelsbestand – hebben we nog niet kunnen keren. Het omlaag brengen van het verzuim is een van onze speerpunten. We trappen 2018 dan ook af met een Vitens-brede gezondheidscheck en zullen per afdeling de oorzaken van verzuim nader in kaart brengen.

Optimale klantbediening Customer Excellence is voor Vitens dagelijkse kost – maar ook daar kunnen we onszelf nog verder verbeteren. Investeringen in onze communicatie, zoals via de kanalen WhatsApp of Live Chat en langere openingstijden van het klantcontactcentrum, zorgen voor een toegankelijker en alerter Vitens. Onze klanten verwachten dat ook steeds meer van ons. We maken inmiddels gebruik van een veelheid aan kanalen en scoorden in 2017 hoog op klanttevredenheid (7,8). We zijn dus goed op weg, maar willen verder verbeteren. Ook zetten we de komende jaren in op het verkorten van onze interne responstijd. Dat wil zeggen dat we door een slimme, door data gedreven, infrastructuur verstoringen sneller kunnen detecteren en verhelpen.

Daarnaast zal analyse van verkregen intelligente data van sensoren, zoals uit ons leidingnet in Friesland, ons waardevolle informatie en inzichten verschaffen en bijdragen aan het optimaliseren van onze bedrijfsvoering. Technologie wordt zo steeds meer onze belangrijkste bron van informatie, het levert inzichten op uiteenlopende vakgebieden, blijft overzichtelijk en stelt ons in staat om proactief te sturen op kwaliteit en kwantiteit van het drinkwater en op een voortreffelijk productie- en leveringsproces: in één keer goed en op tijd.

Continuïteit in het procesDe continuïteit van onze primaire processen – het winnen, zuiveren en leveren van kraanwater van de hoogst mogelijke kwaliteit – is ook het afgelopen jaar gewaarborgd gebleven door de inzet van al onze collega’s. Dat te handhaven, is onze belangrijkste missie. Ons drinkwater moet betrouwbaar, betaalbaar en 24/7 beschikbaar zijn en blijven.

SamenwerkingTot slot. De geschetste opgaven vragen om meer samenwerking. In 2017 zijn tal van samenwerkingen gestart of succesvol voortgezet. Binnen het verband van onze branchevereniging VEWIN werken we samen met de sector om het belang van

drinkwater in de verschillende dossiers zoals de Structuurvisie Ondergrond (STRONG), waterkwaliteit en de evaluatie van de Drinkwaterwet zo goed mogelijk te behartigen.Technologische bedrijven helpen ons met innovaties bij productie en distributie en onze bedrijfsvoering en samen met landbouworganisaties en natuurverenigingen stellen we onze waterwingebieden veilig. Met AquaMinerals, de voormalige Reststoffenunie, maken we ons productieproces zo circulair mogelijk; in 2017 was het hergebruik van afvalstoffen uit waterwinning voor het eerst rendabel. We zijn begonnen met het uitgeven van ‘grondstoffenpaspoorten’ voor gebruikte materialen, zodat we die later probleemloos opnieuw kunnen gebruiken of recyclen, omdat we weten ‘wat erin zit’. En we startten vorig jaar samen met Eneco een eigen zonnepark: 1.764 panelen voorzien een deel van onze productiefaciliteit Engelse Werk in Zwolle van energie. We streven ernaar op korte termijn minstens vijf van dergelijke parken operationeel te hebben.

Zo zetten we stappen vooruit, in de verdere omvorming van Vitens van betrouwbare drinkwaterproducent naar een bedrijf dat vooroploopt bij het aankaarten en oplossen van maatschappelijke en ecologische vraagstukken die onze activiteiten betreffen.

Water is van levensbelang, een product waarop miljoenen mensen, bedrijven en organisaties in ons land moeten kunnen vertrouwen. Bij Vitens zullen we dat geen seconde vergeten, bij alles wat we doen – en nog gaan doen. Jelle Hannema en Marike BonhofDirectie Vitens

1.2 Profiel Vitens Vitens is een drinkwaterbedrijf en voorziet 5,7 miljoen zakelijke en particuliere klanten elke dag opnieuw van kraanwater dat voldoet aan de hoogste kwaliteitseisen. We winnen al dat drinkwater uit grondwater. Met bijna veertienhonderd medewerkers, drieënnegentig productiebedrijven en een distributienetwerk van zo’n 49.600 kilometer levert Vitens bijna 338 miljoen m3 drinkwater per jaar. Ons verzorgingsgebied bestaat uit de provincies Flevoland, Friesland, Gelderland, Utrecht en Overijssel, en enkele gemeenten in Drenthe en Noord-Holland. Vitens wil veilig geproduceerd drinkwater leveren tegen een zo laag mogelijk drinkwatertarief zonder concessies te doen aan de kwaliteit of leveringszekerheid. Dit vinden wij van essentieel belang want water is een primaire levensbehoefte.

De provincies en circa driekwart van de gemeenten in ons verzorgingsgebied zijn aandeelhouder. Vitens heeft achtennegentig aandeelhouders die gezamenlijk 5.777.247 aandelen bezitten. Zij hebben geen directe rol in de dagelijkse gang van zaken binnen het bedrijf.

HistorieIn 2017 bestond Vitens in haar huidige vorm elf jaar, maar we laten al meer dan

2017.vitensjaarverslag.nl - 1.3 Bestuursverklaring - Pagina 4

49.600 km drinkwaterleiding

5,7 miljoen klanten 1.378 medewerkers

110 waterwin-gebieden

93 productiebedrijven

waterwingebieden

Verzorgingsgebieden in Nederland

Pro�el Vitens

337,9 miljoen m³ drinkwater

1.203waterwinputten

1.4 Trends, ontwikkelingen en

stakeholderverwachtingen

Vitens is nauw verbonden met de maatschappij. Wij voorzien immers in een primaire levensbehoefte. Voor onze taak als betrouwbare waterleverancier zijn we direct afhankelijk van de bodem en de omgeving. Daarom zetten wij ons via diverse kanalen en waar mogelijk in om deze te beschermen; wij zijn een discussie- en gesprekspartner in het politieke en maatschappelijke debat in kwesties rondom water en de waterwingebieden. Het feit dat klanten geen vrije keuze hebben in hun drinkwaterleverancier maakt dat wij ons extra verantwoordelijk voelen voor de kwaliteit van de dienstverlening en de klanttevredenheid.

We volgen maatschappelijke trends en ontwikkelingen op de voet en houden daar rekening mee in onze besluitvorming. Zij geven immers zowel direct als indirect vorm aan het speelveld waarin wij actief zijn en geven richting aan de strategie en de verwachting van stakeholders. Vanuit onze kennis en expertise signaleren wij het belang van sommige trends of ontwikkelingen, bijvoorbeeld rondom grondwaterkwaliteit, maar uiteraard hebben wij ook te maken met algemene, bredere trends, zoals digitalisering, klimaatverandering en terreurdreiging, waarop wij moeten anticiperen en acteren.

Daarnaast zijn inzichten en verwachtingen (die we verkrijgen door middel van stakeholderonderzoeken) van stakeholders rondom dienstverlening, bedrijfsvoering of

honderd jaar water werken voor onze klanten. De naam Vitens kregen we in 2002 toen NUON Water, Waterbedrijf Gelderland en Waterleiding Maatschappij Overijssel fuseerden. In 2006 sloten Hydron Midden Nederland en Flevoland zich aan en sindsdien bedienen we circa een derde van de huishoudens in Nederland. Bij de oprichting aan het einde van de negentiende eeuw was onze betekenis vooral gelegen in de bestrijding van cholera en andere besmettelijke ziekten. Schoon drinkwater was – en is – bij het voorkomen ervan immers van levensbelang.

In de decennia daarna kwam onze focus steeds meer te liggen op verbetering en verduurzaming van het proces van water winnen, zuiveren en distribueren tegen de laagst mogelijke maatschappelijke kosten. Daarnaast is klantgerichte dienstverlening een steeds belangrijker onderdeel geworden, net zoals dat ook geldt voor de actieve bijdrage die we leveren aan de bescherming van onze grondwaterbeschermingsgebieden. Wij werken ook aan de bewustwording van het belang van water en de betekenis ervan. Via diverse initiatieven en campagnes brengen wij dit onder de aandacht van onze klanten en de maatschappij. De primaire taak van Vitens is en blijft – nu en in de toekomst – om vierentwintig uur per dag, zeven dagen per week drinkwater van hoge kwaliteit te leveren aan iedereen in ons verzorgingsgebied. Dat is onze bron van bestaan en dat willen wij zo goed mogelijk doen: integer, duurzaam en circulair.

1.3 BestuursverklaringDe directie van Vitens verklaart naar beste weten:

1. Dat de jaarrekening 2017 een getrouw beeld geeft van de activa, de passiva, de financiële positie per 31 december 2017 en het resultaat over 2017 van Vitens en de gezamenlijk in de consolidatie opgenomen ondernemingen;

2. Dat het jaarverslag een getrouw beeld geeft van de toestand op de balansdatum per 31 december 2017 en de gang van zaken gedurende het boekjaar bij Vitens;

3. Dat in het jaarverslag de wezenlijke risico’s zijn beschreven waarmee Vitens wordt geconfronteerd.

Zwolle, 15 maart 2018

Jelle Hannema, voorzitterMarike Bonhof, lid directie


onze maatschappelijke rol voor ons ook factoren waar wij ons rekenschap van geven.

Vitens is nauw verbonden met de maatschappij. Wij voorzien immers in een primaire levensbehoefte. Voor onze taak als betrouwbare waterleverancier zijn we direct afhankelijk van de bodem en de omgeving. Daarom zetten wij ons via diverse kanalen en waar mogelijk in om deze te beschermen; wij zijn een discussie- en gesprekspartner in het politieke en maatschappelijke debat in kwesties rondom water en de waterwingebieden. Het feit dat klanten geen vrije keuze hebben in hun drinkwaterleverancier maakt dat wij ons extra verantwoordelijk voelen voor de kwaliteit van de dienstverlening en de klanttevredenheid.

We volgen maatschappelijke trends en ontwikkelingen op de voet en houden daar rekening mee in onze besluitvorming. Zij geven immers zowel direct als indirect vorm aan het speelveld waarin wij actief zijn en geven richting aan de strategie en de verwachting van stakeholders. Vanuit onze kennis en expertise signaleren wij het belang van sommige trends of ontwikkelingen, bijvoorbeeld rondom grondwaterkwaliteit, maar uiteraard hebben wij ook te maken met algemene, bredere trends, zoals digitalisering, klimaatverandering en terreurdreiging, waarop wij moeten anticiperen en acteren.

Daarnaast zijn inzichten en verwachtingen (die we verkrijgen door middel van stakeholderonderzoeken) van stakeholders rondom dienstverlening, bedrijfsvoering of onze maatschappelijke rol voor ons ook factoren waar wij ons rekenschap van geven.

Op basis van een eigen analyse en stakeholderonderzoeken heeft Vitens de volgende negen trends, ontwikkelingen en stakeholderverwachtingen geformuleerd:

1. De kwaliteit van drinkwaterbronnen wordt beïnvloed door externe factoren;2. Klanten vinden betrouwbaar en kwalitatief goed drinkwater vanzelfsprekend;

3. Klanten verwachten een continue beschikbaarheid van water, en er is een toenemende noodzakelijkheid om de bedrijfsvoering te beschermen tegen (digitale) dreiging;

4. Klanten verwachten in toenemende mate een hoge klantgerichtheid. Hierbij hoort ook een verdere digitalisering van klantinteractie;

5. In de ondergrond komen steeds meer activiteiten, zoals opwekking van energie, als oplossing voor maatschappelijke opgaven. Daarom moet Vitens blijven waken voor de drinkwaterbelangen op korte en lange termijn;

6. De veiligheidscultuur is een belangrijk onderdeel van de gezondheid van medewerkers;

7. Als publiek bedrijf dienen we wetgeving en integriteit hoog in het vaandel te houden en we moeten hier transparant over zijn;

8. Kraanwater wordt steeds meer gekozen als een bijdrage aan een gezonde en duurzame levensstijl;

9. Een duurzame en circulaire bedrijfsvoering biedt kansen voor kostenbeheersing en innovaties. Stakeholders verwachten dit dan ook in toenemende mate van ons.

Deze negen punten zijn opgenomen in de connectiviteitsmatrix (zie § 1.4.1). De connectie tussen de onderwerpen in de connectiviteitsmatrix is constant in ontwikkeling. De schematische weergave in de connectiviteitsmatrix helpt ons bij het herkennen van de grote lijnen en de wederzijdse invloed tussen trends, ontwikkelingen en stakeholderverwachtingen, strategie en materialiteit.


1.4.1 Verbinding van materiële onderwerpen aan strategieOorsprong van onze strategische richting Hoe realiseren we de strategie? Voor wie en hoe is dit uiteindelijk belangrijk?

# Trends en ontwikkelingen Risico benoemd in de risico inventarisatie

Materiële thema’s Strategisch programma Value drivers Operationele KPI's Target Beoogde impact Stakeholdergroepen Resultaat

1 De kwaliteit van drinkwaterbronnen wordt beïnvloed door externe factoren.

Onze grondwater-bronnen zijn goed beschermd.

Controle over onze natuurlijke bronnen.

Beoordelen van onze waterwingebieden.

Voortgang programma Controle over onze natuurlijke bronnen.

Nederlanders kunnen rekenen op een toekomstbestendige en betaalbare drinkwatervoorziening, met respect voor biodiversiteit rondom waterwingebieden.

Klanten, aandeelhouders, maatschappij.

Totaal 110 water-wingebieden (2017: 16 en 2016: 94).

2 Klanten vinden betrouwbaar en kwalitatief goed drinkwater vanzelfsprekend.

Infrastructuur. Ons drinkwater is van topkwaliteit.

Continuïteitsdoel-stelling.

Toepassen van de juiste zuiverings- en onderzoeksmethoden.

Water Kwaliteits-index (WKI).

WKI < 0,020 Vitensklanten kunnen blind vertrouwen op drinkwater van hoge kwaliteit.

Klanten, aandeelhouders, toezichthouder, maatschappij. WKI: 0,017

3 Klanten verwachten een continue beschikbaarheid van water en er is een toenemende nood-zakelijkheid om de bedrijfsvoering te beschermen tegen (digitale) dreiging.

Infrastructuur. Calamiteiten.

Iedereen kan rekenen op 24/7 drinkwater uit de kraan.

Effectief assetmanagement.

Investeren in onderhoud, vervanging en bescherming van productiebedrijven en leidingnet.

Ondermaatse leverings-minuten (OLM).

Aantal klanten dat lange tijd (>4 uur) zonder water zit.

OLM < 12:45 minuten. Klanten kunnen rekenen op continue levering van drinkwater.

Klanten, maatschappij.

OLM: 22:20minuten

57.635 klanten

4 Klanten verwachten in toenemende mate een hoge klantgerichtheid en klantgerichte processen. Hierbij hoort ook een verdere digitalisering van klantinteractie.

Klantgerichtheid. Klanten krijgen uitstekende service.

Proactieve klantcommunicatie.Werken aan echte klantgerichtheid.

We zorgen dat onze klanten in één keer goed geholpen worden.

% klanten dat tevreden is (KCM-score 4 of 5).

Aantal heel ontevreden klanten (KCM-score 1).

KCM tevreden klanten ≥ 88%.

KCM ontevreden klanten ≤ 1675.

Vitensklanten worden snel en goed geholpen en hebben een hoge waardering voor de dienstverlening van Vitens.

Klanten.

89%

2.432 klanten

5 In de ondergrond komen steeds meer activiteiten als oplossing voor maatschappelijke opgaven, zoals energie. Daarom moet Vitens blijven werken voor de drinkwaterbelangen.

Politiek en maatschappij zijn doordrongen van het drinkwaterbelang.

Versterken positie als waterautoriteit.

Zichtbaar zijn in de media en in het politieke debat op drinkwatergerelateerde thema's.

Mediawaarde op pijler Leiderschap.

Mediawaarde ≥ € 0,16 miljoen.

Nederlanders weten dat Vitens voor de drinkwaterbelangen opkomt.

Klanten, overheden (lokaal, regionaal en nationaal). € 0,66 miljoen

6 De veiligheidscultuur is een belangrijk onderdeel van de gezondheid van medewerkers.

Veiligheid op de werkplek.

Onze medewerkers werken op veilige en gezonde wijze.

Werken aan ons DNA. Werken aan een open cultuur waarin medewerkers bewust zijn van veiligheid en hun verantwoordelijkheid daarin nemen.

Lost Time Injury Frequency (LTIF)Aantal gevaarlijke situaties gemeld

LTIF = 0

Near missreporting ≥ 252 situaties.

Werknemers worden ondersteund en gemotiveerd om hun werk veilig te doen en ze nemen hierin verantwoordelijkheid.

Medewerkers, toeleveranciers, onderaannemers. LTIF: 2,8

221 situaties

7 Als publiek bedrijf dienen we wetgeving en integriteit hoog in het vaandel te houden en hierover transparant te zijn.

We werken altijd integer en in lijn met weten regelgeving.

Continuïteits-doelstelling.

Voldoen aan weten regelgeving.

Aantal meldingen ILT. ILT < 40 Stakeholders vinden in Vitens een betrouwbare partner en kunnen erop rekenen dat Vitens integer en volgens afspraken, wetten en regels werkt.

Overheden (lokaal, regionaal en nationaal), toezichthouder. ILT: 45

8 Kraanwater wordt steeds meer gekozen als een bijdrage aan een gezonde en duurzame levensstijl.

We versterken het imago van kraanwater.

Vergroten aantrekkingskracht Vitens.

Campagnematig het goede van kraanwater onder de aandacht brengen van Nederlanders en de beschikbaarheid ervan vergroten.

% Nederlanders dat meer weet over de voordelen van kraanwater.

% Nederlanders dat meer om kraanwater is gaan vragen in de horeca.

Nederlanders hebben makkelijker toegang tot kraanwater in de openbare ruimte en hebben een hoge waardering voor kraanwater en Vitens als organisatie.

Klanten, aandeelhouders, maatschappij.

44%

32%

9 Een duurzame en circulaire bedrijfsvoering biedt kansen voor kostenbeheersing en innovaties. Stakeholders verwachten dit in toenemende mate.

We ondernemen duurzaam en circulair.

We proberen de negatieve impact van de drinkwaterwinning te minimaliseren door de kringloop van afval- en reststoffen te sluiten.

Percentage nuttige toepassing reststromen.

100% nuttig toegepast. De productie en levering van drinkwater heeft zo min mogelijk negatieve gevolgen voor het milieu.

Samenwerkingspartners, maatschappij.

99,9%


1.4.2 Onze manier van werken: managementaanpak op

materiële thema’s In deze paragraaf geven wij een overzicht van de materiële thema’s, waarom ze relevant zijn en hoe we ze hebben geborgd binnen de organisatie. Ook geven we per thema een overzicht van de afbakening, het beleid, de verantwoordelijkheden, de evaluatie van onze aanpak en een toelichting op de interne voortgangsrapportage van gestelde doelen, De rapportage van deze managementaanpak is conform de Global Reporting Initiative (GRI) Standards, niveau Core.

Onze grondwaterbronnen zijn goed beschermdVoor onze continuïteit is het van belang dat we de bodem- en grondwaterkwaliteit handhaven en daar waar nodig verbeteren. Onze strategie is gericht op het versterken van onze kennis en activiteiten op het gebied van bronbescherming. Het beheer van dit onderwerp ligt bij de afdeling Asset Management waar beleid, analyse en benodigde aanpassingen worden geïnitieerd en beheerd. Het strategisch programma Controle over onze natuurlijke bronnen, gestart in 2014 en voltooid in 2017, was gericht op het verkrijgen van meer regie over het veiligstellen van onze bronnen. Hiertoe zijn onze waterwingebieden in 2016 en 2017 beoordeeld op toekomstbestendigheid. De kwaliteit van onze bronnen wordt continu gemonitord door de analyses van onze waterkwaliteit, werkzaamheden van onze terreinbeheerders en omgevingsmanagers. De uitvoering van maatregelen en samenwerking met externe partners wordt gecoördineerd door de afdeling Asset Management. Voor omgevingsmanagement, bewustwording en relatiemanagement worden per jaar doelstellingen geformuleerd. Ook bewegen we ons actief in de discussie op regionaal en landelijk niveau om onze bronnen te beschermen. Over de voortgang van de programma’s wordt per kwartaal gerapporteerd in de Vitens-brede rapportage. De doelstelling om in 2017 alle waterwingebieden beoordeeld te hebben is behaald.

Ons drinkwater is van topkwaliteitEen uitstekende waterkwaliteit heeft onze hoogste prioriteit vanwege de gezondheid, beleving en tevredenheid van onze klanten. De kwaliteit van ons water wordt gemeten en beoordeeld met behulp van de Water Kwaliteitsindex (WKI) en sinds 2013, conform richtlijnen van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), uitgedrukt in vier parametergroepen: gezondheidskundige parameters (acuut), gezondheidskundige parameters (niet-acuut), bedrijfstechnische parameters en klantgerichte parameters. De WKI wordt binnen de afdeling Asset Management Technologiecentrum maandelijks gemonitord en gerapporteerd in de Vitens-brede managementrapportage. Onze doelstelling is om een WKI van 0,020 te halen. Hoe lager namelijk de score, hoe hoger de kwaliteit van het water. Een score 0 is de hoogst haalbare en wij streven ernaar deze waarde zo dicht mogelijk te benaderen. De WKI, ILT-meldingen en de resultaten uit de klantonderzoeken maken deel uit van de kwartaalrapportages en worden regelmatig geëvalueerd in het managementoverleg.

Iedereen kan rekenen op 24/7 drinkwater uit de kraanAangezien drinkwater een nationaal belang en primaire levensbehoefte is, proberen we storingen en ondermaatse leveringsminuten (OLM) op alle mogelijke manier te voorkomen. Onze leveringszekerheid-doelstelling is daarom nauw verbonden aan onze continuïteitsdoelstelling. We hebben hier ook strategische programma’s voor ingericht zodat alle disciplines zijn aangehaakt om dit te monitoren en te verstevigen. We berekenen regelmatig de ondermaatse leveringsminuten om te bepalen of we de KPI-doelstelling op het vlak van continuïteit behalen. De maatstaf wordt dagelijks bijgehouden en door drie afdelingen (Winning & Zuivering, Netbeheer & Levering en Ontwerp & Aanleg) aangeleverd aan de afdeling Asset Management die het proces evalueert en rapporteert aan directie en management. Een andere KPI waarmee we sturen is het aantal klanten dat lange tijd (meer dan vier uur) zonder water zit. Deze KPI is gerelateerd aan de OLM, maar legt de nadruk op het aantal klanten dat getroffen wordt door een calamiteit. Uiteraard is het onze doelstelling om het aantal storingen en ondermaatse leveringsminuten te minimaliseren. De voortgang op deze KPI’s worden maandelijks in het management- en directieoverleg gerapporteerd en geëvalueerd. Ook oefenen we regelmatig met onze crisispartners om in geval van een langdurige of grootschalige uitval van drinkwater goed voorbereid te zijn en problemen op te kunnen vangen. Conform de Drinkwaterwet moet Vitens één keer in de vier jaar een leveringsplan opleveren aan het ministerie van Infrastructuur en Milieu (ILT - Inspectie Leefomgeving en Transport). Hierin dienen we te rapporteren over onder andere de leveringszekerheid, verstoringen, dreigingen en de calamiteitenorganisatie.

Klanten krijgen uitstekende serviceKlanten kunnen niet voor hun drinkwaterbedrijf kiezen. Dat maakt dat wij ons extra verantwoordelijk voelen voor de kwaliteit van onze dienstverlening. Daarom zijn een hoge klanttevredenheid en de daaraan gerelateerde KPI’s voor ons belangrijke doelstellingen. In onze strategie willen we onderscheidend zijn door onze processen klantgestuurd in te richten. Gedurende het hele jaar worden daartoe verschillende onderzoeken gedaan naar klantbeleving, -tevredenheid, -behoeften, -profielen en de bijbehorende scenario’s voor Vitens, zowel voor huishoudelijk als zakelijke klanten. De afdeling Klant & Facturatie is verantwoordelijk voor het bijhouden van feedback en heeft doelstellingen voor het optimaliseren van de prestaties op serviceniveau. De afdeling Zakelijke Markt onderhoudt de klantrelaties via de daarvoor aangestelde accountmanagers. Door middel van marketingonderzoeken meet en analyseert de afdeling Business Development de behoeften en wensen van de klant. De inzichten die hiermee verkregen worden geven handvatten voor de toekomstige infrastructuur en inrichting van klantgerichte processen. We streven ernaar om na elk contact met onze klantenservice afdeling de tevredenheid te meten middels de Klant Contact Monitor (KCM), die realtime kan worden bekeken op de kantoren en maandelijks wordt gerapporteerd in de Vitens-brede rapportage. Dit gebeurt nu nog niet voldoende. In 2018 zal hier actief op worden gestuurd. Onze doelstelling is dat achtentachtig procent van onze klanten (zeer) tevreden is over het contact met Vitens.


De politiek en maatschappij zijn doordrongen van het drinkwaterbelangWater is een primaire levensbehoefte en een betekenisvol, duurzaam product. Dit verdient in onze optiek meer aandacht van de politiek, bijvoorbeeld bij discussies over schaliegaswinning of de Structuurvisie Ondergrond (STRONG). We zien dat het vaker lukt om drinkwater op de politieke agenda te krijgen, bijvoorbeeld door zichtbaar te zijn in de media. Daarnaast monitoren we de wetgeving en maatschappelijke debatten over issues die belangrijk zijn voor onze organisatie. Om de politiek en maatschappij te doordringen van het belang van water, wordt elk kwartaal gerapporteerd over onze voortgang op dit gebied door de afdeling Communicatie en de afdeling Asset Management. Om dit te meten kijken we voor dit thema naar de mediawaarde op de pijler Leiderschap (doelstelling ≥ € 0,16 miljoen). Hieronder vallen onder meer ‘visie, leiderschap en organisatie’. Concrete voorbeelden zijn het geven van onze visie op het winnen van schaliegas en de expertrol die we hebben in vraagstukken over kraanwater. De mediawaarde werd voorgaande jaren maandelijks gemeten door het externe bureau Trendlight en gerapporteerd aan de directie. In 2017 is naar aanleiding van de evaluatie van de managementaanpak besloten over te stappen naar Monalyse. Omdat dit mediabureau andere meetmethoden gebruikt, laten deze zich niet één op één vergelijken met die van 2016 en eerder.

Onze medewerkers werken op veilige en gezonde wijze (GRI 403 - Gezondheid en veiligheid op het werk, 2016)Onze werknemers zijn onze belangrijkste asset en bepalend voor de continuïteit en onderscheidende prestaties van onze organisatie. Aandacht voor hun gezondheid en veiligheid is niet alleen een morele verantwoordelijkheid, maar ook van belang voor onze operationele prestaties. Binnen de afdeling Human Resources is een team ingericht wat Veiligheid en gezondheid coördineert. Veiligheid wordt gemeten door middel van de indicator Lost Time Injury Frequency (LTIF), incidenten met verzuim en het aantal gevaarlijke situaties die zijn gemeld. Niet alleen onze eigen werknemers worden gemonitord. We kijken ook naar de veiligheidsrapportages (aantal, type, beleid en bewustwording) van de aannemers die in opdracht voor ons werken. Maandelijks wordt het aantal ongevallen en gevaarlijke situaties gerapporteerd aan directie en management. Daarmee wordt de managementaanpak gedurende het hele jaar door getoetst op effectiviteit. Onze doelstelling om geen incidenten of verzuim te hebben blijft ongewijzigd. De doelstelling voor het aantal meldingen van gevaarlijke situaties is gesteld op meer dan 252 meldingen.

We werken altijd integer en in lijn met weten regelgeving (GRI 419 - Socio-economische naleving, 2016)Integriteit en betrouwbaarheid gaan hand in hand. Onze klanten moeten kunnen rekenen op betrouwbaar drinkwater en alle stakeholders moeten kunnen rekenen op een betrouwbare organisatie die integer handelt in lijn met weten regelgeving. Om onze integriteit te waarborgen controleren we voortdurend of we voldoen aan de geldende weten regelgeving. Voor onze operationele verantwoordelijkheid kan dit belegd zijn in ISO-richtlijnen, financiële compliance, compliance op het gebied

van persoonsgegevens en het in kaart brengen van onze compliance binnen rechtsgebieden. Een goede indicatie voor het voldoen aan weten regelgeving kan worden gevonden in het aantal meldingen aan de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Volgens de Drinkwaterwet moeten alle drinkwaterbedrijven melding doen aan de ILT als niet voldaan wordt aan de kwaliteitsnormen die in het Drinkwaterbesluit zijn opgenomen. Het aantal meldingen aan ILT geeft aan waar we, ondanks ons streven om water te leveren van hoogwaardige kwaliteit, de norm (helaas) niet halen. Vitens hanteert een meetprogramma, uitgevoerd door het laboratorium in Leeuwarden, waarmee overschrijdingen direct kunnen worden gesignaleerd. Dit meetprogramma wordt extern getoetst aan de Drinkwaterwet en het aantal ILT-meldingen. Het aantal meldingen aan ILT wordt maandelijks gemonitord en gerapporteerd aan de directie. De doelstelling is minder dan veertig meldingen per jaar.

We versterken het imago van kraanwaterDat er in Nederland vierentwintig uur per dag water van hoogwaardige kwaliteit uit de kraan stroomt, realiseren veel mensen zich nog onvoldoende. Ook zien we dat er in de horeca vaak flessenwater wordt geserveerd, terwijl dit door het hiervoor benodigde transport en gebruikte verpakkingsmateriaal meer milieuvervuilend en kostbaar is dan kraanwater. Daarom voert Vitens sinds 2013 actief campagne om het Nederlandse kraanwater steviger op de kaart te zetten. We onderzoeken vervolgens wat de perceptie is van de klant van kraanwater en of ze door de campagne Kraanwater Graag meer voordelen zien van kraanwater en er vaker om zijn gaan vragen in de horeca. Dit zijn de twee KPI’s waarmee we dit thema monitoren. Om te kunnen sturen op de gestelde doelstellingen op het gebied van kraanwaterbewustwording wordt elk kwartaal gerapporteerd over de voortgang van deze campagne binnen de kwartaalrapportage van de afdeling Communicatie aan de directie.

We ondernemen duurzaam en circulair (GRI 306 - Afvalwater en afvalstoffen, 2016)In essentie is water een volledig circulaire of hernieuwbare grondstof. Dit principe willen we ook toepassen voor alle andere stoffen of stromen die we nodig hebben om drinkwater aan onze klant te kunnen leveren. Wat we uit de natuur onttrekken (water, humuszuren, kalk, ijzer), willen we honderd procent hergebruiken, opnieuw toepassen of terugbrengen in diezelfde natuur en de grondstoffenkringlopen in onze processen sluiten. Dit past bij onze visie om bij te dragen aan de circulaire economie. De afdeling Asset Management is verantwoordelijk voor de sturing op de KPI rondom afvalstoffen zoals verbrandbaar restafval (inclusief kantoorafval), bouwen sloopafval, biomassa en gevaarlijk afval. Samen met de afdeling inkoop (Facilitair Management) worden met de afvalinzamelaar gesprekken gevoerd over randvoorwaarden en afspraken omtrent onze afvalinzameling. In het accountoverleg voor afval wordt ook gemonitord welke verbeteringen mogelijk zijn. De aanpak wordt elk jaar geëvalueerd binnen de ISO-richtlijnen en audits. We rapporteren de verwerkingsmethode en de totale hoeveelheid afval in de duurzaamheidsrapportage aan directie en management.


Legenda

Materiële thema’s die verder worden

toegelicht in dit jaarverslag.

Materiële thema’s die niet verder worden

toegelicht in dit jaarverslag.

De voortgang op het gebied van reststromen uit de waterzuivering wordt separaat gemanaged door het overlegorgaan Valorisatie reststromen. De afdeling Winning & Zuivering is operationeel verantwoordelijk voor de voortgang van reststromen. De afdeling Business Development is verantwoordelijk voor innovatie en onderzoek rondom de reststromen. Wij zijn als aandeelhouder in AquaMinerals BV vertegenwoordigd en voeren regelmatig gesprekken over de bestemming van onze reststromen kalk en waterijzer. De contracten met additionele partners worden door de afdeling Business Development beheerd. De aanpak wordt elk jaar separaat geëvalueerd binnen het valorisatie-overleg. Ook vormt valorisatie onderdeel van de kwartaalrapportages van de afdeling Business Development aan de directie. De doelstellingen worden jaarlijks in de jaarplannen aangescherpt.

Andere onderwerpen die worden gerapporteerd in de overkoepelende duurzaamheidsrapportage zijn energie, CO2-emissies, milieu-incidenten en overschrijding lozingsnormen spoelwater. Energie en CO2 worden beheerd door de afdeling Winning & Zuivering. De andere KPI’s worden beheerd door de afdeling Asset Management.

1.5 In gesprek met onze stakeholders

De negen trends, ontwikkelingen en stakeholderverwachtingen hebben wij in de connectiviteitsmatrix (zie § 1.4.1) gekoppeld aan de thema’s die door middel van een materialiteitsbepaling samen met onze stakeholders zijn geprioriteerd. De materiële onderwerpen zijn in 2016 geactualiseerd. Een uitgebreide procesbeschrijving hiervan is opgenomen in het jaarverslag 2016. Voor de eerste helft van 2018 heeft Vitens een nieuwe (volledige) actualisatie van de materialiteits- en stakeholderanalyse gepland. Dit is een logisch moment, omdat 2018 de start is van een nieuwe driejarige strategische cyclus.

De GRI-richtlijnen voor de verslaglegging van 2017 zijn licht gewijzigd. We hebben voor 2017 daarom een kleine actualisatie gedaan om ervoor te zorgen dat we volledig voldoen aan de vereisten van de GRI Standards. Voor deze actualisatie hebben we een expertsessie gehouden met kennisexperts van Vitens (begeleid door een externe, gespecialiseerde partij) die een breed overzicht hebben van Vitens en zich daarnaast bewust zijn van de belangen van in- en externe stakeholders. Tijdens de sessie is de materialiteitsanalyse uit eind 2016 beoordeeld en vertaald naar de analyse over 2017. Hierbij zijn de aangescherpte definities van de assen, zoals die in de GRI Standards zijn gepresenteerd, in acht genomen en er is vastgesteld dat er geen wijziging hoeft plaats te vinden in de positie van de onderwerpen in de materialiteitsanalyse.

Tijdens de expertsessie in een interactieve setting op 26 oktober 2017 is onderstaande matrix vastgesteld als leidend voor het jaarverslag 2017.

Impact op Vitens en de maatschappijMinder Meer

Impa

ct o

p st

akeh

olde

rsM

inde

rM

eer

6

4

2

3

1

5

12

10 9

7

11

13 8

14

1.5.1 Materialiteitsindex

# Onderwerp

1 Onze grondwaterbronnen zijn goed beschermd.

2 Ons drinkwater is van topkwaliteit.

3 Iedereen kan rekenen op 24/7 drinkwater uit de kraan.

4 Klanten krijgen uitstekende service.

5 Politiek en maatschappij zijn doordrongen van het drinkwaterbelang.

# Onderwerp

6 Onze medewerkers werken op veilige en gezonde wijze.

7 Vitens is en blijft financieel gezond.

8 Drinkwater blijft betaalbaar.

9 We werken altijd integer en in lijn met weten regelgeving.

10 We versterken het imago van kraanwater.

11 We investeren in de ontwikkeling van onze vakmensen.

# Onderwerp

12 We ondernemen duurzaam en circulair.

13 De drinkwatervoorziening is zo veel mogelijk geautomatiseerd en data gestuurd.

14 Wij zetten ons in voor schoon drinkwater in ontwikkelingslanden.


1.5.2 Stakeholderdialoog

Vitens is dagelijks in gesprek met een breed palet aan stakeholders met uiteenlopende belangen. Deze gesprekken vinden plaats op alle niveaus binnen de organisatie en zijn onderdeel van ons dagelijks werk. De afdelingen Omgevingsmanagement en Communicatie geven actief invulling aan de stakeholderbelangen. De directie is direct betrokken bij consultatie met aandeelhouders en overheden (aandeelhoudersvergaderingen en bestuurlijk overleg op provinciaal en gemeentelijk niveau), medewerkers, belangengroeperingen, en kennisinstellingen zoals LTO, VNO-NCW, Vewin en KWR. In dergelijke gesprekken wordt stilgestaan bij onze strategie, doelstellingen en vooruitzichten. Op basis van onze materiële thema’s en vanuit onze bestaande dialoogstructuur verkennen wij regelmatig of en welke stakeholders, organisaties of instellingen een additionele gesprekspartner voor Vitens kunnen zijn.

In onderstaande tabel geven we een overzicht van stakeholders waar we in 2017 contact mee hadden en op welke manier. Ook opgenomen in deze tabel zijn de uitkomsten van de dialogen, de plannen, en de ambities en acties die hieruit voortvloeien.

Stakeholder Verwachtingen Dialoog 2017 Plannen dialoog 2018-verder

Medewerkers. • Veilige werkomgeving.• Aantrekkelijke

arbeidsvoorwaarden.• Open communicatie.• Ontwikkelingsmogelijkheden.• Prettige werksfeer.

• Continu overleg tussen management en medewerkers en jaarlijkse functionerings- en beoordelingsgesprekken.

• Bijeenkomsten en interne communicatie (Vraag van de week, intranet, Tafel van Vitens, personeelsblad BRON, teamoverleggen).

• Trainingen en opleidingen.• Klantgericht handelen (8+

programma).• Veiligheid en persoonlijke

ontwikkeling.• Medezeggenschap en

Centrale Ondernemingsraad.

• Continuering huidige dialoog.• Blijvende aandacht voor

veiligheid en lerend vermogen van de organisatie.

• Terugdringen ziekteverzuim.• Duurzame inzetbaarheid met

behulp van programma’s rondom DNA en strategische personeelsplanning.

• Betrokkenheid van werknemers bij herijking strategie (2018-2020).

• Onderweg naar huis- gesprekken met directie.

Klanten:• Huishoudens.• Zakelijke klanten.• Klanten

laboratorium.• Kwetsbare partijen,

zoals ziekenhuizen.

• Lage maatschappelijke prijs (tarieven).

• Leveringszekerheid.• Hoge kwaliteit drinkwater.• Diensten- en kennisdeling.• Communicatie bij onderhoud

en storing.• Klantvriendelijke en

servicegerichte support.• Snelle en adequate

klachtenafhandeling.

• Communicatie over drinkwatertarieven, precario en Belasting op Drinkwater (BoL).

• Communicatie via Facebook en Twitter.

• Lancering Live Chat op Vitens.nl.

• Verbeterde communicatie over storingen via waterstoring.nl (inclusief WhatsApp).

• Digitale nieuwsbrief.• Klantenpanel

klanttevredenheid.• Relatiegesprekken zakelijke

klanten.• Communicatie over Stichting

Water for Life.• Meterwisselingen.• Campagnes rondom zacht

water.• Vroege signalering en

hulp voor klanten met betalingsproblemen.

• Continuering huidige dialoog.• Handhaven lage

drinkwatertarieven.• Verbeterde dienstverlening via

Internet Self Service.• Verder ontwikkelen customer

journey.



Overheden:• Aandeelhouders.• (Provincies en

gemeenten).

• Continuïteit en leveringszekerheid.

• Solvabiliteit.• Lange en korte termijn Return

on Investment (ROI).• Duurzame regionale

gebiedsontwikkeling.• Transparante verslaggeving.

• Bijeenkomsten met aandeelhouders en Raad van Commissarissen.

• Jaarverslag.• Dividenduitkering.• Lage maatschappelijke

kosten.• Voldoen aan weten

regelgeving.• Overleg en/of uitvoering

financiële structuren, zoals onder andere precarioheffing.

• Gebiedsontwikkeling.• Vaststellen tarieven.• Commissie van

Aandeelhouders.

• Continuering huidige dialoog.• Werkbezoek van enkele

Provinciale Staten rondom langetermijnvisie drinkwatervoorziening.

Overheden en bedrijven waar we mee samenwerken:• Regulerende

overheden (ministeries).

• Overige overheden en veiligheidsregio’s.

• Toezichthoudende overheden.

• Partners in de waterketen (nutsbedrijven, waterschappen, infrastructurele partners).

• Continuïteit en leveringszekerheid.

• Ruimtelijke ordening.• Voldoen aan weten

regelgeving.• Bodembescherming.• Veiligheid (brandweer).• Samenwerking op het gebied

van infrastructuur van de toekomst.

• Kennisuitwisseling en actief invulling geven aan duurzame initiatieven.

• Regelmatig contact met bestuurders en volksvertegenwoordigers op Europees, nationaal, provinciaal en lokaal niveau.

• Bedrijfsbezoeken, presentaties, lokale communicatie.

• Contact via brancheorganisaties zoals Vewin.

• Overleg met gemeenten en bevoegd gezag over onder andere verdroging, biodiversiteit, duurzame gebiedsontwikkeling, waterkwaliteit, bronbescherming en wetgeving.

• Bijdrage totstandkoming zesde Actieprogramma Nitraatrichtlijn.

• Deelname aan activiteiten bij gemeenten.

• Coalitievorming rondom gezamenlijke belangen, zoals Bodemcoalitie met ASR en Rabobank.

• Continuering huidige dialoog.• In samenwerking met

partners werken aan de publiekscampagne over grondwaterbescherming.

• Bijeenkomsten voor provincies en gemeenten over relevante thema’s zoals de implementatie van de Nieuwe Omgevingswet en Security.


Leveranciers. • Samenwerkingsmogelijkheden.• Business- en

productontwikkeling.

• Open en continu overleg tussen inkoopverantwoordelijken en leveranciers.

• Gesprekken over circulariteit in aanbestedingen.

• Continuering huidige dialoog.• Blijvende aandacht voor

veiligheid en lerend vermogen van de organisatie.

• Terugdringen ziekteverzuim.• Duurzame inzetbaarheid met

behulp van programma’s rondom DNA en strategische personeelsplanning.

• Betrokkenheid van werknemers bij herijking strategie (2018-2020).

• Onderweg naar huis- gesprekken met directie.

Belangengroepen. • Voldoen aan wetgeving en milieu-eisen.

• Samenwerkings- mogelijkheden en gezamenlijke bescherming natuur, flora en fauna.

• Uitwisseling van kennis.• Samenwerking op gebied van

infrastructuur.

• Regelmatige afstemming en uitwisseling van ideeën voor onze projecten en dienstverlening.

• Samenwerking op het vlak van educatie over water en natuur (bijvoorbeeld via Green Deal Infranatuur).

• Continuering huidige dialoog.• Positieve bijdrage leveren aan

realiseren biodiversiteit.

Onderwijs en kennisinstituten:• MBO, hogescholen

en universiteiten.• Scholieren basis-

en voortgezet onderwijs.

• KWR.• Wetsus.

• Samenwerking.• Kennisoverdracht.• Onderzoek binnen de

watersector.• Stage- en

onderzoeksmogelijkheden.• Trainingen en opleidingen.• Onderzoek en ontwikkeling.• Scholieren enthousiasmeren.

• Stages en afstudeerprojecten.• Traineeprogramma.• Samenwerking en onderzoek

met andere waterbedrijven en KWR.

• Samenwerking Centrum voor Innovatief Vakmanschap.

• Deelname aan seminars.• Rondleidingen.• Kraanwaterdag 2017.• Educatieve programma’s en

gastlessen via waterkennis.nl en introductie Kraanwaterdag.

• Continuering huidige dialoog.• Kennis-, Onderzoeks- en

Innovatie-agenda.• Uitbreiding programma voor

Kraanwaterscholen voor basisonderwijs.

Bredere samenleving. • Kennisoverdracht.• Beschermen en openstellen van

natuurgebieden.• Samenwerking.• Betrokkenheid bij

activiteiten die bijdragen aan bedrijfsdoelstellingen.

• Dialoog met verschillende partijen en/of partners voor Kraanwater Graag.

• Samenwerking met Join the Pipe om kraanwater in de openbare ruimte beschikbaar te maken.

• Samenwerking met festivals zoals de bevrijdingsfestivals en de Avondvierdaagse.

• Continuering huidige dialoog.

Media. • Up-to-date informatie over de activiteiten, standpunten en ambities van de onderneming.

• Geven van interviews en reportages.

• Nationale, regionale en lokale media.

• Publicaties in vakbladen.• Bijeenkomsten en

rondleidingen op locaties.

• Continuering huidige dialoog.• Sterkere positie in debat

rondom bodembeheer en ondergrond.


1.6 Maatschappelijke thema’s Vitens heeft te maken met een breed palet aan stakeholders. Het maken van keuzes en afwegingen als bedrijf en maatschappelijk partner brengt ook dilemma’s met zich mee. Welke thema’s hebben ons in 2017 beziggehouden en welke afwegingen maakten we?

Discussie over belastingen op waterVitens is als publiek bedrijf gehouden aan wetgeving en bijbehorende financiële verplichtingen. De afgelopen jaren zijn er zowel op nationaal als regionaal niveau verschillende beleidsmaatregelen ingevoerd, zoals de btw-verhoging, precarioheffing en belasting op leidingwater (BoL). Vitens is daar tegen, omdat drinkwater een primaire levensbehoefte is die voor iedereen beschikbaar moet zijn tegen een zo laag mogelijk tarief.

Waterkwaliteit: beschermen of zuiveren?Het beschermen van onze kwetsbare drinkwatervoorraden heeft voor ons hoge prioriteit. Steeds vaker ontstaan er maatschappelijke discussies over drinkwaterkwaliteit en de kwaliteit van onze drinkwaterbronnen, zoals bijvoorbeeld rondom nitraatuitspoeling (door landbouw), medicijnresten en nieuwe stoffen als GenX. Soms rijst hierbij de vraag of Vitens (en andere waterbedrijven) niet zwaarder moeten inzetten op het gebruik van innovatieve technologieën om het water te zuiveren in plaats van het beschermen van de bron. Wij zijn er stellig van overtuigd dat een schone leefomgeving van vitaal belang is voor Nederland. Het vormt de basis voor onze lucht, ons voedsel en ons drinkwater. Daarom huldigen wij het mantra: ‘wat er niet in komt, hoeft er ook niet uit’. Dit is in lijn met Europese richtlijnen die voorschrijven dat drinkwater uit grondwater gemaakt moet kunnen worden door middel van eenvoudige waterzuivering. Natuurlijk zullen wij altijd het water blijven zuiveren, maar we doen ons uiterste best en zoeken actief samenwerking om ervoor te zorgen dat onze grondwaterbronnen zo schoon mogelijk zijn.

Initiatieven nemen en samenwerkenVitens vindt het belangrijk dat zaken met betrekking tot drinkwater, zoals bronbescherming, kwaliteit en weten regelgeving, thema’s zijn in het maatschappelijke debat. We laten ons horen in issues die impact hebben op ons product. Als gevolg daarvan weten maatschappelijke partners ons goed te vinden en worden we vaak benaderd voor allerlei initiatieven en samenwerkingen zowel binnen als buiten de waterketen. Dat wordt door sommige partijen zeer gewaardeerd en door anderen kritisch beoordeeld, zoals bleek uit enkele stakeholderonderzoeken. De les die wij hieruit geleerd hebben is dat het belangrijk is om andere partijen, zoals andere drinkwaterbedrijven en waterschappen, zo goed mogelijk mee te nemen of te consulteren in onze activiteiten en op zoek te gaan naar samenwerking.

