teatri da cxovreba - iverieli: homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/215271/1/teatri_da...teatri da...

34

Upload: others

Post on 27-Dec-2019

23 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Teatri da

cxovrebamTavari redaqtoriguram

baTiaSvili

pasuxismgebeli mdivaninino

maWavariani

sakonsultacio sabWo:nodar

gurabaniZe,

daviT doiaSvili,

irakli samsonaZe,

giorgi sixaruliZe,

robert sturua,

Temur CxeiZe,

nikoloz wulukiZe.

SemoqmedebiTi kavSiri - saqarTvelos Teatraluri sazogadoeba

1910-1926 `Teatri da cxovreba~`Teatraluri moambe~1950-1990

UDC 792(479.22)T-391

##2, 2017marti-aprili

Jurnal ̀ Teatri da cxovrebis~ redaqcia

madlobas moaxsenebs saqarTvelos

kulturisa da ZeglTa dacvis saministros

Jurnalis finansuri mxardaWerisTvis.

Georgian Theatre Society eve tribune congress:Sandro Mrevlishvili, Nana Pachuashvili, Lasha Chkhartishvili, Giorgi Shalutashvili, Dimitri Khvtisiashvili ------------------------------------------------ 3

Lasha Chkhartishvili – Georgian Theatre 2016 -------- 7

Teimuraz Abashidze – Companions ---------------------23

Marina Marjanishvili – Way to the Theatre ----------- 32

Nino Matchavariani - Tskhinvali Theatre - 140 ------- 35

PERFORMANCESMaka Vasadze - Hopelessly left world from angel ---- 40Guram Batiashvili - Georgian Theatre Director at Manhattan -----------------46George Tskitishvili - Ballade about `banal~ love of homeland ---------------- 50Lela Tsifuria - `Beloxy Blues~ --------------------------- 53Ketevan Kukulava – “Three Daughters “ On Ozurgeti Theatre’s stage -----------------------------------------------56

Givi Berikashvili - Truly People’s Artist ---------------- 58

Nodar Gurabanidze - Say that he Knew love ----------61

Merab Gegia - Socrates’s Transformation to Brand -----------------------68

Tea Kakhiani - `New Georgian Drama~ ---------------- 71

Luara Sordia - Georgian follower immortal soul’s appearance on Rostom Chkheidze’s drama `Pursue Destiny~ ------------------------------------------------------ 74

DRAMAAleksandre Qoqrashvili – Carrot or third Category murderer ------------------------ 80

Nino Matchavariani - George Abramishvili - 100 -------------------------------- 93

OBITUARYNeli Salamadze ---------------------------------------------- 94Guliko Mamulashvili - Larisa Nadareishvili ----------- 95Maia Goshadze ---------------------------------------------- 96

saqarTvelos Teatraluri sazogadoebis winasayrilobo tribuna: sandro mrevliSvili, nana faCuaSvili, laSa CxartiSvili, giorgi SalutaSvili, dimitri xvTisiaSvili -------------------------- 3

laSa CxartiSvili _ qarTuli Teatri 2016 wels --------------------- 7

Teimuraz abaSiZe _ Tanamgzavrebi ----------23

marina marjaniSvili _ gza Teatrisaken -- 32

nino maWavariani _ cxinvalis Teatri _140 ------------------------ 35

speqtaklebimaka vasaZe _ uimedod darCenili angelozmitovebuli samyaro ------------------40guram baTiaSvili _ qarTveli reJisori manhetenze anu `erT-erTi saukeTeso speqtakli `of brodveize~ -------46giorgi cqitiSvili _ balada mSobliuri miwis `banalur~ siyvarulze -------------------50lela wifuria _ `biloqsi bliuzi~ ---------53qeTevan kukulava _ `sami asuli~ ozurgeTis Teatris scenaze ------------------ 56

givi berikaSvili _ WeSmaritad saxalxo artisti ----------------- 58

nodar gurabaniZe _ `sTqviT, icoda-Tqo man siyvaruli...~ --------------------------------------61

merab gegia _ brandad qceuli sokrate ----68

Tea kaxiani _ `axali qarTuli piesa~ --------71

luara sordia _ saqarTvelos Tanamdevi ukvdavi sulis gamocxadeba rostom CxeiZis piesaSi `bedi mdevari~ -------------------------- 74

dramaturgiaaleqsandre qoqraSvili _stafilo anu mesame kategoriis mkvleli -------------------- 80

nino maWavariani _ giorgi abramiSvili _ 100 ----------------------93

gamoTxovebaneli salamaZe -------------------------------------94guliko mamulaSvili _ larisa nadareiSvili ----------------------------95maia goSaZe ---------------------------------------- 96

##2 2017

Teatri da cxovreba 3

saqarTvelos Teatraluri sazogadoebis

winasayrilobo tribuna

aucileblad mimaCnia mokle istoriuli eqskursi.

Teatraluri sazogadoeba daarsda 1881 wlis 18 ianvars, ilia WavWavaZisa da sxva qarTvel moRvaweTa TaosnobiT.

oqtombris revoluciisa da sabWoTa kavSiris Seqmnis Semdeg social-istur saxelmwi-foSi mZlavri ide-ologiuri manqana amoqmedda. propa-gandis erT-erT iaraRad mxatvru-li Semoqmedeba iqna miCneuli da ukve arsebuli sxvadasx-va SemoqmedebiTi gaerTianebebi Se-moqmedebiT kav-

Sirebad gardaiqmna, romelTac saxelmwi-fom, isev da isev ideologiuri mosazrebiT, Zlieri materialuri baza Seuqmna. radganac socializmis ekonomiuri sistema gamor-icxavs kerZo sakuTrebis sawarmoo saSu-alebisTvis gamoyenebas, xolo Semoqmedeb-iT kavSirebs hqondaT ufleba sakuTari sawarmoebis Seqmnisa, niWieri e.w. „saqmos-nebi“ maT Wers Seefarnen da kanonier safa-rqveS gaSales saqmianoba, rasac didi mate-rialuri mogeba mohqonda. SemoqmedebiTi kavSirebi, maT Soris Teatraluri sazoga-doeba, umdidresi organizaciebi gaxdnen. es aisaxeboda sazogadoebis wevrebis yo-veldRiur yofazec: gaicemoda daxmare-bebi, danamatebi xelfasebze da pensiebze, Teatris moRvaweni igzavnebodnen sxvadasx-va sakavSiro Tu saerTaSoriso forumebze, specialuri turistuli jgufebi ecnobod-nen ucxour Teatralur cxovrebas, far-Tod aRiniSneboda mniSvnelovani TariRebi, imarTeboda iubileebi da SemoqmedebiTi saRamoebi, gaicemoda premiebi da a.S. da a.S. srulfasovnad moqmedebda sazogadoebis sakuTrebaSi arsebuli dasasvenebeli sax-lebi, romelTa sagzurebi sazogadoebis wevrebisa da maTi ojaxebisTvis SeRavaTian fasebSi gaicemoda.

Teatraluri sazogadoebis egidiT jam-deboda yoveli Teatraluri sezoni, Semo-

qmedebiTad fasdeboda ama Tu im Teatris muSaoba, ganixileboda ZiriTadi mxatvru-li tendenciebi. sazogadoebis plenumebi diskusiebisa da bataliebis arenad aRiqme-boda. Teatrebis xelmZRvanelebi iniSne-bodnen mxolod da mxolod Teatraluri sazogadoebis Tavmjdomaris an prezidiu-mis TanxmobiT. muSaobda gamomcemloba: farTo tiraJiT ibeWdeboda monografiebi Teatris moRvaweebze da Teoriuli naS-romebi, regularulad gamodioda Jurnali „Teatri da cxovreba“. ama Tu im TeatrSi aRmocenebuli konfliqtebi Teatraluri sazogadoebis mediatorobiT gvardebo-da. bunebrivia, yvelaferi es maRla wevda Teatraluri sazogadoebis, rogorc mniS-vnelovani sazogadoebrivi institutis, cenzs. qarTul TeatrSi momuSave yvela SemoqmedebiTi Tu gamorCeuli teqnikuri da administraciuli muSaki miiswrafoda sazogadoebis wevrobisken. wevrTa saerTo ricxvi 3000-4000 aRwevda.

sabWoTa kavSiris daSlisa da social-isturi sistemis demontaJis, sabazro ekonomikaze gadasvlis Semdeg, romlis ZiriTadi mamoZravebeli Zala piradi inici-ativaa - („kerZo sakuTreba warmoebis saSu-alebebze“), biznesis asamoqmedeblad Semo-qmedebiTi kavSirebis „saxuravi“ aRaravis sWirdeba. upatronod darCenili sawarmoo simZlavreebi ganiavda, gaiyida da gasxvis-da. sakuTari biznesis asamoqmedeblad Tea-tralur sazogadoebas Sida potenciali da adamianuri resursi ar aRmoaCnda. arc „garedan“ gamoCnda mSveleli. es bune-brivicaa - mavani ratom moagebinebs sxvas, rodesac TviTon aris mogebaze orientire-buli. kanonmdebloba saTanadod ver aregu-lirebs qvelmoqmedebas, amitom, garda iSvi-Ti gamonaklisisa, arc qvelmoqmedni sCanan. an ratom unda iyos sazogadoeba sxvisi xe-lis Semyure?

amgvarad, erT dros ekonomiurad Zlieri organizacia sruliad xelmocaruli aRmoC-nda. Semosavlis erTaderTi wyaro - „msaxio-bis saxlis“ Senobaa, romlis oTaxebis ga-qiravebiT Semosuli Tanxebi Zlivs yofnis Semcirebuli TanamSromlebis (maT Soris, Jurnal „Teatri da cxovrebis“redaqciis TanamSromlebis) samarcxvino _ mcire xel-

Zala erTobaSiasandro mrevliSvili

Teatri da cxovreba4

##2 2017

fasebs da komunalur xarjebs. Senoba amor-tizebulia da kapitalur remonts iTxovs. xan wylis milebi skdeba da xan baTqaSi cvi-va. savalalo dReSia mayurebelTa darbazi da scenis manqana-danadgarebi, ganaTebisa da gaxmovanebis aparatura. arc 8 kotejisa-gan Semdgari boboyvaTis dasasvenebeli sax-lia ukeTes mdgomareobaSi. mogebaze rom araferi vTqvaT, sagzurebis realizaciiT miRebuli Tanxa Zlivs faravs TviTRire-bulebas.

materialuri gapartaxebis paralelu-rad sxva procesic warimarTa _ Teatris moRvaweTa TvalSi Teatraluri sazogadoe-bis avtoritetisa da ambiciis katastrofu-li vardna. gasuli saukunis 90-ani wlebidan moyolebuli, xelisuflebisa da mmarTveli Zalebis mxridan xelovnebis mimarT xSirad danaSaulebrivad araswori politikis Se-degad, damkvidrda SemoqmedebiTi kavSire-bis mimarT nihilisturi, populisturi da-mokidebuleba, „sabWoTa gadmonaSTebad“ da „totaluri ideologiis“ propagandis iaraRad Seracxva, urTules droSi mimdin-are movlenebis arsis zedapirulad asaxva, gajerebuli Seuracxmyofeli, dausabuTe-beli cru braldebebisa da Worebis arnax-uli tiraJirebiT.

Teatraluri sazogadoebis me-14-e yri-lobaze, 2004 wels, iyo mcdeloba sazoga-doebis xelmZRvanelobaSi axali Taobis mosvlis, magram yrilobam mxari ar dauWira am cvlilebas, reformis survili mxolod survilad darCa, Teatraluri moRvawee-bis erTma jgufma, protestis niSnad da-tova kavSiris rigebi. Sedegad Teatralur sazogadoebas mniSvnelovani inteleqtu-aluri Zala gamoecala.

amgvarad, aRmovCndiT jadosnuri wris SigniT, romelic materialuri siduxWiris, undoblobisa da nihilizmis rkalebiT Seikra.

bunebrivia, ibadeba kiTxva, ras akeT-ebdnen am wlebis ganmavlobaSi Teatraluri sazogadoebis an sxva SemoqmedebiTi kav-Sirebis xelmZRvanelebi, Tavmjdomareebi, moadgileebi, prezidiumebi, gamgeobebi? pasuxi erTia: miuxedavad ara erTi mcdelo-bisa, obieqturi Tu subieqturi mizezebisa, Cven ver SevZeliT jadosnuri wris garRve-va. es samwuxaro realobaa. realobaa isic, rom wre TandaTan viwrovdeba, Tu uaxloes momavalSi ar iqna miRebuli radikaluri zomebi, sazogadoeba milevad reJimSi aR-moCndeba. am xnis ganmavlobaSi qarTul Te-atrSi, sruliad bunebrivad, moxda rota-cia: movida, damkvidrda da SemoqmedebiTad

Camoyalibda axali Taoba, romelic im Ziri-Tad birTvs Seadgens, romelic, qmnis da aya-libebs qarTuli Teatris dRevandel saxes. umravlesni am Taobidan ar gawevrianebu-lan saqarTvelos Teatralur sazogadoe-bis wevrebad, an zemoT moyvanili Tu sxva mizezebis gamo, datoves kavSiri. sazoga-doebis wevrTa raodenoba biologiuri kv-domis zRvars uaxlovdeba. Sedegi parado-qsulad savalaloa: isini, vinc dRes qmnian qarTul Teatrs, saqarTvelos Teatraluri sazogadoebis wevrebi ar arian.

gamosvla am stagnaciidan, garRveva jadosnuri wrisa, mxolod erTi gziT aris SesaZlebeli. am gzis sawyisi - Semoqmedeb-iTi kavSiris saqarTvelos Teatraluri sazogadoebis Sinagani gaZlierebaa. maT, vinc dRes qarTuli Teatris scenaze dgas, qmnis speqtaklebs, mxatvrul saxeebs, aya-libebs qarTuli Teatris momavals, unda itvirTon saqarTvelos Teatraluri sazogadoebis momavalze zrunva. maT unda gaarRvion jadosnuri wre. yvelam unda gaviTavisoT is WeSmariteba, rom Teatri _ erT-erTi umTavresi institutia, erovnu-li kulturis flagmania da faseulobaTa globaluri gadafasebis epoqaSi swored erovnuli Teatri unda idges enis, mamulisa da sarwmunoebis mecixovneTa avangardSi. swored amisTvis aris saWiro da aucilebe-li Zlieri Teatraluri sazogadoebis arse-boba. Zala xom erTobaSia. qarTuli Teatris moRvaweTa es erToba swored am sazogadoe-bam unda Sekras. da maSin veravin, verc erTi vai-Cinovniki, kanonmdebeli, centraluri Tu adgilobrivi xelisufleba, ver air-idebs Cvens problemebs, Tavis Cinovnikur senakSi gamoketili, voluntaristulad ver gadawyvets problemebs, iZulebuli iqneba „Cveni moZme iyos Wmunvasa Tu sixarulSi“.

2017 weli saqarTvelos Teatraluri sazogadoebis morigi saarCevno yrilobis Catarebis welia. arCeuli unda iqnas axali xelmZRvaneli organoebi. isini yrilobis delegatebma unda airCion. delegatebi ki _ Teatrebma, da swored isini, vinc miuxeda-vad asakisa, dRes warmoadgens konkretuli Teatris SemoqmedebiT da moqalaqeobriv saxes. Taobebis xvedriTi wona yvela para-metriT unda iyos Sejerebuli, rac mTa-varia, yrilobis darbazi dRevandeli cx-ovrebiT unda duRdes, da ara „gardasul dReTa“ mogonebebiT.

Teatraluri sazogadoebis wevroba sas-urveli da saamayo unda iyos qarTuli Tea-tris moRvaweebisTvis. Zala erTobaSia!

##2 2017

Teatri da cxovreba 5

nana faCuaSvili (msaxiobi) _ reforma rom saWiroa, es cxadia, magram ra saxis unda iyos is, amis dasadgenad, Cemi azriT, saWiroa Seikribon is adamianebi, romlebsac undaT Teatraluri sazogadoebis SenarCuneba. me ar var momxre, rom daixuros sazogadoeba. gamouvali mdgomareoba ar arsebobs.

Teatraluri sazogadoeba unda iyos yvela Teatraluri moRvawis TavSesafari, imedi, imedi samarTlianobis, TanagrZnobis, obieqturo-bis. Teatraluri sazogadoeba unda iyos moqmedi. ra Tqma unda, es dakavSirebulia finansebTan. Tu saxelmwifo ver iRebs Tavis Tavze Teatraluri sazogadoebis Svelas, maSin yvela Teatrma, dedaqala-qis iqneba is Tu regionuli, unda miiRos monawileoba mis Sesaxeb saRi azris CamoyalibebaSi. Cven varT erTi didi ojaxi da rogorc yvela ojaxs, gvWirdeba xelmZRvaneli, romelic Tavis Tavze aiRebs im pasuxismgeblobas, rac dRes sazogadoebis TiToeuli wevrisadmi yuradRebiTa da maTi uflebebis dacviT unda gamoixate-bodes.

Cvens msaxiobebs, reJisorebs, gansakuTrebiT maT, vinc Teatridan gauSves, sWirdebaT dacva TavianTi kolegebisagan;

obieqturobis dacva sWirdeba msaxiobTa namuSevrebis Semfasebeli Jiuris wevrebs, rom-lebic gascemen premiebs;

Zalian mtkivneulad mimaCnia boboyvaTis problema. me amis Sesaxeb minda saubari Cems ko-legebTan ufro vrclad;

Zalian bevri moRvawe Cveni Teatrisa imdenad gulgrilia Teatraluri sazogadoebisadmi, rom misi wevrobis survilic ki ar aqvs. es problemac dasaZlevia. Cven unda davainteresoT ax-algazrdebi Teatraluri sazogadoebis yuradRebiT maT mimarT. maT sWirdebaT stimuli, wax-aliseba, maTi namuSevrebis profesiul doneze ganxilva da Sefaseba, dafaseba.

laSa CxartiSvili (Teatrmcodne) _ mimaCnia, rom saqarTvelos Teatraluri sazogadoebis imijis da avtoritetis dasabruneblad saWiroa Zireuli, fundamenturi reformebi da am istoriuli in-stituciis sruli modernizacia. pirvel yovlisa, es instituti unda gaxdes mravalwevriani organizacia, romelmac unda gaaerTianos sruliad saqarTvelos Teatris yvela moRvawe. unda gaxdes Ria da mudmivad gadiodes konsultacias Teatris moRvaweebTan. ar unda iyos Caketili da mxolod erTi jgufisTvis mniSvnelovani organizacia, aramed qarTuli Teatris TiToeuli moRvawisTvis unda iqces Tavisi moRvaweobisTvis saWiro da aucilebel organod.

Cemi azriT, dauyovnebliv unda daiwyos saqarTvelos Teatraluri sazogadoebis gaaxal-gazrdavebis procesi. saWiroa im moRvaweebis aqtiuri CarTva procesebSi, romlebic qmnian Tan-amedrove qarTul Teatrs da swored maTi interesebis gaTvaliswinebiT moxdeba organizaciis modernizeba, romelic logikurad moTavsdeba Tanamedrove procesebis konteqstSi.

saqarTvelos Teatraluri sazogadoeba unda gaxdes Tanamedrove moTxovnebis da axali drois gamowvevebis aqtiuri moTamaSe, romelic moaxerxebs zust da droul reagirebas yvela mniSvnelovan movlenaze, iqneba qarTuli Teatris moRvaweobis pirveli analitikuri Semfase-beli. is unda iqces Teatrebis sazogadoebrivi monitoringis organod da maTi ideebis damcv-el-gamtareblad saxelmwifo struqturebTan. gamodiodes sakanonmdeblo iniciativebiT Tea-trisTvis komfortis da misi ganviTarebisTvis ukeTesi pirobebis Semqmnelad.

unda Seicvalos yovelwliuri konkursebis Catarebis da Sefasebis wesic. konkursma unda moicvas da Seafasos mTliani sezoni da ara mxolod premiis mosapoveblad ganxilvisTvis war-modgenili speqtaklebi, romelic realurad daxatavs erTi ganvlili sezonis srul da gac-ilebiT obieqtur suraTs. aucilebelia perioduli organos, Jurnalis „Teatri da cxovreba“ periodulobis gazrda da meti saxsrebis moZieba misi tiraJis da popularobis gazrdisTvis. saWiroa eleqtronuli da cifruli katalogis momzadeba, romelic Tavs moiyris aqtiur veb portalze da xelmisawvdomi iqneba yvela dainteresebuli pirisTvis, raTa gaizardos ara mx-olod Teatris moRvaweebis, aramed Teatris moyvarulebis socialuri aqtivoba da CarTuloba.

_ rogor gesaxebaT saqarTvelos Teatraluri sazogadoebis momavali, ra

saxis reformebi migaCniaT mizanSewonilad?

giorgi SalutaSvili (reJisori) _ nebismieri profesiuli gaerTianebis mTavari mizani da amocanaa, gansazRvros dargis ganviTarebis strategia da daicvas Tavis wevrTa uflebebi. dRes Teatraluri sazogadoebis winaSe aqtualurad dgas Semdegi sakiTxebi:

Teatri da cxovreba6

##2 2017

dimitri xvTisiaSvili (reJisori) _ 1. mas unda hqondes erTgvari profkavSiris funqcia.

2. mas unda hqondes erTgvari saprodiusero saqmianobis warmarTvis funqcia. is unda iqces, Tu SeiZleba ase iTqvas, qarTvel SemoqmedTa pro-diuserad. vgulisxmob rogorc Cveni Teatrebis dadgmebis populariza-cias qveynis farglebs gareT da sxvadasxva festivalebsa Tu Teatralur forumebSi qarTuli Teatris CarTulobas, ise calkeul SemoqmedTa CarT-vas (dramaturgebi, reJisorebi, mxatvrebi, kompozitorebi, qoreografebi, msaxiobebi) gacvliT programebSi an qveynis gareT individualur miwveveb-Si.

3. TeatrebisaTvis aucilebeli dargebis specialistTa gadamzadebis sakiTxis uzrunvelyofisken Casatarebelia uzarmazari samuSao. es exebaT grimiorebs, butaforebs, teqnikur reJisorebs, gamnaTeblebs, radistebs Tu sxv.

4. msaxiobis saxlis scena unda iqces regionuli qarTuli Teatris placdarmad dedaqalaq-Si. regionuli Teatrebis ganviTarebisTvis da koproduqciebis SeqmnisTvis sazogadoebis dax-mareba mniSvnelovnad waadgeboda Teatraluri xelovnebis ganviTarebas adgilebze.

5. msaxiobis saxlis scena amavdroulad unda iqces Tavisufal SemoqmedTa Tavisufal sivrced. gansakuTrebiT xeli unda SeewyoT axalgazrda SemoqmedTa iniciativebs.

6. msaxiobis saxlis foie unda daeTmos axalgazrda mxatvarTa gamofenebs. mudmivad unda mimdinareobdes am mimarTulebiT muSaoba.

7. unda aRdges benefisebis tradicia. es erTgvari xelSewyoba iqneba SemoqmedTaTvis rogorc finansurad, ise SemoqmedebiTadac.

8. sasurvelia, Teatralur sazogadoebaSi qmediTi nabijebi ga daidgas Teatraluri kritikis ganviTarebis mimarTulebiT. unda Seiqmnas kritikosTa centri, romelSic gaerTianeba moxdeba profesiuli niSniT da ara Tundac msoflmxedvelobrivi Tu sxva rame saxiT. Jurnali „Teatri da cxovreba“ unda iqces yovelTviur organod. am centrma unda Seuwyos xeli qarTuli Teat-raluri xelovnebis ganviTarebas da amave dros, profesiuli standartiT unda Seafasos yo-veli sezoni.

9. Teatralurma sazogadoebam unda moaxerxos mTeli qarTuli Teatraluri moRvaweebis gaerTianeba, Torem dRes, rodesac mTeli rigi warCinebuli Semoqmedni ar arian am sazogadoeb-is wevrebi, mTeli rigi Teatrebi da maTi xelmZRvanelebi roca undoblobas ucxadeben rogorc sazogadoebis saqmianobas, ise maT mier dawesebul premiebs - „sofeli ver aSendeba“ da verc momaval Taobas davutovebT analizisTvis qarTuli Teatris dRevandeli mdgomareobis srul suraTs.

10. dasaxvewia Teatraluri sazogadoebis rogorc wesdeba, ise struqtura. erTi mxriv, is unda akmayofilebdes Tanamedrove moTxovnebsa Tu gamowvevebs da meore mxriv, unda iyos qmed-iTic da realisturic. da ase Semdeg da ase Semdeg.

simarTle giTxraT, namdvilad ar velodi Tu am sakiTxze momiwevda sajarod saubari, Torem ukeT movemzadebodi da bevri ram zogadi, razec visaubre, ufro davakonkretebdi, Tumca Tu amis saWiroeba dadgeba da vinmes ufro Rrma analizisa Tu perspeqtivisTvis daWirdeba Cemi Sexedulebebi, am sakiTxTan dakavSirebiT momavalSic ar dagzardebiT.

1. unda ganisazRvros sarepertuaro politika;2. sakadro politika;3. Sesaqmnelia monitoringis sistema;4. dasaxvewia sakanonmdeblo baza;5. gansasazRvria dasaqmebis politika;6. SesamuSavebelia regionuli Teatrebis ganviTarebis politi-

ka;7. SesamuSavebelia aseve safestivalo da sagastrolo politika;8. gansasazRvria safinanso politika.dRes ar arsebobs arc erTi organizacia, romelsac gaaCnia

qarTuli Teatris ndobis mandati, ver dagisaxelebT pirovnebas, romelic am legitimurobiT sargeblobs.

uzenaesi organo am sakiTxebze msjelobisaTvis aris yriloba. sanam ar iqneba daniSnuli da mowveuli yriloba, romelzec yvela Teatri da saTeatro organizacia iqneba warmodgenili paritetul sawyisebze, manamde zemoCamoTvlili sakiTxebis mogvareba SeuZlebelia anu sau-bari azrs kargavs. saerTo azri am Sekrebis gareSe ver Sejerdeba. Sesabamisad, arc xelisufle-bas eqneba imis saSualeba, rom esaubros qarTuli Teatris kanonier warmomadgenels.

dRes yvela sakuTari Teatrisa Tu organizaciis sasikeTod iRvwis da swored amitom ar aqvT Camoyalibebuli zogadi strategiuli xedva.

##2 2017

Teatri da cxovreba 7

2016 wels saqarTveloSi funqcionirebda 44 Teatri, maT Soris, 38 aris saxelmwifo profesiuli Teatri, xolo 6 - kerZo, damoukidebeli Teatri. Tumca, saqarTvelos Tea-tralur rukaze Teatrebis raodenoba gacilebiT metia, isini funqcionireben rogorc iuridiuli pirebi da maTi oficialuri likvidacia ar momxdara, magram 2016 wels am ramde-nime Teatrs ar gaumarTavs arc erTi premiera da arc rigiTi sarepertuaro speqtakli. amis gamo, Cven ar mimovixilavT aseT Teatrebs. garda amisa, kvlevaSi, romelsac awarmoebs yovelwliurad Tanamedrove qarTuli Teatris kvlevis centri, wels monawileoba ar miuRia or saxelmwifo profesiul Teatrs: a) vaso abaSiZis saxelobis musikisa da dramis saxelmwifo profesiul Teatrs da b) Tbilisis marionetebis saxelmwifo profesiul Teatrs. Sesabamisad, statistikur monacemebSi maTi aqtivobebi gaTvaliswinebuli ar aris da Cveni kvleva efuZneba 42 Teatris monacemebs.

kvlevaSi „qarTuli Teatri 2016 wels“ warmodgenilia dedaqalaqis 18 (ise ki 2016 wels dedaqalaqSi funqcionirebda 20) da regionis 26 Teatri. regionis Teatrebidan sami: soxumis dramatuli, soxumis mozard mayurebelTa da cxinvalis saxelmwifo profesiuli Teatrebi aTwleulebis ganmavlobaSi moRvaweoben dedaqalaqSi da marTaven warmodgenebs Tbilisis sxvadasxva saTeatro scenebze.

wlis mniSvnelovani movlenebitradiciulad, wlis Sejamebisas gamovyofT mniSvnelovan faqtebs da movlenebs,

romlebsac adgili hqonda qarTul TeatrSi. mniSvnelovania, rom swored 2016 wels sazeimod gaixsna da xangrZlivi reabilitaciis Semdeg eqspluataciaSi Sevida ori saxelmwifo profesiuli Teatri: Tbilisis operisa da baletis Teatri da baTumis Tojinebisa da mozard mayurebelTa saxelmwifo Teatri. Teatrebi aRiWurva Tanamedrove standartebis materialur-teqnikuri baziT, ganaTebisa da gaxmovanebis sistemiT, moZravi sceniT da Teatrebs SeuZliaT sruli datvirTviT muSaoba. Tumca rogorc statistikurma monacemebma aCvena, zogierTi Teatris ukeTesi muSaobisaTvis mastimulirebeli sulac ar gaxlavT reabilitirebuli Senoba da kargi samuSao pirobebis Seqmna. Sida konfliqtebs ewireba SemoqmedebiTi procesi da zaraldeba ara mxolod mayurebeli, aramed Teatri. amis magaliTia, Tbilisis saxelmwifo operisa da baletis Teatri, romlis muSaobis Sesaxebac odnav qvemoT mogaxsenebT. aq ki gamovTqvamT imeds, rom axali samxatvro xelmZRvaneli badri maisuraZe Teatrs ara mxolod Cveul samuSao ritms daubrunebs, aramed bevr SemoqmedebiT warmatebasac moutans.

aRsaniSnavia, rom 2016 wels daiwyo ozurgeTis aleqsandre wuwunavas saxelobis saxelmwifo profesiuli dramatuli Teatris sruli reabilitacia. ozurgeTis Teatris Senoba yvelaze masStaburi kulturuli sivrcea mTels guriaSi, romelic iZleva nebismieri SemoqmedebiTi proeqtis ganxorcielebis saSualebas. amave wels daiwyo kulturuli memkvidreobis Zeglis (gansxvavebiT ozurgeTis Teatris Senobisagan) senakis akaki xoravas saxelobis saxelmwifo profesiuli dramatuli Teatris Senobis reabilitaciis procesi.

2016 wels mniSvnelovani movlena iyo Tbilisis meriis mier giorgi aleqsiZis saxelobis Tbilisis Tanamedrove baletis daarseba, romelsac saTaveSi mariam aleqsiZe Caudga.

2016 wels ozurgeTSi nodar dumbaZis saxelobis saerTaSoriso Teatraluri festi vali daarsda, romlis organizatoric da iniciatori saqarTvelos kulturisa da ZeglTa da c-vis saministrosTan erTad iyo ozurgeTis Teatri (xelmZRvaneli vasil CigogiZe). festiva-lma umaspinZla 10-ze met Teatrs. masze warmodgenili iyo nodar dumbaZis nawarmoebebis mixedviT dadgmuli speqtaklebi, maT Soris, litvidan. speqtaklSi „gamarjoba, xalxo“ (reJisori vasil CigogiZe) litveli da qarTveli msaxiobebi monawileobdnen.

yovelwliurad, mniSvnelovan Teatralur movlenebSi, Semcirebuli biujetis

qarTuli Teatri 2016 welslaSa CxartiSvili

Teatri da cxovreba8

##2 2017

miuxedavad, moiazreba: Tbilisis saerTaSoriso Teatraluri festivali (Tbilisi International), mixeil TumaniSvilis saxelobis xelovnebis saerTaSoriso festivali (Gift), foTis regionuli Teatrebis saerTaSoriso festivali.

2016 wels tradiciulma festivalebma: baTumis monopiesebis festivali, festivali „Teatraluri imereTi“ da goris komediis festivali SeiZines saerTaSoriso statusi da masSi monawileoba miiRes ukrainis, azerbaijanis, poloneTis, germaniis, iranis Teatralurma dasebma da calkeulma artistebma.

2016 wels bevrma qarTulma Teatrma miiRo monawileoba araerT saerTaSoriso festivalSi da garkveul warmatebasac miaRwia, magram gamorCeulia mixeil TumaniSvilis saxelobis kinomsaxiobTa Teatris speqtaklis „tramvai survili“ (reJisori qeTi doliZe) warmateba edinburgis festivalze, romelsac „SG Fringe“-is 5 varskvlavi mieniWa. gansakuTrebiT sasixaruloa, qarTveli reJisorebis: levan wulaZis, avTandil varsimaSvilis, daviT doiaSvilis, irakli gogias da daTa TavaZis warmatebebi evropaSi. evropul saTeatro rukaze ukve robert sturuasa da Temur CxeiZis paralelurad, ramdenime welia fiqsirdebian axali Taobis reJisorebi, rac saerTaSoriso asparezze qarTuli Teatris popularizacias uwyobs xels.

2016 wels qarTuli Teatris scenas, xangrZlivi pauzis Semdeg, TumaniSvilis TeatrSi warmatebulad ganxorcielebuli scenuri roliT - mefe liri, daubrunda zurab yifSiZe. msaxiobis namuSevari (speqtaklis reJisori zurab gewaZe) ukve aRiniSna saqarTvelos Teatraluri sazogadoebis mier da mas Jiurim wlis saukeTeso mamakaci msaxiobis tituli mianiWa.

gasul wels qarTul Teatrs ozurgeTis TeatrSi dadgmuli speqtakliT „boSebi“ saTeatro sazogadoebas da erTgul mayurebels gamoemSvidoba maestro gizo Jordania. gizo Jordaniam ozurgeTis TeatrSi muSaobisas gaaerTiana Teatris dasis yvela Taoba da masTan SemoqmedebiTma TanamSromlobam garkveuli gamocdileba SesZina dass. aseve gasul wels qarTvel reJisorTa rigebs gamoaklda reJisori nugzar lorTqifaniZe.

ganmartebaTbilisis operisa da baletis saxelmwifo Teatri aerTianebs or dass, saoperos da

sabaletos; orive dass hyavs cal-calke administracia, magram Teatri aris erTi. Tumca, monacemebi orive dasma cal-calke gamoagzavna qarTuli Teatris kvlevis centrSi da amitomac kvlevaSi cal-calke gamovyaviT.

kvlevaSi yvela Teatris dasaxeleba aris pirobiTi. oficialurad bevr Teatrs gacilebiT vrceli saxeli da iuridiuli statusi aqvs. zogi maTgani aris sajaro samarTlis iuridiuli piri (ssip), zogierTi arasamewarmeo, arakomerciuli iuridiuli piri (aaip), zogierTi SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoeba (Sps) a.S.

premierebis reitingi2016 wlis statistikuri kvlevis Sedegad, 42 Teatris monacemebze dayrdnobiT,

saqarTvelos saxelmwifo profesiul da kerZo TeatrSi ganxorcielda 228 premiera, maT Soris 0,8% aris aRdgenili speqtaklebi, romelic gasuli ori sezonis ganmavlobaSi Teatrebs ar warmoudgeniaT. 228 premieridan dedaqalaqis 25 saxelmwifo profesiul TeatrSi (maT Sorisaa, sabavSvo Teatrebi da cxinvalis dramatuli da soxumis mozard mayurebelTa Teatri, vinaidan isini TbilisSi moRvaweoben) 122 premiera ganxorcielda. xolo regionis 17 saxelmwifo dramatul, Tojinur da kerZo TeatrSi 106 axali speqtakli daidga. ganvlili wlebis statistikas rom gadavavloT Tvali, SevniSnavT, rom bolo wlebis ganmavlobaSi premierebis raodenoba sagrZnoblad ara, magram mainc izrdeba (2013 weli - 160; 2014 weli -174; 2015 weli - 217 da 2016 weli - 228), Tumca es procesi mxatvrul xarisxze gansakuTrebulad ar aisaxeba. marTalia, idgmeba saintereso speqtaklebic, magram am process kompleqsuri saxe ar aqvs da arc procesis proporciulia raodenoba da mxatvruli xarisxi.

bolo oTxi wlis premierebis raodenobis statistika ki aseTia: 2013 wels 37 TeatrSi daidga 160 speqtakli; 2014 wels 48 TeatrSi Sedga 174 premiera; 2015 wels ki 40 TeatrSi 217 axali speqtakli daidga.

2016 wels premierebis mixedviT xuTeulSi pirvel adgils marjaniSvilis Teatri 17 premieriT ikavebs; mas 16 premieriT mosdevs Tbilisis mozard mayurebelTa Teatri, 10 premieriT mesame adgilzea Tbilisis saxelmwifo baleti; 9 premieriT Tavisufali Teatri me-4 adgils iWers, xolo mexuTe sapatio adgils erTdroulad sami Teatri ikavebs, esenia: axmetelis, baTumisa da quTaisis dramatuli Teatrebi. maT 2016 wels 8 premiera

##2 2017

Teatri da cxovreba 9

ganaxorcieles.aRmovaCineT, rom saqarTvelos masStabiT premierebis reitingSi marjaniSvilis Teatrs

uWiravs lideris pozicia. 2016 wels marjaniSvilis Teatrma 17 axali dadgma SesTavaza mayurebels. mas wlebis ganmavlobaSi am poziciaze upirobo lideris pozicia uWiravs da misi uSualo konkurenti, am mxriv, Tbilisis mozard mayurebelTa Teatria, romelmac 2016 wels erTi premieriT naklebi gamouSva. (16 premiera). am Teatrebis aseTi aqtivoba ar aris moulodneli Sedegi, vinaidan am or Teatrs gaaCnia sami sivrce, sadac mudmivad mimdinareobs repeticiebi da warmodgenebi. sami sivrce Teatrebs Soris kidev or Teatrs aqvs: rusTavelis da goris dramatul Teatrebs. am or TeatrSi premierebis gamoSvebis simcire sxvadasxva mizeziT aris ganpirobebuli. Tuki goris Teatrs mcire biujeti aqvs (romelic zustad oTxjer naklebia rusTavelis Teatrisaze), samagierod rusTavelis Teatrs aqvs meti SesaZleblobebi, maT Soris, finansuri resursic, magram orive Teatri TiTqmis Tanabari raodenobis (rusTavelis Teatri - 7, goris Teatri - 6) premierebs uSveben. daskvnis gamotana am SemTxvevaSi Zalzed martivia.

premierebis reitingSi Semdeg sapatio adgils Tbilisis saxelmwifo sabaleto dasi ikavebs, romelmac 10 axali dadgma SesTavaza mayurebels da mas mosdevs 9 premieriT Tavisufali Teatri. saxelmwifo TeatrSi 10 premiera savsebiT normaluri maCvenebelia, Tumca roca sxva (danarCen) saxelmwifo Teatrebs damoukidebeli Teatri uswrebs aqtivobaSi, es mxolod damoukidebeli Teatris (am SemTxvevaSi, Tavisufali Teatris) xelmZRvanelobis efeqtunariani muSaobis da gamarTuli fandraizingis Sedegia. faqtia, rom damoukidebeli, kerZo Teatri, romelic finansebs grantebis saxiT moipovebs, ufro efeqturad muSaobs, vidre bevri saxelmwifo profesiuli Teatri, romelsac ufro meti safiqrali aqvs Senobis Senaxvidan dawyebuli, sadadgmo xarjebis moZiebiT damTavrebuli, vidre saxelmwifo biujetze myof Teatrebs, romlebsac bevri problema am mxriv mogvarebuli aqvT, xSir SemTxvevaSi lideris poziciebze dganan.

premierebis reitingSi 8-8 premieriT mexuTe adgili ukaviaT axmetelis, quTaisisa da baTumis dramatul Teatrebs. SarSandel welTan SedarebiT axmetelis TeatrSi SedarebiT naklebi premiera Sedga, magram amis miuxedavad, is reitingSi moxvda, xolo rac Seexeba quTaisis da baTumis dramatul Teatrebs, maT am mimarTulebiT progresuli nabijebi gadadges, daibrunes mayurebelic da sagrZnoblad dawinaurdnen, rac sxva SedegebSic aisaxa kidec.

rac Seexeba premierebs sabavSvo da saymawvilo TeatrebSi: reitingSi lideris pozicia 6 axali dadgmiT Tbilisis Tojinebis Teatrs uWiravs, mas 5 premieriT mosdevs baTumis Tojinebisa da mozard mayurebelTa saxelmwifo Teatri, aseve 5 axali dadgma ganaxorciela axalcixis Tojinebis Teatrma, xolo quTaisis Tojinebis TeatrSi 4 axali speqtakli daidga.

mesame kategoria premierebis reitingSi aris kerZo Teatrebi, romelTa ricxvi saqarTveloSi Semcirda gasul wlebTan SedarebiT. kerZo Teatrebs Soris premierebis kategoriaSi lideris pozicia Tavisufal Teatrs uWiravs, man 9 axali dadgma ganaxorciela, xolo 6 premiera Sedga iliaunis TeatrSi. am kategoriaSi gamorCeul poziciaze es ori Teatria, romelsac 3-3 premieriT mosdevs Tbilisis moZraobisa da baTumis eqsperimentuli Teatrebi. kerZo Teatrebis iniciativebi ormagad sayuradReboa da dasafasebeli, vinaidan isini gacilebiT rTulad moipoveben saxsrebs. maTi premierebis raodenobac miuTiTebs menejmentis, fandraizingis efeqtunarianobazec. 9 damoukidebeli Teatridan mxolod 4 axerxebs 2-ze meti premieris gamarTvas weliwadSi.

