tertium proz ipref
TRANSCRIPT
NIE-DO-SŁOWNOŚĆUKRYTA W SŁOWACH
Prozodia i preferencja semantyczna w korpusowych
badaniach nad dyskursem
Victoria Kamasa – UAM w Poznaniu
o Bardzo lubię praktyki, które stosuje się w mojej firmie.
o Z przyjemnością poświęciłam się tej prostej procedurze.
o Moja koleżanka i jej mąż zdecydowali się na rozród w najbliższym roku.
COŚ NIE PASUJE
o Jak opisywać takie intuicje?o Jak badać takie intuicje dla konkretnego słowa?o Jak można wykorzystać takie intuicje w badaniach nad
językiem?
PYTANIA
OPIS
Jak opisywać takie intuicje?
John McHardy Sinclair Bill Louw
PROZODIA SEMANTYCZNA
PREFERENCJA SEMANTYCZNA
o „ograniczenia dotyczące regularnego współwystępowania jednostek leksykalnych związane z podzielaniem określonych cech semantycznych (np. związek ze sportem lub cierpieniem” (Sinclair, 2004);
o „tendencja określonej jednostki leksykalnej do częstego współwystępowania z serią jednostek należących do jednego pola semantycznego” (Salama, 2011);
PREFERENCJA SEMANTYCZNA
o „powtarzającą się konsekwentnie aurę znaczeniową, którą dane słowo zostaje przepojone przez swoje kolokaty” (Louw, 1993);
o „szczególne znaczenie wyrazów, które związane jest raczej z współwystępowaniem słów i jego przyczyną niż z ich znaczeniem słownikowym” (Sinclair, 2003)
PROZODIA SEMANTYCZNA
o Czego dotyczy „aura znaczeniowa”?o Jak dochodzi do „przepojenia przez kolokaty”?o Jaką rolę odgrywa „szczególne znaczenie”?
PROBLEMY
AURA ZNACZENIOWA
dotyczy znaczenia ewaluatywnego, związanego z oceną
na osi:pozytywny-negatywny
(Hoey, 2005, Morley & Partington, 2009)
dobra, zła (Louw, 1993) pozytywna, neutralna, negatywna (Stubbs, 1996)korzystna, neutralna, niekorzystna (Partington,
2004)
DOROBIĆ PRZYKŁAD
bardziej złożone modele(Stubbs, 2007, Bańko, 2008, Bednarek, 2008)
np. niepożądane, nieprzyjemne,niebezpieczne
budge konteksty wskazujące na nieudaną próbę
wykonania jakieś czynności i związaną z tym frustrację (Stubbs, 2007)
PRZEPOJENIE PRZEZ KOLOKATY
o powszechne założenie, różne metafory:• przepojenie określoną aurą znaczeniową przez kolokaty (Louw,
1993); • konotacyjne kolorowaniu będące skutkiem współwystępowania
(Partington, 1998);• wcierania się znaczenia między współwystępującymi wyrazami
(Louw, 1993, Xiao & McEnry, 2006);
o próby wyjaśniania:• przy pomocy kategorii torowania (Morley i Partington, 2009);• zmiany diachroniczne (Smith i Nordquist, 2012);
o brak badań potwierdzających realność psychologiczną założenia o transferze znaczenia;
ROLA „SZCZEGÓLNEGO ZNACZENIA”
PRODUKCJA WYPOWIEDZI
- czynnik łączący cel wypowiedzi z wyborem leksykalnym (Sinclair, 1996, 2000);
- zamiar mówcy w zakresie oceny tematu (Morley & Partington, 2009);
- narzędzie zmniejszające wysiłek związany z produkcją tekstu (ang. effort-saving device)
(Morley & Partington, 2009);
REALNOŚĆ PSYCHOLOGICZNA (Nordquista, 2004)
PERCEPCJA WYPOWIEDZI
- oczekiwania dotyczące zachowania jednostek leksykalnych (Hunston, 2007,
Morley&Partington, 2009);- możliwość wyjaśniania ironii w kategoriach
prozodii semantycznej (Louw, 1993);
REALNOŚĆ PSYCHOLOGICZNA (Ellis and Frey, 2009)
BADANIE
Jak badać takie intuicje dla konkretnego słowa?