1.6.1 Sustainable Development Goals

Als betrouwbare drinkwaterleverancier in Nederland willen wij een bijdrage leveren aan het behalen van de Sustainable Development Goals (SDG’s). Deze Global Goals zijn onderdeel van de Verenigde Naties 2030 Agenda voor Duurzame Ontwikkeling en vormen tot 2030 hét internationale kader van duurzame ontwikkeling. Deze overkoepelende agenda behandelt een breed scala aan thema’s van het uitroeien van armoede tot het beschermen van biodiversiteit. Waar bij de voorganger van de SDG’s (de Millennium Development Goals) de verantwoordelijkheid met name lag bij nationale overheden, ligt deze bij de huidige doelen juist bij de maatschappij en het bedrijfsleven. Zo zijn er ook voor de watersector en Vitens veel aanknopingspunten met de SDG’s.

Als drinkwaterleverancier heeft Vitens namelijk zowel directe als indirecte invloed op haar omgeving. Een directe invloed uit zich in het verbeteren van de volksgezondheid in Nederland door het leveren van kwalitatief hoogwaardig drinkwater. De indirecte invloed uit zich bijvoorbeeld in het verbeteren van de biodiversiteit in de beschermde waterwingebieden. De mate van invloed en de grip die Vitens op deze onderwerpen heeft, verschilt. Nederland, de watersector en Vitens, gezamenlijk met haar joint venture Vitens Evides International (VEI), willen actief bijdragen aan de SDG’s. Vorig jaar hebben we als eerste stap onze bijdrage aan alle zeventien doelen gerapporteerd. Dit jaar willen we vier SDG’s uitlichten omdat deze het meest aansluiten op ons beleid en bij onze doelstellingen en waarmee wij het grootste effect kunnen sorteren. Vitens heeft de ambitie om de komende jaren haar bijdrage aan de SDG’s vergroten. We willen de doelstellingen die het dichtst bij onze activiteiten en ambities liggen verder uitwerken. Door de SDG’s op subdoelniveau te benaderen is het mogelijk om de mate waarin Vitens bijdraagt, weer te geven. Mede door het professionaliseren van onze impactmeting willen we dit nog verder inzichtelijk maken en doelen stellen voor de lange termijn. Verder gaan we in 2018, onder andere met deze doelen in ons achterhoofd, onze strategie aanscherpen.


Sustainable Development Goals

SDG Bijdrage van Vitens (inclusief Vitens Evides International) Link met materiële onderwerpen:

Schoon drinkwater en goede sanitaire voorzieningenDit doel heeft onze primaire focus en is onze kerntaak. In Nederland leveren wij vierentwintig uur per dag, zeven dagen per week water van hoogwaardige kwaliteit tegen lage maatschappelijke kosten. Internationaal leveren wij, samen met onze partners, een bijdrage aan de beschikbaarheid van schoon drinkwater in ontwikkelingslanden (VEI). We zijn actief in twintig landen, met drieënveertig projecten, verspreid over drie continenten.

• Wij zetten ons in voor schoon drinkwater in ontwikkelingslanden.• Ons drinkwater is van topkwaliteit.• Iedereen kan rekenen op 24/7 drinkwater uit de kraan.• We versterken het imago van kraanwater.

Innovatie en duurzame infrastructuurDe infrastructuur voor water is een essentiële voorwaarde voor de welvaart en het welzijn van ons land. Per jaar investeren we ongeveer € 100 miljoen (netto-investeringen) in de vervanging en ontwikkeling van onze infrastructuur. Binnen het strategisch programma Infrastructuur van de toekomst worden de nieuwste methoden getest. Zoals in het project in Friesland, waar we innovaties voor een datagestuurde infrastructuur testen. Ook hebben we in 2017 duurzaamheidcriteria opgenomen in onze aanbesteding voor leidingmateriaal. Zo gaan we met leveranciers grondstoffenpaspoorten opstellen om beter te weten welke materialen we in onze infrastructuur opnemen, ten einde circulaire innovaties te ondersteunen.

• De drinkwatervoorziening is zo veel mogelijk geautomatiseerd en datagestuurd.

• Iedereen kan 24/7 rekenen op drinkwater uit de kraan.

Veilige en duurzame stedenWater is een essentiële en verbindende factor in een duurzame gemeenschap of stad. In Nederland zijn we actief met infrastructurele innovaties op dit gebied. In ons internationale werk zijn we actief in de snel urbaniserende steden zoals Ho Chi Minh en Bangladesh, om daar de woonomgeving en waterhuishouding in balans te krijgen.

• Politiek en maatschappij zijn doordrongen van het drinkwaterbelang.• Iedereen kan rekenen op 24/7 drinkwater uit de kraan.• We versterken het imago van kraanwater.

Herstel ecosystemen en behoud biodiversiteitNatuur en biodiversiteit is een belangrijke bescherming voor onze grondwaterbronnen. Onze terreinen worden 100% duurzaam beheerd. We hebben het milieukeurmerk Duurzaam terreinbeheer met niveau Goud behaald. We investeren actief in het verhogen van onze natuurwaarden en bescherming door natuurontwikkeling voor waterberging of buffering.

• Onze grondwaterbronnen zijn goed beschermd.• We ondernemen duurzaam en circulair.


1.7 Strategie 2015-2017

We hebben een continuïteitsdoelstelling rond onze primaire taak: het produceren, distribueren en leveren van drinkwater van topkwaliteit. Om dit te kunnen garanderen en onze missie te realiseren heeft Vitens twee strategische doelen geformuleerd. Het eerste doel is Customer Excellence: we willen excellente dienstverlening voor onze klanten. Het tweede doel is Duurzame inzet van onze bronnen en infrastructuur, zodat we ook op lange termijn kunnen zorgen voor betrouwbaar en goed drinkwater. Daarnaast is de ontwikkeling van de kernkwaliteiten van onze medewerkers een belangrijke voorwaarde om onze doelstellingen te behalen (zie § 2.8).

Vitens heeft tien strategische programma’s geformuleerd die gericht zijn op het werken aan de kernkwaliteiten van Vitensmedewerkers, de continuïteitsdoelstelling, en de twee strategische doelen.

Kernkwaliteiten1. Werken aan ons DNA (Fris vakmanschap, Grensverleggend werken, en Relevant voor de klant).

Continuïteitsdoelstelling2. Pallas (continuïteit Proces Automatisering-domein).3. ICT³ (onder meer data governance en datamanagement).

Customer Excellence4. Proactieve klantcommunicatie.5. Werken aan klantgerichtheid. 6. Vergroten aantrekkingskracht Vitens als waterautoriteit.

Duurzame inzet van onze bronnen en infrastructuur7. Effectief assetmanagement.8. Infrastructuur van de toekomst. 9. Vergroten zichtbaarheid als waterautoriteit.10. Controle over onze natuurlijke bronnen.

In de connectiviteitsmatrix (zie § 1.4.1) zijn de programma’s gekoppeld aan materiële thema’s en Key Performance Indicators (KPI’s).

Onze activiteiten op het gebied van duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen lopen als een groene draad door onze strategische programma’s en zijn een wezenlijk onderdeel van de bedrijfsvoering. De strategische programma’s gerelateerd aan het doel Duurzame inzet van bronnen en infrastructuur, zullen de activiteiten en resultaten verder ondersteunen. Om te kunnen sturen op de gestelde doelstellingen op het gebied van duurzaamheid wordt elk kwartaal gerapporteerd

over de voortgang op duurzaamheiddoelstellingen aan de directie en de afdelingen Asset Management, Winning & Zuivering, Communicatie en Business Development. De strategie en rapportage worden gecoördineerd door de manager Duurzaamheid in samenwerking met de collega’s die binnen elke afdeling en per werkgebied of aspect verantwoordelijk zijn voor verkenning, uitvoering, interne communicatie en periodieke rapportage.

1.7.1 Waardecreatiemodel

Het waardecreatiemodel van Vitens is nauw verbonden met onze ambitie en strategie (zie § 1.7). Ook de maatschappelijke ontwikkelingen en trends om ons heen zijn van invloed op onze waardeketen (zie § 1.4).


Waardecreatiemodel

2017.vitensjaarverslag.nl - 1.7 Strategie 2015-2017 - Pagina 16

1.7 Strategie 2015-2017Vergelijkende cijfers bij het waardecreatiemodel

2017 2016

Aantal gemeenten en provincies 93 en 5 105 en 5

Aantal productiebedrijven 93 93

Drinkwater geproduceerd (in miljoen m3) 354 352

Aantal medewerkers 1.378 1.399

Energieverbruik (GWh) 160 160

Waterwingebieden (in hectare) 3.300 3.300

Investeringen in onder- en bovengrond (in miljoenen) 101 101

Distributienetwerk (in kilometers) 49.600 49.500

Reststromen (in ton) 69.165 61.200

Nuttig hergebruik (%) 99,9% 99,8%

Netto-omzet (in miljoenen) € 351,5 € 349,4

Solvabiliteit (%) 30,9% 28,1%

Servicelevel telefonie (%) 55% 73%

Algemene klanttevredenheid (rapportcijfer) 7,8 7,8

Waterkwalititeitsindex (WKI) 0,017 0,018

Veiligheid, Lost Time Injury Frequency (LTIF) 2,80 1,60

Aantal klanten (in miljoenen) 5,7 5,6

Aantal huishoudens (in miljoenen) 2,6 2,5

Kraanwater geleverd (in miljoen kubieke meters) 337,9 337,2

Aantal scholen verbonden aan Kraanwater Graag en Kraanwaterkennis

955 750

Afval (in ton) 6.863 13.203

Hergebruikt afval (%) 63% 59%

Klanten dat vaker om kraanwater is gaan vragen (%) 32% 42%

Grondwater bewerkt (in miljoen m3) 364,9 362,8

1.7.2 Benchmark

Branchevereniging Vewin vergelijkt jaarlijks de prestaties van de Nederlandse waterbedrijven. Uit de benchmark van 2017 blijkt dat Vitens met het totaalbedrag aan kosten van € 146 per aansluiting (sectorgemiddelde: € 176) het goedkoopste drinkwaterbedrijf van Nederland is. Vitens heeft al jaren de laagste netto operationele kosten van de sector: € 74 per aansluiting (sectorgemiddelde: € 102). Dit is met name te danken aan schaalvergroting en stroomlijning van bedrijfsprocessen.

PrijsWe streven naar een zo laag mogelijk drinkwatertarief, zonder dit ten koste te laten gaan van de kwaliteit of de leveringszekerheid. Het variabele drinkwatertarief (exclusief belastingen) voor kleinverbruik is in 2017 met € 0,63 per m3 gelijk gebleven aan 2016. Ook het tarief voor vastrecht is gelijk gebleven aan 2016 en bedraagt € 45. Op basis van een gemiddeld verbruik van de modelklant (honderdtien m3 bedraagt het bedrag van de gemiddelde jaarnota (exclusief belastingen) in 2017 € 114. Vitens heeft de laagste drinkwatertarieven in Nederland. Voor 2018 verlaagt Vitens de gemiddelde jaarnota naar € 106, exclusief belastingen (zie § 3.9, pagina 69).Vitens zal de komende jaren nadrukkelijk verder bouwen op het fundament dat de afgelopen jaren gelegd is. Zowel in klantbeleving als in de zorg voor het milieu en de maatschappij hebben we flinke stappen gezet. In het voorjaar van 2017 hebben we de balans opgemaakt en onze strategie herijkt, onder andere in het licht van maatschappelijke trends en ontwikkelingen. Deze strategische herijking heeft geleid tot een strategische agenda die we Samen in beweging voor mens en leefomgeving hebben genoemd. De volgende vier punten zullen de komende jaren binnen deze agenda leidend zijn:

1.8 Vooruitblik op 2018 - 2020

24/7 betrouwbaar en betaalbaar drinkwaterHet continu leveren van topkwaliteit drinkwater tegen een lage prijs blijft altijd onze kerntaak. We zullen de komende jaren programma’s in het kader van procesautomatisering afronden en extra aandacht besteden aan (cyber)security en datamanagement en -beheer.

Vitenser sterk in je werkZonder onze mensen geen Vitens. Ze zijn onmisbaar voor onze kerntaak. Tegelijkertijd hebben we te maken met fundamentele veranderingen op de arbeidsmarkt en in de manier waarop we werken, voornamelijk gedreven door technologie. Daarom zetten we de komende jaren verder in op bij- en herscholing van onze mensen. Maar minstens zo belangrijk is hun werkgeluk. Deze staat hoog op de agenda. We gaan voor bevlogen en sprankelende mensen in huis die goed in hun vel zitten en daardoor het verschil maken voor ons product en onze klanten. En die daarnaast klaar zijn voor nieuwe uitdagingen die op ons afkomen.

Meer gemak voor de klantKlanttevredenheid staat al enkele jaren centraal bij Vitens. Dat is inmiddels onderdeel geworden van onze dagelijkse operatie. De komende jaren willen we in aanvulling daarop werken aan meer gemak voor de klant, onder meer door het aanbieden van gebruiksvriendelijke online tools waarmee de klant op een makkelijke en snelle manier, en wanneer het hem uitkomt, zelf al zijn waterzaken kan regelen. Daarnaast blijven we focussen op innovatie om te komen tot een intelligente infrastructuur die ons in staat


stelt proactief te sturen op kwaliteit en kwantiteit van ons drinkwater om daarmee onze klanten nog beter van dienst te zijn.

Voldoende beschikbare schone bronnenOm kraanwater van topkwaliteit te leveren, doen we er alles aan om onze grondwaterbronnen schoon te houden. Daarvoor moet de grond en alles erboven ook schoon zijn. We zetten dan ook de komende jaren in op samenwerkingen met waterschappen, landbouworganisaties en overheden die gericht zijn op een schone leefomgeving. Hiervoor ontwikkelen we onder andere een innovatiecentrum gericht op een schone bodem.

1.9 Corporate governance

Als publiek bedrijf heeft Vitens de taak om schoon en veilig drinkwater te produceren en leveren. Het is onze plicht om openheid van zaken te geven over de manier waarop dat gebeurt.

CodeTransparantie is een belangrijk uitgangspunt van Vitens en daarom wordt de Nederlandse Corporate Governance Code (de Code) gehanteerd die richtlijnen geeft over goed en verantwoord bestuur. Daarnaast geeft de Code een kader voor de relatie met belanghebbenden van de onderneming, zoals de aandeelhouders, werknemers, klanten, en de samenleving als geheel. Vitens heeft de best practice-bepalingen, voor zover deze toepasbaar zijn voor een drinkwaterbedrijf met publieke aandeelhouders, uit de Code geïmplementeerd in haar bedrijfsbesturing. Eén bepaling is niet overgenomen: de best practice-bepaling dat een bestuurder wordt benoemd voor een periode van maximaal vier jaar en dat herbenoeming telkens voor een periode van maximaal vier jaar kan plaatsvinden (2.2.1 van de Code). De huidige bestuurders zijn benoemd voor onbepaalde tijd. De jaarlijkse beoordeling van het functioneren, wat bij een negatieve beoordeling het ontslag tot gevolg kan hebben, wordt als voldoende beschouwd. De verschillende reglementen, en andere relevante documentatie, over de corporate governance van Vitens kunnen via Vitens.nl geraadpleegd worden.

DirectieVitens N.V. (in dit verslag: Vitens) is een naamloze vennootschap die dagelijks wordt bestuurd door de directie. De directie bestond in 2017 uit twee personen. De samenstelling van de directie is te vinden in § 1.11.3.

Raad van CommissarissenHet toezicht op de directie en op de algemene gang van zaken bij Vitens ligt bij de Raad van Commissarissen (RvC). De leden worden benoemd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AvA). In het reglement van de RvC is een bepaling opgenomen inzake de maximale zittingsduur van Commissarissen conform de best practice-bepaling 2.2.2 van de Code. De samenstelling van de Raad van

Commissarissen is te vinden in § 1.11.1.

Commissies Raad van CommissarissenDe RvC kent twee vaste commissies. De Auditcommissie buigt zich over de financiële kant, ICT en grote investeringsprojecten van Vitens en de verantwoording daarover. De Remuneratie- en Benoemingscommissie houdt zich onder meer bezig met het bezoldigingsbeleid en de benoemingen van bestuurders.

De Algemene Vergadering van AandeelhoudersHet maatschappelijk kapitaal van de vennootschap bedraagt achttien miljoen aandelen met een nominale waarde van elk € 1, hiervan zijn 5.777.247 aandelen geplaatst en gestort. Houders van aandelen zijn uitsluitend geheel voor eigen rekening en risico handelende publiekrechtelijke rechtspersonen. Een overzicht van de aandeelhouders is opgenomen in dit jaarverslag en is ook te vinden op Vitens.nl

Commissie van AandeelhoudersDoor de aandeelhoudersvergadering is een Commissie van Aandeelhouders benoemd. Deze commissie komt ten minste twee keer per jaar bijeen en heeft een adviesfunctie voor de AvA, de directie, en de RvC. Het gaat hierbij om onderwerpen als benoeming en ontslag van bestuurders en toezichthouders van Vitens, het bezoldigingsbeleid van de directie en de RvC. Verder worden beleidsmatige onderwerpen behandeld zoals het tarief- en dividendbeleid.

1.9.1 Wet- en regelgeving

Ons land kent honderden wetten en duizenden onderliggende bepalingen. Om te kunnen voldoen aan dit wettelijke kader, heeft Vitens halverwege 2015 een verantwoordelijke aangesteld voor de procesbeheersing. Procesbeheersing concentreert zich in ons geval rond de volgende twee vragen: voldoet Vitens aan relevante weten regelgeving? En: hoe richten we onze organisatie zo in dat we aan die regelgeving blijven voldoen? De functie van compliance officer werd toebedeeld aan de manager van de afdeling Bestuurlijke & Juridische Ondersteuning. Deze vormt sinds 2015 de schakel tussen de organisatie, externe partijen, directie, en RvC op het gebied van het toepassen van weten regelgeving.

Inspectie ILTInspectie Leefomgeving en Transport (ILT) controleert namens de minister van Infrastructuur en Waterstaat of Vitens zich houdt aan de Drinkwaterwet. Zo hebben we als drinkwaterbedrijf een meldingsplicht als er sprake is van een normoverschrijding van de drinkwaterkwaliteit. In 2017 hebben we vijfenveertig keer een beïnvloedbare melding moeten doen bij ILT (doelstelling Vitens: minder dan veertig). ‘Beïnvloedbaar’ wil zeggen: daar waar Vitens verantwoordelijkheid draagt voor het ontstaan van de normoverschrijding. Die verantwoordelijkheid bestrijkt de productiebedrijven en het waterleidingnet tot aan de watermeter.


VerantwoordelijkhedenDe compliance officer heeft de taak inzicht te verschaffen in het voor Vitens relevante speelveld wat betreft weten regelgeving. Er is een operationele verantwoordelijkheid – ondergebracht bij het management – en een verantwoordelijkheid voor het vertalen van alle weten regelgeving naar de organisatie, die bij diverse interne specialisten ligt. Daarnaast zijn de verantwoordelijkheden op het vlak van procesbeheersing omschreven van de managers van de dertien Vitensafdelingen, de directie, de RvC, en de aandeelhouders. In 2017 hebben we inzichtelijk gekregen hoe we binnen de onderscheiden honderdtachtig rechtsgebieden onze processen beheersen.

PrivacyDe Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) is zeer relevant voor Vitens; Vitens beheert immers een database met de persoonsgegevens van 2,6 miljoen huishoudens. Per 1 januari 2016 is nieuwe, aangescherpte wetgeving in werking getreden. Deze wet is vertaald naar procedures en instructies voor de operationele afdelingen, zoals afdeling Klant & Facturatie. En in mei 2018 zal de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) van kracht zijn. Hiervoor hebben we inzichtelijk gemaakt voor welke veranderopgave we staan en werken we aan een goede inrichting van onze systemen en procedures.

Gedragscode, corruptie en omkoping Ons beleid voor corruptie en omkoping is uiteengezet in onze Gedragscode. Binnen Vitens werken we volgens de gedragscode Zó doen we dat bij Vitens! Hierin zijn ethische beginselen vastgelegd zoals integriteit, veiligheid, omgaan met onze klanten, met elkaar en onze omgeving. Wij vinden het belangrijk dat de relaties die wij opbouwen met medewerkers, leveranciers, zakelijke partners en klanten zijn gebaseerd op vertrouwen en integriteit. We verwachten daarom dat onze leveranciers handelen in lijn met ons beleid. Onze Gedragscode voor leveranciers beschrijft de minimumnormen en -vereisten waaraan onze leveranciers moeten voldoen. Vitens ziet in dat situaties die voortkomen uit corruptie en omkoping schadelijk kunnen zijn voor onze reputatie en daarmee een risico vormen voor onze organisatie. Als een Vitensmedewerker of een leverancier inbreuk pleegt op de gedragscode, volgen wij een vastgestelde procedure om tot een oplossing te komen. Voor zover wij weten, hebben er zich in 2017 geen vormen van corruptie of omkoping voorgedaan bij Vitens, noch bij onze leveranciers.MensenrechtenEerbied voor mensenrechten wordt in ons hele bedrijf ingebed, omdat mensenrechten fundamentele maatschappelijke bouwstenen zijn waarop we vertrouwen. We hebben de verantwoordelijkheid om mensenrechten te handhaven en te versterken. Vitens werkt samen met veel partijen van over de hele wereld. Dit brengt automatisch (indirecte) risico’s met zich mee in relatie tot schending van mensenrechten. Voor de dagelijkse praktijk bijvoorbeeld als blijkt dat een leverancier in strijd handelt met onze inkoopnormen (onder andere mensenrechtennormen) en de relatie met deze leverancier door ons wordt beëindigd. Maar ook schending van mensenrechten door

onze leveranciers brengt voor Vitens reputatierisico’s met zich mee. Mede door onze constante dialoog met leveranciers en het controleren van onze leveranciers op de inkoopvoorwaarden proberen wij de risico’s op het gebied van mensenrechten te beheersen en kwesties te voorkomen.

MilieuZorg voor het milieu ligt ten grondslag aan onze strategie en onze taak om grondwatervoorraden te beschermen. We volgen weten regelgeving maar kijken ook naar manieren waarop we onze taken kunnen inzetten om onze positie ten opzichte van het milieu en de leefomgeving te versterken. Onze verantwoordelijkheden zijn geborgd in ons milieubeleid en in elke afdeling zijn milieuspecialisten verantwoordelijk om dit beleid uit te dragen. We volgen een milieumanagementsysteem wat ook gekoppeld is aan onze ISO-normeringen. Jaarlijks wordt gekeken naar de milieuaspecten en hoe deze worden gewogen in het milieuaspectenregister. Aan de hand van een aantal criteria (conform SCCM) is een aantal milieuaspecten als significant aangemerkt (gebruik van energie, emissie naar lucht (direct), emissie naar bodem en water, ontstaan van afvalstoffen). Deze zijn gerapporteerd aan de directie en opgenomen als aandachtsgebieden in de kadernotitie voor de jaarplannen en zullen in het milieumanagementsysteem met voorrang behandeld worden. Dit betekent overigens niet dat de overige aspecten geen aandacht krijgen. Op deze aspecten is het beheersysteem van toepassing en indien noodzakelijk worden de benodigde acties uitgezet.

1.10 Risicomanagement

1.10.1 Systeem integraal risicomanagement

Risico’s horen bij het besturen van een organisatie. Gezien de maatschappelijke functie als drinkwaterbedrijf is risicomanagement voor Vitens van groot belang. Risicomanagement maakt binnen Vitens dan ook op meerdere niveaus onderdeel uit van besluitvorming. Vitens past risicomanagement onder meer op strategisch niveau toe en richt zich daarbij op het doeltreffend realiseren van haar primaire taak en strategische doelen. Met behulp van integraal risicomanagement wil Vitens haar voornaamste bedrijfsrisico’s inventariseren, wegen, prioriteren en vervolgens beheersen. Hiermee kan Vitens weloverwogen keuzes maken die leiden tot een grotere kans van slagen van onze strategie. Door bewuste afwegingen te maken tussen de strategische doelen en de risico’s die we bereid zijn te nemen, streven we naar een maatschappelijke verantwoorde bedrijfsvoering.

Vitens voert elke drie jaar een strategische herijking uit met als doel om haar missie en visie te actualiseren en om haar strategische richting (doelen en programma’s) voor de komende jaren te bepalen. Het proces van de strategische herijking start in het laatste jaar van een driejaarlijkse strategische cyclus en richt zich op de daarop


volgende drie jaren. In het jaar waarin een strategische herijking plaatsvindt, voert Vitens een grondige en uitgebreide inventarisatie en analyse van haar bedrijfsrisico’s uit. In dit proces, wat ten behoeve van de strategische heroriëntatie in 2017 is doorlopen, worden de meest voorname risico’s geïnventariseerd aan de hand van de strategische doelen. De inventarisatie en analyse heeft plaatsgevonden aan de hand van workshops waaraan een grote en gevarieerde groep medewerkers heeft deelgenomen. De risico’s zijn daarbij afgezet tegen de kans dat het risico zich voordoet en de impact op het behalen van de doelstellingen van Vitens. In een bijeenkomst met eerstelijnsmanagement en directie zijn de bedrijfsrisico’s vervolgens geprioriteerd. De belangrijkste bedrijfsrisico’s zijn daarbij als topbedrijfsrisico’s aangemerkt en dienen als kader voor het meerjarenplanproces.

Binnen de strategische cyclus kent Vitens een drietal jaarlijkse cycli in de vorm van een jaarplanproces. Bij aanvang van het jaarplanproces voert Vitens een interne reflectie uit op de in gang gezette strategische cyclus met als doel om na te gaan of de koers die Vitens heeft ingezet nog altijd de juiste is dan wel dat deze op onderdelen moet worden aangepast. In deze beschouwing worden ook de topbedrijfsrisico’s betrokken.

In de kwartaalrapportages wordt verantwoording afgelegd over de voortgang van de geplande verbetermaatregelen. De voortgang wordt tevens in het kwartaaloverleg tussen de eerstelijnsmanager en de directie besproken. Aan het eind van een jaarplancyclus wordt de ontwikkeling van de topbedrijfsrisico’s en de effectiviteit van de maatregelen beoordeeld. Aanvullend wordt conform de methodiek van risk based auditing de opzet, het bestaan en de werking van beheersmaatregelen getoetst door de afdeling Audit & Advies. Zij rapporteert de resultaten aan de desbetreffende eerstelijnsmanagers, de directie en – in samengevatte vorm – aan de auditcommissie.

1.10.2 Risicohouding

Een belangrijk element in het beoordelen en afwegen van de risicomanagementstrategie van Vitens is de risicohouding. De risicohouding geeft een beeld van de mate waarin Vitens bereid is om risico’s te lopen om haar organisatiedoelstellingen te realiseren. De directie heeft de risicohouding vastgesteld en vastgelegd in het beleid voor integraal risicomanagement. De risicohouding verbijzonderd naar risicocategorie is als volgt:

Risicocategorie Risicohouding Toelichting

Strategisch. Middel. Vitens is bereid om tot zekere hoogte risico’s te aanvaarden om haar strategische ambities te realiseren. Vitens streeft daarbij naar een optimale balans tussen risico’s en langere termijn ambities.

Risicocategorie Risicohouding Toelichting

Operationeel. Zeer laag tot laag. Zeer laag: risico’s ten aanzien van de veiligheid van onze medewerkers en leveringszekerheid van kwalitatief hoogstaand drinkwater worden zoveel mogelijk vermeden.

Laag: voor het effectief en efficiënt inzetten van middelen in onze bedrijfsprocessen werkt Vitens daarentegen met een marginaal hogere risicohouding. De bereidheid tot acceptatie van risico’s is mede afhankelijk van de inspanning (tijd/ kosten) die de risicorespons met zich meebrengt.

Financieel. Zeer laag tot laag. Zeer laag: risico’s ten aanzien van de uitgangspunten van het financieel beleid, zijnde continuïteit, tarieven en dividend worden zoveel mogelijk vermeden. Dit geldt ook voor de financiële ratio’s zoals gesteld door de kredietgevers.

Laag: voor wat betreft markt-, krediet- en liquiditeitsrisico’s werkt Vitens met een marginaal hogere risicohouding.

Financiële verslaggeving.

Laag. Vitens accepteert geen risico’s die kunnen leiden tot materiële fouten in de jaarrekening.

Compliance. Zeer laag. Vitens streeft ernaar te voldoen aan de weten regelgeving.

1.10.3 Strategisch risicoprofiel 2017

De door Vitens voor het verslagjaar 2017 onderkende topbedrijfsrisico’s (zeven stuks) zijn hierna nader toegelicht. De toelichting bevat onder meer een beschrijving van het risico alsmede de te verwachten en/of de zich voorgedane gevolgen ervan voor de continuïteit of het behalen van onze strategische doelen. Daarnaast geeft deze informatie over de risicobeheersing door vermelding van zowel de getroffen als de aanvullend te treffen beheersmaatregelen. Ook is een beschrijving opgenomen van onze inschatting van de trend in risicobeheersing.

Risico 1: betrouwbaarheid data

Strategisch doelContinuïteit.

Risicobeschrijving en gevolgenVitens onderkent het risico dat gebruik wordt gemaakt van onjuiste, niet-tijdige en/of onvolledige data. Data hebben een directe relatie met de (financiële) informatie die eruit samengesteld wordt en de besluiten die daarmee genomen worden. Het is dan ook van groot belang dat Vitens erop kan vertrouwen dat deze data betrouwbaar zijn. Onbetrouwbare data kunnen onder meer leiden tot suboptimale investerings- en/of onderhoudsbeslissingen en daarmee tot een inefficiënte inzet van beschikbare (financiële) middelen.

Risicobeheersing• De formele beheersing van het risico is onder meer ingebed via het


autorisatiebeleid en de autorisatiebeheerprocedures. Dit met als doel een beheerste, logische toegang tot ICT-systemen en een correcte toekenning van benodigde toegangsrechten aan gebruikers te waarborgen. Begin 2017 zijn de laatste restpunten uit het project rondom autorisatiebeheer opgeleverd. Ook is in 2017 een start gemaakt met de implementatie van SAP GRC met als doel om autorisatiebeheer te optimaliseren en verder te automatiseren. Het project zal in 2018 worden afgerond. Verder heeft eind 2017 een interne audit naar het autorisatiebeheer plaatsgevonden. De hieruit voortvloeiende verbeterpunten zullen in de eerste helft van 2018 worden opgepakt.

• Het projectteam Datamanagement AM houdt zich bezig met het verbeteren van de vastlegging van de data van onze assets (en de onttrekking ervan uit systemen). In 2017 is hiertoe onder meer een raamwerk voor objectenhiërarchie bepaald en opgesteld. De voortgang van het project ligt enigszins achter op schema. In 2018 krijgt het project een verder vervolg.

• De informele beheersing is verankerd in de overtuiging en persoonlijkheid van mensen en de bedrijfscultuur. Vitens erkent het belang van deze vorm van beheersing door haar medewerkers continu positief te beïnvloeden. De kernkwaliteiten vanuit het Vitens DNA (Fris vakmanschap, Grensverleggend en Relevant voor de klant) zijn via verschillende werkvormen binnen teams in 2017 onder de aandacht gebracht.

Risico-ontwikkeling Vitens is van mening dat het huidige risicoprofiel nog niet aansluit op (de scope van) het gewenste risicoprofiel. Ook voor 2018 is het risico dan ook opnieuw als topbedrijfsrisico onderkend. Hoewel in 2017 diverse acties zijn doorgevoerd, zal pas na afronding van het project Datamanagement AM sprake kunnen zijn van een substantiële daling van dit topbedrijfsrisico.

Risico 2: infrastructuur

Strategisch doelContinuïteit en Duurzame inzet van infrastructuur.

Risicobeschrijving en gevolgenEen slecht presterende of gepositioneerde boven- en ondergrondse infrastructuur brengt het vermogen van de organisatie in gevaar om op effectieve en efficiënte wijze huidige en potentiële klanten en eindgebruikers te bereiken. Vitens heeft drieënnegentig productiebedrijven, honderdtien waterwingebieden en een distributienetwerk van circa 49.600 kilometer. Dankzij een zo optimaal mogelijke inzet van de drinkwaterinfrastructuur kunnen wij voldoen aan onze primaire taak: het leveren van kwalitatief hoogwaardig drinkwater, vierentwintig uur per dag, zeven dagen per week. Het is voor Vitens van groot belang om meer inzicht te krijgen in de conditie

van de infrastructuur: zo kunnen we effectief renoveren en saneren, en daarmee voorkomen we investeringspieken. Naast directe gevolgen voor de continuïteit van de drinkwaterleverantie brengt het risico ook een maatschappelijke impact met zich mee indien klanten langere tijd verstoken blijven van drinkwater.

Risicobeheersing• Vitens maakt gebruik van Investering Prognose Ondergrondse Infrastructuur (IPO)

om een langjarige prognose te maken van de kans op, en het effect van, het falen van leidingen. Hiermee is het investeringsvolume af te leiden en kan bepaald worden welke leidingen als eerste voor vervanging in aanmerking komen. Zo is vanuit IPO de noodzaak naar voren gekomen om meer geld beschikbaar te stellen voor grootschalige vervanging (met name saneringen).

• In samenwerking met netwerkbedrijven Liander en Stedin wordt zoveel mogelijk in combi vervanging van energie- en drinkwaternetwerk gerealiseerd. Dit levert minder overlast op voor de omgeving en de maatschappelijke kosten zijn lager. In 2017 heeft grootschalige vervanging van waterleidingen in Apeldoorn plaatsgevonden. Afronding van dit project staat gepland voor mei 2018.

• Met Investeringsprognose Bovengrondse Infrastructuur (IBI) is Vitens in staat om te bepalen wanneer renovaties, dan wel vervangingsinvesteringen, noodzakelijk zijn. Dit geeft inzicht in meerjarige investeringsverplichtingen.

• Het IPO en IBI vormen de basis voor het programma Effectief Assetmanagement (EAM8) dat is gestart in 2015 en doorloopt tot en met 2018. Het doel is te komen tot een continu en verankerd proces waarin op transparante wijze keuzes en afwegingen kunnen worden gemaakt op basis van performance, risico en kosten.

• In 2017 is de Lange Termijn Visie (LTV) gepubliceerd. Hierbij is gekeken naar de drinkwaterinfrastructuur voor de aankomende vijfentwintig jaar. Deze LTV geeft richting aan onze beslissingen, via de infrastructuurplannen en uitvoeringsagenda’s die, op basis van deze visie, worden opgemaakt.

Risico-ontwikkeling Rekening houdende met de getroffen maatregelen en verkregen inzichten in de opgave van vervangingsbeleid voor de ondergrondse infrastructuur (en de vertaling ervan in het investeringsprogramma) is Vitens van mening dat het topbedrijfsrisico in 2017 verder is beheerst. Het risico is voor 2018 niet meer als topbedrijfsrisico onderkend. Desondanks onderkent Vitens het belang om in aankomende jaren blijvend aandacht te schenken aan dit bedrijfsrisico.

Risico 3: calamiteiten


Risicobeschrijving en gevolgenVitens streeft naar een hoge mate van betrouwbaarheid en continuïteit van de


dienstverlening aan haar klanten. De normen hiervoor zijn vastgelegd in de wetgeving en interne grens- en streefwaarden. Het risico heeft betrekking op een (ernstige) calamiteit dat leidt tot situaties waarbij de kwaliteit en/of de kwantiteit van de drinkwaterlevering niet meer voldoet aan wettelijke eisen. Een calamiteit kan bijvoorbeeld zijn: het uitvallen van de infrastructuur, transport of besmetting van het drinkwater. Het risico vormt een bedreiging voor de continuïteit in onze dienstverlening. Ook kan het risico ertoe leiden dat het vertrouwen in Vitens wordt geschaad.

Risicobeheersing• In 2016 heeft in samenwerking met het Instituut voor Veiligheids- en

Crisismanagement (COT) een onderzoek plaatsgevonden naar verdere optimalisatie en herijking van de calamiteitenorganisatie. De voorgestelde aanbevelingen zijn in 2017 geëffectueerd. Eén van de verbeterpunten betrof het reduceren van het aantal sleutelfunctionarissen (beleidswacht en operationeel leiders) binnen de calamiteitenorganisatie.

• Periodiek verzorgt Vitens calamiteitenoefeningen, zowel intern als in samenwerking met gemeentelijke en regionale beleidsteams en de veiligheidsregio’s.

• In 2017 heeft voor een tweetal fase 3-verstoringen onderzoek plaatsgevonden naar de klantwaardering voor communicatie rondom beide storingen. De klant heeft de communicatie gemiddeld met een 8,6 gewaardeerd.

Risico-ontwikkeling Met de herijking van de calamiteitenorganisatie en de positieve klantwaardering voor de informatievoorziening rondom de calamiteiten is Vitens van mening dat het risico in 2017 verder is beheerst is. Voor 2018 is het risico dan ook niet opnieuw als topbedrijfsrisico aangemerkt.

Risico 4: beschikbaarheid ICT-systemen


Risicobeschrijving en gevolgenVitens heeft het risico onderkend dat als gevolg van het niet (voldoende) beschikbaar zijn van primaire informatiesystemen en onderliggende ICT-infrastructuur, de continuïteit van de voor de organisatie essentiële werkzaamheden en processen in gevaar wordt gebracht. Om de bedrijfscontinuïteit te waarborgen is het in toenemende mate van belang dat primaire ICT-systemen beschikbaar zijn. De afhankelijkheid van ICT-systemen wordt steeds groter, zowel op de productielocaties als binnen de kantooromgeving.

Risicobeheersing• In 2017 heeft Vitens haar beleid, processen en werkinstructies met betrekking tot

het Disaster Recovery proces geïmplementeerd. Eind 2017 heeft een interne audit naar de opzet en het bestaan ervan plaatsgevonden. De hieruit voortvloeiende verbeterpunten staan gepland voor begin 2018.

• Ter implementatie van de Europese richtlijn voor Netwerk- en informatiebeveiliging (NIB-richtlijn), is in juni 2017 de Cybersecuritywet ter consultatie gebracht. Met de Cybersecuritywet krijgen aanbieders van essentiële diensten, waaronder de drinkwaterbedrijven, een zorgplicht ten aanzien van netwerk- en informatiebeveiliging. Voor 2018 staat gepland om na te gaan in hoeverre aanvullende beveiligings- en responsmaatregelen voor de procesautomatisering benodigd zijn, waarna deze zullen worden geïmplementeerd.

• Een belangrijk deel van de systemen is in 2016 naar een nieuw en robuust platform gemigreerd en wordt gehost bij een professionele IT-partner. Bij de selectie van deze partner is nadrukkelijk de eis van hoge beschikbaarheid gesteld en deze is op één incident na volledig gerealiseerd in 2017.

Risico-ontwikkeling

Het aantal prio 1-verstoringen van ICT-systemen is in 2017 met vijf meldingen afgenomen ten opzichte van 2016 (van twintig naar vijftien). Hoewel sprake is van een afname van het aantal meldingen, hebben de verstoringen in 2017 wel een grotere impact gehad op de beschikbaarheid van ICT-systemen. Het aantal uren van onbeschikbaarheid is in 2017 fors toegenomen van eenentwintig uur naar bijna zesenvijftig uur. In oktober 2017 heeft een zware prio 1-verstoring plaatsgevonden op onze locatie te Arnhem die heeft geresulteerd tot het sluiten van het call center. Naar aanleiding van de verstoringen zijn gesprekken met de IT-partners gevoerd en zijn (of worden) verbeterplannen doorgevoerd. Vitens is van mening dat per saldo de risicobeheersing min of meer gelijk is gebleven ten opzichte van vorig jaar.

Risico 5: veiligheid op werkplek


Risicobeschrijving en impactVitens houdt rekening met het risico op letsel van medewerkers en het ontstaan van zowel materiële als immateriële schade als mogelijk gevolg van onveilige situaties en onvoldoende veilig werken. Dit risico kan worden veroorzaakt door een te laag veiligheidsbewustzijn en/of onvoldoende kennis van veiligheidsmaatregelen.


Risicobeheersing• Net als in voorgaande jaren zijn ook in 2017 diverse veiligheids- en

gezondheidsmaatregelen getroffen uitgevoerd, zoals veiligheidsthema’s, afdelingsactiviteiten en maatregelen die voortkomen uit gevaarlijke situaties, met als doel om het veiligheidsniveau van Vitens verder te verhogen.

• Vanaf medio 2017 wordt voor de uitvoering van het RI&E-proces gebruik gemaakt van een nieuwe online applicatie.

• Omdat Vitens waarde hecht aan meldingen van gevaarlijke situaties en bijna-ongevallen is in 2017 de smartphone-applicatie VGM Melder geïntroduceerd. Hiermee kunnen medewerkers op eenvoudige wijze gevaarlijke situaties en bijna-ongevallen melden.

Risico-ontwikkeling In 2017 is op onderdelen progressie in risicobeheersing geboekt. Zo heeft de continue aandacht voor veiligheid geresulteerd in een forse stijging van de registratie van bijna-ongevallen en gevaarlijke situaties ten opzichte van voorgaand jaar. Op andere onderdelen is echter nog verdere verbetering noodzakelijk is. Dit heeft vooral betrekking op de tijdigheid van de melding van ongevallen en de rol van de leidinggevende ten aanzien van veiligheidsbewustzijn. Ook de LTIF is in 2017 gestegen ten opzichte van 2016 (van 1,6 naar 2,8). Veiligheid is een onderwerp waarvoor continue aandacht nodig is. In het jaarplan 2018 van Veiligheid & Gezondheid (V&G) zijn zodoende ook voor 2018 diverse verbetermaatregelen opgenomen.

Risico 6: lerend vermogen


Risicobeschrijving en gevolgenVitens beschikt over onvoldoende zelflerend vermogen; er wordt te weinig van fouten geleerd, onder meer omdat medewerkers elkaar hier te weinig op aanspreken en er onvoldoende wordt gereflecteerd en geëvalueerd. Er wordt in die gevallen te weinig verantwoordelijkheid genomen. Aan de andere kant wordt soms juist te veel verantwoordelijkheid genomen en kan dit reden zijn om zich niet te houden aan de afgesproken taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Soms worden processen niet goed opgevolgd vanuit de intentie de klant snel en goed te kunnen helpen. Hierdoor kunnen er gemakkelijk fouten worden gemaakt en wordt minder efficiënt gewerkt.

Risicobeheersing• In april 2017 is het nieuwe leermanagementsysteem Ontwikkelplein live gegaan

met als doel om de kwaliteit van ontwikkeling van medewerkers te verhogen.

• In 2017 is de strategie herijkt. Belangrijk uitgangspunt bij deze herijking is het inzicht dat door technologische ontwikkelingen de verwachtingen van klanten en stakeholders snel veranderen en de mogelijkheden toenemen. Als het gaat om lerend vermogen werd duidelijk dat we toe moeten naar flexibelere plannen, dat we ons wendbaarder moeten organiseren en dat onze medewerkers meer dan ooit bewust moeten zijn van hun inzetbaarheid op korte en lange termijn. Het proces van strategische herijking heeft in 2017 al geleid tot experimenten met nieuwe vormen van organiseren (Agile en Scrum) en aandacht voor duurzame inzetbaarheid van medewerkers in jaarplannen van de afdelingen. Deze plannen krijgen een verdere uitwerking in 2018. De uitkomsten van strategische personeelsplanning ondersteunen de noodzaak van deze verandering.

Risico-ontwikkeling

Vitens is van mening dat het huidige risicoprofiel nog niet aansluit op het gewenste risicoprofiel. Hoewel in 2017 aandacht is besteed aan het uitvoeren van experimenten en het opstellen van plannen, zal pas na effectuering van deze plannen sprake zijn van een verdere mitigatie van het risico. Ook de inzichten die zijn ontstaan vanuit de strategische herijking en strategische personeelsplanning geven aan dat dit risico blijvend aandacht behoeft. In dat kader wordt komende jaren specifieke aandacht gevraagd voor de SAP-herimplementatie, de uitstroom van medewerkers met pensioengerechtigde leeftijd en de ontwikkeling van ambacht naar datagestuurd vakmanschap. Vanaf 2018 zal dit risico zijn ondergebracht onder het topbedrijfsrisico Verandervermogen organisatie.

Risico 7: klantgerichtheid

Strategisch doelCustomer Excellence.

Risicobeschrijving en gevolgenHet risico van een gebrek aan klantgerichtheid kan ervoor zorgen dat het vermogen van de organisatie om aan de verwachtingen van de klant te voldoen in gevaar wordt gebracht. In 2014 heeft klantgerichtheid een belangrijke positie gekregen in de strategische heroriëntatie. Bij Vitens draait alles om optimaal tevreden klanten die vierentwintig uur per dag en zeven dagen in de week kunnen rekenen op kwalitatief hoogwaardig drinkwater en een uitstekende dienstverlening tegen een zo laag mogelijk tarief. Dit betekent dat Vitens streeft naar onberispelijke processen (in één keer goed en op tijd) met het doel de klant centraal te stellen én ook dat wij oog hebben voor de individuele klant. Dit hebben we Customer Excellence genoemd; operational excellence met de nadruk op de individuele klant.


Risicobeheersing• Met behulp van de Klant Contact Monitor meten we continu de tevredenheid

van onze klanten. Medio 2017 heeft een interne audit plaatsgevonden en zijn verbeterpunten doorgevoerd.

• Proactieve klantcommunicatie bij verstoringen, waarbij we de klant via e-mail, sms en website (waterstoring.nl) op de hoogte brengen. Onze klanten hebben dit met 8,6 positief beoordeeld.

• Verder zijn we in 2017 gestart met nieuwe klantcontactkanalen Live Chat en WhatsApp om de klant nog beter van dienst te zijn. De verdere uitrol ervan staat gepland voor 2018.

• Met behulp van Go Digital Internet Selfservice kunnen klanten zelf hun waterzaken regelen. In het afgelopen jaar zijn nieuwe functionaliteiten toegevoegd.

• Vanaf oktober 2017 is de serviceverlening voor Evides met circa 240.000 drinkwaterklanten van Delta toegenomen.

Risico-ontwikkeling Door de verbeteringen die in 2017 zijn doorgevoerd, zijn wij van mening dat het topbedrijfsrisico verder is beheerst. Anderzijds zijn in het afgelopen jaar mede door ICT-storingen achterstanden in werkvoorraden ontstaan en zijn servicelevels telefonie over 2017 niet behaald. Ondanks verminderde bereikbaarheid en lage servicelevel is onze klanttevredenheid op niveau gebleven. De scores van de kritieke prestatie-indicatoren over klanttevredenheid maken duidelijk dat continu aandacht nodig is voor klantgerichtheid. Ook voor komend jaar staan zodoende verdere verbeteringen gepland waaronder promotie van het digitale kanaal.

1.10.4 Ontwikkelingen risicomanagement in 2017

In 2017 heeft, als onderdeel van de strategische herijking, opnieuw een uitgebreide organisatiebrede risico-inventarisatie plaatsgevonden ter vaststelling van de belangrijkste bedrijfsrisico’s bij de realisatie van onze strategische doelen. In de door de risico-eigenaren opgestelde plannen van aanpak zijn vervolgens de concrete acties voor verdere risicobeheersing opgenomen. Uit de organisatiebrede risico-inventarisatie zijn de volgende topbedrijfsrisico’s onderkend, waarbij de risico’s zijn ingeschat op kans dat het risico zich voordoet en op de impact die dat heeft op het behalen van onze bedrijfsdoelstellingen. Bij de risico-inschatting is rekening gehouden met reeds getroffen maatregelen.