Tuki premierebis reitings dedaqalaqisa da regionebis mixedviT davyofT, aRmoCndeba, rom dedaqalaqis Teatrebi mainc ufro aqtiuroben, vidre Teatrebi regionebSi.

qarTuli Teatri da dramaturgiaCvens kvlevaSi erT-erTi yvelaze mniSvnelovani kategoriaa qarTuli Teatris interesi

dramaturgiisadmi, vinaidan dramaturgiis arCevanSi ixateba ara mxolod qarTuli Teatris msoflmxedveloba da miswrafebebi, aramed azrovnebis masStabi, siRrme da xedva Cvens Tanamedroveobaze, warsulsa da momavalze. dramaturgiis arCevani xatavs reJisorTa gemovnebasac da maT farTo an mcire Tvalsawiers. dramaturgiis arCevani pirdapir kavSirSia sarepertuaro politikasTanac.

2016 wels saqarTvelos yvela tipis 42 TeatrSi daidga 127 Tanamedrove qarTveli da 29 ucxoeli Tanamedrove avtoris piesa. xolo 143 dadgma ganxorcielda qarTveli da ucxoeli klasikosebis piesebsa da nawarmoebebze (romani, moTxroba, poema) dayrdnobiT.

Teatri da cxovreba10

##2 2017

es maCvenebeli bevr faqtors avlens, maT Soris imas, rom qarTuli Teatri Tavs aridebs Tanamedrove dramaturgias, maT Soris, qarTuls da ufro mimarTulia klasikisaken. es tendencia SesaZloa bevri ramiT iyos ganpirobebuli.

1. mcire raodenobiT iwereba teqstebi TeatrisTvis, an rac iwereba, maTi done ar akmayofilebs reJisorTa moTxovnebs.

2. xSiria kinoscenarebis gadmoqarTulebis SemTxveva. reJisorTa garkveuli nawili calsaxad ambobs uars Tanamedrove qarTvel dramaturgze da kinoscenarebis gasce-niurebiT aris dakavebuli.

3. SesamCnevia ufro kargi tendenciac, roca reJisorebi Tanamedrove dramaturgTan erTad Tavad gvevlinebian avtorad.

rac Seexeba Tanamedrove ucxoeli avtorebis dadgmis simwires. vfiqrob, amis mizezic araerTi faqtoriT aris ganpirobebuli.

1. Targmanebis simwire da ararseboba;2. Targmanis Sesaqmnelad finansuri uzrunvelyofis arqona;3. qarTveli reJisorebis umetesoba naklebad icnobs Tanamedrove ucxoel avtorebs.amitomac aris, rom qarTuli Teatri mimarTulia ufro klasikisaken, qarTul scenaze

ukve adaptirebuli dramaturgiisaken da ZiriTadad ucxouri klasikisaken, vinaidan, qarTulisgan gansxvavebiT, arCevani ucxour literaturaSi ufro didia. bunebrivia, klasikisadmi didi interesi sulac ar aris uaryofiTi movlena, magram problemas warmoadgens klasikis Tanamedrove interpretacia. iSviaTi gamonaklisis garda, qarTuli Teatri imeorebs tradiciebs klasikis interpretaciaSi. garda amisa, Teatrebi ar fiqroben sxvadasxva mayurebelis moTxovnilebaze da maTi survilebis da interesebis gaTvaliswinebaze. Teatrebis repertuars xSir SemTxvevaSi warmoadgens reJisorTa survilebis gaTvaliswineba da piesebi irCeva ara imis mixedviT, Tu ra potencia arsebobs ama Tu im konkretul TeatrSi, aramed risi ganxorcieleba surs Tavad reJisors. amitomac, idgmeba magaliTad, „hamleti“ iseT TeatrSi, sadac hamletis rolis Semsrulebeli ar aris. xSiria SemTxveva, roca erTi reJisori erTi da igive damdgmel jgufTan erTad, erTi da igive piesas dgams regionis Tu dedaqalaqis sxvadasxva TeatrSi. iSviaTi gamonaklisis garda, regionebSi Teatrebi ufrTxian axal, dedaqalaqis scenebze jer araaprobirebul piesebs. regionebis Teatrebis repertuari ZiriTadad efuZneba klasikas da tradiciebs, gamocdilebas, rac Teatrs Caketil naWuWSi da mudmivad warsulSi amyofebs. ukve mravalgzis gadamRerebuli piesebis dadgma ioli gzaa da movaleobis moxdas ufro hgavs, vidre Teatris ganviTarebaze zrunvas. es, pirvel yovlisa, Teatrebis samxatvro xelmZRvanelebis pasuxismgeblobis sakiTxia, romelic sazogadoebam daiqirava da mniSvnelovani saqme miando. miT umetes, imis fonze, roca Teatri erTaderTi kulturis keraa regionSi, romelic misias xSir SemTxvevaSi ver asrulebs.

bolo oTxi wlis interesi dramaturgiisadmi ki grafikulad ase gamoixateba: (ixileT suraTi 1)

2016 wlis qarTuli Teatris repertuarierT-erTi mniSvnelovani faqtori da Teatris stabiluri funqcionirebis maniSnebeli

##2 2017

Teatri da cxovreba 11

aris repertuari. premierebTan erTad aranakleb mniSvnelovania ukve ganxorcielebuli speqtaklebis erTgvari konservacia, maTi xSiri Cveneba da ganxorcielebuli speqtaklebis sicocxlisunarianobis SenarCuneba. repertuaris stabiluroba ki, pirvel yovlisa, mayurebelzea damokidebuli, vinaidan mayureblis interesi ganapirobebs speqtaklis sicocxlisunarianobas. am mxriv, lideris pozicia saqarTvelos saxelmwifo Teatrebs Soris, romelTac sarepertuaro speqtaklebis maRali maCvenebeli aqvs uWiravs Semdeg Teatrebs: marjaniSvilis Teatri (57), Tbilisis mozard mayurebelTa Teatri (49), kinomsaxiobTa Teatri (31), rusTavelis Teatri (27), griboedovis Teatri (26), quTaisis dramatuli Teatri (24). es Teatrebi axerxeben dadgmuli speqtaklebis SenarCunebas da es maCvenebeli miuTiTebs maTi repertuaris mravalferovnebaze.

sabavSvo da saymawvilo Teatrebs Soris ki, am mxriv, lideria quTaisis Tojinebis Teatri, mas repertuarSi 25 speqtakli aqvs, 18 speqtakliT mas Tbilisis Tojinebis saxelmwifo Teatri mosdevs, xolo mesame adgils 13 speqtakliT baTumis Tojinebisa da mozard mayurebelTa Teatri ikavebs.

kerZo Teatrebs, Soris gamorCeuli lideri Tavisufali Teatria, romelsac repertuarSi 28 speqtakli aqvs, xolo zustad naxevari monacemiT meore adgils iliaunis Teatri ikavebs, mis repertuarSi 14 moqmedi speqtaklia. mesame adgilze moZraobis Teatri dgas 7 sarepertuaro speqtakliT. Tavisufali Teatris lideroba am poziciaze ganpirobebulia Teatris xangrZlivi stabiluri muSaobiT da swori menejmentiT. rac Seexeba iliaunis Teatrs, gasul wels Teatrma rTuli periodi ganvlo, repertuars gamoaklda oTar egaZis speqtaklebi. am danaklisis miuxedavad, iliaunis Teatrma SeZlo 14 speqtaklis SenarCuneba da Zvelis axliT Canacvleba, riTac man meore adgili daikava reitingSi. mesame adgilze ki 7 speqtakliT moZraobis Teatria.

regionis Teatrebis calke gamoyofis SemTxvevaSi ki aseT suraTs miviRebT: 25 speqtakliT pirvel adgils quTaisis Tojinebis Teatri ikavebs, mas mosdevs quTaisis dramatuli Teatri 24 sarepertuaro speqtakliT, mesame poziciaze dgas goris dramatuli Teatri 22 speqtakliT, xolo ozurgeTis Teatri repertuars 16 speqtakliT avsebs, mas reitingSi 15 speqtakliT foTis dramatuli Teatri mosdevs.

yvela tipis saqarTvelos Teatrebis repertuaris reitingi ki ase gamoiyureba: (ixileT suraTi )

qarTuli Teatri sazRvargareT/msoflio sagastrolo rukaZalze mniSvnelovania qarTuli Teatris sagrZnobi gamoCena msoflio Teatralur

rukaze. bolo wlebSi, am mxriv, namdvilad SesamCnevia progresuli nabijebis gadadgma Teatrebis mxridan. Tbilisis saerTaSoriso Teatraluri festivalis qarTuli speqtaklebis programis garda, am process xels uwyobs sxva saerTaSoriso Teatraluri festivalebi, Teatrebis sagareo urTierTobaTa samsaxurebis koncentrirebuli muSaoba, piradi kontaqtebis gafarToeba da saerTaSoriso proeqtebSi monawileoba. bolo wlebis manZilze SesamCnevia qarTuli Teatrebis aqtiuri monawileoba saerTaSoriso festivalebSi, forumebsa da konkursebSi; aseve gazrdilia rogorc gastrolebis, aseve im qveynebis raodenoba, sadac qarTuli Teatrebi marTaven gastrolebs. ormagad sasixaruloa, rom saerTaSoriso festivalebSi monawileoben regionis Teatrebic da

Teatri da cxovreba12

##2 2017

maT Soris lideris pozicia dauTmoblad uWiravs foTis valerian gunias saxelobis saxelmwifo profesiul Teatrs. Teatris direqtoris Tengiz xuxias ZalisxmeviT bolo aTwleulis manZilze foTis Teatrs ar hqonia iseTi sezoni, rom mas monawileoba ar mieRos saerTaSoriso festivalSi. foTis Teatris msgavsad aqtiurobs baTumis Tojinebisa da mozard mayurebelTa saxelmwifo Teatri, romelic weliwadSi 2-3 saerTaSoriso gastrols awyobs da xSir SemTxvevaSi Teatri samSobloSi prizebiT da sxvadasxva nominaciaSi gamarjvebiT brundeba. saerTaSoriso festivalebSi qveynis gareT monawileoben goris, rusTavis, cxinvalis, quTaisis Tojinebis Teatrebic.

2016 wels qarTuli Teatrebi imyofebodnen msoflios 3 kontinentze (aSS, evropa, azia), 21 qveyanaSi, sadac 22 Teatrma 115 warmodgena gamarTa. 2016 wlis ganmavlobaSi 22 Teatri stumrobda maT Soris, ramdenime Teatri ara erTxel Semdeg qveynebs: azerbaijani, aSS, belorusia, bosnia-hercogovina, bulgareTi, germania, espaneTi, TurqeTi, italia, litva, makedonia, moldova, poloneTi, rumineTi, ruseTi, saberZneTi, safrangeTi, somxeTi, ukraina, fineTi, Sotlandia.

Tu 2016 wlis qarTuli Teatris msoflio sagatrolo rukis gamokvlevis Sedegebs SevadarebT ganvlili ori wlis monacemebs, aRmovaCenT, rom qarTuli Teatri gasul wlebSi am mxriv ufro aqtiuri iyo. magaliTad 2014 wels qarTuli Teatrebi imyofebodnen msoflios sam kontinentze, 22 qveyanaSi, sadac 15 Teatrma gamarTa 161 warmodgena; xolo 2015 wels msoflios xuT kontinentze, 24 qveyanaSi,18 qarTulma Teatrma 105 warmodgena gamarTa.

yvelaze meti warmodgena qarTulma Teatrma ucxoeTSi 2014 wels gamarTa, yvelaze meti Teatri ucxoeTSi 2016 wels gavida, xolo yvelaze met qveyanaSi ki 2015 wels. ufro TvalnaTliv es sqema SegiZliaT ixiloT qvemoT (suraTi 8)

2016 wels yvelaze meti, eqvs sxvadasxva qveyanaSi gastroli ganaxorciela griboedovis

Teatrma, reitingis saTaveSi moeqca aseve marjaniSvilis Teatri, romelic xuT qveyanas stumrobda, xolo Tbilisis sabaleto dasi oTx qveyanaSi imyofeboda. xuTeulis boloSi, 3-3 qveyanaSi ganxorcielebuli gastroliT moeqcnen kinomsaxiobTa Teatri, Tbilisis mozard mayurebelTa da baTumis Tojinebisa da mozard mayurebelTa Teatrebi. ucxoeTSi warmodgenebis gamarTvis raodenobis xuTeulSi 2016 wels pirvel adgils 30 speqtakliT ikavebs kinomsaxiobTa Teatri; mas 21 speqtakliT meore poziciaze mosdevs griboedovis Teatri, xolo mesame adgilzea marjaniSvilis Teatri 17 warmodgeniT. reitingSi aseve moxvdnen Tbilisis saxelmwifo sabaleto dasi 14 warmodgeniT da Tbilisis somxuri Teatri 7 speqtakliT. rac Seexeba kerZo Teatrebis reitings: sam qveyanaSi imogzaura Tavisufalma Teatrma, orSi iliaunis Teatrma, xolo erT qveyanas stumrobda baTumis eqsperimentuli Teatri.

##2 2017

Teatri da cxovreba 13

mniSvnelovania ara mxolod qveynebis raodenobis reitingi, aramed isic, Tu ramdeni saerTaSoriso gastroli ganaxorciela Teatrma. am mxriv, lideris pozicia griboedovis rusul dramatul Teatrs uWiravs, romelmac 2016 wels 15 saerTaSoriso gastroli ganaxorciela, mas reitingSi, meore adgilze, mosdevs marjaniSvilis Teatri 6 saerTaSoriso gastroliT, xolo mesame adgils Tanabrad, xuTi saerTaSoriso gastroliT iyofen Tbilisis saxelmwifo sabaleto dasi da Tbilisis mozard mayurebelTa Teatrebi.

regionebis TeatrebSi ki, sapatio pirveli adgili, Tanabrad uWiravs foTis dramatul da baTumis Tojinebisa da mozard mayurebelTa saxelmwifo Teatrebs. maT 2016 wels sami saerTaSoriso gastroli ganaxorcieles. regionis Teatrebidan, wels, saerTaSoriso gastrolze kidev 4 Teatri - baTumis dramatuli (1), baTumis damoukidebeli (2), cxinvalis (1) da rusTavis (1) dramatuli imyofebodnen.

saerTo reitingi ki aseTia: (ixileT suraTi #15)erTi gastroli gamarTa TurqeTSi zestafonis uSangi CxeiZis saxelobis saxelmwifo

profesiulma Teatrma.

gastrolebi saqarTveloSi _ 2016rac Seexeba Teatrebis gastrolebs da gasvliTi warmodgenebis reitings saqarTveloSi:

2016 wels 34-ma Teatrma 377 warmodgena gamarTa saqarTvelos 152 qalaqSi, raionSi da geografiul punqtSi. gamoikveTa, rom yvelaze ufro xSirad Teatrebi (Tbilisidan da regionebidan) stumroben Semdeg qalaqebs: foTs (19-jer); gors (18-jer); baTums (13 jer), quTaiss (10-jer) da ozurgeTs (8-jer). Zneli gamosacnobi ar aris Tu ratom moeqca es qalaqebi reitingis saTaveSi. yvela am qalaqSi tardeba Teatraluri festivali garda baTumis dramatuli Teatrisa. bunebrivia festivalebSi monawileoba Teatrebis umravlesobas surs da amitomac foTi, gori, quTaisi da ozurgeTi iqca 2016 wlis qarTuli Teatrebis gastrolebis epicentrad. baTumis reitinguloba maspinZlis statusSi ganpirobebulia erTi mxriv, quCis saerTaSoriso Teatraluri festivalis daarsebiT da meore mxriv, sakurorto qalaqis statusiT, radganac gastrolebis umravlesoba emTxveva zafxulis periods. Tavad dedaqalaqma ki 8-jer umaspinZla regionis Teatrebs sagastrolod, rac sagangaSod mcire maCvenebelia. regionis bevri Teatri saerTod ar marTavs saangariSo gastrolebs dedaqalaqSi, ramdenime gamonaklisis garda. dedaqalaqSi regionis Teatrebis Camosvlas erTi mxriv, xels uwyobs Tbilisis saerTaSoriso Teatraluri festivalis qarTuli speqtaklebis programa da amavdroulad xelovnebis saerTaSoriso festivali saCuqari, romlis programaSic araerTxel moxvda regionis Teatrebi, magram meore mxriv, am procesis mizezad erTgvarad SeiZleba miviCnioT isic, rom regionebSi imarTeba sxvadasxva saxis festivalebi da swored maT programaSi vxvdebiT bevr Teatrs regionidan.

Teatrebis stabiluri funqcionireba 2016 welsTeatris mkvlevarebisTvis da albaT, pirvel yovlisa, saqarTvelos kulturisa da Ze-

glTa dacvis saministrosTvis, rogorc Teatrebis damfuZneblisTvis da mTavari donoris-Tvis, unda iyos saintereso Tu ramdenad stabilurad funqcionirebs Teatrebi. Teatrebis funqcionireba gamoixateba sarepertuaro speqtaklebis warmodgenebis sixSiriT. xSiria SemTxveva, roca sapremiero Cvenebebis Semdeg speqtaklebi qreba repertuaridan. erTi speqtaklis momzadebaze ixarjeba garkveuli finansuri da adamianuri resursi, romelic sezonis dasrulebamde qreba afiSidan. speqtaklis „sikvdilis“ mizezi ki sxvadasxva faqtoriT SeiZleba iyos ganpirobebuli: a) susti mxatvruli xarisxi; b) moZvelebuli da araaqtualuri Tema, g) susti samsaxiobo ansambli, d) Teatris susti marketinguli gaTvla da piari.

saqarTvelos 42 TeatrSi 2016 wlis ganmavlobaSi gaimarTa sul 4 344 warmodgena, amaTgan: Tbilisis yvela saxelmwifo TeatrSi 2 247; saqarTvelos sabavSvo da saymawvilo saxelmwifo TeatrebSi 1 687; saqarTvelos kerZo TeatrebSi 467; saqarTvelos yvela regionis TeatrSi 1 669; es maCveneblebi cxadyofs, rom dedaqalaqis da sabavSvo saymawvilo Teatrebi ufro stabilurad marTaven warmodgenebs, vidre regionis da kerZo Teatrebi. kerZo Teatrebis es cifri miRebulia mxolod imiT, rom maTi raodenoba saqarTveloSi 5-jer ufro mcirea, vidre saxelmwifo Teatrebis. dedaqalaqsa da saqarTvelos yvela regionSi ki Teatrebis raodenoba TiTqmis Tanabaria. regionebSi speqtaklebis sistematiuri gamarTva erTi mxriv, problemebTan aris dakavSirebuli da Znelia patara qalaqebSi mayureblis mobilizeba, vinaidan Teatris mayurebeli zogadad saqarTveloSi 0,65% Seadgens, xolo potenciuri

Teatri da cxovreba14

##2 2017

mayurebeli ki 35%. regionebSi ki mayureblis maCvenebeli gacilebiT dabalia (0,13%).saqarTvelos saxelmwifo Teatrebs Soris warmodgenebis gamarTvis TvalsazrisiT

konkurencia arc ise didia. am mxriv, erTmaneTis konkurentebi kargad gamoixateba cifrebSi. warmodgenebis raodenobis TvalsazrisiT saqarTvelos saxelmwifo Teatrebis xuTeulSi pirvel adgilze Tbilisis mozard mayurebelTa Teatria, romelmac 2016 wels 642 speqtakli iTamaSa, mas meore adgilze 442 speqtakliT mosdevs marjaniSvilis Teatri, xolo mesame adgils 381 speqtakliT quTaisis Tojinebis Teatri ikavebs. meoTxe adgilze axmetelis Teatria, romelmac 2016 wels 283 speqtakli warmoadgina, 191 speqtakli iTamaSa wlis ganmavlobaSi Tbilisis Tojinebis Teatrma. am xuTeulSi regionis Teatrebidan mxolod quTaisis Tojinebis Teatri moxvda. Teatris specifikidan gamomdinare es arc aris gasakviri, vinaidan sabavSvo warmodgenebze imdenad didia mayureblis moTxovna da interesi, rom Tavad dramatuli Teatrebic ki swored sabavSvo warmodgenebiT axerxeben reitingSi moxvedras. lideris pozicia warmodgenis raodenobis TvalsazrisiTac sagrZnoblad bevr TeatrSi sabavSvo speqtakls uWiravs. regionis dramatul Teatrebs Soris mxolod quTaisis da ozurgeTis Teatrebi gamoirCevian warmodgenebis gamarTvis maRali maCvenebliT. (gTxovT, ixiloT suraTi 9).

amasTanave, gamovlinda is Teatrebi, romlebmac yvelaze cota warmodgena gamarTes wlis ganmavlobaSi. warmodgenebis ricxvi imdenad mcirea, rom faqtobrivad, Teatri am maCvenebliT, arafunqciuri Teatrebis (daxuruli Teatrebis) ricxvs utoldeba. kerZo Teatris SemTxvevaSi warmodgenebis raodenobis simcire gasagebicaa, magram ufunqciod darCenil saxelmwifo profesiul Teatrs am mxriv, vfiqrob gamarTleba ar aqvs. Teatri, romelic 365 dRis ganmavlobaSi 20-mde speqtaklsac ver marTavs, es faqtobrivad ufunqciobas niSnavs. (aseTi Teatrebis sia SegiZliaT ixiloT suraTze # 21).

lideri speqtaklebi/reitinguli speqtaklebi-2016Cveni interesebis sferoSi moeqca is konkretuli speqtaklebi, romlebic wlis

ganmavlobaSi yvelaze metjer warmoadgines Teatrebma. Cven mas lideri speqtaklebi vuwodeT. vfiqrob, raki Teatri konkretul speqtakls niSnavs didi intensivobiT, masze moTxovnac aris, am konkretul speqtaklebs aqvs ara mxolod mayureblis daswrebadobis maRali maCvenebeli, aramed aris Semosavlianunarianic.

Cven SevadgineT am speqtaklebis gaerTianebuli Teatrebis oceuli, maT Soris, Teatrebis mixedviT da speqtaklebis warmodgenis raodenobis mixedviTac. aRmoCnda, rom (rogorc mosalodneli iyo) yvelaze reitinguli aris sabavSvo speqtaklebi da komediebi, amis gamo, Cven reitingis erT-erT versiaSi gamovricxeT sabavSvo warmodgenebi da sabavSvo Teatrebic. vcadeT dagvedgina dramatuli speqtaklebis reitingi da miviReT suraTi, romlis mixedviTac yvelaze reitinguli sabavSvo speqtaklebia. dramatul Teatrebs uswrebs sabavSvo da Tojinuri Teatrebi, maT Soris mozard mayurebelTa Teatri. reitingSi moxvda mxolod ramdenime dramatuli Teatris speqtakli, Tavisufali Teatris „mere ra, rom svelia, sveli iasamani“ da „jinsebis Taoba“; Tbilisis mozard mayurebelTa Teatridan „ar damiviwyo“; marjaniSvilis Teatridan „mTvrali alubali“.

##2 2017

Teatri da cxovreba 15

speqtaklebis reitingi sabavSvo Teatrebis gamoklebiT, aCvenebs, rom TviT dramatul TeatrebSic ki lideris pozicia sabavSvo speqtaklebs uWiravs. faqtia, rom dramatuli TeatrebisTvis momgebiani proeqti aris sabavSvo speqtaklis ganxorcieleba, vinaidan mayureblis daswrebisa da bileTebis gayidvis maCveneblebiT, aseTi tipis speqtaklebi dramatul (maT Soris, komediebs) speqtaklebs uweven seriozul konkurencias.

mayureblis daswrebis maCveneblebiTeatri arsebobs mayureblisTvis - es aqsiomaa, romelzedac aravin kamaTobs. nebismieri

warmodgena swored mayureblisTvisaa (romelic moicavs yvela tipis, msoflmxedvelobis, socialuri statusisa da ganaTlebis moqalaqes) gankuTvnili. amitomac, mniSvnelovania vicodeT ra intensivobiT da raodenobiT adevnebs Tvals premierebsa da sarepertuaro speqtaklebs mayurebeli rogorc dedaqalaqSi, ise regionebSi.

saqarTvelos 42 Teatrs 2016 wels 522 330 mayurebeli stumrobda. amaTgan dedaqalaqis Teatrebs 374 534, xolo regionis Teatrebs 147 796 mayurebeli. sainteresoa wlebis mixedviT mayureblis daswrebadobis reitingic. suraTi ki aseTia: 2013 wels 37 Teatrs 434 904 mayurebeli stumrobda, 2014 -Si saqarTvelos 51 Teatrs 423 028, xolo 2015 wels 40 Teatris monacemebze dayrdnobiT qarTul Teatrs 553 535 mayurebeli hyavda. Tu gaviTvaliswinebT imas, rom saqarTvelos mosaxleoba 3,5 milions Seadgens da mayureblis umravlesoba ZiriTad SemTxvevaSi erTi da igive adamianebi arian, gamodis, rom TeatrSi saqarTvelos mosaxleobis TiTqmis 1/7 dadis, rac, rbilad rom vTqvaT, Zalian dabali maCvenebelia. procentebSi es maCvenebeli ki ase gamoiyureba: 2016 wels TeatrSi mivida saqarTvelos mosaxleobis 14,96 % ; dedaqalaqis TeatrebSi 25 %; regionebSi 7,39 %.

bileTebis gayidvis reitingi Teatrebis mixedviT ki aseTia (ixileT suraTi #10):

mayureblis swrebadobis reitingi saqarTvelos saxelmwifo TeatrebSi ki aseTia: (ixileT suraTi #11),

amavdroulad, Cven darbazebis datvirTulobas procentuladac viTvliT, romelic obieqtur suraTs gvaZlevs (erTmaneTs vadarebT damswre mayureblis raodenobas, darbazSi adgilebis raodenobas da speqtaklebis warmodgenebis raodenobas). aq ikveTeba erTi Tavisebureba: Teatrebi, romlebic iSviaTad marTaven warmodgenebs, maT, bunebrivia, mayurebeli hyavT, xolo Teatrebi, romelic regularulad, faqtobrivad, yoveldRiurad warmoadgenen speqtaklebs, SedarebiT dabali maCvenebeli aqvT. sinamdvileSi ki, wlis ganmavlobaSi maT realurad ufro meti mayurebeli miiRes, vidre Teatrebma, romlebic mxolod sadResaswaulo dReebSi marTaven warmodgenebs. aq, gasaTvaliswinebelia isic, rom zogierT Teatrs didi darbazi aqvs, romelic 500-dan 900-mde mayurebels itevs.

Teatri da cxovreba16

##2 2017

biujeti2016 wels saxelmwifo biujetidan 42 saxelmwifo, kerZo da municipalur Teatrebze

subsidiis, proeqtebis dafinansebisa da programuli dafinansebis farglebSi daxarjulia daaxloebiT 65 417 564 lari; es cifri aris wili im resursisa, rasac iyenebs da xarjavs qarTuli Teatri yovelwliurad. (biujetSi gaTvaliswinebuli ar aris ori Teatris biujeti, saqarTvelos kulturis saministros programuli dafinansebebi srulad, saerTaSoriso da erovnuli masStabis Teatraluri festivalebi).

saWiroa, saxelmwifom, am SemTxvevaSi saqarTvelos kulturisa da ZeglTa dacvis saministrom daawesos garkveuli regulacia, Teatrebis biujetis Sedgenisas. Teatris biujetis mateba unda iyos gamowveuli Teatrebis aqtiurobiT, premierebiT, warmatebuli saerTaSoriso Tu erovnuli proeqtebiT. is Teatrebi, romlebic arc premierebs sTavazoben mayurebels, arc stabilurad funqcionireben da arc mayureblis daswrebis maCveneblebiT gamoirCevian, ar unda iqnen waxalisebuli saxelmwifos mier, ufro metic, saxelmwifom isini unda aiZulos gaxdnen qmediTunariani.

koproduqciebi qarTul TeatrSiqarTul TeatrSi erTi mniSvnelovani tradicia aRdga - koproduqciebis Seqmna

regionis Teatrebs Soris. 2016 wels Seiqmna 4 koproduqcia: 1) „meTevze erTi, ori...“ (WiaTurisa da quTaisis dramatuli Teatrebis erToblivi speqtakli; reJisori giorgi SalutaSvili); 2) „mezunia Citebi“ (rkinis Teatris iniciativa, romelmac gaaerTiana kinomsaxiobTa, rusTavis, zugdidis da quTaisis Teatris msaxiobebi; reJisori daviT andRulaZe); 3) „mgznebare Seyvarebulebi“ (Tbilisis mozard mayurebelTa da zugdidis Teatrebis erToblivi speqtakli, reJisori dimitri xvTisiaSvili). 4) „vTamaSobT jins“ (damoukidebeli proeqti, reJisori kote abaSiZe, romelmac gaaerTiana marjaniSvilisa da quTaisis mesxiSvilis saxelobis Teatrebis msaxiobebi). koproduqciis ganxorcieleba bevri TvalsazrisiT aris saintereso, garda imisa, rom artistebi cvlian gamocdilebas da ecnobian erTmaneTs, nebismieri koproduqcia aris erTgvari gamowveva damdgmeli jgufisTvis, romelic yovelTvis eqceva mayureblisa da eqspertebis, SemoqmedebiTi wreebis yuradRebis sferoSi. amitomac mniSvnelovania, msgavs proeqtebs ar hqondes erTjeradi saxe da sainteresoa maTi sicocxlisunarianobis gazomvac. vinaidan proeqtis warmateba damokidebulia ara mxolod imaze, ramdenad moswons warmodgena profesiul kritikas, aramed ramdenad bevri mayurebeli naxavs mas da ramdenad xangrZlivi aRmoCndeba proeqti. erovnuli koproduqciebis reitingi ki aseTia: „meTevze erTi, ori“ – 11 warmodgena; „Citebi“ - 8; „mgznebare Seyvarebulebi“ - 6.

sainteresoa saerTaSoriso koproduqciebis 2016 wlis reitingi; bolo wlebSi, saqarTvelos TeatrebSi SesamCnevia tendencia, roca ucxoeli reJisori, scenografi da qoreografi muSaobs qarTvel msaxiobebTan. erTi mxriv, koproduqciebis ganxorcieleba dadebiTi movlenaa, vinaidan xdeba axali gamocdilebis gaziareba da eqsperimentebis ganxorcieleba. Tumca, xSir SemTxvevaSi mxatvruli xarisxi ar aris damakmayofilebeli. xSiria SemTxveva, roca ucxoeli reJisoris muSaobis meTodologias da stilistikas eWvis TvaliT uyureben tradiciebs da stanislavskis skolas CabRauWebuli qarTveli

##2 2017

Teatri da cxovreba 17

artistebis nawili. muSaobis procesSi Cndeba garkveuli undobloba da es asaxvas povebs im produqtze, romelic maleve ixsneba repertuaridan. (undoblobis gamo axalgazrda qarTvel reJisorebsac eqmnebaT problemebi ufrosi Taobis msaxiobebTan muSaobis dros). 2016 wels saqarTvelos 42 Teatridan 7 TeatrSi 9 ucxoelma reJisorma ganaxorciela speqtaklebi Semdegi qveynebidan: italiidan, didi britaneTidan, fineTidan, poloneTidan, litvidan. koproduqciebis ganxorcielebis TvalsazrisiT 2016 wels aqtiurobdnen Semdegi Teatrebi dedaqalaqidan: marjaniSvilis Teatri (poloneTi, italia); Tbilisis saxelmwifo baletis Teatri (italia); TumaniSvilis Teatri (italia); griboedovis Teatri (fineTi); pantomimis Teatri (poloneTi). regionebis Teatridan ki lideris pozicia uWiravs baTumis Teatrs (litva; poloneTi, didi britaneTi) da mesxeTis Teatrs (poloneTi).

saerTaSoriso koproduqciebSi mniSvnelovani iyo ozurgeTis Teatris samxatvro xelmZRvanelis, vasil CigogiZis mier litvaSi, paneveJisis dramatul TeatrSi ganxorcielebuli nodar dumbaZis „gamarjoba xalxo!“, romelic naCvenebi iyo nodar dumbaZis saerTaSoriso Teatraluri festivalis farglebSi. speqtaklSi litvel msaxiobebTan erTad ozurgeTis Teatris msaxiobebic monawileobdnen. Sesabamisad, speqtakli qarTul da litvur enebze warimarTa.

2016 wels ucxoeli reJisorebis mier qarTul scenaze ganxorcielebuli speqtaklebidan, Cvenebis, mayurebelTa daswrebadobisa da bileTebis gayidvis raodenobiT, pirvel adgils ikavebs baTumis Teatris speqtakli „ramdeni demonic gnebavT“ (10 Cveneba), meore da mesame adgilebs 8-8 CvenebiT inawilebs griboedovis TeatrSi dadgmuli „gayinuli suraTebi“ da TumaniSvilis TeatrSi ganxorcielebuli „ar gvixdian, ar gadavixdiT“, reitingSi Semdeg adgils, 7 CvenebiT ikavebs marjaniSvilis Teatris speqtakli „mTis goliaTebi“.

yvelaze produqtiuli namuSevris raodenobis mixedviT2016 wels saqarTvelos 42 TeatrSi 228 speqtaklis dadgmaze imuSava: 167-ma reJisorma;

146-ma scenografma (maT Soris, kostiumebis mxatvarma); 98-ma qoreografma da 1 320 msaxiobma (amaTgan 982 mamakaci, 338 qali). yvelaze produqtiul reJisorebad 2016 wels samxatvro xelmZRvanelis rangSi gvevlinebian irakli gogia (7 dadgma), dimitri xvTisiaSvili (5 dadgma), xolo mesame adgils 4-4 dadgmiT inawileben giorgi sixaruliZe da elene macxonaSvili. rac Seexeba Tavisufal reJisorebs, romlebic 2016 wels yvelaze aqtiurebi iyvnen arian: gega qurcikiZe, nikoloz sabaSvili da levan uzuniani, romelTac Tanabrad 4-4 speqtakli dadges.

bolo periodis qarTul TeatrSi aSkarad SesamCnevia tendencia, roca scenografebad Tavad reJisorebi gvevlinebian. wlidan wlamde es sia ufro grZeldeba. 2016 wels 24 reJisori mogvevlina scenografad; 13 reJisori ki speqtaklis scenografiis, qoreografiis da musikaluri gaformebis avtoria erTdroulad.

yvelaze produqtiuli scenografebi 2016 wels iyvnen: lomgul murusiZe (12). marika kvaWaZe (8), vaxtang qoriZe da barbara aslamazaSvilis (7-7), 6 speqtaklis mxatvari iyo lela feraZe.

qoreografebSi, 42 Teatris monacemebis safuZvelze, upirobo lideris pozicia gia marRanias uWiravs, romelmac 11 dadgmaze imuSava, 7 speqtaklis qoreografi iyo marine qveiTaia, xolo kote furcelaZem 6 dadgmaze imuSava, rogorc damdgmelma qoreografma.

qal msaxiobebs Soris Tbilisis Tojinebisa da mozard mayurebelTa Teatrebis msaxiobi maia malxaziSvili aris lideri, romelmac 8 axal dadgmaSi miiRo monawileoba, mas Tanabrad Svidi roliT mosdevs Tbilisis mozard mayurebelTa Teatris msaxiobi nino leJava, ozurgeTis Teatris msaxiobi Sorena gvetaZe da Tbilisis mozard mayurebelTa da Tbilisis Tojinebis Teatrebis msaxiobi irine kukulaZe.

yvelaze produqtiuli mamakaci msaxiobis reitingSi, 2016 wels pirvel adgils Tbilisis mozard mayurebelTa da Tbilisis Tojinebis Teatris msaxiobi rati navaZe 9 roliT ikavebs, mas 8 roliT reitingSi meore adgilze moyveba marjaniSvilis Teatris msaxiobi giorgi kiknaZe, xolo 7-7 roliT mesame adgils inawileben axmetelis Teatris msaxiobi gigi migriauli da ozurgeTis Teatris msaxiobi aleqsandre lomiZe.

saukeTeso xuTeuli-2016ganmartebebi:• Tanamedrove qarTuli Teatris kvlevis centrisa da Teatris kritikosTa saer­

TaSoriso asociaciis iniciativiT, tradiciadqceul, yovelwliur statistikur kvlevas

Teatri da cxovreba18

##2 2017

mesame welia daemata reitingebis nawili, romliTac sxvadasxva nominaciaSi kritikosTa gamokiTxvis Sedegad vlindeba saukeTesoTa xuTeulebi. reitingi ar gaxlavT romelime saxelobiTi premiis, an SemoqmedebiTi konkursis msgavsi, tradiciuli Sefaseba. is efuZneba kritikosTa gamokiTxvis Sedegebs, romelic, Tavis mxriv, speqtaklebis Sefasebisas eyrdnoba mxolod im nawarmoebebs, romelic kritikoss aqvs nanaxi. Sesabamisad, reitingSi xvdeba mxolod is namuSevrebi, romelic yvelaze met kritikoss aqvs nanaxi. msgavsi meTodi, kargad aris aprobirebuli evropis (da ara marto) TeatrSi, aseve pop-samusiko xelovnebaSi, roca garkveuli simRerebi gamokiTxvis Sedegad hitad iqceva.