PREFERENCJA SEMANTYCZNA
1. Dla wybranego słowa generuje się listę kolokatów (w określonym zasięgu (ang. span) i o określonym najmniejszym współczynniku kolokacji).
2. Uzyskane kolokaty analizuje się w poszukiwaniu wspólnego pola semantycznego, do którego należą.
3. W przypadku trudności z oceną któregoś z kolokatów sięga się do konkordancji – analizując szerszy kontekst i na tej podstawie określając pole semantyczne.
4. Za preferencję semantyczną badanego słowa uznaje się pole semantyczne dominujące wśród kolokatów.
PROZODIA SEMANTYCZNA1. Dla wybranego słowa generuje się listę kolokatów (w
określonym zasięgu (ang. span) i o określonym najmniejszym współczynniku kolokacji). Niektórzy badacze skupiają się na wybranych częściach mowy, podczas gdy inni biorą pod uwagę wszystkie kolokaty.
2. Każdy z uzyskanych kolokatów ocenia się jako neutralny, pozytywnie lub negatywnie nacechowany.
3. W przypadku trudności z oceną któregoś z kolokatów sięga się do konkordancji – analizując szerszy kontekst i na tej podstawie określając nacechowanie.
4. Za prozodię semantyczną badanego słowa uznaje się nacechowanie dominujące wśród kolokatów.
PROBLEMY
1. Występowanie kolokatów o niskiej frekwencji (poniżej 5) i sile kolokacji(test t poniżej 2,00) (Mautner, 2007, Walker, 2011);
2. Występowanie fleksji i związana z nią konieczność lematyzacji (Oster, 2010);
3. Rola szerszego kontekstu i kotekstu (Hunston, 2007, Mautner, 2007, Bańko, 2008);
4. Ocena nacechowania i przynależności do pola semantycznego konkretnego kolokatu => interpretacja badacza (Bednarek, 2008);
5. Zależność ocen od światopoglądu oceniającego (Hunston, 2007);6. Wybór wyrazów poddawanych badaniu bardzo opiera się na intuicji
(Whitsitt, 2005);7. Relacje między badanym wyrazem a jego kolokatami (np. opozycja)
mogą nie prowadzić do powstawania prozodii (Partington, 2004);8. Status wyjątków (Hunston, 2007);
PROBLEMY - KORPUSMożliwe przyczyny identyfikacji określonej prozodii (Hunston, 2007):
1. faktyczna negatywna prozodia semantyczna (obserwacje znajdują potwierdzenie w szerszym korpusie tekstów naukowych oraz w korpusie ogólnym);
2. występowanie negatywnego sąsiedztwa dla określonych jednostek ze względu na to, że to właśnie negatywna ocena stoi w centrum zainteresowania badanych tekstów;
3. występowanie określonych jednostek w negatywnym sąsiedztwie ze względu na dużą częstotliwość negatywnych określeń występujących w korpusie. Ta wysoka częstotliwość powodowana jest doborem tekstów do korpusu (conflict corpus).
ZASTOSOWANIA
Jak można wykorzystać takie intuicje w badaniach nad językiem?