In het afgelopen jaar heeft Vitens het interne risicobeheersings- en controlesysteem voor financiële afstemming verder geoptimaliseerd. Zo heeft afstemming met interne

en externe belanghebbenden plaatsgevonden waarna de risico’s opnieuw beoordeeld zijn. Ook is een start gemaakt met de uitvoering van control self assessments en wordt via de kwartaalrapportages verantwoording afgelegd over de voortgang van geplande maatregelen. Verder heeft de afdeling Audit & Advies in 2017 een interne audit uitgevoerd naar de belangrijkste beheersmaatregelen voor financiële verslaggeving. Naast opzet en bestaan zijn de beheersmaatregelen dit maal ook getoetst op effectieve werking.

In 2017 is de inventarisatie van alle voor Vitens belangrijke rechtsgebieden afgerond (180 stuks in totaal). In deze inventarisatie is ook rekening gehouden met een inschatting van de mate waarin Vitens per risicogebied ‘in control’ is geweest. In aanvulling hierop heeft eind 2017 een interne audit plaatsgevonden naar compliance op het gebied van drinkwaterwet en -regelgeving. De auditconclusie is dat de opzet en werking van de in de audit betrokken onderzoeksobjecten gemiddeld van voldoende niveau zijn. De audit heeft daarentegen ook leemtes aan het licht gebracht waarvoor aanbevelingen ter verbetering zijn gedaan die in 2018 zullen worden opgevolgd.

In 2017 is binnen Vitens aandacht besteed aan het zijn van een integere organisatie: wat betekent dit dan en hoe kunnen we hier nog beter invulling aan geven? De uitkomsten ervan zijn vastgelegd in een notitie Integer werken bij Vitens, waarbij een goede balans moet worden gezocht tussen hard en soft controls. Rondom de hard controls zijn de belangrijkste frauderisicogebieden in beeld gebracht. Komend jaar zal aan beide aspecten nader invulling worden gegeven.


1.10.5 Geplande verbeterinitiatieven risicomanagement

voor 2018

Begin 2018 zullen workshops worden georganiseerd om de onderliggende risico’s en huidige beheersmaatregelen rondom een integere organisatie in beeld te brengen en te beoordelen of aanvullende maatregelen nog noodzakelijk zijn. Op het gebied van soft controls, zijnde integer gedrag, wordt in het eerste kwartaal van 2018 een integriteitsmiddag georganiseerd voor alle leidinggevenden. Naast een inleiding op het thema, ontwikkelingen in de maatschappelijke context gaan we aan de hand van een dilemmaspel in gesprek met elkaar. Tot slot zal in 2018 een interne audit worden uitgevoerd naar de effectieve werking van getroffen beheersmaatregelen ten aanzien van integriteit.

Verder zullen in 2018 de interne risicobeheersings- en controlesystemen voor de risicocategorieën ‘lange termijn waardecreatie’ en ‘operationeel’ worden ingericht in overeenstemming met de bepalingen zoals opgenomen in het Vitens beleid voor integraal risicomanagement.

1.10.6 Verklaring van directie

De directie is verantwoordelijk voor de inrichting en effectiviteit van de interne risicobeheersings- en controlesystemen. Deze systemen hebben als doel om de meest relevante risico’s voor onze organisatie te onderkennen en te beheersen. De directie is zich ervan bewust dat risicobeheersings- en controlesystemen geen absolute zekerheid kunnen bieden dat de bedrijfsdoelstellingen van Vitens worden gerealiseerd, noch dat deze systemen onjuistheden van materieel belang, verlies, fraude en overtredingen van wetten en regels geheel kunnen voorkomen. Met inachtneming van voorstaande is de directie van mening dat in 2017:• Het systeem van risicobeheersing en interne controle voor financiële verslaggeving

een redelijke mate van zekerheid geeft dat de financiële verslaggeving geen onjuistheden van materieel belang bevat. Deze mening is mede gebaseerd op de uitkomsten van de risico-inventarisatie en de uitkomsten van de interne audit naar de opzet, bestaan en werking van de belangrijkste beheersmaatregelen voor financiële verslaggeving;

• Het jaarverslag in voldoende mate inzicht geeft in de bestaande tekortkomingen in de opzet, bestaan en werking van de interne risicobeheersings- en controlesystemen en de verbetermaatregelen die gepland zijn voor 2018;

• Het jaarverslag de materiële risico’s en onzekerheden bevat die relevant zijn ter zake van de verwachting van de continuïteit van de vennootschap voor een periode van 12 maanden na opstelling van het verslag en de rechtvaardiging dat het verslag is opgesteld op going concern basis.

1.11 Bericht Raad van Commissarissen

2017 was een goed jaar voor Vitens. Het is een collectieve prestatie dat we in 2017 constant, betrouwbaar en betaalbaar drinkwater hebben kunnen leveren met een goede service naar onze klanten. Het was ook een jaar waarin de beide directieleden kozen voor een volgende carrièrestap. De heer Odding vertrok in maart en trad per 1 april 2017 in dienst bij Ziekenhuisgroep Twente als lid raad van bestuur. Tot 1 september heeft mevrouw Declercq de taken van de heer Odding waargenomen en in die periode heeft de Raad van Commissarissen (RvC) in mevrouw Bonhof een waardig opvolger gevonden. Op 1 september startte mevrouw Declercq als algemeen directeur van SPIE Nederland. Haar plaats kon worden ingenomen door de heer Hannema, die reeds werkzaam was bij Vitens als afdelingsmanager Asset Management. We danken mevrouw Declercq en de heer Odding voor hun inspanningen en toewijding van de afgelopen jaren. Zij hebben een solide organisatie achtergelaten waar de nieuwe directie de komende jaren op kan voortbouwen.

Als RvC houden wij toezicht op en geven gevraagd en ongevraagd advies aan de directie over de doelstellingen, de strategie en het beleid van Vitens. Tevens treden wij op als werkgever van de directie en onderhouden wij contacten met interne en externe stakeholders. In dit verslag leggen wij verantwoording af over de wijze waarop wij invulling hebben gegeven aan de uitvoering van onze taken en bevoegdheden in 2017.

StrategieDe RvC vergadering van februari 2017 heeft volledig in het teken gestaan van de strategische herijking. Hier zijn de eerste contouren ontstaan die later zijn uitgewerkt door het management en een selecte groep medewerkers. Uiteindelijk heeft dit geleid tot de nieuwe strategie met de titel ‘Samen in beweging voor mens en leefomgeving’. Een strategie waar het niet alleen gaat om het hier en nu, het streven naar voortreffelijke operationele prestaties, maar waar nadrukkelijk wordt ingezet op de wereld van morgen. Initiatieven gericht op de duurzame inzetbaarheid van onze medewerkers en het verbeteren van onze leefomgeving getuigen hiervan. Ook zien we met tevredenheid dat innovatie een prominente plek heeft gekregen in de herijkte strategie.

Realisatie bedrijfsplanIeder jaar stelt Vitens een integraal bedrijfsplan op. Hierin worden de strategische doelen en de continuïteitsdoelstelling, onze primaire taak, vertaald naar concrete en meetbare operationele bedrijfsdoelstellingen. De RvC heeft geconcludeerd dat de kwartaalrapportages toereikende informatie bevatten om de voortgang van de realisatie van de bedrijfsdoelstellingen te monitoren. De specifieke bedrijfsdoelstellingen die Vitens zich in een jaar stelt, worden in goed meetbare financiële en niet-financiële prestatie indicatoren (KPI’s) gedefinieerd en er wordt bijgestuurd als daar aanleiding


toe is. In het verslagjaar hebben we de directie om uitleg gevraagd over de grote calamiteit in Doesburg en de daaraan gekoppelde leverbetrouwbaarheid en hebben we onze zorgen geuit over het achterwege blijven van positieve ontwikkelingen rondom de afname van het ziekteverzuim. In de vergadering van oktober is door de directie het integraal bedrijfsplan 2018 gepresenteerd en ter goedkeuring voorgelegd aan de RvC. De RvC heeft ingestemd met dit bedrijfsplan en wenst de directie en organisatie veel succes met de uitvoering ervan.

Jaarrekening en dividendvoorstelDit jaarverslag bevat naast het verslag van de directie de jaarrekening van Vitens, die na controle van PwC is goedgekeurd door de RvC. De Raad stelt de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voor om de jaarrekening 2017 zoals voorgelegd vast te stellen en de leden van de directie en de leden van de RvC kwijting te verlenen voor het, blijkens de jaarrekening en het verslag, door de directie gevoerde beleid en voor het door de RvC uitgeoefende toezicht.

De winst over het boekjaar 2017 bedraagt € 47,7 miljoen. De RvC stelt met de directie voor daarvan een bedrag van € 28,6 miljoen, met het oog op onze solvabiliteitsdoelstelling, toe te voegen aan de reserves. Het deel dat ter beschikking komt van de aandeelhouders bedraagt € 19,1 miljoen. We stellen voor dit bedrag als dividend over 2017 uit te keren, waarmee het dividend per aandeel uitkomt op € 3,30.

Samenstelling directie en Raad van CommissarissenDiversiteit zien wij als een van de voorwaarden voor een goede taakvervulling door de directie en de RvC. Diversiteit heeft naast deskundigheid en achtergrond ook betrekking op aspecten zoals geslacht en leeftijd. De man-vrouw verdeling bij de directie is 50-50 en de RvC bestaat voor 40% uit vrouwen. Hiermee wordt voldaan aan de wettelijke vereiste van een evenwichtige verdeling van zetels (minimaal 30% man en minimaal 30% vrouw) op grond van de Wet Bestuur en Toezicht. Bij de invulling van vacatures binnen de RvC en de directie wordt rekening gehouden met het belang van een evenwichtige samenstelling. In het verslagjaar hebben er geen wijzigingen plaatsgevonden in de RvC, wel in de directie. In het verslagjaar zijn mevrouw Declercq en de heer Odding vertrokken. Sinds 1 september 2017 bestaat de directie uit heer Hannema en mevrouw Bonhof.

De samenstelling van de directie en RvC en de personalia van alle leden zijn terug te vinden in paragraaf §1.11.3 en §1.11.1.

Onafhankelijkheid en tegenstrijdige belangenDe RvC is zodanig samengesteld dat de leden ten opzichte van elkaar, het bestuur en welk deelbelang dan ook onafhankelijk en kritisch kunnen opereren. Dit hebben we vastgelegd in het reglement van de RvC. Naar het oordeel van de Raad is voldaan aan de eisen voor onafhankelijkheid, bedoeld in best practice bepalingen 2.1.7 tot en met 2.1.9 van de Corporate Governance Code. Nevenfuncties van de leden van

de RvC worden gemeld aan de voorzitter van de RvC en vermeld in het jaarverslag. Geen van de RvC-leden heeft een nevenfunctie die conflicterend is met de functie van commissaris bij Vitens. Geen van de commissarissen heeft meer dan vijf commissariaten bij Nederlandse beursvennootschappen. Ook bekleedt geen van de commissarissen meer dan vijf ‘zware’ toezichthoudende functies als bedoeld in de Wet Bestuur en Toezicht. In 2017 zijn er geen materiële transacties geweest waarbij tegenstrijdige belangen van commissarissen hebben gespeeld.

Vergaderingen in 2017Naast de bilaterale overleggen en de commissievergaderingen, heeft de RvC in de verslagperiode vijf keer plenair vergaderd. Bij alle vergaderingen was de voltallige directie aanwezig. Geen van de commissarissen is frequent afwezig geweest. De heren Rameau en De Man lieten zich eenmaal verontschuldigen.

De kwartaalvergaderingen waren gewijd aan de ontwikkelingen binnen Vitens. Daarbij werden onder andere de jaarcijfers en de kwartaalcijfers, het investeringsplan, het budget en de drinkwatertarieven voor 2018 behandeld. De vergadering waarin het geïntegreerde jaarverslag aan de orde kwam, werd tevens bijgewoond door de accountant. Buiten de vergaderingen om heeft de Raad werkbezoeken afgelegd bij het drinkwaterlaboratorium in Leeuwarden en het productiebedrijf Noardburgum. Ook heeft de Raad gedurende het jaar (formeel en informeel) contact gehad met het eerstelijns management van Vitens.

In de RvC vergadering van oktober zijn de reglementen van de RvC, de directie en de secretaris van de vennootschap herzien. De reglementen zijn hiermee in lijn gekomen met de vernieuwde Corporate Governance Code. De Raad onderschrijft de toepassing van de Code, aangezien deze bijdraagt aan de transparantie en aanspreekbaarheid van de organisatie.

In de jaarlijkse Radenbijeenkomst (Ondernemingsraad, directie en RvC) is het onderwerp ‘duurzame inzetbaarheid en Vitens’ behandeld. Wij complimenteren de Ondernemingsraad voor de goede organisatie en invulling van deze middag.

Commissies in 2017De RvC heeft de volgende twee permanente commissies: de Remuneratie- en benoemingscommissie en de Auditcommissie. Deze commissies bereiden ieder binnen hun eigen taakgebied de besluitvorming van de RvC op dat gebied voor en adviseren de Raad. In de vergaderingen van de commissies vindt een verdieping van de onderwerpen plaats. De belangrijkste overwegingen en bevindingen van beide commissies worden daarna teruggekoppeld in de vergadering van de RvC, zodat zorgvuldige besluitvorming mogelijk is. Besluitvorming vindt plaats in de voltallige RvC-vergadering.

De Remuneratie- en benoemingscommissie bestaat uit mevrouw Poulussen (voorzitter)


en de heer Staal en is in 2017 twee keer bijeengekomen. In 2017 heeft de commissie twee werving- en selectietrajecten afgerond ten behoeve van ontstane vacatures naar aanleiding van het vertrek van de twee directieleden, mevrouw Declercq en de heer Odding. Voor de nieuwe directieleden is een inwerktraject gemaakt. En in verband met het aflopen van de tweede, en laatste, termijn van de heer De Man als commissaris (in de AvA van april 2018) en het opstellen van het zoekprofiel voor een nieuwe commissaris, is het profiel van de RvC herzien en aangescherpt. En met dit aangekondigde vertrek zou de RvC graag willen zien dat niet twee commissarissen tegelijkertijd vertrekken uit de Raad en beoogt daarom te bewerkstelligen dat mevrouw Poulussen na afronding van haar tweede periode nog een jaar langer blijft. Mevrouw Poulussen heeft namelijk in haar rol als voorzitter van de Remuneratie- en benoemingscommissie een belangrijke taak om de nieuwe directie te begeleiden en ondersteunen in hun eerste jaar. De commissie heeft zich in 2017 laten informeren over de systematiek en de resultaten van de vlootschouw en de beoordelings- en ontwikkelcyclus (RW&O). Verder is de commissie de dialoog aangegaan met de directie over de opzet, inrichting en resultaten van de strategische personeelsplanning. Tenslotte is er aandacht geweest voor het DNA-veranderprogramma. Een intensief en zinvol cultuurprogramma waarvan de Raad constateert dat het weliswaar landt in de organisatie, maar nog nadrukkelijk aandacht behoeft, net als de onderwerpen: ziekteverzuim, veiligheid en strategische personeelsplanning. Tevens heeft er regelmatig informeel overleg plaats gevonden met de Ondernemingsraad.

De Auditcommissie bestond in 2017 uit mevrouw de Groot (voorzitter), de heer Rameau en de heer De Man. De commissie is in het verslagjaar drie keer bijeengekomen, waarvan twee vergaderingen in aanwezigheid van de accountant. In de augustus vergadering heeft de Auditcommissie, in lijn met de vernieuwde Corporate Governance Code, besloten voortaan zowel de interne auditfunctie als de externe accountant uit te nodigen voor de gehele vergadering van de commissie. De Auditcommissie boog zich, ter voorbereiding op de vergadering van de voltallige Raad, over de jaarcijfers en besprak de accountantsrapporten en de managementletter. Daarnaast werden in de Auditcommissie het integraal bedrijfsplan 2018, het investeringsplan 2018-2022, het controleplan 2017, ICT security, de topbedrijfsrisico’s en de drinkwatertarieven 2018 behandeld. Tevens is er veel aandacht geweest voor voortgang in lopende grotere projecten middels een nieuwe projectenrapportage en hebben we vastgesteld dat er voortgang is geboekt in de projectaanpak, de VPA

methodiek. De derde vergadering van de Auditcommissie stond in het teken van integriteit, fraudepreventie en informatiebeveiliging. In dezelfde vergadering hebben we met de directie en de interne auditfunctie de ontwikkelingen inzake integraal risicomanagement behandeld. We hebben geconstateerd dat Vitens hier een goede basis heeft gelegd.

Aandeelhouders en Algemene Vergadering van AandeelhoudersNaast de Algemene Vergadering van Aandeelhouders is in 2008 door en uit de aandeelhoudersvergadering een Commissie van Aandeelhouders benoemd.

De Commissie van Aandeelhouders (CvA) heeft een adviesfunctie voor de Algemene Vergadering van Aandeelhouders, de directie en de RvC. De CvA is in het verslagjaar tweemaal bijeen geweest. Aansluitend aan deze bijeenkomsten vond overleg plaats tussen de CvA, de voorzitter van de RvC en de voltallige directie. In de vergaderingen is gesproken over de jaarstukken 2016, het financieel beleid en de jaarplannen 2017. De CvA heeft over haar werkzaamheden gerapporteerd in de Aandeelhoudersvergaderingen van april en november 2017. De volledige samenstelling van de Commissie van Aandeelhouders is te vinden in paragraaf § 1.11.2.

In de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 21 april 2017 is gesproken over de jaarstukken 2016, is de jaarrekening 2016 vastgesteld en is kwijting verleent aan de directie en de RvC. En in dezelfde vergadering is de heer Staal als commissaris herbenoemd voor de periode april 2017 tot en met april 2021. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders heeft in de novembervergadering het jaarplan 2018 besproken en het tariefvoorstel 2018 goedgekeurd.

Tot slotWij spreken onze waardering uit voor de inzet en toewijding van de directie, het management en van alle medewerkers voor de bedrijfsvoering en de behaalde resultaten over 2017. We zien met grote interesse en vol vertrouwen de resultaten voor 2018 tegemoet.

Zwolle, 15 maart 2018De Raad van Commissarissen


1.11.1 Samenstelling Raad van Commissarissen

De heer mr. B. (Boele) Staal - voorzitter (1947)Nederlandse nationaliteit• Benoemd per 16-05-2013 tot 2017, herbenoemd tot april 2021• Voormalig Commissaris van de Koningin in Utrecht, lid Eerste Kamer, voorzitter

van de Nederlandse Verenging van Banken, lid dagelijks bestuur VNO, lid van de SER en lid van de Bankraad

• Waarnemend burgemeester van Arnhem (tot 1 september 2017) • Waarnemend Commissaris van de Koning in Overijssel per december 2017• Nevenfuncties: Voorzitter Raad van Toezicht St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein Voorzitter Nationaal Comité Nederlandse Veteranendag Voorzitter Raad van Toezicht Revalidatie Centrum Rijndam Voorzitter branchevereniging Vebon Adviseur Helen Dowling Instituut

De heer ir. C.J. (Kees Jan) Rameau MBA - vicevoorzitter (1962)Nederlandse nationaliteit• Benoemd per 24-04-2014 tot 2018 • Lid Raad van Bestuur (COO) Eneco Holding N.V. • Nevenfuncties: Bestuurslid KVGN (Koninklijke Vereniging van Gasfabrikanten in Nederland) Lid Raad van Commissarissen Stedin Netbeheer B.V. (tot februari 2017 Lid Strategische Adviesraad TNO Energie Lid bestuur Stichting de Noordzee Lid bestuur Stichting Toekomstbeeld der Techniek Lid Raad van Commissarissen Lichtblick (Holding AG) Lid bestuur Energie-Nederland

Mevrouw drs. M.C.J. (Maaike) Poulussen MSM (1962)Nederlandse nationaliteit• Benoemd per 17-06-2010 tot 2014, herbenoemd tot 2018• Affiliate @Aberkyn (co-founded by McKinsey & Company)• Executive Coach & Consultant MaaikePoulussen.com• Nevenfunctie: Lid Raad van Commissarissen Sweco Nederland

De heer ir. Th.A. (Tom) de Man (1948)• Nederlandse nationaliteit• Benoemd per 17-06-2010 tot 2014, herbenoemd tot 2018• Voormalig Regional President Africa & Middle East en lid Executive Committee

Heineken

• Nevenfuncties: Lid Raad van Toezicht Rutgers WPF stichting Lid Raad van Toezicht NABC (Netherlands Africa Business Council) Ambassador of Wageningen University Lid Raad van Toezicht Eucord (een NGO actief met landbouwprojecten in Africa)

Mevrouw drs. E.A. (Els) de Groot (1965) Nederlandse nationaliteit• Benoemd per 26-11-2015 tot november 2019• Voormalig Lid van de Raad van Bestuur & CFO Schiphol Group• Nevenfuncties: Lid Raad van Commissarissen en voorzitter Audit Committee, Beter Bed Holding NV Lid Raad van Commissarissen Hardt Global Mobility

1.11.2 Samenstelling Commissie van Aandeelhouders

• De heer S. de Rouwe, voorzitter (namens de provincie Friesland)• De heer E. Boerman, vice voorzitter (namens de provincie Overijssel)• De heer J. Brink (namens overige aandeelhouders Overijssel)• De heer J. Markink (namens de provincie Gelderland) • De heer A. Baars (namens overige aandeelhouders Gelderland) • Mevrouw J. Verbeek-Nijhof* (namens de provincie Utrecht)• De heer J. Kreijkamp (namens de gemeente Utrecht)• De heer P. de Groene* (namens overige aandeelhouders Utrecht)• De heer M. Pol (namens de gemeente Almere)

*Begin 2018 zijn deze personen uit functie getreden. Zij worden in 2018 opgevolgd.

1.11.3 Samenstelling directie

Mevrouw L.C.A. (Lieve) Declercq MSc – voorzitter (tot september 2017)Nevenfuncties:• Lid Raad van Toezicht Catharina Ziekenhuis Eindhoven• Adviseur in de Economische Diplomatie van België• Lid Algemeen Bestuur VNO-NCW • Lid Auditcommissie en lid Raad van Toezicht Wetsus• Voorzitter Werkgeversvereniging Waterbedrijven• Lid Green Deal Board • Lid Raad van Commissarissen van CED Holding B.V. • Lid Adviescommissie Water

De heer drs. J.J. Hannema – voorzitter (vanaf 1 september 2017)Nevenfuncties:


• Auditcommissie en Raad van Toezicht Wetsus• Bestuurslid Vewin• Bestuurslid NG Infra

De heer drs. W.H.J. (Wolter) Odding – lid (tot 1 april 2017)Nevenfuncties:• Lid Raad van Toezicht, tevens voorzitter Audit Commissie, ziekenhuis St. Jansdal Harderwijk • Lid ledenraad van Vereniging Achmea

Mevrouw drs. M. Bonhof – lid (vanaf 1 september 2017)Nevenfuncties:• Lid Raad van Toezicht Rivas Zorggroep• Lid Raad van Toezicht Kunstlinie Almere Flevoland

De heer ing. G. (Gert) van Beek MBA – secretaris van de vennootschapNevenfuncties:• Voorzitter Stichting Sociaal Fonds Vitens• Voorzitter kennisnetwerk NIVE bestuurssecretarissen semi publiekBij de presentatie van de Vitensstrategie voor 2018-2020 Samen in beweging voor mens en leefomgeving werd duidelijk zichtbaar dat Vitens als werkgever nog meer wil investeren in ontwikkeling van onze medewerkers en hen vooral wil stimuleren om zelf verantwoordelijkheid te nemen voor hun werkgeluk. De ondernemingsraad onderschrijft deze strategie van harte en wil graag zijn bijdrage leveren om dit te realiseren.

Denktank en klankbordVoor de ondernemingsraad in het belangrijk om te luisteren naar zoveel mogelijk mensen binnen ons bedrijf. Daarom heeft de ondernemingsraad in 2017 geparticipeerd in de strategie Denktank, maar ook in klankbordgroepen van afdelingen die bezig zijn met het formuleren van hun toekomstplannen.

Een bijzondere bijeenkomst was de jaarlijkse Radenbijeenkomst van 31 augustus 2017. Op uitnodiging van de ondernemingsraad gingen directie en Raad van Commissarissen met ons in gesprek over duurzame inzetbaarheid. Onder leiding van prof. Aukje Nauta werd een verdieping gemaakt over bevlogenheid en bewustwording. Er werd ook ingezoomd op mensen die het verschil maken voor ons product, onze klanten en zij die klaar zijn voor nieuwe uitdagingen. Uiteindelijk doel: op ieder moment de juiste mens op de juiste plek. Afgesproken is dat directie en ondernemingsraad elkaar zoveel mogelijk blijven aanvullen en versterken.

De contactpersonen (twee per afdeling) zorgen vanuit de ondernemingsraad voor verbinding met collega’s en leidinggevenden. Mede hierdoor is de ondernemingsraad goed in staat een balans te vinden tussen het bedrijfsbelang en de belangen

van de medewerkers. De ondernemingsraad heeft de directie in 2017 regelmatig geadviseerd over organisatorische aanpassingen, ook als deze niet vielen onder de Wet op de ondernemingsraden (WOR). In veel gevallen heeft de directie dit advies overgenomen. Na het vertrek van directieleden Lieve Declercq en Wolter Odding heeft de ondernemingsraad advies uitgebracht over hun opvolging.

In 2017 is een aantal onderwerpen behandeld waarvoor instemming van de ondernemingsraad noodzakelijk was. Zo is onder meer instemming verleend voor de Risico Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E) Kantoren en de bijbehorende plannen van aanpak, de uitzendregeling Buitenland Vitens-Evides International (VEI) en de aanpassing werktijden afdeling Klant &Facturatie in verband met Live Chat.

De ondernemingsraad is gebaat bij een optimale relatie met de directie waarbij het belangrijk is om goed te luisteren naar elkaar, het aangaan van open gesprekken en met wederzijds respect. Wat dat betreft heeft de ondernemingsraad volop vertrouwen in Jelle Hannema en Marike Bonhof, die sinds het najaar van 2017 de directie vormen.

Er is regelmatig overleg tussen het dagelijks bestuur van de ondernemingsraad en de op voordracht van de medezeggenschap benoemde commissaris, mevrouw M. Poulussen. In 2018 verwachten we de goede samenwerking voort te zetten.

1.12 Bericht van de ondernemingsraad

1.12.1 Samenstelling ondernemingsraad Vitens

• De heer ing. R.M. Haverkamp• Mevrouw C.T.M. Koopman MA• De heer dr. ing. B.R. de Graaf• De heer ir. E. Stelling• De heer R.J.F.J.H. Nogarede• De heer A. van den Toren• Mevrouw A. Hoekman• Mevrouw I. Jansen• De heer S.S. van Beusekom• Mevrouw M. van Dellen• De heer H.J. Lammers BSc• De heer J.M. Teunisse• De heer W. van den Born • Mevrouw S.M. Meerdink• De heer R. Roelofsen

2017.vitensjaarverslag.nl - 1.13 Geïntegreerd jaarverslag - Pagina 29

1.13 Geïntegreerd jaarverslag

1.13.1 Verslaglegging en reikwijdte

Sinds 2008 rapporteren wij in ons jaarverslag over onze financiële en strategische prestaties. Wij maken hierin een ontwikkeling door. Elk jaar trachten wij onszelf te verbeteren en brengen we onze data en systemen verder op orde. Vitens publiceert het jaarverslag sinds 2012 alleen online. Sinds 2015 is het mogelijk om een print- en milieuvriendelijke PDF van het jaarverslag te downloaden. Dit bestand bevat geen foto’s, maar enkel tekst en belangrijke grafieken en infographics in zwart-wit.

De verslaggevingsperiode van het jaarverslag 2017 is van 1 januari 2017 tot en met 31 december 2017. Het verslag wordt na goedkeuring van de accountant verstuurd naar de aandeelhouders en gepubliceerd op 20 april 2018.

Voor de financiële prestaties verwijzen we naar de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening (zie § 3.8). Voor de niet-financiële prestaties rapporteert Vitens over de entiteiten waarover zij de beslissende zeggenschap heeft. Enkele initiatieven die gerelateerd zijn aan de betrokkenheid van Vitens worden wel gerapporteerd en waar nodig wordt dit toegelicht. Vitens Evides International (VEI) brengt een eigen jaarverslag uit en wordt niet geconsolideerd in deze jaarrekening. In 2017 zijn er geen grote acquisities of desinvesteringen gedaan.

De definities en verslaggevingsgrondslagen zijn ongewijzigd ten opzichte van vorig jaar, tenzij anders toegelicht. Kwantitatieve informatie vergelijken we waar mogelijk met vergelijkende cijfers van voorgaande jaren. De ontwikkeling per Key Performance Indicator (KPI) wordt per kwartaal besproken met de betrokken afdelingen en vervolgens gerapporteerd aan de directie. De data hebben betrekking op de prestaties van Vitens zelf en niet op die van onze klanten en ketenpartners. In dit geïntegreerde verslag hebben we, waar mogelijk, data uitgedrukt in financiële en niet-financiële gegevens.

Elk jaar hebben we meer vertrouwen in de betrouwbaarheid van de gerapporteerde data. Toch erkennen we, ondanks het toepassen van interne en externe assurance, dat we dit niet met honderd procent zekerheid kunnen garanderen. We hebben zo goed als mogelijk geprobeerd om de onzekerheden die horen bij kwalitatieve onderzoeken (zoals het klanttevredenheidsonderzoek) of bij kwantitatieve berekeningen (bijvoorbeeld bij mediawaarde op Leiderschap) te beperken. Met behulp van de feedback van onze accountant worden we elk jaar beter in het rapporteren van niet-financiële informatie.

1.13.2 Global Reporting Initiative Standards

Vitens rapporteert al sinds jaren volgens de richtlijnen van het Global Reporting Initiative (GRI) en is in 2017 overgegaan op de nieuwe GRI Sustainability Reporting Standards, ook wel GRI Standards genoemd. De GRI Standards zijn de herziene G4-richtlijnen waarbij met name de vereisten duidelijker zijn omschreven. De GRI-richtlijnen zijn wereldwijd de meest geaccepteerde richtlijnen voor het opstellen van niet-financiële jaarverslagen. De duurzaamheidsinformatie in het jaarverslag 2017 rapporteren we op basis van de Core-optie van de GRI Standards en interne rapportagecriteria. Conform de vereisten van de GRI-richtlijnen is de inhoud van het verslag bepaald door een materialiteitsanalyse (zie § 1.5). In 2014 zijn de voor Vitens materiële thema’s tot stand gekomen door middel van een stakeholderbijeenkomst en een interne consultatie. In zowel 2015 als 2016 hebben we deze prioritering opnieuw getoetst bij onze stakeholders aan de hand van een online survey. Bovendien hebben we de thema’s in 2016 herijkt. Voor 2017 hebben we een kleine actualisatie gedaan om te voldoen aan de vereisten van de herziene richtlijnen. Er is een expertsessie georganiseerd waarbij de belangen van de externe en interne belanghebbenden zijn geïdentificeerd. Tijdens deze sessie is er rekening gehouden met de aangescherpte definities van de assen. Naar aanleiding van de expertsessie is de positie van de onderwerpen niet gewijzigd in de materialiteitsmatrix en zijn de meest materiële thema’s dezelfde als in 2016. Dit jaarverslag bevat zowel kwalitatieve als kwantitatieve informatie. De kwantitatieve informatie is waar mogelijk ontleend aan systemen van Vitens waarop al interne controlemaatregelen van kracht zijn. De verzameling en onderbouwing van deze niet-financiële data is onder verantwoordelijkheid gebracht van de afdeling Finance & Control. Voor de kwalitatieve informatie is aangesloten bij de hoofdthema’s, zoals geduid in de strategie van Vitens. De informatie over deze onderwerpen is aangeleverd en onderbouwd door de desbetreffende verantwoordelijken in de organisatie.

1.13.3 Controle en assurance

De gegevens voor indicatoren (kwantitatief) en initiatieven (kwalitatief) zijn opgevraagd bij de verantwoordelijke afdelingen, regio’s en stafafdelingen. Na een beoordeling zijn deze intern gecontroleerd en gevalideerd voor het gehele bedrijf. Bij de verzameling van basisgegevens is zo veel mogelijk aangesloten bij reguliere periodieke rapportages. Indien we hiervan zijn afgeweken, hebben we dit aangegeven in de tekst.

2017.vitensjaarverslag.nl - 1.14 Begrippenlijst en rapportagedefinities - Pagina 30

De auditor PwC geeft assurance over het jaarverslag en de financiële jaarrekening. PwC is sinds 2013 auditor van onze externe rapportage. De directie heeft, na besluit over de koers richting een geïntegreerd verslag, PwC gevraagd om het integrale verslag te auditen, conform de GRI-richtlijnen. De opdrachtgever van het jaarverslag is de secretaris van de directie. De directie is eindverantwoordelijk voor het jaarverslag en gedurende het jaar betrokken bij de planning en accorderen van teksten.

Onze accountant PwC heeft de data en informatie in dit jaarverslag geverifieerd. De controle van de jaarrekening 2017 door PwC resulteert in een controleverklaring bij de jaarrekening. De assurance-opdracht – met een beperkte mate van zekerheid over de duurzame prestaties voor 2017 – resulteert in een assurance-rapport. De feedback die we ontvangen gedurende de externe assurance wordt besproken met de directie en de betrokken managers. We hebben ons jaarverslag en onze bedrijfsvoering ook extern laten toetsen. Zo hebben we op de Transparantiebenchmark van het Ministerie van Economische Zaken in 2016 de elfde plaats verworven met ons jaarverslag over 2016, waardoor we voor het derde jaar op rij in de top twintig staan. Wij hebben de ambitie om in de verslaggeving tot de koplopers te blijven behoren in de Transparantiebenchmark.

Wij zien reacties op dit verslag graag tegemoet. U kunt een e-mail sturen naar [email protected].

1.14 Begrippenlijst en rapportagedefinitiesIn dit overzicht wordt een vereenvoudigde toelichting gegeven bij de gebruikte (vak)termen uit dit jaarverslag.

Aantal gevaarlijke situaties gemeld: het aantal gemelde incidenten omvatten niet voorziene, ongewilde en plotselinge gebeurtenis of reeks van gebeurtenissen, die geleid heeft of had kunnen leiden tot letsel of ziekte en/of schade aan (verlies van) materiaal/materieel of reputatie.

Aantal heel ontevreden klanten en % (KCM score 1): het aantal zeer ontevreden klanten over het contact dat heeft plaatsgevonden, waarbij de score slecht (score 1) is gegeven voor de kanalen: e-mail, telefoon en ISS.

Aantal klanten dat lange tijd (> 4 uur) zonder water zit: het aantal klanten dat langer dan vier uur achter elkaar geen water geleverd krijgt.

Aantal meldingen ILT: het aantal beïnvloedbare meldingen aan Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) met overschrijdingen van de waterkwaliteit per jaar.

CO2: koolstofdioxide. Dit komt voornamelijk vrij bij de verbranding van fossiele

brandstoffen, zoals aardgas en steenkool, en draagt bij aan de versterking van het broeikaseffect. We rapporteren conform het Greenhouse Gas Protocol (GHG Protocol) voor rapportage-emissies. Scope 2-emissies (ingekochte energie) zijn volledig vergroend door certificaten.

Commissie van Aandeelhouders: deze commissie heeft een adviesfunctie voor de Algemene Vergadering van Aandeelhouders, de directie en de Raad van Commissarissen (RvC).

Corporate governance: de verhoudingen tussen directie, Raad van Commissarissen (RvC) en de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Uitgangspunten van corporate governance zijn goed ondernemerschap (integer en transparant handelen door het bestuur), en goed toezicht hierop (inclusief de verantwoording daarover).

(Drinkwater-/grondwater)bronnen: grondwatervoorraden die worden gebruikt voor drinkwaterwinning.

Global Reporting Initiative (GRI): mondiale organisatie voor richtlijnen met betrekking tot duurzaamheidsverslaggeving.

Intelligente watervoorziening: de uitrusting van een waterleidingnet met sensoren, zodat kwalitatieve en kwantitatieve gegevens over de watervoorziening online verzameld kunnen worden.

Lekverliezen: verlies van drinkwater dat ontstaat door het niet functioneren van leidingen en productiebedrijven (technisch), of door fouten in de registratie van het waterverbruik (administratief).

Lost Time Injury Frequency (LTIF): aantal ongevallen met meer dan één dag verzuim maal een miljoen, gedeeld door het aantal gewerkte uren.

m³: een kubieke meter (duizend liter) water. Het gemiddeld waterverbruik voor de modelklant is 110 kubieke meter per jaar.

Materialiteit: de mate waarin interne en externe belanghebbenden een onderwerp of thema relevant vinden.

Mediawaarde op pijler Leiderschap: het totaal van de advertentiewaarde van nieuwsberichten waarbij Vitens gevraagd en ongevraagd commentaar geeft op een onderwerp of situatie die niet de bedrijfsvoering van Vitens betreft. Onder leiderschap wordt verstaan: wanneer Vitens commentaar geeft op een algemeen onderwerp of een bepaalde situatie die niet de bedrijfsvoering van Vitens betreft.

Niet In Rekening Gebracht (NIRG): water dat wel gedistribueerd is, maar niet is

2017.vitensjaarverslag.nl - 1.14 Begrippenlijst en rapportagedefinities - Pagina 31

afgerekend met een eindgebruiker, bijvoorbeeld door een leidingbreuk. Dit noemen we ook wel economisch lekverlies.

Ondermaatse leveringsminuten (OLM): het aantal minuten dat een inwoner uit ons voorzieningsgebied het afgelopen jaar gemiddeld zonder water heeft gezeten.

Ontharding: het tijdens de zuivering gedeeltelijk verwijderen van kalk die van nature aanwezig in het water zit.

Reststromen: bijproducten van het drinkwaterzuiveringsproces, zoals kalk, humuszuur, en ijzer.

Stakeholders: individuen en groepen die op een of andere wijze een belang hebben bij Vitens, zoals medewerkers, aandeelhouders, klanten, financiers, leveranciers, en overheden.

Storing: het tijdelijk niet functioneren van de drinkwatervoorziening als gevolg van een defect aan het leidingnet, productiebedrijven, of procesautomatisering.

Voortgang programma Controle over onze natuurlijke bronnen: het programma Controle over onze Natuurlijke Bronnen is gericht op het verkrijgen van meer regie op het veiligstellen van onze waterwingebieden. Hiertoe zijn onze waterwingebieden beoordeeld op toekomstbestendigheid.

Waterkwaliteitsindex (WKI): deze index die laat zien in welke mate water voldoet aan de wettelijke normen zoals bepaald in het Drinkwaterbesluit.

Waterwingebieden: gebieden waaruit actief (oever) grondwater wordt gewonnen voor de productie van drinkwater.

(Water)winput: een put waardoor (oever) grondwater met behulp van een pomp aan de bodem onttrokken wordt.

Winningen: gebieden waaruit grondwater wordt gewonnen voor de productie van drinkwater.

% klanten dat tevreden is (KCM score 4 of 5): het gewogen percentage tevredenheid dat gemeten is na het contact met de klant, waarbij de score goed (score 4) of uitstekend (score 5) is gegeven voor de kanalen e-mail, telefoon en ISS.

% Nederlanders dat meer kraanwater is gaan vragen: het percentage Nederlanders dat in representatief onderzoek aangeeft dat zij vaker om kraanwater zijn gaan vragen in de publieke ruimte (zoals restaurants, festivals) na het zien van de campagne Kraanwater Graag.

% Nederlanders dat meer weet over de voordelen van kraanwater: het percentage Nederlanders dat in representatief onderzoek aangeeft dat zij meer weten over de voordelen van kraanwater (gezondheid, duurzaamheid) na het zien van de campagne Kraanwater Graag.

% nuttige toepassing reststromen en totaal aantal ton reststromen: de hoeveelheid reststoffen in Kg/Ton die na ontstaan weer ingezet kunnen worden als grondstof, hulpstof of secundaire bouwstof (reststoffen die niet worden verbrand of gestort). Reststoffen zijn de stoffen die direct vrijkomen bij het zuiverings- en onthardingsproces van drinkwater (Humvi, kalkkorrels en vast en vloeibaar waterijzer).

2017.vitensjaarverslag.nl - 1.15 GRI-index - Pagina 32

GRI Code Indicator Toelichting Verwijzing

GRI 102: Algemene indicatoren, 2017

Organisatieprofiel

102-1 Naam van de organisatie. Profiel Vitens. § 1.2

102-2 Voornaamste merken, producten en/of diensten. Profiel Vitens. § 1.2

102-3 Locatie van het hoofdkantoor van de organisatie. Oude Veerweg 1, 8019 BE Zwolle.

102-4 Aantal landen waar de organisatie actief is. Profiel Vitens. § 1.2

102-5 Eigendomsstructuur en rechtsvorm. Corporate governance. § 1.9

102-6 Afzetmarkten. Corporate governance. Vitens levert drinkwater in alle gemeenten in de provincies Friesland, Gelderland, Overijssel, Utrecht (behalve Vianen) en Flevoland. Ook levert Vitens water in de gemeenten Hilversum en Wijdemeren (Loosdrecht, Breukeleveen), Bodegraven-Reeuwijk (Bodegraven), Nieuwkoop, Giessenlanden (Arkel), Meppel (Nijeveen) en de gemeente Westerveld (Havelte, Darp, Havelterberg, Uffelte, Diever, Wapserveen, Vledder, Frederiksoord, Nijensleek, Wilhelminaoord, Vledderveen DR, Doldersum, Boschoord, Zorgvlied, Wateren);

§ 1.2

102-7 Omvang van de verslaggevende organisatie. Profiel Vitens, kerncijfertabel en Financiële resultaten. § 1.13.1 en hoofdstuk 3

102-8 Samenstelling medewerkersbestand. Onze mensen. De cijfers hebben betrekking op de Vitensmedewerkers, en niet op de supervised workers, zoals ZZP’ers, stagiairs of werkervaringsplaatsen. Over deze cijfers kunnen wij nog niet rapporteren omdat deze niet gemeten worden.

§ 2.8

102-9 Omschrijving van de keten van de organisatie. Waardecreatiemodel. § 1.7.1

102-10 Significante veranderingen tijdens de verslagperiode.

In 2017 hebben twaalf gemeenten uit de provincie Overijssel hun aandelen Vitens verkocht aan aandeelhouder Provincie Overijssel. Hiermee stijgt het aantal aandelen van de Provincie Overijssel met 403.464 aandelen naar in totaal 774.096 en wordt hiermee de grootste aandeelhouder. Verder hebben geen aanzienlijke wijzigingen qua omvang, structuur, eigendom of toeleveringsketen van de organisatie plaatsgevonden.

§ 1.13.1

102-11 Uitleg over de toepassing van het voorzorgsprincipe door de verslaggevende organisatie.

Vitens past het voorzorgsprincipe toe op haar niet-financiële risico’s. Deze risico’s en de beheersing daarvan worden beschreven in het Strategisch risicoprofiel 2017.

§ 1.10

102-12 Extern ontwikkelde economische, aan milieu gerelateerde en sociale handvesten, principes die door de organisatie worden onderschreven.

Global Reporting Initiative; ISO-normeringen voor veiligheid, kwaliteit, milieu, risicomanagement; Milieukeurmerk Duurzaam Terreinbeheer, GMP+.

§ 1.13

102-13 Lidmaatschappen van verenigingen (zoals brancheverenigingen) en (inter)nationale be-langenorganisaties.

Brancheorganisatie: Vewin, WWb. Kennisinstellingen/verenigingen: KWR, Wetsus, MVO Nederland, NextGenerationInfra. Websites van desbetreffende verenigingen en Vitens.nl

2. Strategie

102-14 Verklaring van de hoogste beslissingsbevoegde van de organisatie.

Voorwoord. § 1.1

3. Ethiek en integriteit

102-16 Beschrijving van de door de organisatie gehanteerde waarden, principes, standaarden en gedragsnormen, zoals een gedragscode.

Corporate governance en Risicomanagement. § 1.9 en 1.10

4. Bestuursstructuur

102-18 De bestuursstructuur van de organisatie. Corporate governance. § 1.7 en 1.9

1.15 GRI-index



5. Overleg met belanghebbenden

102-40 Lijst van groepen belanghebbenden. In gesprek met stakeholders en Materialiteitsmatrix. § 1.5.1 en § 1.5.2

102-41 Werknemers met een arbeidsovereenkomst. Onze mensen. § 2.8

102-42 Uitgangspunten voor de inventarisatie en selectie van belanghebbenden.

De selectie van stakeholders vindt plaats op basis van een inschatting van het wederzijdse belang van de belanghebbenden en Vitens.

§ 1.5.2

102-43 Wijze waarop belanghebbenden worden be-trokken.

Stakeholderdialoog-tabel geeft aan op welke manier de belanghebbenden worden betrokken. De frequentie wisselt per groep of dialoogstructuur en wordt – waar relevant – in de tabel genoemd. Voor het opstellen van het jaarverslag is geen apart engagement-proces toegepast. De toets op materialiteit en informatiebehoefte is uitgevoerd in 2016. Deze is ongewijzigd voor 2017 omdat dit het laatste jaar is van onze driejarige strategie.

§ 1.5.2

102-44 De bestuursstructuur van de organisatie. Stakeholderdialoog-tabel. § 1.5.2

6. Verslaggevingsprofiel

102-45 Overzicht van alle ondernemingen die in de geconsolideerde jaarrekening zijn opgenomen en die niet onder dit verslag vallen.

Vastlegging en reikwijdte. § 1.13.1

102-46 Proces voor het bepalen van de inhoud en specifieke afbakening van het verslag en hierbij gehanteerde uitgangspunten.

§ 1.4.1

102-47 Materiële onderwerpen die tijdens het proces ter bepaling van de inhoud van het verslag zijn vastgesteld.

Voor de materiële onderwerpen waar de beschikbare GRI KPI’s onvoldoende werden geacht hebben we onze eigen KPI ver-meld. Deze KPI’s worden grotendeels per kwartaal gerapporteerd en gebruikt voor sturing.

§ 1.5.1

102-48 Gevolgen van een eventuele herformulering van informatie die in een eerder verslag is verstrekt en de redenen voor deze herformulering.

Er zijn geen wijziging in de gerapporteerde informatie. 2017 is het laatste jaar van de driejarige strategie. In 2018 zullen we een nieuwe focus volgen, de stakeholder behoeftes herijken en daarmee mogelijk andere onderwerpen rapporteren.

§ 1,5

102-49 Significante veranderingen ten opzichte van vorige verslaggevingsperiodes ten aanzien van reikwijdte en afbakening.

Er zijn geen wijzigingen in de gerapporteerde informatie. 2017 is het laatste jaar van de driejarige strategie. In 2018 zullen we een nieuwe focus volgen, de stakeholderbehoeftes herijken en daarmee mogelijk andere onderwerpen rapporteren.

§ 1.5 en § 1.13

102-50 Verslaggevingsperiode waarop de verstrekte informatie betrekking heeft.

Dit verslag heeft betrekking op de periode 1 januari 2017 - 31 december 2017. § 1.13

102-51 Datum van het meest recente vorige verslag. Jaarverslag 2016, gepubliceerd in april 2017. § 1.13

102-52 Verslaggevingscyclus. Jaarlijks. § 1.13.1

102-53 Contactpersoon voor vragen over het verslag of de inhoud daarvan.