• 2016 wels gamoikiTxa 27 Teatrmcodne da kritikosi, swored maT mier gakeTebul arCevans eyrdnoba 2016 wlis qarTuli Teatris reitingebi.

• xarisxobrivi maCveneblebis mixedviT wlis saukeTesoTa reitingis Sedgena­dadgenis es meTodi, SesaZloa Seicavdes xarvezebs da ar iyos srulyofili an universaluri meTodi, vinaidan Jiuris wevrebi arCevisas eyrdnobian mxolod nanax speqtaklebs da Sefasebis miRma rCeba is speqtaklebi, romelic arcerT kritikoss, kulturis Jurnalists, Teatrmcodnes ar unaxavs. (es sakiTxi calke problemad dgas Teatris winaSe, romelSic orive mxare: Teatric da kritikosic aris damnaSave). zogierTi Teatri saerTod ar atyobinebs premieris Sesaxeb Teatrmcodneebs, zogierTi ki maqsimalurad cdilobs, misi produqcia ufro met profesionals aCvenos. Tavis mxriv, kritikosTa umetesobac ar ivaldebulebs Tavs, intensiurad adevnebdes Tvals Teatrebis muSaobas, rac erTgvarad, misi uSualo movaleobaa. kritikosTa Tu TeatrmcodneTa daswrebis maCvenebeli dabalia dedaqalaqSic, miT ufro regionebSi, vinaidan TeatrmcodneTa individualuri, Tu jgufuri daswreba speqtaklebze yofiT da finansuri resursis simwiresTan aris dakavSirebuli. yofila SemTxveva, roca regionis Teatrebis nawils, valis moxdis mizniT, premieramde ramdenime saaTiT adre gamougzavnia premieraze mowvevis Setyobineba TeatrmcodnisTvis, am SemTxvevaSi, regionSi, gamgzavreba fizikurad warmoudgenelia. amasobaSi ki dadgmuli speqtaklebi an ixsneba repertuaridan, an maT imdenad iSviaTad warmoadgens Teatri, rom informacia kritikosamdec ver aRwevs. amas xels uwyobs isic, rom bevr Teatrs, gansakuTrebiT regionSi ar aqvs sakuTari veb gverdi (an Tu aqvs, faqtobrivad ufunqcioa), arc Facebook-gverdi muSaobs aqtiurad, informaciis ganaxleba weliwadSi saSualod 4-5 jer xdeba, roca TeatrSi premiera idgmeba. zogierT Teatrs ki Facebook-gverdic ar aqvs.

• TeatrebSi sezonis Sefasebis an saukeTesoTa gamovlenis arc alternatiuli (CvenSi ki yvelaze metad damkvidrebuli) meTodia universaluri da daxvewili, romelzedac Teatris, an saTeatro organizaciis mier xdeba nominantebis wardgineba JiurisTvis gansaxilvelad. verc CvenSi kargad aprobirebuli da damkvidrebuli, Sefasebis es forma iZleva realur da obieqtur suraTs, vinaidan masSi garkveuli Teatrebi ar monawileoben. wlebis ganmavlobaSi, saqarTvelos Teatraluri sazogadoebis yovelwliur premiaze da premia „durujze“, ise rogorc sxva msgavs konkursebze („saba“, „winandlis premia“, „axali qarTuli piesa“ da sxv), garkveuli mizezebis gamo ar waradgenen TavianT namuSevrebs da kandidatebs gansaxilvelad. Sesabamisad, ganxilvisa da Sefasebis gareSe rCeba garkveuli raodenobis namuSevari, arada, swored savsebiT SesaZlebelia, konkursgareT myofi nawarmoebi iyos gacilebiT maRalmxatvruli da xarisxiani, vidre gamarjvebuli.

• amasTanave, nebismieri konkursis Tu premiis Jiuri dakompleqtebulia subieqtebiT, romlebic aerTianeben sxvadasxva msoflmxedvelobis, Teatraluri azrovnebis, gemovnebis, miswrafebis da asakis profesionalebs da Sedegad maT subieqtur xedvas gvTavazoben.

gamokiTxvaSi monawileobis miReba SevTavazeT 34 Teatris Teoretikoss, Teatrmcodnesa da kritikoss. SeTavazebas daTanxmda 20, xolo didma umravlesobam uari ganacxada ori motiviT: a) Tavad warmoadgenen Teatrs (anu konkretul TeatrebSi moRvaweoben) da b) ar icnoben repertuaris 10%-sac ki. erTma uari ganacxada obieqturi mizeziT, xolo orisTvis gamokiTxvis SeTavazebuli wesi (meTodi) aris miuRebeli. gagacnobT Jiuris 20 wevrs:

irina RoRoberiZe, Teatris kritikosTa saerTaSoriso asociaciis saqarTvelos seqciis prezidenti, saqarTvelos kulturis saministros sarekomendacio sabWos wevri,xelovnebaTmcodneobis doqtori;

nikoloz wulukiZe, saqarTvelos Teatris kritikosTa kavSiris Tavmjdomare, saqarTvelos kulturis saministros sarekomendacio sabWos wevri;

maka vasaZe, Teatrmcodne, xelovnebaTmcodeobis doqtori, saqarTvelos kulturis saministros sarekomendacio sabWos wevri;

##2 2017

Teatri da cxovreba 19

laSa CxartiSvili, Teatrmcodne, xelovnebaTmcodneobis doqtori, saqarTvelos kulturis saministros sarekomendacio sabWos wevri;

lela oCiauri, xelovnebaTmcodne, xelovnebaTmcodneobis doqtori, Teatrisa da kinos universitetis profesori;

daviT buxrikiZe, kritikosi, Jurnal `liberalis~ blogeri;giorgi yajriSvili, damoukidebeli Teatrmcodne, xelovnebaTmcodneobis doqtori;gubaz megreliZe, Teatrmcodne, xelovnebaTmcodneobis doqtori;guram baTiaSvili, dramaturgi, Jurnalis `Teatri da cxovreba~ mTavari redaqtori;Tamar quTaTelaZe, Teatrmcodne, xelovnebaTmcodneobis doqtori;marina xaratiSvili, Teatrmcodne, xelovnebaTmcodneobis doqtori;giorgi cqitiSvili, Teatrmcodne, xelovnebaTmcodneobis doqtori;guliko kakabaZe, Teatrmcodne, gadacema „Teatraluri Sexvedrebi“ avtori da wamyvani;zaza sofromaZe, Teatrmcodne;dodo xurcilava, Teatrmcodne;neron abulaZe, Teatrmcodne;gvanca guliaSvili, Teatrmcodne;nuca kobaiZe, Teatrmcodne;TamTa qajaia, Teatrmcodne;sofo ZiZiguri, Teatrmcodne.

qarTuli Teatri 2016 wlis reitingebi da saukeTesoTa xuTeulebi:

scenaze ganxorcielebuli axali qarTuli piesa/saTeatro teqsti - 2016› daviT gabunia, daTa TavaZe - ̀ promeTe- damoukideblobis 25 weli~, samefo ubnis Teatri› aleqs CiRvinaZe, `marina revia~, samefo ubnis Teatri› aleqs CiRvinaZe, `olimpiuri TamaSebi~, samefo ubnis Teatri› daTa fircxalava, `didi Sesveneba~, mesxeTis (axalcixis Teatri)› nino xaratiSvili, `mrisxaneba~, TumaniSvilis kinomsaxiobTa Teatri

saukeTeso debiuti - 2016› guram RonRaZe, `marina revia~, samefo ubnis Teatri› irakli gurgeniZe, `dagvianebuli Cai~, TumaniSvilis kinomsaxiobTa Teatri› cotne xubutia, `kvaWi~, cxinvalis Teatri› ana bebia, `partaxi~, rusTavelis 19› ilia qorqaSvili, `Juli~, goris erisTavis Teatri

saukeTeso Tojinuri speqtakli - 2016› `batoni zomeri~, ioseb bakuraZe, borjomis Tojinebis Teatri› `Svlis nukris naambobi~, nika sabaSvili, Tbilisis mozard mayurebelTa Teatri› `gamouqveynebeli novela~, elene macxonaSvili, Tbilisis Tojinebis Teatri› `mzis sxivi~, ekaterine siraZe, quTaisis Tojinebis Teatri

2016 wlis saukeTeso sabavSvo speqtakli› `maugli~, nika sabaSvili, Tbilisis mozard mayurebelTa Teatri› `rapunceli~, laSa gogniaSvili, rusTavis Teatri

saukeTeso qoreografiuli namuSevari/qoreografiuli speqtakli - 2016› gia marRania, `Begalut ucxoobaSi~, marjaniSvilis Teatri› Tiko qoiava, kaxa Sartava, `riCard III~, iliaunis Teatri› mariam aleqsiZe, Seqspiri, `siyvaruli~, rusTavelis Teatri› kote furcelaZe, `dakanonebuli ukanonoba~, rusTavelis Teatri

saukeTeso scenografia/kostiumebi - 2016› qeTi nadibaiZe, `promeTe - damoukideblobis 25 weli~, samefo ubnis Teatri› giorgi sixaruliZe, esma xecuriani, `revizori~, quTaisis lado mesxiSvilis Teatri› Tamar oxikiani, `xalxis mteri~, foTis valerian gunias Teatri

saukeTeso musika, musikaluri gaformeba speqtaklSi - 2016

Teatri da cxovreba20

##2 2017

› gia yanCeli, `dakanonebuli ukanonoba~, rusTavelis Teatri› vato kaxiZe, `Begalut ucxoobaSi~, marjaniSvilis Teatri› nika fasuri, `promeTe - damoukideblobis 25 weli~, samefo ubnis Teatri› zviad beriaSvili, `stumar-maspinZeli~, axmetelis Teatri

saukeTeso axalgazrda msaxiobi mamakaci - 2016› paata inauri, `promeTe - damoukideblobis 25 weli~, samefo ubnis Teatri `mefe liri,~

TumaniSvilis kinomsaxiobTa Teatri› rezo qarosaniZe, `revizori~, quTaisis lado mesxiSvilis Teatri› Sako mirianaSvili, `sxvebis cxovreba~, Tavisufali Teatri› giorgi ServaSiZe, `promeTe, damoukideblobis 25 weli~, samefo ubnis Teatri› andria vaWriZe, `Carlis deida~, Cexovi, repeticia, iliaunis Teatri

saukeTeso axalgazrda msaxiobi qali - 2016› kato kalatoziSvili, `promeTe - damoukideblobis 25 weli~, samefo ubnis Teatri› natuka kaxiZe, `katarina blumis Selaxuli Rirseba~, marjaniSvilis Teatri› TaTia TaTaraSvili, `ramdeni demonic gnebavT~, baTumis Teatri› ana vasaZe, `usaxelo varskvlavi~, marjaniSvilis Teatri› ana sanaia, `adamianTa siyvaruli~, marjaniSvilis Teatri

saukeTeso msaxiobi mamakaci - 2016› zurab yifSiZe, `mefe liri~, TumaniSvilis kinomsaxiobTa Teatri› apolon kublaSvili, `moTamaSeebi~, griboedovis rusuli dramatuli Teatri› zuka papuaSvili, `dakanonebuli ukanonoba~, rusTavelis Teatri› beso baraTaSvili, `Begalut ucxoobaSi~, marjaniSvilis Teatri› kaxa miqiaSvili, `sxvebis cxovreba~, Tavisufali Teatri

saukeTeso msaxiobi qali - 2016› nino kasraZe, `marina revia~, samefo ubnis Teatri› nineli WankvetaZe, `Citebi~, rkinis Teatri› baia dvaliSvili, `Begalut ucxoobaSi~, marjaniSvilis Teatri› nino burduli, `dagvianebuli Cai~, TumaniSvilis kinomsaxiobTa Teatri› qeTi cxakaia, `moxuci qalis viziti~, marjaniSvilis Teatri› nana faCuaSvili, `sastumro ori samyaros gasayarze~, rusTavelis Teatri › manana kozakova, `Begalut ucxoobaSi~, marjaniSvilis Teatri

2016 wlis saukeTeso reJisoruli namuSevari› daTa TavaZe, `promeTe - damoukideblobis 25 weli~, samefo ubnis Teatri› levan wulaZe, `Begalut ucxoobaSi~, marjaniSvilis Teatri› robert sturua, `dakanonebuli ukanonoba~, rusTavelis Teatri› giorgi sixaruliZe, `revizori~, quTaisis mesxiSvilis Teatri› mixeil Carkviani, `katarina blumis Selaxuli Rirseba~, marjaniSvilis Teatri

2016 wlis saukeTeso speqtakli› daTa TavaZe, `promeTe - damoukideblobis 25 weli~, samefo ubnis Teatri› levan wulaZe, `Begalut ucxoobaSi~, marjaniSvilis Teatri› robert sturua, `dakanonebuli ukanonoba~, rusTavelis Teatri› mixeil Carkviani, `katarina blumis Selaxuli Rirseba~, marjaniSvilis Teatri

Teatris kritikosTa saerTaSoriso asociaciam, Tanamedrove qarTuli Teatris kvlevis centrma da saqarTvelos Teatris kritikosTa kavSirma ori specialuri prizi daawesa, romlebic gadaecaT: a) Temur CxeiZes - warmatebuli proeqtisTvis „Tanamedrove Teatraluri xelovnebis ganviTarebis centri-Temur CxeiZis saxelosno“ da b) guranda gabunias - 60 weli scenaze (marjaniSvilisa da griboedovis Teatrebis scenebze ganxorcielebuli rolebisTvis).

aseve, Tanamedrove qarTuli Teatris kvlevis centris da saqarTvelos Teatris kritikosTa kavSiris iniciativiT, specialuri priziT dajildovda reJisori givi sarCimeliZe (axali saTeatro ganzomilebis aRmoCenisTvis), mTargmneli manana anTaZe

##2 2017

Teatri da cxovreba 21

(qarTuli dramaturgiis ganviTarebaSi Setanili wvlilisTvis), Jurnal „Teatri da cxovrebis“ redaqtori guram baTiaSvili (saTeatro kritikis mxardaWerisa da ganviTarebaSi Setanili wvlilisTvis), quTaisis da WiaTuris Teatrebis koproduqcia „meTevze erTi, ori“ (foTis regionuli Teatrebis saerTaSoriso festivalze warmodgenili saukeTeso speqtakli) da saqarTveloSi moqmedi yvela festivalis gundi.

saukeTeso xuTeulebis mimoxilvamkiTxveli ukve gaecno raodenobrivi maCveneblebis mixedviT gamorCeul Teatrebsa da

speqtaklebs, dasaxelda yvelaze produqtiuli reJisorebi, scenografebi, qoreografebi da artistebi, romlis paralelurad Catarda gamokiTxva profesionalebSi, romlebmac mxolod xarisxis maCveneblis mixedviT daasaxeles maTi favoriti speqtaklebi, reJisorebi, artistebi sxvadasxva nominaciebis mixedviT.

yvelaze met nominaciaSi moxvda samefo ubnis Teatri, romelic 3 speqtakliT („marina revia“, „promeTe - damoukideblobis 25 weli“, „olimpiuri TamaSebi“) 13 nominaciaSi dasaxelda. ori speqtakliT (`Begalut ucxoobaSi~, „katarina blumis Selaxuli Rirseba“) reitingSi marjaniSvilis Teatri 13 nominaciiT moxvda reitingSi. sami sxvadasxva speqtakliT 7-jer dasaxelda rusTavelis TeatrSi ganxorcielebuli dadgmebi. xolo ori speqtakliT 5-jer dasaxelda TumaniSvilis kinomsaxiobTa Teatri.

gadavavloT Tvali, nominirebul da saukeTeso xuTeulebSi moxvedril warmodgenebs. mivyveT TanmimdevrobiT.

1. samefo ubnis Teatri Tu gaviTvaliswinebT, rom samefo ubnis Teatris darbazi 177 mayurebels itevs da

am Teatrs mxolod erTi sivrce gaaCnia, davrwmundebiT, rom mas mayurebeli ar aklia. kritikosTa gamokiTxvaze dayrdnobiT am TeatrSi ori speqtakli liderobs: „promeTe - damoukideblobis 25 weli“ (reJisori daTa TavaZe) da „marina revia“ (reJisori guram RonRaZe). daTa TavaZis speqtakli wlis ganmavlobaSi 15-jer iyo warmodgenili da is 1561 mayurebelma naxa (1196 bileTi gaiyida), xolo guram RonRaZis speqtakli mxolod 4-jer iyo warmodgenili da misi naxva 739 mayurebelma moaswro. (speqtaklis Cveneba droebiT SeCerebulia obieqturi mizezebis gamo). 4 Cvenebis magaliTze „marina revias“ erT-erTi saukeTeso maCvenebeli aqvs. gamodis, rom samefo ubnis Teatris magaliTze, raodenoba da xarisxi erTmaneTTan TanxvedraSia. am Teatris gamorCeuli speqtaklebi mayurebelSi iwvevs interess da moTxovnis Sesabamisad, „promeTe - damoukideblobis 25 weli“ amave TeatrSi Cvenebis warmodgenis raodenobiT gasuli sezonis yvelaze reitingul speqtakls „moaxleebi“ uwevs Tanabar konkurencias. „marina revias“ xSiri warmodgenis SemTxvevaSic ki, mas igive reitingi eqneboda, rogorc sxva lider speqtaklebs. am daskvnis safuZvels 4 Cvenebaze damswre mayureblis da gayiduli bileTebis raodenoba gvaZlevs.

2. marjaniSvilis TeatrimarjaniSvilis Teatridan profesionalTa Sefasebisas maRal reitingSi sami speqtakli

moeqca: levan wulaZis „Begalut ucxoobaSi,“, mixeil Carkvianis „katarina blumis Selaxuli Rirseba“ da sandro eloSvilis „moxuci qalis viziti“. miuxedavad imisa, rom es ukanaskneli kidev or nomiaciaSi (saukeTeso mamakaci da scenografia) sakmaod bevri xmiT iyo dasaxelebuli, reitingis zRvari ver gadalaxa. „moxuci qalis vizits“ marjaniSvilis Teatris mesame sivrceSi, e.w. „sardafSi“ TamaSoben. speqtakli 13-jer iyo warmodgenili da darbazi am speqtaklze 129 mayurebels itevs. 13 warmodgenisas bileTi 354 mayurebelma SeiZina, xolo warmodgena 456 -ma mayurebelma naxa. mayureblis daswrebis TvalsazrisiT, speqtakls „moxuci qalis viziti“ maRali maCvenebeli ar aqvs. amis miuxedavad kritikosTa umravlesoba am speqtakls gamoarCevs.

araerT nominaciaSi dasaxelda levan wulaZis speqtakli, romelic Teatrma 14-jer warmoadgina. speqtakli did scenaze ganxorcielda. darbazi 436 mayurebels itevs da masze bileTi 2357-ma mayurebelma SeiZina, xolo 3089 mayurebeli daeswro speqtakls. miSa Carkvianis „katarina blumis Selaxuli Rirseba“ ki, romelic sam nominaciaSi dasaxelda, 186-ma mayurebelma naxa 7 warmodgenis ganmavlobaSi. (gayiduli bileTebis raodenoba 112, darbazSi mayureblis 50 adgilia). gamodis, rom 7 warmodgenidan speqtakls mxolod 3 anSlagi hqonda.

3. rusTavelis TeatrirusTavelis Teatris 2016 wlis dadgmebidan kritikosTa umravlesoba robert sturuas

„dakanonebul ukanonobas“ miiCnevs. dasaxelebul speqtaklebSi moxvda mariam aleqsiZis

Teatri da cxovreba22

##2 2017

„Seqspiri.siyvaruli“ da giorgi TavaZis „sastumro ori samyaros gasayarze“. robert sturuas „dakanonebuli ukanonoba“ Teatrma did scenaze (mayurebelTa darbazi 778 adgiliT) wlis ganmavlobaSi 10-jer warmoadgina. 10 speqtaklze 5048 bileTi gaiyida da mas 6103 mayurebeli daeswro. gamodis, rom speqtaklis mimarT interesi mayurebelSi didia, vinaidan 10 warmodgenidan speqtaklma TiTqmis 8-jer (7, 8) anSlagiT Caiara. 2-jer warmoadgines „sastumro ori samyaros gasayarze“ (mcire scena, 263 adgili), romelsac 430 mayurebeli daeswro (gayiduli bileTebis raodenoba 400). es maCvenebeli miuTiTebs imaze, rom speqtakls, Tundac sapremiero Cvenebebze mcire raodenobis mayurebeli hyavda.

4. TumaniSvilis kinomsaxiobTa TeatrikinomsaxiobTa Teatridan kritikosTa mier ori speqtakli dasaxelda: zurab gewaZis

„mefe liri“ da irakli gurgeniZis „dagvianebuli Cai“. pirveli speqtakli 14-jer iqna warmodgenili wlis ganmavlobaSi, xolo meore 7-jer. „mefe liri“ ganxorcielda did scenaze, romelic 180 mayurebels itevs da masze 1658 bileTi gaiyida. am monacemis mixedviT 14-ve speqtaklma anSlagiT Caiara. „dagvianebuli Cai“ mcire scenaze ganxorcielda, romelic 55 mayurebels itevs. 7 speqtaklze 281 bileTi gaiyida da mas 385 mayurebeli daeswro.

aseTi iyo 2016 wlis qarTuli Teatri cifrebsa da kritikosTa mosazrebebSi. bunebrivia, Cveni kvleva ar aris universaluri da is ver asaxavs obieqtur suraTs, Tundac imis gamo, rom kvlevaSi ori saxelmwifo Teatri ar monawileobs, romlebic qmnian saintereso produqcias da deben gasaTvaliswinebel raodenobriv monacemebs. amitomac, kvlevis avtorebs arc aqvT pretenzia, rom Cveni Sexedulebebi, kvlevis meTodebi da Sefasebis kriteriumebi ar moiTxovs gadaxedvas. miuxedavad yvelafrisa, kvleva maqsimalurad uaxlovdeba qarTul TeatrSi Seqmnil realobas da asaxavs im tendenciebs, romelTac Tanamedrove qarTul TeatrSi aqvs adgili.

##2 2017

Teatri da cxovreba 23

erTxel SeerTebuli Statebis prezi-dents, ronald reigans romeliRac univer-sitetSi Sexvedris dros studentma uTxra _ `Tqvens Taobas ar SeuZlia Tanamedrove axalgazrdebis gagebao, Cven internetis, kompiuteris, kosmosuri xomaldebis droSi gavizardeTo~... reiganma upasuxa, `sworiao, Cven es ar gvqonda da amitom es yvelaferi gamovigoneTo~. es fraza TaobaTa urTier-Tobis gamosaxvaa: erTni igoneben, meoreni sargebloben, amitom unda gavugoT erTman-eTs da pativi vceT Cvens urTierTobebs.

sandro axmeteli _ marjaniSvilis Sem-deg CxartiSvilis, aleqsiZis, yuSitaSvi-

lis, TumaniSvilis Semo-qmedebiTi gafurCqvnis dros televizia jer ar iyo saTanadod gan-viTarebuli. amitom maT originalur, mxatvrul namoRvawarze minimalu-ri xedviTi informacia SemogvrCa, Tumca maTi nawarmoebebi umaRlesi donisa iyo. im Taobis os-tatebi gacilebiT daxvewi-

li, aristokratuli iyvnen. dRevandeli re-Jisuris `manera~ ufro dinamikuri, xisti da Semtevia. am `maneram~ dRevandel dramatul Teatrs siTbo, sispetake gamoacala, msax-iobis iniciativa SezRuda, daakargvina in-dividualoba.

baTumis Teatrs daarsebis dRidan axa-siaTebda speqtaklis maRali mxatvruli done, scenuri kultura, romelsac `du-rujiseuli~ momTxovnelobis mkacri, pro-fesiuli tradicia amagrebda, radgan pir-veli dasi iyo gamobrZmedili TviT sandro axmetelis mier, romelsac aRmerTebdnen, rogorc maswavlebels da pirovnebas. me, am Teatris reJisori, Semdeg ki samxatvro xelmZRvaneli, vadastureb, rom baTumis TeatrSi aTeuli wlebis manZilze saTuTad inaxeboda axmeteliseuli SemoqmedebiTi disciplina, mkacri profesiuli tradicia, romelic arCil CxartiSvilis maRali Semo-qmedebiTi gemovnebis Sedegad kidev ufro gamyarda da daixvewa.

arCil CxartiSvili _ (1905-1980ww.) uf rosi Taobis reJisuris erT-erTi saukeTeso ostatTagania, vinc kote mar-

janiSvilis da sandro axmetelis `mocilebis~ Semdeg waborZikebuli qarTuli dramatuli Te-atri Seamagra, Seunar-Cuna done da klasi. meore Taobis liderebis mokle siaSi arCil CxartiSvilis figura gansakuTrebulad reliefurad gamoiyureba SemoqmedebiTi azrovnebis masStabiT, repertuaris gabeduli xedviT, warmodgenebis umaRlesi xarisxiT.

amerikis SeerTebuli Statebis litera-turis klasikosma steinbekma gaoceba da aRfrTovaneba gamoxata samogzauro Canaw-erebSi, rom saporto patara qalaqSi, sadac yvela wesiT da tradiciiT Santanebis da varietebis garda, araferi unda yofiliyo, naxa msoflio dramaturgiis maRali klasi-ka _ sofokles `oidipos mefe~ SesaniSnavi dadgmiT da gasakviri SesrulebiT.

batoni arCilis Semoqmedeba yovelTvis axali Temebis, siuJetebis, avtorebis aR-moCenis da `gaTeatralebis~ tendencias afiqsirebda. misi warmodgenebi yovelTvis iyo masStaburi, Teatraluri azrovneba _ originaluri, gamomgonebloba _ ara-standartuli. amaze migviTiTebs misi Zir-iTadi dadgmebis nusxa, masalis SerCevis utyuaroba. man saqarTveloSi pirvelma ganaxorciela sofokles `oidiposi~, pir-velma brwyinvaled gaascenura vaJa-fSave-las `mokveTili~, romelic mere marjan-iSvilis TeatrSi gaimeora. misi dadgmuli evripides `medea~ iyo ukanaskneli `varskv-lavuri~ roli veriko anjafariZisaTvis rusTavelis TeatrSi. man Sekra am Teatris artistebis dauviwyari ansambli Sesani-Snav warmodgenaSi `beberi mezurneebi~ da pirvelma gabeda `vefxistyaosnis~ insce-nireba da dadgma. vaso abaSiZis saxelobis musikalur TeatrSi muSaobis periodSi musikaluri Teatri iyo dawesebuleba, sa-dac sabWoTa kulturis xelmZRvaneloba `mosacileblad~ agzavnida reJisorebs, ase vTqvaT, `gadasaxlebaSi~, ris gamoc swored am Teatris repertuarSi ibadeboda maRali klasis musikaluri warmodgenebi, magali-Tad, mixeil Wiaurelis mier dadgmuli _ robaqiZis `saiqio~, `1918 weli~, molieris

TanamgzavrebiTeimuraz abaSiZe

Teatri da cxovreba24

##2 2017

`skapenis oinebi~, lope de vegas `Tiva da avi ZaRli~. arCil CxartiSvilma, romelic regularulad igzavneboda am Teatris xelmZRvanelad (1940-42 ww., 1953-54 ww., 1964-65 ww.) ganaxorciela mniSvnelovani, musikaluri, saetapo warmodgenebi: aleqsi maWavarianis `mogzauroba saqarTveloSi~, frimlis `roz-mari~, kalmanis `silva~, Sal-va azmaifaraSvilis ̀ rac ginaxavs, veRar nax-av~, ase rom arCil CxartiSvili iyo baTumis, musikaluri komediis, marjaniSvilis, rus-Tavelis Teatrebis samxatvro xelmZRvane-li da garda umaRlesi profesiuli miRw-evebisa da inteligenturobisa, yovelTvis naRdi qarTveli vaJkacis avtoritetiT sargeblobda am sityvis, tradiciuli, mamapapuri gagebiT: uyvarda nadiroba, ba-diT Tevzaoba, qeifi bunebis wiaRSi. Ses-axedavad iyo maRali, tanadi, simpaTiuri, muSaobaSi _ gabeduli, uSiSari, usiamovne-baSi _ momTmeni, Rimiliani, urTierTobaSi _ yuradRebiani, rbili, megobruli.

reJisorma arCil CxartiSvilma waruSle-li kvali datova yvelgan, sadac ki imuSava, sadac acales muSaoba, xolo Tbilis qalaq-ma gansakuTrebuli madloba unda uTxras legendaruli 1500 wlis iubiles grandio-zuli sazeimo dResaswaulis zRapruli sanaxaobis organizebis da dadgmisTvis. me misi erT-erTi asistenti viyavi da SemiZlia davadasturo mTeli msofliodan dapati-Jebuli stumrebis aRfrTovaneba. ase rom, batoni arCilis mravalferovani Semo-qmedeba yovelTvis afiqsirebda Temebis, siuJetebis, avtorebis aRmoCenis da maTi `gaTeatralebis~ tendencias. CxartiSvili didi moazrovne reJisori da aseTive didi adamiani iyo.

dRevandeli qarTuli Teatri Zirfesvi-anad Seicvala. uwin mayurebeli TeatrSi msaxiobebs akvirdeboda. axla uyureben re-Jisoris mier awyobil sanaxaobas. dRevan-deli Teatri daamuxruWa konkurentuli sivrcis dapataravebam, TaobaTa Soris kritikuli zedamxedvelobis Sesustebam, erovnulobis ugulvebelyofam, romelic qmnis eris ganumeorebel kolorits.

dodo (dimitri) aleqsiZe _ (1910-1984 w.w.)

qarTvelebi saocari unariT daajil-dova RmerTma _ advilad, xarisxianad viTavisebT CvenTvis mimzidvel `ucxoobebs~ da gasakviri moxerxebulobiT vegue-biT, vaqarTulebT. garda amisa, qarTvelebi msof-lioSi mimdinare yvela mniSvnelovani procesis aqtiuri mxardamWerebi viyaviT da imedi maqvs,

viqnebiT imitom, rom `ucnauris~, `ucx-ouris~ gaTaviseba qarTvelTa winsvlis mniSvnelovani faqtori, sababi da stimulia. dodo aleqsiZe ar iyo ̀ qarTveli~ am sityvis tradiciuli gagebiT: skola daamTavra Tbi-lisSi, sareJisoro fakulteti _ moskovSi, iyo Zalian cnobili eqimis Svili, Zalian cnobili balerinas, ira aleqsiZis Zma. ase rom, dabadebidanve uaRresad inteligen-tur da mravalferovan garemoSi imyofe-boda. miuxedavad sakmaod arasaxarbielo garegnobisa _ is iyo patara tanis, Casuqe-buli, meloti, mrgval saxeze grZeli, kexi-ani cxviriT _ imdenad aqtiuri, energiuli `aura~ hqonda, rom mis irgvliv mudam uam-ravi adamiani trialebda. imitom ki ara, rom saqme hqondaT, ubralod siamovnebdaT, ux-arodaT masTan yofna da urTierToba.

dodo aleqsiZe gasuli saukunis 50-70-ian wlebSi iyo yvelaze angariSgasawevi ada-miani Teatralur sferoSi da Teatralur institutSi. igi iyo saocari, uzarmazari momxibvlelobis, saocari SemoqmedebiTi sawyisis mqone pirovneba, romlis yoveli gamosvla Teatris krebaze, samecniero sab-Woze, repeticiebze, leqciebze iyo speqtak-li, romelic Tan garTobda, Tan gaswavlida. Mmisi sajaro gamosvla yovelTvis duned iw-yeboda, magram raRac momentSi masSi ucabe-di impulsi Cndeboda, es adamiani, TiTqos Sinaganad afeTqdeboda da am afeTqebis talRebi saocari intensiurobiT eufle-boda darbazs, auditorias da im momentidan msmeneli misi iyo, rogorc undoda ise mar-Tavda. SeiZleba ar eTanxmebodi, SeiZleba sul sawinaaRmdego azris da Sexedulebis mqone yofiliyavi, miuxedavad amisa, wuxdi da gixaroda, aprotestebdi an eTanxmebodi mas da mis mosazrebas. amTavrebda gamosv-las da auditoria umalve gancalkevdebo-da, yvela ubrundeboda Tavis Sexedulebas, misi artistizmis `jado~ qreboda, uCi-nardeboda, magram grCeboda Rimili, grCe-boda gakvirveba, grCeboda simpaTia.

Ddodo aleqsiZe iyo udidesi Teatraluri niWis mqone reJisori da menejeri. yvela, vinc saqarTveloSi imdroindel Teat-ralur orbitaze imyofeboda _ msaxiobi, reJisori, Teatrmcodne, met-naklebad misi adamianuri xiblis, profesiuli ze-gavlenis qveS imyofeboda. me ar var Teat-ris kritikosi, amitom misi warmodgenebis analizs ar Sevudgebi, magram dadgmuli warmodgenebis nusxa gvkarnaxobs, rom am mxiaruli, laRi adamianis sulSi tragikuli marcvali imaleboda.

`sabWoTa~ rusTavelis Teatrma sul ram-odenime istoriulad mniSvnelovani speq-takli ganaxorciela: 30-ian wlebSi _ a. axmetelis `lamara~, `yaCaRebi~, `zagmuki~, `anzori~, xolo 50-70-ian wlebSi d. aleq-

##2 2017

Teatri da cxovreba 25

siZis _ `oidiposi~, `baxtrioni~, `hamleti~, `boris godunovi~, `samgroSiani opera~ meqi-danas rolis ramaz CxikvaZiseuli Ses-aniSnavi SesrulebiT. Aam speqtaklebma Se-moxazes konkretuli istoriuli perspeq-tiva qarTuli klasikuri reJisurisTvis, daafiqsires Teatraluri Semoqmedebis stabiluri maRali done, amitom SeiZleba iTqvas, rom dodo aleqsiZe, miuxedavad metismetad rTuli SemoqmedebiTi bed-iR-blisa, am istoriuli monakveTis erT-erTi yvelaze warmatebuli xelovania.

rodesac dodo aleqsiZem asistentoba SemomTavaza, miTxra _ `Главные в институте - ассистенты. Ассистенты `главнее~ всех, потому, что они - будущие профессора! maxsovs, rode-sac soxumis TeatrSi `veneciel vaWars~ Ddgamda (Sailoki _ gogi qavTaraZe iyo) da yovel paraskevs soxumSi sarepeticiod da-dioda, TeatrSi ukve ar muSaobda, mxolod Teatraluri sazogadoebis xelmZRvaneli da Teatraluri institutis pedagogi iyo, SabaT-kviras da orSabaTs eqvs repeticias atarebda da samSabaTs TbilisSi ukve Tea-tralur sazogadoebas da reJisuris kaT-edras edga saTaveSi, Zalian iRleboda. ukve 75 wlis xdeboda. maSin misi asistenti viyavi da aseTi gaWirvebis Semyurem vuTx-ari _ `ratom wvalobT batono dodo, rad gindaT es katorRa~-meTqi. Mmiyvira, CurCu-liT miyvira _ `ar SemiZlia... ar SemiZlia repeticiis gareSe... ar SemiZlia~ ai, ase!!! Mmisi intonacia, misi saxis gamometyveleba ar damviwyebia dRemde, Tvalwin midgas.

mayurebelma da Teatrma unda harmoniu-lad iurTierTon. yvela asakis, gemovnebis mayurebels `Tavisi~ Teatri unda emsaxu-rebodes. ar SeiZleba yvela Teatri `ga-elitardes~ an `gapopulardes~. done rom aimaRlos, mayurebels Teatri unda emsaxu-rebodes misTvis misaRebi formatis CarCo-Si.