PRZEGLĄDo leksykografia: opis działania i funkcjonowania w języku
określonych jednostek leksykalnych (Bańko, 2008):• Aaron (2010): uwzględnienie w historii semantycznego rozwoju
angielskiego lame analizę prozodii semantycznej;o dydaktyka języków obcych: profile prozodii i preferencji jako
element nauczania języka:• Xiao i McEnry (2006): rola w nauczaniu bliskich synonimów;• Tsui (2005): zwiększanie świadomości nauczycieli;
o translatoryka: zastosowanie profili prozodii i preferencji semantycznej jako wsparcia dla tłumaczy:• Mahadi, Tengku Sepora Tengku, Vaezian, & Akbari (2010): możliwości
wykorzystania korpusów we wsparciu tłumaczenia (w tym prozodii i preferencji semantycznej)
ANALIZA DYSKURSU
o Mautner (2007): elderly w Bank of English:• negatywna prozodia;• najsilniejsze kolokaty:
– infirm– handicapped – disabled – sick– poor
• silniejsza, kiedy jest używane jako rzeczownik (osoba w podeszłym wieku) niż gdy występuje jako przymiotnik (starszy);
ANALIZA DYSKURSUo Gabrielatos i Baker (2008) o dyskursywnej konstrukcji
emigrantów w brytyjskiej prasie:• dla słów związanych z określaniem emigrantów: refugee, asylum
seeker, immigrant, migrant (RASIM);• preferencja semantyczna w kierunku:
– pochodzenie/cel/tranzyt;– liczba/ilość;– wstęp;– problemy ekonomiczne;– typ miejsca zamieszkania;– powrót/ repatriacja;– legalność;– sytuacja emigrantów;
ANALIZA DYSKURSUo Kamasa (2013) o dyskursywnej konstrukcji in vitro w
oficjalnych dokumentach Kościoła Katolickiego w Polsce:• analiza nazw używanych synonimicznie do in vitro;• analiza prozodii i preferencji semantycznej składników nazw w NKJP;
– praktyka – negatywna prozodia semantyczna (nieuczciwa, monopolistyczna, dyskryminacyjna);
– procedura – preferencja semantyczna w kierunku czynności składających się z wielu oficjalnych korków (procedura reklamacyjna, procedura przetargowa, procedura odwoławcza);
– rozród – preferencja semantyczna w kierunku zwierząt (gospodarski, hodowla, zwierzę, niekontrolowany, samica);
TRZY KIERUNKI
1. Słowa reprezentujące istotne społecznie koncepty w języku ogólnym:• poznajemy społeczną ocenę tych konceptów;
2. Słowa reprezentujące istotne społecznie koncepty w dyskursach władzy:• poznajemy narzucaną ocenę tych konceptów;
3. Użycie słów o określonej prozodii (w języku ogólnym) w badanych dyskursach:• poznajemy dyskursywne konstrukcje osiągane przy pomocy użycia
określonych słów;
BIBLIOGRAFIAAaron, J. E. (2010). An Awkward Companion: Disability and the Semantic Landscape of English Lame. Journal of English Linguistics, 38(1), 25–55.Bańko, M. (2008). O tzw. prozodii semantycznej i jej opisie w słownikach. Nowe studia leksykograficzne, (2), 151–161.Bednarek, M. (2008). Semantic preference and semantic prosody re-examined. Corpus Linguistics and Linguistic Theory, 4(2), 119–139.Ellis, N. C., & Frey, E. (2009). The psycholinguistic reality of collocation and semantic prosody (2): Affective priming. In R. Corrigan, E. A. Moravcsik, H. Ouali, & K. Wheatley (Eds.), Typological studies in language: vol. 83. Formulaic language (pp. 473–498). Amsterdam [u.a.]: Benjamins.Ellis, N. C., Frey, E., & Jalkanen, I. (2009). The psycholinguistic reality of collocation and semantic prosody (1): Lexical access. In U. Römer & R. Schulze (Eds.), Studies in corpus linguistics: v. 35. Exploring the lexis-grammar interface (pp. 89–115). Amsterdam, Philadelphia: John Benjamins Pub.Gabrielatos, C., & Baker, P. (2008). Fleeing, Sneaking, Flooding: A Corpus Analysis of Discursive Constructions of Refugees and Asylum Seekers in the UK Press, 1996-2005. Journal of English Linguistics, 36(1), 5–38.Goldberg, A. E. (1995). Constructions: A construction grammar approach to argument structure. Chicago [Ill.] [etc.]: University of Chicago Press.Hamilton, C., Adolphs, S., & Nerlich, B. (2007). The meanings of 'risk': a view from corpus linguistics. Discourse & Society, 18(2), 163–181.Hoey, M. (2005). Lexical priming: A new theory of words and language. London [u.a.]: Routledge.Hunston, S. (2005). Corpora in applied linguistics (3. print). The Cambridge applied linguistics series. Cambridge [u.a.]: Cambridge Univ. Press.Hunston, S. (2007). Semantic prosody revisited. International Journal of Corpus Linguistics, (12:2), 249–268.Kamasa, V. (2013). Naming “In Vitro Fertilization”:: Critical Discourse Analysis of the Polish Catholic Church’s Official Documents. Procedia - Social and Behavioral Sciences, (w druku).