[email protected]. § 1.13

102-54 GRI-toepassingsniveau. Toepassingsniveau CORE. § 1.13.2

102-55 GRI Content Index. Toepassingsniveau CORE. § 1.13.2

102-56 Beleid met betrekking tot assurance. Verslaggeving en reikwijdte en Controle en assurance. § 1.13.1 § 1.13.3

GRI 103: Managementaanpak, 2016

103-1/2/3 Managementaanpak. De materiële onderwerpen worden toegelicht in § 1.4.1 en § 1.5. De managementaanpak wordt toegelicht in § 1.4.2. § 1.4.2 en§ 1.5

Materiële indicatoren die Vitens rapporteert volgens GRI

Onze medewerkers werken op veilige en gezonde wijze (GRI 403 - Gezondheid en veiligheid op het werk, 2016)

DMA Onze manier van werken: Management aanpak op materiële thema’s. § 1.4.2



403-2 Type en aantal ongevallen. In het jaarverslag wordt alleen gerapporteerd over de LTIF, het ziekteverzuim en, in geval deze zich voordoen, werkgerelateerde sterfgevallen van Vitensmedewerkers in Nederland. De ODR, LDR en AR zijn indicatoren die wij niet rapporteren, maar wel meten. Deze cijfers zijn bij ons op te vragen. Omdat onze werkzaamheden in Nederland uitgevoerd worden, is het niet relevant om te rapporteren over ongevallen die plaatsvinden in andere landen. We rapporteren in het jaarverslag niet de LTIF van onderaannemers. Deze wordt wel met het management besproken. Voor de LTIF wordt niet gerapporteerd over geslacht vanwege non-discriminatie. In 2018 kijken we verder of er over meer data gerapporteerd gaat worden.

§ 2.8

Materiële indicatoren die Vitens rapporteert, die gedeeltelijk of niet met GRI overeenkomen

Klanten krijgen uitstekende service


102-43 & 102-44 Resultaten en conclusies klanttevredenheidsonderzoek.

Klanten krijgen uitstekende service. § 2.3

102-43 & 102-44 Resultaten en conclusies klanttevredenheidsonderzoek.

Klanten krijgen uitstekende service. § 2.3

We ondernemen duurzaam en circulair


In-house KPI % nuttige toepassing reststromen. We ondernemen duurzaam en circulair. § 2.6

We werken altijd integer en in lijn met weten regelgeving


In-house KPI Aantal meldingen Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT).

GRI-indicatoren 307-1 en 417-2 zijn mogelijke indicatoren gericht op de compliance van ons product, maar deze zijn onvoldoende om het onderwerp inhoudelijk of kwalitatief te kunnen onderbouwen. De ILT is een extern gevalideerde monitoringsmethode die past binnen de Drinkwaterwet en is daarmee uitstekend voor deze ambitie.

§ 2.9

Onze grondwaterbronnen zijn goed beschermd


In-house KPI Voortgang Programma Controle over onze Natuurlijke Bronnen (CooNB).

Binnen de GRI-indicatoren is er geen indicator die zich speciaal richt op beschermingsmaatregelen. De indicator die wij hiervoor hebben gekozen geeft duiding aan de voortgang van onze beschermingsmaatregelen die we treffen om de kwetsbare winningen te beschermen.

§ 2.4

Ons drinkwater is van topkwaliteit


In-house KPI Water Kwaliteitsindex (WKI). Binnen de GRI-indicatoren is er geen indicator die op effectieve wijze de geambieerde kwaliteit weergeeft. GRI-indicatoren 301, 302 en 305 en 301-3 zijn gericht op milieueffecten en niet op kwaliteit. GRI-indicatoren 417-1 en 417-2 zijn indicatoren gericht op de informatievoorziening van producten waarmee we het onderwerp niet inhoudelijk of kwalitatief kunnen onderbouwen. De WKI is een extern gedefinieerde monitoringsmethode die past binnen de Drinkwaterwet en is daarmee uitstekend voor deze ambitie.

§ 2.2

Iedereen kan rekenen op 24/7 drinkwater uit de kraan


In-house KPI Ondermaatse leveringsminuten (OLM). Deze indicatoren passen gedeeltelijk bij GRI-indicatoren 102-43 en 102-44 (zie § 2.3). Om het thema goed te duiden kijken we specifiek naar deze twee onderdelen van onze klantonderzoeken.

§ 2.1

In-house KPI Aantal klanten dat lange tijd (> vier uur) zonder water zit.

§ 2.1

De politiek en maatschappij zijn doordrongen van het drinkwaterbelang




In-house KPI Mediawaarde op pijler Leiderschap. De GRI heeft geen indicatoren die op dit niveau de juiste kwalitatieve en kwantitatieve invulling geven aan de mate waarin Vitens het politieke en maatschappelijke belang van drinkwater op een hoger niveau brengt. We hebben besloten dit te meten met een indicator die aangeeft hoe vaak en op welke wijze wij media-aandacht krijgen op het gebied van leiderschap.

§ 2.5

We versterken het imago van kraanwater


In-house KPI % Nederlanders dat meer weet over de voordelen van kraanwater.

Deze indicatoren passen gedeeltelijk bij GRI-indicatoren 102-43 en 102-44 (zie § 2.3). Om het thema goed te duiden kijken we specifiek naar deze twee onderdelen van onze klantonderzoeken.

§ 2.7

In-house KPI % Nederlanders dat vaker om kraanwater is gaan vragen.

§ 2.7

1.16 Assurance-rapportage

Assurance-rapport op de duurzaamheidsinformatie in

het

jaarverslag 2017

Aan: de directie van Vitens N.V.

Onze conclusieOp grond van onze beoordelingswerkzaamheden is ons niets gebleken op basis waarvan wij zouden moeten concluderen dat de duurzaamheidsinformatie opgenomen in het jaarverslag 2017 van Vitens N.V., niet in alle van materieel belang zijnde aspecten, een betrouwbare en toereikende weergave geeft van:• Het beleid en de bedrijfsvoering ten aanzien van maatschappelijk verantwoord

ondernemen;• De gebeurtenissen en de prestaties op dat gebied voor het jaar eindigend op 31

december 2017,

in overeenstemming met de Sustainability Reporting Standards van het Global Reporting Initiative (GRI) en de intern gehanteerde verslaggevingscriteria.

Wat we hebben beoordeeldDe duurzaamheidsinformatie in het jaarverslag omvat een weergave van het beleid en de bedrijfsvoering van Vitens N.V. ten aanzien van maatschappelijk verantwoord ondernemen en van de gebeurtenissen en de prestaties op dat gebied gedurende de periode 1 januari 2017 tot en met 31 december 2017.

Wij hebben de duurzaamheidsinformatie in het jaarverslag beoordeeld voor het jaar eindigend op 31 december 2017, zoals opgenomen in de volgende secties in het jaarverslag (hierna: “de duurzaamheidsinformatie”):

• Paragraaf 1.4 t/m 1.7• Paragraaf 1.13 t/m 1.15• Hoofdstuk 2

De verwijzingen naar externe bronnen of websites in de duurzaamheidsinformatie maken geen onderdeel uit van de duurzaamheidsinformatie zelf dat door ons is beoordeeld. Wij verstrekken derhalve geen zekerheid over de informatie buiten deze duurzaamheidsinformatie.

De basis voor onze conclusieWij hebben onze beoordeling uitgevoerd volgens Nederlands recht, waaronder ook de Nederlandse Standaard 3810N ’Assurance-opdrachten inzake maatschappelijke verslagen’ valt. Deze beoordeling is gericht op het verkrijgen van een beperkte mate van zekerheid. Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de paragraaf ‘Onze verantwoordelijkheden voor de beoordeling van de duurzaamheidsinformatie in het jaarverslag’.

Wij vinden dat de door ons verkregen assurance-informatie voldoende en geschikt is als basis voor onze conclusie.

Onafhankelijkheid en kwaliteitsbeheersingWij zijn onafhankelijk van Vitens N.V. zoals vereist in de ‘Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten (ViO)’ en andere voor de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland. Verder hebben wij voldaan aan de ‘Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA)’.

Wij passen de ‘Nadere voorschriften kwaliteitssystemen’ toe. Op grond daarvan beschikken wij over een samenhangend stelsel van kwaliteitsbeheersing inclusief vastgelegde richtlijnen en procedures inzake de naleving van ethische voorschriften, accountantsstandaarden en andere relevante weten regelgeving.

Verslaggevingscriteria


Vitens N.V. heeft haar verslaggevingscriteria ontwikkeld op basis van de Sustainability Reporting Standards van Global Reporting Initiative (GRI), zoals toegelicht in paragraaf 1.13 in het jaarverslag. De informatie waarop deze opdracht betrekking heeft dient te worden gelezen in de context van deze verslaggevingscriteria. De directie is verantwoordelijk voor de selectie en toepassing van deze verslaggevingscriteria. Het ontbreken van gevestigde praktijken ter beoordeling en meting van niet-financiële informatie biedt de mogelijkheid verscheidene, acceptabele meettechnieken toe te passen. Hierdoor kan de vergelijkbaarheid tussen entiteiten en in de tijd beïnvloed worden.

Inherente beperkingenIn de duurzaamheidsinformatie in het jaarverslag is toekomstgerichte informatie opgenomen zoals verwachtingen ten aanzien van ambities, strategie, plannen en ramingen. Inherent aan deze informatie is dat de werkelijke uitkomsten in de toekomst waarschijnlijk zullen afwijken van deze verwachtingen door veranderingen in de veronderstellingen. De hieruit voortvloeiende afwijkingen kunnen van materieel belang zijn. Wij geven geen zekerheid bij de veronderstellingen en de haalbaarheid van toekomstgerichte informatie in de duurzaamheidsinformatie in het jaarverslag.

Verantwoordelijkheden voor de duurzaamheidsinforma-

tie in het jaarverslag en de beoordelingsopdracht

Verantwoordelijkheden van het bestuurDe directie van Vitens N.V. is verantwoordelijk voor het opstellen van de duurzaamheidsinformatie in het jaarverslag in overeenstemming met de Sustainability Reporting Standards van GRI en de intern gehanteerde verslaggevingscriteria zoals toegelicht in paragraaf 1.13 van het jaarverslag, inclusief het identificeren van de beoogde gebruikers, het bepalen van materiële onderwerpen en het toepasbaar zijn van de gehanteerde criteria voor de doelstellingen van de beoogde gebruikers. De door de directie gemaakte keuzes ten aanzien van de reikwijdte van het jaarverslag en het verslaggevingsbeleid zijn uiteengezet in paragraaf 1.13. Het bestuur is verantwoordelijk voor het bepalen of de toegepaste verslaggevingscriteria acceptabel zijn in deze situatie.

De directie is ook verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing die de directie noodzakelijk acht om het opmaken van de duurzaamheidsinformatie in het jaarverslag mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.

Onze verantwoordelijkheden voor de beoordeling van de duurzaamheidsinformatie in het jaarverslagOnze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoeren van een beoordelingsopdracht dat wij daarmee voldoende en geschikte assurance-informatie

verkrijgen voor de door ons af te geven conclusie.

Deze beoordelingsopdracht is gericht op het verkrijgen van een beperkte mate zekerheid. De werkzaamheden die worden verricht bij het verkrijgen van een beperkte mate van zekerheid zijn gericht op het vaststellen van de plausibiliteit van informatie en zijn geringer in diepgang dan die bij een controleopdracht gericht op het verkrijgen van een redelijke mate van zekerheid. De mate van zekerheid die wordt verkregen bij beoordelingsopdrachten is daarom ook aanzienlijk lager dan de zekerheid die wordt verkregen bij controleopdrachten.

Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van onregelmatigheden, waaronder fraude of fouten en zijn materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de economische beslissingen die gebruikers op basis van de duurzaamheidsinformatie in het jaarverslag nemen. De materialiteit beïnvloedt de aard, timing en omvang van onze beoordelingswerkzaamheden en de evaluatie van het effect van onderkende afwijkingen op onze conclusie.

Uitgevoerde werkzaamhedenWij hebben deze beoordeling professioneel-kritisch uitgevoerd en hebben waar relevant professionele oordeelsvorming toegepast in overeenstemming met de Nederlandse Standaard 3810N, ethische voorschriften en de onafhankelijkheidseisen. Onze werkzaamheden bestonden onder andere uit:• Het uitvoeren van een omgevingsanalyse en het verkrijgen van inzicht in de

relevante maatschappelijke thema’s en kwesties en de kenmerken van de organisatie.

• Het identificeren van gebieden in de duurzaamheidsinformatie in het jaarverslag waar waarschijnlijk afwijkingen van materieel belang als gevolg van fouten of fraude zich zullen voordoen, het bepalen en uitvoeren van assurance-werkzaamheden om in te spelen op deze gebieden en het verkrijgen van assurance-informatie die voldoende en geschikt is als basis voor onze conclusie;

• Het in overweging nemen van de interne beheersing die relevant is voor de assurance-opdracht met als doel assurance-werkzaamheden te selecteren die passend zijn in de omstandigheden. Deze overweging heeft niet als doel om een conclusie uit te spreken over de effectiviteit van de interne beheersing van de entiteit;

• Het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte verslaggevingscriteria, waaronder het evalueren van de uitkomsten van de dialoog met belanghebbenden, en het evalueren van de redelijkheid van schattingen door het bestuur en de toelichtingen die daarover in de duurzaamheidsinformatie in het jaarverslag staan;

• Het evalueren van de presentatie, structuur en inhoud van de duurzaamheidsinformatie in het jaarverslag en de daarin opgenomen toelichtingen;

• Het evalueren of de duurzaamheidsinformatie in het jaarverslag de onderliggende transacties en gebeurtenissen zonder materiële afwijkingen weergeeft;

• Het afnemen van interviews met management (of relevante medewerkers)


verantwoordelijk voor de strategie, het beleid en de prestaties op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen;

• Het afnemen van interviews met relevante medewerkers verantwoordelijk voor: - het aanleveren van informatie voor, - het uitvoeren van interne controles op, en - de consolidatie van gegevens in de duurzaamheidsinformatie in het jaarverslag;

• Het beoordelen van relevante interne en externe documentatie, op basis van beperkte deelwaarnemingen, om de betrouwbaarheid vast te stellen van de duurzaamheidsinformatie in het jaarverslag;

• Het analytisch evalueren van data en trends aangeleverd voor consolidatie op groepsniveau.

• Toetsen van de consistentie tussen de informatie in de duurzaamheidsinformatie in het jaarverslag en de overige informatie in het jaarverslag buiten de reikwijdte van onze beoordelingsopdracht.

• Toetsen of het verslag is opgesteld in overeenstemming met Sustainability Reporting Standards van het Global Reporting Initiative (GRI).

Groningen, 15 maart 2018

PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.

A.L Koops-Aukes RA

2017.vitensjaarverslag.nl - - Pagina 38

2.0 Terug naar de bron

Vitens wint, zuivert en levert drinkwater. Dat doen we al jaren naar grote tevredenheid van onze 5,7 miljoen zakelijke en particuliere klanten, onze aandeelhouders en maatschappelijke partners. Maar dat is voor ons niet genoeg. Wij willen uitblinken in alles wat we doen. Van het aansluiten van een nieuwe klant tot het snel verhelpen van een storing, van de zorg voor schoon grondwater binnen en buiten onze verzorgingsgebieden tot duurzame inzetbaarheid van onze mensen.

Voor de periode 2015-2017 formuleerden we twee strategische doelen (zie § 1.7): Customer Excellence, we willen excellente dienstverlening leveren aan onze klanten en Duurzame inzet van onze bronnen en infrastructuur om onze klanten ook op lange termijn te kunnen voorzien van betrouwbaar en goed drinkwater. In 2015 en 2016 besteedden we vooral aandacht aan de vraag hoe we deze strategische doelen konden behalen, in 2017 traden we met onze plannen hieromtrent naar buiten.

In dit jaarverslag kijken we terug op het gevoerde beleid in 2017 en de behaalde resultaten. Om erachter te komen wat onze stakeholders belangrijk vinden, hebben we in 2016 een stakeholder survey uitgevoerd. De uitkomsten hiervan laten zien dat onze strategische agenda door de stakeholders als relevant wordt ervaren (zie § 1.4 en § 1.5).

In dit hoofdstuk beschrijven we de thema’s die bij Vitens en de stakeholders hoge prioriteit krijgen (zie § 1.4.1).

Resultaten op de materiële thema’s

Bronnenbeschermen

Voortgang programma Controle over onze natuurlijke bronnen

Certi�cation

GMP

Resultaat 110 water-wingebieden*

Imago kraanwater versterken

% Nederlanders dat meer weet over de voordelen van kraanwater

44%Resultaat

% Nederlanders dat vaker om kraanwater is gaan vragen

32%Resultaat

Ons drinkwateris van topkwaliteit

Water Kwaliteitsindex (WKI)

< 0,020 WKI0,017 WKIResultaat

Doel

Politiek en maat-schappij zijn door-drongen van het grondwaterbelang

Mediawaarde op pijler Leiderschap

€ 662.830Resultaat≥ € 160.000Doel


Aantal meldingen Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT)

< 40 meldingen45 meldingenResultaat

Doel

Onze medewerkers werken op een veilige en gezonde wijze

Lost Time Injury Frequency (LTIF)

2,8 per mln urenDoel 0,0 per mln urenResultaat

Aantal gevaarlijke situaties gemeld

221 situatiesDoel > 252 situatiesResultaat

Uitstekende service voor onze klant

% Klanten dat tevreden is (KCM score 4 of 5)

89% Resultaat≥ 88%Doel

Aantal heel ontevreden klanten (KCM score 1)

2.432Resultaat≤ 1.675Doel

Duurzaam en circulair ondernemen

% Nuttige toepassing reststromen

100%Doel

99,90%Resultaat

Iedereen kan 24/7 rekenen op drinkwater uit de kraan Aantal klanten dat lange tijd (> 4 uur) zonder water zit

57.635 klanten

Doel < 00:12:45

00:22:20

Ondermaatse leveringsminuten (OLM)

Resultaat

*2016: 94 waterwingebieden en 2017: 16 waterwingebieden

water

Bronnenbeschermen


Certi�cation

GMP




44%Resultaat


32%Resultaat




Doel



€ 662.830Resultaat≥ € 160.000Doel




Doel













100%Doel

99,90%Resultaat


57.635 klanten

Doel < 00:12:45

00:22:20


Resultaat


water

2017.vitensjaarverslag.nl - - Pagina 39

2.1 24/7 rekenen op drinkwater uit de kraan

Water is een primaire levensbehoefte; we kunnen niet zonder. Daarom moet de beschikbaarheid van topkwaliteit water vanzelfsprekend zijn. Klanten mogen dat ook van Vitens verwachten. Als waterleverancier is dat onze belangrijkste taak. Wij leveren betrouwbaar en betaalbaar drinkwater; vierentwintig uur per dag, zeven dagen per week. Nu en in de toekomst. Daarbij proberen wij het aantal storingen te minimaliseren en zo snel en efficiënt mogelijk te verhelpen met zo min mogelijk overlast voor onze klanten. En we pakken onze communicatie effectiever op: eerst communiceren we en daarna verhelpen we de storing, zodat de klant direct weet wat er aan de hand is.

Om ook in de toekomst schoon drinkwater te kunnen blijven leveren, focussen wij ons op innovatie en verbetering. Daarom werken we bijvoorbeeld via het programma Effectief Assetmanagement aan de inzet en het beheer en onderhoud van de drinkwaterinfrastructuur. Een sterke visie op onze infrastructuur en de noodzaak ervan bleek in februari 2017 toen er een grote waterstoring was in Gelderland en ongeveer 30.000 van onze klanten langer dan vier uur zonder water zaten (zie § 2.1.1).

Onze doelstelling voor 2017 ten aanzien van het verder verlagen van ondermaatse leveringsminuten (minder dan 12:45) hebben wij helaas niet gehaald, de grote storing in Gelderland was hier mede debet aan. Ondermaatse leveringsminuten (OLM) zijn het gemiddeld aantal minuten per jaar waarin onze klanten zonder water zitten. Het aantal ondermaatse leveringsminuten in 2017 bedroeg 22:20 (2016: 19:52).

Door een grote brand in 2003 werden wij geconfronteerd met het feit dat als gevolg hiervan een van onze bronnen onbruikbaar was geworden. Daarom waren we al langere tijd op zoek naar alternatieven om de inwoners en bedrijven in Twente ook hier weer van duurzaam drinkwater te voorzien (zie § 2.1.2), zowel nu als in de toekomst. In 2017 zijn we erin geslaagd om twee nieuwe locaties te vinden waarmee we dit kunnen realiseren.

2.1.1 Storing GelderlandIn februari 2017 was er een grote storing in Gelderland waardoor 30.000 inwoners van de gemeenten Doesburg, Zevenaar, Rijnwaarden en een stukje van de gemeente Rheden bijna vierentwintig uur zonder water zaten. Voor onze begrippen is dit ongekend lang. Daarmee was het meteen ook een levensechte testcase voor onze calamiteitenorganisatie.

CalamiteitenorganisatieWe hebben als drinkwaterbedrijf een calamiteitenorganisatie waarbinnen we veel trainen. De storing in Gelderland was voor ons de ultieme proef op de som; dit was hét moment om de theorie in praktijk te brengen; nu kwam het er echt op aan: ook wat betreft de samenwerking met veiligheidspartners als politie, gemeenten en de veiligheidsregio. We zijn er trots op dat de samenwerking zo goed verlopen is. Korte lijnen, goed verwachtingsmanagement en de juiste rolverdeling hebben geleid tot duidelijke communicatie en goede noodvoorzieningen voor drinkwater.

Voor Vitens bestond er echter wel veel te lang onduidelijkheid over de storingsoorzaak. Zowel menselijke en organisatorische factoren als een extreem complexe infrastructuur leidden er helaas toe dat we dit pas laat doorkregen. Al met al is de storing in Gelderland voor ons een les geweest waar we van geleerd hebben en waarin het belang van onze innovaties op het gebied van smart grids werd benadrukt.

CommunicatieOndanks de – ons inziens te lange – duur van de storing, zijn we trots dat de communicatie rondom de storing door de klant beoordeeld werd met een 8,6. Ons devies ‘Eerst communiceren dan repareren’ heeft in dezen bewezen dat het werkt. Naderhand hebben wij, op basis van onze praktijkervaring tijdens deze storing, wel besloten de piketdienst van onze communicatieadviseurs uit te breiden zodat, ook bij een langdurige, grote storing, de overdracht van werkzaamheden en daarmee de continuïteit van goede communicatie gewaarborgd blijft.

Gebruik nieuwe meetmethode waterkwaliteit na storingIn 2016 ontwikkelden wij in samenwerking met Nederlandse drinkwaterlaboratoria een nieuwe test die gebruikmaakt van de RT-PCR-methode (op basis van DNA). Hiermee kan het drinkwater na een storing binnen vier uur getest worden op aanwezigheid van fecale verontreiniging. Voorheen bedroeg de doorlooptijd van zo’n onderzoek twee dagen. Gedurende deze periode werd getroffen klanten geadviseerd om het water eerst te koken en niet direct uit de kraan te gebruiken. De huidige weten regelgeving was een knelpunt in de implementatie van de nieuwe methode, maar tijdens de storing in Gelderland heeft Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) de test goedgekeurd vanwege het grote maatschappelijke belang. Wij zijn daar als Vitens erg blij mee omdat de klant hierdoor significant sneller uitsluitsel krijgt over de kwaliteit van het water en

Bronnenbeschermen


Certi�cation

GMP




44%Resultaat


32%Resultaat




Doel



€ 662.830Resultaat≥ € 160.000Doel




Doel













100%Doel

99,90%Resultaat


57.635 klanten

Doel < 00:12:45

00:22:20


Resultaat


water

2017.vitensjaarverslag.nl - 2.2 Drinkwater van topkwaliteit - Pagina 40

dus sneller kan acteren als deze niet aan de eisen voldoet. We werken er hard aan om gebruik te maken van deze en vergelijkbare methoden en deze wettelijk verankerd te krijgen zodat de klant bij storingen snel meer zekerheid krijgt.

Smart gridsEnige jaren geleden zijn we begonnen met het vertalen van de digitale gegevens naar inzichtgevende informatie door de gegevens slim te presenteren in grafieken of op het realtime dashboard. Dit doen we door data (die we onder meer verkrijgen uit sensoren, sociale mediaberichten, inkomende telefoontjes en data uit bedrijfsvoering) te koppelen en te interpreteren. We zien hierdoor sneller waar er iets aan de hand is, wat ons in staat stelt de klant snel te informeren.

2.1.2 Nieuwe locaties drinkwaterwinning Twente

Sinds een grote brand bij Vredestein in 2003 is het water uit het Twentekanaal vervuild en niet meer geschikt als drinkwatervoorziening. Vitens vulde het hierdoor ontstane tekort aan door leidingwater van Duitse drinkwaterbedrijven in te kopen en water vanuit de Achterhoek naar Twente te pompen. Dit was echter geen duurzame en toekomstbestendige oplossing. In 2017 hebben we die gevonden: er komt een nieuwe winlocatie bij Vriezenveen en Daarle, zodat er in deze regio weer zuiver drinkwater van eigen bodem uit de kraan stroomt.

De zoektocht naar, en het vinden van, nieuwe winningen wordt steeds complexer. Door verschillende belangen van provincies, waterschappen en drinkwaterbedrijven, maar ook door toenemende druk op de ondergrond (bijvoorbeeld door energieopwekking), een aantrekkende economie en een stijgende watervraag. We zijn dan ook tevreden dat we door een goede samenwerking met de provincie en waterschappen nieuwe winningen gevonden hebben.

Vinden van nieuwe winningen steeds uitdagenderZoektochten als deze laten zien dat het vinden van nieuwe winningen steeds uitdagender wordt. We zien een toenemende drukte in de ondergrond, een complexer speelveld en een decentralisering van drinkwatergerelateerde verantwoordelijkheden. Deze ontwikkeling heeft ons aangespoord om ons nog verder te ontwikkelen op het vlak van stakeholdermanagement en strategisch omgevingsmanagement. Daartoe hebben we onder andere een team Public Affairs opgezet, bestaande medewerkers getraind en nieuwe medewerkers met specialistische kennis geworven.

2.2 Drinkwater van topkwaliteit

Uiteraard moeten onze klanten 24/7 kunnen vertrouwen op veilig drinkwater. Vitens zet zich iedere dag in om de kwaliteit van het drinkwater te waarborgen. We verbeterden in 2017 wederom onze score op de Water Kwaliteitsindex (WKI) die laat zien in welke mate water voldoet aan de wettelijke normen zoals bepaald in het Drinkwaterbesluit. Hoe lager de score op de éénpunts WKI-schaal, hoe hoger de kwaliteit van het water. We behaalden in 2017 een score van 0,017 op de WKI (2016: 0,018 en 2015: 0,019).

Ons drinkwater is van topkwaliteit, maar wij vinden de mate waarin de klant dit waardeert en ervaart ook belangrijk. Omdat uit onderzoek bleek dat de mate van kalkafzetting erg bepalend is in de waardering en beleving van de waterkwaliteit werden er in 2017 bij de productielocaties IJsselstein en Van Heek onthardingsinstallaties in gebruik genomen. Hierdoor kunnen nu nog meer klanten genieten van zacht water uit de kraan (zie § 2.2.1).

Om topkwaliteit drinkwater te kunnen leveren, nu en in de toekomst, ontwikkelen en gebruiken we steeds meer intelligente systemen om de kwaliteit van het water in onze leidingen te monitoren. Self Learning Integrated Model-based Management (SLIMM) is een systeem dat we hiervoor inzetten (zie § 2.2.2). Hiermee kunnen we eventuele problemen voorspellen, pro-actief anticiperen op storingen en onze klanten sneller en beter informeren bij storingen in de waterlevering.

Bronnenbeschermen


Certi�cation

GMP




44%Resultaat


32%Resultaat




Doel



€ 662.830Resultaat≥ € 160.000Doel




Doel













100%Doel

99,90%Resultaat


57.635 klanten

Doel < 00:12:45

00:22:20


Resultaat


water

2017.vitensjaarverslag.nl - 2.2 Drinkwater van topkwaliteit - Pagina 41

2.2 Drinkwater van topkwaliteit

2.2.1 Zacht water

Dankzij de nieuwe wateronthardingsinstallaties bij de productielocaties Van Heek en IJsselstein zijn er sinds 2017 125.000 meer klanten die nu ook kunnen genieten van zacht water. Sinds 2013 doen we structureel klantonderzoek bij investeringen die leiden tot een verandering in waterkwaliteit. We weten dat de kwaliteit van ons drinkwater goed is, maar op sommige plekken is er lokaal sprake van ontevredenheid (met name over kalkaanslag). Hierin proberen wij onze klanten tegemoet te komen door het plaatsen van onthardingsinstallaties. De verbetering van de waterkwaliteit wordt gekwantificeerd door zowel voor als na plaatsing de klanttevredenheid te meten.

Stijging klanttevredenheidUit het onderzoek dat we in 2015 in gemeente Houten uitvoerden na plaatsing van een onthardingsinstallatie bij productielocatie Bunnik, kwam naar voren dat de klanttevredenheid stijgt als het water zachter wordt gemaakt. Een belangrijk inzicht dat wij daarbij ook verkregen is dat klanten waterontharding positiever beleven wanneer zij van tevoren over deze kwaliteitsverbetering worden geïnformeerd. Het bleek namelijk dat die groep klanten (zeventig procent) nog meer tevreden is over het (lagere) kalkgehalte en de verminderde kalkaanslag dan de klanten die hier niet van op de hoogte waren. Een ruime meerderheid van laatstgenoemde groep merkte namelijk geen kwaliteitsverschil op.

2.2.2 Implementatie SLIMMSelf Learning Integrated Model-based Management (SLIMM) is een meetsysteem waarmee de zuivering van onze productielocaties realtime gemonitord wordt. SLIMM maakt een voorspelling van de waterkwaliteit en meet vervolgens met behulp van sensoren of de voorspelling overeenkomt met de realiteit. Op dit moment worden de resultaten van SLIMM nog slechts getoond ter informatie, maar in de toekomst zal SLIMM een adviserende functie krijgen bij het – indien nodig – bijstellen van de zuivering. De laatste stap zal zijn dat SLIMM automatisch wijzigingen aanbrengt in het proces. Dit is met name voor onze grootzakelijke klanten van belang, omdat een constante waterkwaliteit vaak van groot belang is voor hun productieprocessen; de gemiddelde huishoudelijke klant zal schommelingen daarentegen niet zo snel opmerken.

Uitgerold bij drieënnegentig productielocatiesHet doel voor 2017 was aanvankelijk om SLIMM bij zes locaties te laten draaien, maar we zijn er half november 2017 in geslaagd om de dashboards bij al onze productielocaties uit te rollen waarmee we nu op drieënnegentig locaties de

laboratoriumgegevens op een makkelijke en snelle manier zichtbaar maken. Niet alleen van het uitgaande water, maar ook van elke tussenstap.

2.3 Uitstekende service voor de klant

Juist omdat onze klanten niet kunnen kiezen wie hun waterbedrijf is, willen wij ze de service bieden alsof ze dat wel gedaan hebben en ook weer zouden doen. Snel, in één keer, goed en vriendelijk. Hiertoe zetten we in op de strategische programma’s Echte klantgerichtheid en Proactieve klantcommunicatie. We meten continu hoe tevreden klanten zijn over het contact via telefoon, e-mail en Internet Self Service (ISS).

In 2016 werd de nieuwe website Vitens.nl succesvol gelanceerd, in 2017 zetten we de puntjes op de i en verhielpen we de kinderziektes. We introduceerden Live Chat en WhatsApp als klantcontactkanalen (zie § 2.3.1) en implementeerden nieuwe digitale functionaliteiten op de website waardoor de klanttevredenheid verhoogd werd (zie § 2.3.2).

Wat betreft klantcontact via de telefoon en e-mail scoorden we op de vijfpuntsschaal Klant Contact Monitor (KCM) een 4,4: 94% van de klanten was tevreden. Wat betreft ISS scoorden we een 4,2 en was 89% van de klanten tevreden. De norm voor het aantal heel ontevreden klanten (zij geven een KCM-score van 1) lag op 1.675, deze is helaas overschreden in 2017 met 2.432 heel ontevreden klanten (2016: 2.274).

Bronnenbeschermen


Certi�cation

GMP




44%Resultaat


32%Resultaat




Doel



€ 662.830Resultaat≥ € 160.000Doel




Doel













100%Doel

99,90%Resultaat


57.635 klanten

Doel < 00:12:45

00:22:20


Resultaat


water

2017.vitensjaarverslag.nl - 2.3.1 Nieuwe kanalen klantcontact - Pagina 42

2.3.1 Nieuwe kanalen klantcontactOm de klant nog beter van dienst te zijn, startten we in 2017 met Live Chat en WhatsApp als nieuwe kanalen voor klantcontact. Klanten maken er veelvuldig gebruik van, ze waarderen de laagdrempeligheid en de reactiesnelheid – zo blijkt uit onze Klant Contact Monitor.

Live ChatVanaf februari boden we Live Chat aan op de contactpagina van onze website Vitens.nl. In mei startte een pilot waarbij Live Chat ook in de avonduren beschikbaar was, dit resulteerde in meer drukte en een stijging van de klanttevredenheid: van 4,3 naar 4,4 (op een schaal van 1 tot en met 5). Ter vergelijking: de klanttevredenheid voor e-mail scoort een 3,7. Vanwege het succes zijn de ruimere contacttijden per oktober ingevoerd. Achteraf gezien hadden wij nog sneller vervolg willen geven aan deze pilot om de klant van dienst te zijn, maar hadden we in dit geval helaas geen operationeel plan klaarliggen om meteen live te gaan. Het vroeg intern te veel organisatiekracht om de ruimere contacttijden eerder in het jaar in te voeren, vanwege onder meer de benodigde uitbreiding van de personele bezetting die nodig is bij ruimere contacttijden.

WhatsAppSinds augustus bieden wij ook de mogelijkheid om WhatsApp te gebruiken als contactkanaal. Vooral voor het delen van foto’s, bijvoorbeeld bij een afwijkende meterstand, blijkt dit een uitkomst. Klanten waarderen de reactiesnelheid (binnen twee uur antwoord) en het gemak van dit kanaal met een 4,3.

Webcare-team In het nieuwgevormde Webcare-team zijn de werkzaamheden voor Live Chat, WhatsApp en sociale media (Facebook en Twitter) samengebracht. Dit heeft binnen het team voor focus gezorgd: we bieden betere service en er is specialisme ontstaan binnen het team.

2.3.2 Internet Self Service

Als er één project volledig in het teken staat van Customer Excellence, dan is het wel Go Digital Internet Self Service. In 2017 voltooiden we de laatste fase van dit project: we maakten Mijn Vitens stabiel en veilig. Ook voegden we nieuwe functionaliteiten toe, zodat klanten 24/7 al hun waterzaken online kunnen regelen. Van het inzien van facturen, downloaden, en betalen tot het termijnbedrag aanpassen en uitstel van betaling aanvragen. Gemiddeld over 2017 bekeken zo’n 5.769 klanten per week hun factuur online en pasten ongeveer vierhonderd klanten per week hun termijnbedrag aan. Als we naar het gemiddelde van voor en na de aanpassingen aan Mijn Vitens kijken, zien we dat voor de aanpassingen zo’n 4.000 klanten per week hun factuur online bekeken en dat dit aantal na de aanpassingen verdubbelde naar zo’n 8.000 klanten.

0

5.000

10.000

15.000

20.000

52515049484746454443424140393837363534333231302928272625242322212019181716151413121110987

Het tonen van de facturen

Nieuwsbrief met artikel over bekijken facturen

Aanpassing primaireingangen op homepage

2.4 Bronnen beschermen

Niet alleen nu, maar ook over honderd jaar moet iedereen nog toegang kunnen hebben tot schoon en betrouwbaar drinkwater. De natuur is voor Vitens de meest optimale bron voor het winnen van water. Voor continuïteit in de levering van drinkwater is het daarom van het grootste belang dat we deze bronnen – en daarmee onze grondwatervoorraden – beschermen tegen verontreiniging door onder meer bestrijdingsmiddelen, autovloeistoffen en medicijnresten die in de keten terechtkomen, en behoeden voor schade door bijvoorbeeld agrarische en mijnbouwactiviteiten.

We kunnen steeds beter meten wat er in onze grondwaterbronnen zit en vinden nu al stoffen in het grondwater die er van oorsprong niet inzaten. Dit laat duidelijk zien dat we als mens invloed hebben op de vervuiling van ons drinkwater. Regenwater dat op de grond boven onze bronnen valt, zakt in de bodem en stroomt binnen vijfentwintig jaar door de bodem naar onze winputten. Als er vervuiling in de grond zit, stroomt dat

Bronnenbeschermen


Certi�cation

GMP




44%Resultaat


32%Resultaat




Doel



€ 662.830Resultaat≥ € 160.000Doel




Doel













100%Doel

99,90%Resultaat


57.635 klanten

Doel < 00:12:45

00:22:20


Resultaat


water


ook met het regenwater mee. Daarom willen we in een grondwaterbeschermingsgebied zo min mogelijk vervuiling. Hiervoor ging Vitens in 2017 samenwerkingen aan met bijvoorbeeld de bloembollensector (zie § 2.4.1), maar we maakten ook de huishoudens in grondwaterbeschermingsgebieden bewust van het feit dat zij bovenop drinkwaterbronnen wonen (zie § 2.4.2). Daarnaast hebben we in samenwerking met andere drinkwaterbedrijven en Vewin drinkwaterplatform.nl gelanceerd. Deze site voor belanghebbende betrokkenen geeft uitgebreid informatie over de drinkwaterkwaliteit en bescherming van bronnen.

2.4.1 Samenwerking bloembollensectorIn 2010 heeft de gemeente Ommen in het bestemmingsplan een verbod op sierteelt in grondwaterbeschermingsgebieden opgenomen. Door een uitspraak van de Raad van State uit 2016 moest de gemeente Ommen dit verbod echter opnieuw bekijken. De gemeenteraad van Ommen heeft zich begin 2017 uitgesproken voor behoud van het verbod, maar Vitens en de KAVB (brancheorganisatie voor bloembollentelers) hebben besloten samen te werken in een pilot als alternatief voor het verbod.

Win-winsituatie voor Vitens en de KAVBVitens en de KAVB verwachten dat schone drinkwaterbronnen en het verduurzamen van de bloembollensector samen kunnen gaan. We werkten een plan uit waarbij er weer bloembollen mogen worden geteeld in grondwaterbeschermingsgebieden, terwijl de inzet van gewasbeschermingsmiddelen in een groter gebied wordt beperkt. Deze middelen worden geregistreerd en tijdens de pilot worden de effecten op de grondwaterkwaliteit gemonitord. Daarnaast werken de telers ook aan het treffen van andere maatregelen om hun teelt verder te verduurzamen. De resultaten van de monitoring worden jaarlijks geëvalueerd met alle betrokken partijen. Samenwerking levert voor Vitens en de KAVB een win-winsituatie op. Daarnaast versoepelt deze pilot de samenwerking bij andere winningen waar we elkaar tegenkomen.

2.4.2 Grondwaterbeschermingscampagne De grondwaterbeschermingscampagne is een jaarlijkse campagne gericht op particulieren. Tijdens deze campagne wil Vitens met name bewoners van grondwaterbeschermingsgebieden bewustmaken van het feit dat zij bovenop hun drinkwaterbronnen wonen en dat deze bronnen kwetsbaar zijn voor verontreinigingen. Vitens treft inmiddels in tweeënveertig procent van al haar bronnen minieme sporen van gewasbeschermingsmiddelen aan. Hiervan is tien procent afkomstig van vervuiling door particulieren.

Vitens roept via verschillende bewustwordingscampagnes en media-aandacht op om de drinkwaterbronnen te beschermen, onder meer via BeschermjeDrinkwater.nl, sociale media en bijvoorbeeld door het plaatsen van levensgrote rietjes in

grondwaterbeschermingsgebieden. In 2017 hebben we de campagne Bescherm je drinkwater uitgerold in Gelderland, omdat zich hier veel kwetsbare bronnen bevinden en niet alle inwoners zich hier bewust van bleken.

In de provincie Gelderland, een provincie met eenenveertig waterwingebieden, gebruikt vierenveertig procent van de particuliere tuiniers chemische bestrijdingsmiddelen. Om hen ervan bewust te maken dat chemische bestrijdingsmiddelen de grond en het grondwater (de bron van ons drinkwater) kunnen vervuilen, hebben we – naast de campagne via sociale media, de levensgrote rietjes en media-aandacht – samen met Intratuin een actie opgezet waarbij particulieren hun chemische bestrijdingsmiddelen konden inruilen tegen een veel duurzamere voegenborstel.

Met de campagne hebben we meer dan vier miljoen Nederlanders bereikt, onder meer door aandacht in De Volkskrant en het NOS Radio 1 Journaal.

HulpbronnenWe bereiken weliswaar de bewoners van grondwaterbeschermingsgebieden, maar verder zijn tot nu toe alleen nog de boeren (landbouw) en de bloembollenteelt vertegenwoordigd in de samenwerking met betrekking tot de bescherming van onze bronnen. We vinden het echter belangrijk dat bewustwording van het belang van bronbescherming een breed gedragen en belangrijk thema wordt voor alle Nederlanders. Omdat iedereen profijt heeft van een schone bron en hier zijn eigen bijdrage aan kan leveren. Wij blijven daarom actief op zoek naar betrokken samenwerkingspartners om dit te onderstrepen door middel van gezamenlijke initiatieven en campagnes die een win-winsituatie opleveren.

2.4.3 Drinkwaterplatform.nlDe missie van Vitens is het leveren van topkwaliteit drinkwater en het beschermen van onze bronnen. Het geven van goede voorlichting over water draagt hieraan bij. Als gevolg van decentralisatie van de overheidstaken wordt het steeds belangrijker om lokale bestuurders goed en volledig te informeren over waterzaken omdat provincies en gemeenten hier steeds meer zeggenschap over krijgen. Daarnaast is de kwaliteit van het drinkwater vaker negatief in het nieuws, zoals bijvoorbeeld de berichtgeving over lozing van de schadelijke stof GenX in het oppervlaktewater bij Dordrecht. Als drinkwatersector willen we niet alleen maar reageren op zulke kwesties, maar ook informeren over water en zorgen bij onze klanten wegnemen.

In november 2017 werd daarom drinkwaterplatform.nl gelanceerd, een gezamenlijk initiatief van alle tien de Nederlandse drinkwaterbedrijven en branchevereniging Vewin. De site geeft uitgebreide informatie over drinkwaterkwaliteit en de bescherming van bronnen, vooral gericht op bestuurders en andere stakeholders.


Omdat de verschillende drinkwaterbedrijven ook verschillende belangen en visies hebben, heeft het opzetten van het platform een jaar geduurd. In deze periode is het uiteindelijk gelukt om ieders verhaal van alle kanten te belichten. Voor Vitens is grondwaterproblematiek bijvoorbeeld erg belangrijk, terwijl het voor sommige andere waterbedrijven vooral om oppervlaktewater gaat. Daarmee is dit platform een van de eerste gezamenlijke communicatie-initiatieven die zich richt op voorlichting van bestuurlijke stakeholders in de drinkwatersector.

2.5 Drinkwater en politiek

Via het strategisch programma Vergroten zichtbaarheid als waterautoriteit, mengen we ons als kennisexpert nadrukkelijk in het maatschappelijke debat met vraagstukken rondom (grond)water. Met succes, want na jaren van discussie is bijvoorbeeld de precarioheffing in 2017 definitief beëindigd (zie § 2.5.1). Gemeenten mogen geen belasting meer heffen op kabels en leidingen in gemeentegrond. Daarnaast werden in samenwerking met onder andere lokale overheden verschillende convenanten vroegsignalering getekend om schuldenstress bij inwoners van ons verzorgingsgebied te voorkomen (zie § 2.5.2).

Om zowel onze politieke als maatschappelijke profilering meetbaar te maken, hadden wij ons voor 2017 ten doel gesteld om minimaal € 0,16 miljoen aan mediawaarde op onze pijler Leiderschap te genereren. Deze doelstelling is behaald met € 0,66 miljoen. Deze mediawaarde laat zich echter niet één op één vergelijken met de waarden van vorige jaren, omdat we zijn overgestapt naar een nieuw mediabureau met andere meetmethoden.

2.5.1 Definitief einde precarioheffingNa meer dan tien jaar discussie is de precarioheffing op nutsleidingen in 2017 afgeschaft. Precario is een belasting die gemeenten kunnen heffen op onder meer kabels en leidingen die in gemeentegrond liggen. Deze belasting is Vitens al jaren een doorn in het oog, omdat we deze moeten doorberekenen aan onze klanten, wat leidde tot een – soms forse – verhoging van de drinkwaterfactuur.

Vitens heeft zich steeds verzet tegen precario; wij zijn van mening dat gemeenten deze heffing oneigenlijk opleggen als bron van inkomsten. Het is een verkapte belasting die via de drinkwaterfactuur bij de bewoners van de gemeente terechtkomt. Het

Bronnenbeschermen


Certi�cation

GMP




44%Resultaat


32%Resultaat




Doel



€ 662.830Resultaat≥ € 160.000Doel




Doel













100%Doel

99,90%Resultaat


57.635 klanten

Doel < 00:12:45

00:22:20


Resultaat


water

aantal gemeenten dat precario ging heffen steeg de afgelopen jaren flink waardoor voor ons de noodzaak voor het bepleiten van afschaffing steeds groter werd. Daartoe is gelobbyd in Den Haag, gesproken met gemeenten, zijn onze aandeelhouders opgeroepen af te zien van precarioheffing en zochten wij regelmatig de publiciteit op om ons standpunt onder de aandacht te brengen.

Overgangsregeling Het is goed dat er nu definitief een einde is gekomen aan deze ondoorzichtige en ongewenste belasting. Echter: gemeenten die in 2016 al precario in rekening brachten, mogen dit nog tot 2022 blijven doen. Maar ook hiertegen blijft Vitens zich verzetten; niet alleen door in gesprek te gaan met gemeenten, maar ook door het voeren van gerechtelijke procedures. Zelfs de Hoge Raad zal zich in 2018 buigen over een Vitens-precariozaak.

2.5.1 Definitief einde precarioheffing

Na meer dan tien jaar discussie is de precarioheffing op nutsleidingen in 2017 afgeschaft. Precario is een belasting die gemeenten kunnen heffen op onder meer kabels en leidingen die in gemeentegrond liggen. Deze belasting is Vitens al jaren een doorn in het oog, omdat we deze moeten doorberekenen aan onze klanten, wat leidde tot een – soms forse – verhoging van de drinkwaterfactuur.

Vitens heeft zich steeds verzet tegen precario; wij zijn van mening dat gemeenten deze heffing oneigenlijk opleggen als bron van inkomsten. Het is een verkapte belasting die via de drinkwaterfactuur bij de bewoners van de gemeente terechtkomt. Het aantal gemeenten dat precario ging heffen steeg de afgelopen jaren flink waardoor voor ons de noodzaak voor het bepleiten van afschaffing steeds groter werd. Daartoe is gelobbyd in Den Haag, gesproken met gemeenten, zijn onze aandeelhouders opgeroepen af te zien van precarioheffing en zochten wij regelmatig de publiciteit op om ons standpunt onder de aandacht te brengen.

Overgangsregeling Het is goed dat er nu definitief een einde is gekomen aan deze ondoorzichtige en ongewenste belasting. Echter: gemeenten die in 2016 al precario in rekening brachten, mogen dit nog tot 2022 blijven doen. Maar ook hiertegen blijft Vitens zich verzetten; niet alleen door in gesprek te gaan met gemeenten, maar ook door het voeren van gerechtelijke procedures. Zelfs de Hoge Raad zal zich in 2018 buigen over een Vitens-precariozaak.