`epataJi~ akademiur TeatrSi mayureb-lis Teatraluri kvalifikaciis dakargvas iwvevs. yvelas, vimeoreb, yvelas Tavisi Te-atri sWirdeba. `moulodneloba~ uswrafe-sad gadadis trivialobaSi da mayurebeli umalve amCnevs erTnairobas. erTaderTi, rac amagrebs Teatrisadmi mayureblis in-teress, aris Teatrebis stilisturi mrav-alferovneba, msaxiobTa maRali kvali-fikacia, reJisuris saintereso, Sedegiani Ziebani, xolo meore mxriv, akademizmi, seriozuloba, maRali klasi. ar SeiZleba yvela iyos eqsperimentatori. zogi cdebs atarebs, zogic _ moZebnils axarisxebs, magram vin _ vin aris an ras eZebs, naTlad unda emCneodes. akademiuri Teatraluri nawarmoebis ganxorcieleba iTxovs gaer-Tianebas reJisoruli Canafiqris irgvliv, rac warmoadgens pirveladi literaturu-

li mocemulobis avtoriseul variacias da ara piesis pirveladi Sinaarsis kardinalur gamocvlas. ar SeiZleba romeo mokvdes _ julieta gadarCes, gaTxovdes da tyu-pebi Sobos. ar SeiZleba jayo mokvdes _ Teimurazi ki gamdidrdes, gabednierdes. ar SeiZleba, imitom rom es Teatris pirve-lad arss, sawyiss, fundamentur ideas ug-ulvelyofs: dramaturgi wers _ Teatri dawerils interpretacias aZlevs. Teatris xelovnebas aseTi konservatizmi axasiaTebs istoriulad, esqiledan dRemde.

yvela Tavis pedagogad imas Tvlis, vis-ganac raRac mniSvnelovani aiTvisa, aiRo raime wonadi, rac gamoadga cxovrebaSi, xelovnebaSi, SemoqmedebaSi. zogjer erTi fraza an saubari mTeli cxovreba gaxsovs da gakvalianebs.

vaso yuSitaSvili (1894-1962ww.) anu `musie kuSita~, rogorc mas sa-

frangeTSi eZaxdnen, sadac Tavisi cxovre-bis umetesi nawili gaa-tara, gaxldaT yvelaze ganaTlebuli, yvelaze `ev-ropeizebuli~ profesion-alTagani moqmed qarTvel reJisorebSi 50-60-ian wlebSi. batoni vaso, Tum-ca Cven `vasil pavloviCs~ veZaxdiT, iyo erT-erTi uganaTlebulesi adami-ani, romelic Semxvedria cxovrebaSi. misi es ga-naTleba, mravalferovani Teatraluri kompetenturoba, utyuari, safrangeTSi Camoyalibebuli Teatraluri gemovneba qmnida saintereso, SeiZleba iTq-vas, unikaluri adamianis portrets. is erT-nairad, absoluturad Tavisuflad flob-da qarTul, rusul, frangul, inglisur da germanul enebs, hqonda laRi, Tavisufali urTierTobis manera da warmoudgenlad mouridebeli damokidebuleba yvelanairi siyalbis, Teatraluri provincializmis mimarT. provincializmad ki miiCnevda uzo-mod TavSeyvarebulobas, TviTreklamas, `metiCrobas~. rodesac erTma Zalian cno-bilma msaxiobma qalma TeatrSi moyva, Tu rogor waarTves qurdebma qurqi da rode-sac man Tavisi gvari da saxeli axsena, qurqi bodiSiT daubrunes da saxlamde gaaciles, vinmes ar gawyeninoTo, `musie kuSita~ me-ore dResve ori paltoTi gamocxadda Te-atrSi da moyva, Tu rogor waarTves palto quCis qurdebma, xolo rom gaiges, rom winaT xsenebul msaxiob qalTan erTad erT Te-atrSi momuSave reJisoria, `palto maSinve, bodiSiT, damibrunes da es meore paltoc maCuqes~-o.

aTeuli wlebis manZilze `musie kuSita~ parizSi TanamSromlobda evropuli Teat-

Teatri da cxovreba26

##2 2017

ris iseT korifeebTan, rogorebic iyvnen: sara bernari, Sarl diuleni, Jan kokto, is damaarsebelia parizis iseTi cnobili Tea-trisa, rogoricaa `atelie~. rodesac es Te-atri TbilisSi Camovida sagastrolod, mis saTaveSi Zalian didi frangi msaxiobi qali _ delfin seirigi idga. CamosvlisTanave mTeli Teatris SemadgenlobiT `mesie kuSi-tas~ saflavze gavidnen da pativi miages Ta-vianTi Teatris erT-erT damaarsebels.

vasil pavloviCi Zalian cota xans gvas-wavlida, sul erTi semestri, magram Zal-ian bevri ram gvaswavla. piradad me vTvli, rom ZiriTadi saZirkveli Cvens jgufs man Cauyara, rac mere mixeil TumaniSvilma gaa-grZela da gaaRrmava. misi ori ZiriTadi pos-tulati mTeli cxovreba muSaobaSi mexmare-boda: namdvili artistisTvis, namdvili reJisorisTvis Teatri, upirveles yovlisa, repeticiaa. repeticiaa Teatris sicocxle, SemoqmedebiTi Zalisxmevis mTavari adgili, xolo speqtakli _ sarepeticio proce-sis Sedegi, Sejameba SemoqmedebiTi Ziebisa. amiT gansxvavdeba profesionali arapro-fesionalisagan. araprofesionalisaTvis repeticia tanjva da wamebaa. iq, sadac repe-ticia mxolod teqstis saswavlo adgilia da mizanscenebis `mosaxazi~ _ Teatri speq-taklebis `fabrika~ xdeba. xolo yuSitaSvi-lis meore mniSvnelovani rCeva iyo fraza _ diletanti reJisorebi speqtakls ki ar `Txzaven~, aramed mizanscenebs igoneben. es yvela diletantis maneraa, ifiqros imaze ki ara _ ra dadgas, aramed _ rogor~. amaze saubrebis mTeli cikli Cagvitara da am kon-cefciis konkretuli magaliTebis sailus-traciod TeatrSi repeticiebze davyavdiT. maSin yuSitaSvili `marjaniSvilis~ Teatrs xelmZRvanelobda da Seqspiris ̀ riCard III~-s dgamda. am repeticiebze Cven, pirvelkurse-lebi, qarTuli Teatris korifeebs: _ vaso goZiaSvils, veriko anjafariZes, medea ja-fariZes vxvdebodiT.

yuSitaSvilis warmodgenebi yovelTvis zedmiwevniT `akademiuri~ gaxldaT, anu formiT odnav konservatoruli, magram yo-velTvis umaRlesi gemovnebis da daxvewili scenuri kulturis mqone. speqtakli `ka-cia-adamiani?!~ luarsab TaTqariZis vaso goZiaSviliseuli SesrulebiT, qarTuli Teatris klasikur nimuSad iTvleba.

gansakuTrebiT minda davaxasiaTo, Cemi ZiriTadi maswavlebeli, mixeil TumaniS-vili.

mixeil TumaniSvili (1921-1996ww.), Cve-ni jgufis pedagogad da xelmZRvanelad dainiSna maRali, metismetad gamxdari kaci Savi `cocxali~ TvalebiT da aseTive `va-Jkacuri~ ulvaSebiT. droTa msvlelobaSi is odnav damZimda, gaWaRaravda, magram bo-lomde mainc cqviti da moZravi darCa.

batoni miSa bunebiT ar iyo monumenturi sti-lis momxre, romelsac heroikul-romantikuls eZaxdnen da amitom bo-lomde ar Seesabameboda im fundamentur koncef-cias, romelic maSin sayov-elTaod iyo gabatonebuli qarTul xelovnebaSi.

TumaniSvilis Semoqme-deba gaxldaT gadasasvleli xidi heroi-kul-romantikuli Teatridan Tanamedrove, aqtualur koncefciamde _ ufro mraval-ferovan, moqnil Teatralur modelamde, romelmac Secvala XX saukunis bolo wlebSi gabatonebuli erTferovneba da daamkvidra Tavisufali, Ria damokidebuleba piesisad-mi, dadgmisadmi, mayureblisadmi, risTvisac qarTulma Teatrma mas didi madloba unda gadauxados. miuxedavad imisa, rom didi sa-mamulo omis dros `kavaleriaSi~ msaxurob-da, xasiaTiT `gusari~ ar iyo. amasTan er-Tad, Tavisi Sinagani cxovrebiseuli aRqmiT kamerul-fsiqologiuri Teatrisaken mii-wevda, Tumca, adamianurad TeatrSi yvela-nairi konfliqtis, `xelCarTuli brZolis~ principuli winaaRmdegi gaxldaT. amitom im SetakebaSi, romelic dodo aleqsiZis winaaRmdeg gaCaRda imdroindel `ck~-s mdi-vnis devi sturuas iniciativiT, araviTar aSkara monawileobas ar iRebda. miuxedavad amisa, roca aleqsiZem Teatri miatova, misi adgili cota xniT TumaniSvils Caabares, Semdeg ki sul gauSves Teatridan. sabedni-erod, es dro da Tanamdeboba man ZiriTa-dad gamoiyena rusTavelis mcire scenis anu `mcire Teatris~ gasaaqtiureblad, swored man Cauyara safuZveli `mcire scenis~ orig-inalur stilistikas, Tematikas, Semoxaza misi SemoqmedebiTi ideologia, Camoayaliba ZiriTadi scenuri xerxebis nusxa, romelic dRemde SerCa am `qveganayofs~. es gakeT-da `WinWraqas~ da `antigones~ dadgmiT. am Teatris orive warmodgenam, saetapo mniS-vneloba SeiZina uaxlesi qarTuli Teat-ris istoriaSi. es wlebi, Sida Teatraluri problemebis miuxedavad, sadac mdgomar-eoba sagrZnoblad iZabeboda, batoni miSas SemoqmedebaSi warmatebuli wlebi iyo. mis-Tvis da yvelasTvis gasagebi gaxda, rom `Te-atris ena~, `speqtaklis ena~ garTulebas, gamdidrebas, ganaxlebas saWiroebs, iTxovs gacilebiT mravalwaxnagovan midgomas re-Jisurisadmi, mxatvrobisadmi. TumaniSvili am axal `ferebs~ sakmaod frTxilad, mo-ridebulad iyenebda, magram Teatralur in-stitutSi `axalgazrda gvardiis saxeliT~ (piesa merab gegiasi) warmatebis Semdeg ufro gabedulad iwyebs warmodgenebis formis axleburad komponirebas, xolo

##2 2017

Teatri da cxovreba 27

`kinomsaxiobTa TeatrSi~ gadasvlis Semdeg mTlianad CaerTo eqsperimentul muSaoba-Si, romelic namdvilad aklda imdroindel Tbiliss.

`kinomsaxiobTa Teatri~ originalurad SeuerTda qarTuli Teatris panoramas, daikava faseuli adgili erTiani erovnuli Teatris saerTo mwkrivSi. es Teatri mis saxels damsaxurebulad atarebs. batoni miSas reJisuris gakveTilebi mTeli cx-ovrebis manZilze qmediTad mexmareboda speqtaklebis momzadebaSi da momavali msaxiobebis wvrTnaSi, misi pedagogiuri kredo yovelTvis eyrdnoboda Zalian Zli-er Teoriul fundaments da rac mTavaria, Teoriisadmi did pativiscemas. me didi Tayvanismcemeli da madlobeli var am Ses-aniSnavi qarTveli Semoqmedis da pedagogis. es Cemi mosazrebebi da mogonebebi warsuli saukunis, warsuli Teatris moRvaweTa is-toriebia, magram me vusurveb dRevandeli Teatris profesionalebs, sakuTari Semo-qmedebiTi miRwevebiT moipovon iseTive av-toriteti da pativiscema, rogoric hqonda Cems mier moxseniebul ostatebs. RmerTma acxonos maTi wminda, naTeli sulebi, kargi adamianebi, kargi xelovanebi iyvnen.

es mogonebebi XX saukunis Teatris yvelaze Sedegian da saintereso qarTve-lebs exeba. maTi cxovrebis, Semoqmedebis istoria bednieri SemoqmedebiTi daboloe-bis uflebas da logikas iZleoda, magram ... arCil CxartiSvilma SemoqmedebiTi gza `filarmoniis~ mTavar reJisorad daamTa-vra, sketCebis da vokaluri ansamblebis `mizanscenebis~ keTebaSi, aleqsiZe orad gaxleCili `reJisuris da msaxiobis osta-tobis~ kaTedris naxevris gamged dainiSna, vaso yuSitaSvili _ soxumis dasis `qarTu-li nawilis~ xelmZRvanelad gardaicvala, xolo mixeil TumaniSvili _ kino-msaxiob-Ta Teatris xelmZRvanelad, romelic misi megobris da Tanakurselis, SesaniSnavi pirovnebis da kinematografiis ministris, batoni kako dvaliSvilis iniciativiT gaix-sna kinostudia `qarTuli filmis~ patara pavilionSi. qarTvelebSi xSirad cnebebi `niWieri~ da `profesionali~ iTqvifeba, er-Ti-meores nacvlad xmardeba xolme. amitom CvenSi `niWierebi~ ufro xalvaTad grZnoben Tavs, vidre `profesionalebi~, xolo _ `ni-Wieri profesionali~ iSviaTobaa, amitom `cnobili artisti~ xSirad ar niSnavs, rom is `didi profesionalia~. didi profesionali is aris, vinc amas aTeuli wlebis msvlelo-baSi sajarod amtkicebs, rogorc akaki vasaZe, sergo zaqariaZe, veriko anjafariZe, sesilia TayaiSvili, sofiko Wiaureli, givi berikaSvili, kaxi kavsaZe, romlebic mTeli cxovrebis manZilze `msaxioboben~ da rom-lebsac hyofniT `TamaSis~ survili, nebi-

syofa da jani.namdvili, didi dramatuli artistia

is, vinc Tavis personaJs RmerTiviT `suls STaberavs~. aseTi unari didi iSviaTobaa TeatrSi da amitom fasdeba, rogorc didi xelovnebis miRweva. speqtaklSi `me, bebia, iliko da ilaroni~ sesilia TayaiSvilma nam-dvili `skandali~ moawyo Tavisi gmiris, be-bias sikvdilis scenis gamo. (pirobiT deko-racias ar eTanxmeboda). `am cariel scenaze, am cariel sivrceSi ver `movkvdebi~. logini damidgiT, kedlebi... es sikvdiliao, sikvdi-li. adamiani samudamod tovebs qveyanas... momeciT saSualeba davemSvidobo ojaxs, mezoblebs~... _ kedlebi auSenes, loginic moutanes da es scena _ `bebias sikvdilis scena~ erT-erTi yvelaze STambeWdavi, dasa-maxsovrebeli scenaa me-20 saukunis mTeli qarTuli Teatris sinamdvileSi.

dramatuli Teatri adamianis sulis TvalsaCino transformaciaa da ara Si-naarsis gamomgonebluri demonstrireba, romelic aadvilebs rTuli Sinagani proce-sis gaSifvras.

dRes saqarTveloSi speqtaklebSi Zalze `bevri~ reJisuraa. maRali klasis reJisura iseve, rogorc nebismieri xelovnebis gam-ovlineba, ar unda `yvirodes~, `kiodes~, yvelas da yvelafers Crdilavdes: drama-turgsac, msaxiobsac, mxatvarsac, kompozi-torsac. mayurebelTan pirispir darCenili reJisura `Cveulebrivi~ xdeba, es samwux-aro faqtia.

akaki xorava (1895-1972 ww.) iyo adamianTa modgmis gansakuTrebu-

li egzemplari. es gan-sakuTrebuloba Tavidanve Canda, mis irgvliv yvela `pataravdeboda~. me misi TanaSemwe viyavi, rode-sac is hiugos `anjelos~ dgamda afxazur jgufTan. es jgufi soxumis Teatris afxazuri dasisTvis gaixs-na xoravas xelmZRvanelo-biT, rodesac institutis scenaze avidoda saCvene-blad an gasasworeblad, scena mikroskopu-li xdeboda. im afxazur jgufSi Zalian tan-adi, lamazi, darCeuli biWebi iyvnen: nurbei kamkia, amiran Tania, CinCor jenia, sxvebi, magram isinic `pataravdebodnen~. `Посмотри, Чинчор, это же так просто~ _ ityoda batoni akaki da raRacas uCvenebda... `Это не просто, Акакий Алексеевич, делать как Вы делаете, совсем не просто~... _ uTxra erTxel CinCorma. swo-rad uTxra, sworad. yvelaferi gaakeTo ase ubralod, bunebrivad, Tanac darCe aseTi STambeWdavi, bumberazi, titanuri, SeeZlo mxolod mas, mxolod xoravas. moskovSi qarTuli xelovnebis bolo `dekadis~ dros

Teatri da cxovreba28

##2 2017

oidiposs oTxi Semsrulebeli hyavda: xo-rava, zaqariaZe, vasaZe, manjgalaZe, xolo Cven, `Teatraluris~ studentebi, masobriv scenebSi gamovdiodiT da oTxive speqtakli erT dReSi viTamaSeT moskovis Teatraluri sazogadoebis TxovniT. ruseTis Teatris yvela `supervarskvlavi~ eswreboda am war-modgenebs, TviT Teatraluri sazogadoe-bis, BTO-s Tavmjdomaris, `mcire Teatris~ xelmZRvanelis, mixeil cariovis meTauro-biT. aseTi triumfi, aseTi aRfrTovaneba, aseTi warmateba da dafaseba, rogoric xvda wilad baton akakis im dRes, me dramatul TeatrSi ar magondeba. rusuli Teatris didi `Tanavarskvlavedi~ fexze damdgari, gauTaveblad taSs ukravda qarTuli Teat-ris liders, qarTveli artistis Sesruleb-is umaRles dones.

triumfaluri warmateba xvda wilad vaxtang Wabukianis `otelos~, romelic man paralelurad Seasrula `didi Teat-ris~ scenaze. axalgazrdobaSi, amboben, batoni akaki magari moqeife iyo, amitom xanSiSesuls, nostalgia rom moereoda, Cais-vamda Tavis yavisfer `pobedaSi~ erosis, ramazs, karlo sakandeliZes da saqeifod waiyvanda qalaqgareT. saocrad mReroda batoni akaki. me, ramdenimejer momiwia mis-Tvis repeticiaze akompanireba _ `solo-vuSkas~ mReroda TumaniSvilis speqtaklSi, `irkutskis istoriaSi~ serdiuks TamaSobda meeqskavatorebis brigadirs. Zalian patara roli hqonda axalgazrda erosisTan, ramaz-Tan, guram saRaraZesan, badri kobaxiZesTan TamaSobda, amaTi `brigadiri~ iyo. TviTon speqtakli `ise, ra~ gamovida, sadekadod Tanamedrove sabWoTa piesa aucileblad unda dadgmuliyo moskovSi saCveneblad. speqtakli damaviwyda, magram xorava-ser-diuki maxsovs. saocari Tviseba hqonda am adamians _ ar dagaviwydeboda. dRemde misi meore patara `epizodic~ maxsovs, ar maviw-ydeba _ profesori bori ebraliZis `Tan-amedrove tragediaSi~. es misi bolo roli iyo, romelic vnaxe, amitom Tvalwin midgas: aweuli pijakis sayeloTi, xelze gadakide-buli sqeli xeljoxiT, TeTri WaRara `fa-fariT~. didi artisti iyo, gansakuTrebuli, ganumeorebeli. da mas gverds umSvenebda misi mudmivi partniori da qarTuli Teat-ris kidev erTi didi premieri akaki vasaZe.

akaki vasaZe (1899-1978 ww.) saocari nebisyofiT da-

jildoebuli uzarmazari masStabis artisti, peda-gogi, reJisori. misTvis Teatri, speqtakli, roli iyo cxovrebis azric, mi-zanic, umkacresi midgo-miT msaxiobis saqmisadmi is qmnida repeticiebze,

speqtaklebze uzomod profesiul, Semo-qmedebiT auras.

qarTulma Teatrma XX saukunis 30-60-ian wlebSi Tavis umaRles mxatvrul dones mi-aRwia, magram SemoqmedebiTi urTierTobis kulturis Seusabamobam warmoSva is se-riozuli Seferxebebi, romlebic, dRemde, drodadro, Cndeba qarTul xelovnebaSi da ara marto xelovnebaSi. msaxiobebi akaki xorava da akaki vasaZe ar iyvnen axmetelze naklebi SemoqmedebiTi faseulobis fig-urebi qarTuli Teatris sinamdvileSi da rusTavelis Teatri uzomod dazaralda im konfliqtSi kompromisis gamouZebnelobis gamo, xolo es kompromisi xelmZRvanels unda moeZebna, xelmZRvaneli ki _ axmeteli iyo. xoravas da vasaZis Teatridan mocile-bam, pirvel rigSi, axmetelis poziciebi Sea-susta da cota xanSi misi Teatridan wasv-lac ganapiroba. aseve kote marjaniSvilis wasvliT Tbilisis meore Teatrs gauWirda, aseve vaxtang Wabukianis wasvliT gauWirda did qarTul balets, aseve guguli yifi-anis moxsniT _ qarTul filarmonias da a.S. da a.S. _ dRemde. vin, ratom, rogor aris yvelafer amaSi damnaSave, obieqturi is-torikosebis kvlevis movaleobaa, xolo me ki vfiqrob, rom saqarTveloSi ukompromi-soba yovelTvis iwvevda da iwvevs im katak-lizmebs da katastrofebs, romlebiTac ase gaferadebulia Cveni xelovnebis da ara marto xelovnebis istoria. ukompromisoba ukulturobis tolfasia.

akaki vasaZe Teatraluri SemoqmedebiTi disciplinis, umaRlesi msaxioburi doni-sken swrafvis erTguli mcveli, udidesi profesionalizmis TvalsaCino magaliTi iyo. me piradad, aseTi ukompromiso momTx-ovnelobis, dauzogavi Sromismoyvareobis mqone sul sami qarTveli artisti davafiq-sire qarTul sabWoTa TeatrSi _ akaki vasaZe, sergo zaqariaZe, vaxtang Wabukiani.

batoni akakis samsaxiobo teqnika jado-qrobis donemde asuli namdvili saocreba iyo. rodesac is gviCvenebda `tirilis~ sx-vadasxva tipebs, formebs, ileTebs, rode-sac misi saxe xan qvavdeboda da Tvalebidan cremlebi TqeSiT iRvreboda, rodesac misi saxe xan sasowarkveTilebas, xan usasoobas, xan komizms gamoxatavda, roca misi muSaoba teqstze, monologebis frazebis ganlageb-is, intonaciurad dawyobis melodiurad azrobriv Canafiqrs aJRerebda, vxvdebod-iT, ra aris msaxiobis ostatoba.

marTalia, Tanamedrove artistis mza-deba aseTi Cvevebis ganviTarebas ar iTval-iswinebs da arc Cemi studentobis dros iyo es gaTvaliswinebuli, magram, me, piradad, yovelTvis aRfrTovanebuli vrCebodi, roca vxedavdi aseT daxvewil, maRal os-tatobas, gardasaxvis aseT mravalferovan

##2 2017

Teatri da cxovreba 29

unars, aseT unikalur samsaxiobo diapa-zons.

absoluturad Tavisuflad, batoni akaki egueboda diametralurad sawinaaRmdego Teatralur stilebs, Janrebs, erTnairi warmatebiT iguebda bidermans da iagos, isidores da franc moors, erTnairi xal-isiT da warmatebiT muSaobda rusTavelis Tu rusTavis, quTaisis Tu marjaniSvilis TeatrebSi. kaxi kavsaZe, romelic misi karis mezobeli iyo, yveboda: `loginidan ukve ver dgeboda, masTan Seviare da uceb mkiTxa _ rogor fiqrob, saiqioSi Teatri ariso?!~ aseTi artistis Teatridan arc mocileba da arc dacileba SeiZleba, unikumia.

iyo dro, arc ise didi xnis winaT, rodesac qarTvelebs yvela dargSi, yvela sferoSi imdenad seriozuli, angariSgasawevi moR-vawe gvyavda, rom xandaxan vfiqrob, nuTu es, marTla, sul raRac 25-30 wlis winaT iyo?! nuTu marTla aseTi sabaleto warmodgenebi idgmeboda, aseT filmebs viRebdiT, aseT konkursebze, aseT SejibrebebSi vimarjveb-diT? nuTu? Cveni dramatuli msaxiobebi, mxatvrebi aocebdnen kvalificiur ev-ropel specialistebs? nuTu? aRmoCnda, rom CvenTvis yvelaferze metad saxifa-Toa xelovnebis gaxelosneba, imitom rom qarTvelebi `normalur dones~ xelovnebaSi SedarebiT advilad aRweven, RmerTisgan boZebuli bunebrivi monacemebis wyalobiT, ase, rom _ `artistizmi~ CvenSi ar warmoad-gens problemas, CvenSi problema _ profe-sionalizmia.

Tbilisis saopero Teatri uzarmazari av-toritetis mqone iyo mTel ukidegano sab-WoTa teritoriaze. am avtoritets musiko-sTa, diriJorTa, msaxiobTa, mxatvarTa, kompozitorTa Taobebi qmnidnen. Tbilisi xelovanTa `eqsportsac~ awarmoebda, Tan-ac umaRlesi donis xelovanebis _ meliq-faSaevi da odisei dimitriadi didi Teat-ris orkestris mTavari diriJorebi iyvnen, dimitri mWedliZe, imave Teatris saopero dasis mmarTveli, ioseb (beba) TumaniSvili _ mTavari reJisori, soliko virsalaZe _ didi baletis yvelaze gamoCenili speqtak-lebis mxatvari da sulisCamdgmeli iyo, aT-euli wlebis manZilze am Teatris wamyvani solistebi qarTvelebi iyvnen _ badriZe, gamrekeli, anjafariZe, sotkilava, may-vala qasraSvili, aRsaniSnavia am didebul mwkrivSi cekvis supervarskvlavebic _ leningradis kirovis sax. (`marinka~) Teat-ris varskvlavi _ vaxtang Wabukiani da didi Teatris Tanamedrove varskvlavi _ ciska-riZe. ase rom, Tbilisis zaqaria faliaSvi-lis saxelobis operisa da baletis Teatri yovelTvis Zalian avtoritetuli da mrav-alferovani varskvlavebiT dakompleqte-buli, erTiani organizmi iyo, SesaniSnavi

musikaluri da Teatraluri tradiciebiT.vaxtang Wabukiani (1910-1992ww.) _

yvelaze gamoCenili, didi, momxibvleli da mravalferovani qarTve-li msaxiobi, qarTuli klasikuri profesiuli baletis damaarsebeli da xelmZRvaneli, mocekvaveTa pleadis aRmzrdeli, dam-rigebeli, romelmac Se-qmna da TviTon Seasrula yvela didi klasikuri na-cionaluri sabaleto war-modgena da Seuqmna qarTul balets maRali profesiu-li reputacia. mTeli sab-WoTa kavSiris teritoriaze sami Teatri iwvevda baletis specialistTa da moyvar-ulTa interess _ moskovis didi, lenin-gradis kirovis saxelobisa da Tbilisis `Wabukianis baleti~. baleti iyo qarTuli xelovnebis siamaye, yvela axali warmodge-na iwvevda uzarmazar interess, izidavda mayurebels, wlobiT rCeboda repertuar-Si. vaxtang Wabukianis sicocxleSi fali-aSvilis saxelobis Teatri `baletisa da operis~ Teatri iyo. `mTebis guli~, `gor-da~, `sinaTle~, `otelo~, `demoni~. Wabuki-anis gaTavisuflebis Semdeg Teatri isev `operis da baletis~ gaxda, mxolod cota xniT baleti kvlav gamococxlda, roca sergei lavrovski moskovidan moiwvies da man Zalian sainteresod gerSvinis `porgi da besi~ Tan dadga, Tan porgis partia Sea-srula da daubruna qarTul balets Cveuli done da interesi. `porgi da besi~-s dadg-mis proeqtma didi Sexla-Semoxla gamoiwvia sazogadoebaSi.

kompozitori andria balanCivaZe _ qarTuli musikis klasikosi da pirveli qarTuli klasikuri baletis `mTebis gu-

lis~ avtori, amerikuli baletis damaarseblis _ jorj balanCinis Zma, `porgi da besis~ dadgmis procesSi aRSfoTebuli ambobda: `Что происходит? Ставят балет про безногого~, xolo premieris Semdeg saorkestro barierTan aRfrTovanebuli taSs ukravda. `porgi da besi~ iyo bolo WeSmaritad woniani, saerTaSoriso klasis premiera qar-Tul sabaleto TeatrSi, maRali donis qore-ografiiT, didi Teatris

supersolistis sergei lavrovskis _ su-perSesrulebiT da qarTveli mxatvris mu-raz murvaniZis supermxatvrobiT. es bolo

Teatri da cxovreba30

##2 2017

gabrwyineba iyo am uzarmazar TeatrSi. opera didi ver gaxda, imitom rom didi qarTuli opera `abesalomis~ Semdeg ar Se-qmnila, xolo baleti Wabukianis Semdeg `gameoradda~, divertismentebis `keTebaze~ gadavida.

TeatrSi yvela premiera _ dResaswaulia, daZabuli Sromis Sedegia, magram aris speq-taklebi, romlebsac gansakuTrebuli fasi edeba, saqarTveloSi aseTebia _ `sam-Soblo~, `fuente ovexuna~ marjaniSvilis dadgmiT, axmetelis `yaCaRebi~, `lamara~, vaxtang Wabukianis `otelo~ da `demoni~ so-liko virsalaZis genialuri dekoraciiT da kostumebiT. am warmodgenebis mxatvruli Rirebuleba, sazogadoebrivi JReradoba da rezonansi imdenad maRali, yovelmxrivi iyo, rom uyoymanod Setanilia erovnuli sa-ganZuris nusxaSi. ase, rom kargi, an Zalian kargi speqtakli da `gansakuTrebuli~ war-modgena, sxvadasxva rangSi ganixileba. vax-tang Wabukianis dadgmuli zogierTi war-modgena da mis mier Sesrulebuli zogierTi personaJi _ swored aseT `gansakuTrebul~ dones miekuTvneba.

Wabukiani ar iyo `mocekvave~ _ is iyo uzarmazari, ukidegano masStabis artisti, personaJis, saxis mZerwavi, sruliad mou-lodneli azrebis dambadebeli. aba, saidan mouvidoda azrad otelos an demonis ̀ gaqo-reografeba~ da udidesi gamomgoneblobiT urTulesi gancdebis gamoxatva plastikaSi. Wabukiani _ msaxiobi, virtuozuli sabale-to teqnikis mqone mocekvave iyo da rogorc baletmeisteri, uniWieresi xelmZRvaneli _ organizatori. Wabukians aravin, arafer-Si, arasdros exmareboda, xolo TviTon _ exmareboda yvelas.

rodesac Tbilisis operis Teatri daiwva da avtoritetuli, ambiciuri, saxelganTq-muli koleqtivi saburTaloze profkav-Sirebis klubSi Sexiznes arakomfortul, uCveulo situaciaSi da ufrosi Taoba grZnobda, rom ganaxlebul TeatrSi sruly-ofil ̀ formaSi~ ver dabrundebodnen, xolo axalgazrdebi nerviulobdnen karieris dasawyisis gaZnelebuli pirobebis gamo, mdgomareoba koleqtivSi daZabuli, feTqe-badi iyo, patara sababi, romelic sxva dros SeumCneveli iqneboda, am damuxtuli sit-uaciis afeTqebas iwvevda, amitom im rTul, nerviul periodSi aseTi diplomatiuri da organizatoruli niWis, gamocdilebis mqone pirovnebas, rogoric irakli beriZe iyo, SeeZlo situaciis marTva, ganmuxtva-dalageba da daSoSmineba, risTvisac didi, gulaxdili madloba ekuTvnis am Sesani-Snav adamians, xelmZRvanels da meviolines, swored mas unda vumadlodeT, rom `operisa da baletis Teatri~ daubrunda stacion-ars kargi repertuariT, kargi saopero da

sabaleto dasiT. rodesac Teatris rekonstruqcia damTa-

vrda, axalaSenebul, magram dausrulebel samayureblo darbazSi arqiteqtorebma da mSeneblebma `akustikuri sinji~ daniSnes da Teatris mTeli koleqtivi SevikribeT usa-varZlo, cariel parterSi da iatakze daf-enil gazeTebze damsxdrebma movismineT orkestris TanxlebiT scena-dueti `sof-lis patiosnebidan~ cisana tatiSvilis da nodar andRulaZis saocari SesrulebiT, yvelam vigrZeniT _ davbrundiT! ̀ Tbilisis faliaSvilis saxelobis operisa da baletis Teatri~ _ aRdga!

zurab anjafariZe (1928-1997ww) _ imde-nad Rimiliani, Tbili, sityvamoswrebuli da iumoriT aRsavse adamiani iyo, rom TeatrSi

yvela _ didi Tu patara, artisti Tu scenis muSa, axloblad Tvlida, yvela `zurikos~ eZaxda miuxeda-vad imisa, rom im dros arse-buli yvela sapatio wode-bis Tu jildos `kavaleri~ iyo. es saxeli mas Zalian uxdeboda da zustad gamox-atavda mis `imijs~. zurabi uzarmazari momxibvlelo-bis artisti iyo, vokalis iSviaTi ostati, saocari

musikalobis mqone, vfiqrob, romantikuli `partiebis~ aseTi donis Semsrulebeli qar-Tul saopero xelovnebas ar hyolia. zurab anjafariZe operis artistis universalu-ri monacemebis matarebeli iyo da Seqmna saopero repertuaris klasikuri saxeebi, romlebic etalonad darCnen momReralTa TaobebisaTvis musikaluri da samsaxiobo Sesrulebis TvalsazrisiT. aseTia misi min-dia, oTar TaqTaqiSvilis operaSi, misi ger-mani `pikis qalSi~, misi abesalomi. zuriko yeliT ki ara _ guliT mReroda, misi vokali imdenad laRad, bunebrivad warmoiSveboda, rom siadvilis STabeWdileba geqmneboda, roca usmendi, gegoneboda gelaparakebao, iseTi intimuri, gulSi Camwvdomi intona-ciebi da musikaluri frazebi ebadeboda, Tanac SesaniSnavi garegnoba da TamaSis man-era hqonda _ mkacri, vaJkacuri, saopero primitizms moklebuli, zurabi yvelaze popularuli pirovneba iyo TeatrSi da Tbili, megobruli, gverdSi mdgomi kolega, rodesac didi xniT samuSaod sazRvargareT wavedi, Teatraluri institutis musikalu-ri Teatris msaxiobis da estradis kaTedra, Cemi TxovniT, man Caibara da uxelmZRvanela udroo, tragikul gardacvalebamde.

kulturis miRwevebis Sefasebis utyu ari kriteriumi _ droa. dro tovebs kul tu ris mxolod WeSmarit nimuSebs, amitom adami-anTa sulis winsvlis nusxa _ kultu ris

##2 2017

Teatri da cxovreba 31

miRwevebis istoriaa, romelic an gaga Cnia, an ara. rosinis `sevilieli dalaqi~ Cemi say-vareli saopero dadgmaa, albaT imitom, rom Zalian amxanaguri, kolegialuri da keTil-mosurne atmosfero Seiqmna speqtaklze muSaobis procesSi, Tanac TviT warmodgenis xarisxic Tavidanve saimedo Canda, rac saer-To ganwyobilebas optimizms matebda. miux-edavad Tavisi garegnuli `simsubuqisa~ es opera musikalurad urTulesia da iTxovs maqsimalur vokalur, teqnikur ostato-bas, garda amisa, bomarSes siuJeti tvirTavs momRerlebs sakmaod, rTuli Teatraluri, komediuri amocanebiT, amitom SeirCa msax-ioburad `winwasulTa~ kontigenti, rom-lebic mzad iyvnen SedarebiT rTuli artis-tuli amocanebis Sesasruleblad.

naTela tuRuSi (1931w.) _ gansakuTrebuli xmis, vokaluri ostatobis mqone primadona, romel-sac Tbilisis operis `var-skvlavTa~ mwkrivSi, sadac brwyinvale momRerlebi iricxebodnen, umaRlesi adgili ekava. grafi alma-viva dRes Cveni Teatris siamaye, xolo maSin sul axalgazrda Temur guguS-vili iyo, don bazilioSi ki Sedga paata bur-WulaZis scenuri debiuti. gansakuTrebiT minda aRvniSno lamara Wyonias monawileoba, radgan am SesaniSnav momReralTan Zalian saintereso epizodi makavSirebs.

lamara Wyonia (1930w) _1969 wlis gazafxulze kulturis ministrma _ oTar

TaqTaqiSvilma gamomi-Zaxa da miTxra _ `Темо, ты должен нас выручить и срочно поставить `Поцелуй Чаниты~ в Музыкальном театре. Их старый спектакль я смотрел, он давно поставлен и немножко устарел. Сделай заново. Помоги~. baton oTarTan laparaki ar iyo advili, miT umetes kamaTi, miT umetes uaris Tqma, roca daJinebiT

rames gaZalebda. ra vqna-meTqi, ar min-doda am saCoTiro saqmeSi Cabma, jer erTi, am speqtaklis damdgmel reJisors, uSangi darCias vicnobdi, mere dasadgmelad Zal-ian cota dro rCeboda, Teatri pirvelad midioda moskovSi sagastrolod da gala-warmodgenad, Cemi dadgmuli sulxan cin-caZis `simRera tyeSi~ mihqondaT, amitom, vifiqre, iseT rames vTxov, rac TviTon ma-sac gauWirdeba-meTqi, vuTxari _ ̀ Tu gala-warmodgena gvinda, TviTon Canita `super-varskvlavi~ unda iyos. ai, lamara Wyonia Tu

dagvTanxmdeba, maSin Rirs~. darwmunebuli viyavi, uars ityoda, ucbad gaibadra _ `Za-lian kargi azriao, Tanaxma var, movelapar-akebio~... da moelaparaka.

lamara `vaso abaSiZeSi~ gamocxadda, koncertmeisterTan muSaoba daiwyo, repeticiebs regularulad eswreboda; saerTod, lamara ar hgavda imdroindel operis primadonebs, Zalian disciplinire-buli profesionali iyo, masTan erTad Canitas musikaluri Teatris solisti Jen-iCka guraSvili asrulebda da moskovSi gastrolebze rig-rigobiT TamaSobdnen. Teatris direqtorma akaki SaniZem yvela formaluri, finansuri problema saukeT-esod moagvara, xolo Cemi problemebi ki, es esaa daiwyo. upirveles yovlisa, siu-JetiT _ brazilieli studentTa `briga-da~ qalaq-qalaq da sofel-sofel dadis, quCebSi cekva-simReris koncertebs awyobs da agrovebs fuls moskovSi axalgazrdobis festivalze wasasvlelad. lamara, romelic am studentTa jgufis `primadona~ unda yo-filiyo, aseT mokle droSi amden espanur-meqsikur cekvas ver iswavlis-meTqi, ara da mocekvave gundSi, baletTan umoZraod waagebs _ da movifiqre `urika~, romli-Tac moxetiale studentebi musikalur in-strumentebs daatarebdnen, zed davayene es Cveni Canita _ lamara da avamRere. irgvliv cekvavda 60-kaciani gundi da baleti, xolo Canita-lamara ulamazesi, uZlieresi voka-liT da SesaniSnavi garegnobiT dedofal-iviT gamoiyureboda. moskovis `МХАТ~-Si, sadac gastrolebi tardeboda, `Canitas~ libretos avtorma, evgeni Satunovskim, sabWoTa operetis klasikosma, romelic iyo brma da Tavis piesebs karnaxiT Txzavda, warmodgenis Semdeg, rodesac masTan mimiy-vanes, gadamkocna da miTxra _ ̀ Как я счастлив, что услышал эту Чаниту, и, какое несчастье, что её не успел услышать Милютин~ (`Canitas kocnis~ kompozitori) .

lamara Wyonia Tavisi mogonebebis wignSi `cxovrebis talRaze~, romelic gamomigza-vna, am epizods sakmaod vrclad igonebs.

rac mogiyeviT, 1969 wels moxda. es pir-veli SemTxveva iyo CvenSi operis momRer-lis operetaSi monawileobisa, romelic rTulad, TviT kulturis ministris uSu-alo monawileobiT moxerxda, xolo rode-sac ramodenime wlis Semdeg kvlav movin-dome operis varskvlavebis monawileobiT Strausis `Ramuras~ dadgma, ver SevZeli, ver movaxerxe, uari miTxres. mxolod, isev lamara Wyonia daTanxmda rozalinas par-tiis Sesrulebaze. oTar TaqTaqiSvili ukve aRar gvyavda, xolo imdroindeli minis-tric da moadgilec sul sxva problemebiT iyvnen dainteresebulebi.

Teatri da cxovreba32

##2 2017

_ „festivali zeimia, sixaruli ki, si-cocxles axangrZlivebs da dadebiTi emo-ciebiT gvavsebs, am emociam, Svidi wlis man-Zilze, SeiZleba iTqvas, quTaisis TiTqmis yvela ojaxSi SeaRwia da myudro binac daido. yvelaferi ki imiT daiwyo, rom 2009 wels, Cems meuRlesTan, reJisor Tornike marjaniSvilTan erTad SevimuSave proeqti quTaisis skolebSi Teatraluri cxovrebis gamococxlebisa da aRorZinebisa da war-vudgine qalaqis TviTmmarTvelobas, miviRe ra maTi sruli mxardaWera, aqtiurad Se-vudeqiT samzadiss. Tamamad SeiZleba iTq-vas, rom quTaisis „saskolo-Teatraluri festivali 2009-2010“ Zalian mniSvnelovan movlenad iqca Cveni qalaqis cxovrebaSi. ori Tvis manZilze (2009 wlis 14 dekembri-dan 2010 wlis 15 Tebervlamde) quTaisi safestivalo qalaqi gaxda... moswavle-ax-algazrdobis gza mxolod Teatrisken midi-oda...