BIBLIOGRAFIALewandowska-Tomaszczyk, B. (1996). Cross-linguistic and Language-specific Aspects of Semantic Prosody. Language Sciences,, Vol. 18, 153–178.Louw, B. (1993). Irony in the Text or Insincerity in the Writer? The Diagnostic Potential of Semantic Prosodies. In M. Baker, G. Francis, E. Tognini-Bonelli, & J. Sinclair (Eds.), Text and technology. In honour of John Sinclair (pp. 157–176). Philadelphia: J. Benjamins Pub. Co.Mahadi, Tengku Sepora Tengku, Vaezian, H., & Akbari, M. (2010). Corpora in translation: A practical guide. Linguistic insights : studies in language and communication: v. 120. Bern [Switzerland], New York: Peter Lang.Mautner, G. (2007). Mining large corpora for social information: The case of elderly. Language in Society, 36(01).Morley, J., & Partington, A. (2009). A few Frequently Asked Questions about semantic — or evaluative — prosody. International Journal of Corpus Linguistics, 14(2), 139–158.Nordquist, D. (2004). Comparing Elicited Data and Corpora. In M. Achard & S. Kemmer (Eds.), Language, culture and mind (pp. 211–224). Stanford, Calif: CSLI Publications.Oster, U. (2010). Using corpus methodology for semantic and pragmatic analyses: What can corpora tell us about the linguistic expression of emotions? Cognitive Linguistics, 21(4).Partington, A. (1998). Patterns and meanings: Using corpora for English language research and teaching. Studies in corpus linguistics: Vol. 0002. Philadelphia, Amsterdam: John Benjamins.Partington, A. (2004). “Utterly content in each other’s company”: Semantic prosody and semantic preference*. International Journal of Corpus Linguistics, (9:1), 131–156.
BIBLIOGRAFIASinclair, J. (1996). The Search for Units of Meaning. Textus, (IX), 75–106.Sinclair, J. (2000). Lexical Grammar. Naujoji Metodologija, 191–2003.Sinclair, J. (2003). Reading concordances: An introduction. London, New York: Pearson/Longman.Sinclair, J. M. (2004). Trust the text: Language, corpus and discourse. New York: Routledge.Smith, K. A., & Nordquist, D. (2012). A critical and historical investigation into semantic prosody. Journal of Historical Pragmatics, 13(2), 291–312.Stubbs, M. (1996). Text and Corpus Linguistics. Oxford: Blackwell Publishers.Stubbs, M. (2001a). On inference theories and code theories: Corpus evidence for semantic schemas. Text, (21(3)), 437–465.Stubbs, M. (2001b). Words and phrases: Corpus studies of lexical semantics. Oxford [England], Malden, MA: Blackwell Publishers.Stubbs, M. (2007). Memorial Article: John Sinclair (1933-2007): The Search for Units of Meaning: Sinclair on Empirical Semantics. Applied Linguistics, 30(1), 115–137.Tsui, A. B. (2005). ESL Teachers' Questions and Corpus Evidence. International Journal of Corpus Linguistics, 10(3), 335–356.Walker, C. (2011). How a corpus-based study of the factors which influence collocation can help in the teaching of business English. English for Specific Purposes, 30(2), 101–112.Whitsitt, S. (2005). A critiqueofthe conceptofsemantic prosody. International Journal of Corpus Linguistics, 283–305.Xiao, R., & McEnry, T. (2006). Collocation, Semantic Prosody, and Near Synonymy: A Cross-Linguistic Perspective. Applied Linguistics, 27(1), 103–129.Zhang, C. (2010). An Overview of Corpus-based Studies of Semantic Prosody. (Vol. 6, No.), 190–194.Zhang, R. (2013). A Corpus-based Study of Semantic Prosody Change: The Case of the Adverbial Intensifier. Concentric: Studies in Linguistics, (39.2), 61–82.