2017.vitensjaarverslag.nl - 2.6.1 Zonne-energie - Pagina 45

2.5.2 Vroegsignalering schuldsituaties bij klanten

Wanneer mensen in een problematische schuldsituatie verkeren of dreigen te geraken, kan dit tot tal van maatschappelijke problemen leiden, zoals armoede, sociale uitsluiting en gezondheidsproblemen. Om te voorkomen dat onze klanten met een betalingsachterstand in een problematische schuldsituatie terecht komen, nemen we onze maatschappelijke verantwoordelijkheid door samen met gemeenten, zorgverzekeraars, woningbouwverenigingen en energieleveranciers in ons verzorgingsgebied te werken aan vroegsignalering. Klanten met openstaande rekeningen bij meerdere van bovengenoemde partijen worden bezocht door wijkteams om de problemen bespreekbaar te maken en op te lossen door het maken van afspraken en het overeenkomen van betalingsregelingen. In Nijmegen werd in 2016 het eerste convenant Vroegsignalering getekend, in 2017 volgden Arnhem, Zwolle en Leeuwarden. Hiermee hebben we ook dit jaar weer een daling in het aantal afsluitingen kunnen realiseren.

BlauwdrukconvenantDe uitdaging in de vroegsignalering zit voor Vitens in het realiseren van een uniforme samenwerking met alle gemeenten. Op basis van pilots is geconstateerd wat de beste werkwijze is. Dit resulteerde in een blauwdrukconvenant waaraan we nieuwe convenantvoorstellen kunnen toetsen. Dit maakt ons werk efficiënter. In 2018 richten we ons op het (deels) automatiseren van het huidige, handmatige verwerkingsproces dat veel tijd vergt en foutgevoelig is. Bij uitbreiding van de samenwerking met andere gemeenten is een efficiëntere werkwijze wenselijk.

2.6 We ondernemen duurzaam en circulair

Vitens wil drinkwater produceren en leveren met zo min mogelijk negatieve gevolgen voor het milieu. Onze klanten en stakeholders vinden dit niet alleen belangrijk, maar verwachten dat ook van ons. En terecht. Wij vervullen een maatschappelijke en publieke rol, en via onze bedrijfsvoering kunnen wij bijdragen aan een duurzame toekomst.

Duurzaamheid is onlosmakelijk verbonden met ons bedrijf. Daarom hebben wij ons ten doel gesteld om onze reststromen honderd procent nuttig toe te passen door ze te hergebruiken, opnieuw toe te passen of terug te brengen in de natuur. In 2016 kwamen we uit op 99,8% nuttige toepassing. Daarnaast was het proces nog niet kostenneutraal. In 2017 is het ons gelukt om 99,9% van de reststromen nuttig in te zetten via onze partners én het break even punt te doorbreken: we hebben in 2017 voor het eerst een opbrengst gerealiseerd van tweeënvijftig duizend euro.

Daarnaast ontplooiden we in 2017 diverse initiatieven in het kader van duurzaam en circulair ondernemen. In samenwerking met Eneco plaatsten we zonnepanelen bij verschillende Vitenslocaties die energie leveren aan onze eigen productielocaties (zie § 2.6.1). Ook werkten we aan het terugdringen van de piekbelasting middels een serious game: de Water Battle (zie § 2.6.2), een prijswinnend initiatief met veel potentie op het gebied van bewustwording en gedragsverandering bij klanten.

2.6.1 Zonne-energieAl sinds 2009 kopen wij honderd procent duurzame energie in. Uiteraard wil Vitens ook haar bijdrage leveren aan de Nederlandse energietransitie en daarom onderzoeken we de mogelijkheden voor duurzame energiewinning op onze eigen locaties.

Om die reden werden er in 2017 op verschillende Vitenslocaties 4.426 zonnepanelen geplaatst die samen goed zijn voor het leveren van bijna 1,2 mWp per jaar; dit staat ongeveer gelijk aan één procent van de totale energiebehoefte van Vitens. Het zonnepark bij Engelse Werk is een uitschieter: hier wordt tien procent van de benodigde energie van dit productiebedrijf geleverd door zonnekracht.

Samenwerking EnecoIn 2016 is een (Europese) aanbesteding uitgezet om een partner te vinden voor de ontwikkeling, het onderhoud en de levering van zonne-energie op de gegunde locaties.

Bronnenbeschermen


Certi�cation

GMP




44%Resultaat


32%Resultaat




Doel



€ 662.830Resultaat≥ € 160.000Doel




Doel













100%Doel

99,90%Resultaat


57.635 klanten

Doel < 00:12:45

00:22:20


Resultaat


water

0

300

600

900

1.200

1.500

1.800

2014 2015

Netto kosten reststromen *(kosten minus opbrengsten in duizenden euro’s)

2013 2016

1.713

2011 2012

1.494

1.210

657

453

232

2017

-52

* Netto directe kosten, exclusief afvalstromen en kosten voor overhead.


0

10

20

30

40

50

2015 2016 2017

23

42

32

Klanten die vaker om kraanwater zijn gaan vragen (%)

12

2014

Vitens investeert zelf niet, maar heeft gekozen voor een innovatieve contractvorm en een langetermijnpartnership met Eneco als eigenaar van de zonnepanelen op onze locaties. Dit project heeft bijgedragen aan een duurzame inzet van energiebronnen, en daar zijn we trots op.

2.6.2 Water BattleMet de serious game Water Battle maken we kinderen en hun ouders bewust van waterverbruik en de piekbelasting op het distributienet. De game voor kinderen en de app voor ouders zijn gekoppeld aan een slimme watermeter waarmee we huishoudens stimuleren om hun waterverbruik beter over de dag te verdelen. De gewenste verandering in waterverbruik gedurende de piekmomenten belonen we met punten. We motiveren hiermee ouders en kinderen om samen te werken en zo hoog mogelijk te scoren. Uniek aan dit project is dat we serious gaming combineren met slimme meters om gedragsverandering bij consumenten te realiseren. Dit was een wereldprimeur. Er bestonden wel al veel tools waarmee mensen inzicht krijgen in hun verbruik – zeker in de energiesector – maar niet in de vorm van een game. In totaal deden zeven scholen, meer dan vierhonderd kinderen en meer dan tweehonderd huishoudens mee.

Awards voor de Water BattleTijdens de eerste pilot van de Water Battle in 2015 ondervonden we nog problemen met de gekozen oplossing voor het uitlezen van de watermeters. Ook de benodigde inzet voor communicatie met de deelnemers hadden we destijds onderschat. Deze leerpunten zijn meegenomen bij het ontwikkelen van de tweede versie van de Water Battle. En met succes: we hebben er diverse (inter)nationale prijzen mee gewonnen en werden verkozen tot Best Serious Game tijdens de Dutch Game Awards (2016). In 2017 kregen we er de Sensus Reach Customer Community Award voor uitgereikt tijdens de Sensus Reach Conference in Dallas, V.S. We ontvingen eerder al een special mention tijdens de Aquatech Amsterdam Innovation Award 2015. Met de Water Battle heeft Vitens een prestatie neergezet waar we trots op kunnen zijn.

Bijdrage aan strategische doelen VitensDe Water Battle draagt volledig bij aan de twee strategische doelen van Vitens: Customer Excellence en Duurzame inzet van onze bronnen en middelen. Deelnemers gaven zelf aan dat ze het erg prettig vinden om

via de Water Battle-app inzicht te krijgen in hun waterverbruik. Serious gaming is daarnaast een nieuwe manier om met consumenten te communiceren over duurzaam drinkwatergebruik. De Water Battle stimuleert gedrag dat niet alleen bijdraagt aan het afvlakken van pieken, waardoor Vitens energie bespaart en CO2 reduceert, maar creëert ook bewustwording ten aanzien van het belang van de bescherming van onze bronnen.

2.7 We versterken het imago van kraanwater

Nederland staat bekend als een land met kraanwater van topkwaliteit, maar niet iedereen weet dat. Daarom voert Vitens al enkele jaren actief campagne met Kraanwater Graag om het imago van kraanwater te versterken. Wij willen dat iedereen op de hoogte is van de hoge kwaliteit van Nederlands kraanwater en dat het daarnaast ook nog eens duurzaam, gezond en goedkoop is. En dat we het om die reden op zoveel mogelijk plekken beschikbaar willen maken. In 2017 voerden we verschillende campagnes onder de vlag van Kraanwater Graag (zie § 2.7.1). Zo heetten we vakantiegangers Welkom Thuis! in het land met voortreffelijk kraanwater en brachten we kraanwater onder de aandacht bij scholieren tijdens Kraanwaterdag en met het SPLASH! kraanwater vakantieboek.

2.7.1 Kraanwater Graag

Kraanwaterschool Onderdeel van de meerjarige campagne Kraanwater Graag is dat basisscholen in ons verzorgingsgebied Kraanwaterschool kunnen worden en hiermee aangeven dat zij bewust omgaan met de gezondheid van kinderen en het milieu. Kraanwaterscholen hanteren de gezonde gewoonte om één vaste dag in de week alleen kraanwater te drinken. Voor aanvang van de zomervakantie ontvingen vijfhonderd Kraanwaterscholen het SPLASH! kraanwater vakantieboek, waarin wij kraanwater op speelse wijze onder de aandacht brachten. In totaal zijn er 16.500 vakantieboeken verspreid. In november vond de jaarlijkse Kraanwaterdag plaats: klassen speelden de Kraanwaterdag-quiz gepresenteerd door YouTube-ster Nanne Meijer en zochten met een mobiele app naar

Bronnenbeschermen


Certi�cation

GMP




44%Resultaat


32%Resultaat




Doel



€ 662.830Resultaat≥ € 160.000Doel




Doel













100%Doel

99,90%Resultaat


57.635 klanten

Doel < 00:12:45

00:22:20


Resultaat


water


de waterbron op het schoolplein tijdens de Zoek de waterbron-challenge.

Welkom Thuis!In de zomerperiode kregen vakantiegangers een warm welkom tijdens de campagne Welkom Thuis! Middels diverse uitingen op sociale media en offline activaties (langs de snelweg bij de Duitse grens en op Vlieland), werden zij er bij thuiskomst op gewezen dat ze weer vertrouwd Nederlandse water uit de kraan konden drinken. Dit in tegenstelling tot veel vakantielanden waar dat helemaal niet zo vanzelfsprekend is.

2.8 Onze mensen

Waterwinning en -distributie blijft ondanks onze verregaande technologische innovaties nog altijd mensenwerk. Als we een toekomstbestendig bedrijf willen zijn, zullen we moeten investeren in het welzijn van onze mensen. Veilig werken is dan ook een materieel thema voor Vitens.

We hebben in 2017 een hogere Lost Time Injury Frequency (LTIF) in vergelijking met het jaar ervoor (2,8 in 2017 versus 1,6 in 2016). De continue aandacht voor veiligheid heeft in 2017 wel geresulteerd in een stijging van de registratie van gevaarlijke situaties: 221 meldingen, 32 meer dan in 2016. Ondanks de groeiende bewustwording en het onder- en herkennen van gevaarlijke situaties en de noodzaak om deze te melden, is het doel van 252 geregistreerde meldingen niet behaald. We blijven hier volop aandacht aan geven.Het hoge ziekteverzuim binnen Vitens baart ons zorgen, omdat we dat, onze inspanningen ten spijt, niet hebben kunnen laten dalen. Met een ziekteverzuim van 5,3% (2016: 5,0%) liggen we fors boven de doelstelling van 4,2%. Het verlagen van het ziekteverzuim blijft daarom ook in 2018 een belangrijk aandachtspunt.

In 2017 hebben we diverse projecten opgezet om de veiligheid en duurzame inzetbaarheid binnen Vitens te verbeteren, zoals de Monteur Challenge en de Vitensdagen 2017 (zie § 2.8.1).

Bronnenbeschermen


Certi�cation

GMP




44%Resultaat


32%Resultaat




Doel



€ 662.830Resultaat≥ € 160.000Doel




Doel













100%Doel

99,90%Resultaat


57.635 klanten

Doel < 00:12:45

00:22:20


Resultaat


water

150

160

170

180

190

200

2015 2016

166

189

2017

221

Aantal gemelde gevaarlijke situaties

210

220

1

2

3

4

5

6

5,4

3,8


4,5

LTIF 2013 en 2014 hebben betrekking op aantal ongevallen en verzuim > 3 dagen. In 2015, 2016 en 2017 is dat de dag volgend op de melding.

2014 20152013 2016 2017

1,6

2,8

De strategie 2015-2017 van Vitens vertaalden we ook door naar de persoonlijke en vakmatige ontwikkeling van de individuele Vitensmedewerker. In april 2017 is hiervoor het nieuwe leermanagementsysteem, het Ontwikkelplein, live gegaan (zie § 2.8.2).

Vitens heeft 1.376 medewerkers met een collectieve arbeidsovereenkomst (exclusief directie: 99,85% van het totaal). Dit betreft al onze medewerkers in Nederland.

Samenstelling vol-/deeltijd contracten

VoltijdDeeltijd

20172016

325

1074

326

1052

Samenstelling bepaalde/onbepaalde tijd

Contract vooronbepaalde tijd

Contract voorbepaalde tijd

20172016

6%

94%

4%

96%

3,0

3,5

4,0

4,5

5,0

5,5

6,0

4,5 4,6

Ziekteverzuim (%)

4,3

5,0

2014 20152013 2016 2017

5,3


2.8.1 Veiligheid en duurzame inzetbaarheid

Veiligheid, duurzame inzetbaarheid en daarmee ook ziekteverzuimreductie zijn actuele en belangrijke thema’s voor Vitens en maken onderdeel uit van de strategie. In 2017 zijn er diverse projecten opgezet naar aanleiding van deze thema’s.

Monteur Challenge: vier pilotsVitens daagde eind 2016 bedrijven, startups en studenten uit om deel te nemen aan de Open Innovation Challenge en slimme oplossingen te bedenken die het werk van onze monteurs kunnen verlichten, praktisch of fysiek. Het werk van een monteur is namelijk zwaar en innovatieve technologieën volgen elkaar in rap tempo op. Hoe kunnen we met nieuwe toepassingen het werk van monteurs efficiënter en toekomstbestendig maken? In januari 2017 kozen we twee winnaars uit de maar liefst vierenveertig inzendingen:

• Leiding Smart van CycloMedia: de monteur maakt drie foto’s van het uitgevoerde werk met een standaard smartphone en stuurt deze vervolgens via een app naar kantoor. In de tekenkamer worden vervolgens de metingen verricht door deze foto’s te combineren met de hoge positienauwkeurigheid van de app. Buiten dus geen meetwerk meer, geen wachttijd op landmeters of het maken van schetsen. Dat kan met de app binnen veel nauwkeuriger: ook als het regent.

• Pipe Inspector van Schmidt Watertechniek B.V.: een camera inspecteert een waterleiding aan de binnenkant en spoort lekken op.

Twee andere, niet-winnende projecten zijn dusdanig interessant dat Vitens deze ook gaat testen:

• Exoskelet van Laevo: slimme rugondersteuning die bij bukken, draaien en tillen tegendruk geeft waardoor het lichaam minder zwaar wordt belast.

• Houding- en Tilsensor van Isensit: een sensor op werkkleding die inzicht geeft in de fysieke belasting voor een monteur.

De Monteur Challenge leverde in 2017 niet alleen vier pilots op, het was tevens het begin van een nieuwe trend binnen Netbeheer & Levering: voortdurend en innovatief nadenken over mogelijke verbeteringen. Het resultaat is een stroom aan ideeën over hoe het eigen werk beter en efficiënter kan. De challenge is onderdeel van de visie op netbeheer 2025: Jij bent de sleutel tot vooruitgang! Vakmanschap, experimenteren en een ieders bijdrage zijn cruciaal om onze ambitie waar te maken en daarmee datgene te doen waar onze afdeling Netbeheer & Levering, maar ook Vitens voor staat.

Vitensdagen 2017: Gezond & FrisElk jaar organiseert Vitens een groot medewerkersevenement. Het jaarlijkse thema kiezen we aan de hand van belangrijke zaken die op dat moment spelen binnen de organisatie. Veiligheid en gezondheid zijn binnen Vitens actuele onderwerpen die daarop aanhaken. Daarom kozen we in 2017 voor Gezond & Fris als overkoepelend thema. Tijdens het evenement werden medewerkers gestimuleerd om te investeren in hun persoonlijke ontwikkeling en verantwoordelijkheid te nemen voor hun werkgeluk. Hiervoor konden werknemers diverse workshops volgen.

Samenstelling medewerkersbestand man/vrouw

2016

2017

VrouwenMannen

Medewerkers met een contract voor onbepaalde tijd

0 300 600 900 1200 1500

323

324

999

999

2016

2017

Voltijd medewerkers

0 200 400 600 800 1000 1200

122

117

952

935

2016

2017

Medewerkers met een contract voor bepaalde tijd

0 10 20 30 40 50 60 70 80

19

19

58

36

2016

2017

Deeltijd medewerkers

0 50 100 150 200 250 300 350

220

226

105

100


De concrete doelstellingen voor de Vitensdagen 2017 waren:

1. Verbinden. Vitensers maken nieuwe contacten en leren collega’s (beter) kennen.2. Vergroten kennis van en over Vitens. Eigen kennis en ervaring worden met elkaar

gedeeld. Ook de locatie van de activiteit (een Vitens productielocatie) zorgt voor kennisvergroting over Vitens.

3. Waardering. Waardering voor het werk wordt vergroot. Door de directie die Vitensers bedankt voor hun inzet en door de aantrekkelijkheid van, en variëteit in, het programma.

De tweede dag moest helaas op het laatste moment worden geannuleerd op last van de politie. De evenementlocatie (ons eigen terrein) werd onderdeel van een grootschalig politieonderzoek en daarom afgesloten. De organisatie schakelde snel en besloot om direct na het weekend (vijf dagen later) opnieuw een dag te organiseren. Dat was een gigantische logistieke operatie, maar niet zonder resultaat: deze dag werd een succes. Uit de evaluatie van het evenement blijkt dat de Vitensdagen vooral aansluiten bij de doelstelling Verbinden.

2.8.2 OntwikkelingDe strategie 2015-2017 van Vitens vertaalden we door naar de persoonlijke en vakmatige ontwikkeling van de individuele Vitensmedewerker. In april 2017 is hiervoor het nieuwe leermanagementsysteem Ontwikkelplein live gegaan.

Het Ontwikkelplein is een middel om efficiëntie in de processen rondom ontwikkeling te bevorderen, de kwaliteit van ontwikkeling te verhogen en het gebruiksgemak te vergroten. Voorafgaand aan de ontwikkeling en implementatie van het Ontwikkelplein, hebben we uitgebreid onderzocht of het noodzakelijk was om een geheel nieuw leermanagementsysteem te ontwikkelen of dat volstaan kon worden met een aanpassing van het platform dat wij hiervoor gebruikten, het Leerportaal. De conclusie was dat een nieuw platform het beste middel was. Daarnaast blijft het gesprek tussen leidinggevende en medewerker onverminderd belangrijk.

MeerwaardeDe belangrijkste meerwaarde van het Ontwikkelplein is dat medewerkers zich beter ondersteund voelen. Er gaan bijna geen opleidingsaanvragen meer buiten het Ontwikkelplein om. Daarnaast is het totale aantal opleidingsaanvragen sterk gestegen: van 474 in 2015 en 551 in 2016 naar 698 in 2017, waarvan 471 vanaf 1 april (aangevraagd via het Ontwikkelplein). Dit levert nu al efficiëntie op in het facturatieproces. In 2018 kunnen we echt gaan zien hoe de efficiëntie in de processen rondom ontwikkeling, de kwaliteit van ontwikkeling en het gemak voor de gebruiker zijn verbeterd, ten opzichte van het eerdere Leerportaal. Daarnaast blijven we verder optimaliseren.

De voordelen van het Ontwikkelplein:• Het is een plek waar medewerker en leidinggevende een overzicht vinden van

alles wat met persoonlijke ontwikkeling te maken heeft: een opleidingsgids met klassikale trainingen, e-learnings, interne en externe trainingen, informatie over assessments en intervisie en de coachpool met zorgvuldig geselecteerde coaches.

• De gebruiksvriendelijkheid is aanzienlijk verbeterd ten opzichte van het eerdere Leerportaal.

• Het platform stelt medewerker en leidinggevende in staat om meer regie te nemen over zijn of haar ontwikkeling.

2.9 Integriteit

Als publiek bedrijf houden wij ons aan de regels van de wet en voelen we ons extra verantwoordelijk om integer te werken. Waar het volgen van weten regelgeving altijd belangrijk is, is het voor Vitens absolute noodzaak: schoon drinkwater staat in directe relatie met de volksgezondheid. De Drinkwaterwet is in 2017 – vijf jaar na invoering – geëvalueerd. De resultaten van deze evaluatie hebben we beschreven in § 2.9.1.

Vitens volgt de regels van de Drinkwaterwet. Toch lukt het ons helaas niet altijd om te voldoen aan de geldende normen. Onze doelstelling in 2017 was maximaal veertig meldingen bij de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Deze doelstelling hebben wij niet behaald: er waren vijfenveertig meldingen. Hygiënisch werken bleef ook in 2017 voor onze onderaannemers een aandachtspunt. We zijn nog intensiever in gesprek geweest met de onderaannemers om hen te doordringen van de noodzaak van hygiënisch werken. Helaas heeft dit nog niet de gewenste resultaten opgeleverd. We zullen hier in 2018 dus vol op in blijven zetten.

Onze klanten zijn voor hun kraanwater van ons afhankelijk; zij hebben geen alternatief. Of ze nou willen of niet, wij zijn hun waterleverancier. Daarom voelen wij ons extra verantwoordelijk voor een excellente dienstverlening. Ons inkoopproces voldeed bijvoorbeeld wel aan de weten regelgeving, maar wij vonden dat het nog een stuk beter kon. Daarom zijn er in 2017 stappen gezet om dit inkoopbeleid volwassener te maken: businessgedreven inkopen (zie § 2.9.2).

Bronnenbeschermen


Certi�cation

GMP




44%Resultaat


32%Resultaat




Doel



€ 662.830Resultaat≥ € 160.000Doel




Doel













100%Doel

99,90%Resultaat


57.635 klanten

Doel < 00:12:45

00:22:20


Resultaat


water


2.9.1 Evaluatie van de Drinkwaterwet

Vanaf 1 juli 2011 zijn de Drinkwaterwet en het Drinkwaterbesluit in werking getreden. In de Drinkwaterwet zijn belangrijke financiële kaders opgenomen voor tariefbeheersing en solvabiliteit. Zo is een maximum gesteld aan de vermogenskosten die door drinkwaterbedrijven aan de klant in rekening mogen worden gebracht (tariefbeheersing) en is een maximum gesteld aan het toegestane aandeel van het eigen vermogen in het totale vermogen (solvabiliteit). De minister stelt tweejaarlijks voor 1 november beide financiële kaders vast voor de daaropvolgende twee kalenderjaren. Voor 2016 en 2017 is de gewogen gemiddelde kostenvoet vastgesteld op 4,2% (voor 2018 en 2019: 3,4%) en een maximum voor solvabiliteit van 70% (voor 2018 en 2019: 70%). Een belangrijk aspect van de tariefbeheersing betreft de transparantie van tarieven. Door Vitens is voor 1 december 2017 de onderbouwing van de tarieven 2018 aangeleverd (aan de ILT).

In 2017 bestond de Drinkwaterwet vijf jaar en vond een onafhankelijke evaluatie plaats. Hierbij stond met name het element van doelmatigheid centraal. Dit slaat enerzijds op de investeringsopgave voor de drinkwaterbedrijven (uit Beleidsnota Drinkwater, 2014), de totstandkoming van de drinkwatertarieven en rol/positie van de Autoriteit Consument en Markt (ACM) binnen het toezicht. In de evaluatie stonden de volgende drie deelvragen centraal:1. Dragen de prestatievergelijking en opstelling van verbeterplannen bij aan een

doelmatig beheer van de openbare drinkwatervoorziening en een transparante drinkwatervoorziening? Met andere woorden: is deze werkwijze transparant en doeltreffend en wat zijn de effecten?

2. Is het tarieftoezicht doeltreffend ingericht?3. Biedt de bestaande regelgeving uit de Drinkwaterwet voldoende ruimte voor

noodzakelijke investeringen in infrastructuur? In de eindrapportage van het onderzoek staan de volgende aanbevelingen: • Uitvoering van de verplichte prestatievergelijking door de sector zelf met

een onafhankelijke toets door de ILT; de resultaten worden gedeeld met de aandeelhouders ter versterking van hun informatiepositie;

• Vergroting van het (procedurele) belang van de verbeterplannen in overleg tussen ministerie en de sector (bijvoorbeeld door de verbeterplannen een plaats te geven in het toezicht door de aandeelhouders);

• Procedurele verbetering van het tarieftoezicht onder meer door het verbeteren van de communicatie tussen drinkwaterbedrijven en de ILT/ACM en verkorting van termijnen;

• Verkleinen van de risico’s van de Weighted Average Cost of Capital (WACC) door

een aantal ongewenste effecten van de WACC te onderzoeken;• Periodiek onafhankelijk onderzoek naar de doelmatigheid van de

investeringsopgave;• Geen invoering van tariefregulering, tenzij op termijn blijkt dat de doelen niet

behaald zijn.

Het rapport is naar de Tweede Kamer verstuurd en de nieuwe minister van Infrastructuur en Waterstaat besluit over eventuele maatregelen op basis van de aanbevelingen uit de eindrapportage. Daarover zal de minister berichten aan de Tweede Kamer.

2.9.2 Businessgedreven inkoopbeleidIn 2017 zijn er stappen gezet om het beleid van Inkoop volwassener te maken met businessgedreven inkopen. Voorheen beperkte Inkoop zich tot het inkopen van producten en diensten en het besparen van kosten door volumebundeling, concurrentiestellingen en de uitvoering van aanbestedingen. In het nieuwe beleid gaat Inkoop de strategie 2018-2020 en de jaarplannen van de afdelingen als vertrekpunt gebruiken en dus ook veel meer samenwerken met andere afdelingen binnen Vitens.

In het businessgedreven inkoopbeleid staan beleidsdoelstellingen over duurzaamheid, circulair inkopen en social return – het creëren van arbeidsmogelijkheden voor mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt bij onze leveranciers. Daarnaast moedigen we innovatieve oplossingen aan waarbij leveringen en diensten zo veel mogelijk worden ingekocht op basis van functionele specificaties, geïntegreerde contractvormen en innovatie-stimulerende aanbestedingsvormen. Veel meer dan voorheen zullen wij innovatieve oplossingen voor onze behoeften vinden via marktconsultaties.

Eerste resultatenVoor leidingmateriaal werkte Inkoop samen met de afdelingen Netwerk & Levering, Ontwerp & Aanleg en Business Development in het categorieteam Leidingmateriaal. Dit team maakte de mogelijkheden inzichtelijk ten aanzien van duurzaamheid en innovatie. Zo hebben we in 2017 een grondstoffenpaspoort ingevoerd. De leverancier geeft ons hierbij informatie over welke materialen en grondstoffen gebruikt worden in het product dat wij kopen én welke we hiervan kunnen recyclen. Daarnaast gebruiken we de informatie uit de ‘intelligente’ leidingnetwerken: leidingen die zijn voorzien van sensoren die de druk en kwaliteit meten. Hierdoor hebben we realtime inzicht in wat er in onze leidingen gebeurt en kunnen we de bedrijfsvoering optimaliseren en afwijkingen sneller detecteren. Deze mogelijkheden sluiten goed aan bij de strategische ambities van Vitens op juist deze gebieden.

2017.vitensjaarverslag.nl - 3.1 Kerncijfers - Pagina 51

3.1 Kerncijfers 2017 2016 2015 2014 2013

Klanten

Aantal aansluitingen per 31 december (x 1.000)

aantal 2.571 2.550 2.531 2.497 2.487

Gemiddelde drinkwaterprijs per m3 kleinverbruik

€ 1,04 1,04 1,09 1,09 1,09

Verbruik per aansluiting kleinverbruik

m3 109 110 110 109 112

Personeel

Aantal medewerkers in vaste dienst per 31 december

aantal 1.378 1.399 1.383 1.403 1.402

Ondernemingsresultaten

Totaal van de opbrengsten mln € 385,8 384,3 390,7 388,9 385,6

Netto-omzet mln € 351,5 349,4 356,9 353,8 352,4

Bedrijfsresultaat voor afschrijvingen (Ebitda)

mln € 171,7 176,2 186,1 180,7 179,2

Bedrijfsresultaat (Ebit) mln € 81,7 82,7 93,3 77,6 80,4

Resultaat toe te rekenen aan aandeelhouders Vitens N.V.

mln € 47,7 48,5 55,4 42,1 39,3

Winstmarge % 12,4 12,6 14,2 10,8 10,2

Rentedekking getal 5,1 5,1 4,9 5,1 4,4

Eigen vermogen mln € 533,7 489,1 471,7 421,2 438,3

Totaal vermogen mln € 1.728,1 1.738,3 1.714,4 1.713,7 1.711,8

Totaal rentedragende schulden mln € 920,4 976,7 992,6 1.027,6 1.043,4

Investeringen mln € 103,1 100,1 102,3 106,8 116,1

Solvabiliteit % 30,9 28,1 27,5 24,6 25,6

Weighted Average Cost of Capital (WACC)

% 4,8 4,8 5,1 4,6 4,8

Materiële vaste activa per aansluiting

€ 654 656 661 666 665

Kosten per aansluiting1

Operationele kosten € - 74 74 72 72

Belastingen € - 3 3 2 3

Afschrijvingen € - 36 36 40 38

Financieringslasten € - 14 14 15 16

Resultaat € - 19 19 15 15

Vermogenskosten € - 33 33 30 31

Totale kosten € - 146 146 144 144

Niet-financieel

Productie en inkoop, exclusief engros

mln m3 359,8 357,7 352,1 346,2 350,0

Levering aan klanten mln m3 337,9 336,7 330 325,1 329,7

Niet in rekening gebracht (NIRG)

% 6,1 5,9 6,3 6,1 6,3

Aantal actieve productiebedrijven

aantal 93 93 96 96 96

1. Berekend volgens Vewin-Benchmarkdefinities. Benchmarkgegevens over 2017 zijn in september 2018

beschikbaar.

3.2 Toelichting op de resultatenFinancieel BeleidHet financieel beleid, goedgekeurd op de Aandeelhoudersvergadering van 24 november 2016, doet recht aan weten regelgeving (compliance), aan het belang van de klant en aandeelhouders en dient uitdagend, doch realistisch te zijn voor Vitens. Het belang van continuïteit staat in het financieel beleid bovenaan.

ContinuïteitDe continuïteitsdoelstelling is als volgt geformuleerd: de solvabiliteit is vastgesteld op een eigen vermogen minimaal gelijk aan 30% van het balanstotaal en de omvang van de rentedragende schulden is gelijk of lager dan het voorgaande jaar.

TarievenVitens streeft naar zo laag mogelijke drinkwatertarieven, onder voorwaarde dat aan de continuïteitsdoelstelling wordt voldaan. Uitgangspunt hierbij is een bedrijfsresultaat (EBIT) dat jaarlijks wordt begroot op het niveau van het vastgestelde maximaal toegestane WACC-percentage (Weighted Average Cost of Capital).

DividendVitens wil haar aandeelhouders een redelijk rendement geven over het ingebrachte vermogen:• Het dividend wordt gerelateerd aan het nettoresultaat.• Het bedrag aan dividend dat wordt uitgekeerd bedraagt minimaal 40% en

maximaal 75% van het nettoresultaat. Relevant hierbij is de benodigde toevoeging aan de reserves om de continuïteit van de onderneming te waarborgen (ten behoeve van investeringen in vaste activa of het versterken van de solvabiliteit).

• Jaarlijks wordt, binnen deze kaders, een dividendvoorstel ter goedkeuring voorgelegd aan de Raad van Commissarissen (RvC) en voor finale instemming aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Dit dividendvoorstel houdt rekening met de specifieke financiële omstandigheden van de onderneming.

ComplianceBinnen de drinkwatersector is sprake van een toenemende regulering, overeenkomstig maatschappelijke ontwikkelingen, op het gebied van transparantie. Transparantie gaat over openheid, verantwoording afleggen en toegankelijkheid.

In de Drinkwaterwet zijn, met ingang van 2011, belangrijke financiële kaders opgenomen voor tariefbeheersing en solvabiliteit. Zo is een maximum gesteld aan de vermogenskosten die door drinkwaterbedrijven aan de klant in rekening mogen worden gebracht (tariefbeheersing) en is een maximum gesteld aan het toegestane aandeel

2017.vitensjaarverslag.nl - 3.2 Toelichting op de resultaten - Pagina 52

van het eigen vermogen in het totale vermogen (solvabiliteit). Voor 2016 en 2017 is de gewogen gemiddelde kostenvoet (WACC) vastgesteld op 4,2% (2014 en 2015: 4,8%) en een maximale toegestane solvabiliteit van 70%. De minister heeft in oktober 2017 voor de jaren 2018 en 2019 de WACC vastgesteld op 3,4% en de maximale toegestane solvabiliteit gehandhaafd op 70%. Over 2017 is de gerealiseerde gemiddelde kostenvoet voor Vitens hoger uitgekomen dan de vastgestelde norm. Vitens zal als gevolg hiervan de ‘overwinst 2017’ in 2019 aan de klant teruggeven. De solvabiliteit is ultimo 2017 uitgekomen op 30,9% (2016: 28,1%).

Een ander aspect met betrekking tot tariefbeheersing betreft de transparantie van tarieven. In 2017 is door Vitens het bedrijfsverslag 2016 aangeleverd. Daarnaast is eind 2017 door Vitens de onderbouwing van de tarieven 2018 aan de toezichthouder Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) en Autoriteit Consument en Markt (ACM) aangeleverd. Hierin is verdere invulling gegeven aan het kostprijsmodel wat inzicht biedt in toewijzing van kosten en onderliggende producten en diensten.

In september 2017 is het definitieve rapport inzake drinkwatertarieven 2017 van ILT/ ACM ontvangen. Een aantal voorgestelde verbeteringen uit het rapport van 2016 en 2017 zijn in de onderbouwing van de tarieven 2018 doorgevoerd. Het gaat dan met name over verdergaande transparantie tussen drinkwater en niet-drinkwaterkosten, en het verhogen van de zichtbaarheid van kostenefficiëntie.In 2017 heeft ILT, naast het toezicht op de tarieven, twee reality checks afgerond naar compliance van de Drinkwaterwet en -regelgeving. Tijdens deze reality checks is een oordeel gevormd over de wijze waarop Vitens de naleving van wettelijke eisen heeft geborgd binnen haar organisatie. De checks hadden betrekking op de analysemethoden waarmee Vitens de wettelijk verplichte kwaliteitsparameters uit de drinkwaterregelgeving laat onderzoeken en de borging van het assetmanagement van het distributienet in kwaliteitszorgsysteem. ILT heeft naar aanleiding hiervan voor beide checks geconstateerd dat naleving van de wettelijke eisen adequaat zijn geborgd.

De drinkwaterbedrijven zijn onder aanvoering van Vewin in 1997 gestart met een vrijwillige benchmark. Daarin vergelijken de drinkwaterbedrijven de onderlinge prestaties op het gebied van milieu, waterkwaliteit, dienstverlening en financiën. In de nieuwe Drinkwaterwet is deze vorm van prestatievergelijking eens in de drie jaar verplicht gesteld. In 2020 zal de verplichte benchmark plaatsvinden over het jaar 2019. In 2017 heeft de (vrijwillige) benchmark plaatsgevonden over het jaar 2016. Vitens is met een bedrag van € 146 per aansluiting (sectorgemiddelde: € 176) het goedkoopste drinkwaterbedrijf van Nederland. Wat betreft de operationele kosten is Vitens al jaren koploper met in 2016 € 74 per aansluiting (sectorgemiddelde: € 102).

Vanaf 1 januari 2016 is Vitens belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting, waar voorheen overheidsbedrijven slechts belastingplichtig waren in een uitzonderingssituatie. NV’s zoals Vitens worden op basis van de wet geacht met hun gehele vermogen een onderneming te drijven.

Eind 2016 is door Vewin met de Belastingdienst een vaststellingsovereenkomst overeengekomen waarin de uitgangspunten van de vennootschapsbelastingplicht overheidsbedrijven voor de drinkwatersector zijn opgenomen. In 2017 is Vitens in overleg geweest met de Belastingdienst over specifieke invulling van deze vennootschapsbelastingplicht. Over 2017 is de belastingdruk op € 0,2 miljoen gesteld.

TarievenAls gevolg van permanente focus op het optimaliseren van de interne processen en gebruikmakend van aanwezige synergie- en schaalvoordelen is Vitens de afgelopen jaren in staat geweest om de drinkwatertarieven gelijk te houden, in 2016 zelfs te verlagen en vervolgens in het jaar 2017 gelijk te houden. Op basis van het meerjarenplan 2018-2020 heeft Vitens haar tarieven voor 2018 aanzienlijk verlaagd. Dit geldt voor zowel de consumenten- als de zakelijke markt. Hierbij is de verwachting dat Vitens kan voldoen aan de maximale gewogen gemiddelde kostenvoet (WACC) van 3,4% over 2018.

InvesteringenOver 2017 is voor een bedrag van € 103,1 miljoen (2016: € 100,1 miljoen) aan investeringen gerealiseerd, exclusief bijdragen derden. Belangrijke projecten die in 2017 zijn afgerond zijn de capaciteitsuitbreiding van het productiebedrijf Noardbergum en de realisatie van een nieuwe zuivering in Nieuwegein. Daarnaast heeft Vitens in 2017 flink geïnvesteerd in het waterleidingnet. Er zijn veel hoofd- en aansluitleidingen gesaneerd en, dankzij de economische groei, veel nieuwe aansluitingen gerealiseerd. De investeringen in reconstructieprojecten, verleggingen vanwege werkzaamheden vanuit de gemeente (of andere overheden), was aanzienlijk.

Voor 2018 is de verwachting dat het investeringsniveau boven dat van 2017 zal uitstijgen. Ook in 2018 investeren we aanzienlijk in het waterleidingnet, zo starten we met de gezamenlijke sanering van asbest cement leidingen in samenwerking met Liander en Stedin. In 2018 start de bouw van de nieuwe zuivering in Goor, zal het meterwisselingsproject in de provincie Utrecht gecontinueerd worden en gaan we verder met de projecten ter vervanging van de invoer van drinkwater uit Duitsland.

TreasuryIn 2017 heeft Vitens een bedrag van € 45,0 miljoen afgelost op bestaande leningen en zijn geen nieuwe leningen aangetrokken. Daarnaast is het negatieve saldo op de rekening-courant positie verminderd met € 11,3 miljoen naar € 37,0 miljoen (2016: € 48,3 miljoen). Het totaal aan rentedragende verplichtingen (achtergestelde geldleningen, uitstaande leningen en kortlopende rentedragende verplichtingen) is in 2017 gedaald met € 56,3 miljoen naar € 920,4 miljoen (2016: € 976,7 miljoen).

Vitens heeft ultimo 2017 een leningenportefeuille van € 833,1 miljoen (2016: € 865,5 miljoen) (exclusief achtergestelde leningen). Bij de gewone bedrijfsuitoefening

2017.vitensjaarverslag.nl - 3.2 Toelichting op de resultaten - Pagina 53

is gebruik gemaakt van renteswaps (financiële instrumenten) om renterisico’s door (grote) mutaties in de rente op de variabele leningenportefeuille te voorkomen. Deze instrumenten worden niet gebruikt voor speculatieve of handelsdoeleinden.

3.3 Geconsolideerde resultaten

2017 was voor Vitens een financieel robuust jaar. Hoewel Vitens haar tarieven gelijk heeft gehouden, en de bedrijfskosten door inflatie zijn toegenomen, is het resultaat na belastingen € 0,8 miljoen lager uitgekomen op € 47,7 miljoen (2016: € 48,5 miljoen).

De prijs voor drinkwater is voor de klant (consument) in 2017 gelijk gebleven ten opzichte van 2016 (€ 0,63 per m3 en € 43 vastrecht). De tarieven van belasting op leidingwater zijn in 2017 licht gestegen. Een aantal gemeenten heft precario op ondergrondse leidingen. Deze heffing wordt, via Vitens, in rekening gebracht bij de klanten in de betreffende gemeenten.

Vitens heeft als publieke onderneming een bijdrage te leveren aan het verlagen van de maatschappelijke kosten. Onze unieke positie als drinkwaterbedrijf met een natuurlijk monopolie brengt de verantwoordelijkheid met zich mee om het geld van klanten en publieke aandeelhouders op een verantwoorde wijze te besteden.

OmzetHet waterverbruik over 2017 (337,9 miljoen m³) is nagenoeg gelijk gebleven aan 2016 (337,2 miljoen m³). De stijging over 2016 t.o.v. 2015 heeft zich in 2017 gestabiliseerd. Het gemiddelde verbruik per aansluiting kleinverbruik is licht gedaald naar 109 m³ (2016: 110 m³). De netto-omzet is € 2,1 miljoen hoger uitgekomen op € 351,5 miljoen (2016: € 349,4 miljoen).

De afgifte aan het net over 2017 is uitgekomen op het niveau van 359,8 miljoen m³ (2016: 357,7 miljoen m³). Het ‘Niet In Rekening Gebracht’ percentage (NIRG) komt daarmee voorlopig uit op 6,1% en is daarmee hoger dan het definitieve NIRG-percentage over 2016 (5,9%).

De overige omzet is in 2017 met € 0,6 miljoen gedaald naar € 34,3 miljoen (2016: € 34,9 miljoen).

BedrijfskostenHet saldo van de bedrijfskosten is ten opzichte van 2016 gestegen met € 2,5 miljoen naar € 304,1 miljoen. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door een stijging van de kosten uitbesteed werk en inhuur personeel van € 4,2 miljoen en een stijging van de personeelskosten van € 2,2 miljoen. Anderzijds een daling van de bedrijfskosten door lagere kosten voor afschrijvingen, reële-waardemutaties en bijzondere waardevermindering van materiële vaste activa van € 3,5 miljoen.

AfschrijvingenDe afschrijvingen zijn in 2017 gedaald naar € 90,0 miljoen (2016: € 93,5 miljoen). Naast de reguliere afschrijvingen heeft Vitens € 0,8 miljoen aan reële-waardemutaties (2016: € 4,1 miljoen) en € 0,2 miljoen (2016: € 1,1 miljoen) aan bijzondere waardeverminderingen verantwoord. De reële-waarde mutaties (€ 0,8 miljoen) hebben betrekking op de afwaardering van kantoorgebouwen. De bijzondere waardeverminderingen (€ 0,2 miljoen) hebben voornamelijk betrekking op afboekingen van lopende projecten.

BedrijfsresultaatHet bedrijfsresultaat over 2017 bedraagt € 81,7 miljoen (2016: € 82,7 miljoen).

Financiële baten en lastenDe financiële baten en lasten zijn in 2017 gedaald naar € 33,9 miljoen (2016: € 34,4 miljoen). Dit wordt veroorzaakt door de lage marktrente in 2017 en afname van de rentedragende verplichtingen. Vitens heeft in 2017 geen nieuwe leningen aangetrokken. De renteniveaus zijn voor 75% (2016: 80%) van het vreemd vermogen gefixeerd voor meerdere jaren. Dit geeft stabiliteit in de rentekosten over de jaren en vermindert de invloed van schommelingen in de marktrente.

Resultaat toe te rekenen aan aandeelhoudersHet nettoresultaat toe te rekenen aan aandeelhouders van Vitens bedraagt in 2017 € 47,7 miljoen (2016: € 48,5 miljoen).

Eigen vermogenHet eigen vermogen stijgt in 2017 met € 44,6 miljoen naar € 533,7 miljoen. De stijging wordt veroorzaakt door toevoeging van het resultaat 2017 (€ 47,7 miljoen), het in 2017 uitgekeerd dividend over boekjaar 2016 (-/- € 19,4 miljoen) en een stijging van de afdekkingsreserve als gevolg van een positieve waardeontwikkeling van de derivaten (€ 16,3 miljoen).

De afdekkingsreserve voor ongerealiseerde aanpassingen in de reële waarde van financiële instrumenten als gevolg van toepassing van cash flow hedge accounting stijgt in 2017 als gevolg van een hogere marktrente met € 16,3 miljoen naar een negatieve waarde van € 82,0 miljoen (2016: € 98,3 miljoen).

De solvabiliteit (eigen vermogen) komt per 31 december 2017 uit op 30,9% (2016: 28,1%) en ligt daarmee boven de doelstelling van 30% zoals geformuleerd in het financieel beleid.

In 2017 hebben 12 gemeenten uit de provincie Overijssel haar aandelen van Vitens verkocht aan aandeelhouder Provincie Overijssel. Door de verwerving van deze aandelen is de provincie Overijssel de grootste aandeelhouder van Vitens NV geworden met een belang van 13,4% (zie hoofdstuk 3.17).

2017.vitensjaarverslag.nl - 3.5 Geconsolideerde winsten verliesrekening en overig totaalresultaat - Pagina 54

Na vaststelling van het voorstel voor winstbestemming zal over 2017 € 28,6 miljoen worden toegevoegd aan de reserves en een gewoon dividend van € 19,1 miljoen worden uitgekeerd, na behandeling van het dividendbesluit in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders.

Kasstroom/ financieringDe kasstroom uit operationele activiteiten is € 152,9 miljoen (2016: € 121,4 miljoen) en is ruim toereikend om de investeringsactiviteiten (inclusief bijdragen derden) van € 78,5 miljoen (2016: € 85,6 miljoen) te financieren en het dividend over boekjaar 2016 (€ 19,4 miljoen) uit te keren. Dit maakte het opnieuw mogelijk af te lossen op de rentedragende schulden. In 2017 is voor € 45,0 miljoen op bestaande leningen afgelost (2016: € 104,6 miljoen) en zijn geen nieuwe leningen aangetrokken (2016: € 50 miljoen). Daarnaast daalt het saldo rekening-courant ultimo 2017 met € 11,3 miljoen naar € 37,0 miljoen. De daling wordt onder andere veroorzaakt door een afname van het werkkapitaal (€ 20,9 miljoen), voornamelijk als gevolg van de daling van de handels- en overige vorderingen als gevolg van problemen met de automatische incasso’s eind 2016 (opgelost begin 2017). Per saldo dalen de rentedragende schulden in 2017 met € 56,3 miljoen naar € 920,4 miljoen per 31 december 2017.

3.4 Geconsolideerde jaarrekening

Geconsolideerde balans per 31 december

ActivaIn miljoenen euro’s 31-12-2017 31-12-2016

Vaste activa

[1] Materiële vaste activa 1.682,1 1.672,5

[2] Geassocieerde deelnemingen en

joint ventures

5,4 5,3

[3] Overige financiële activa 1,5 2,8

1.689,0 1.680,6

Vlottende activa

[4] Handels- en overige vorderingen 39,1 50,9

[5] Vaste activa aangehouden voor

verkoop

- 6,8

39,1 57,7

Totaal activa 1.728,1 1.738,3

PassivaIn miljoenen euro’s 31-12-2017 31-12-2016

[6] Eigen vermogen

Aandelenkapitaal 5,8 5,8

In miljoenen euro’s 31-12-2017 31-12-2016

Agioreserve 147,2 147,2

Afdekkingsreserve -82,0 -98,3

Overige reserves 415,0 385,9

Resultaat boekjaar 47,7 48,5

Totaal eigen vermogen 533,7 489,1

Verplichtingen

Langlopende verplichtingen

[7] Egalisatierekening bijdragen van

derden

73,0 61,8

[8] Achtergestelde geldleningen 37,8 50,3

[9] Langlopende geldleningen 776,1 833,1

[10] Derivaten 82,0 98,3

[11] Voorzieningen

personeelsbeloningen

4,2 4,7

[12] Overige voorzieningen 0,2 0,3

973,3 1.048,5

[13] Kortlopende verplichtingen

Handelsschulden en overige te

betalen posten

129,3 100,6

Belastingverplichtingen 13,9 13,9

Rentedragende verplichtingen 37,0 48,3

Korte termijn personeelsbeloningen 30,4 28,3

Overlopende passiva 10,5 9,6

221,1 200,7

Totaal passiva 1.728,1 1.738,3

Noten in de linkermarge van tabellen verwijzen naar de toelichting in § 3.9 en verder.