_ da mainc, ra iyo es mizani?!_ festivals Tavidanve mkveTrad gamo-

xatuli, konkretuli amocanebi hqonda: xeli Seewyo skolis moswavleTa esTe-tikur-SemecnebiTi ganviTarebisa da maT-Tvis erovnul-kulturuli tradiciebis gacnobisaTvis; scenaze aeyvana gamoucde-li axalgazrdebi, raTa Tavad aReqvaT is emocia, gancda da siamovneba, rac mayure-belTa ovacias Tan axlavs; aRezarda Teat-risaTvis mayurebeli; Seqmniliyo saskolo Teatraluri dasebi profesionali msax-iobebisa da reJisorebis xelmZRvanelo-biT; moswavleebi gacnobodnen Teatraluri xelovnebis specifikas, SeeswavlaT sasceno metyveleba da dauflebodnen msaxiobis os-tatobis safuZvlebs... TiTqmis yvela mizani da amocana miRweul iqna, SeiZleba iTqvas,

gza Teatrisaken!

rom imaze metic gakeTda, vidre Cafiqre-buli iyo, radgan SeuZlebelia gaTvliliyo is masStabebi da daintereseba, rac festi-valma miiRo ori Tvis manZilze, quTaisis 32 skolis daaxloebiT 700-mde bavSvi wardga mayureblis winaSe msaxiobis ampluaSi da 15 aTasamde mayurebeli daeswro saskolo speqtaklebs.

32 speqtakli - sxvadasxva Janrisa da Tema tikis: mimodrama, literaturuli spe-q takli, miuzikli, komedia, tragi-kome-dia, fsiqologiuri misteria - ZiriTadad qarTveli klasikosebis nawarmoebebis mixedviT Seqmnili.

gmirebi - qarTuli xasiaTiT da zneobiT...rolebi - qarTuli suliskveTebiT da Se-

marTebiT...ai, pirveli quTaisuri saskolo-Teat-

raluri festivalis Sedegi.aucileblad unda gagacnoT pirveli se-

zonis kompetenturi, profesionali Jiu-ri: Tbilisis Teatrisa da kinos univer-sitetis profesori, reJisori konstantine abaSiZe; msaxiobi da reJisori kaxaber Sar-tava; scenografi da dizaineri Teo kuxian-iZe; kompozitori, virtuozi musikos-Sem-srulebeli da momRerali roman rcxilaZe da quTaisis akaki wereTlis saxelobis saxelmwifo universitetis profesori gr-igol qobaliani. garda amisa, maTTan er-Tad muSaobda 108-bavSviani saskolo Jiuri - festivalSi monawile yvela skolis war-momadgenlebisagan Semdgari. isini yoveli speqtaklis Semdeg afiqsirebdnen TavianT mosazrebebs da paralelurad, profesion-ali Jiurisagan Rebulobdnen, saukeTeso masterklasebs Teatraluri xelovnebis sx-vadasxva sakiTxebSi.

albaT yvelasTvis saintereso iqneba

2016 wlis 29 dekembers quTaisis lado mesxiSvilis saxelobis saxelmwifo dramatuli Teatris did scenaze ulamazesi gala-koncertiTa da nominaciebSi gamarjvebuli moswav-leebisa Tu maTi gulSematkivrebis saocari emociebis fonze daixura quTaisSi ukve tradiciad qceuli saskolo-Teatraluri festivalis „N-ovacia“ meeqvse sezoni. vulo-cavT quTaisis axalgazrda Teatralebs da maT gulSematkivrebs kidev erTi warmatebuli sezonis daxurvas, Tumca, ara marto quTaisis axalgazrdebs... festivalis organizator-Ta sasaxelod unda iTqvas, rom im Svidi wlis manZilze, rac am festivalma starti aiRo, misdami interesi imdenad gaizarda, rom quTaisis skolebTan erTad 2016 wlis sezonSi mon-awileoba miiRo saqarTvelos sxvadasxva kuTxis rva skolam. albaT, yvelasTvis sainter-eso iqneba, mokled Tvali gadavavloT festivalis istorias. komentari mis xelmZRvanels, qalbaton marina marjaniSvils vTxoveT.

##2 2017

Teatri da cxovreba 33

is informacia, rom pirveli festivalis gamarjvebuli gaxda quTaisis N 45-e sajaro skola. mogexsenebaT, es aris smenadaqveiTe-bul bavSvTa specializirebuli saswav-lebeli. maT warmoadgines mimodrama, „ev-olucia“. speqtakli, romelmac Jiurisa da mayureblis erTsulovani mowoneba daim-saxura, gazafxulze Tbilisis mayurebel-sac uCvenes marjaniSvilis Teatris did scenaze. albaT am faqtmac ganapiroba is siaxle, rom momdevno sezonze, romelic ukve „N-ovaciis“ saxelwodebiT gaimarTa, CaerTo ganaTlebis saministros „ink-luziuri swavlebis programiT“ momza-debuli speqtakli. socialuri inkluziis xelSewyobis programa iTvaliswinebda inkluziuri swavlebis skolebisa da Cveu-lebrivi sajaro skolebis gaerTianebuli ZalebiT speqtaklis dadgmas deviziT - „moeqeci sxvas ise, rogorc ginda mogeqcnen Sen“ . swored quTaisis N 45-e da N33-e sajaro skolebis moswavleTa monawileobiT festi-valze warmodgenili iqna antuan de sent-egziuperis „patara ufliswuli“. speqtakli srulad pasuxobda wayenebul moTxovnebs da didi mowonebac daimsaxura.

festival „N-ovaciis“ meore sezonis (2011-2012ww.) kidev erTi siaxle iyo nikoloz kurtaniZis saxelobis liter-aturuli klubis CarTva. klubi sxvadasxva skolis moswavleebs aerTianebda da war-moadgina quTaiseli poetis, Teimuraz lan-Cavas leqsebze Seqmnili literaturuli speqtakli „yofna- aryofna“. sxvaTa Soris, klubma momdevno wlebSic ganagrZo festi-valTan TanamSromloba.

festivalis meore sezonis daxurvas erTi umniSvnelovanesi faqti mohyva - saf-estivalo speqtaklebSi monawile axal-gazrda msaxiobebis garkveulma jgufma gadawyvita aRar daSoreboda Teatralur cxovrebas da festivalis organizatorebs. amitomac festivalis mTavari konsultan-tis reJisor Tornike marjaniSvilis Taos-nobiT Camoyalibda saskolo-axalgazrdu-li dasi, romelic pirvelad 2012 wlis 1 Tebervals wardga mayureblis winaSe „im-edis gmiris“ Tamar gavaSelaSvilis wignis „niWi siyvarulisa“ prezentaciiT. es ul-amazesi saqvelmoqmedo saRamo, romelic quTaisis meriis kulturis samsaxuris ini-ciativiT moewyo, Zalian warmatebuli da fexbednieri starti Seiqmna axalbeda msax-iobebisaTvis, romlebmac SemdgomSi Tavis Tavs „marjaniSvilelebi“ uwodes da xuTi wlis manZilze eqvsi dramatuli da ocamde literaturuli speqtakli uCvenes may-urebels. garda amisa, isini aqtiurad arian

CarTulni qalaqis kulturul cxovrebaSi, saqvelmoqmedo RonisZiebebsa da sxvadasxva saerTaSoriso Teatralur festivalebSi. wels „marjaniSvilelebma“daarsebis 5 wlis iubile, rogorc quTaisis mozard mayure-belTa damoukidebelma Teatrma, ise izeima.

kidev erTxel vulocav „marjaniSvile-lebs“ 5 wlis iubiles da Rrmad var dar-wmunebuli, rom isini yovelTvis iqnebian axalgazrdebis Teatraluri cxovrebis cen-trSi da bevrisTvis, SeiZleba iTqvas, gzam-kvlevic ki am urTules SemoqmedebiT gzaze.

davubrundeT isev saskolo-Teatraluri festivalis msvlelobas, romlis mesame se-zonis - „N-ovacia 2013“-is umTavresi war-mateba iyo is, rom orma skolam warmoad-gina speqtakli, romelTa piesis avtorebi moswavleebi gaxldnen. es iyo g. burjanaZe „oTxi mgloviare qalbatoni“ (quTaisis me-2-e sajaro skola) da T. svaniZe, T. oyreSiZe „13 wuTi, 13 wami“ (quTaisis N 21-e sajaro skola). festivalis sasaxelod unda iTq-vas, rom mesame sezonidan Jiuris saTaveSi Caudga uniWieresi Teatrmcodne da kri-tikosi, yvelasTvis sayvareli msaxiobi da pirovneba, batoni nikoloz wulukiZe. am faqtma, ra Tqma unda, udidesi gavlena iqo-nia festivalis momaval ganviTarebaze.

festivalis yvela monawilesaTvis saamayo iyo is faqti, rom mesame sezonis daxurvas eswreboda qarTuli kinos metri, batoni rezo CxeiZe, romelmac sakuTari rCeulisaTvis specialuri prizi daawesa, es prizi meoTxe sezonis daxurvazec sakuTari xeliT gadasca mis rCeuls. samwuxarod, dRes batoni rezo cocxali aRar aris, Tum-ca misi saxelobis prizi ganagrZobs arse-bobas da mas gascems SemoqmedebiTi saxlis „jariskacis mama“ damfuZnebeli, qalbatoni ineza avaliani, ufro metic, mas daemata batoni giga lorTqifaniZis rCeulis pri-zic, romelic misma meuRlem, qalbatonma qeTevan kiknaZem daawesa.

meoTxe sezoni - „N-ovacia 2014“ imiT iyo aRsaniSnavi, rom festivalSi CaerTo SOS saqarTvelos „bavSvTa sofeli“, romelmac warmoadgina k. lorTqifaniZis „cabunia“. speqtakli dajildovda TurqeTis qalaq sideSi gamarTuli „IFSAAT“-is saerTaSoriso Teatraluri festivalis sagzuriT. „bavS-vTa soflis“ moswavleebi festivalidan gamarjvebulebi da bednierebi dabrund-nen. amave sezonze gamoCnda pirveli mercx-ali quTaisis garedan _ Terjolis raionis sofel Zevris skolam warmoadgina n. dum-baZis „Hellados“.

Zevris speqtakliT, SeiZleba iTqvas, gai-Wra lenti regionebisTvis. 2015 wels, anu

Teatri da cxovreba34

##2 2017

mexuTe sezonze festivalSi, Zevris axal-gazrda msaxiobebTan erTad Caebnen moswav-leebi pankisis xeobidan. lagodexis raionis sofel duisis sajaro skolam imeruli Tem-atika airCia da mayurebels SesTavaza d. kl-diaSvilis „darispanis gasaWiri“. am faqtma Jiuris gansakuTrebuli aRfrTovaneba gam-oiwvia. mexuTe sezonze festivalTan Tanam-Sromloba kvlav ganaaxla ganaTlebis samin-istros proeqtma inkluziuri swavlebis Sesaxeb da warmoadgina ori speqtakli: samtrediis Nme-15-e da senakis N1-li sajaro skolebis ZalebiT - o’henris „ukanaskne-li foToli“ da samtrediis N1-li sajaro skolisa da ianeTis Turq mesxTa dasaxlebis moswavleebis saerTo ZalisxmeviT dadgmu-li speqtakli „sabralo hainrixi“.

radgan saubari festivalSi regionebis CarTulobaze Camovarda, unda iTqvas, rom am mxriv bolo - meeqvse sezonma rekordul maCvenebels miaRwia, kerZod „N-ovacia 2016“-Si quTaisis skolebTan erTad monaw-ileobdnen:

1. mestiis municipalitetis sofel lata-lis sajaro skola - n. dumbaZe „kukaraCa“;

2. lentexis municipalitetis sofel xeledis sajaro skola - literaturuli speqtakli „lado asaTianis tragikuli cx-ovreba da gardacvaleba“;

3. TerjolisN 1-li sajaro skola - i. goge-baSvili „iavnanam ra hqmna?!“;

4. qobuleTisN me-5 sajaro skola - n. dum-baZe „boSebi“;

5. samtrediis N me-15 da senakis N 1-li saja-ro skolebi - n. dumbaZis mixedviT „daabru-neT siyvaruli qveyanaze“;

6. bolnisis municipalitetis sofel na-xi duris sajaro skola - n. dumbaZe „Hella-dos“;

7. axmetis municipalitetis sofel dui-sis sajaro skola - S. SamanaZe „Ria SuSaban-di“.

rac Seexeba gamarjvebuls, wlevandeli granpris mflobeli gaxda quTaisis N 1-li

sajaro skola, romelmac mayurebels uCve-na akaki wereTlis „Tornike erisTavis“ mixedviT Seqmnili, sakmaod originalurad gadawyvetili speqtakli „warsul nergze, axal namynis velodebiT Sexorcebas“.

marto Jiuris wevrebis CamoTvla ik-marebs imis misaxvedrad, Tu ra masStabebs da kompetencias miaRwia quTaisis saskolo-Teatralurma festivalma eqvsi sezonis ganmavlobaSi. ai isic:

batoni nikoloz wulukiZe, romelic ukve oTxi weliwadia Jiuris ucvleli Tavmj-domarea; mwerali, dramaturgi, batoni guram baTiaSvili; cnobili msaxiobi da qar-Tuli telesivrcis ucvleli qasTing-mene-jeri qalbatoni eka mJavanaZe; quTaisis mesx-iSvilis Teatris samxatvro xelmZRvaneli, reJisori batoni giorgi sixaruliZe da quTaisis kulturis, sportis, ganaTlebis, ZeglTa dacvisa da axalgazrdobis saqmeTa samsaxuris ufrosi, batoni vaJa juReli.

dameTanxmebiT, aseTi Jiuri nebismier festivals daamSvenebda.

bolos, mokled rom Sevajamo festivalis Svidwliani istoria, vityvi, rom am xnis man-Zilze saskolo Teatrebis mier dadgmuli iqna asze meti speqtakli; rogorc msaxiobi, scenaze idga 2 aTasze meti moswavle; xolo mayurebelTa ricxvma, am speqtaklebze, 40 aTass gadaaWarba. garda amisa, uamravi jildo fasiani saCuqrebis, eqskursiebis, sxvadasxva festivalebis sagzurebis Tu sazafxulo banakebis saxiT...

da bolos udidesi madloba yvelas, vinc sxvadasxva formiT monawileobas Rebu-lobs festivalis warmatebiT CatarebaSi: qalaqis TviTmmarTvelobas, regionebisa da skolebis xelmZRvanelebs, maswavleblebs, moswavleebs, maT mSoblebs, raRa Tqma unda, Jiuris wevrebs, sponsorebs da yovel gulSematkivars... yvelas vulocav festiva-lis meeqvse sezonis triumfiT daxurvas da kvlav axali mwvervalebis dasapyrobad vi-wvev axalgazrdebs „N-ovacia 2017“-ze.

##2 2017

Teatri da cxovreba 35

yoveli Teatri, romelic drois garkveul monakveTSi iqmneba, qveynis poli-tikuri yofis kulturuli zednaSenia da adekvaturad asaxavs am ukanasknelis isto-riul mdgomareobas. ase, magaliTad, cxin-valis Teatrs, ramdenadac is sabWoTa peri-odSi saqarTvelos teritoriaze arsebul, e.w. samxreT oseTis avtonomiuri respubli-kas ekuTvnoda, kosta xeTagurovis saxeli ewoda, xolo osuri da qarTuli dasebis er-Toblivi moRvaweobis gaxleCis Semdeg qar-Tuli dasi ivane maCablis saxels atarebs. es istoriaa, romelic Teatrma gaiara da, amjerad ukve sakuTari miwidan ltolvili, dRevandlamde movida.

giorgi erisTavis Teatris daxurvis Semdeg, 1856 wlidan 1867 wlamde TbilisSi xSirad imarTeboda scenismoyvareTa war-modgenebi akaki wereTlis, niko avaliSvi-lis, dimitri yifianis, anton furcelaZis, sergi mesxis, ivane kereseliZis da sxvaTa TaosnobiT. 1867 wels niko avaliSvilma Se-qmna scenismoyvareTa mudmivi dasi. am wleb-Si scenismoyvareTa warmodgenebi idgmebo-da quTaisSi (1861w.), gorSi, xonSi (1865w.), TelavSi (1867w.), ozurgeTSi, zugdidSi (1868w.), axalcixeSi (1874w.), cxinvalSi (1875w.) da sxv. provinciebis warmodgenebs xSirad saqvelmoqmedo xasiaTi hqonda.

cxinvalSi werilobiT cnobebs adgilo-briv scenismoyvareTa warmodgenebis Ses-axeb 1875 wlidan vxvdebiT. am wlis 12 se-qtembris gazeT `droebaSi~ (#104) mocemulia informacia 31 agvistos gorSi gamarTuli erTi da cxinvalSi gamarTuli ori war-modgenis Sesaxeb. am warmodgenis monaw-ileebi mogvianebiT qarTuli xelovnebisa da literaturis cnobili moRvaweebi gaxd-nen _ 16 wlis nato gabunia _ saxalxo ar-tisti, ivane maCabeli _ didi sazogado moRvawe da Seqspiris piesebis SesaniSnavi mTargmneli, zaal maCabeli _ qarTuli profesiuli Teatris msaxiobi. efemia da anastasia maCablebma, karlo kobalaZem da vasil ter-abramiancma ki momavalSi didi

roli Seasrules cxinvalis Teatris cx-ovrebaSi. cxinvalSi gastrolebze Cadiod-nen iseTi msaxiobi-varskvlavebi, rogore-bic iyvnen elisabed CerqeziSvili, giorgi aradeli-iSxneli da sxv.

cxinvalis scenismoyvareTa pirveli war-modgenis organizatori iyo ivane maCabeli.

1895 wels liaxvis piras aSenda sazafx-ulo Teatri, romelsac `rotondas~ uwodebdnen. is k. mesxis xuTmoqmedebiani dramiT `Tamar batoniSvili~ gaixsna. speq-taklSi monawileoba miiRes favleniSvileb-ma, maCablebma, erisTavebma, ciciSvilebma. 1899 wels `rotonda~ skolad gadaakeTes da am skolis erT-erT darbazSi imarTe-boda warmodgenebi Tavad am skolis dasax-mareblad. arsebobs presisa da periodikis masala, Tu rogor viTardeboda cxinvalis saTeatro cxovreba am wlebSi.

.1902 wels cxinvalSi xanZarma mravali Senoba daaziana, maT Soris Teatric. 1908 wels cxinvalis mosaxleobis saerTo krebam axali saTeatro SenobisTvis Tanxa gamoyo. is erT weliwadSi gaixsna da saTeatro war-modgenebs ufro sistematuri xasiaTi mieca.

Tbiliseli osebi xSirad marTavdnen `quvdebs~(wveulebebs), sadac axlos ecno-bodnen Tbilisis elitarul sazogadoebas da garkveul problemebsac wyvetdnen., 1906 wels, erT-erTi quvdis dros, maT arale-galurad Seqmnes Tbilisis sagamomcemlo sazogadoeba. amave wels TbilisSi Camoy-alibda os scenismoyvareTa dramatuli wre, romelmac `vetcelSi~ (aRmaSeneblis gamzirze, yof. Tojinebis Teatri) e. bri-taevis `ruseTSi namyofi~ warmoadgina. es axalbeda scenismoyvareTa namuSevari, romlis saqvelmoqmedo mizani ori axal-gazrdis saswavleblad gaSveba iyo, qar-Tul-osuri kulturis urTierTobis naTel magaliTs warmoadgenda. 1907 wels Tbilis-Si amoqmedda meore osuri saxalxo Teatri, romelic Seiqmna saxalxo universitetTan arsebuli osuri seqciis bazaze. am koleq-tivs 15 wlis ganmavlobaSi xelmZRvanelob-

cxinvalis Teatri _ 140

nino maWavariani

Teatri da cxovreba36

##2 2017

da da aostatebda niko gociriZe, Semdgom-Si saqarTvelos saxalxo artisti. 1909 wels TbilisSi meore osuri sagamomcemlo sazogadoeba `ruxsi~ (`sinaTle~) Camoyal-ibda.

oqtombris revoluciis dadgomamde qarTveli da osi xalxis Teatraluri urTi-erTobebi sakmaod intensiurad viTarde-boda da Rrmavdeboda. TbilisSi osuri dasi speqtaklebs plexanovis saxelobis klubSi marTavda. Tbilisis axali osuri dramatu-li wre, romelsac xelmZRvanelobda cnobi-li qarTveli Teatraluri moRvawe guguli buxnikaSvili, 1930 wels gadakeTda moZrav sakolmeurneo Teatrad, sadac reJisorad muSaobda msaxiobi ia qanTaria.

1928 wels gigo deviZem Seqmna cxinvalis pirveli muSaTa dramatuli dasi. am dass sxvadasxva wlebSi xelmZRvanelobdnen mix-eil asaniZe da vaxtang kasraZe. dasma 1933 wlamde iarseba 1929 wels cxinvalSi aSenda axali saTeatro Senoba. is 7 noembers gaix-sna.

1931 wels Tbilisis axali osuri dramat-uli koleqtivi sagastrolod ewvia samxreT oseTs da mayurebels uCvena speqtaklebi: `xazbi~, `amirani~, `os-baRaTari~, `parti-zanebi~. am gastrolebma Cauyara safuZve-li pirveli osuri profesiuli Teatris gaxsnas, radgan amave wels samxreT oseTis olqis xelmZRvanelobam gamoitana dadge-nileba q. cxinvalSi saxelmwifo dramatuli Teatris Seqmnis Sesaxeb. am Teatris msax-iobebi gaxdnen Tbilisis osuri saxalxo Teatris, sakolmeurneo moZravi Teatrisa da cxinvalis saxalxo Teatris msaxiobebi. maT cxinvalis axali kulturis saxlSi ivni-sis TveSi warmoadgines qarTveli msaxiobis, reJisorisa da dramaturgis, seno wereTlis sammoqmedebiani piesa `cieb-cxeleba~. piesa dadga cxinvalis saxalxo Teatris reJisor-ma vl. xeTagurovma.

osuri saxelmwifo dramatuli Teatris pirveli Teatraluri sezoni s. wereTlis `cieb-cxelebiT~ gaixsna. osuri Teatris axalSeqmnil dass Sefoba rusTavelis Te-atrma gauwia. man jer reJisori SoTa aR-sabaZe da msaxiobi ia qanTaria miavlina cxinvalSi konsultantebad. Teatris rep-ertuars da meTodur muSaobas ki Tavad sandro axmeteli aqcevda yuradRebas. misi iniciativiT rusTavelis TeatrTan arse-bul studiaSi gaixsna osuri seqtori. 1934 wels aq Cairicxnen momavalSi osuri drama-tuli Teatris cnobili moRvaweebi: ilia yacmaTzi (kavkazagi), aleqsandre bekoiTi, nina cabiTi, muxtar savloxovi, nina coca-Ti, gersan yoroTi da sxv. gaiSala muSaoba

repertuaris Sesaqmnelad. amisaTvis os-uri xalxuri cekvebi, simRerebi, xalxuri xelovnebis, folkloruli nimuSebis Ses-wavla da gadamuSaveba daiwyes ara mxolod osma, aramed qarTvelma dramaturgebmac (mag. g. berZeniSvilis piesa `cecxli~). yove-live es miznad isaxavda TeatrisTvis gmir-uli, poeturi paTosis damkvidrebas. ase ganaviTara droTa ganmavlobaSi am Teatrma Tavisi originaluri dramaturgia.

1935 wels samxreT oseTis Teatri saxelmwifo Teatri gaxda, anu gadayvanil iqna saxelmwifo biujetze da mis samxatvro xelmZRvanelad da mTavar reJisorad daini-Sna viqtor murRulia. murRulias dros Camoyalibda cxinvalis saxelmwifo Tea-tris osuri da qarTuli dasebi 1939 wels, kosta xeTagurovis 80 wlisTavze, samxreT oseTis Teatrs kosta xeTagurovis saxeli mieniWa.

1940 wels q. TbilisSi gaimarTa samxreT oseTis kulturisa da xelovnebis pirveli dekada rusTavelis saxelobis akademiuri Teatris scenaze. osurma Teatrma pirveli gamocda warmatebiT Caabara. warmodge-nili iyo sami speqtakli: g. berZeniSvilis `zing~ (`cecxli~) reJ. v. murRulia, k. xe-Tagurovis `dunia~ (reJ. g. gubeTi), m. sav-loxovis `mwyemsTa bina~ (reJ. a. magqaTi). dekadis Semdeg sapatio wodebebi mieniWaT: saqarTvelos ssr damsaxurebuli moRvawisa _ v. murRulias, mTavar mxatvars maxarbeg TuRanTis da kompozitor boris galaTis, saqarTvelos damsaxurebuli artistisa: ivane ZaxaTs, dimitri mamiTis, nina cabiTis da muxtar savlixTis. msaxiobTa didi jgu-fi dajildovda saqarTvelos ssr umaRlesi sabWos prezidiumis sigelebiT.

aRsaniSnavia, rom 1945-47 wlebSi Te-atrSi samuSaod movidnen SoTa rusTav-elis saxelobis Teatraluri institutis kursdamTavrebulebi: e. manjgalaZe, n. mgalobliSvili, n. CxeiZe, a. SayulaSvili, i. sayvareliZe, S. lorTqifaniZe. maTi Zal-ebiT Teatrma ganaxorciela Semdegi speq-taklebi: i. mosaSvilis `sadguris ufrosi~, (reJ. gr. laRiZe, mxatv. d.mirianaSvili, komp. n.gudiaSvili. bekoevi _ n.CxeiZe, le-van Caduneli _ e.manjgalaZe, marine _ r.plieva), f.Sileris `veragoba da siyvaru-li~. (ferdinandis rolSi gr. laRiZe da gr. qoqoevi, luiza _ T. gasanova, r. plieva da n. mgalobliSvili). 1948 wels d. aleqsiZem Tavis diplomantebTan dadga ar. diusosa da jems gous `Rrma fesvebi~, sadac studen-tebTan erTad TamaSobdnen msaxiobebi: r. plieva, s. iaralova, T. garanova, v. darbuaS-vili.

##2 2017

Teatri da cxovreba 37

1949 wels cxinvalis Teatrma 300-ze meti speqtakli iTamaSa. 1952 wels rusTavelis Teatrma cxinvalis Teatris scenaze war-moadgina `otelo~. es iyo mniSvnelovani movlena cxinvalis Teatralur cxovre-baSi. 1954 wels cxinvalis Teatrma dadga s. mTvaraZis sammoqmedebiani piesa `suramis cixe~. vardos roliT daiwyo msaxiob naTela miqelaZis sasceno moRvaweoba. Te-atrma gastrolebiT moiara svaneTi, kax-eTis soflebi. 1954-1955 sezonis dadgmebi-dan aRsaniSnavia g. qelbaqianis `Tqmuleba diad megobrobaze~, k. buaCiZis `ezoSi avi ZaRlia~, sumbaTaSvil-iuJinis `Ralati~ (reJ. g.patariZe, zeinabi _ n. miqelaZe), v. kandelakis `maia wyneTeli~ (es piesa orive dasSi idgmeboda. qarTul dasSi osurad iTamaSes saqarTvelos saxalxo artistma dimitri mamievma (zalika), kaZax CoCievma (an-duyafari) da anano geldievma (mixo), osur dasSi ki maia wyneTelis roli Seasrula n. miqelaZem. ramdenime speqtaklSi erekles roli iTamaSa ssrk saxalxo artistma vaso goZiaSvilma, romelsac cxinvalis sazoga-doebam gulTbili Sexvedra gaumarTa. 1956 wels k.xeTagurovis saxelobis dramatuli Teatris msaxiobis, respublikis damsaxu-rebul artistis nunu maWavarianis sasceno moRvaweobis 40 wlisTavi aRiniSna rusTav-elis TeatrSi.

1957 wels martis TveSi TbilisSi gaima-rTa samxreT oseTis literaturisa da xelovnebis meore dekada. dekadisTvis Te-atrs amzadebda ssrk saxalxo artisti akaki xorava, romelic xSirad Cadioda cxinval-Si, eswreboda rogorc osuri, aseve qar-Tuli Teatris repeticiebs. 24 marts Te-atrma warmoadgina gris fliTis tragedia `Cermeni~ (Targmani g. besTauTisa), romel-sac vrceli recenzia miuZRvna v. anjafar-iZem. maRali Sefaseba misca reJisor l. SatberaSvilis namuSevars veriko anjafar-iZem. 25 marts dekada Seajama Salva dadi-anma, dramaturgiaze isaubra oTar egaZem. Jurn.`sabWoTa xelovnebaSi~ werda elene SafaTava.

60-iani wlebidan moyolebuli, cxinvalis Teatrs xelmZRvanelobdnen: pavle frang-iSvili, sergo axalaZe, mixeil meZmariaS-vili, siko vaCnaZe, nodar ionaTamiSvili, remi SafToSvili, ilo macxonaSvili, leo SatberaSvili, geronti patariZe, grigol laRiZe, ilo macxonaSvili, uSangi mindiaS-vili da sxv.

1960-61 w.w. cxinvalis Teatris qarTul dasSi moRvaweobdnen: i.cxviraSvili (saq. saxalxo artisti), v.saCaleli (saq. dams. artisti), ir. SerazadiSvili (saq. dams. ar-

tisti), l. bakuraZe, v. darbuaSvili, T. ke-mularia, g. biCikaSvili, j. kaxniaSvili, n. vaSakiZe, d. yoranaSvili. g. lazaraSvili, q. murjikneli, T. TandaSvili, S. cxovrebovi, i. mWedliZe, r. plieva, g. qoqoevi, T. gasa-nova, z. gasievi.

1963 wels Teatri gastrolebze Camovi-da TbilisSi. Tuki meore dekadaze cxinva-lis Teatrma mxolod `Cermeni~ Camoitana, amjerad oTxi speqtakli uCvena Tbilisel mayurebels: `uTavo mxedari~, `roca aseTi siyvarulia~, i. WavWavaZis `saxrCobelaze~ da xubaevis da xubecovis `sofios simRera~. gastrolebi 10 dRe mimdinareobda marjan-iSvilis TeatrSi. 1965 wels, qarTuli Teat-ris dRes, romelsac saqarTvelos Teatral-uri sazogadoeba awyobda da awyobs dResac, cxinvalis Teatrma Tbilisel mayurebels uCvena 1964-65 w.w. dadgmuli speqtakli, j. qarCxaZis `deviZeebis ojaxi~. momdevno wlebSi es speqtakli 100-ze metad iqna war-modgenili. am wlebSi idgmeboda a.yazbegis `mamismkvleli~, main ridis `uTavo mxedari~ g.naxucriSvilis `boris ZnelaZe~ da sxv. 1968-69w.w. Teatraluri sezoni gaixsna g. natroSvilis piesiT `miwaSi Camarxuli sx-ivebi~, romelic nikoloz baraTaSvilis 150 wlisTavs mieZRvna. (reJ. i. macxonaSvili, mxat. v.ceraZe, komp. i.leJava). baraTaSvi-lis roli msaxiob j. goCaSvilisTvis war-matebuli namuSevari aRmoCnda.

1972 wels cxinvalis Teatris gas-trolebi kvlav marjaniSvilis TeatrSi gaimarTa. osurma da qarTulma dasebma 8 speqtakli iTamaSes. qarTulma dasma war-moadgina: g. naxucriSvilis `firosmani~, e. uruimagovas `saniaTi~, m. mrevliSvilis `bermuxis CrdilSi~. presam da televiziam farTod gaaSuqes Teatris namuSevrebi. gastrolis organizatori iyo a. CxartiS-vili. 1973 wels saqarTvelos kulturis saministrom, saqarTvelos Teatralur-ma sazogadoebam da cxinvalis Teatrma i. cxviraSvilis dabadebidan 60 da sasceno moRvaweobis 40 wlisTavi gadaixada. am se-zonis mniSvnelovani namuSevrebi iyo i. WavWavaZis `glaxis naambobi~ da `oTaraanT qvrivi~. orive speqtakli Teatris mTa-varma reJisorma vl. modebaZem dadga. gan-sakuTrebuli aRniSvnis Rirsia oTaraanT qvrivis rolis Semsrulebeli T. gasanova. diplomantma T. aleqsiSvilma n. dumbaZis `sabraldebo daskvna~ dadga.

1976 wlis 20 dekembers cxinvalis Teatrma aRniSna qarTuli Teatris 100 da osuri Tea-tris 70 wlisTavi. saiubileo dReebSi orive dasma uCvena mayurebels saukeTeso speqtak-lebi. cxinvalis sazeimo msvlelobebs da

Teatri da cxovreba38

##2 2017

Teatralur gamofenebs presa da televizia aSuqebda. gamomcemloba `xelovnebam~ am TariRTan dakavSirebiT gamosca r.CeTiTis wigni `osuri Teatris ganviTarebis gzebi~. gamoica T. gomarTelis Sroma `naZalade-vis osuri saxalxo Teatri~, saiubileod saqarTvelos Teatralurma sazogadoebam gamosca albomi qarTul da osur enebze (Semdgeneli k.ninikaSvili), gamouSva saiu-bileo samkerde niSnebi. Catarda Teatris iubilesadmi miZRvnili samecniero sesia.

1990 wlebis damdegs saqarTvelo poli-tikuri brZolebis arenad gadaiqca, daZab-ulma politikurma viTarebam aseTive urTierTobebi Camoayaliba Teatris dasebs Sorisac.

1990 wels Teatris moRvaweTa kavSirma (Tavmjdomare g.lorTqifaniZe) da kul-turis saministrom (ministri v.asaTiani) saqarTvelos ivane maCablis sazogadoe-bis Tavmjdomare guram SaraZesTan da adgilobrivi sazogadoebis Tavmjdomare zaal TediaSvilTan erTad gamoyo kosta xeTagurovis saxelobis cxinvalis dramat-uli Teatris qarTuli dasi damoukidebel struqturul erTeulad da mianiWa ivane maCabelis saxeli.

1990 wels d. gaCeCilaZis `baxtrionis~ premiera (reJ. l. paqsaSvili) im SenobaSi gaimarTa, romlis Tavze osuri droSa fri-alebda... Teatris Senobis garSemo agresi-uli dajgufebebi moZraobdnen da darbazi `Cemo kargo qveyanas~ mReroda msaxiobebT-an erTad... es iyo ukanaskneli speqtakli cxinvalis qarTuli dasisa, romelic saku-Tari saxlebidan, Teatridan samarcxvino derefniT gaaZeves da aukrZales sakuTar miwaze cxovreba. 1991 wels daiwyo cxinva-lis qarTul ojaxebze Tavdasxmebi. dawves jer pirveli, Semdeg me-4 saSualo skolebi. msaxiobebi nelinel tovebdnen qalaqs. 24 ianvars isini TbilisSi, sastumro `vakeSi~ Sexvdnen erTmaneTs, romelic kultur-is saministrom gamouyo sacxovreblad ltolvil dass. polit.ganaTlebis saxli ki (Senoba e.w. mixailovis saavadmyofos win) _ speqtaklebis mosamzadeblad.

1991 wels samxatvro xelmZRvanelma gogi gabilaiam dadga a. sumbaTaSvil-iuJinis `Ralati~ (mxatv. S. glurjiZe, oTar begi _zaza koleliSvili), o’nilis `siyvaruli TelebqveS~, f. garsia lorkas `sisxliani qorwili~, b. Tomasis `Carlis deida~, a. qo-qraSvilis `saaxalwlo zRapari~ da `sami Zmis koSki~. 1992-93 w.w. reJisorma zurab six-aruliZem dadga a. nesinis `momkal, momkal, Cemo kargo~ da r.askonas, l.berlangasa da e.flainos `jalaTi~, reJisorma T. marjan-

iSvilma _ r.gabriaZis `marSal de fanties brilianti anu samoTxis Citi~, reJisorma gia kitiam Tamar xizaniSvilTan erTad _ g. naxucriSvilis `komble~ (1996w.), Tamar xizaniSvilma 1996 wels dadga m. elioziSvi-lis `berikoni~, 1999 wels _ o.ioselianis `eqvsi Sinabera da erTi mamakaci~, 2004 wels _ g. naxucriSvilis `WinWraqa~, 2008 wels _ z. metrevelis `saydris Citebi~, 2010 wels _ r. mamulaSvilis `merxebze angelozebi sxedan~.

cxinvalis TeatrSi dadges speqtaklebi reJisorebma: giorgi SalutaSvilma (T. abulaSvilis `dResaswauli TeTri maimu-nis samefoSi~), gogi osefaSvilma (f. ara-balis `sadili qalaqgareT~), al. qanTariam (i. samsonaZis `xilvebi gzagasayarTan~), m. aslamaziSvilma (e. TediaSvilis `antraqti~ da al. qoqraSvilis `otelo da eva~), l. gog-niaSvilma (e. Svarcis `konkia~), g. savanelma (u. Seqspiris `romeo da julieta~). sain-tereso aRmoCnda reJisor nugzar lorT-qifaniZis moRvaweoba am TeatrSi. 2009 wels man sami warmodgena dadga: `guSinwin, guSin, dRes~ akaki wereTlis leqsebiT moTxrobi-li ambavi Tavad Seqmna reJisorma, momdevno dadgmebi iyo alexandro kasonas `mesame si-tyva~ da o. uaildis `varskvlavbiWuna~. 2011 wels reJisorma v. nozaZem monospeqtakli _ r. miSvelaZis `okupanti anu saukunis ka-cis aRsareba~ dadga msaxiob p. nozaZis mon-awileobiT.

cxinvalis Teatris dasSi dRes moR-vaweoben msaxiobebi:: lia beriaSvili, maka gelaZe, ciala gigauri, Tamar gogiZe, daviT elioziSvili, qeTevan daneliSvili, aleqsi deviZe, dali doijaSvili, vaJa ciciloS-vili, vefxia kasraZe, lela kekelaSvili, TinaTin kobalaZe, lena maxniaSvili, gior-gi mTavriSvili, mamuka pavliaSvili, Tamaz puriWamiaSvili, ramaz xomasuriZe, revaz giorgobiani, giorgi revaziSvili, neli salamaZe, bevlud samadalaSvili, mamuka tabataZe, madona texuri, giorgi qriste-siaSvili, cotne metoniZe, Tengiz xidaSeli, beqa goderZiSvili, ana sabo, ani xurciZe, cotne xubutia, levan sabaSvili, Teimuraz ZoweniZe, gogita koxreiZe, nuca mestviriS-vili, nino CxikviSvili, nino vadaWkoria, ani melaZe. TbilisSi Camosvlis dRidan cxin-valis TeatrSi speqtaklebis mxatvrulad gaformeba iTaves mxatvrebma: jeiran faC-uaSvilma, SoTa glurjiZem, TinaTin hainem, reJisorma nika SveliZe-hainem, ana ninuam, irakli mWedliSvilma, irena oganezovam, daviT meliqiSvilma. speqtaklebis plas-tikur monaxazebi Seqmnes: qoreografebma: beqar monavardisaSvilma, kora mebukem,

##2 2017

Teatri da cxovreba 39

gogi osefaSvilma, v. kunWuliam, zviad af-ciaurma, luba Skunovam, r.zurabiSvilma, giorgi pomuraSvilma da sxv. musikalurad gaaformes kompozitorebma: vaJa azaraS-vilma, badri bagration-gruzinskim, san-dro TomaZem, giorgi sixaruliZem, nino janjRavam, eka TevzaZem, nino nemsiwveriZem.