3.5 Geconsolideerde winsten verliesrekening en overig totaalresultaat

In miljoenen euro’s 2017 2016

[15] Netto-omzet uit hoofde van levering van goederen en diensten

351,5 349,4

[16] Overige omzet 34,3 34,9

Totaal bedrijfsopbrengsten uit doorlopende bedrijfsactiviteiten

385,8 384,3

Bedrijfskosten

[17] Kosten uitbesteed werk en inhuur personeel

33,3 29,1

2017.vitensjaarverslag.nl - 3.5 Geconsolideerde winsten verliesrekening en overig totaalresultaat - Pagina 55


Grondwaterbelastingen en -heffingen

5,1 5,0

[18] Overige kosten 91,2 91,7

[19] Personeelskosten 84,5 82,3

[20] Afschrijvingen, reële-waardemutaties en bijzondere waardevermindering van materiële vaste activa

90,0 93,5

Totaal bedrijfskosten 304,1 301,6

Bedrijfsresultaat 81,7 82,7

[21] Financiële lasten -33,9 -34,4

[22] Aandeel in resultaat in geassocieerde deelnemingen en joint ventures

0,1 0,2

-33,8 -34,2

Resultaat voor belastingen 47,9 48,5

[23] Belastingen -0,2 -

Resultaat na belastingen 47,7 48,5

Waarvan:

Resultaat toe te rekenen aan aandeelhouders van Vitens

47,7 48,5

Geconsolideerd overzicht van overig totaal resultaatIn miljoenen euro’s 2017 2016


Mutatie in effectief dekkende rentederivaten 16,3 -9,0

Totaalresultaat 64,0 39,5

Waarvan:

Resultaat toe te rekenen aan aandeelhouders van Vitens 64,0 39,5

Het is niet de verwachting dat de mutaties in effectief dekkende rentederivaten in de toekomst zullen worden geherclassificeerd naar de winsten verliesrekening.

Noten in de linkermarge van tabellen verwijzen naar de toelichting in § 3.10 en verder.

3.6 Geconsolideerd kasstroomoverzicht In miljoenen euro’s 2017 2016


Aanpassingen voor:

[21] Financiële lasten 33,9 34,4

[20] Afschrijvingen, reële-

waardemutaties, en bijzondere

waardevermindering van materiële

vaste activa

89,5 92,9

[7] Amortisatie egalisatierekening

bijdragen van derden

-2,3 -1,8

[11,12] Dotatie voorzieningen 1,0 0,2

[3] Overige mutaties financiële vaste

activa

-0,1 -0,2

122,0 125,5

Veranderingen in werkkapitaal:

[5] Handels- en overige vorderingen 11,8 -19,4

Handelsschulden en overlopende

passiva

9,1 2,3

20,9 -17,1

[11,12] Onttrekkingen voorzieningen -3,0 -2,2

[24] Kasstroom uit operationele

bedrijfsactiviteiten

187,6 154,7

Betaalde rente -34,7 -33,3

Kasstroom uit operationele

activiteiten

152,9 121,4

[1,21] Investeringen in materiële vaste

activa

-101,8 -99,0

[1,20] Desinvesteringen 3,0 0,4

[5] Mutatie activa voor verkoop 6,8 -

[7] Ontvangsten egalisatierekening

bijdragen van derden

13,5 13,0

Kasstroom uit

investeringsactiviteiten

-78,5 -85,6

[9] Opgenomen langlopende

geldleningen

- 50,0

2017.vitensjaarverslag.nl - 3.8 Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening - Pagina 56


[9] Aflossingen langlopende

geldleningen

-32,4 -92,0

[8] Aflossingen achtergestelde

geldleningen

-12,6 -12,6

[3] Ontvangen aflossingen op leningen 1,3 2,1

[6] Betaald dividend -19,4 -22,1

[24] Kasstroom uit

financieringsactiviteiten

-63,1 -74,6

Nettokasstroom 11,3 -38,8

Rentedragende verplichtingen per

1 januari

-48,3 -9,5

Rentedragende verplichtingen per

31 december

-37,0 -48,3

Mutatie rentedragende

verplichtingen

11,3 -38,8

3.7 Geconsolideerd mutatieoverzicht eigen vermogen In miljoenen euro’s Aandelenkapitaal Agioreserve

gewoon kapitaal

Afdekkingsreserve 1 Overige reserves1

Resultaat boekjaar

Eigen vermogen toe te rekenen aan aandeelhouders van Vitens

Per 1 januari 2016 5,8 147,2 -89,3 352,6 55,4 471,7

Resultaat boekjaar 2016 - - - - 48,5 48,5

Overig totaal resultaat

2016

- - -9,0 - - -9,0

Totaal resultaat 2016 - - -9,0 - 48,5 39,5

Bestemming resultaat

2015

- - - 55,4 -55,4 -

Dividenduitkering gewone

aandelen

- - - -22,1 - -22,1

Per 31 december 2016 5,8 147,2 -98,3 385,9 48,5 489,1

Resultaat boekjaar 2017 - - - - 47,7 47,7

Overig totaal resultaat

2017

- - 16,3 - - 16,3

Totaal resultaat 2017 - - 16,3 - 47,7 64,0

In miljoenen euro’s Aandelenkapitaal Agioreserve gewoon kapitaal

Afdekkingsreserve 1 Overige reserves1

Resultaat boekjaar

Eigen vermogen toe te rekenen aan aandeelhouders van Vitens

Bestemming resultaat

2016

- - - 48,5 -48,5 -

Dividenduitkering gewone

aandelen

- - - -19,4 - -19,4

Per 31 december 2017 5,8 147,2 -82,0 415,0 47,7 533,7

1. Het saldo van de afdekkingsreserve en de overige reserves is vrij uitkeerbaar.

3.8 Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening AlgemeenVitens is een naamloze vennootschap die statutair gevestigd is in Zwolle, kantoorhoudende te Oude Veerweg 1, 8019 BE Zwolle, en waarvan de aandelen worden gehouden door gemeenten en provincies in haar verzorgingsgebied. De belangrijkste activiteiten van Vitens zijn het oppompen van grondwater, het zuiveringsproces hiervan en de distributie van drinkwater.

Deze jaarrekening 2017 is op 15 maart 2018 ondertekend door de directie en door de Raad van Commissarissen. De Raad van Commissarissen zal de jaarrekening ter vaststelling voorleggen aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 20 april 2018.

IFRSDe jaarrekening van Vitens is opgesteld op basis van de International Financial Reporting Standards (IFRS), zoals aanvaard door de Europese Unie (EU). IFRS omvat zowel de IFRS-standaarden als de International Accounting Standards die door de International Accounting Standards Board (IASB) zijn uitgebracht, en de interpretaties van IFRS- en IAS-standaarden, uitgebracht door het International Financial Reporting Interpretations Committee (IFRIC), respectievelijk het Standing Interpretations Committee (SIC).

De belangrijkste grondslagen voor waardering en resultaatbepaling die zijn gehanteerd bij het opstellen van de geconsolideerde jaarrekening worden hierna beschreven. Het historische kostenprincipe wordt gehanteerd. In afwijking hiervan geldt dat bepaalde activa en verplichtingen, met name dienstwoningen, kantoorgebouwen, vaste activa aangehouden voor verkoop en derivaten, tegen reële waarde worden gewaardeerd. Tenzij anders vermeld, zijn deze waarderingsgrondslagen consistent toegepast voor alle boekjaren die in deze jaarrekening zijn opgenomen. De jaarrekening is gepresenteerd in miljoenen euro’s (functionele en presentatie valuta) en afgerond naar het dichtstbijzijnde getal.


Nieuwe en/of gewijzigde IFRS-standaardenDe International Accounting Standards Board (IASB) en de International Financial Reporting Interpretations Committee (IFRIC) hebben in 2017 geen nieuwe en/of gewijzigde standaarden en interpretaties uitgebracht, die vanaf boekjaar 2017 van toepassing zijn voor Vitens.

Enkele nieuwe standaarden en wijzigingen op standaarden en interpretaties zijn effectief voor boekjaren die beginnen na 1 januari 2018, en zijn niet toegepast bij het opstellen van deze geconsolideerde jaarrekening. Onderstaande standaarden en interpretaties zullen mogelijk een impact hebben op de geconsolideerde jaarrekening van Vitens. De verwachte impact van onderstaande nieuwe standaarden zijn als volgt:• IFRS 16 Leases, betreft on balance verwerking van alle leases, van kracht

voor boekjaren vanaf 1 januari 2019. Op basis van interne analyse zal deze standaard de volgende impact hebben: de materiële vaste activa zal stijgen met een geschatte impact van circa € 13 miljoen. Hiertegenover een stijging van het lang vreemd vermogen van circa € 13 miljoen. De verwachte impact op het balanstotaal van Vitens zal circa 1% stijging betreffen.

• IFRS 9 Financiële instrumenten, betreft een vereenvoudiging van waarderingsmodellen van financiële vaste activa, van kracht voor boekjaren vanaf 1 januari 2018. Op basis van interne analyse zal deze standaard de volgende impact hebben: aanpassingen van de huidige hedgedocumentatie conform IFRS 9 en overige financiële instrumenten. Voor Vitens betekent dit dat de methodiek van de bepaling van de voorzieningen dubieuze debiteuren aangepast worden. De waardebepaling van de overige financiële instrumenten zal niet wijzigen als gevolg van de nieuwe IFRS. De verwachte impact van de IFRS-wijziging zal niet significant zijn (< € 1 miljoen).

• IFRS 15 Omzet als gevolg van contracten met klanten. Deze standaard bepaalt het principe van omzetneming bij contracten met klanten volgens een vijfstappenplan en vervangt IAS 18 en IAS 11, de standaard is effectief vanaf 1 januari 2018. Op basis van interne analyse zal de verwachte impact van deze nieuwe standaard gering zijn op de opbrengsten van Vitens.

Grondslagen voor de consolidatieIn de geconsolideerde jaarrekening staan de financiële gegevens van Vitens en haar groepsmaatschappijen, waarin Vitens direct of indirect een beslissende invloed uitoefent op het zakelijke en financiële beleid. De activa, passiva en de resultaten van deze groepsmaatschappijen worden volledig in de consolidatie opgenomen. In het geval dat het belang in de geconsolideerde vennootschap minder dan 100% bedraagt, wordt een aandeel van derden in het eigen vermogen en in het resultaat opgenomen. De resultaten van de groepsmaatschappijen die in de loop van het boekjaar zijn verworven of afgestoten, worden in de geconsolideerde winsten verliesrekening opgenomen vanaf de datum van toetreding tot de groep respectievelijk tot de datum van afstoting. De grondslagen voor de balans en resultaatbepaling, alsmede het boekjaar, van de groepsmaatschappijen zijn overeenkomstig aan die van Vitens.

Belangen in geassocieerde deelnemingen en joint ventures worden niet betrokken in de consolidatie.

Intercompany-transacties, balansposten en ongerealiseerde winsten op transacties tussen groepsmaatschappijen worden geëlimineerd.

Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling

Materiële vaste activaDe post materiële vaste activa is onderverdeeld in de volgende categorieën:• bedrijfsgebouwen en terreinen;• kantoorgebouwen;• dienstwoningen;• machines en installaties;• leidingen;• andere vaste bedrijfsmiddelen;• werken in uitvoering;• gronden hulpstoffen (voorraden).

Bedrijfsgebouwen en terreinen, machines en installaties, leidingen en andere vaste bedrijfsmiddelen worden gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs of de vervaardigingsprijs. Als eerste waardering bij toepassingen van IFRS (2006) heeft waardering tegen reële waarde plaatsgevonden. Deze reële waarde wordt verondersteld als deemed cost waarbij afschrijvingen jaarlijks in mindering worden gebracht.

Kantoorgebouwen worden gewaardeerd volgens de reële waardemethode in overeenstemming met IAS 16.31. Correcties voor een lagere reële waarde van de kantoorgebouwen worden in eerste instantie in mindering gebracht op een positieve herwaarderingsreserve en het meerdere wordt rechtstreeks ten laste van de winsten verliesrekening verantwoord. Aanpassingen naar een hogere waardering van de kantoorgebouwen worden voor zover zij een aanpassing zijn op in eerdere jaren verantwoorde afwaarderingen ten gunste van de winsten verliesrekening verantwoord; de resterende aanpassing van de herwaardering wordt verantwoord in een herwaarderingsreserve. Taxaties van kantoorgebouwen vinden periodiek plaats.

Dienstwoningen zijn woningen die staan op waterwingebieden van Vitens en worden verhuurd tegen marktconforme huurprijzen aan (ex-)Vitenswerknemers. Vitens merkt deze woningen aan als materieel vast actief in overeenstemming met IAS 16, waarbij waardering plaatsvindt tegen reële waarde en mutaties in het eigen vermogen worden verantwoord (herwaarderingsreserve). De reële waarde wordt onder andere afgeleid van de WOZ-waarde. Voor de ongerealiseerde waardewijzigingen wordt een herwaarderingsreserve gevormd.

Investeringen gedurende het boekjaar worden gewaardeerd tegen de aanschaffingsprijs


verminderd met eventueel verkregen subsidies en overige bijdragen. Onder aanschaffingsprijs wordt verstaan de verkrijgingsprijs, hetzij de vervaardigingsprijs, hetzij waardering op reële waarde in de situatie van overgenomen vennootschappen. De kostprijs van zelfvervaardigde activa bestaat uit directe kosten van vervaardiging en toeslagen voor indirecte productiekosten.

Materiële vaste activa worden afgeschreven op basis van de lineaire methode over de verwachte gebruiksduur van de verschillende componenten waaruit het betrokken actief bestaat. De afschrijving start op moment van ingebruikname van de betreffende activa.

De gebruiksduren van de componenten waaruit de activacategorieën bestaan, zijn als volgt opgebouwd:• bedrijfsgebouwen 40 jaar, terreinvoorzieningen 15 jaar en terreinen (grond)

worden niet afgeschreven;• kantoorgebouwen en dienstwoningen 40 jaar;• productielocaties civieltechnisch 40 jaar, elektrotechnisch en

werktuigbouwkundig 15 jaar;• overige machines en installaties 15 jaar;• leidingen: hoofdleidingen 50 jaar en aansluitleidingen 331/3 jaar;• andere vaste bedrijfsmiddelen 3-5 jaar;• werken in uitvoering worden niet afgeschreven;• gronden hulpstoffen (voorraden) worden niet afgeschreven.

De verwachte gebruiksduur, de restwaarde en afschrijvingsmethoden worden jaarlijks geëvalueerd en indien nodig aangepast. Winsten of verliezen bij afstoting worden bepaald aan de hand van de opbrengsten en de op moment van afstoting geldende boekwaarde.

Toerekening van rentekosten vindt plaats in overeenstemming met IAS 23 aan projecten in aanbouw. Rentekosten worden toegerekend aan projecten die gestart zijn na 1 januari 2009 met een verwachte looptijd langer dan 12 maanden en een verwacht investeringsbedrag groter dan € 1 miljoen. Toerekening van de rentekosten vindt plaats op basis van de gewogen gemiddelde rente over de rentedragende schulden (2017: 3,50%; 2016: 3,65%).

De voorraden zijn gewaardeerd tegen historische kostprijs (of lagere realiseerbare waarde) onder aftrek van een voorziening voor incourantheid.

Bijzondere waardeverminderingen vaste activaIndien omstandigheden hiertoe aanleiding geven wordt vastgesteld of sprake is van bijzondere waardevermindering van materiële vaste activa. Indien dergelijke aanwijzingen bestaan, wordt een schatting gemaakt van de realiseerbare waarde van deze activa. Voor de activa is de realiseerbare waarde gelijk aan de hoogste van de

reële waarde minus verkoopkosten of de bedrijfswaarde. De bedrijfswaarde wordt bepaald op basis van de contante waarde van de geschatte toekomstige kasstromen.

Het bedrag van de afwaardering wordt ten laste gebracht van de winsten verliesrekening en zichtbaar in noot [20] afschrijvingen. Nadat een verlies wegens bijzondere waardevermindering is verwerkt, wordt de jaarlijkse afschrijving aangepast aan de herziene boekwaarde verminderd met de restwaarde.

Indien het bedrag van de afwaardering groter is dan de boekwaarde van het actief, moet worden bezien of een voorziening op basis van verplichtingen moet worden gevormd.

In 2016 en 2017 heeft het management aanwijzingen voor mogelijke bijzondere waardeverminderingen geïdentificeerd. Als gevolg hiervan heeft in 2016 en 2017 bijzondere waardevermindering plaatsgevonden op vertragingsschade lopende projecten.

Geassocieerde deelnemingen en joint venturesGeassocieerde deelnemingen zijn die entiteiten waar Vitens, direct of indirect, invloed van betekenis uitoefent op het financiële en operationele beleid, maar geen beslissende zeggenschap over heeft. Over het algemeen is hier sprake van als Vitens tussen de 20% en 50% van de stemrechten kan uitoefenen. Geassocieerde deelnemingen worden bij verwerving gewaardeerd tegen kostprijs (zijnde de reële waarde) en vanaf dat moment worden waardemutaties van de geassocieerde deelnemingen direct opgenomen in de winsten verliesrekening (equity methode).

Joint ventures zijn overeenkomsten waarbij Vitens, tezamen met een of meerdere partijen, activiteiten uitvoert waarbij alle partijen gezamenlijk de zeggenschap uitoefenen. Investeringen in geassocieerde deelnemingen waarop Vitens invloed van betekenis uitoefent en belangen in joint ventures worden gewaardeerd volgens de equity methode. De boekwaarde van de geassocieerde deelneming of de joint venture omvat de goodwill die bij de overname is betaald en het aandeel van Vitens in de wijzigingen in het eigen vermogen van de geassocieerde deelneming, respectievelijk joint venture na het moment van overname.

Overige financiële activaDe overige financiële activa betreffen verstrekte leningen en vorderingen en zijn gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs verminderd met eventuele bijzondere waardeverminderingen.

DerivatenBij de gewone bedrijfsuitoefening wordt gebruik gemaakt van derivaten (financiële instrumenten) om renterisico’s te beperken. Het doel van dit beheer is de invloed van veranderingen in rentetarieven op de resultaten te beperken. Rentederivaten worden


gebruikt om de leningenportefeuille te sturen op het gewenste risicoprofiel en worden niet gebruikt voor speculatieve of handelsdoeleinden. Deze rentederivaten worden gewaardeerd tegen reële waarde vanaf het moment dat het contract is afgesloten (trade date). De reële waarde is een resultante van de ontwikkelingen van de marktrente en de vastgestelde rente van het onderliggende derivaat. Veranderingen in de reële waarde van derivaten worden standaard verantwoord in de winsten verliesrekening. De afgesloten rentederivaten worden aangemerkt als hedge-instrumenten.

Vitens hanteert onderstaande waarderingshiërarchie:• niveau 1: genoteerde (niet-aangepaste) koersen op actieve markten voor

identieke activa of verplichtingen;• niveau 2: overige methoden waarbij alle variabelen een significant effect op de

verwerkte reële waarde hebben en direct of indirect waarneembaar zijn;• niveau 3: methoden waarbij variabelen worden gehanteerd die een significant

effect hebben op de verwerkte reële waarde, doch niet zijn gebaseerd op waarneembare marktgegevens.

De derivaten zijn in de waarderingshiërarchie gewaardeerd op de niveau 2 methode, waarbij variabelen met een significant effect op de verwerkte reële waarde direct of indirect waarneembaar zijn. Vitens hanteert een netto contante waardeberekening, rekening houdend met kredietrisico. Relevante variabelen die van toepassing zijn voor waardering derivaten betreffen (i) contante waarden van rentebetalingen; en (ii) geprognosticeerde rentecurves.Door toepassing van rentederivaten wordt een vaste cash outflow gerealiseerd. Vitens betaalt vastrentend op het derivaat, terwijl de betaalde korte termijnrente op roll-over leningen wordt betaald uit de ontvangst van de korte rente op het derivaat.

Een hedge wordt geacht effectief te zijn indien, vanaf het begin en gedurende de looptijd van de hedge-relatie, verwacht wordt dat veranderingen van de cashflows van het gehedgde item vrijwel volledig worden afgedekt door veranderingen in de cashflows van het hedge-instrument. Is dit het geval, dan worden de schommelingen in de reële waarde van de derivaten ten gunste/ten laste van de afdekkingsreserve (eigen vermogen) verantwoord (hedge accounting). Indien het derivaat zich niet langer kwalificeert als hedge-instrument worden de schommelingen in de reële waarde ten gunste/ ten laste van de winsten verliesrekening gebracht.

Bijzondere waardeverminderingen financiële vaste activaVoor financiële instrumenten beoordeelt de vennootschap op iedere balansdatum of er objectieve aanwijzingen zijn voor bijzondere waardeverminderingen van een financieel actief of een groep van financiële activa. Bij objectieve aanwijzingen voor bijzondere waardeverminderingen bepaalt de vennootschap de omvang van het verlies uit hoofde van de bijzondere waardeverminderingen, en verwerkt dit direct in de winsten verliesrekening.

Bij financiële activa die gewaardeerd zijn tegen geamortiseerde kostprijs wordt de omvang van de bijzondere waardevermindering bepaald als het verschil tussen de boekwaarde van het actief en de best mogelijke schatting van de toekomstige kasstromen, contant gemaakt tegen de effectieve rentevoet van het financiële actief zoals die is bepaald bij de eerste verwerking van het instrument. Het waardeverminderingsverlies dat daarvoor opgenomen was, dient te worden teruggenomen indien de afname van de waardevermindering verband houdt met een objectieve gebeurtenis na afboeking. De terugname wordt beperkt tot maximaal het bedrag dat nodig is om het actief te waarderen op de geamortiseerde kostprijs op het moment van de terugname, als geen sprake geweest zou zijn van een bijzondere waardevermindering. Het teruggenomen verlies wordt verwerkt in de winsten verliesrekening.

Waarderingen tegen reële waardeVitens hanteert onderstaande waarderingshiërarchie voor het bepalen van de reële waarde:• niveau 1: genoteerde (niet-aangepaste) koersen op actieve markten voor

identieke activa of verplichtingen;• niveau 2: overige methoden waarbij alle variabelen een significant effect hebben

op de verwerkte reële waarde en direct of indirect waarneembaar zijn;• niveau 3: methoden waarbij variabelen worden gehanteerd die een significant

effect hebben effect op de verwerkte reële waarde, doch niet zijn gebaseerd op waarneembare marktgegevens.

In onderstaande tabel zijn de financiële activa en verplichtingen opgenomen die worden gewaardeerd tegen reële waarde. Zie voor de toelichting van kantoorgebouwen en dienstwoningen die worden gewaardeerd tegen reële waarde de toelichting bij de grondslag ‘materiële vaste activa’. De toelichting bij derivaten die worden gewaardeerd tegen reële waarde staat bij de grondslag van ‘Derivaten’.

Waarderingen tegen reële waarde

per 31-12-2017 in miljoenen euro's

Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Totaal

Activa

Kantoorgebouwen - 17,9 - 17,9

Dienstwoningen - - 5,1 5,1

Totaal activa - 17,9 5,1 23,0

Passiva

Derivaten - 82,0 - 82,0

Totaal passiva - 82,0 - 82,0


Waarderingen tegen reële waarde

per 31-12-2016 in miljoenen euro's

Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Totaal

Activa

Kantoorgebouwen - 21,5 - 21,5

Dienstwoningen - - 4,9 4,9

Totaal activa - 21,5 4,9 26,4

Passiva

Derivaten - 98,3 - 98,3

Totaal passiva - 98,3 - 98,3

Handels- en overige vorderingenHandels- en overige vorderingen worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs onder aftrek van een waardecorrectie in verband met mogelijke oninbaarheid. Saldering en presentatie van handels- en overige vorderingen op en ontvangen voorschotten van verbruikers vindt plaats op basis van afrekengroepen: een groeperingsmethodiek van klanten op basis van in de tijd gespreide meteropnames ter bepaling van het te factureren waterverbruik. Handels- en overige vorderingen worden niet langer opgenomen als de gelden zijn ontvangen of als oninbaarheid is vastgesteld.

Vaste activa aanghouden voor verkoopVaste activa die worden aangehouden voor verkoop, alsmede verplichtingen die daaraan zijn toe te wijzen, worden separaat getoond op de balans. Activa worden als zodanig aangemerkt indien Vitens zich heeft gecommitteerd het betroffen actief te verkopen, het verkoopproces in gang is gezet en de vermoedelijke verkoop binnen een jaar is gerealiseerd. Op deze activa wordt niet meer afgeschreven en vindt afwaardering plaats naar reële waarde, verminderd met de verwachte verkoopkosten indien deze waarde lager is dan de boekwaarde.

Liquide middelenDe post liquide middelen bestaat uit banktegoeden en contanten en wordt gewaardeerd tegen reële waarde, hetgeen overeenkomt met de nominale waarde. Schulden aan bankinstellingen worden verantwoord onder de rentedragende verplichtingen.

Egalisatierekening bijdragen van derdenDe egalisatierekening bijdragen van derden wordt overeenkomstig IFRIC 18 gewaardeerd tegen de van derden ontvangen bijdragen in aanleg van aansluitleidingen verminderd met amortisaties. De amortisatie van de egalisatierekening vindt plaats in 331/3 jaar en is gelijk gesteld aan de afschrijvingstermijn van de investeringen in aansluitleidingen. De jaarlijkse amortisatie wordt verantwoord onder de overige omzet.

Rentedragende verplichtingenDe rentedragende verplichtingen zijn bij opname gewaardeerd tegen reële waarde onder aftrek van transactiekosten. Vervolgens vindt waardering plaats tegen geamortiseerde kostprijs met behulp van de effectieve rentemethode. De binnen een jaar vervallende aflossingsverplichtingen van de langlopende verplichtingen worden gepresenteerd onder de kortlopende verplichtingen.

Voorzieningen personeelsbeloningenDe reorganisatievoorziening is gevormd ter dekking van de verplichtingen uit het sociaal plan. De kosten die voortvloeien uit het sociaal plan worden voornamelijk veroorzaakt door de kosten die gemoeid zijn met herplaatsing van boventallige medewerkers. De berekening is gebaseerd op het aantal boventalligen met daarbij totale loonkosten, een reële benadering van de (gemiddelde) leeftijd en de te verwachten begeleidingsperiode.

De jubileumvoorziening is gevormd ten behoeve van toekomstige jubileumuitkeringen en is actuarieel berekend. Hierbij is rekening gehouden met de overlevingstabel 2012 voor mannen en vrouwen, toekomstig personeelsverloop en salarisstijgingen.

De voorzieningen personeelsbeloningen zijn contant gemaakt tegen een nominale rekenrente van 3,50% (2016: 3,65%).

Het kortlopend deel van de voorziening personeelsbeloningen wordt verantwoord onder de kortlopende verplichtingen.

Overige voorzieningenGenoemde voorzieningen worden gevormd indien:• per balansdatum een juridisch afdwingbare en/of feitelijke verplichting bestaat die

voortvloeit uit gebeurtenissen vóór de balansdatum;• het aannemelijk is dat een uitstroom van middelen zal plaatsvinden om de

verplichting af te wikkelen;• een betrouwbare schatting kan worden gemaakt van de verplichting;• de voorzieningen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven

die naar verwachting nodig zijn, tenzij het effect van de tijdswaarde van geld significant is. In dat geval wordt de voorziening gewaardeerd tegen contante waarde;

• het kortlopend deel van de overige voorzieningen wordt verantwoord onder de kortlopende verplichtingen.

Collectieve regelingenVitens kent een Pensioen- en Flexibele Uittredingsregeling voor huidige en voormalige werknemers. De pensioenen zijn ondergebracht bij Stichting Pensioenfonds ABP en de Flexibele Uittreding bij Stichting Flexibel Uittreden Nutsbedrijven en is daarmee indirect ondergebracht bij het Pensioenfonds ABP. Het betreffen collectieve regelingen


waarbij meerdere werkgevers zijn aangesloten en zijn in wezen toegezegd-pensioenregelingen, waarbij de pensioenuitkering gebaseerd is op de lengte van het dienstverband en het gemiddeld salaris van de werknemer gedurende dit dienstverband.

De pensioenregelingen kunnen worden aangemerkt als multi-employer funds. IAS 19 verlangt dat bepaalde informatie inzake toegezegd-pensioenregelingen wordt toegelicht in de jaarrekening. Met name het saldo van de met de regeling samenhangende activa en passiva dient in de balans te worden opgenomen als een vordering of verplichting. Beide pensioenfondsen hebben aangegeven dat zij niet in staat zijn om aan de deelnemende ondernemingen de informatie te verschaffen die noodzakelijk is inzake toegezegd-pensioenregelingen. Daarom worden beide regelingen behandeld als toegezegde-bijdragen-regelingen en worden de verschuldigde pensioenpremies over het boekjaar als pensioenlasten in het resultaat verantwoord. De verwachte pensioenlasten voor 2018 bedragen € 9,6 miljoen (2017: werkelijk € 9,4 miljoen).

De beleidsdekkingsgraad van het ABP bedraagt ultimo 31 december 2017 101,5% (31 december 2016: 98,7%). Het ABP kan door de huidige financiële situatie de (opgebouwde) pensioenen in 2018 niet verhogen. De totale premie voor ouderdoms- en nabestaandenpensioen komt bij ABP per 1 januari 2018 uit op 22,9% (2017: 21,1%).

Kortlopende verplichtingenDe kortlopende verplichtingen worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. Een kortlopende verplichting wordt opgenomen in de balans zodra Vitens contractpartij is en/of een concrete dienst of levering van goederen heeft plaatsgevonden.

LeaseovereenkomstenDoor Vitens zijn operationele leaseovereenkomsten aangegaan voor een groot deel van het wagenpark. De risico’s en voordelen die verband houden met het eigendom van de betrokken activa zijn niet overgedragen aan de lessee. Als gevolg hiervan worden betalingen uit hoofde van deze leaseovereenkomsten op tijdsevenredige basis verwerkt als last in het resultaat.

Netto-omzet uit hoofde van levering van goederen en dienstenDe netto-omzet bestaat uit de vastrechtvergoeding en de vergoeding voor levering van drinkwater. De verantwoording van de drinkwateropbrengsten wordt gebaseerd op het totaal aan derden geleverde hoeveelheid water. De omzetgegevens worden verkregen uit metingen bij klanten en, voor wat betreft het nog niet afgerekend deel, uit schattingen op basis van ervaringscijfers. Over de netto-omzet geheven omzetbelasting en belasting op leidingwater worden niet in de omzet begrepen. De netto-omzet wordt genomen op het moment dat de voordelen van eigendom zijn overgedragen op de koper.

Overige omzetOnder de overige omzet worden opbrengsten verantwoord die niet direct gerelateerd zijn aan de kernactiviteiten. De overige omzet bestaat onder meer uit de volgende posten:• opbrengsten verhuizingen/nieuwe aansluitingen en incasso. Bij verhuizingen/

nieuwe aansluitingen brengt Vitens een bedrag in rekening in verband met de administratieve afhandeling;

• opbrengst brandkranen. Dit betreft deels een eenmalige bijdrage en een jaarlijkse terugkerende vergoeding ten behoeve van het onderhoud;

• opbrengst werk voor derden betreft diverse activiteiten die Vitens verricht voor derden;

• opbrengst huur en pacht. Betreft huuropbrengsten kantoorgebouwen en bedrijfswoningen (aanwezig op gronden waarop productielocaties zijn gevestigd of winning plaatsvindt). Daarnaast opbrengsten voor het verpachten van gronden;

• meeliftvergoedingen. Betreffen vergoedingen van met name gemeenten voor het meeliften op de rekening van Vitens voor verontreiningingsheffingen/ingezetenenomslag en rioolheffingen;

• opbrengsten analyses en advisering. Betreffen opbrengsten voor analyses vanuit het laboratorium van Vitens voor derden;

• opbrengsten vanuit dienstverlening aan derden;• amortisatie bijdragen van derden. Betreffen bijdragen voor aanleg

aansluitleidingen. De amortisatie van de egalisatierekening vindt plaats in 331/3 jaar;• de activiteiten uit overige opbrengsten worden als opbrengst verantwoord voor

zover levering van goederen en diensten heeft plaatsgevonden en zover de prestaties zijn geleverd.

Kosten uitbesteed werk en inhuur personeelDit zijn kosten die Vitens maakt ten behoeve van haar exploitatie en betreffen uitbesteed werk en inhuur personeel van derden. Deze kosten worden toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben.

Grondwaterbelastingen en -heffingenDit zijn kosten die Vitens maakt ten behoeve van haar exploitatie en betreffen belastingen die verbonden zijn aan het onttrekken van grondwater. Deze kosten worden toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben.

Overige kostenDit zijn kosten die Vitens maakt ten behoeve van zijn exploitatie en bestaan onder meer uit gronden hulpstoffen, elektra, autokosten, automatiseringskosten, facilitaire kosten en overige kosten. Deze kosten worden toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben.

Geactiveerde productieDe geactiveerde productie voor het eigen bedrijf betreffen directe personeelskosten en


indirecte overige kosten en zijn gemaakt ten dienste van de vervaardiging van materiële vaste activa welke betrekking hebben op infrastructurele werken van de onderneming. Deze geactiveerde productie wordt in mindering gebracht op de personeelskosten en de overige kosten.

Financiële batenDe financiële baten bestaan uit interestbaten op financiële activa, zijnde leningen, berekend op basis van de effectieve-interestmethode en worden toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben.

Financiële lastenDe interestlasten hebben betrekking op rentedragende verplichtingen, berekend op basis van de effectieve-interestmethode en worden toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben. De rentedragende verplichtingen omvatten vastrentende leningen, achtergestelde leningen, roll-over leningen, rentederivaten en rekening-courant. Daarnaast bevatten ze een vrijval van het verschil tussen de reële waarde en nominale waarde van de leningenportefeuille van overgenomen partijen, oprentingskosten voorzieningen en overige kosten van financiering zoals bereidstellingsprovisies, garanties en bankkosten.

Aandeel in resultaat in geassocieerde deelnemingen en joint venturesBetreft het resultaat in geassocieerde deelnemingen en joint ventures.

BelastingenVanaf 1 januari 2016 zijn Nederlandse publiekrechterlijke rechtpersonen belastingplichtig. NV’s zoals Vitens worden op basis van de wet geacht met hun hele vermogen een onderneming te drijven. Activiteiten welke Vitens verricht vanuit de Drinkwaterwet, zoals het leveren van drinkwater, zijn vrijgesteld voor de vennootschapsbelasting.

Veronderstellingen, schattingen en aannames in de jaarrekeningHet opstellen van een jaarrekening brengt met zich mee dat gebruik wordt gemaakt van aannames, veronderstellingen en schattingen die zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en op factoren die naar het oordeel van het management aanvaardbaar zijn, gegeven de specifieke omstandigheden. Deze aannames, veronderstellingen en schattingen zijn van invloed op de waardering en presentatie van de gerapporteerde activa en verplichtingen alsmede op het resultaat over het boekjaar. De werkelijke uitkomsten kunnen afwijken van de gehanteerde schattingen en veronderstellingen. Hieronder gaan we in op de genoemde posten.

Voorziening personeelsbeloningenDe genoemde voorzieningen zijn bepaald op basis van veronderstellingen omtrent toekomstige ontwikkelingen van bijvoorbeeld salarissen, sociale wetgeving, verloop personeel en statistisch onderbouwde aannames ten aanzien van overleving. Dit

complex van aannames in samenhang met de gehanteerde disconteringsvoeten leidt tot geringe invloed op de waardering van de voorzieningen en de resultaten.

Overige voorzieningenDe overige voorzieningen hebben betrekking op een aantal juridische geschillen en lopende huurverplichtingen. De voorzieningen zijn bepaald op basis van de best mogelijke inschattingen van het management waartegen de verplichtingen kunnen worden afgewikkeld.

Waardering van materiële vaste activaBij de bepaling van de boekwaarde van materiële vaste activa wordt gebruik gemaakt van schattingen van afschrijvingstermijnen die zijn afgeleid van verwachtingen omtrent de technische en economische levensduur van de onderliggende activa. Als gevolg van veranderingen in de toekomst op het gebied van technologische ontwikkelingen of in het gebruik van de activa kunnen veranderingen ontstaan in de levensduur van de activa en deze kunnen dan aanleiding geven tot bijzondere waardevermindering. Een stijging/daling van 10% op de afschrijvingen (afschrijvingspercentages) leidt tot hogere/ lagere afschrijvingen van circa € 8,9 miljoen.

Indien omstandigheden hiertoe aanleiding geven, wordt vastgesteld of sprake is van bijzondere waardevermindering van materiële vaste activa. Indien dergelijke aanwijzingen bestaan, wordt een schatting gemaakt van de realiseerbare waarde van deze activa. Voor de activa is de realiseerbare waarde gelijk aan de hoogste van de reële waarde minus verkoopkosten of de bedrijfswaarde. De bedrijfswaarde wordt bepaald op basis van de contante waarde van de geschatte toekomstige kasstromen. Een verhoging/verlaging van de materiële vaste activa van 1% leidt tot een herwaardering/afwaardering van circa € 16,8 miljoen op de materiële vaste activa.

DebiteurenVitens beoordeelt periodiek de volwaardigheid van vorderingen op basis van ervaringscijfers van het betaalgedrag uit het verleden. Eventuele waardeverminderingen worden in mindering gebracht op het debiteurensaldo. Vitens hanteert onderstaande voorzieningspercentages voor haar openstaande waterdebiteuren intern en extern (overgedragen aan een incassobureau):

Ouderdomscategorie % debiteuren intern

bij Vitens

% debiteuren bij

incassobureau

Openstaande handelsdebiteuren 0-90 dagen 0% 0%



Openstaande handelsdebiteuren > 365 dagen 60% 90%

Reële waardebepaling financiële instrumentenAfgeleide financiële instrumenten zijn in de balans tegen reële waarde verantwoord.


Voor overige financiële instrumenten, waaronder verkregen en uitgegeven leningen, is de reële waarde opgenomen in de toelichting bij de jaarrekening.

OmzetverantwoordingDe verantwoording van de drinkwateropbrengsten wordt gebaseerd op het totaal aan derden geleverde hoeveelheid water (belasting op leidingwater behoort niet tot de omzet). Vitens hanteert een systematiek van omzetbepaling waarbij het werkelijk gemeten verbruik wordt toegerekend aan maanden/jaren conform de volgende drie stappen:

1. De werkelijk gefactureerde hoeveelheden m3/omzet. Per klant wordt het werkelijk aantal gefactureerde m3/omzet toegerekend aan de kalenderjaren. In 2017 is 42,6% van de levering aan klanten in 2017 gefactureerd.

2. De nog te factureren hoeveelheden m3/omzet tot en met einde van het kalenderjaar (jaarprognose). Voor de periode in het boekjaar waarover de klanten nog geen afrekening hebben ontvangen wordt een schatting gemaakt op basis van historische meterstanden in relatie tot de actuele drinkwaterafgifte. Een hogere/lagere inschatting van de nog af te rekenen omzet van 1% leidt tot een hogere/lagere netto-omzet van circa € 2,0 miljoen. Onder noot [27] staat een nadere toelichting op betreffende afloop balansposten omzet uit voorgaande jaren en het werkelijk vastgestelde ‘Niet In Rekening Gebracht’ (NIRG) in procenten.

3. Totaal verbandcontrole tussen klantgegevens SAP IS-U en drinkwaterafgiftecijfers. Ter controle worden de klantgegevens gelegd naast de waterbalansen (afgiftecijfers productielocaties). Mutaties worden geanalyseerd evenals de ontwikkeling van het NIRG.

Grondslagen voor het kasstroomoverzichtHet kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode, waarbij voor de herleiding van de mutatie in geldmiddelen wordt uitgegaan van het resultaat na belastingen volgens de winsten verliesrekening. Het in het kasstroomoverzicht gehanteerde begrip geldmiddelen betreffen de rentedragende verplichtingen zoals in de balans gehanteerd.

3.9 Toelichting op de geconsolideerde balans

[1] Materiële vaste activaIn miljoenen euro's Bedrijfs-

gebouwen en terreinen

Kantoor-gebouwen

Dienst-woningen

Machines en installaties

Leidingen Andere vaste middelen

Werken in uitvoering

Totaal

Stand per 1 januari 2016

Aanschafwaarde 587,6 47,7 7,3 611,6 2.180,0 150,6 42,1 3.626,9

In miljoenen euro's Bedrijfs-gebouwen en terreinen

Kantoor-gebouwen

Dienst-woningen

Machines en installaties

Leidingen Andere vaste middelen

Werken in uitvoering

Totaal

Cumulatieve afschrijvingen, bijzondere waardeverminderingen en reële-waardemutaties

-268,5 -14,8 -2,4 -443,3 -1.099,2 -131,8 - -1.960,0

Boekwaarde per 1 januari 2016

319,1 32,9 4,9 168,3 1.080,8 18,8 42,1 1.666,9

Mutaties 2016

Bijzondere waardevermindering

- - - - - -0,1 -1,0 -1,1

Reële-waardemutaties -0,3 -3,8 - - - - - -4,1

Investeringen 0,2 - - 0,1 56,9 0,2 42,7 100,1

Ingebruikname werken in uitvoering

8,9 0,1 - 15,8 26,5 6,4 -57,7 -

Desinvesteringen -0,2 - - -0,1 -0,7 - - -1,0

Afschrijvingen -11,6 -0,7 - -22,9 -45,4 -6,6 - -87,2

Totaal -3,0 -11,4 - -7,1 37,3 -0,1 -16,0 -0,3

Stand per 31 december 2016

Aanschafwaarde 595,9 29,1 7,3 627,2 2.262,5 157,0 26,1 3.705,1


-279,8 -7,6 -2,4 -466,0 -1.144,4 -138,3 - -2.038,5

Boekwaarde per 31 december 2016

316,1 21,5 4,9 161,2 1.118,1 18,7 26,1 1.666,6

Mutaties 2017

Bijzondere waardevermindering

- - - - -

- -0,2 -0,2

Reële-waardemutaties -0,2 -0,8 0,2 - - - - -0,8

Investeringen -2,0 - - 1,4 71,8 - 31,9 103,1

Ingebruikname werken in uitvoering

4,4 - - 15,5 1,9 4,6 -26,4 -

Desinvesteringen -0,3 -2,0 - - -0,1 - - -2,4

Afschrijvingen -11,7 -0,7 - -23,7 -46,6 -6,4 - -89,1

Totaal -9,8 -3,5 0,2 -6,8 27,0 -1,8 5,3 10,6

Stand per 31 december 2017

Aanschafwaarde 594,1 25,5 7,3 639,7 2.335,9 162,3 31,4 3.796,2


-287,8 -7,6 -2,2 -485,3 -1.190,8 -145,3 - -2.119,0

Boekwaarde per 31 december 2017

306,3 17,9 5,1 154,4 1.145,1 17,0 31,4 1.677,2



Bedrijfsgebouwen en terreinen 306,3 316,1

Kantoorgebouwen 17,9 21,5

Dienstwoningen 5,1 4,9

Machines en installaties 154,4 161,2

Leidingen 1.145,1 1.118,1

Andere vaste middelen 17,0 18,7

Werken in uitvoering 31,4 26,1

Subtotaal materiële vaste activa 1.677,2 1.666,6

Grond- en hulpstoffen (voorraden) 4,9 5,9

Totaal materiële vaste activa 1.682,1 1.672,5

Toerekening van de rentekosten (IAS 23) vindt plaats op basis van de gewogen gemiddelde rente over de rentedragende schulden (2017: 3,50%; 2016: 3,65%) voor projecten die zijn gestart na 1 januari 2009, waarin minimaal € 1 miljoen is geïnvesteerd en die een looptijd hebben langer dan 12 maanden. In 2017 is € 0,3 miljoen (2016: € 0,8 miljoen) aan rentekosten toegerekend aan projecten in aanbouw.

In 2017 heeft een reële-waardemutatie plaatsgevonden van € 0,8 miljoen (2016: € 4,1 miljoen). Hiervan heeft € 1,0 miljoen betrekking op kantoorgebouwen en gronden (2016: € 4,1 miljoen) en € 0,2 miljoen positief (2016: nihil) op dienstwoningen. De reële waarde van de dienstwoningen wordt onder andere afgeleid van de WOZ-waarde.

Onder de desinvesteringen 2017 is de verkoop van kantoor Lelystad (€ 2,0 miljoen) opgenomen.

Vitens heeft in 2017 een afwaardering gedaan van € 0,2 miljoen op werken in uitvoering (2016: € 1,0 miljoen).

[2] Geassocieerde deelnemingen en joint venturesHieronder staat een overzicht van de groepsmaatschappijen, geassocieerde deelnemingen en joint ventures.

Per 31 december 2017 Plaats Belang (in %)

Groepsmaatschappijen (geconsolideerd)

Vitens Watermanagement B.V. Zwolle 99,9

Vitens Industriewater B.V. Leeuwarden 100

Geassocieerde deelnemingen (niet geconsolideerd)

AquaMinerals B.V. Rijswijk 25,6

KWH Water B.V. Nieuwegein 26,4

Joint ventures (niet geconsolideerd)

Vitens Evides International B.V. Zwolle 50

Facturatie B.V. Utrecht 50

Geassocieerde

deelnemingen

Joint ventures Totaal

In miljoenen euro’s 2017 2016 2017 2016 2017 2016

Boekwaarde per 1 januari 2,7 2,6 2,6 2,5 5,3 5,1

Mutaties

Aandeel in resultaat - 0,1 0,1 0,1 0,1 0,2

Ontvangen van deelnemingen - - - - - -

Totaal mutaties - 0,1 0,1 0,1 0,1 0,2

Boekwaarde per 31 december 2,7 2,7 2,7 2,6 5,4 5,3

Financiële gegevens geassocieerde deelnemingen en joint venturesIn miljoenen euro’s Activa Verplich-

tingen

Omzet Winst/

Verlies

% Belang Aandeel in

netto-activa

2016

Vitens Evides International B.V. 13,0 11,4 21,5 0,2 50,0% 0,8

AquaMinerals B.V. 2,4 1,6 5,1 0,2 25,6% 0,2

KWH Water B.V. 33,4 20,5 20,0 -0,1 26,4% 3,4

Facturatie B.V. (2017) 7,8 4,0 1,1 - 50,0% 1,9

Van de bovengenoemde geassocieerde deelnemingen en joint ventures is geen jaarrekening 2017 beschikbaar vóór publicatie van het Vitens jaarverslag 2017. Het verwachte resultaat 2017 van de geassocieerde deelnemingen en joint ventures is wel meegenomen. De genoemde bedragen in bovenstaande tabel hebben betrekking op het geheel van de entiteiten.