2011 wlidan dRemde TeatrSi moRvawe-obs niWieri reJisori, sandro axmetelisa da saxelmwifo premiebis laureati goCa kapanaZe. am wels TeatrSi man dadga g. eri-sTavis `uCinmaCinis qudi~ da `aznaurebi~ d. kldiaSvilis nawarmoebebis mixedviT. 2012 wels _ n. dumbaZis `me, bebia, iliko da ilarioni~, 2013 wels _ `matarebeli~ (im-provizaciebi d. turaSvilis amave saxel-wodebis piesis mixedviT), 2014 wels _ `jayo~ (m. javaxiSvilis `jayos xiznebis~ mixedviT), 2016 wels _ `kvaWi~ (m. javaxiSvi-lis `kvaWi kvaWantiraZis~ mixedviT).

Teatri dRes SemoqmedebiTi aRmavlobis fazaSia. goCa kapanaZem, romelic ukve ori welia, rac Teatris samxatvro xelmZRvane-lia, Tavisi originaluri SemoqmedebiTi xedviT, imanenturi mxatvruli xelweriT, Tavdadebuli SromiT, farTo erudiciiT, rac mTavaria, am Teatrisadmi didi siy-varuliT da dasis SemoqmedebiTi unaris rwmeniT msaxiobebi did samomavlo gegmebs aziara. amis dasturia Tundac bolo wlebis Teatris ori saetapo mniSvnelobis namu-Sevari _ `jayo~ da `kvaWi~. goCa kapanaZem XX saukunis korifes, mixeil javaxiSvilis nawarmoebebis scenuri versiebiT Taname-drove saqarTvelos saWirboroto prob-lematika axali mxatvruli ZaliT gaaSuqa. es warmodgenebi rogorc Sinaarsoblivad, aseve scenografiuli TvalsazrisiT tols ar udeben Tanamedrove qarTuli Teatris mniSvnelovan scenur namuSevrebs. Teat-ralurma kritikam ukve SeniSna, rom bolo wlebSi sagrZnoblad amaRlda cxinvalis Teatris aqtioruli donec, rac speqtak-lebis maRalmxatvruli xarisxis ganma-

pirobebeli gaxda. SeiZleba iTqvas, rom ltolvilma Teatrma Tavisi dRevandeli moRvaweobiT Tavisi niSa daikava Tbilisis saTeatro sivrceSi da misi cxovrebis or-ganuli nawili gaxda.

2016 wels, TurqeTSi, sides saerTaSori-so Teatralur festivalze cxinvalis ivane maCablis saxelobis saxelmwifo dramatuli Teatris speqtakls `jayo~ umaRlesi jil-do _ `gran pri~ mieniWa. aRsaniSnavia, rom festivalis arsebobis manZilze es prizi pirvelad gaica saukeTeso reJisurisaTvis. Jiurim am gziT gamoxata mowoneba mwer-lis romanis reJisoruli interpretacii-saTvis. aseve, msaxiobi neli salamaZe Te-atrSi aqtiuri da nayofieri muSaobisaTvis, zaal TediaSvili _ festivalis aqtiuri partniorobisaTvis dajildovdnen spe-cialuri prizebiT.

qarTuli Teatris dRes, 2016 wlis sauke-Teso axalgazrda msaxiobi mamakacis prizi miiRo cotne xubutiam g. kapanaZis speq-taklSi `kvaWi~ mTavari rolis Sesrulebi-saTvis.

cxinvalis Teatris 140 wlis iubiles rus-Tavelis Teatris mcire darbazma umaspinZ-la. saRamos uZRvebodnen sTs Tavmjdomare gogi qavTaraZe da reJisori goCa kapanaZe, romelic Teatralurma sazogadoebam am dRis aRsaniSnavad kote marjaniSvilis premiiT daajildova. sxvadasxva saxelo-biTi premiiT dajildovda Teatris mTeli dasi, magram yvelaze mniSvnelovani, rac am saiubileo saRamoze iTqva, iyo is faqti, rom kulturis ministrma mixeil giorgaZem Teatrs gamouyo droebiTi ori farTi da momavalSi did Tanadgomas da Senobis sak-iTxis srul mogvarebas dapirda. Teatral-uri sazogadoebisa da kulturis saminis-tros maRali jildoebi TeatrisaTvis ara mxolod didi istoriuli Rvawlis, aramed misi dRevandeli SemoqmedebiTi moRvaweo-bis dafasebacaa.

Teatri da cxovreba40

##2 2017

Teatri - erT-erTi yvelaze Zveli da globaluri xelovnebaa msoflio kultur-aSi. mudmivi Ziebis, ganaxlebis procesSi igi icvlis formebs, Sinaarss, xerxebs, gamox-atvis saSualebebs, ubrundeba sawyisebs, ganvlil etapebs, iRebs warsulidan ama Tu im elements, gadaamuSavebs da isev ax-als qmnis. idea ki ucvleli rCeba, TamaSis eniT - elaparakos adamianebs, daafiqros, STaagonos, emociurad datvirTos, di-alogze gamoiwvios.

qarTul dramaturgiaze fiqrisas, upir-veles yovlisa, daviT kldiaSvilisa da po-likarpe kakabaZis saxelebi amotivtivdeba. ori qarTveli klasikosi, romelTa gareSec warmoudgenelia qarTuli Teatri da rom-lebmac udidesi wvlili Seitanes Taname-drove qarTuli Teatris CamoyalibebaSi. XX-XXI saukuneebSi, qarTul TeatrSi ar yofila periodi am ori klasikosis nawar-moebebis ganxorcielebis gareSe. wlidan wlamde Teatraluri sezoni ise ar Caivlis, rom daviT kldiaSvilis dramaturgiuli Tu gascenurebuli prozauli nawarmoebi ar daidgas romelime TeatrSi. ufro metic, gamoCenili qarTveli reJisorebis saetapo mniSvnelobis speqtaklebis CamonaTvalSi aucileblad gaiJRerebs daviT kldiaSvi-

lis nawarmoebis mixedviT Seqmnili speqtak-li. ramdenime maTgans davasaxeleb, robert sturuas da Temur CxeiZis „samaniSvilis dedinacvali“, mixeil TumaniSvilis „baku-las Rorebi“, Salva gawerelias „irines bedniereba“, robert sturuas „darispanis gasaWiri“ da sxv. kldiaSvilis nawarmoe-bebSi arsebuli socialur-politikuri problematika yvela droSi aqtualuri da mniSvnelovania, mis nawarmoebebSi arsebu-li tragi-komikuri personaJebi da tipaJebi ki imdenad „cocxlad“ hyavs avtors Seqm-nil-gamoZerwili, rom msaxiobebi maT sain-tereso, xorcsavse scenur personaJebad gardaqmnian.

Tanamedrove Teatris (ar aqvs mniS-vneloba gamoxatvis formas, xerxs) yvelaze mniSvnelovani sami ZiriTadi komponentia: piesa, romlis sasceno variants qmnian: dramaturgi, reJisori, msaxiobebi; musika; mxatvruli gaformeba (ganaTebisa da in-stalaciebis SemcvelobiT). dramaturgis TvalsazrisiT, piesa, romelic ar dadg-mula TeatrSi - srulyofili teqstia, sru-lyofili Setyobinebaa mkiTxvelisTvis. Teatris TvalsazrisiT - es mxolod mniS-vnelovani komponentia sasceno teqstis, „Setyobinebis“ Sesaqmnelad. TeatrisTvis

uimedod darCenili, angelozmitovebuli samyaro

maka vasaZe

speqtaklebi

##2 2017

Teatri da cxovreba 41

„Setyobineba“ SeiZleba iyos mxolod scenu-ri dadgma. orive „Setyobineba“ ki, ra Tqma unda, adamianTa Soris dialogisTvis iqm-neba.

postdramatul TeatrSi reJisori speq-taklis sruluflebiani avtoria. reJisori saTqmelis gadmosacemad ama Tu im nawarmoe-bis mixedviT qmnis sasceno teqsts. levan wulaZis marjaniSvilis TeatrSi ganxor-cielebuli dadgma, kldiaSvilis „bakulas Rorebis“ mixedviT Seqmnili saTeatro te-qsti, nawarmoebis kidev erTi axleburi wak-iTxva-interpretirebaa.

levan wulaZem speqtakli Tavis maswav-lebelis, gizo Jordanias xsovnas miuZRv-na. reJisorma Tanadamdgmel ana cucqi-riZesTan erTad kldiaSvilis „bakulas Rorebis“ ZiriTadi qarga, fabula datova. reJisorebma axali, gamogonili teqste-bis CarTviT, kupiurebiT, gadaadgilebiT, axali situaciebis, axali personaJebisa Tu tipaJebis CamatebiT, personaJTa xasiaTebi-saTvis axali Strixebis damatebiT, komiku-ri Tu dramatul-tragikuli momentebis gamZafrebiT, kldiaSvilis nawarmoebSi arsebuli problematika kidev ufro gana-zogades. damdgmelebma kldiaSvilis „baku-las RorebiT“ mayurebelTan dialogisTvis Tavisi sasceno teqsti-Setyobineba Seqmnes. SeiZleba sakamaTo, zogisTvis miuRebeli, magram maRali profesionalizmiT, uSreti sareJisoro fantaziiT, uxvi komikuri sit-uaciebiTa da dialogebiT gajerebuli, dramatizmiT aRsavse, tragikulobamde ay-vanili apokalifsuri finaliT. saTeatro, metaforuli eniT gadmosces reJisorebma Tavisi saTqmeli: erTi saukune gvaSorebs kldiaSvilis nawarmoebsa Tu speqtaklSi asaxul epoqas, magram Cveni qveynis, ada-mianTa cxovrebaSi araferi Secvlila. isev iseTi arafris mqone, gayvlefili, keTili, saTno, amavdroulad kudabzika ampar-tavnebad davrCiT. Rorebis TareSisgan Tav-dasaxsnelad isev sxvagan veZebT samarTals, TavSesafars, magram amaod. is, visganac dax-marebas veliT, yvelaze didi amaoxrebeli Roria. Sensas Wams, svams, Sensas moixmars, mere mogitrialdeba da ufrosi Zmisa Tu dis poziciidan viTom „Wkuas“ gaswavlis, sinamdvileSi ki miwasTan gasworebs, ga-nadgurebs. yvelaze didi tragedia ki isaa, rom Sen am maoxreblis Tavgasul, uvic, uxeS, tlanq diqtats Tavdaxrili emorCilebi, masTan erTad Rreob, mis uxeS Zalas emonebi da am yvelafrisgan Tavdaxsnas ar cdilob. ufro swored, winaaRmdegobis gawevis, SebrZolebis magivrad - depresiul sas-owarkveTas miecemi. xelebs iqnev, imuqrebi, magram Seni muqara da xelebis qneva mxolod

baqiaobaa da meti araferi. Sen uZluri, usu-suri xar uxeSi Zalis winaSe... da, samwuxar-od, araviTari momavlis imedi...

ramdenime welia levan wulaZe Tavad qm-nis sakuTari speqtaklebis dekoracias. mis dadgmebSi mniSvnelovani datvirTva eniWeba scenografias da ganaTebas. le-van wulaZe sasceno sivrcis yovel kuTxe-kunWuls iTvisebs da ambidan gamomdinare, mayurebels ganwyobas uqmnis. ganwyobisa Tu sxvadasxva asociaciis gamomwvevia agreTve mis mier ganaTebuli sasceno sivrcec. erT-maneTSi gardamavali ferTa gama momajadoe-belia. amjeradac, mayurebelTa darbazSi Sesuls, misi TeTr ferebSi gadawyvetili, haerovani, momnusxveli, daxvewili sce-nografia TiTqos im samyaroSi „giTrevs“, gadayavxar, romelSic sul ramdenime wuTSi „bakulas Rorebis“ ambavi gaTamaSdeba. fi-carnagiT amaRlebuli saTamaSo moedani galaqtionisa da zenaTis karmidamos aso-ciacias badebs. levan wulaZis reJisurisa-Tvis damaxasiaTebelia kinoxerxebis gamoy-eneba. amjerad, mis mier Seqmnilma saTamaSo sivrcem kinodarbazi momagona. trapeciis formis or gverdiTa kedels, romlebzec or-ori TaRovani karia, siRrmeSi CarCo-ekrani kravs. mis miRma TiTqos gamWvirvale, TeTri, ulamazesi, mistikuri, foTlovani tye moCans, romelic ganaTebis meSveobiT fers icvlis: TeTri, iasamnisferi, vardis-feri ferebi xan, erTmaneTs erwymis da xan, enacvleba. scenaze araferia zedmeti, de-koraciasa Tu rekvizitSi arsebuli yoveli nivTi, detali, qmedebis msvlelobisas ga-TamaSdeba. Zveleburi qarTuli soflebi-sTvis damaxasiaTebeli xis taxti, ramden-ime skami, Ramis naTura, navTis lampa, didi, yavisferi Zveleburi Cemodani, ramdenime adgilas wignebis Sekvra, erT-erTi maTgani xandaxan grZeli, saxeldaxelod gakeTebu-li xis magidis fexis funqciasac asrulebs, fexze Semdgari Zveleburi Wogriti da uzurgo savarZeli, finalisken sadResas-waulod gaSlili sufra da XX saukunis da-sawyisis modelis didi wiTeli manqana. mis-tikurobis SegrZnebis aRmZvrel sivrceSi ganaTavses reJisorebma kldiaSviliseuli personaJebi da tipaJebi. levan wulaZis scenografiiT iqmneba samyaro, romelSic reJisors mayurebelTa darbazSi Sesvlis-Tanave Seyavxar. amasTanave, iseTi SegrZneba geufleba, rom mayurebelTa darbazi da scena gaerTianebulia, erTmaneTSi gadadis.

nino surgulaZis kostiumebi, zurab ga-gloSvilis musikaluri gaformeba, gia marRanias qoreografia speqtaklis kon-cefciidan gamomdinarea da mayurebels reJisorTa Canafiqris zustad aRqmaSi

Teatri da cxovreba42

##2 2017

exmareba. zurab gagloSvilis SerCeuli romantikul-mistikuri xasiaTis musika warmodgenis grZnobaTa bunebisa Tu may-ureblis ganwyobis Tanxvedria, speqtaklis plastikur naxazs simsubuqesa da haer-ovnebas matebs. zurab gagloSvilis mier Seqmnili musikaluri rigi SeumCnevlad monawileobs speqtaklis saerTo tonalo-bis SeqmnaSi, mis esTetikur da dramatur-giul JReradobaSi. gia marRanias qore-ografiuli naxazi kidev ufro amZafrebs speqtaklis komikur, ironiul, dramatul, Tu tragikul stilistikas. msaxiobebis moZraoba Tavisufali da msubuqia. musika da qoreografia msaxiobebs exmareba per-sonaJebisaTvis damaxasiaTebeli plastikis SeqmnaSi. msaxiobTa Jestikulacia, mimika, mixvra-moxvra, moZraoba gansakuTrebuli, mxolod ama Tu im tipaJisTvis gankuTvnili da mayureblisaTvis dasamaxsovrebelia. nino surgulaZis daxvewili, esTeturi kos-tiumebi speqtaklSi asaxuli epoqis gamomx-atvelia, yoveli personaJisa Tu tipaJis Sinagani bunebis, xasiaTis zustad amsaxve-lia. scenografiasa da kostiumebSic ufro metad sWarbobs TeTri, naTeli feri, ama Tu im ganviTarebuli ambis, epizodis kon-cefciidan gamomdinare, saWiroebisamebr, kontrastuli ferebi da tonalobebicaa gamoyenebuli. magaliTad, wiTeli, Savi, oqrosferi.

kldiaSvilis „bakulas RorebSi“ sul ramdenime personaJia: galaqtion xoso-liani, misi coli zenaTi, maTi Svilebi pitia da kikilo, zenaTis naTesavi, maz-ris sammarTvelos Tarjimani aleqsandre SaraqaZe, mazris sammarTvelos sekretari vasil vasiliCi, axalgazrda mRvdeli da ramdenime mezobeli, romlebic finalisken gamoCndebian. levan wulaZem da ana cucqi-riZem speqtaklSi sagrZnoblad gazardes moqmed pirTa raodenoba: dadgmaSi 22 per-sonaJi da tipaJia gamoyvanili. Secvlil-ia maTi saxelebi Tu gvarebi. magaliTad, galaqtionis gvari koxreiZed gadakeTda, zenaTi Tavad lorTqifaniZed iqca, aseve misi biZaSvili aleqsandrec lorTqifaniZe gaxda, pitias pisti Searqves da a. S. gvare-bis da saxelebis cvlilebasTan erTad per-sonaJTa xasiaTebi axali StrixebiT Seivso. Secvlilia moqmedebis droc. nawarmoebSi ganviTarebuli ambavi mefis ruseTis peri-odSi, revoluciamdel saqarTveloSi xdeba. speqtaklSi moqmedeba revoluciis Semdgom periodSi mimdinareobs. amiT reJisorebma xazi gausves imas, rom saxelmwifo wyobis miuxedavad, ruseTi dampyrobel imperial-istur qveynad rCeba. ara aqvs mniSvneloba, Cinovniki mefis samsaxurSia Tu social-

isturi ruseTis. misi „baton-patronuli“ azrovneba, msoflmxedveloba ar icvleba. Tavad usaqcielo, ugvano rusi Cinovniki yovelTvis damrigebluri, yovlismcodne ufrosi „Zmis“ an „dis“ poziciidan gela-parakeba. cvlilebebisa Tu damatebebis miuxedavad, personaJebic da mTlianobaSi, scenaze gaTamaSebuli ambavic kldiaSvilis nawarmoebebidan gamomdinarea. reJisoreb-ma daviT kldiaSvilis nawarmoebTa stilis-tika da forma SeinarCunes: personaJTa xa-siaTebi, iumori, komizmi da dramatuloba, konkretuli ambidan ganzogadebuli sura-Tis SeqmniT. aRsaniSnavia, rom mravalper-sonaJian Tu tipaJian speqtaklSi, reJisor-Ta mier konkretulad micemuli amocanebis meSveobiT, rolis sididis da scenaze yof-nis xangrZlivobis miuxedavad, uklebliv yvela msaxiobma dasamaxsovrebeli saxeebi Seqmna.

nika TavaZis galaqtioni da nata mur-vaniZis zenaTi - gaRatakebuli qarTveli Tavad-aznaurobis warmomadgenlebi ar-ian. amis miuxedavad, SenarCunebuli aqvT Rirsebis grZnoba. msaxiobebi Suaxnis asaks mitanebul, sakmaod simpaTiur, ganaTle-bul, romantikul, erTmaneTisadmi siyvar-uliTa da pativiscemis grZnobiT aRsavse personaJebs ganasaxiereben. nika TavaZe meocnebe romantikoss TamaSobs. qarTvel Tavad-aznaurTa msgavsad, axalgazrdobaSi samxedro karieras mefis ruseTis jarSi samsaxuriT ikeTebda. jaris daSlis Semdeg, usaxsrod darCenili, ojaxTan erTad, im-ereTSi, sagvareulo mamulSi dasaxlda. nika TavaZis galaqtions samxedro samsaxuridan gatacebaRa SemorCa: Zvel did CemodanSi borodinos brZolis maketi aqvs gakeTebu-li, xisgan gamojorknili generlebiTa Tu jariskacebiT, istoriuli figurebiT. cno-bili istoriuli brZolis rekonstruqci-iTa Tu saTamaSo mebrZolebis mundirebis kvawaraxis wveniT SeRebviT irTobs Tavs. nata murvaniZis zenaTi, lamazi, kopwia im-ereli qalia. lorTqifaniZis qalis gatace-ba axal-axali mwvanilis jiSebis gamoyvanaa. Tavis sayvarel galasTan, ase mimarTavs nata murvaniZis zenaTi galaqtions, did xis sayvavileSi damynobili mwvanilebis jiSebi moaqvs, rom Tavi moiwonos. colis gamomgoneblobiT aRfrTovanebuli „gala“, zenaTis „petruSkisa“ da rehanis namyen-isagan gamoyvanili jiSis CiTils, Tavis „borodinos velze“, napoleon bonapartis saCrdiloblad iyenebs. nika TavaZis da nata murvaniZis personaJebi grimiT, kostiume-biT, plastikiT, JestikulaciiT raRaciT kolombinas da arlekinis asociaciasac badeben. Tumca, maTi Sinagani samyaro kldi-

##2 2017

Teatri da cxovreba 43

aSvilisa da Cexovis personaJTa erTgvari simbiozicaa. reJisorebsa da msaxiobebs kontrastuli xerxebis gamoyenebiT aqvT agebuli am ori personaJis saxe-xatebi. isini, erTi SexedviT, TiTqos SeuTavsebeli xasiaTis Tvisebebs avlenen. nika TavaZis galaqtioni erTdroulad Tavaziani, gulkeTili meocnebecaa da amavdroulad, erTob emociuri, ficxi adamianic. samsax-iobo ostatobis saukeTeso gamovlinebaa, nata murvaniZis zenaTis gadasvla-gardaqm-nebi cotaTi melanqoliuri, Tavaziani, gulkeTili, yvelas moyvaruli da yvelaze mzrunveli qalidan gacxarebuli, mawyevari qalis tipaJze. msaxiobi bunebrivad, maR-alprofesiulad gadadis erTi mdgomare-obidan meoreSi. reJisorTa gadawyvetiTa da msaxiobis SesrulebiT es epizodebi erT-droulad komikurobisa da dramatulo-bis elferis matarebelia. mayurebeli Tan gulianad icinis da Tan sevdac eufleba. nata murvaniZe da nika TavaZe damaxasiaTe-beli plastikiT, mixvra-moxvriT, Jestiku-laciiT, mimikiT, Sinagani bunebis, xasiaTis gamomxatveli metyvelebis maneriT qmnian TavianT dauviwyar personaJebs. kldiaS-viliseul zenaTs da galaqtions reJisorma da msaxiobebma ramdenime Strixi daumates. upirveles yovlisa, isini ufro maRali wris warmomadgenlebi arian, vidre es moTxroba-Sia. nata murvaniZis zenaTi ufro daxvewi-li, haerovani, raRaciT melanqoliuricaa. Tumca, kapasi imereli qalis Tvisebebic Se-narCunebuli aqvs. nika TavaZis galaqtioni

meocnebe, raRac momentebSi cotaTi dab-neuli, ganaTlebuli romantikosia. nika TavaZis galaqtionisa da nato murvaniZis zenaTis garSemo iyrian Tavs warmodgenis danarCeni personaJebi. isini speqtaklis mTavar mamoZravebel RerZs warmoadgenen, maT garSemo viTardeba movlenaTa qmediTi rigi.

reJisorebma xasiaTTa mTeli galerea Se-qmnes. kldiaSvilis moTxrobasTan Sedar-ebiT ufro meti datvirTva mieniWaT galaq-tionisa da zenaTis Svilebs: ana vasaZis pistis (moTxrobaSi pitia) da koko roiniS-vilis kikilos. pisti da kikilo bunebaSi gazrdil laR mozardebs ganasaxiereben. ana vasaZe anci eSmakunas tipaJs qmnis. reJiso-ris CanafiqriT, igi pigmalionis Tavise-buri prototipia. dasawyisSi gaburZgnuli, mouwesrigebeli, mousvenari, mudmivad Zmis mwvalebeli, mawaki xasiaTis „gombio“ ulamazes qaliSvilad gardaiqmneba. baku-las maoxrebeli Rorebisgan Tavdasaxsne-lad, galaqtionis gadawyvetilebiT, ojaxi qalaqSi miemgzavreba, mazris sammarTvelo-Si momsaxure zenaTis naTesav - SaSasTan daxmarebis saTxovnelad. galaqtionis azriT, Tuki SaSa da misi ufrosi, sekretari saxlSi ewvevian, mezobeli bakula SeSinde-ba da saWmlis maZiebel mSier Rorebs, maT ezos aRar Semousevs. col-qmari didi xa-nia qalaqSi ar yofilan da saqmesTan erTad, sulieri sazrdos misaRebad, operaSi wasv-lasac gegmaven. Svilebis wayvanasac gadawy-veten. zenaTis TqmiT, sakmaod mozrdilma

Teatri da cxovreba44

##2 2017

bavSvebma operaSi qcevis wesebi unda iswav-lon. mTeli ojaxi da samezoblo emzadeba koxreiZeebis qalaqSi gasamgzavreblad. sam-zadisTan dakavSirebuli sasiamovno fus-fusia maT ezoSi. am dros ana vasaZe - pisti xmamaRla dasWyivlebs - ar deviban me Tavso... mezoblebi da ojaxis wevrebi daiWeren, ga-koWaven, gamoaTreven varcls, Camoafareben did TeTr tilos da saxeldaxelod mowyo-bil abazanaSi ZaliT banen urC pistis. am mo-mentSi meocnebe galaqtions, jer kedlebze, mere ki TeTr zewarze patara angelozi gam-oecxadeba. reJisorebis mier mofiqrebuli ulamazesi da gulis amaCuyebeli scena, nikoloz gagloSvilis mier gakeTebuli videoinstalaciis meSveobiT gaTamaSde-ba. TeTr tilos Camosweven da mayureblis Tvalwin ulamazesi, Sav-TeTr kostiumSi gamowyobili pisti warsdgeba. scenaze myof personaJebsac da mayurebelsac gaocebis aRmniSvneli xma aRmoxdebaT. Tavad galaq-tionic ki Zlivs icnobs sakuTar Svils. ana vasaZis pisti uxerxulad iSmuSneba da garS-emomyofTa reaqciaze, miamiturad kiTxu-lobs: ra, rao... axalgazrda msaxiobi, mudmi-vad muSaobs scenaze, ara aqvs mniSvneloba, aqtiuradaa CarTuli qmedebaSi Tu pasiuri Tanamonawilea. misi reaqciebi, Sefasebebi zusti da scenaze ganviTarebuli ama Tu im epizodis arsis Tanxmieria. magaliTad, kantoraSi yofnisas, pistisa da nodar Zo-weniZis jariskac loCafiZes Soris gabmul usityvo urTierTmowoneba-arSiyisas, ana vasaZe mxolod saxis mimikiT, ybis komikuri moZraobiT gadmoscems Tavisi personaJis Sinagan gancdebs. koko roiniSvili sofel-Si gazrdil miamit, mimndob, momwifebis asakSi Sesul biWs TamaSobs. msaxiobis mier personaJisaTvis damaxasiaTebeli, zus-tad mignebuli plastika, mixvra-moxvra, Jestikulacia da mimika, kikilos Sinagani bunebis gamomxatvelia. reJisorebsa da msaxiobebs swored aqvT daWerili da gad-mocemuli am asakis da-ZmisTvis damaxasi-aTebeli mudmivi kinklaoba. koko roiniS-vilis simwifis asakSi Sesul kikilos hormonebi TavSi „ukakuneben“. lamazi qa-lis danaxvaze koko-kikilo SeSdeba, veRar inZreva xolme, mere ki aRmoxdeba: Zalian damcxao... koko roiniSvili Tavisi kikilos garegnul gamoxatulebaSi, plastikaSi, mixvra-moxvraSi, JestikulaciaSi, am asakis biWisTvis damaxasiaTebel mouqnel, cota-Ti xist moZraobebs iyenebs. koko-kikilos uazro qmedebebSi, saxis gamometyvelebasa da mimikaSic, mxolod „erT rameze“ mofiqra-li ymawvil kacis „ocnebebi“ aisaxeba.

zeviT aRvniSne, rom reJisorebis mier sworad micemuli amocanebis meSveobiT,

speqtaklSi monawile yvela msaxiobi dasa-maxsovrebel personaJebs qmnis. rolis sididis miuxedavad, ocdaorive msaxio-bis mier gansaxierebuli personaJi Tu tipaJi gansakuTrebuli, mxolod misTvis damaxasiaTebeli xasiaTiTa Tu Tvise-biT gamoirCeva. reJisorebi da msaxiobe-bi gamogonili rolebiT xasiaTTa mTel galereas qmnian. roland oqropiriZis kukuri koxreiZis tipaJi, tipuri imereli, gulkeTili, keTilSobili, qalebis mu-susi, gaRormucelebuli, usaqmuri baqiaa. baCuki doRonaZis da Tamar buxnikaSvilis longinoz kekeliZis da papulas wyvili, Zalian sasaciloa. baCuki-longinozi mk-vircxli, yvelafris saqmis kursSi myofi, mouravis niSan-Tvisebebis mqonea. Tamar buxnikaSvilis papula ki qmarSi ugunod Seyvarebuli, cotaTi mosulelo qalia. pa-pula TuTiyuSiviT imeorebs qmris (da ara marto) sityvebs, SekiTxvas imave SekiTxviT pasuxobs, reJisorebis mier mogonili es xerxi, am wyvilis komikur elfers kidev ufro amZafrebs. nino gaCeCilaZis yunwula „lamazmani“, magram, amavdroulad, absolu-turad utvino qalis tipaJia. reJisoruli gamomgoneblobiT aRsavse Rorebis „pir-veli Semosevis“ epizodSi, rodesac scenaze aliaqoTia, yvela aqeT-iqeT garbis, komiku-ria nino gaCeCilaZis - yunwulas mcdeloba Tavs uSvelos. ramdenjerme gaeqaneba da TaviT askdeba kedels, karSi gasvlas ver axerxebs, bolos misi qceviT gakvirvebuli kukuri uSvelis da gaiyvans. mariam sujaS-vili kukuriSi Seyvarebul, koxreiZee-bis ojaxis erTgul mosamsaxure Suras ganasaxierebs. onise onianis alkibiade sp-etakovi, nika kuWavas rikovi, zurab beri-kaSvilis tafelovi, Teona qoqraSvilis Sarlota da ana grigolias kamelia tipur gaqnil Cinovnikebs ganasaxiereben. amasTan rikovi da tafelovi qalebis mususi moar-Siyeebic arian. alkibiade meqrTame Cinovni-kis alRoTi gamoirCeva. ana grigolias kame-lia qalaqSi mcxovrebi yunwulas oreulia, rac kantoris muSakebis koxreiZeebis ojaxSi stumrobisas maT identur kos-tiumebSic aisaxa. Sarlota ki feministi aTeistis Tvisebebis matarebelia. komikur-ironiulia irma berianiZis duduxana iSxne-li kokelaSvilisa da giorgi kiknaZis fu-cus dueti. Suaxnis, klimaqteriul asakSi myofi lamazi qalbatonis da axalgazrda mamakacis urTierToba bundovania. marTa-lia, duduxana da fucu kantoraSi Svilo-bis gasaformeblad midian, magram miniS-nebebiT aSkara xdeba, rom maTi urTierToba ufro intimuri xasiaTis unda iyos. Temur kilaZis turiko da zaza goguaZis guriko,

##2 2017

Teatri da cxovreba 45

keTilSobili, ganaTlebuli, patiosani gaRaribebuli Tavad-aznaurobis tipuri warmomadgenlebi arian. daviT xurcilava, kldiaSvilis moTxrobaSi arsebul, Cinovni-kis samsaxuris dakargvis SiSiTa da amdeni cvlilebiT gadaRlil, zenaTi lorTqifan-iZis biZaSvil SaSas ganasaxierebs. kinox-erxebis gamoyenebiT Seqmnes reJisorebma SaSas kantoraSi pirveli gamoCenisa da „sek-retaris“ kabinetSi Sesvlis scena. daviT xurcilavas SaSas ufrosis kabinetisken svla erT grZel kinokadrs mogagonebT. Sa-Sas Cavlisas xelqveiTebi asmeven yavas, ac-meven kostiums, uvarcxnian Tmas.

kldiaSvilis moTxrobaSi finalisken ax-algazrda mRvdelic gamoCndeba. reJisore-bis gadawyvetiT, beso baraTaSvilis mRvde-li Suaxnis mamakacia. igi keTil, patiosan, iumoris mqone, esseebis Semqmnel persona-Js ganasaxierebs. mis tipaJSi reJisorebma Cvens Tanamedrove samRvdeloebaSi arsebu-li problemebic asaxes. magaliTad, scenaze pirvelive SemosvlisTanave beso-mRvdeli dagvianebisTvis moibodiSebs da ambobs: es sasuliero pirebi jorebiT davdivarT, cx-eni ar SeiZlebao. misi es fraza mayurebelis sicils iwvevs. dRes, rodesac mRvedlTmsax-urTa umravlesoba Sav jipebs daagelvebs, misi gamonaTqvami, ra Tqma unda, ironiulad JRers.

reJisorebma „kantoris sekretari“ vasil vasiliCi qalad gardaqmnes. manana kozakovas vasil vasiliCi kostiumiT, gamomsaxvelo-biTi xerxebiT, metyvelebis maneriT e. w. „Бой Баба“-s erTgvari gansaxierebaa, romel-ic ver aitans gurikos saqarTvelos naTeli momavlis sadRegrZelos da gamacamtver-ebel, miwasTan gamasworebel grZel sity-vas warmoTqvams. CemSi misma qcevam, qmede-bebma mTavari maoxrebeli Roris asociacia aRZra. misi yvelasadmi uceremonio damok-idebuleba, damrigebluri toni, viTom iu-mori gamaRizianebelia. arafris da aravis ridi da pativiscema ara aqvs. yvelaferi mis neba-survils unda emorCilebodes. Ничего не будет, мир рушится, а вы сидите тут и чирикаите - amiT asrulebs Tavis gamanadgurebel si-tyvas. bolos ki mbrZanebluri toniT war-mosTqvams: А теперь гуляем... garSemomyofni Tavidan gaognebulebi SeSdebian, mere ki, samwuxarod, Tavdaviwyebul Rreobas iwye-ben. reJisorebis mier dadgmuli es scena: vefxistyaosnis sasmelad gamoyeneba, Tav-dayira daleva, giJuri rokva, samyaros apokalifsuri dasasrulis asociacias aRZravs. vasil vasiliCi mRvdels mbrZaneb-luri kiloTi mimarTavs icekveo, mRvdeli SeSfoTebuli uyurebs, manana kozakovas vasil vasiliCi anaforaSi Caavlebs xels da

uxeSad gamoagdebs sacekvaod. beso bara-TaSvilis mRvdlis cekvaSi erTdroulad gamosWvivis brazi da sasowarkveTa.

„bakulas Rorebi“ sareJisoro gamom-goneblobiTa da fantaziiT aRsavse war-modgenaa. xazgasmulad komikuria, magali-Tad, is garemoeba, rom speqtaklis yvela gmiri, galaqtionidan da zenaTidan dawye-buli mRvdliT damTavrebuli, SigadaSig „franciculad“ metyvelebs. ulamazesad aqvT gadawyvetili reJisorebs aRdgomis scena koxreiZeebis ojaxSi, romelic kompo-ziciurad firosmanis naxats mogagonebT. saocrad efeqturadaa gakeTebuli scena kantoraSi uamravi qaRaldis gamoyenebiT, romelic TandaTan qaRaldis mTebad iqceva. es epizodi Sinaarsobrivadac datvirTulia da pirdapir mianiSnebs, nebismier droSi ar-sebul, uazro Cinovnikur qaRaldomaniaze.

saocrad amaRelvebeli, gansxvavebuli, winaaRmdegobrivi grZnobisa Tu fiqris aRmZvreli speqtakli dadges levan wulaZem da ana cucqiriZem: kldiaSviliseuli cremlnarevi komikuri moTxroba finalSi tragediamde aiyvanes. dasawyisSi, rogorc aRvniSne, galaqtions angelozi moevlineba. finalSi - angelozi tovebs _ galaqtionis kar-midamos da usasrulo sivrceSi uCi-nardeba. angelozis gauCinareba uimedod, uRvTod darCenili qveynis metaforad aR-iqmeba. sxvadasxva asociacias badeben per-sonaJebi Tu ganviTarebuli movlenebi. dam-dgmelebis CanafiqriT kldiaSviliseuli personaJebi, dialogebis agebiT, wyobiT, gamomsaxvelobiTi saSualebebiT, nawilo-briv kostiumebiTac, Cexoviseul gmirebs mogagoneben. ormagi grZnoba dameufla war-modgenis dasrulebisas: aRfrTovanebis da saSineli, gausaZlisi sevdis. aRmafrTova-na: gamomgoneblobiT aRsavse reJisuram, msaxiobebis namuSevarma, maT mier Seqmnil-ma personaJebma da tipaJebma, daxvewili gemovnebiT Sesrulebulma scenografiam, kostiumebma, gamoyenebulma musikam Tu plastikurma naxazma. sareJisoro koncef-ciam ki udidesi sevdiT amavso... Cveni bed-kruli qveynis ukuRmarTi cxovrebis ambavs gviyveba „bakulas RorebiT“ marjaniSvilis Teatri. saTeatro eniT ambis Txrobisas Tavidan agaxarxarebs, finalSi ki mwared gatirebs.

vfiqrob, marjaniSvilis TeatrSi daviT kldiaSvilis mixedviT ganxorcielebuli „bakulas Rorebi“ levan wulaZis saetapo mniSvnelobis speqtaklTa Soris daimkvid-rebs adgils.

Teatri da cxovreba46

##2 2017

niu-iorkSi gadauReblad wvims. ager ukve naSuadRevia da gamTeniis xans dawyebuli wvima, ar Sewyvetila. drodadro, roca qari wamouberavs, wvima gulamovardnili exleba manhetenis aveniuebsa da stritebs. ai, viRacas xuT dolarad nayidi qolgis xelidan wagle-jvas lamobs. isic, vaiTu qarma qolgianad wa-miRoso, axladnayid nivTs eleva _ qolga ki haerSi uazrod daborialobs da iqiTa trotu-arze mSvidobianad eSveba. brazmoreuli qari Tvals rom milulavs, wvima zantad asrulebs viRacisaTvis micemul pirobas _ gawuwos, TaviT bolomde daasvelos quCaSi gamosuli qali Tu kaci, didi Tu patara. albaT, ami-tomac qudebis, buterbrodebis (cxeli kerZe-bisac ki!), savarcxlebis, Sarfebis, qamrebis, eleqtromowyobilobebis gamyidvelT dax-lebi aulagebiaT, mxolod qolgebis gamyid-vlebi gamosulan, rom TavianTi saqoneli _ mozrdili, Tu pawia, Savi Tu feradi qolgebi gayidon da amiT gamvlel-gamomvlelni dasve-lebisgan ixsnan.

erTi sityviT, iseTi amindia, imereTSi rom ityvian, ZaRli ar gaigdeba karSio. me ki mainc unda gavide, mainc unda davtovo sxdoma da im adamianebs SevuerTde, romlebsac wvima ase ar indobs. TumcaRa, Teatri Sors ar aris _ ager meeqvse aveniudan _ sastumro `hiltonidan“ mecxre da meaTe aveniuebs Sua moqceul 46-e quCaze unda gavide. Tu taqsiT waval, ar dav-sveldebi, magram SesaZloa es sami aveniu naxe-

var saaTSi ver gaviaroT _ niu-iorkis quCebSi manqanebi ZilmoreulebiviT dganan an lokoki-nas siCqariT gadaadgildebian. moZraoba ise Wirs, naxevar saaTSi ver mival, arada, gaer-oSi aSS warmomadgenels, niki heilis rom ar movusmino, ar iqneba _ Zalian mainteresebs, ras ityvis. ai, Tu fexiT wavedi, 25 wuTic ki sakmarisia, magram davsveldebi. rac ar unda iyos, niki heilis gamosvlis Semdeg sxdoma unda davtovo _ unda gavide, usaTuod unda vnaxo speqtakli, romelic axalgazrda qarTv-elma reJisorma irina gaCeCilaZem dadga. irina erTob arastandartulad, sainteresod azrovnebs _ am ramdenime wlis winaT mar-janiSvilis Teatris `sxvenSi“ mis mier ganx-orcielebulma speqtaklma `evgeni onegini“ misi SemoqmedebiTi xedvis gansxvavebuloba dagvanaxa, Tumca, SefasebaTa nairgvarobac Sva, magram filmebma `stigma“, `vaSli“ uTuod dagvarwmuna, rom ara mxolod gansxvavebulad (vinc gansxvavebuli ar aris, arc sainter-esoa) moazrovne, erTob niWieric gaxlavT. albaT, aman ganapiroba is, rom anapis saer-TaSoriso kinofestivalze diplomebi daim-saxura. dRes ki irina gaCeCilaZe amerikaSi moRvaweobs da niu-iorkis `linkoln centris“ Teatris reJisorTa laboratoriis wevria. bolo sami-oTxi wlis ganmavlobaSi man erTob nayofierad imuSava _ `teatr leb“-Si dadga Cexovis `Tolia“, `krein TeatrSi“ `nikolozi da aleqsandra“, `qalaqis Tavze“da sxv.dadgma

qarTveli reJisori manhetenze anu

`erT-erTi saukeTeso speqtakli of brodveize!“

guram baTiaSvili

##2 2017

Teatri da cxovreba 47

ganaxorciela vaSingtonSic _ `ruTi“. ameri-kaSi saopero speqtaklebic dadga: moris rav-elis `bavSvi da jadoqroba“, puCinis `anJeli-ka.“ yvelaferi es erTob sasiamovno molodins aRmiZravs. amas kidev is erTvis, rac am diliT irinam satelefono saubrisas miTxra:

_ Cvenma Teatralurma kompaniam am speq-taklis saCveneblad sagangebod SearCia ek-lesia. am warmodgenis Cveneba swored amgvar garemoSi mewada.

Teatraluri kompania da aRmasrulebeli prodiuseri ukve meeqvse dRea eklesiis ar-ealSi warmoadgens irina gaCeCilaZis mier scenurad gaazrebul im adamianis piesas, romelsac erTma zestafonelma kacma, gvar-ad CxartiSvilma, dabadebisTanave grigoli daarqva, albaT, mamis, an babuis pativsacemad, iman ki _ Svilma, rom wamoizarda, grigolobas borisoba, CxartiSvilobas ki _ akuninoba ar-Cia da dRevandeli mravali qveynis mkiTxveli icnobs, rogorc karg mwerals _ boris akun-ins. ase rom, dRes zestafonidan, misi Semoga-reni soflebis ori gvaris warmomadgeneli: zestafoneli CxartiSvil _ akunini da aseve zestafonelTa nagrami gaCeCilaZe _ erTi da-badebiT qarTveli, mrwamsiT, suliskveTebiT _ sxva, meore ki dabadebiT da suliskveTe-biTac qarTveli, Seecdebian niu-iorkel may-urebels iseTi ram SeTavazon, rac daainter-esebT. amaT ki, umeteswilad, axali swadiaT, Tu raime axliT ar Seiqcie, yursac ar da-gigdeben. xolo im kacisagan, romelmac Tavisi

arc gvari isurva, arc _ saxeli da akuninoba moiwadina, axals, ucnaursac namdvilad unda elodo. manac Seqspiris `hamletis“ Tavisi versia SeTxza. ar vici, ar var darwmunebuli, ramdenad Sesabamisi, mizanSewonilia `ham-letis“ dari literaturuli nawarmoebis axali versiis Seqmna, magram boris akunini er-Tob saintereso mweralia, mis literaturul naRvawze wunis dadeba didi usamarTloba _ imaze uaresi iqneboda, vidre sakuTar gvarze uaris Tqmaa. miTumetes, rom dRevandReli Teatraluri gamocdilebidan gamomdinare, Tu Jan anuisa da kidev oriode mwerlis praq-tikas avuqcevT gverds, dramatuli nawarmoe-bis axal gaazrebas umeteswilad reJisorebi iReben Tavze da ara mwerlebi, dramaturgebi. cxovrebiseuli movlenebis, SemoqmedebiTi mrwamsidan gamomdinare, im problematikis win wamoweviT, romelic maT aRelvebT, swored reJisorebi qmnian literaturuli nawarmoe-bis axal Teatralur versias, magram boris akuninma ase isurva _ man Seqspiris `hamleti“ ise `dawera“, rogorc dRes aRiqvams samyaros. amisaTvis Seqspiriseuli teqstidan sul cxra personaJi `daisaWirova.“ akuninis versiaSi daniis princi kvlavac Seqspiriseuli person-aJia _ samyaros aburdulobiT , daRmasvliT sulierad awrialebuli axalgazrda kaci, ma-gram nawarmoebis mTavar moqmed personaJad, dramatuli intrigis mTavar mamoZravebel figurad hamletis megobari horacio gvev-lineba. amitom arc is aris SemTxveviTi, rom

Teatri da cxovreba48

##2 2017

speqtaklis programaSi hamleti personaJTa Soris sul boloSia moqceuli.

magram jer xom Teatramde unda mivide. niki heilis gamosvlisTanave, meeqvse aveniudan meSvideze myis gavedi, Taims skvers gverdi Cqari nabijiT avuare _ mis `loJaSi“ aravin zis, am wvimaSi aravis surs Tavi gaiwuwos. miuxedavad amisa, Taims skveri iseve xalxm-ravali, Wreli da xmauriania, rogorc mzian amindSi gvinaxavs. Tu niu-iorks Tanamedrove babilonad miiCneven, am babilonis dedaalagi swored Taims skveria _ aq isic modis, vinc niu-iorkSi uwinaresad `metropoliten muz-eums“ miaSurebs da isic _ sportuli aspar-ezobebiT rom irTobs Tavs. me ki Taims skvers swrafad gavecale _ iqiT mimeCqareba, sadac dRes zestafonelTa ori nagrami Seecdeba niu-iorkis mayurebels kargad warudginos Tavi. ramdenime wuTSi mecxre aveniuc ga-davkveTe da kidev erTxel davrwmundi, rom am qalaqSi yvelaferi `mosula!“. aq SeuZlebeli araferia: erT-erT Senobaze davinaxe neonis SuqiT mkafiod gamokveTili ori sityva: `ek-lesia“ `Teatri“ speqtakli wminda klimentes eklesiaSi imarTeba.

irina gaCeCilaZe miambobs: _ Teatraluri kompania da aRmasrule-

beli prodiuseri am proeqts ori weli vam-zadebdiT, bevri fuli gvWirdeboda, bevri dagvexmara. msaxiobebis SerCevis droc dadga. speqtaklisaTvis cxra msaxiobi unda SemerCia. kastingi rom gamocxadda, SerCevaze 1200 msax-iobi movida. SerCeva Zalian gaWirda!

niu-iorkSi amdeni msaxiobi daeZebs Tavisi niWis gamovlenis saSualebas.

speqtaklis programas rom Cavxede, `ham-leti“ _ versiaSi“ marTlac, sruliad sx-vadasxva Teatrebidan mosuli msaxiobebi TamaSoben: ofelias Semsrulebeli of of brodveis Teatridanaa, hertrudas joi her-malaini _ of brodveis Teatris msaxiobi as-rulebs. hamletis Semsruleblad los anJe-leseli met voisi iqna miwveuli da ase Semdeg. warmodgenili maqvs, speqtaklis damdgmel re-Jisors ra Sromac unda gaewia, msaxiobebi ise rom SeerCia, rogorc Tavad xedavda Seqspir-akuninis personaJebs.

120 kacian darbazs Tvals vavleb. TiTqmis Seivso. dRes meeqvse speqtaklia da darba-zi ivseba. es imas niSnavs, mayurebelma Sei-tyo speqtaklis raoba da modis. dRes, amnair amindSi, TeatrSi SemTxveviTi adamiani ar Se-mova _ saxlidan fexi ar gamoucdeba da Tu mainc gamovida, ager, irgvliv, Tundac 42-e quCaze, uamravi Teatria _ didic da pata-rac. Tanac es Teatraluri nageboba ar aris, adamiani speqtaklze ki ara, TeatrSi movides, aq, am eklesiaSi, speqtakls irina gaCeCilaZis mondomebiT TamaSoben. sadacaa speqtakli daiwyeba. mexsierebas vZabav, mwadia gavix-seno niu-iorkSi, manhetenze qarTvelTagan

Tu vinmes daudgams speqtakli. evropis qvey-nebSi qarTveli reJisorebi did pativSi ar-ian, xSirad iwveven, premiebsac imsaxureben, aq _ amerikaSi? dramatul Teatrs vgulisxmob, Torem Temur CxeiZem rom im didebul `metro-politen operaSi“ dadga speqtakli, kargad vici. isic vici, raodeni warmateba hqonda.

CvenianTagan veravin movigone niu-iorkSi, manhetenze dramatul TeatrSi speqtakli dae-dgas. irina gaCeCilaZe pioneria? nodar gura-baniZes unda vkiTxo _ yvelaferi icis. kom-piuteri TavSi aqvs.

scenaze raRac moZraobaa _ viRaceebi Semo-dian , erTmaneTs emusaifebian, eseni speqtak-lis monawileebs ar gvanan: jinsebi, botasebi, maisurebi acviaT, magram ixdian, erTmaneTs emusaifebian da ixdian...ah, amaT nel-nela gavyavarT niu-iorkisaTvis damaxasiaTebeli yofidan da cdiloben elsinoris sasaxleSi Segviyvanon...es usaTuod dedofal hertru-das Semsrulebeli iqneba _ korsets irgebs. is sandomiani axalgazrda qali ki bedkrul ofelias warmoadgens. ra maRalia, me ki ofe-lia, ratomRac tanmorCil, umweo gogonad warmomidgenia! hamleti romeliRaa? ham-leti...hamleti ver gamovicani, is ki laerti iqneba,usaTuod...

da gaismis gia yanCelis erTob nacnobi me-lodia, imdenad nacnobi da axlobeli, Tavi Sin mgonia. iwyeba horaciosa da hamletis di-alogi. is, vinc me laerti megona, hamleti yo-fila! pirveli, rac smenas itacebs, Zlieri, ZarRviani enaa da xazgasmuli maxvilebi, rac warmoTqmul sityvas magiur Zalas aniWebs. dialogSi horacios mier mimobneuli TiTo-orola fraza _ saxelmwifo gadatrialebis Sesamzadebeli nazavi teqsti _ WiqaSi mo-qceul wyalSi Casxmuli uferuli siTxe, wyals nel-nela rom ucvlis fers da amRvrevs isedac amRvreuli, aforiaqebuli hamletis bunebas. akuninis horacioc, msgavsad Seqspiriseuli-sa, hamletis megobaria, magram Tanamedrove yofaSi, pirovnebisagan gandgomis, sxva sibrtyeSi gadayvanis funqcias xom megobrebi kisruloben. swored megobrebi gvevlinebian moRalateebad. horacio hamletis fiqrs sul

##2 2017

Teatri da cxovreba 49

sxva mimarTulebiT warmarTavs. i. gaCeCilaZe saxierad amkvidrebs b. akuninis Tezas. amas mosdevs scena mamis aCrdilTan, Semdeg polo-niusis, laertis da hamletis nerviuli dial-ogebi da cxaddeba, rom i. gaCeCilaZe koncep-tualur speqtakls gvTavazobs, am xasiaTis speqtaklebSi ki xSir SemTxvevaSi dakargulia msaxiobis individualoba. amjerad msax-iobebi Cinebul Semsruleblebad warmoaCenen TavianT Tavs, sakmao profesiul doneze. es epiTeti TiTqmis yvelas exeba, magram mainc gamovyofdi hamletis Semsrulebel met vaiss, horacios Semsrulebel kris levins, klara brunelis ofelias, jeims filip getsis polo-niuss da maikl hemondis laerts.

am speqtaklSi gansakuTrebuli funqciis matarebelia kompiuteruli dizaini, romlis avtori TbilisSi mcxovrebi mixeil ivaniS-vili gaxlavT. speqtaklis bedi, garda re-Jisoruli gaazrebisa, swored i. gaCeCilaZisa da mix. ivaniSvilis instalaciis sferoSi Semo-qmedebiTma TanamSromlobamac ganapiroba. igi imdenad gamomsaxvelia, aq ise myisierad, os-taturad icvleba dekoracia _ kompiuteru-li instalaciis iseTi maRali donea naCvenebi, rom 90-iani wlebis dasasruls brodveis erT-erT TeatrSive nanaxi `fantomi operaSi“ gamaxsena, sadac mdinare ise `moSxuoda“, Sig Caxtoma mogindeboda. mixeil ivaniSvili qmnis elsinoris sasaxlis Cinebul dekors, am sas-axlis qongurebze ki CiraRdnebi erTob bune-brivad `iwvis“ da cecxlis alis moZraoba Se-sabamis Suq-Crdilsac qmnis.

roca mayurebeli gatacebiT ukravda taSs msaxiobebs, irina gaCeCilaZe ki mayurebelTa darbazis yvelaze maRali wertilidan mSvidi RimiliT Sehyurebda mayureblis speqtak-lisadmi damokidebulebas, me siamayis grZnoba meufleboda _ qarTvelebma Cinebulad gaac-nes Tavi am mayurebels _ aqve minda gavix-seno sofio tabataZis Cinebuli posterebi, romelic erTgvari Sesavalia akuniniseul `hamletis“ versiis gaazrebaSi.

P.S. momdevno dRes _ naSuadRevs , Ses-venebisas sastumro `hiltonis“ kafeSi rom visxediT da msoflios ebraelTa kongresis erT-erT wevri, vgoneb, safrangeTidan, erTi patara soflis odena gazeT `niu-iork Taims“ Cahkirkitebda, moulodnelad gamomelapara-ka:

_ Tqven xom saqarTvelodan xarT? _ Tavi davukari, diax- meTqi _ ai, aq, Tqvens reJisorze weria _ da `niu-iork Taimsi“ gamomiwoda. me ki didi sinanuli dameufla _ qarTuli presa xom `verafriT ver iclis“ saqarTvelos Teatrebis axali speqtaklebis, wignebis gasaanalizeblad, _ es Turme `sabWo-Ta gadmonaSTia“da `niu-iork Taimsi“ sabWoTa tradiciis gamgrZelebeli yofila!

`niu-iork Taimsis“ Teatraluri mimomxil-veli lora kolinz-hiuzi irina gaCeCilaZis

speqtakls `uaRresad lamaz“, warmodgenad mi-iCnevs da wers: `irina gaCeCilaZe dizains namd-vil varskvlavad aqcevs.“ `mixeil ivaniSvilis Tvalwarmtac da fantastikur proeqciebs (kompiuterul grafikas) sasaxlis oTaxidan oTaxSi gadavyavarT“ TbilisSi rom dizaineri zis, muSaobs da `niu-iork Taimsis“ mimomx-ilvels aRafrTovanebs, aman qarTveli kaci Tavis SesaZleblobebSi mtkiced unda daar-wmunos da imaSic, rom niWi yvelgan fasdeba _ Tbilisi iqneba Tu niu-iorki, anu rogorc Solom aleixemi ityoda: `talanti fuliviTaa, talanti,iseve, rogorc jibeSi fuli, an gaqvs, an _ ara!“

mogvianebiT gavarkvie, rom irina gaCeCilaZis speqtaklze sxva gamocemebic weren: Teatraluri gamocema `Theatrels Easy~: `klasikis ambiciuri da axleburi interpreta-cia, minimalisturi dizaini da Zlieri dasi qmnian karg ingredietebs, romlebic acocx-leben warmodgenas“, `Seqspiris `hamleti“, gadakeTebuli deteqtiur istoriad, ikvlevs saerTaSoriso politikur intrigebs.“

Teatralur gamocema `The knocktumal~ ben-Jamen Smidti wers politikuri gadatrialeb-isa da danaSaulis mimarT gansakuTrebuli mgrZnobelobis mqone mwerlis gonebamaxvil da mkveTr enaze, detalurad aanalizebs pie-sas, mis scenur ganxorcielebas da dasZens: `dasasruli zedmetad mowesrigebulia, ma-gram iqneb, swored ase unda iyos: samuSao kar-gad Sesrulda“.

Teatrebis internet-gamocema www.the-atrescene.net-ze danil reili: `prezentaciis gamaognebeli elementebi, gansacvifrebeli reJisura SesaniSnavi TamaSi da saintereso koncefcia“ `mixeil ivaniSvilis proeqciebis dizaini gamorCeulia!“ mere: `reJisor iri-na gaCeCilaZis dadgma aris cocxali, maRal tempiani, axasiaTebs SemoqmedebiTi sizuste, romelic warmatebuli iqneboda namdvili `hamletis“ dadgmis SemTxvevaSic da rac mTa-varia, q-ma irine gaCeCilaZem miiRo kargi Se-degi ZiriTadad amerikeli msaxiobebis ekleq-tikuri jgufisagan“ da kidev: `kompozitor gia yanCelis originaluri partitura sru-lyofilia da didad uwyobs xels Seqspirisa da Tanamedroveobis hibriduli atmosferos Seqmnas. esec qmnis Semzaravisa da silamazis nazavs.“

niu-iorkis sanaxaobriv RonisZiebaTa gzam-kvlevi `Time Out NY~: `es aris erT-erTi saukeT-eso speqtakli of brodveize!“

P.S. im saRamos ki speqtaklidan sastum-roSi kvlavac Cqari nabijiT rom vbrunde-bodi, jansuR Carkvianis striqoni amekviata: `saqarTvelov, Sen vin mogca, Svili dasakar-gavi.“ xasiaTs isic mifuWebda, rom amjerad wvima cxvir-pirSi mcemda.

da mainc: `saqarTvelov, Sen vin mogca...“

Teatri da cxovreba50

##2 2017

Tavidan speqtaklis mTavari gmiri raime gansakuTrebul, araordinalur, sxvebi-sagan mkveTrad gamorCeul xasiaTs, niSan-Tvisebebsa Tu Cvevebs arafriT amJRavnebs. piriqiT, reJisori (giorgi SalutaSvili) da msaxiobi (soso elizbaraSvili) mas Zalze Cveulebrivs gviCveneben. erTi SexedviT, robizoni erTi ubralo qarTleli `gagri-aa“. aseTebi, dRes ukve blomad arian Tbi-lisSi. masaviT, mkafiod xazgasmul kuTxur dialeqtze metyvelebs misi Zma, zaliko (giorgi buaZe). msaxiobi zomieri komikuri elferiT Zerwavs e.w. `provincielis“ saxa-siaTo scenur portrets. mayurebelSi Zme-bis metyveleba, qceva Rimils iwvevs. Tumc es sulac araa daufaravi ironia, mwvave groteski, daundobeli satira an ulmo-beli dacinva. ubralod, orive Zalze ucxoa garemosaTvis, am SemTxvevaSi qalaqisaTvis. reJisori, msaxiobebis meSveobiT, yovelive amas, ramdenime utyuari, damajerebeli sax-asiaTo Strixis, detalis meSveobiT, Tval-saCinod, xelSesaxebad warmoaCens. yovelive amas ki damdgmeli jgufi keTili, alali, gulwrfeli RimiliT gviCvenebs.

TiTqos, rusTavis giga lorTqifaniZis saxelobis profesiuli municipaluri dram-atuli Teatris scenaze dadgmul speqtakl-Si dRes metad arapopularul, `banalur“, viRacisaTvis ironiuli Rimilis momgvrel, sakuTari samSoblos siyvarulze, patri-otizmzea saubari. aqedan gamomdinare, may-urebeli tradiciulad erTgvar cru pa-

Tetikas, zeaweul, yalb heroikas elodeba, magram amis natamalsac ver aRmoaCens war-modgenaSi. g. SalutaSvilma Tamar fxakaZis prozauli nawarmoebi `bostani konfliqtis zonaSi“ gaascenura. unda aRiniSnos, rom reJisorma TiTqmis miuRweveli SeZlo. vgulisxmob prozis scenaze gadatanisaTvis damaxasiaTebeli maradiuli naklovanebe-bis (fragmentuloba _ danawevrebuloba ambis Tanmimdevruli ganviTarebis erTiani, mTliani RerZis arqona) daZlevas. speqtak-li mayureblis mier TiTqos erTi amosun-TqviT aRiqmeba. damdgmelma uSecdomod miagno warmodgenisaTvis Sesaferis tempo-ritms. amasTan, g. SalutaSvilma zedmiw-evniT Sesatyvisad gansazRvra speqtaklis `grZnobaTa buneba“. aq, erTmaneTis gver-diT, xmaSewyobilad, organulad Tanaarse-bobs komedia da drama, cremli da sicili... swored, am e. w. `oqros Sualedis“ upiro-bod dacvaa imis utyuari garanti, rom war-modgena arc ugemovno, uxams vodevilad iqceva da arc cru paTetikiT ganmsWvalul, `gulismomkvlel“, samarcxvino sanaxaobad.

Zalze sada, lakonuri da pirobiTia sce-nografia (mxatvari - lomgul murusiZe). moqmedeba mbrunavi wris meSveobiT Seufer-xeblad gadadis qalaqidan - sofelSi. mx-atvari, sul ramdenime StrixiT, detaliT, martivi rekvizitiT odnavi miniSnebiT os-taturad axerxebs Sesabamisi garemos Se-qmnas. amitom, vfiqrob absoluturad zed-metia, robizonis garjiT, muxlCauxreli

balada mSobliuri miwis ,,banalur“ siyvarulze

giorgi cqitiSvili

##2 2017

Teatri da cxovreba 51

SromiT ayvavebuli bostnisa Tu baRCis, erT epizodSi Zalze naturalisturi Cveneba. es tyesaviT moSriale, amwvanebuli yana aSka-rad sul sxva `operidanaa“ da pirwmindadaa amovardnili speqtaklis saerTo mxatvru-li gadawyvetidan. miuxedavad imisa, rom ia sakandeliZis mier musikalurad gaforme-buli araerTi warmodgena minaxavs, am mxriv misi namuSevari konkretulad rusTavis Teatris am speqtaklSi, CemSi erTgvar dauk-mayofileblobis gancdas badebs. arada, igi WeSmariti profesionalia; ise arCevs ama Tu im musikalur Temas, rom yovelgvari Zaldatanebis, forsirebis gareSe, myis iqm-neba xolme saTanado atmosfero, Sesaty-visi ganwyoba. xSirad minaxavs warmodgenis sakvanZo, kulminaciuri scena Tu epizodi, romelSic msaxiobsa da reJisors swored i. sakandeliZis mier SerCeuli musikaluri nomeri daxmarebia `samSvidobos“ gasvlaSi. samwuxarod, igives ver vityvi speqtaklSi `bostani konfliqtis zonaSi“ mis namuSe-varze. rogorc amboben, gemovnebaze ar davoben... SeiZleba vcdebi, magram am war-modgenis musikaluri gaformeba, erTgvar-ad neitraluri da Zalze usaxuria... aqve msurs aRvniSno gemovnebiT SerCeuli, Ses-atyvisi, sada da upretenzio sasceno kos-tiumebi (mxatvari - Tamar maWaraSvili).

yovelTvis didi sifrTxile, taqti, gemovneba da zomierebis grZnobaa saWi-ro, raTa scenaze yovelgvari gadaWarbe-bis, e.w. `gadaTamaSebis“ gareSe ganasaxiero asakovani, moxuci adamiani. ra Tqma unda, im SemTxvevas vgulisxmob, rodesac msax-iobi axalgazrdaa. rusTavis Teatris speq-taklSi am urTulesi amocanis warmatebiT daZlevas naTia melaZe axerxebs. msaxiobs moZebnili aqvs damajerebeli saxasiaTo Strixebi; zomieri da utyuaria misi plas-tika, mimika; rac mTavaria, n. melaZis mier gansaxierebuli babulia Zalze gamarTuli rusuli aqcentiT metyvelebs, rac dRevan-del qarTul scenaze TiTqmis miuRwevadi amocanaa. msaxiobi reJisoris Canafiqris erTgulia; am scenur gmirSi organulad, bunebrivad, damajereblad Tanaarsebobs tkivili da iumori. n. melaZe, yovelive ze-moaRniSnuls erTgvari msubuqi, haerovani gamomsaxvelobiTi saSualebebiTa Tu aqti-oruli maneriT aRwevs.

Zalze patara, lamis epizoduri roli aqvs vako koberiZes. mis mier gansaxier-ebuli uCa samxedroa, iaraRiT xelSi icavs Tavis qveyanas. Tumc, miuxedavad rolis moculobisa, mwiri teqstisa, msaxiobi ax-erxebs sityvaZviri, naklebemociuri, magram mtkice, vaJkacuri xasiaTis mqone adamianis mxatvruli saxis Seqmnas. Zalauneburad

Tvalwin gidgeba mexsierebaSi mwared Car-Cenili is realuri suraTebi, sadac Cveni armiis jariskacebi Tu oficrebi, 2008 wels, samaCabloSi gamarTul uTanasworo brZo-laSi warbSeuxrelad Caebnen da simamacis, Tavdadebis, uSiSrobis gamaognebeli ma-galiTebi gviCvenes, rogorc Cven, ise momx-dur mters. scenaze yofnis TvalsazrisiT, arc ise xangrZlivi dro aqvT gamoyofili olegas (nukri arCvaZe) da mis cols (Tea SarvaSiZe); Tumc, yovelgvari gadaWarbebis gareSe unda iTqvas, orive msaxiobs yofnis ostatoba, zomierebis grZnoba, raTa dama-jerebeli, utyuari mxatvruli saxeebi Se-qmnan. n. arCvaZis gansaxierebiT, olega erTi Cveulebrivi qarTleli glexia; jiuti da `ucxvirpirocaa“, uxasiaToc, xandaxan avic ki; Tumc, erTgvari `eSmakobac“ araa misTvis ucxo. T. SarvaSiZe tanmorCili, magram sak-maod aqtiuri qalis, realuri cxovrebi-dan Zalze nacnob portrets qmnis. misTvis yvelaze mTavari is materialuri xeiria, romelic misma ojaxma unda naxos. amitom sasurveli miznis misaRwevad am qalisaTvis yvela gza Tu saSualeba savsebiT misaRebia. Tu garemoeba, Seqmnili viTareba moiTx-ovs, rogorc mezoblisTvis, ise sakuTari meuRlisTvis mas iolad SeuZlia ukmex, enamware dedakacad iqces. Tumc, garkveuli zRvari mainc gaaCnia mis saqciels; roca atyobs, rom olega moTminebas kargavs, se-riozulad brazdeba, coli Zalze ostatu-rad, `taqtikurad marTebulad“, droulad ukan ixevs, Tumc, saWiro momentSi, kvlav iolad, Tanac efeqturad SeuZlia isev im gamaRizianebeli faqtoris misia Seas-rulos, ris meSveobiTac qmari, sakuTari kar-midamos, ojaxis qonebis dasacavad, `sabrZolod momarTos“!..

damdgmeli reJisoris CanafiqriTa da msaxiobis SesrulebiT, robizoni sulac araa raRac xelovnuri SaravandediT Semo-sili gmiri. s. elizbaraSvili axerxebs Cvens darwmunebas imaSi, rom am adamians ubral-od, sxvagvarad moqceva ar SeuZlia. is, Zmas, rZals, Tanasoflelebs, rac mTavaria, Cven, mayurebels absoluturad gulwrfelad gvarwmunebs imaSi, Tu rogori mniSvnelova-nia misTvis mSobliur sofelSi, mama-pa-piseul kar-midamoSi dabruneba. msaxiobi Zalze bunebrivad, yovelgvari zedmeti Zalisxmevis gareSe, damajereblad warmoa-Cens erT ubralo WeSmaritebas - yvela adam-ians Tavisi adgili aqvs amqveynad; sadac is unda iyos, cxovrobdes da moRvaweobdes. s. elizbaraSvilis mier gansaxierebuli ro-bizonis adgili samaCabloSi, cxinvalis re-gionSi arsebuli sofelia.

misi sruli antipodia Zma, zaliko. is,

Teatri da cxovreba52

##2 2017

mTeli arsebiT qalaqs ebRauWeba; surs misi organuli nawili gaxdes. g. buaZe iseTi ada-mianis scenur portrets qmnis, romelic Tavisi sanukvari miznis misaRwevad yve-laferze wava. swored amitom, qalaqelTa siZec xdeba. mas namdvilad ar esmis Zmis `axireba“. mananasTan (ana SarvaZe) Zalian frTxilia; jer erTi, colis ojaxSi, zed-siZedaa Sesuli; amas garda, mananas ojaxis wevrebis meSveobiT surs warmatebuli kari-era moiwyos... a. SarvaZe praqtikuli Wkuis mqone, Zalauflebismoyvare qals ansaxier-ebs. yvelaze ufro sasacilo da amave dros, dramatuli isaa, rom robizonis saqcieli TanasoflelebisTvisac gaugebaria. muxosa (zaza TagoSvili) da zauras (laSa kankava) ukvirT, robizonas saxli (ufro sworad, bina) aqvs TbilisSi; Tumc, mainc `miyrue-bul“ sofelSi surs cxovreba!.. maSin, roca orives qalaqisken uWiravs Tvali. zaura aki daufaravad etrfis komfortsa da teqnikis siaxleebs... xelSi mudam „aifoni“ uWiravs da mas CasCerebia, TiTqos monusxul-mojadoe-buli... muxos, marTalia, guli Tbilisisken miuwevs, Tumc soflis macxovreblisTvis damaxasiaTebel unar-Cvevebs, Tavisdauneb-urad, uneblied Tavs ver aRwevs... Zalian komikuri, amave dros zedmiwevniT zustia erTi detali - robizonTan, Tbilisis bi-naSi stumrad misuli muxo, iqve karebTan ixdis fexsacmels da saxlSi windebis amara Sedis...

colis waqezebiT, Zmisgan malulad, za-liko mama-papiseul kar-midamos olegas mihyidis... faqtiurad, yvelaze mtkivneul, moulodnel dartymas zurgidan, robizons sakuTari sisxli da xorci miayenebs... msax-iobi yovelive amas saxierad gadmogvcems. mis mimarT, mayurebelTa darbazSi organ-ulad, TavisTavad ibadeba TanagrZnoba, Tanagancda... s. elizbaraSvilis scenuri gmirisaTvis autanelia imis yureba, Tu rogor gadaasxvafereben mis mSobliur kar-midamos, olega da misi coli. ezoSi mdgari Zveli kaklis xis moWra xom namdvili tra-gedia xdeba warmodgenis gmirisaTvis. ma-gram, robizoni mainc moZebnis gamosavals. is sofelSi, karavSi dasaxldeba da Tavisi yofili kar-midamos siaxloves, soflis SaragzasTan, aravis kuTvnil, Tavisufal miwaze bostans gaaSenebs. raRac, aulag-mavi, mouTokavi JiniT Seudgeba muSaobas... odesRac xriok, mouvlel, upatrono miwis naglejs walkotad aqcevs...

yovelgvari gadaWarbebisa da gazviade-bis gareSe SeiZleba iTqvas, g. SalutaSvili Zalze mwiri gamomsaxvelobiTi saSuale-bebis meSveobiT axerxebs sabrZolo kon-fliqtis saxier Cvenebas. scenis mbrunavi

wre, kvamlsa da bolSia gaxveuli... SeSinebu-li, damfrTxali, panikaSi Cavardnili adami-anebi, fexqveS miwagamoclilebiviT, barbac-iT garbi-gamorbian... xelT, saxeldaxelod, naucbaTevad aRebuli nivTebi Tu sagnebi uWiravT... sruli qaosi da ganukiTxaobaa... aremares SeuCerebeli, intensiuri srolis xma da qvemexebis gruxuni Tavzardamcemad ayruebs... afeTqebebisgan TvalismomWre-lad elavs ... scenaze, xan sul Camobnelde-ba, xan mWaxe sinaTle gveliviT iklakneba... mayurebelTa darbazSi denTis, Tofiswam-lis mZafri suni dgeba... mexsierebaSi, Send-auneburad, lamis 9 wlis winandeli omis ko-Smaruli suraTebi cocxldeba...

maSin, roca jariskacebis garda, sofeli, kar-midamo yvelam saswrafod, ukanmouxe-davad miatova, marTla axirebas hgavs robi-zonis sijiute. is Tavis bostanSi mdgar ka-ravSi rCeba, sanadiro Tofis amara. aki, mas Tavisi bostani aqvs dasacavi!.. raRac mo-mentSi, Rimilsac ki iwvevs am axalgazrda ka-cis axireba... intensiur srolasa da qvemexe-bis gruxuns, is sanadiro Tofis erTjeradi, kanti-kunti sroliT pasuxobs; Tumc, saku-Tari „sabrZolo poziciidan“, bostnidan, fexs ar icvlis... Tavidanve darwmunebuli xar, rom robizoni sasikvdilodaa ganwir-uli, magram ukve eWvic ki ar gepareba, rom man erTaderTi, savsebiT marTebuli gad-awyvetileba miiRo!.. TviT am yvelaze kul-minaciur da amitom, albaT saxifaTo epiz-odSic ki, damdgmeli reJisori warmatebiT aRwevs Tavs siyalbesa Tu paTetikas...

speqtakli, erTi SexedviT, plakatu-ri, saxieri mizansceniT mTavrdeba. war-modgenis monawile yvela msaxiob mamakacs qarTvel jariskacTa samosi acvia. mxolod robizoni, rogorc moxalise, gamoiyureba Zveleburad. kvamlSi gaxveuli, mbrunavi scenis SuagulSi adamianebis sxeulebi raRac ucnaurad, venaxis msgavsad gadax-larTvian erTmaneTs... irgvliv yvelafers Wurvebis afeTqebis jojoxeTuri gruxuni ayruebs... mxolod, adamianTa sxeulebis zemoaRniSnuli mravalfiguriani kompo-ziciaa statikuri... TiTqos, yvela maTgani gverdiT myofs Svelis, raTa romelime ar waiqces... Zala erTobaSiao, uTqvamT!.. ase mTavrdeba rusTavis Teatris speqtakli. am upretenzio warmodgenis Semdeg, mex-sierebaSi didxans grCeba mTavari gmiris sceniuri portreti... Zalauneburad, im adamianebzec iwyeb fiqrs, vinc realur cx-ovrebaSi, robizoniviT uxmaurod, Cumad gadalaxa SiSis, keTilgonierebis, sifrTxi-lis barieri da mSobliuri miwisaTvis Tav-ganwirva sakuTar movaleobad miiCnia...

##2 2017

Teatri da cxovreba 53

cnobili amerikeli dramaturgis, nil saimonis mimarT uamravi epiTeti iTqva: „Cveni drois Seqspiri“, „amerikis yvelaze warmatebuli dramaturgi“ da a.S. nil sai-moni samoc welze metia samwerlo moR-vaweobas eweva da brodveize sakuTari Te-atric aqvs. is araerTgzis iyo wardgenili oskaris nominaciaze saukeTeso scenari-saTvis, 1978 wels ki „oqros globusiT“ daajildoves. `biloqsi bliuzi“ mwerlis avtobiografiul nawarmoebadac ganixile-ba da nil saimonis trilogiis, „braiton biCis memuarebis“ meore nawils warmoad-gens. mweralma piesa 1983 wels dawera. erTi wlis Semdeg nawarmoebi ukve idgmeboda niu iorksa da los anjelesSi. 1985 wels „bilo-qsi bliuzi“ dajildovda premiiT „toni“, rogorc saukeTeso piesa. „biloqsi bliuz-is“ holivuduri ekranizacia 1988 wels ga-naxorciela reJisorma maikl nikolsma. misi filmebidan meoce saukunis samocian wleb-Si gadaRebuli filmebi: „vis eSinia virjin-ia vulfis“ („Who's Afraid of Virginia Woolf?“) da „kursdamTavrebuli~, (`The Graduate“) didi popularobiT sargeblobda qarTvel may-urebelTa Soris. am garemoebas, upirvele-sad am filmebSi gadaRebuli msaxiobebis, elizabet teiloris, riCard bartonis da dastin hofmanis popularobac ganapirobeb-da. „biloqsi bliuzi“ ar miekuTvneba maikl nikolsis saukeTeso filmebis ricxvs, fil-mi erTgvarad holivuduri kliSeebiT Seqm-

nili arcTu warmatebuli nimuSia. pulitceris premiis (1991w.) laureatis

xangrZlivi Semoqmedeba qarTul saTeatro repertuarSi ocdameerTe saukuneSi gax-da popularuli, upiratesad komediebiT. „biloqsi bliuzi“ saqarTveloSi pirvelad daidga - mozard mayurebelTa Teatris pre-miera, romelic 25 Tebervals, saqarTve-los gasabWoebis dRes Sedga, erTdroulad TiTqos protestis araviTar formas ar Seicavda. cxadia, amerikeli samxedroebis cxovreba da wvrTna meore msoflio omis-droindel samxedro bazaze saqarTvelos okupaciasTan kavSirSi ar aris. da mainc, ori TariRis damTxvevam ucnauri emo-cia aRZra: Tanamedrove axalgazrdebis SemarTeba scenaze, maTi warmosaxuli me-ore msoflio omis droindeli amerikeli jariskacebis sawvrTneli qmedebebi da 1921 wlis 25 Tebervlis qarTvel mebrZolTa sulebi TiTqos erT mTlianobad gaerTian-da. mozard mayurebelTa scenidan speqtak-lis finalSi iujinis (nikoloz nanitaSvi-li) moyolili Tanarazmelebis biografiebi TiTqos erTnairad dramatulad warmoad-genda yvela drois jariskacis bed-iRbals. vin arian es maradiuli jariskacebi, xan wagebuli da xanac mogebuli omebiT, da mainc imgvari biografiebiT, romlebic maT arc surdaT, arc daugegmavT, ubralod ase ineba gangebam - maTi dakargul Taobebad qceva...