[3] Overige financiële activaIn miljoenen euro’s 2017 2016

Boekwaarde per 1 januari 2,8 4,9

Mutaties

Ontvangen aflossingen op leningen -1,3 -2,1

Totaal mutaties -1,3 -2,1

Boekwaarde per 31 december 1,5 2,8

Ultimo boekjaar bedragen de overige financiële activa € 1,5 miljoen (2016: € 2,8 miljoen), deze hebben betrekking op verstrekte leningen. Hiervan heeft € 1,4 miljoen (2016: € 2,6 miljoen) betrekking op financiering van het wagenpark, waarvan € 1,3 miljoen (2016: € 2,5 miljoen) in de vorm van een lening aan de leasemaatschappij. De looptijd van deze verstrekte lening bedraagt maximaal vijf jaar. Het kortlopende deel van deze lening bedraagt circa € 1,0 miljoen.


[4] Handels- en overige vorderingenIn miljoenen euro’s 2017 2016

Handelsdebiteuren 27,5 40,8

Waardevermindering van debiteuren -1,1 -1,5

Meelifters 0,4 1,3

Nettohandelsvorderingen 26,8 40,6

Belastingen en premies sociale verzekeringen 1,1 1,3

Vooruitgefactureerde bedragen door derden 0,1 0,4

Overlopende activa 11,1 8,6

Totaal 39,1 50,9

Het saldo van de handelsdebiteuren betreft waterdebiteuren in de zakelijke en consumentenmarkt € 17,7 miljoen (2016: € 33,9 miljoen) en overige niet-water debiteuren € 9,8 miljoen (2016: € 6,8 miljoen). De reële waarde van de debiteuren is gelijk aan de boekwaarde.Ultimo boekjaar bedragen de waardeverminderingen van debiteuren € 1,1 miljoen (2016: € 1,5 miljoen). De last in de winsten verliesrekening over 2017 bedraagt € 0,5 miljoen (2016: € 1,1 miljoen).

Hieronder een verloopoverzicht van de debiteurenvoorzieningen.


Stand per 1 januari 1,5 1,3

Mutaties

Dotaties 0,5 1,1

Onttrekkingen -0,9 -0,9

Totaal mutaties -0,4 0,2

Stand per 31 december 1,1 1,5

Hieronder een overzicht van de openstaande handelsdebiteuren naar ouderdom. Dit is inclusief de nog niet gekoppelde ontvangsten van € 0,2 miljoen (2016: nihil) en exclusief de vorderingen op meelifters voor een bedrag van € 0,4 miljoen (2016: € 1,3 miljoen), aangezien Vitens hierover geen debiteurenrisico loopt.

In het saldo van handelsdebiteuren per 31 december 2017 zitten geen individuele vorderingen die bij oninbaarheid een materiële impact hebben op het resultaat van Vitens.

WaterdebiteurenIn miljoenen euro’s 0 - 90

dagen

91 - 180

dagen

181 - 365

dagen

> 365

dagen

Totaal

2017 16,0 0,7 0,5 0,5 17,7

2017 (incl. waardevermindering) 16,0 0,5 0,2 0,1 16,8

2016 31,4 0,8 0,6 0,9 33,7


Niet-waterdebiteurenIn miljoenen euro’s 0 - 90

dagen

91 - 180

dagen

181 - 365

dagen

> 365

dagen

Totaal

2017 8,9 0,3 0,1 0,5 9,8


2016 6,2 0,1 0,2 0,3 6,8


[5] Vaste activa aangehouden voor verkoopIn miljoenen euro’s 2017 2016

Boekwaarde per 1 januari 6,8 -

Mutaties

Activa geclassificeerd als verkoop - 7,0

Activa verkocht -6,8 -

Verwachte kosten bij verkoop - -0,2


Boekwaarde per 31 december - 6,8

[6] Eigen vermogenMaatschappelijk kapitaal Gewone aandelen

Aantal aandelen Aantal uitgegeven

aandelen

Aandelen in portefeuille

bij Vitens

Totaal

Stand per 31 december 2016 5.777.247 - 5.777.247

Stand per 31 december 2017 5.777.247 - 5.777.247

Maatschappelijk kapitaalHet maatschappelijk kapitaal van de vennootschap bedraagt € 18.000.000, verdeeld in 18.000.000 gewone aandelen van nominaal € 1 per aandeel.

Geconsolideerd mutatieoverzicht eigen vermogenHet maatschappelijk kapitaal van de vennootschap bedraagt € 18.000.000, verdeeld in 18.000.000 gewone aandelen van nominaal € 1 per aandeel. Hiervan zijn ultimo 2017 5.777.247 aandelen geplaatst en volgestort.


De agioreserve betreft een reserve als gevolg van de oprichting van Vitens in 2001. Per geplaatst aandeel (4.475.439) bedroeg dit € 9 per aandeel (in totaal € 40,3 miljoen). In 2006 zijn als gevolg van de fusie 1.887.685 aandelen uitgegeven en per aandeel is € 52,80 toegevoegd aan de agioreserve (totaal van € 99,7 miljoen). In 2006 en 2007 is via een drietal tranches de aandelen van Nuon N.V. ingekocht (totaal aandelen 1.615.655). Hiervan zijn in 2006 619.223 aandelen en in 2007 175.000 aandelen ingetrokken. Per aandeel is € 9 in mindering gebracht op de agioreserve (totaal € 7,1 miljoen). In 2007 is een deel van de aandelen door Nuon N.V. verkocht aan gemeenten en provincies (totaal aandelen 274.935). In 2011 heeft Vitens 208.346 aandelen uitgegeven en per aandeel is € 69 toegevoegd aan de agioreserve (totaal van € 14,4 miljoen).

De overige reserves betreft een reserve als gevolg van gecumuleerde ingehouden winsten.

WinstbestemmingDe directie stelt de aandeelhouders voor het resultaat na belastingen als volgt te bestemmen (goedgekeurd door de Raad van Commissarissen op 15 maart 2018): betaling van dividend op gewone aandelen ad € 19,1 miljoen en het restant ad € 28,6 miljoen toevoegen aan de overige reserves. Dit is conform het dividendbeleid.

[7] Egalisatierekening bijdragen van derdenIn miljoenen euro’s 2017 2016


Ontvangen bijdragen in aanleg 13,5 13,0

Amortisatie ten gunste van winsten verliesrekening -2,3 -1,8


Vitens past Vitens IFRIC 18 (Transfers of assets from customers) toe voor de bijdragen die Vitens ontvangt van derden voor de aanleg van aansluitleidingen. Voorheen werden de ontvangen bijdragen in mindering gebracht op de investeringen in aansluitleidingen.

De amortisatietermijn bedraagt 331/3 jaar en is gelijkgesteld aan de afschrijvingstermijn van de investeringen in aansluitleidingen.

[8] Achtergestelde geldleningen

Aflossing van de achtergestelde geldleningen vindt plaats in vijftien jaarlijkse termijnen met een mogelijkheid tot opschorting indien in het boekjaar de solvabiliteit lager is dan 25%. Rente wordt vergoed over het niet-afgeloste deel van de hoofdsom. Dit percentage komt overeen met het gemiddelde rentepercentage over 10-jaars Nederlandse staatsleningen over de vijf voorafgaande kalenderjaren, vermeerderd met honderd basispunten (1%) en bedroeg over 2017 2,12% (2016: 2,50%). De

geldleningen zijn achtergesteld ten opzichte van de andere schuldverplichtingen. De reële waarden van de achtergestelde geldleningen staan onder noot [28].

[9] Langlopende geldleningenIn miljoenen euro’s 2017 2016


Aflossingsverplichting boekjaar 32,4 92,1

865,5 907,6

Mutaties

Nieuwe leningen - 50,0

Aflossingen -32,4 -92

Vrijval verschil marktwaarde versus nominale waarde - -0,1

833,1 865,5

Aflossingsverplichting volgend boekjaar -57,0 -32,4


De langlopende verplichtingen hebben betrekking op onderhandse- en roll-over leningen. Op een aantal onderhandse leningen is in totaal voor € 7,4 miljoen (2016: € 8,3 miljoen) aan garanties verstrekt door 46 gemeentelijke aandeelhouders. De reële waarden van de langlopende verplichtingen staan onder noot [28].

In 2017 zijn geen nieuwe leningen aangetrokken (2016: € 50,0 miljoen).

Type langlopende geldleningen Langlopend deel Kortlopend deel

in miljoenen euro’s 2017 2016 2017 2016

Roll-over leningen 383,6 385,9 2,3 2,3

Onderhandse leningen 392,5 447,2 54,7 30,1

Totaal 776,1 833,1 57,0 32,4

De rente over de roll-over leningen wordt telkens tussen 1-maands en 12-maands Euribor gefixeerd en schommelt afhankelijk van de ontwikkelingen op de kapitaalmarkt.Overige informatie over langlopende- en achtergestelde geldleningenIn miljoenen euro’s 2017 2016

Gemiddelde rentevoet in % 3,50% 3,65%

Totaal per 31 december 883,4 928,4

Aflossingen < 1 jaar 69,5 45,0

Aflossingen > 1 jaar en < 5 jaar 244,7 234,0

Aflossingen > 5 jaar 569,2 589,7

Aangaande de bovengenoemde leningenportefeuille zijn geen zekerheden afgegeven (pandrecht, hypotheekrecht, zekerheidseigendom en dergelijke).


[10] DerivatenPer 31 december 2017 hield Vitens de onderstaande tegen reële waarde opgenomen financiële instrumenten.


Financiële instrumenten per 1 januari 98,3 89,3

Waardemutatie derivaten door gerealiseerde en

niet-gerealiseerde resultaten

-16,3 9,0

Financiële instrumenten per 31 december 82,0 98,3

De marktwaarde van de derivaten wordt gevormd door ongerealiseerde aanpassingen in de reële waarde als gevolg van wijzigingen in de rentecurves. Concreet betekent dit dat de te betalen rente op de derivaten hoger is dan de huidige marktrente waardoor een negatieve waarde in 2017 van € 82,0 miljoen (2016: € 98,3 miljoen negatief) ontstaat. De reden voor het afsluiten van deze derivaten is het tegengaan van renterisico’s door grote mutaties in de marktrente. De betreffende negatieve waarde zal niet direct door Vitens worden verantwoord in de winsten verliesrekening omdat de hedge als effectief wordt gekwalificeerd.Ultimo 2017 heeft Vitens acht rentederivaten met een hoofdsom van € 295,0 miljoen (2016: acht rentederivaten € 295,0 miljoen) lopen waarbij de variabele rente op de roll-over leningen wordt gefixeerd gedurende één tot dertig jaar. De reële waarde van deze rentederivaten bedraagt ultimo 2017 negatief € 82,0 miljoen (2016: negatief € 98,3 miljoen). Van de hiervoor genoemde derivaten heeft Vitens twee rentederivaten (2017: € 18,4 miljoen; 2016: € 22,7 miljoen) met een resterende looptijd van vijfentwintig jaar en zesentwintig jaar (beide met een hoofdsom van € 25 miljoen), met een breakclause (voor beide partijen) na iedere tien jaar. Voor beide derivaten is het kredietrisico (CVA/DVA), dat wordt meegenomen in de waardering, bepaald tot aan de breakclause en niet over de gehele looptijd.

Met één partij heeft Vitens derivaten afgesloten, waarbij een bijstorting kan plaatsvinden boven een bepaalde negatieve marktwaarde (treshold). Vitens heeft hierbij één derivaat afgesloten met een hoofdsom van € 25 miljoen. De negatieve marktwaarde per 31 december 2017 bedraagt € 7,7 miljoen (2016 een negatieve marktwaarde van € 9,8 miljoen; de treshold bedraagt € 20 miljoen). Een eventuele daling van de rentecurve ten opzichte van 31 december 2017 van honderd basispunten (1%) heeft een negatief effect van € 6,9 miljoen op de waarde van het derivaat. Een eventuele stijging van de rentecurve ten opzichte van 31 december 2017 van honderd basispunten (1%) heeft een positief effect van € 5,5 miljoen op de waarde van het derivaat.

[11] Voorzieningen personeelsbeloningenVerloopoverzicht inzake personeelsbeloningen

in miljoenen euro’s

Reorganisatie-

voorziening

Jubileum-

voorziening

Totaal

Stand per 1 januari 2016 6,0 2,1 8,1

Verloopoverzicht inzake personeelsbeloningen

in miljoenen euro’s

Reorganisatie-

voorziening

Jubileum-

voorziening

Totaal

Dotatie - - -

Rentedotatie 0,2 0,1 0,3

Vrijval -0,5 - -0,5

Onttrekkingen -1,4 -0,5 -1,9

Stand per 31 december 2016 4,3 1,7 6,0

Dotatie 0,7 0,3 1,0

Rentedotatie 0,2 0,1 0,3

Vrijval - - -

Onttrekkingen -1,4 -0,5 -1,9

Stand per 31 december 2017 3,8 1,6 5,4

Korte termijn verplichtingen personeelsbeloningen 0,9 0,3 1,2

Lange termijn verplichtingen personeelsbeloningen 2,9 1,3 4,2

Langlopend deel voorzieningen personeelsbeloningen in miljoenen euro’s 2017 2016

Reorganisatievoorzieningen 2,9 3,3

Jubileumvoorziening 1,3 1,4

Totaal langlopend deel voorzieningen personeelsbeloningen 4,2 4,7

Van het langlopende deel van de voorzieningen personeelsbeloningen heeft € 3,4 miljoen (2016: € 3,5 miljoen) betrekking op verwachte uitgaven tussen een en vijf jaar en € 0,8 miljoen (2016: € 1,2 miljoen) heeft betrekking op verwachte uitgaven na vijf jaar. Het kortlopend deel van de voorzieningen personeelsbeloningen wordt verantwoord onder de kortlopende verplichtingen, zie noot [13].

Kortlopend deel personeelsbeloningen in miljoenen euro’s 2017 2016

Reorganisatievoorzieningen 0,9 1,0

Jubileumvoorziening 0,3 0,3

Gereserveerd vakantiegeld en niet opgenomen verlof 9,5 9,2

Af te dragen pensioenpremie 1,1 1,0

Overige korte termijn personeelsbeloningen 18,6 16,8

Totaal kortlopend deel personeelsbeloningen 30,4 28,3

De personeelsbeloningen en andere (uitgestelde) vergoedingen worden verantwoord overeenkomstig IAS 19. ReorganisatievoorzieningenDe reorganisatievoorzieningen gelden ter dekking van de verplichtingen uit de nog geldende sociale plannen. De berekening is gebaseerd op het aantal boventallige


medewerkers met daarbij totale loonkosten per werknemer, een reële benadering van het aantal dienstjaren en de (gemiddelde) leeftijd.

De uitkeringstromen zijn contant gemaakt tegen een rekenrente van 3,50% (2016: 3,65%). Er is geen rekening gehouden met sterfte. Ultimo 2017 resteert een bedrag van € 3,8 miljoen (2016: € 4,3 miljoen). JubileumvoorzieningHieronder zijn de belangrijkste uitgangspunten weergegeven die bij de bepaling van de jubileumvoorziening zijn gebruikt.

Veronderstellingen 2017 2016

Overlevingstabel/ sterftetabel overlevingstabel 2012 overlevingstabel 2012

Disconteringsvoet 3,50% 3,65%

Verwachte salarisstijgingen 1,50% 1,50%

[12] Overige voorzieningenIn miljoenen euro’s 2017 2016


Mutaties

Dotatie - 0,7

Rentedotatie - -

Vrijval - -

Onttrekkingen -1,1 -0,3



Kortlopend deel overige voorzieningen 1,2 2,2

Langlopend deel overige voorzieningen 0,2 0,3

Totaal 1,4 2,5

De overige voorzieningen hebben betrekking op een aantal juridische geschillen en lopende huurverplichtingen die voortvloeien uit de bedrijfsvoering. Voor zover noodzakelijk geacht zijn hiervoor voorzieningen getroffen zoals vermeld in bovenstaand verloopoverzicht.

[13] Kortlopende verplichtingenIn miljoenen euro’s 2017 2016

Handelsschulden en overige te betalen posten 51,5 48,1

Aflossingsverplichtingen over langlopende verplichtingen 69,5 45,0



Rentedragende verplichtingen (=bankinstellingen) 37,0 48,3


Nog te ontvangen facturen 8,3 7,5


Totaal 221,1 200,7

Handelsschulden en overige te betalen posten, belastingverplichtingen, korte termijn personeelsbeloningen, nog te ontvangen facturen en overlopende passiva zijn niet-rentedragende verplichtingen. De reële waarde van de genoemde posten is gezien de korte doorlooptijd overeenkomstig de nominale waarde. Handelsschulden en belastingverplichtingen worden in principe binnen een termijn van 30 dagen betaalbaar gesteld. De belastingverplichtingen bestaan uit af te dragen gronden leidingwaterbelasting € 10,2 miljoen (2016: € 10,4 miljoen), af te dragen loonbelasting en premies sociale verzekeringen € 3,5 miljoen (2016: € 3,5 miljoen) en af te dragen vennootschapsbelasting € 0,2 miljoen (2016: nihil).

De kortlopende rentedragende verplichtingen, ultimo 2017 € 106,5 miljoen (2016: € 93,3 miljoen), bestaan naast de aflossingsverplichtingen van de langlopende verplichtingen € 69,5 miljoen (2016: € 45,0 miljoen) uit rentedragende verplichtingen bij bankinstellingen € 37,0 miljoen (2016: € 48,3 miljoen).

De rentedragende verplichtingen hebben betrekking op rekening-courantkrediet. Over dit bedrag wordt een variabele rente betaald. Deze is gebaseerd op 1-maands Euribor inclusief een overeengekomen opslagpercentage.

De post korte termijn personeelsbeloningen bedraagt aan het eind van 2017 € 30,5 miljoen (2016: € 28,3 miljoen) en betreft alle verplichtingen aan het personeel zoals kortlopend deel van de reorganisatievoorzieningen en de jubileumvoorziening, af te dragen pensioenpremie, reservering te betalen WW, reservering voor langdurig zieken en te betalen vakantiedagen/-geld.

[14] Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen

LeaseverplichtingenIn miljoenen euro’s 2017 2016

Binnen een jaar 4,0 4,5

Tussen 1 en 5 jaar 6,5 7,1

Meer dan 5 jaar 1,3 0,3

Genoemde verplichtingen zijn uit hoofde van operationele leases van bedrijfsauto’s.


HuurverplichtingenIn miljoenen euro’s 2017 2016



Meer dan 5 jaar 1,1 -

Genoemde verplichtingen zijn uit hoofde van huurcontracten van kantoorgebouwen, parkeerplaatsen en steunpunten.

EnergieverplichtingenIn miljoenen euro’s 2017 2016



Meer dan 5 jaar - -

Genoemde verplichtingen zijn uit hoofde van energiecontracten voor de productiebedrijven.

Inkoop waterverplichtingenIn miljoenen euro’s 2017 2016



Meer dan 5 jaar 8,2 9,2

Genoemde verplichtingen zijn uit hoofde van inkoop van water voor een periode tot 12 jaar.

Verplichtingen uit hoofde van Drinkwaterwet (WACC)In de drinkwaterwet zijn belangrijke financiële kaders opgenomen voor tariefbeheersing en solvabiliteit. Zo is een maximum gesteld aan de vermogenskosten die door de drinkwaterbedrijven in rekening mogen worden gebracht (WACC). Vitens heeft in 2017 een voorlopige WACC overschrijding van circa € 15,5 miljoen gerealiseerd (2016: € 11,3 miljoen). De gerealiseerde overwinst uit 2016 wordt in 2018 teruggeven aan de klant door verlaging van de drinkwatertarieven. De voorlopig vastgestelde overwinst uit 2017 dient aan de klant teruggeven te worden door verlaging van de drinkwatertarieven in 2019. De definitieve WACC wordt vastgesteld middels het Bedrijfsverslag dat voor 1 oktober 2018 aan het Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat wordt gerapporteerd. Per 31 december 2017 heeft Vitens een verplichting van € 26,8 miljoen (2016: € 17,0 miljoen).


2015 - 5,7

2016 11,3 11,3


2017 15,5 -

Totaal 26,8 17,0

Voorwaardelijke verplichtingenVitens vormt samen met Vitens Watermanagement B.V. een fiscale eenheid voor de heffing van omzetbelasting; elk der vennootschappen is volgens de standaardvoorwaarden hoofdelijk aansprakelijk voor te betalen belasting van alle bij de fiscale eenheid betrokken vennootschappen.

Niet uit de balans blijkende vorderingenVitens is in 2017 een toegezegde bijdrage overeengekomen met een provincie inzake een bijdrage/ compensatie in investeringen (€ 1,8 miljoen) en toekomstige exploitatielasten (€ 1,9 miljoen) voor noodzakelijke aanpassingen en verplaatsing van de drinkwaterwinning in 2018.

Vitens heeft van de diverse gemeentes welke onderdeel uitmaken van de Veiligheidsregio IJsselland het bericht ontvangen dat zij afzien van afname brandkranen. In 2018 en verder zal de beëindiging van het onderhoudscontract ingaan. Op basis van de uitgangspunten uit het Burgeringcontract ontvangt Vitens hiervoor een afkoopsom van circa € 2,2 miljoen.

3.10 Toelichting op de geconsolideerde winsten

verliesrekening

[15] Netto-omzet uit hoofde van levering van goederen en dienstenIn miljoenen euro’s 2017 2016

Levering van drinkwater 208,7 207,9

Vastrechtvergoeding 142,8 141,5

Totaal 351,5 349,4

De jaarnota voor een gemiddelde klant (kleinverbruik) is in 2017 gelijk gebleven ten opzichte van 2016.

[16] Overige omzetIn miljoenen euro’s 2017 2016

Opbrengsten verhuizing en incasso 2,4 2,8

Opbrengsten brandkranen en sprinklers 7,4 8,3

Opbrengsten werk voor derden 0,6 0,7

Opbrengsten huur en pacht 1,2 2,1

Meeliftvergoedingen 0,2 0,2



Opbrengsten analyses en advisering 3,8 3,6

Opbrengsten dienstverlening aan derden 5,4 5,1

Amortisatie egalisatierekening 2,3 1,9

Opbrengsten aanleg bouwaansluitingen 4,7 4,3

Opbrengsten huurvergoeding standpijpen 0,7 0,7

Opbrengsten reststoffen 1,2 0,8

Overige opbrengsten 4,4 4,4

Totaal 34,3 34,9

Voor nieuwe aansluitingen wordt een vergoeding aan klanten in rekening gebracht ter dekking van extra administratieve werkzaamheden.

De opbrengst brandkranen heeft betrekking op een eenmalige bijdrage en een jaarlijkse terugkerende vergoeding ten behoeve van het onderhoud.

De opbrengsten huur en pacht hebben betrekking op huuropbrengsten van kantoorgebouwen, huuropbrengsten van dienstwoningen (woningen in waterwingebieden) en verpachting van gronden.

Meeliftvergoedingen zijn vergoedingen voor het leveren van facturatiediensten aan derden zoals gemeenten.

De opbrengsten analyses en advisering hebben betrekking op verrichte analyses van derden van het laboratorium.

De opbrengsten dienstverlening aan derden betreffen verrichte front - en backoffice-werkzaamheden voor een ander drinkwaterbedrijf.

In de overige opbrengsten zijn de opbrengsten opgenomen vanuit dienstverlening aan Vitens-Evides International B.V. en overige incidentele opbrengsten.

Bedrijfskosten

[17] Kosten uitbesteed werk en inhuur personeelIn miljoenen euro’s 2017 2016

Uitbesteed werk 22,2 19,7

Ingehuurd personeel van derden 11,1 9,4

Totaal 33,3 29,1

[18] Overige kostenIn miljoenen euro’s 2017 2016

Grond- en hulpstoffen 10,9 11,2

Overige personeelskosten 5,5 5,4

Water inkopen 3,7 3,6

Elektra 11,1 11,9

Autokosten 6,9 6,7

Automatiseringskosten 15,6 15,0

Telecom kosten 2,0 2,2

Facilitaire kosten 20,9 20,7

Belastingen, uitkeringen en verzekeringen 6,7 5,5

Amoveringskosten 2,2 2,0

Overige kosten 9,3 10,9

Af: geactiveerde productie eigen bedrijf indirecte kosten -3,6 -3,4

Totaal 91,2 91,7

De overige personeelskosten hebben voor een belangrijk deel betrekking op reis- en verblijfkosten en opleidingskosten.

De autokosten betreffen leasekosten voor het wagenpark, brandstof en overige autokosten. De leasekosten over 2017 bedragen € 4,9 miljoen (2016: € 5,2 miljoen).

De facilitaire kosten hebben voor een belangrijk deel betrekking op huurkosten kantoorgebouwen en onderhoud van installaties, kantoorgebouwen en terreinen. De kosten voor onderhoud aan installaties, gebouwen en terreinen over 2017 bedragen € 15,4 miljoen (2016: € 15,7 miljoen). De huurkosten van kantoorgebouwen en machines over 2017 bedragen € 2,3 miljoen (2016: € 2,0 miljoen).

Onder de geactiveerde productie voor het eigen bedrijf worden de eigen bedrijfskosten opgenomen ten dienste van de vervaardiging van materiële vaste activa die betrekking hebben op infrastructurele werken (productiebedrijven en leidingwerk) van de onderneming. Dit betreft naast personeelskosten diverse overige kosten en deze bedragen over 2017 € 3,6 miljoen (2016: € 3,4 miljoen).

[19] PersoneelskostenIn miljoenen euro’s 2017 2016

Salarissen 75,1 74,6

Sociale lasten 9,3 10,0

Afgedragen premies aan collectieve regelingen die als

toegezegde-bijdragenregeling worden behandeld

9,4 8,5

Af: geactiveerde productie eigen bedrijf personeelskosten -10,3 -10,2

83,5 82,9

2017.vitensjaarverslag.nl - 3.11 Toelichting op het geconsolideerde kasstroomoverzicht - Pagina 71


Reorganisatievoorzieningen 0,7 -0,5

Jubileumvoorziening 0,3 -

Totaal 84,5 82,3

Onder de geactiveerde productie voor het eigen bedrijf worden de eigen bedrijfskosten opgenomen ten dienste van de vervaardiging van materiële vaste activa welke betrekking hebben op infrastructurele werken (productiebedrijven en leidingwerk) van de onderneming. Dit betreft voornamelijk directe personeelskosten en bedraagt over 2017 € 10,3 miljoen (2016: € 10,2 miljoen).

De personeelskosten voor reorganisaties en jubilea volgen hieronder.

In miljoenen euro’s Reorganisatie-

voorziening

Jubileum-

voorziening

Totaal 2017 Totaal 2016

Dotatie voorzieningen 0,7 0,3 1,0 2,9

Vrijval voorzieningen - - - -0,1

Totaal 0,7 0,3 1,0 2,8

Aantal werknemers 2017 2016

Aantal medewerkers in vaste dienst per 31 december 1.378 1.399

Aantal FTE in vaste dienst per 31 december 1.293 1.317

[20] Afschrijvingen, reële-waardemutaties en bijzondere waardeverminderingen van materiële vaste activaIn miljoenen euro’s 2017 2016

Afschrijvingen 89,1 87,2

Afschrijvingskosten vanuit Facturatie B.V. 0,5 0,6

Boekresultaat verkoop activa -0,6 -0,2

Desinvesteringen - 0,7

Bijzondere waardeverminderingen 0,2 1,1

Reële-waardemutaties 0,8 4,1

Totaal 90,0 93,5

[21] Financiële lastenIn miljoenen euro’s 2017 2016

Rentekosten bullet en lineaire geldleningen 20,3 20,7

Rentekosten derivaten 12,9 12,7

Rentekosten roll-over geldleningen -0,4 -0,2

Rentekosten achtergestelde geldleningen 1,2 1,8

Rentedotatie voorzieningen 0,2 0,3

Overige financiële lasten - -0,1


Rentekosten doorbelast aan investeringsprojecten (IAS 23) -0,3 -0,8

Totaal 33,9 34,4

[22] Aandeel in resultaat in geassocieerde deelnemingen en joint venturesIn miljoenen euro’s 2017 2016

Resultaat geassocieerde deelnemingen en joint ventures 0,1 0,2

[23] BelastingenVitens is vanaf 1 januari 2016 belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting. Activiteiten welke Vitens verricht vanuit de Drinkwaterwet, zoals het leveren van drinkwater, zijn vrijgesteld voor de vennootschapsbelasting.

De belasting over het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening bedraagt € 0,2 miljoen (2016: nihil). De aansluiting met het effectieve belastingtarief is als volgt:


Resultaat voor belastingen 47,9 48,5

Onbelaste activiteiten 47,1 48,5

Belastbaar resultaat 0,8 -

Vennootschapsbelasting 0,2 -

De vennootschapsbelasting is berekend op basis van het geldende belastingtarief in Nederland (25%). De effectieve belastingdruk over het resultaat voor de vennootschapsbelasting bedraagt 0%.

DividendbelastingOver de betaalde dividenduitkering wordt door Vitens dividendbelasting ingehouden en afgedragen.

3.11 Toelichting op het geconsolideerde kasstroomover-zicht

[24] Kasstroom uit operationele activiteitenDe kasstroom uit operationele activiteiten bedroeg € 152,9 miljoen (2016: € 121,4 miljoen) en is evenals 2016 ruim toereikend om de investeringsactiviteiten van € 78,5 miljoen (2016: € 85,6 miljoen) te financieren. De kasstroom uit operationele activiteiten is € 31,5 miljoen hoger dan in 2016 wat voornamelijk wordt veroorzaakt door de daling van het werkkapitaal € 20,9 miljoen door daling van de handels- en overige vorderingen (2016: een stijging van het werkkapitaal van € 17,1 miljoen).

2017.vitensjaarverslag.nl - 3.12 Overige toelichting op de geconsolideerde jaarrekening - Pagina 72

[24] Kasstroom uit financieringsactiviteitenHet surplus aan kasstroom uit operationele activiteiten en kasstroom uit investeringsactiviteiten (2017: € 74,4 miljoen; 2016: € 35,8 miljoen) is voornamelijk ingezet voor het uitkeren van dividend (€ 19,4 miljoen) en het terugbrengen van de omvang van de rentedragende verplichtingen. Naast een daling van de langlopende leningen (aflossing € 45,0 miljoen) een verlaging van de kortlopende rentedragende verplichtingen (verlaging rekening courant € 11,3 miljoen).

3.12 Overige toelichting op de geconsolideerde jaarrek-ening

[25] DividendIn 2017 heeft de aandeelhoudersvergadering ingestemd met de voorgestelde winstbestemming over het resultaat 2016. Als gevolg hiervan heeft in juni 2017 betaling plaatsgevonden van het dividend en is het restant toegevoegd aan de overige reserves.


Dividend boekjaar 2015 - 22,1

Dividend boekjaar 2016 19,4 -

Aantal gerechtigde gewone aandelen 5.777.247 5.777.247

Dividend per aandeel (in euro's) 3,36 3,83

De directie stelt de aandeelhouders voor om dividend over het resultaat 2017 op gewone aandelen ad € 19,1 miljoen uit te betalen in 2018 (goedgekeurd door de Raad van Commissarissen op 15 maart 2018). Op een totaal van 5.777.247 gerechtigde aandelen betekent dit een dividend van € 3,30 per aandeel.

[26] Verbonden partijenDe aandelen van Vitens worden gehouden door achtennegentig aandeelhouders uit de publieke sector (provincies en gemeenten). Vitens heeft belangen in geassocieerde deelnemingen en joint ventures, waarin ze ofwel invloed van betekenis heeft, maar geen beslissende zeggenschap, ofwel gezamenlijke zeggenschap uitoefent in bedrijfsvoering en financieel beleid. Transacties met deze partijen worden uitgevoerd op arm’s length basis.

Vitens Evides International B.V.In 2017 is door de aandeelhouders Vitens (50%) en Evides N.V. (50%) gezamenlijk een bedrag van € 3,8 miljoen (2016: € 3,8 miljoen) gestort als bijdrage in de

ontwikkelingsactiviteiten van Vitens Evides International B.V. Daarnaast is door Vitens in 2017, voornamelijk voor uren van Vitens medewerkers die hebben deelgenomen aan projecten van Vitens Evides International B.V., een bedrag van € 1,0 miljoen (2016: € 1,0 miljoen) gefactureerd.

Facturatie B.V.Jaarlijks wordt door Facturatie B.V. de afschrijvingskosten doorbelast aan de aandeelhouders Vitens (50%) en Evides N.V. (50%). De afschrijvingskosten voor Vitens bedragen in 2017 € 0,5 miljoen (2016: € 0,6 miljoen). Ultimo 2017 staat bij Vitens nog een bedrag van € 0,2 miljoen (2016: € 0,2 miljoen) op de balans voor door te belasten afschrijvingskosten.

Hieronder een overzicht van de andere verbonden partijen.

Verbonden partij Vestigingsplaats Belang (in %)

AquaMinerals B.V. Rijswijk 25,6

KWH Water B.V. Nieuwegein 26,4

Ultimo boekjaar bedragen de vorderingen en schulden van verbonden partijen:


Vorderingen op verbonden partijen 3,7 0,5

Schulden aan verbonden partijen 0,3 0,3

[27] WaterbalansIn miljoenen m3 2017 2016

Totaal te bewerken water 364,9 362,8

Productieverliezen -10,9 -10,8

Totaal geproduceerd reinwater 354,0 352,0

Inkoop reinwater 5,8 5,7

Productie en inkoop 359,8 357,7

Verkoop reinwater buiten voorzieningsgebied - -

Afgeleverd in voorzieningsgebied 359,8 357,7

Distributieverliezen en meetverschillen -21,9 -21,0

Levering aan klanten 337,9 336,7

Niet In Rekening Gebracht (NIRG) in % 6,1% 5,9%

Het werkelijk NIRG over 2016 (na facturering van 99,3% van levering aan klanten) is hoger uitgekomen dan gerapporteerd in de jaarrekening 2016 (5,9% vs. 5,7%). Het


totaal ingeschatte waterverbruik en vastrecht per ultimo 2016 dat in 2017 zou worden gefactureerd is 0,3% te hoog geweest ten opzichte van de werkelijke facturatie (€ 207,7 miljoen op een totaal van € 208,2 miljoen). Het NIRG over 2017 (42,6% van de levering aan klanten is gefactureerd) is berekend op 6,1%.

Resultaat op afloop balansposten en effect NIRG 2017 2016 2015 2014 2013

Resultaat op afloop balansposten omzet voorgaande jaren (in

miljoenen euro’s)

0,2 -0,5 -0,7 -1,0 -2,6

Gerapporteerd NIRG in jaarrekening 6,1% 5,7% 6,1% 5,9% 5,8%

Werkelijk NIRG 5,9% 6,3% 6,0% 6,3%

[28] Financieel risicomanagement

Beheersing van kapitaalIn 2016 is het financieel beleid aangescherpt. In het financieel beleid van Vitens is als doelstelling ten aanzien van de solvabiliteit het volgende geformuleerd: ‘een eigen vermogen minimaal gelijk aan 30% van het balanstotaal’ (dit was 25%). Deze primaire doelstelling staat centraal bij de beheersing van de financiële risico’s. Ultimo 2017 bedraagt de solvabiliteit 30,9% (2016: 28,1%).

Vitens heeft in haar treasurystatuut opgenomen dat het renterisico niet groter mag zijn dan 25% van de totale vreemd vermogen positie. Het renterisico is de som van de renteherzieningen (inclusief rente-instrumenten) en hetgeen nodig is aan nieuwe financiering (schuldvernieuwing) in enig jaar.

Vitens heeft met diverse kredietgevers kredietarrangementen afgesloten. In deze arrangementen worden door de kredietgevers voorwaarden (financiële ratio’s) gesteld waaraan Vitens moet voldoen.

In oktober 2017 is de WACC voor de jaren 2018 en 2019 vastgesteld op 3,4%. Voor deze jaren blijft het maximum aan toegestane solvabiliteit op 70%.

Vitens heeft in 2017 voldaan aan de financiële ratio’s van haar kredietgevers. Vitens heeft in 2017 een voorlopige WACC behaald van 4,8%. De definitieve WACC wordt vastgesteld middels het Bedrijfsverslag dat voor 1 oktober 2018 aan het Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat wordt gerapporteerd. De behaalde WACC is boven de gestelde norm van 4,2%. Als gevolg van ‘de overwinst 2015’ heeft Vitens in lijn met de Drinkwaterwet € 5,7 miljoen gecorrigeerd op het maximaal te behalen bedrijfsresultaat 2017. Hierdoor daalt de gestelde norm voor 2017 van 4,2% naar circa 3,9%. Voor 2017 komt de ‘de overwinst’ uit op circa € 15,5 miljoen en dient aan de klant teruggeven te worden door verlaging van de drinkwatertarieven in 2019.

Financiële ratio’s Streefwaarden 1 2017 2016 2015 2014 2013

Solvabiliteit

(eigen vermogen / totaal vermogen)

> 20% 30,9 28,1 27,5 24,6 25,6

Solvabiliteit

(garantievermogen / totaal vermogen)

> 25% 33,8 31,8 31,9 29,7 31,5

Leverage ratio > 7% 16,6 12,4 13,8 11,8 12,8

Interest Coverage ratio

(EBIT / (rentelasten en -baten +

uitbetaald dividend huidig boekjaar))

> 1,0 1,53 1,46 1,70 1,52 1,44

Debt ratio

(Rentedragende verplichtingen (exclusief

de achtergestelde leningen) / EBITDA)

< 7,0 5,1 5,2 4,9 5,2 5,3

Weighted Average Cost of Capital (WACC) 2 < 4,2% 4,8% 4,8% 5,1% 4,6% 4,8%

1. De streefwaarden betreffen de door de kredietgevers gestelde voorwaarden voor de diverse

kredietarrangementen.

2. De streefwaarde wordt 1 keer per 2 jaar vastgesteld, en is voor de jaren 2016 en 2017 vastgesteld op

4,2% (voor de jaren 2014 en 2015: 4,8%; voor het jaar 2013: 6,0%).

Berekeningswijze financiële ratio’s en gebruikte afkortingenSolvabiliteit (eigen vermogen): eigen vermogen x 100% gedeeld door het balanstotaal.

Solvabiliteit (garantievermogen): (eigen vermogen + achtergestelde leningen) x 100% gedeeld door het balanstotaal.

Leverage: netto operationele kasstroom gedeeld door rentedragende schulden (inclusief de achtergestelde leningen).

EBIT: bedrijfsresultaat plus resultaat joint ventures en geassocieerde deelnemingen.

EBITDA: EBIT plus afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen.

WACC: bedrijfsresultaat plus bijdrage buitenlandse activiteiten ten behoeve van bevordering van een goede drinkwatervoorziening gedeeld door het gemiddelde balanstotaal.Financiële risico’s worden binnen Vitens beheerst door de treasurycommissie die onder toezicht staat van de directie. Belangrijke doelstellingen uit het treasurybeleid zijn het waarborgen van een blijvende toegang tot de kapitaalmarkt, het beheersen van financiële risico’s, het realiseren van zo laag mogelijke kosten en het zekerstellen van voldoende liquiditeit.

Vitens is onderhevig aan de volgende financiële risico’s: marktrisico (inclusief prijsrisico, valutarisico en interestrisico), kredietrisico en liquiditeitsrisico.


Marktrisico(i) PrijsrisicoOnder prijsrisico wordt verstaan: het risico van waardemutaties als gevolg van veranderingen in marktprijzen.

Reële waarde van financiële activa en verplichtingen Boekwaarde Reële waarde

in miljoenen euro’s 2017 2016 2017 2016

Activa

Handels- en overige vorderingen 39,0 50,5 39,0 50,5

Langlopende financiële activa 1,5 2,8 1,3 2,7

Vooruitgefactureerde bedragen 0,1 0,4 0,1 0,4

Verplichtingen

Achtergestelde geldleningen 50,3 62,9 51,3 64,2

Langlopende geldleningen 833,1 865,5 937,7 994,8

Handelsschulden en overige te betalen posten 51,5 48,1 51,5 48,1

Nog te ontvangen facturen 8,3 7,5 8,3 7,5

Rentedragende verplichtingen 37,0 48,3 37,0 48,3

Kortlopende overige financiële verplichtingen 54,8 51,8 54,8 51,8

In bovenstaande tabel staan de reële waarden van de financiële activa en verplichtingen. De derivaten zijn hierin niet vermeld aangezien deze tegen reële waarde op de balans worden verantwoord.De reële waarden van de financiële activa en verplichtingen zijn als volgt bepaald:1. Handels- en overige vorderingen en vooruitgefactureerde bedragen: gezien de

korte doorlooptijd van deze vorderingen is de reële waarde overeenkomstig de boekwaarde.

2. Langlopende financiële activa: deze post betreft een verstrekte lening ten behoeve van financiering van het wagenpark en hypothecaire leningen aan (oud-)werknemers. De reële waarden hiervan zijn bepaald door het contant maken van de toekomstige kasstromen.

3. Achtergestelde en langlopende geldleningen: de reële waarden hiervan zijn bepaald door het contant maken van de toekomstige kasstromen tegen de voor Vitens van toepassing zijnde yield rentecurve per 31 december.

4. Handelsschulden en overige te betalen posten, nog te ontvangen facturen, rentedragende verplichtingen en kortlopende overige financiële verplichtingen: de reële waarde van de genoemde posten is gezien de korte doorlooptijd overeenkomstig de boekwaarde.

5. Rentedragende verplichtingen: de reële waarde van de rentedragende verplichtingen is overeenkomstig de boekwaarde.

(ii) ValutarisicoDit betreft het risico dat de waarde van een financieel instrument verandert als gevolg van fluctuaties van valutakoersen. Vitens Evides International B.V. is een joint

venture van Vitens en Evides N.V. en voert projecten uit in ontwikkelingslanden met als doel verbetering van de watervoorziening. Vitens Evides International B.V. alsook haar dochtermaatschappijen/ deelnemingen hanteren de euro als functionele valuta. Eventuele koersverschillen worden per transactie berekend en ten gunste/ ten laste gebracht van de winsten verliesrekening. Vitens loopt zelf geen valutarisico over haar activiteiten omdat alle bedrijfsactiviteiten plaatsvinden binnen Nederland.

(iii) InterestrisicoIn het kader van de normale bedrijfsuitoefening maakt Vitens gebruik van derivaten (interest rate swaps) om renterisico’s te beperken. Het doel van dit beheer is de invloed van veranderingen in rentetarieven op de resultaten te beperken. Derivaten worden gebruikt om de leningenportefeuille te sturen op het gewenste risicoprofiel. Deze instrumenten worden niet gebruikt voor speculatieve of handelsdoeleinden. Vitens heeft in het treasurystatuut opgenomen dat maximaal over 25% van het totaal vreemd vermogen (exclusief achtergestelde geldleningen) renterisico mag worden gelopen. Ultimo 2017 kwam het aldus berekende renterisico uit op 24,6% (2016: 18,6%). Hiermee is voldaan aan de gestelde norm. Dit betekent dat slechts een klein deel van de leningenportefeuille onderhevig is aan renteschommelingen en dat de invloed op de rentelasten beperkt is.

Een eventuele stijging/daling van de korte termijnrente (driemaands Euribor) van honderd basispunten (1%) betekent voor Vitens een stijging/daling van de rentekosten van € 1,3 miljoen op jaarbasis (2016: € 1,4 miljoen). De stijging/daling heeft betrekking op de roll-over leningen die niet zijn afgedekt door middel van derivaten en het saldo over de rekening-courant.

Een eventuele daling van de rentecurve ten opzichte van 31 december 2017 van honderd basispunten (1%) heeft een negatief effect van € 32,7 miljoen op de waarde van de derivaten. Een eventuele stijging van de rentecurve ten opzichte van 31 december 2017 van honderd basispunten (1%) heeft een positief effect van € 28,4 miljoen op de waarde van de derivaten. Een negatief of positief effect op de waarde van de derivaten resulteert in mutaties in het eigen vermogen.

De rentederivaten zijn gerelateerd aan roll-over leningen die op termijn aflopen. Voor een hoofdsom van € 245,0 miljoen is de looptijd (tot 2027) van de rentederivaten gelijk aan de looptijd van de roll-over leningen. Voor een hoofdsom van € 50 miljoen is de looptijd (€ 25 miljoen tot 2042 en € 25 miljoen tot 2043) niet gelijk aan de roll-over lening. Gezien de aard van de bedrijfsactiviteiten acht Vitens het waarschijnlijk dat ook voor de periode na het aflopen van de huidige roll-over leningen een financieringsbehoefte zal bestaan en ingevuld zal worden die minimaal gelijk is aan de hoofdsom en looptijd van de gerelateerde rentederivaten.

Onderstaande tabel toont de vervaldatum of, indien eerder, de contractuele renteherzieningsdatum van de leningenportefeuille op 31 december 2017. Dit geeft


inzicht in de mate waarin Vitens wordt blootgesteld aan wijzigingen in de hoogte van rentepercentages voor financiële verplichtingen.

Interest risico in miljoenen euro’s Effectief

rente-

percentage

< 6

maanden

6 - 12

maanden

1 - 5 jaar > 5 jaar Totaal

Per 31 december 2016

Achtergestelde geldleningen 2,54% - 12,6 50,3 - 62,9

Bullet en lineaire geldleningen 4,29% 0,8 29,3 173,7 274,1 477,9

Roll-over geldleningen (gekoppeld

met ‘interest rate swaps’, waardoor

vastrentende leningen ontstaan)

4,19% - - 25,0 270,0 295,0

Roll-over geldleningen 0,12% - 2,3 9,1 81,8 93,2

Banken (rekening-courant) eenmaands

EURIBOR

48,3 - - - 48,3

Totaal aan financiële verplichtingen 49,1 44,2 258,1 625,9 977,3

Per 31 december 2017

Achtergestelde geldleningen 2,16% - 12,5 37,8 - 50,3

Bullet en lineaire geldleningen 4,28% 0,7 54,0 148,0 245,2 447,9

Roll-over geldleningen (gekoppeld

met ‘interest rate swaps’, waardoor

vastrentende leningen ontstaan)

4,23% - - 50,0 245,0 295,0

Roll-over geldleningen 0,00% - 2,3 9,1 79,5 90,9

Banken (rekening-courant) eenmaands

EURIBOR

37,0 - - - 37,0

Totaal aan financiële verplichtingen 37,7 68,8 244,9 569,7 921,1

KredietrisicoVitens is onderhevig aan debiteurenrisico’s in het geval dat klanten niet kunnen voldoen aan hun verplichtingen. Ultimo 2017 bedraagt het debiteurensaldo waarover dit risico wordt gelopen € 27,5 miljoen (2016: € 40,8 miljoen), zie noot [4].

De overige kortlopende vorderingen € 12,3 miljoen (2016: € 11,6 miljoen) bestaan uit vorderingen op meelifters € 0,4 miljoen (2016: € 1,4 miljoen), belastingen en premies sociale verzekeringen € 1,1 miljoen (2016: € 1,3 miljoen), vooruitbetaalde kosten € 0,1 miljoen (2016: € 0,4 miljoen) en nog te ontvangen opbrengsten € 10,7 miljoen (2016: € 8,6 miljoen). Op de vorderingen van meelifters en van de belastingen en sociale premies loopt Vitens geen kredietrisico.

Vitens heeft geen significante concentraties van kredietrisico.

LiquiditeitsrisicoHet liquiditeitsrisico bestaat uit het risico dat Vitens niet of niet tijdig aan financiële

middelen kan komen om te voldoen aan haar verplichtingen. Om dit risico te minimaliseren, beoordeelt Vitens regelmatig de verwachte en potentiële kasstromen over een tijdshorizon van meerdere jaren. Tevens wordt jaarlijks een gedetailleerde liquiditeitsprognose opgesteld om eventuele schommelingen in de liquiditeitsbehoefte tijdig te kunnen onderkennen en eventueel gepaste actie te ondernemen.

Per 31 december 2017 beschikt Vitens over een rekening-courantfaciliteit tot een bedrag van € 65 miljoen, een kasgeldfaciliteit tot een bedrag van € 55 miljoen (hiervan betreft € 25 miljoen een ongecommitteerde faciliteit), een langlopende kredietfaciliteit van € 90 miljoen (faciliteit van € 300 miljoen, waarvan € 210 miljoen is afgeroepen in de periode 2006-2014) en een langlopende kredietfaciliteit van € 100 miljoen (faciliteit van € 150 miljoen, waarvan € 50 miljoen is afgeroepen in 2015).

De contractueel overeengekomen (niet gedisconteerde) betalingen op financiële verplichtingen worden weergegeven in de onderstaande tabel.

Liquiditeitsrisico in miljoenen euro's < 1 jaar 1 - 5 jaar > 5 jaar

Langlopende financiële verplichtingen berekenen incl. rente

Achtergestelde geldleningen 13,4 38,6 -

Bullet en lineaire geldleningen 73,2 201,7 327,0

Roll-over leningen 2,0 67,5 331,8

Derivaten 12,7 40,9 45,0

Langlopende overige financiële verplichtingen 16,5 24,7 10,6

Totaal langlopende financiële verplichtingen 117,8 373,4 714,4

Kortlopende financiële verplichtingen

Handelsschulden en overige te betalen posten 51,5 - -

Nog te ontvangen facturen 8,3 - -

Rentedragende verplichtingen 37,0 - -

Kortlopende overige financiële verplichtingen 54,8 - -

Totaal kortlopende financiële verplichtingen 151,6 - -

Totaal langlopende en kortlopende financiële

verplichtingen

269,4 373,4 714,4

Vitens loopt ook liquiditeitsrisico inzake bijstortingsverplichtingen uit hoofde van negatieve marktwaarde van derivaten. Per 31 december 2017 heeft Vitens geen bijstortingen hoeven te verrichten.

Met een partij heeft Vitens een derivaat afgesloten, waarbij een bijstorting kan plaatsvinden boven een bepaalde negatieve marktwaarde (de treshold). Vitens heeft hierbij één derivaat afgesloten met een waarde van € 25 miljoen. De negatieve marktwaarde per 31 december 2017 bedraagt € 7,7 miljoen (2016:€ 9,8 miljoen; treshold bedraagt € 20 miljoen). Een eventuele daling van de rentecurve ten opzichte

2017.vitensjaarverslag.nl - 3.14 Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening - Pagina 76

van 31 december 2017 van honderd basispunten (1%) heeft een negatief effect van € 6,9 miljoen op de waarde van het derivaat. Een eventuele stijging van de rentecurve ten opzichte van 31 december 2017 van honderd basispunten (1%) heeft een positief effect van € 5,5 miljoen op de waarde van het derivaat.

[29] Saldering van financiële activa en financiële verplichtingenUltimo 2016 en 2017 heeft Vitens geen financiële activa en financiële verplichtingen gesaldeerd in de balans opgenomen. Eveneens is geen sprake van voorwaardelijke rechten tot saldering die zouden kunnen leiden tot gesaldeerde afwikkeling van financiële activa en financiële verplichtingen.

[30] Gebeurtenissen na balansdatumNa balansdatum hebben zich geen gebeurtenissen voorgedaan.

3.13 Enkelvoudige jaarrekening

Enkelvoudige balans per 31 december

Activa In miljoenen euro’s 31-12-2017 31-12-2016

Vaste activa

Materiële vaste activa 1.682,1 1.672,5

[31] Investeringen in

dochterondernemingen

1,1 1,1

[31] Investeringen in geassocieerde

deelnemingen en joint ventures

5,4 5,3

Overige financiële vaste activa 1,5 2,8

1.691,0 1.681,7

Vlottende activa

[32] Handels- en overige vorderingen 39,2 51,0

Vaste activa aangehouden voor

verkoop

- 6,8

Totaal activa 1.729,3 1.739,5

Passiva In miljoenen euro’s 31-12-2017 31-12-2016

[33] Eigen vermogen

Aandelenkapitaal 5,8 5,8

Agioreserve 147,2 147,2

Herwaarderingsreserve

derivaten

-82,0 -98,3

Herwaarderingsreserve

IFRS-transitie

25,5 28,0

In miljoenen euro’s 31-12-2017 31-12-2016

Overige reserves 389,5 357,9


533,7 489,1

Verplichtingen

Voorzieningen

[34] Voorzieningen

personeelsbeloningen

4,2 4,7

Overige voorzieningen 0,2 0,3

4,4 5,0

Langlopende verplichtingen

Egalisatierekening bijdragen

van derden

73,0 61,8


Derivaten 82,0 98,3

968,9 1.043,5

[35] Kortlopende verplichtingen 222,3 201,9

Totaal Passiva 1.729,3 1.739,5

Enkelvoudige winsten verliesrekeningIn miljoenen euro's 2017 2016

Eigen resultaat (excl. deelnemingen)

na belastingen

47,6 48,3

Resultaat deelnemingen na belastingen 0,1 0,2

Netto resultaat 47,7 48,5

Noten in de linkermarge van tabellen verwijzen naar de toelichtingen in § 3.14.

3.14 Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening Waarderingsgrondslagen voor de enkelvoudige jaarrekeningDe enkelvoudige jaarrekening van Vitens is opgesteld volgens de bepalingen Titel 9 Boek 2 BW met uitzondering van de grondslagen van waardering en resultaatbepaling zoals onderstaand toegelicht.

De gebruikte waarderingsgrondslagen zijn grotendeels dezelfde als die gebruikt worden voor de geconsolideerde jaarrekening volgens de bepalingen van artikel 362 lid 8 Titel 9 Boek 2 BW, waarbij investeringen in dochtermaatschappijen worden verantwoord tegen de nettovermogenswaarde van de activa volgens de equity methode. De enkelvoudige winsten verliesrekening van Vitens is op grond van artikel 402 Titel 9 Boek 2 BW op vereenvoudigde wijze opgesteld.


Vitens hanteert als grondslagen voor waardering en resultaatbepaling de International Financial Reporting Standards (IFRS) zoals aanvaard binnen de Europese Unie. Voor de grondslagen wordt verwezen naar de ‘Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling van de geconsolideerde jaarrekening’.

De balansposten kantoorgebouwen, dienstwoningen, vaste activa aangehouden voor verkoop en derivaten worden gewaardeerd tegen reële waarde. Als gevolg van de toepassing van Titel 9 Boek 2 BW wordt voor het effect van reële-waardemutaties op het vermogen een herwaarderingsreserve gevormd.

Voor de overige toelichtingen wordt verwezen naar de geconsolideerde jaarrekening (zie § 3.8). [31] Investeringen in deelnemingenIn miljoenen euro’s Investeringen in

dochtermaatschappijen

Investeringen in

geassocieerde

deelnemingen en joint

ventures

Totaal

Boekwaarde per 1 januari 2016 1,1 5,1 6,2

Mutaties 2016

Aandeel in resultaat - 0,2 0,2

Resultaat boekjaar - - -

Totaal mutaties - 0,2 0,2

Boekwaarde per 31 december 2016 1,1 5,3 6,4

Mutaties 2017

Aandeel in resultaat - 0,1 0,1

Resultaat boekjaar - - -

Totaal mutaties - 0,1 0,1

Boekwaarde per 31 december 2017 1,1 5,4 6,5

Deelnemingen in dochtermaatschappijen worden gewaardeerd tegen nettovermogenswaarde, die is bepaald op basis van IFRS-grondslagen zoals toegepast in de geconsolideerde jaarrekening.

[32] Handels- en overige vorderingenIn miljoenen euro's 2017 2016

Handelsdebiteuren 27,5 40,8

Waardevermindering van debiteuren -1,1 -1,5

Meelifters 0,4 1,3

Nettohandelsvorderingen 26,8 40,6

In miljoenen euro's 2017 2016

Belastingen en premies sociale verzekeringen 1,1 1,3

Vooruitgefactureerde bedragen 0,1 0,4

Vorderingen op groepsmaatschappijen 0,1 0,1

Overlopende activa 11,1 8,6

Totaal 39,2 51,0

[33] Eigen vermogenIn miljoenen euro’s 2016 2015


Mutaties


Mutatie herwaarderingsreserve derivaten 16,3 -9,0

Mutatie herwaarderingsreserve IFRS-transitie -2,5 -2,6

Mutatie algemene reserve 2,5 2,6

Dividenduitkering gewone aandelen -19,4 -22,1

Totaal mutaties 44,6 17,4


De herwaarderingsreserve derivaten betreft de negatieve marktwaarde derivaten van € 82,0 miljoen (2016: € 98,3 miljoen), zie noot [10].

De herwaarderingsreserve IFRS-transitie is gevormd voor de waardevermeerdering in 2006 op transport- en hoofdleidingen en ruwwater- en terreinleidingen op productielocaties. Voor de transport- en hoofdleidingen is uitgegaan van een gewogen gemiddelde ouderdom (of investeringsjaar) van 1977 waardoor deze herwaardering in de komende 9 jaar zal aflopen naar nihil. Voor de ruwwater- en terreinleidingen op productielocaties is uitgegaan van een gewogen gemiddelde ouderdom (of investeringsjaar) van 1996 waardoor deze herwaardering in de komende 18 jaar zal aflopen naar nihil.

Voor een overige toelichting op het eigen vermogen wordt verwezen naar de geconsolideerde jaarrekening, zie noot [6].

[34] Voorzieningen personeelsbeloningenVoor het mutatieoverzicht van de voorzieningen personeelsbeloningen wordt verwezen naar de geconsolideerde jaarrekening, zie noot [11].

[35] Kortlopende verplichtingenIn miljoenen euro’s 2017 2016

Handelsschulden en overige te betalen posten 51,5 48,3



Aflossingsverplichtingen over langlopende verplichtingen 69,5 45,0




Nog te ontvangen facturen 8,3 7,5


Totaal 222,3 201,9

[36] Bezoldiging directie en commissarissenOp grond van artikel 1.3, eerste lid, onderdeel d Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT van 15 november 2012) is Vitens gehouden bij de samenstelling van onderstaande verantwoording rekening te houden met de verplichtingen zoals gesteld in de wet.

Bezoldiging directieDe managementverantwoordelijkheid van Vitens ligt bij de directie. De Raad van Commissarissen draagt verantwoordelijkheid voor de bezoldigingsstructuur van de directie. De bezoldiging bestaat uit een basissalaris, pensioen, sociale lasten en overige onkostenvergoedingen en voldoet aan de vereisten van de Wet normering topinkomens (WNT en WNT2). De opsplitsing wordt hieronder vermeld.

Bezoldiging topfunctionarissen en gewezen topfunctionarissen - met dienstbetrekking (in euro’s)

Naam Beloning (WNT)

Belastbare vaste en variabele onkosten-vergoedingen (WNT)

Voorzieningen ten behoeve van beloningen betaalbaar op termijn (WNT)

Totale bezol-diging 2017 WNT

Overige bezoldigings-componenten (geen onderdeel WNT)

Bezoldiging periode niet top-functionaris

Totale bezoldiging 2017

Totale bezoldiging 2016 WNT

Totale bezol-diging 2016

drs. J.J. Hannema (Voorzitter) 1

54.729 - 5.768 60.497 3.329 125.997 189.823 - -

drs. M. Bonhof (lid directie) 2

52.333 - 6.012 58.345 3.093 - 61.438 - -

L.C.A. Declercq (voormalig voorzitter) 3

134.217 5.331 12.606 152.154 5.223 - 157.377 228.231 233.055

drs. W.H.J. Odding (voormalig lid directie)

4

44.949 2.384 4.523 51.856 1.953 - 53.809 207.426 213.214

Bezoldiging topfunctionarissen en gewezen topfunctionarissen - met dienstbetrekking (in euro’s)

Naam Beloning (WNT)

Belastbare vaste en variabele onkosten-vergoedingen (WNT)

Voorzieningen ten behoeve van beloningen betaalbaar op termijn (WNT)

Totale bezol-diging 2017 WNT

Overige bezoldigings-componenten (geen onderdeel WNT)

Bezoldiging periode niet top-functionaris

Totale bezoldiging 2017

Totale bezoldiging 2016 WNT

Totale bezol-diging 2016

Totaal 286.228 7.715 28.909 322.852 13.598 125.997 462.447 435.657 446.269

1. Voorzitter directie vanaf 1 september 2017 (122 dagen; fulltime dienstverband). De bezoldiging als niet topfunctionaris heeft betrekking op de periode van 1 januari tot en met 31 augustus als manager.

2. Lid directie vanaf 1 september 2017 (122 dagen; fulltime dienstverband).3. Voorzitter directie tot 31 augustus 2017 (243 dagen; fulltime dienstverband).4. Lid directie tot 31 maart 2017 (90 dagen; fulltime dienstverband).

Bezoldigingsbeleid directieDe Algemene Vergadering van Aandeelhouders heeft ter vergadering van 30 april 2015 ingestemd met het vernieuwde ‘bezoldigingsbeleid directie’. Dit bezoldigingsbeleid is in lijn met de bepalingen uit de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (de WNT). Per 1 januari 2015 is sprake van aanpassing van de WNT in verband met de verlaging van het wettelijke bezoldigingsmaximum van 130% naar 100% van de bezoldiging van een minister (Wet verlaging bezoldigingsmaximum, WNT2). De bezoldiging van de huidige directie past binnen de geldende regeling WNT2. De bezoldiging van de oude directie past binnen de geldende overgangsregeling WNT2. Aan de directieleden zijn geen leningen, voorschotten en garanties verstrekt.

Bezoldiging commissarissenDe bezoldiging van de leden van de Raad van Commissarissen bestaat uit vacatiegeld, een onkostenvergoeding en bijdrage ZVW.

Bezoldiging topfunctionarissen en gewezen topfunctionarissen - zonder dienstbetrekking (in euro’s)

Bezoldiging topfunctionarissen & gewezen topfunctionarissen - zonder dienstbetrekking (in euro’s)

Naam Vacatiegeld Onkosten

vergoeding

Totale

bezoldiging

2017 WNT

Bijdrage

ZVW

Totale

bezoldiging

2017

Totale

bezoldiging

2016

In functie

(in dagen)

mr. B. Staal 1 27.150 - 27.150 - 27.150 26.850 365

ir. C.J. Rameau MBA 2

17.900 - 17.900 - 17.900 19.108 365

ir. T.A. de Man 2 17.900 - 17.900 - 17.900 19.108 365

drs. M.C.J. Poulussen MSM 2

17.900 - 17.900 - 17.900 19.108 365


Bezoldiging topfunctionarissen & gewezen topfunctionarissen - zonder dienstbetrekking (in euro’s)

Naam Vacatiegeld Onkosten

vergoeding

Totale

bezoldiging

2017 WNT

Bijdrage

ZVW

Totale

bezoldiging

2017

Totale

bezoldiging

2016

In functie

(in dagen)

drs. E.A. de Groot 2 17.900 - 17.900 - 17.900 19.108 365

Totaal 98.750 - 98.750 - 98.750 103.282

1. Voorzitter RvC.2. Lid RvC.

Het bezoldigingsbeleid Raad van Commissarissen is aangepast aan de per 1 januari 2013 in werking getreden Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector’ (WNT) en de per 1 januari 2015 in werking getreden WNT2. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders heeft ter vergadering van 30 april 2015 ingestemd met het vernieuwde bezoldigingsbeleid RvC goedgekeurd.Bezoldiging overige functionarissen - met dienstbetrekkingToelichting bij overschrijdingen van de van toepassing zijnde WNT normen.

Bij de volgende personen/functionarissen bedraagt de totale bezoldiging méér dan de van toepassing zijnde WNT-norm, waarbij de WNT-norm zo nodig is herrekend op basis van een dienstverband korter dan een vol jaar en/of een dienstverband lager dan een voltijdsdienstverband.Functie Beloning

(WNT)

Belastbare

vaste en

variabele

onkosten-

vergoedingen

(WNT)

Voorzieningen

ten behoeve

van

beloningen

betaalbaar op

termijn (WNT)

Totale

bezoldiging

2017 WNT

Overige

bezoldigings-

componenten

(geen

onderdeel

WNT)

Totale

bezoldiging

2017

in

functie

(in

dagen)

Omvang

van het

dienst-

verband

in het jaar

(fte)

Project-manager 1

158.037 - 7.071 165.108 6.418 171.526 273 0,6 FTE

Totaal 158.037 - 7.071 165.108 6.418 171.526

1. Overschrijding in 2017 wordt veroorzaakt door salaris en een afkoopregeling. In 2017 is deze functionaris uit dienst getreden (273 dagen).

[37] AccountantskostenOvereenkomstig artikel 2:382a BW wordt in deze noot een toelichting gegeven op de accountantskosten die betrekking hebben op de ontvangen diensten van de accountantsorganisatie in 2017. Deze bestaan uit de controle van de jaarrekening € 212 duizend (2016: € 225 duizend) en voor andere controlewerkzaamheden € 22 duizend (2016: € 19 duizend).

Zwolle, 15 maart 2018

Raad van Commissarissen

mr. B. Staal (voorzitter)ir. C.J. Rameau (vicevoorzitter)ir. Th.A. de Mandrs. M.C.J. Poulussen MSMdrs. E A. de Groot

Directiedrs. J.J. Hannemadrs. M. Bonhof

3.15 Overige gegevens

WinstbestemmingDe statutaire bepalingen ten aanzien van de winstbestemming luiden als volgt:

De gebruikte waarderingsgrondslagen zijn grotendeels dezelfde als die gebruikt worden voor de geconsolideerde jaarrekening volgens de bepalingen van artikel 362 lid 8 Titel 9 Boek 2 BW, waarbij investeringen in dochtermaatschappijen worden verantwoord tegen de nettovermogenswaarde van de activa volgens de equity methode. De vennootschappelijke winsten verliesrekening van Vitens is op grond van artikel 402 Titel 9 Boek 2 BW op vereenvoudigde wijze opgesteld.

34.1Het dividendbeleid wordt vastgesteld, en kan worden gewijzigd, bij besluit van de directie dat is goedgekeurd door de Raad van Commissarissen en de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Met inachtneming van het aldus goedgekeurde dividendbeleid wordt jaarlijks door de directie, onder goedkeuring van de Raad van Commissarissen, vastgesteld welk deel van de winst wordt gereserveerd en welk deel wordt uitgekeerd.

34.2Uitkering van winst geschiedt na de vaststelling van de jaarrekening waaruit blijkt dat zij geoorloofd is.

34.3De algemene vergadering kan op voorstel van de directie dat is goedgekeurd door de Raad van Commissarissen besluiten tot uitkering van interim-dividend en tot uitkeringen ten laste van een reserve van de vennootschap.

34.4Uitkeringen op aandelen kunnen slechts plaats hebben tot ten hoogste het bedrag van het uitkeerbare eigen vermogen en, indien het een tussentijdse uitkering betreft, aan deze vereiste is voldaan blijkens een tussentijdse vermogensopstelling als bedoeld in artikel 2:105 lid 4 van het BW. De vennootschap legt de vermogensopstelling ten


kantore van het Handelsregister neer binnen acht dagen na de dag waarop het besluit tot uitkering wordt bekendgemaakt.

34.5De vordering van een aandeelhouder tot een uitkering op aandelen verjaart door een tijdsverloop van vijf jaren. De directie stelt de aandeelhouders voor het resultaat na belastingen als volgt te bestemmen (goedgekeurd door de Raad van Commissarissen op 15 maart 2018): betaling van dividend op gewone aandelen ad € 19,1 miljoen en het restant ad € 28,6 miljoen toevoegen aan de overige reserves. Dit is conform het dividendbeleid.

3.16 Controleverklaring van de onafhankelijke

accountant

Aan: de algemene vergadering en de raad van commissarissen van Vitens N.V.

Verklaring over de jaarrekening 2017 Ons oordeelNaar ons oordeel geeft de jaarrekening van Vitens N.V. een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van de vennootschap en de groep op 31 december 2017 en van het resultaat en de kasstromen over 2017 in overeenstemming met EU-IFRS en de relevante bepalingen uit Titel 9 Boek 2 BW en de bepalingen bij en krachtens de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT).

Wat we hebben gecontroleerdWij hebben de in dit jaarverslag opgenomen jaarrekening 2017 Vitens N.V. te Zwolle (‘de vennootschap’) gecontroleerd. De jaarrekening omvat de geconsolideerde jaarrekening van Vitens N.V. en haar dochtermaatschappijen (samen: ‘de groep’) en de enkelvoudige jaarrekening.

De geconsolideerde jaarrekening bestaat uit:• de geconsolideerde balans per 31 december 2017;• de volgende overzichten over 2017: de geconsolideerde winst-en-verliesrekening,

het geconsolideerde overzicht van overig totaal resultaat, het geconsolideerde mutatieoverzicht eigen vermogen en het geconsolideerde kasstroomoverzicht; en

• de toelichting met een overzicht van de belangrijke grondslagen voor financiële verslaggeving en overige toelichtingen.

De enkelvoudige jaarrekening bestaat uit:• de enkelvoudige balans per 31 december 2017;

• de enkelvoudige winsten verliesrekening over 2017; en• de toelichting met een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële

verslaggeving en overige toelichtingen.

Het stelsel voor financiële verslaggeving dat is gebruikt voor het opmaken van de geconsolideerde jaarrekening is EU-IFRS, de relevante bepalingen uit Titel 9 Boek 2 BW en het stelsel dat is gebruikt voor het opmaken van de enkelvoudige jaarrekening is Titel 9 Boek 2 BW en de bepalingen bij en krachtens de WNT. De basis voor ons oordeelWij hebben onze controle uitgevoerd volgens Nederlands recht, waaronder ook de Nederlandse controlestandaarden en de Regeling Controleprotocol WNT 2017 vallen. Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de paragraaf ‘Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening’.

Wij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.

OnafhankelijkheidWij zijn onafhankelijk van Vitens N.V. zoals vereist in de Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta), de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assuranceopdrachten (ViO) en andere voor de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland. Verder hebben wij voldaan aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA).

Onze controle-aanpakSamenvatting en contextVitens N.V. is een drinkwaterbedrijf waarvan de belangrijkste activiteiten bestaan uit: het oppompen van grondwater, het zuiveringsproces hiervan en de distributie van drinkwater. De groep bestaat uit verschillende groepsonderdelen en daarom hebben wij de reikwijdte en aanpak van de groepscontrole overwogen zoals uiteengezet in de sectie ‘De reikwijdte van onze groepscontrole’. We hebben in het bijzonder aandacht besteed aan de gebieden die gerelateerd zijn aan de specifieke bedrijfsactiviteiten van de vennootschap.

Wij ontwerpen onze controle-aanpak door het bepalen van materialiteit en het identificeren en inschatten van het risico van materiële afwijkingen in de jaarrekening. Wij besteden bijzondere aandacht aan die gebieden waar de directie subjectieve schattingen heeft gemaakt, bijvoorbeeld bij significante schattingen waarbij veronderstellingen over toekomstige gebeurtenissen worden gemaakt die inherent onzeker zijn zoals de veronderstellingen bij de waardering van de materiële vaste activa, derivaten, debiteuren, voorzieningen en de verantwoording van de netto-omzet als gevolg van over het jaar gespreide meteropnames en afrekeningen.

De groep is in belangrijke mate afhankelijk van de IT-infrastructuur voor de continuïteit


van de bedrijfsactiviteiten. Wij hebben de betrouwbaarheid en continuïteit van de geautomatiseerde gegevensverwerking getoetst, voor zover van belang voor onze controlewerkzaamheden van de jaarrekening 2017. Hierbij hebben we interne IT-specialisten betrokken, waarbij we onder meer gebruik hebben gemaakt van data-analyses ten aanzien van transacties.

In paragraaf 3.8 van de jaarrekening heeft Vitens N.V. de schattingsposten en de belangrijkste bronnen van schattingsonzekerheid uiteengezet. Vanwege de significante schattingsonzekerheid verbonden aan de opbrengstverantwoording van de drinkwateropbrengsten hebben wij deze aangemerkt als kernpunt zoals uiteengezet in de sectie ‘De kernpunten van onze controle’.

Naast eerder genoemd kernpunt in onze controle hebben wij tevens aandacht besteed aan de overschrijding van de WACC van 4,2% (maximale vermogenskostenvoet voor drinkwaterbedrijven) in het boekjaar 2017. Als gevolg van deze overschrijding dient Vitens op grond van de Drinkwaterwet zorg te dragen dat de overschrijding richting consumenten wordt gecompenseerd in de tariefstelling voor het daaropvolgende kalenderjaar. Op basis van de voorlopig berekende WACC van 4,8% in 2017 en overschrijding van het jaar 2015 die verwerkt was in de tariefstelling 2017 heeft Vitens over 2017 de toekomstige voorwaardelijke verplichting om circa € 15,5 miljoen te compenseren in de tariefstelling van 2019. De hoogte van de definitieve WACC en de toekomstige voorwaardelijke verplichting zal worden vastgesteld aan de hand van het Bedrijfsverslag 2017 dat voor 1 oktober 2018 aan het Ministerie van I&M dient te worden gerapporteerd. Deze toekomstige voorwaardelijke verplichting is conform de regelgeving van IFRS terecht niet als verplichting verwerkt in de jaarrekening over 2017. De toelichting met betrekking tot de overschrijding van de WACC is opgenomen in noot 28 in de jaarrekening.Bij al onze controles besteden wij aandacht aan het risico van het doorbreken van de interne beheersingsmaatregelen door de directie waaronder het evalueren van risico’s op materiële afwijkingen als gevolg van fraude op basis van een analyse van mogelijke belangen van de directie.Wij hebben er voor gezorgd dat het controleteam over voldoende specialistische kennis en expertise beschikken die nodig zijn voor de controle van een drinkwaterbedrijf. Wij hebben daarom specialisten op het gebied van IT en financiële instrumenten in ons team opgenomen. Alle werkzaamheden bij de groepsonderdelen zijn door hetzelfde controleteam uitgevoerd.

De hoofdlijnen van onze aanpak waren als volgt: • Materialiteit

Materialiteit: € 4,6 miljoen, gebaseerd op 1,5% van de totale kosten.

• Reikwijdte van de controle We hebben de controlewerkzaamheden geheel uitgevoerd op

het hoofdkantoor van de groep in Zwolle, waarbij de controle vanuit geconsolideerd perspectief is ingericht.

• Kernpunten Opbrengstverantwoording drinkwateropbrengsten

MaterialiteitDe reikwijdte van onze controle wordt beïnvloed door het toepassen van materialiteit. Het begrip ‘materieel’ wordt toegelicht in de paragraaf ‘Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening’.Wij bepalen, op basis van ons professionele oordeel, kwantitatieve grenzen voor materialiteit waaronder de materialiteit voor de jaarrekening als geheel, zoals uiteengezet in onderstaande tabel. Deze grenzen, als ook de kwalitatieve overwegingen daarbij, helpen ons om de aard, timing en omvang van onze controlewerkzaamheden voor de individuele posten en toelichtingen in de jaarrekening te bepalen en om het effect van onderkende afwijkingen, zowel individueel als gezamenlijk, op de jaarrekening als geheel alsmede op ons oordeel, te evalueren.

Materialiteit voor de groep € 4,6 miljoen (2016: € 4,6 miljoen).

Hoe is de materialiteit bepaald 1,5% van de totale kosten.

De overwegingen voor de gekozen

benchmark

We hebben deze, algemeen geaccepteerde, benchmark toegepast op basis van

onze analyse van de gemeenschappelijke informatiebehoeften van gebruikers van

de jaarrekening. Op basis daarvan zijn wij van mening dat de totale kosten een

belangrijk kengetal is voor de financiële prestaties van de vennootschap.

Wij houden ook rekening met afwijkingen en/of mogelijke afwijkingen die naar onze mening om kwalitatieve redenen materieel zijn.

Wij zijn met de raad van commissarissen overeengekomen dat wij aan de raad tijdens onze controle geconstateerde afwijkingen boven de € 230.000 (2016: € 230.000) rapporteren alsmede kleinere afwijkingen die naar onze mening om kwalitatieve redenen relevant zijn.

De reikwijdte van onze groepscontroleVan belang hierbij is dat de activiteiten van de groep volledig in Nederland plaatsvinden en dat binnen de groep de bedrijfsprocessen en interne beheersingsmaatregelen centraal zijn ingeregeld en worden gehanteerd. Onze controle is uitgevoerd door één centraal team en is ingericht vanuit een geconsolideerd perspectief, waarbij de groep administratief door ons als één geheel is bezien. Dat betekent dat wij alle voor de geconsolideerde jaarrekening van materieel belang zijnde transactiestromen en financiële posities in de reikwijdte van onze controle hebben betrokken. De consolidatie van de groep en de toelichtingen in de jaarrekening zijn door ons gecontroleerd.


Middels bovengenoemde werkzaamheden hebben wij voldoende en geschikte controle-informatie verkregen met betrekking tot de financiële informatie van de groep om een oordeel te geven over de geconsolideerde jaarrekening.

De kernpunten van onze controleIn de kernpunten van onze controle beschrijven wij zaken die naar ons professionele oordeel het meest belangrijk waren tijdens de controle van de jaarrekening. De kernpunten hebben wij met de raad van commissarissen gecommuniceerd. De kernpunten vormen geen volledige weergave van alle risico’s en punten die wij tijdens

onze controle hebben geïdentificeerd en hebben besproken. Wij hebben in deze paragraaf de kernpunten beschreven met daarbij een samenvatting van de op deze punten door ons uitgevoerde werkzaamheden.

Wij hebben onze controlewerkzaamheden met betrekking tot deze kernpunten bepaald in het kader van de jaarrekeningcontrole als geheel. Onze bevindingen en observaties ten aanzien van individuele kernpunten moeten in dat kader worden bezien en niet als afzonderlijke oordelen over deze kernpunten of over specifieke elementen van de jaarrekening.

Kernpunten Onze controlewerkzaamheden op de kernpunten

Opbrengstverantwoording drinkwateropbrengsten

De toelichtingen met betrekking tot de opbrengstverantwoording zijn opgenomen in § 3.8, noot 15 en 27 in de jaarrekening.

De netto-omzet uit hoofde van de levering van drinkwater bedraagt per 31 december 2017 € 351,5 miljoen en vormt daarmee een significante post in geconsolideerde winsten verliesrekening (91% van totale bedrijfsopbrengsten).

De opbrengstverantwoording van de drinkwateropbrengsten is gebaseerd op het totaal aan derden geleverde hoeveelheid drinkwater (in m3). Als gevolg van het grote aantal klanten (5,7 miljoen) vinden meteropnames (met name voor consumenten en klein zakelijke klanten) gespreid over het jaar plaats en vindt dientengevolge de (afreken)facturatie ook gespreid over het jaar plaats.

Voor alle actieve aansluitingen wordt het werkelijk aantal gefactureerde m3 water toegerekend aan de kalenderjaren. In 2017 is 42,6% van de levering aan klanten in 2017 gefactureerd aan de hand van een eindafrekening. Voor de periode in het boekjaar waarover de klanten nog geen afrekening hebben ontvangen wordt op basis van historische meterstanden in relatie tot de actuele reinwaterafgifte een schatting gemaakt (omzetsimulatie) voor de periode tussen de laatste eindafrekening en balansdatum. Dit betekent dat per 31 december 2017 € 201 miljoen (57,4%) van de levering aan klanten gebaseerd is op een simulatie van de omzet.

Gegeven deze schatting en de inherente mate van schattingsonzekerheid die daaraan is verbonden gecombineerd met de significantie van het bedrag van de geschatte drinkwateropbrengsten ten opzichte van de totale drinkwateropbrengsten over 2017 beschouwen wij dit als een kernpunt in onze controle.

Wij hebben controlewerkzaamheden uitgevoerd op de verantwoorde drinkwateropbrengsten, met specifieke aandacht voor (het proces rondom en het verband tussen) de totale reinwaterafgifte, de volledigheid van de actieve aansluitingen, het NIRG (Niet In Rekening Gebracht in %), de kwaliteit van de omzetschatting, en het facturatieproces.

Wij hebben de interne beheersmaatregelen van Vitens omtrent de processen van omzetsimulatie en facturatie in opzet, bestaan en, daar waar mogelijk, de effectieve werking getoetst. Wij hebben IT-specialisten ingeschakeld ter validatie van de automated controls in het systeem dat gebruikt wordt voor de omzetsimulatie en facturatie.

De volledigheid van de reinwaterafgifte (aantal m3 water op basis waarvan de omzetsimulatie is uitgevoerd) hebben wij gecontroleerd aan de hand van de primaire registraties van de afdeling ‘Centrale Water Verdeling’ per productielocatie in het verzorgingsgebied van Vitens. Hierbij hebben wij de betrouwbaarheid van de flowmeters op de productielocaties aan de hand van het kalibratieproces van bijbehorende flowmeters beoordeeld.

Wij hebben controlewerkzaamheden uitgevoerd op de volledigheid van het aantal actieve aansluitingen in de klantadministratie en hebben vastgesteld dat alle actieve aansluitingen in de omzetsimulatie zijn betrokken door middel van een aansluiting tussen de klantadministratie en de klantgegevens zoals meegenomen in de omzetschatting.

Het NIRG zoals toegelicht in noot 27, Waterbalans, hebben wij gebenchmarkt ten opzichte van het NIRG in voorgaande jaren en die binnen de drinkwatersector in Nederland.

Tot slot hebben wij de toelichtingen in de jaarrekening beoordeeld.

Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen andere

informatie

Naast de jaarrekening en onze controleverklaring daarbij, omvat het jaarverslag andere informatie, die bestaat uit:• het bestuursverslag, zoals uiteengezet in paragraaf 1.1 tot en met paragraaf 1.3,

1.8 en 1.10, hierna het ‘bestuursverslag’;• het corporate governance verslag, zoals uiteengezet in paragraaf 1.9, 1.11 en

1.12;• het MVO-verslag, zoals uiteengezet in paragraaf 1.4 tot en met paragraaf 1.7,

paragraaf 1.13 tot en met paragraaf 1.15 en hoofdstuk 2;• de kerncijfers, de toelichting op de resultaten en de geconsolideerde resultaten in

paragraaf 3.1 tot en met 3.3;


• de overige gegevens in paragraaf 3.15 en het overzicht uitstaande aandelen in paragraaf 3.17.

Op grond van onderstaande werkzaamheden zijn wij van mening dat de andere informatie:• met de jaarrekening verenigbaar is en geen materiële afwijkingen bevat;• alle informatie bevat die op grond van Titel 9 Boek 2 BW is vereist.

Wij hebben de andere informatie gelezen en hebben op basis van onze kennis en ons begrip, verkregen vanuit de jaarrekeningcontrole of anderszins, overwogen of de andere informatie materiële afwijkingen bevat.

Met onze werkzaamheden hebben wij voldaan aan de vereisten in Titel 9 Boek 2 BW en de Nederlandse Standaard 720. Deze werkzaamheden hebben niet dezelfde diepgang als onze controlewerkzaamheden bij de jaarrekening.

De directie is verantwoordelijk voor het opstellen van de andere informatie, waaronder het bestuursverslag en in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.

Verklaring betreffende overige door weten

regelgeving gestelde vereisten Onze benoemingWij zijn op 12 december 2012 benoemd als externe accountant van Vitens N.V. door de raad van commissarissen volgend een besluit van de algemene vergadering op 12 december 2012 dat jaarlijks is herbevestigd door de aandeelhouders. Wij zijn nu voor een onafgebroken periode van 5 jaar accountant van de vennootschap.

Verantwoordelijkheden van de directie en de raad van commissarissen voor de jaarrekeningDe directie is verantwoordelijk voor:• het opmaken en het getrouw weergeven van de jaarrekening in overeenstemming

met EU-IFRS en met Titel 9 Boek 2 BW en de bepalingen bij en krachtens de WNT; en voor

• een zodanige interne beheersing die de directie noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fouten of fraude.

Bij het opmaken van de jaarrekening moet de directie afwegen of de vennootschap in staat is om haar werkzaamheden in continuïteit voort te zetten. Op grond van genoemde verslaggevingsstelsels moet de directie de jaarrekening opmaken op basis van de continuïteitsveronderstelling, tenzij de directie het voornemen heeft om de vennootschap te liquideren of de bedrijfsactiviteiten te beëindigen of als

beëindiging het enige realistische alternatief is. De directie moet gebeurtenissen en omstandigheden waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de vennootschap haar bedrijfsactiviteiten kan voortzetten, toelichten in de jaarrekening.

De raad van commissarissen is verantwoordelijk voor het uitoefenen van toezicht op het proces van financiële verslaggeving van de vennootschap.

Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekeningOnze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoeren van een controleopdracht dat wij daarmee voldoende en geschikte controle-informatie verkrijgen voor het door ons af te geven oordeel.

Ons controleoordeel beoogt een redelijke mate van zekerheid te geven dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een redelijke mate van zekerheid is een hoge mate maar geen absolute mate van zekerheid waardoor het mogelijk is dat wij tijdens onze controle niet alle afwijkingen ontdekken.

Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fraude of fouten en zijn materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de economische beslissingen die gebruikers op basis van deze jaarrekening nemen. De materialiteit beïnvloedt de aard, timing en omvang van onze controlewerkzaamheden en de evaluatie van het effect van onderkende afwijkingen op ons oordeel.

Een meer gedetailleerde beschrijving van onze verantwoordelijkheden is opgenomen in de bijlage bij onze controleverklaring.

Groningen, 15 maart 2018PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. A.L. Koops-Aukes RA

Bijlage bij onze controleverklaring over de jaarrekening

2017 van Vitens N.V. In aanvulling op wat is vermeld in onze controleverklaring hebben wij in deze bijlage onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening nader uiteengezet en toegelicht wat een controle inhoudt.

De verantwoordelijkheden van de accountant voor de controle van de jaarrekeningWij hebben deze accountantscontrole professioneel-kritisch uitgevoerd en hebben waar relevant professionele oordeelsvorming toegepast in overeenstemming met de


Nederlandse controlestandaarden, de Regeling Controleprotocol WNT 2017, ethische voorschriften en de onafhankelijkheidseisen. Onze doelstelling is om een redelijke mate van zekerheid te verkrijgen dat de jaarrekening vrij van materiële afwijkingen als gevolg van fouten of fraude is. Onze controle bestond onder andere uit:• Het identificeren en inschatten van de risico’s dat de jaarrekening afwijkingen

van materieel belang bevat als gevolg van fouten of fraude, het in reactie op deze risico’s bepalen en uitvoeren van controlewerkzaamheden en het verkrijgen van controle-informatie die voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Bij fraude is het risico dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groter dan bij fouten. Bij fraude kan sprake zijn van samenspanning, valsheid in geschrifte, het opzettelijk nalaten transacties vast te leggen, het opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken of het doorbreken van de interne beheersing.

• Het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is voor de controle met als doel controlewerkzaamheden te selecteren die passend zijn in de omstandigheden. Deze werkzaamheden hebben niet als doel om een oordeel uit te spreken over de effectiviteit van de interne beheersing van de vennootschap.

• Het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en het evalueren van de redelijkheid van schattingen door de directie en de toelichtingen die daarover in de jaarrekening staan.

• Het vaststellen dat de door de directie gehanteerde continuïteitsveronderstelling aanvaardbaar is. Tevens op basis van de verkregen controle-informatie vaststellen of er gebeurtenissen en omstandigheden zijn waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de vennootschap haar bedrijfsactiviteiten in continuïteit kan voortzetten. Als wij concluderen dat er een onzekerheid van materieel belang bestaat, zijn wij verplicht om aandacht in onze controleverklaring te vestigen op de relevante gerelateerde toelichtingen in de jaarrekening. Als de toelichtingen inadequaat zijn, moeten wij onze verklaring aanpassen. Onze conclusies zijn gebaseerd op de controle-informatie die verkregen is tot de datum van onze controleverklaring. Toekomstige gebeurtenissen of omstandigheden kunnen er echter toe leiden dat een onderneming haar continuïteit niet langer kan handhaven.

• Het evalueren van de presentatie, structuur en inhoud van de jaarrekening en de daarin opgenomen toelichtingen en het evalueren of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de onderliggende transacties en gebeurtenissen

Gegeven onze eindverantwoordelijkheid voor het oordeel zijn wij verantwoordelijk voor de aansturing van, het toezicht op en de uitvoering van de groepscontrole. In dit kader hebben wij de aard en omvang van de uit te voeren werkzaamheden voor de groepsonderdelen bepaald om te waarborgen dat we voldoende controlewerkzaamheden verrichten om in staat te zijn een oordeel te geven over de jaarrekening als geheel. Bepalend hierbij zijn de geografische structuur van de groep, de omvang en/of het risicoprofiel van de groepsonderdelen of de activiteiten, de bedrijfsprocessen en interne beheersingsmaatregelen en de bedrijfstak waarin de vennootschap opereert. Op grond hiervan hebben wij de groepsonderdelen

geselecteerd waarbij een controle of beoordeling van de financiële informatie of specifieke posten noodzakelijk was.

Wij communiceren met de raad van commissarissen onder andere over de geplande reikwijdte en timing van de controle en over de significante bevindingen die uit onze controle naar voren zijn gekomen, waaronder eventuele significante tekortkomingen in de interne beheersing.

Wij bevestigen aan de raad van commissarissen dat wij de relevante ethische voorschriften over onafhankelijkheid hebben nageleefd. Wij communiceren ook met hen over alle relaties en andere zaken die redelijkerwijs onze onafhankelijkheid kunnen beïnvloeden en over de daarmee verband houdende maatregelen om onze onafhankelijkheid te waarborgen.Wij bepalen de kernpunten van onze controle van de jaarrekening vanuit alle zaken die wij met de raad van commissarissen hebben besproken. Wij beschrijven deze zaken in onze controleverklaring, tenzij dit is verboden door wet- of regelgeving of in buitengewoon zeldzame omstandigheden wanneer het niet vermelden in het belang is van het maatschappelijk verkeer.

3.17 Overzicht uitstaande aandelen

Nr. Aandeelhouder Gewone aandelen Percentage

1 Provincie Overijssel 774.096 13,399%

2 Provincie Friesland 755.043 13,069%

3 Provincie Gelderland 387.231 6,703%

4 Gemeente Almere 366.175 6,338%

5 Provincie Utrecht 285.896 4,949%

6 Gemeente Utrecht 285.896 4,949%

7 Gemeente Amersfoort 131.691 2,279%

8 Gemeente Dronten 98.457 1,704%

9 Gemeente Lelystad 98.457 1,704%

10 Gemeente Zeewolde 98.457 1,704%

11 Gemeente Hilversum 89.569 1,550%

12 Gemeente Hof van Twente 66.713 1,155%

13 Gemeente Hardenberg 63.007 1,091%

14 Gemeente Nieuwegein 61.246 1,060%

15 Gemeente Steenwijkerland 60.227 1,042%

16 Gemeente Zeist 60.035 1,039%

17 Gemeente Doetinchem 58.752 1,017%

18 Gemeente Stichtse Vecht 58.097 1,006%

19 Gemeente Veenendaal 56.404 0,976%

20 Gemeente Kampen 50.961 0,882%

21 Gemeente Zutphen 50.739 0,878%

22 Gemeente Zwolle 46.329 0,802%



23 Gemeente Woerden 45.042 0,780%

24 Gemeente Soest 44.542 0,771%

25 Gemeente Tiel 42.728 0,740%

26 Gemeente De Bilt 41.879 0,725%

27 Gemeente Raalte 41.696 0,722%

28 Gemeente Rijssen-Holten 41.696 0,722%

29 Gemeente De Ronde Venen 40.426 0,700%

30 Gemeente Wijchen 40.058 0,693%

31 Gemeente Oude IJsselstreek 40.057 0,693%

32 Gemeente Houten 38.490 0,666%

33 Gemeente Zwartewaterland 38.453 0,666%

34 Gemeente Meppel 37.526 0,650%

35 Gemeente Lingewaard 37.387 0,647%

36 Gemeente Utrechtse Heuvelrug 36.554 0,633%

37 Gemeente Dalfsen 34.746 0,601%

38 Gemeente Epe 34.717 0,601%

39 Gemeente Nijkerk 34.717 0,601%

40 Gemeente Overbetuwe 34.717 0,601%

41 Gemeente Zevenaar 34.717 0,601%

42 Gemeente Montferland 34.716 0,601%

43 Gemeente Noordoostpolder 32.430 0,561%

44 Gemeente Winterswijk 32.046 0,555%

45 Gemeente Lochem 32.045 0,555%

46 Gemeente IJsselstein 31.228 0,541%

47 Gemeente Culemborg 26.705 0,462%

48 Gemeente Duiven 26.705 0,462%

49 Gemeente Westerveld 25.944 0,449%

50 Gemeente Leusden 25.902 0,448%

51 Gemeente Borne 25.480 0,441%

52 Gemeente Baarn 24.207 0,419%

53 Gemeente Beuningen 24.035 0,416%

54 Gemeente Buren 24.035 0,416%

55 Gemeente Ermelo 24.035 0,416%

56 Gemeente Geldermalsen 24.035 0,416%

57 Gemeente Nunspeet 24.035 0,416%

58 Gemeente Zaltbommel 24.035 0,416%

59 Gemeente Berkelland 24.034 0,416%

60 Gemeente Ommen 23.164 0,401%

61 Gemeente Wierden 23.164 0,401%

62 Gemeente Brummen 21.364 0,370%

63 Gemeente Maasdriel 21.364 0,370%


64 Gemeente Voorst 21.364 0,370%

65 Gemeente Bronckhorst 21.362 0,370%

66 Gemeente Wijk bij Duurstede 20.818 0,360%

67 Gemeente Aalten 18.693 0,324%

68 Gemeente Elburg 18.693 0,324%

69 Gemeente Oost Gelre 18.693 0,324%

70 Gemeente Oldebroek 18.693 0,324%

71 Gemeente Putten 18.693 0,324%

72 Gemeente West Maas en Waal 18.693 0,324%

73 Gemeente Staphorst 18.531 0,321%

74 Gemeente Rhenen 16.461 0,285%

75 Gemeente Bunschoten 16.219 0,281%

76 Gemeente Urk 16.215 0,281%

77 Gemeente Druten 16.023 0,277%

78 Gemeente Heerde 16.023 0,277%

79 Gemeente Heumen 16.023 0,277%

80 Gemeente Neder- Betuwe 16.023 0,277%

81 Gemeente Westervoort 16.023 0,277%

82 Gemeente Berg en Dal 13.352 0,231%

83 Gemeente Bunnik 13.314 0,230%

84 Gemeente Montfoort 11.861 0,205%

85 Gemeente Lopik 11.619 0,201%

86 Gemeente Doesburg 10.682 0,185%

87 Gemeente Hattem 10.682 0,185%

88 Gemeente Lingewaal 10.682 0,185%

89 Gemeente Woudenberg 9.683 0,168%

90 Gemeente Oudewater 9.199 0,159%

91 Gemeente Wijdemeren 8.956 0,155%

92 Gemeente Eemnes 7.988 0,138%

93 Gemeente Scherpenzeel 7.746 0,134%

94 Gemeente Renswoude 4.389 0,076%

95 Provincie Flevoland 4.316 0,075%

96 Gemeente Sudwest Fryslan 1.000 0,017%

97 Gemeente Tytsjerksteradiel 200 0,003%

98 Gemeente Apeldoorn 1 0,000%

Totaal 5.777.247 100,00%

terug naar de bron jaarverslag 2017 · 2018-04-09 · hoofdstuk 2: terug naar de bron resultaten op...

Documents