„biloqsi bliuzi“

lela wifuria

Teatri da cxovreba54

##2 2017

nodar dumbaZis saxelobis mozard may-urebelTa Teatrs momaval wels 90 weli usruldeba. saiubileo sezoni mravalfer-ovani repertuariT da aseve didi gegmebiT gamoirCeva. dimitri xvTisiaSvilis samxatv-ro xelmZRvanelad daniSvnis Sedeg Teatris repertuari srulad ganaxlda da iq mimdin-are procesebi axal aspeqtSi warimarTa. „biloqsi bliuzi“ swored axali saTeatro Ziebis dasturia rogorc konceptualu-ri, aseve gamomsaxvelobiTi saSualebebis Ziebis TvalsazrisiT. ufros asakobriv jgufze gaTvlili warmodgena, romelic jariskacul cxovrebaze mogviTxrobs, 15 wels gadacilebuli axalgazrdebisTvis udavod saintereso Temaa. armiaSi samsaxu-ri xom yvelas samomavlo movaleobaa...

nil saimonis piesa ana mirianaSvil-ma Targmna. sagangebod unda aRiniSnos Targmanis maRali xarisxi da misi Sedegi: jariskacebis warmoTqmuli sityvebi, fra-zebi Sesatyvisi qarTuli leqsikiT aris gadmocemuli. TargmanSi dialogebi, origi-nalis Sesabamisad, sxartia.

garemo, romelic mxatvarma lomgul mu-rusiZem Seqmna scenaze, jariskaculi yofis atributebis esTetikurad warmosaxvis nimuSia. orsarTuliani sawolebis simetri-uli ganlageba da periodulad ritmuli gadaadgileba, Savi celofanisgan Seqmnili fardebi, saburavebi, romlebic epizodis Sesabamisad icvlian funqciebs: persona-Jebi masze sxdebian kidec, avejis funqcii-Tac gamoiyeneben. biWebis mier saroskiposa da sacekvao moednis vizitis dros ki igive saburavebi Signidan naTdeba da sinaTlis efeqtebis Semcveli atributebi xdeba. da rac mTavaria- samxedro formebi, romlebic Tavdacvis saministrom gadasca Teatrs da komufliaJis fardebi scenis orive mxares, ase rom amsgavsebs mozard mayurebelTa darbazs namdvil yazarmas. amgvar garemoSi gaTamaSebuli warmodgena jariskaculi yo-fis lamis naturalur suraTs xatavs da im-avdroulad am yofas zustad gadmocemuli detalebis saSualebiT lamaz saxilvelad aqcevs.

mixeil mdinaraZis speqtaklis musika-luri partitura kontrastis princips eyrdnoba - ritmuli musika erTi mxriv, jariskacebis mudmivi wvrTnis - aWimvebis Tu marSirebis dros da melodia cekvebis epizodSi. jariskacebis wvrTna qoreograf anano samsonaZis da paata mxeiZis dadg-miT emociur sanaxaobadaa warmodgenili. jariskacebi qancgawyvetamde erTdroulad akeTeben aWimvebs, meore mxriv, Seyvarebuli wyvilis romantikuli cekva axalgazrdebis nazi grZnobebis gamovlinebaa... kontrastis principze agebuli leitTemebis cvale-badoba da warmodgenis plastikuri rigi

mozard mayurebelTa speqtakls imgvar sax-ilvelad warmoaCens, sadac tempo-ritmi arasodes dundeba da Sesabamisad, mayure-belic mudmivad CarTulia speqtaklis msv-lelobaSi.

rogorc ukve aRvniSne, piesaSi moqmedeba meore msoflio omis dros mimdinareobs. eqvsi amerikeli jariskaci serJant tumis (vano duglaZe) xelmZRvanelobiT samxedro wvrTnas gadis biloqsis samxedro bazaze. speqtaklis anotaciaSi amgvari ganmartebaa: „ambavi cxovrebaSi pirvel damoukidebel nabijze, pirvel konfliqtze, pirvel na-bijze TviTdamkvidrebisaTvis, pirvel seqsze, pirvel siyvarulze, imedgacrue-baze, pirvel damcirebaze da Semdeg Rirse-bis dacvaze. ambavi pirvelze da kidev ufro pirvelze.“

swored am pirvelze da kidev ufro pir-velze dadgmul warmodgenaSi Cqefs is axal-gazrduli energia, romlis warmarTvasac serJanti tumi wesdebis Sesabamisad cdilobs. aq xdeba swored eqvsi biWis kacad Camoyalibeba. piesaSi biloqsiSi datri-alebuli situaciebis gadmocema iujin jeromis (nikoloz nanitaSvili) dRiurebSi aRwerili ambebiT viTardeba. TiToeuli personaJi Tavisi patara biografiiT iwyebs sawvrTnel varjiSebs da did cxovrebaSi im mkacri gamocdebis Cabarebis Semdgom Seabijebs, romelTac serJanti tumi (vano duglaZe) uwyobs. axalgazrda msaxiobi gamorCeulad Zlieri pirovnebis saxes qmnis scenaze, romelic sabolood Tavad aRmoC-ndeba sakuTari Tavis msajuli. vano dug-laZis SesrulebaSi didi Sinagani Zala da damajerebloba igrZnoba. piesis siuJetis Sesabamisad serJanti tumi axalwveulebs urTules davalebebs aZlevs, romelTa daZlevac maT namdvil jariskacebad aya-libebs. Tavad tumi TiTqos Seudrekel pirovnebad gvevlineba. survilebis gaTa-maSebis epizodSi imave sasjels - oras aW-imvas isurvebs tumisTvis arnold epSteini (nikoloz faiqriZe). speqtaklis bolos, serJantis simTvralis epizodSi, roca igi depresirebulia da Tavad iTxovs sasjels, swored oras aWimvas miusjis mas epStei-ni. aWimvebs tumi kursantebTan erTad as-rulebs imitirebuli wvimis fonze. scenis siRrmeSi. ritmuli, momqancveli aWimvebi, erTi mxriv, meqanikur robotebad warmosax-avs moqmed pirebs. meore mxriv, swored am aWimvebis Sesrulebis winapiroba da Sedegi xsnis swored axalwveulebis da maTi me-Tauris namdvil arss. vfiqrob, es epizodi saukeTesoa speqtaklSi.

am epizodis da zogadad mTeli war-modgenis mxatvrul xarisxs upirvelesad scenaze Seqmnili mxatvruli saxeebi ga-napirobebs. nikoloz faiqriZis arnold

##2 2017

Teatri da cxovreba 55

epSteini, mudmivad RirsebisTvis me-brZoli ebraeli ymawvili, warmodgenaSi TiTqos movlenaTa katalizatoris rols asrulebs. axalgazrda msaxiobi damajer-eblad gadmogvcems personaJis mudmiv inteleqtualur brZolas TviTdamkvid-rebisaTvis. Txeli aRnagobis saTvaliani axalgazrda Talmudis sibrZniTa da zneo-brivi magaliTebiT upirispirdeba uxeS, tlanq TanamebrZolebs. jozef vikovski (Salva anTelava) epSteinisgan polusurad gansxvavebuli personaJia. fizikur Zalaze orientirebul kovskis, rogorc mas Tan-amebrZolebi uwodeben, gonebrivi SesaZle-blobebi epSteinis inteleqtualuri, zneo-brivi amocanebis winaSe sruliad ususuria. vikovskis fonze jeis henesi (giorgi yorRa-naSvili), sifrifana aRnagobis jariskaci, romelic sodomis codvaSi aRmoCndeba mx-ilebuli, TiTqos mudmivad raRacas malavs da damnaSavis TvalebiT iyureba. roi selr-iji (giorgi SavguliZe) da don qarni (gior-gi jiquriZe), razmis wevrebi, speqtaklSi erTgvari Sinagani meryeobis zRvarze war-mosaxuli personaJebi arian. saroskipos epizodSi naTlad Cndeba orive jariskacis adamianuri Tvisebebi, qarnis erTguleba Seyvarebulis mimarT da selrijis sisuste. saroskipos epizodi am dawesebulebis vul-garulobasa da iq moRvawe msuqani meZavis,

roenas (nino andriaZe) xorcieli vnebebis demonstrirebazea agebuli. nino andriaZis SesrulebaSi Cans groteski, TviTironiac. jariskaculi yofa am fonze kidev ufro usaxuri Cans. saroskipos scena yvelaze feeriulia warmodgenaSi.

romantikulobis kulminacia mozard mayurebelTa Teatris speqtaklSi iujinis da misi Seyvarebulis, mSvenieri deizis (mariam xuxunaiSvili) epizodebia: haerova-ni, nazi cekva da Semdgom siyvarulis axsnis epizodi scenis zeda nawilSi ganTavsebul aivanze. am epizodma „romeo da julietas“ aivnis scenis asociacia gamoiwvia. mkacri jariskaculi cxovrebis epizodebis fonze sruli kontrastuli mxatvruli xerxe-biT gadawyvetil scenaSi TiTqos iujinis Seusrulebeli ocnebis proecireba xde-ba. `biloqsi bliuzi“ movlenebi swored iujinis (nikoloz nanitaSvili) garSemo trialebs, mis dRiurSi aRwerili epizode-bis mTlianoba kravs piesis siuJets. axal-gazrda msaxiobis mier Sesrulebuli roli gamorCeulia warmodgenaSi, sxvadasxvag-var epizodebs sruliad gansxvavebuli ferebiTa da detalebiT warmosaxavs. war-modgenis bolos, beds Seguebuli, invalid-is etls mijaWvuli iujini dakarguli Tao-bis warmomadgenelTa rigebSi ewereba.

dimitri xvTisiaSvilis dadgmuli war-modgena mravalmxriv aris mniSvnelovani. mozard mayurebelTa „biloqsi bliuzSi“ moxda axalgazrda msaxiobebis SesaZle-blobebis sruli speqtris gamovlena. Se-degad scenaze saintereso rolebi Seiqmna. speqtaklSi Seqmnili saxeebi erTi mxriv, reJisorisa da msaxiobebis TanaSemoqmede-bis maRal xarisxze metyvelebs da meore mxriv, Rirseul TaobaTa cvlaze oTx-mocdaaTwliani istoriis mqone TeatrSi. dimitri xvTisiaSvilis gamomgoneblobiT savse speqtakli maRali gemovnebiT gam-oirCeva. Teatris samxatvro xelmZRvanelis sarepertuaro politika uciloblad mniS-vnelovani gamowvevebis winaSe ayenebs Te-atrs. asakobrivi jgufebis mixedviT Seqm-nili speqtaklebi gansxvavebul amocanebsa da gamomsaxvelobiTi saSualebebis speqtrs warmoadgenen nodar dumbaZis saxelobis mozard mayurebelTa TeatrSi. patara may-urebelTa zRapruli samyaros speqtak-lad qcevidan samoqalaqo sazogadoebis Rirseuli wevris aRzrdamde - amgvaria am Teatris amocanebi. vfiqrob, dimitri xvTi-siaSvilis xelmZRvanelobiT mis da aseve sxvadasxva reJisoris mier dadgmul speq-taklebSi aisaxeba es gamowvevebi. „biloqsi bliuzi“ ki udavod aris speqtakli, romel-ic nodar dumbaZis saxelobis oTxmocdame-aTe sezonis warmatebul sapremiero war-modgenaTa ricxvSia.

Teatri da cxovreba56

##2 2017

ozurgeTis aleqsandre wuwunavas sa-xelobis profesiuli saxelmwifo dra ma-tuli Teatris scenaze polikarpe kaka-baZis scenuri versia, mamuka babiloZis „sami asuli “ iqna warmodgenili. (dadgmis xelmZRvaneli levan wulaZe, reJisori, mx-atvari da musikaluri gamformebeli mamuka babiloZe, kostumebis mxatvari gia gviCia, qoreografi marika qveiTaia, reJisoris asistenti maka mamulaiSvili). speqtaklSi sami msaxiobi monawileobs: eva - ani goder-ZiSvili, Teo - Sorena gvetaZe, dia - Tamar mdinaraZe.

mayurebeli parterSi SesvlisTanave erTveba speqtaklis msvlelobaSi. persona-Jebi yaviT umaspinZldebian da keTili Ri-miliT TiTqos maT ganmuxtvas da garkveul fsiqologiur momzadebas cdiloben im emociuri ambebis mosasmenad, rac maT speq-taklis msvlelobisas mouwevT. speqtaklis sami personaJi mayureblis winaSe acocx-lebs realur faqtebs, romlis yureba mZime emociebs aRZravs.

1996 weli idga, im Rames, roca saxlis saxuravze wvima musikas qmnida da sicives sveli SeSiTa da Zveli wignebiT ebrZodnen, roca SimSili ukve autaneli gaxda, mtkiced gadawyvita, rom sazRvargareT wasuli-

yo samuSaod. ori mcirewlovani bavSvi meuRles dautova da saberZneTis gzas daadga. es gza ki misTvis namdvil jojox-eTad iqca. tba unda gadaecuraT. navi ar iyo kargad gamarTuli, Tan amden mgzavrzec ar iyo gaTvlili. wyali Semodioda da navi rom ar CaZiruliyo, fexsacmelebiT iRebdnen wyals da ukan asxamdnen `swrafad gadaasxiT qalebo wyali!“ `Cqara qalebo, Torem Cav-iZirebiT!“ „sacurao kamerebi moamzadeT!“ rogorc iqna, gadalaxes es winaaRmdegoba, magram es xmebi dRemde Caesmis da mosvene-bas ar aZlevs. SeiZleba 21-e saukuneSi es odisea ucnaurad geCvenoT, magram es gza bevri qalisTvis sicocxlesTan gamomSvi-dobebis sababi araerTxel gamxdara... emi-granti qalebi sazRvargareT wasvlis dRi-danve emSvidobebian TavianT profesiasac. es saTno da simpatiuri qalbatoni dawye-biTi klasis pedagogia, romelsac ise us-azRvrod enatreba Tavisi moswavleebi, rom zogjer, uneburad wamoiwyebs xolme sx-vadasxva leqss saskolo programidan. ukve 20 weli gavida, rac is emigraciaSi imyofeba. Svilebi ukve gaizardnen, gaTxovdnen, meti moTxovnilebebi gauCndaT, amitom ar icis, rodis daubrundeba ojaxs.

Semdegi personaJi sulisSemZvrelad mRe-

`sami asuli“ ozurgeTis

Teatris scenaze

qeTevan kukulava

##2 2017

Teatri da cxovreba 57

ris „sulikos.“ Tan SigadaSig ganwiruli xmiT yviris - damexmareeT! is xom sabavSvo baRSi umReroda bavSvebs „sulikos.“ axla ki saqarTvelo italiam Secvala, baRi - baris quCebma, sicive da wvima ki igive darCa. 10 wlis Semdeg dabrunda saqarTveloSi, magram roca dainaxa, rom Zlivs fexze wamoyenebul ojaxs isev ekonomiuri safrTxe eloda, kv-lav italiaSi dabrunda. mesame personaJi ki Seuracxyofili da ganadgurebuli yveba, Tu ra didi travma miayena cixidan axlad gamosulma meuRlem, roca mas deda gardae-cvala da Wirisufali iyo, jer fuli moTx-ova, Semdeg ki gaupatiureba daupira. dedis dakrZalvidan erTi kviris Semdeg qali sax-lidan gaiqca da axla TurqeTSi uvlis mox-uc col-qmars. man mxolod sazRvargareT wasvliT daaRwia Tavi ojaxur Zaladobas. ramdenime ambis moyolisa da ojaxis wevre-bis werilebis wakiTxvis Semdeg scenaze p. kakabaZis piesis gmirebi cocxldebian. eva, Teo da dia Caketili arian koSkSi, romelic udabur tyeSia. samive matyls CeCavs. isini monur muSaobas ewevian, Tumca didi sur-vili aqvT ganTavisufldnen am uSedego saqmisgan, magram maT ar SeswevT Zala, rom Tavi daaRwion jajos, romlis klanWeb-Sic isini arian moqceulni da romelic ai-Zulebs maT mudmivad monurad imuSaon. erT dRes karebze viRac abraxunebs da Svelas iTxovs. TiToeul maTgans Tavisi ideali warmoudgenia. isini fiqroben, rom es unda iyos qriste, princi an meomari Zma. samive cdilobs, rom kari gaaRon, magram ver be-daven. odnav kankaleben da sduman, mousven-rad iyurebian bnelSi, bolos ki gauTviTc-nobiereblad aReben kars da aRmoCndeba, rom es iyo princi, romelic, samwuxarod, gardacvlilia. damwuxrebuli eva, romel-ic mouTmenlad eloda Tavis princs, sas-owarkveTilia. am dros modis laSqari, romelic princs eZebs. eva CiraRdniT xelSi amcnobs, rom princi aq aris. amis Semxedvare jajo Tavs iklavs. sami asulidan, SeiZleba iTqvas, evam gadalaxa SiSi, Caketili sivrce. maT samives surda bedniereba, surdaT Tavisufleba, magram amisaTvis ar Seswev-daT Zala, moqmedeba. mxolod surviliT ki sasurveli Sedegis miRweva SeuZlebelia.

speqtaklis finalSi msaxiobebi kiTxu-loben gardacvlili emigranti qalebis nekrologebs. rasac mayureblisTvis uda-vod mZime emociuri datvirTva hqonda. unda iTqvas, rom ozurgeTis Teatri sakmaod aqtualur problemebs Seexo, rac axal-gazrda reJisoris, mamuka babiloZis mier saintereso xerxebiTa da saSualebebiT iqna warmoCenili. msaxiobebma ki uSualobiTa da

maRali profesionalizmiT marTali saxeebi Seqmnes.

speqtaklSi dekoracia TiTqmis ar ar-sebobs. scenis sivrceSi, sadac karebi do-minirebs, mis nacvlad gamoyenebulia Teat-raluri kostiumebis sakidi, romelzec sami sxvadasxva feris tansacmelia. SeiZleba iTqvas, swored es kostiumebis xalasi fere-bi aferadeben scenaze arsebul nacrisfer samyaros. speqtakli jon qeijis, mocartisa da xaCaturianis musikis fonze mimdinare-obs, rac speqtaklSi moqmedebas kidev ufro met emocias matebs.

axalgazrda reJisorma mxatvruli da dokumenturi masalis SerwymiT sainter-eso da aqtualuri speqtakli aCvena may-urebels. speqtaklma mravali kiTxva gaaCi-na, am kiTxvebze pasuxis gacema ki TiToeuli Cvenganis valia. ra uSlis xels adamians, rom sakuTar samSobloSi iyos bednieri? TiTqos miveCvieT, rom ojaxis gadasarCenad qarTveli qali, qarTveli deda aucileblad emigranti unda gaxdes da es sruliad sa-marTlianad migvaCnia. ojaxi gadaarCinao, vambobT stresul mdgomareobaSi myof emi-grant qalze, romelic „skaipiT“ ekontaqte-ba Svilebs, xolo Semdeg SviliSvilebTanac skaipiT agrZelebs urTierTobas. isini mZ-ime samuSao dRis Semdegac cdiloben Sein-arCunon wonasworoba, damalon cremlebi da ojaxis wevrebis winaSe momRimari saxiT mSvidad isaubron...

dRiTidRe izrdeba emigranti qalebis ricxvi. Cven ki, TiTqos gamabruebeli vi-rusiT zombirebulni, kvlav jiutad viy-urebiT ucxoeTisken mimavali gzisken da potenciur migrantTa siaSi vewerebiT.

Teatri da cxovreba58

##2 2017

13 aprils sruliad saqarTvelo gamoeTxova saqarTvelos saxalxo artists givi beri-kaSvils. marjaniSvilis Teatris scenaze yvelasaTvis sayvarelma msaxiobma ukanaskneli warmodgena gamarTa da nacvlad misTvis Cveuli sixarulisa, pirvelad da ukanasknelad, sevda da mwuxareba mohgvara mayurebels. sikvdili ar minda, Torem xalxis raodenobas me giCvenebTo, ase uTqvams Turme ramdenime wlis winaT. masTan gamosaTxoveblad mosuli xalxis raodenoba marTlac rom saarako gaxldaT _ marjaniSvilis Teatris scena, foie, quCa da mayurebelTa darbazi xalxs ver itevda _ uwyvet nakadad moedineboda, gadioda da Semodioda kvlav didi nakadi... scena mTlianad Cafluli iyo yvavilebSi da yuradRebi-ani Tvali SeamCnevda, rom maTi umetesi nawili TeTri iyo...

givi berikaSvilis sayovelTao aRiarebis pirveli da umTavresi mizezi misi dauSreteli komediuri talanti da pirovnuli qarizma iyo. gana SeiZleba yvela Taobis, yvela pro-fesiis adamians uyvarde? esec niWia im did profesiul niWTan erTad, romliTac gangebam uxvad daajildova. Aamavdroulad, is aqtiurad monawileobda sazogadoebriv movlenebSi

givi berikaSvili _ WeSmaritad saxalxo artisti

##2 2017

Teatri da cxovreba 59

da yovelTvis gaaCnda Tavisi pirovnuli pozicia nebismieri socialuri Tu politikuri movlenis mimarT. amiT aixsneba qveynis pirveli pirebis didi yuradRebac.

saqarTvelos prezidenti giorgi margvelaSvili: Cven dRes vemSvidobebiT adamians, romelic uyvarda da uyvars mTel saqarTvelos. Ggivi berikaSvili gviCvenebda im kargs, rac CvenSi aris. garda imisa, rom is iyo araCveulebrivi msaxiobi, yovelTvis idga Tavisi xalxis gverdiT da amas akeTebda mSvidad, Tavisi eris didi siyvaruliT.

saqarTvelos premier ministri giorgi kvirikaSvili: dasanania, rom aseTi adamianebi gvtoveben. givi berikaSvili iyo WeSmaritad saxalxo artisti da magaliTis mimcemi bevri adamianisaTvis. is darCeba Cvens xsovnaSi, radgan Cveni qveynis bevri mniSvnelovani, dadeb-iTi movlena masTan asocirdeba.

saqarTvelos kulturisa da ZeglTa dacvis ministri mixeil giorgaZe: givi berikaS-vilis saxiT qarTulma Teatrma da qarTulma kinom legendaruli msaxiobi dakarga. is eqvsi aTeuli wlis ganmavlobaSi abednierebda, am sityvis sruli mniSvnelobiT, Tavis may-urebels. Znelad warmomidgenia sxva adamiani, romelic aseT pozitivs, aseT siyvaruls asxivebdes ganurCevlad yvelas mimarT.

marjaniSvilis TeatrSi samgloviaro mitings reJisori dimitri xvTisiaSvili uZRve-boda. Sesaval sityvaSi man aRniSna:

_ saqarTvelos hyolia bevri SesaniSnavi msaxiobi, scenis didostatebi da maT Sorisac gamorCeulni, romlebic absoluturi, sayovelTao siyvaruliT sargeblobdnen. givi beri-kaSvili, maT msgavsad, xiblavda yvela Taobis da erovnebis mayurebels, romlebic mis mier Seqmnil mxatvrul saxeebSi sakuTar Tavs poulobdnen. is ubralo adamianebis simarTlis gansaxierebiT aRwevda mayurebelTa gulebamde da rodesac recidivistebs TamaSobda, mis personaJebs msaxiobis scenuri xiblis da keTilSobilebis kvali aCndaT.

megobars daemSvidoba rusTavelis Teatris msaxiobi, saqarTvelos saxalxo artisti kaxi kavsaZe:

_ givi Cemi Zma iyo, is iyo magaliTi imisa, Tu rogori unda iyos adamiani. sikeTes, siy-varuls afrqvevda irgvliv. Zmebi viyaviT. Aadga da wavida!..

saqarTvelos Teatraluri sazogadoebis Tavmjdomare gogi qavTaraZe: _ rodesac givi marjaniSvilis TeatrSi movida, qarTuli Teatris korifeebi cocxlebi

iyvnen. Zalian Zneli iyo maT Soris damkvidreba, magram givi berikaSvilma es SeZlo _ qar-Tul TeatrSi Tavisi niSa moipova. studenti viyavi, rodesac vTxove, Cvens studentur speqtaklSi eTamaSa da man es gaakeTa. Ddidi madloba amisaTvis. Ees sikeTe arasdros damaviw-ydeba. Bbednieri kaci xar, givi! Sexede, ramdeni kaci gacilebs!~

saqarTvelos saxalxo artisti Tamar sxirtlaZe: _ givi iyo siyvarulis, sikeTis, niWierebis gansaxiereba. Uuyvarda saqarTvelo, Tavisi

ojaxi. dRes ar minda mis Semoqmedebaze saubari. minda, rom guliT davemSvidobo am usp-etakes, keTilSobil adamians.

saqarTvelos saxalxo artisti nodar mgalobliSvili: _ givi berikaSvilma Tavisi cxovrebis wesiT, urTierTobebiT, niWiT moipova siyvaru-

lic, megobrobac, aRiarebac da es yvelaferi erT adamianSi iyo gaerTianebuli. es aris swored RvTis wyaloba. sicocxle arafrad Rirs, Tu mosagonari ar gagaCnia. givi gmiri iyo TeatrisaTvis, megobrebisaTvis, ojaxisaTvis, sanimuSo kaci, gamorCeuli Tavisi niWiere-biT, iumoriT. komikosebi cdiloben yvela saSualebiT gaacinon mayurebeli. givi berikaS-vils ar sWirdeboda gansakuTrebuli Zalisxmeva imisaTvis, rom mayurebeli gaecinebina. sityvebi misgan bunebrivad da xalisianad iRvreboda da mis garSemo mxiaruleba sufevda.

marjaniSvilis Teatris direqtori eka mazmiSvili: givi berikaSvilis wasvla didi danaklisia ara marto TeatrisaTvis, TiToeuli Cvengan-

isTvisac. 250 adamiani muSaobs TeatrSi. is yvelas megobari iyo, araCveulebrivi adamiani, aRsavse sikeTiT. rodesac aseTi pirovnebebi gvtoveben, gvrCeba sicariele da mTeli cx-ovreba vcdilobT am sicarielis amovsebas.

msaxiobi, kompozitori jemal baRaSvili: _ givi berikaSvili pirovnulad da SemoqmedebiTad xalxs ekuTvnoda, misTvis cxovrob-

da, moRvaweobda TeatrSi, kinoSi. 50 welze meti viyavi misi partniori scenaze da mego-bari _ mis miRma. mikvirs, rogor itevda erTi adamianis guli amxela sikeTes, siyvaruls, madlierebis da madlis gacemis saocar unars. maxsovs, Tavis 80 wlis iubileze samadlo-beli mayurebels leqsad uTxra:

`Tqveni damsaxurebaa, givi Tu kargi kacia,waval da iqac miSvelis Tqveni rekomendacia~.

Teatri da cxovreba60

##2 2017

saqarTvelos saxalxo artisti guranda gabunia: _ Zalian Znelia axla saubari CemTvis. givi da oTari kaxelebi iyvnen, TavianTi soflebi

hqondaT da xSirad dadiodnen erTad. maxsendeba speqtakli `sabraldebo daskvna~, sadac erTad TamaSobdnen, `eqvsi Sinabera da erTi mamakaci~ _ ganumeorebeli speqtakli, sadac mis erT personaJs eqvsi msaxiobi qali vavsebdiT. ver daviviwyeb Cems rols, givis cols rom vTamaSobdi, rogor damicacxanebda xolme da mec vawynarebdi da sul veferebodi... da es yvelaferi warsulSi darCa.

rusTavelis Teatris msaxiobi, saqarTvelos saxalxo artisti jemal RaRaniZe: - Cven Tanakurselebi viyaviT. Teatraluri institutis damTavrebis Semdeg givi marjaniSvilis TeatrSi wavida, me _ rusTavelSi. wels me da givis sasceno moRvaweobis 60 weli Segvis-rulda.

bevri saxalxo artisti hyavs saqarTvelos da RmerTma umravlos, magram givi mxolod saxalxo artisti ar yofila. is iyo yvela qarTuli ojaxis wevri. misi saxeli daviwyebas ar miecema, sanam iarsebebs qarTuli kino da qarTuli Teatri.

marjaniSvilis Teatris msaxiobi gia burjanaZe: _ ilia WavWavaZe ambobda, kacs kacuri kaci ar unda dauZaxo, Tu is kacia, kaci unda

uwodoo. Ggivi berikaSvili saxalxo artisti iyo ara wodebiT, romelsac aniWeben, aramed xalxis aRiarebiT. mZimed gadadga man marjaniSvilis TeatrSi pirveli nabijebi, magram ax-algazrda msaxiobma male SeZlo xalxisaTvis sayvareli personaJebis Seqmna kinosa da Te-atrSi da didi siyvaruli moipova.

35 weli videqi mis gverdiT kinoSic, TeatrSic, estradazec, cxovrebaSic, megobrobaSic da unda vTqva, rom aseTi siyvaruli xalxisa me ar minaxavs. is ara mxolod mSobliur mxare-Si uyvardaT. uyvardaT aWaraSi, imereTSi, svaneTSi, yvelgan. is ar iyo erTi kuTxis kaci. ramdenime wuTSi, Teatraluri tradiciis mixedviT, xalxi taSiT gaacilebs mas Teatridan. Aamas damsaxureba unda da es pativi daimsaxura givi berikaSvilma Tavisi mayureblisgan.

msaxiobi irakli kavsaZe: _ 83 weli cota ar aris, magram ara givi berikaSvilisaTvis, romelic mudam axalgazrda

iyo Tavisi iumoriTa da SemoqmedebiTi SemarTebiT. vfiqrob, RmerTma dainaxa es sikeTiT aRsavse kaci da TavisTan waiyvana...

saqarTvelos saxalxo artisti givi berikaSvili saburTalos amaRlebis taZris ezoSi dakrZales.

nino maWavariani

##2 2017

Teatri da cxovreba 61

aTenis (saberZneTi) qarTuli institutis dakveTiT, nodar gurabaniZem dawera monogra-fia `reJisori dodo aleqsiZe~

vbeWdavT am wignis pirvel Tavs (red.)

roca am striqonebs vwer, dimitri (dodo) aleqsiZe ukve ocdacameti wlis gardacvlil-ia (1910-1984). rogorc ki kalams movkide xeli, raTa Semeqmna monografia am did da ganu-meorebel xelovanze, im wamidan moyolebuli bolo striqonamde, marad Tan mdevda misi STagonebiT savse saxe, mesmoda misi xma, sul sxvadasxva intonaciebiT savse, vismendi mis aRgznebul monologebs, romelic maocebda SemoqmedebiTi xilvebis mravalferovnebiT da moulodnelobiT, matyvevebda misi gadamdebi xalisianoba da Tavis orbitaSi miTrevda mxolod misTvis ase mkveTrad gamoxatuli optimizmi, romelic xSirad yvelaze dramatul momentebSic iCenda xolme Tavs.

mniSvneloba ar hqonda sad iyo, sakuTar ojaxSi Tu stumrad, sarepeticio darbazSi Tu scenaze, rusTavelis da marjaniSvilis Teatrebis samxatvro xelmZRvanelis Tu saqarTve-los Teatris moRvaweTa kavSiris kabinetSi, quCaSi, matareblis kupeSi Tu TviTmfrinavis salonSi – yvelgan, yovelTvis iyo unikaluri, mimzidveli da mougeriebeli. tyuilad rodi uwodes mas `kaci-Teatri~. Tanamedroveobis didi mxatvari, zurab niJaraZe: `yove-li Sexvedra masTan iyo dResaswaulebrivi gancdis momgvreli grZnoba. misi unari, yov-elTvis, cxovrebis mZime wuTebSic ki, sicocxlismoyvareobis macocxlebeli impulsis SenarCunebisa, sxvebsac muxtavda, mis garSemo iqmneboda mxiarulebisa da siyvarulis at-mosfero, romelsac ase uxvad afrqvevda es, marTlac RmerTisagan dajildovebuli adami-ani~ (`niWierebis Zala~. aTeni. 2006. `aTenis qarTuli instituti~. gv. 320).

am citatidan gamovyof sityvebs `RmerTisgan dajildovebuli adamiani~. WeSmaritad aseT mougeriebel qarizmas mxolod da mxolod RvTis rCeulebi floben. aseTi iyo igi maSinac, roca TbilisSi, perinis qoreografiul saswavlebelSi swavlobda nino ramiSvil-Tan erTad (es didi qalbatoni igonebs: `me muSaobis dros minaxavs dodo, is boboqrobs, giJiviTaa da, bunebrivia, masTan ar SeiZleba dawynarebuli iyo. da ai, es boboqroba, es enTuziazmi dae, maradiuli yofiliyos~). aseTi iyo igi Wabukobis Jams, roca moskovis a. lunaCarskis saxelobis Teatralur institutSi swavlobda. rusuli saopero reJisuris metri, boris pokrovski, wlebis manZilze didi Teatris mTavari reJisori, `kameruli operis damaarsebeli (mis saxels moixsenieben didi felzeStainis gverdiT) Tavis stu-dentur STabeWdilebebs ase gviziarebs: `aleqsiZe!~, `sad aris aleqsiZe?~ `hkiTxeT aleq-siZes!~ `ai, modis igi!~ `aleqsiZe, amaze ras ityviT?!~ leqciebs Soris Sesvenebisas igi iSvi-aTad idga erT adgilze, ganmartoebuli, arasodes ar iyo marto. igi yvelas sWirdeboda. mas endobodnen, misgan sikeTes elodnen, misi imedi hqondaT, masTan davobdnen. igi iyo pirovneba, Cvens patara fakultetur samyaroSi~ (ix. das. wigni. gv. 184).

modiT axla vnaxoT, rogori iyo b-ni dodo Warmagobisas, roca igi, rogorc reJisori, ukve Seuvali avtoritetiT sargeblobda da misi saxeli mTel Teatralur samyaroSi quxda. reJisori akaki dvaliSvili igonebs: ̀ 1945 wlis 9 maisi... faSizmze gamarjvebis dRis aRsani-Snavad Teatraluri institutis merve auditoria (romlis sazeimo kari Riaa da uerTdeba did hols) savsea profesor-maswavleblebiT da studentebiT~. sazeimo, amaRelvebeli

nodar gurabaniZe

`sTqviT, icoda-Tqo man siyvaruli...~

Teatri da cxovreba62

##2 2017

ganwyoba sufevs irgvliv. `wuTieri dumiliT pativi mivageT daRupul meomrebs. siCume roialis akordma daarRvia. gaisma toreadoris sazeimo svla bizes `karmenidan~ ...batonma dimitri aleqsiZem magidas wiTeli naWeri gadaaZro, mxarze gadaigdo da centrSi gamo-sulma, moixmo valentina gamsaxurdia (cekvis maswavlebeli) da ekaterine kedia (ritmis maswavlebeli)... daiwyo sazeimo svla. darbazi ritmuli taSiT da SeZaxilebiT ahyva mas. `am improvizaciiT gilocavT gamarjvebas~. `gamarjveba! gamarjveba~ ismoda yvela mxridan. sazeimo svlis damTavrebis Semdeg batonma dimitrim wiTeli naWeri Semoixvia da patara joxi welze Semocmis win sartyelSi gairWo. gaisma xabaneras akordi, melodiaze reCita-tiviT daiwyo simRera vokalis maswavlebelma n.riadnovam. batoni dimitri plastikurad moZraobda karmenis garSemo. Semdeg, kulminaciisas, sartyelidan amoiZro `maxvili~ da gangmira karmeni. taSi, sicili, mxiaruleba... bednierebis atmosfero damkvidrda dar-bazSi~... sazeimo nawili gagrZelda, gamosvlebi, mogonebebi omze (sityviT gamovida pir-veli kursis studenti mixeil TumaniSvili, omgadaxdili, naWrilobevi Wabuki jariskacis farajaSi. n.g.). `leqsebi, simRerebi studentTa SesrulebiT. gaisma sen sansis `momakvdavi gedis~ melodia da uceb gaiRo mecxre auditoriis kari da iqidan gamovida trusebSi, maisursa da windebSi gamowyobili, puantebze Semdgari mocekvave gedi _ batoni dimitri aleqsiZe. visac axsovs batoni dimitris aRnagoba, saxis profili, grZeli xelebi da saxasi-aTo siaruli, dameTanxmeba Tu ra reaqcias gamoiwvevda es gamosvla. darbazi isterikaSi Cavarda. zogs marTla SeuRonda guli. kivili, sicili, taSi erTmaneTSi airia, saocari at-mosfero Seiqmna. batoni dodo artistuli STagonebiT baZavda gedis plastikas, imeoreb-da cekvis pasaJebs, bolos ostaturad Seasrula gedis sikvdili. darbazi kioda, fexebs abakunebda _ taSi, vaSa, bravo! batonma dimitrim seriozuli saxiT ramdenime madlobis pa gaakeTa da balerinis plastikiTa da svliT datova darbazi.

es iyo dauviwyari dRe _ dRe, rodesac pirvelad vixile batoni dimitri aleqsiZis, rogorc Semoqmedis niWiereba. es iyo feierverki, ramac xalxs daaviwya Sekrebis mizezi. me ki samudamod virwmune reJisor dimitri aleqsiZis niWiereba, misi usazRvro fantazia, improvizaciis niWi, artistuli, emociuri muxti da pirovnuli momxibvleloba~ (ix. das. wigni. gv. 57-58).

da bolos, misi cxovrebis ukanaskneli dauviwyari akordi. gardacvalebamde ramden-ime wliT adre baton dodos didi iubile gadauxades rusTavelis TeatrSi. am dros igi ukve reJisuris WeSmariti metri iyo, saxelganTqmuli, brZeni, didi cxovrebiseuli gamocdilebiT damZimebuli da sayovelTaod aRiarebuli. daviwyebasaa micemuli yvela is konfliqti da mwvave cxovrebiseuli drama, ramac, Tavis droze, mZime fsiqologiuri dartyma miayena mis fsiqikas, maSin kulturis ministris pirveli moadgile viyavi da am iubiles yvela mniSvnelovani detali maxsovs. xelisufalTa gadawyvetilebiT, es iubile unda yofiliyo grandiozuli Tavisi masStaburobiT (ssrk-s yvela respublikidan Camov-ida delegacia gamoCenili msaxiobebis, reJisorebis da Teatralur moRvaweTa Semadgen-lobiT, b-ni dodo maSin Teatraluri sazogadoebis Tavmjdomare iyo). sayovelTao siy-varuliT da pativiscemiT garemosili iubilari, cxadia, da wesi moiTxovda, savarZelSi CaabrZanes... daiwyo misalmebaTa seria, `reCebi~, Taigulebi, saCuqrebi... vuyureb scenas da vxedav, rom b-ni dodo awrialda, SfoTavs, raRaciT ukmayofiloa, aSkaraa, rom ver egueba oficialobis am dekors. ase ganvlo ramdenime wuTma da... uCveulo ZaliT ifeTqa reJiso-ris didma talantma da temperamentma. am wuTidan es iubile namdvil speqtaklad gadaiqca, romlis mTavari gmiri, reJisori da Semsrulebeli erTi kaci iyo _ dimitri aleqsiZe. aq gamoCnda Tu ra didi msaxiobi, mougeriebeli momxibvlelobis matarebelic iyo. Seudare-beli artistizmiT, iumoriT, dauSreteli gonebamaxvilobiT gauZRva saRamos da roca Sua aziidan Camotanili xalaTiT da qudiT Semoses, Wabukuri simardiT Sexta es moxuci kaci savarZlis safexurebze da daiwyo cekva da plastikuri etiudebis Seudarebeli Ses-ruleba, aRmosavluri qoreografiis imitaciiT... yvelaferi gafermkrTalda, yvelaferma ukan daixia misi Teatraluri improvizaciebis pirispir, scenaze darCa da daipyro iqau-roba `dimitri aleqsiZis erTi msaxiobis Teatrma~. es yvelaferi imdenad moulodneli da warmtaci iyo, rom rusTavelis TeatrSi mosuli sazogadoeba aRfrTovanebuli umarTavda ovaciebs did pirovnebasa da xelovans, xolo oficialuri stumrebi, eduard SevardnaZis meTaurobiT, pirquSi saxiT stovebdnen darbazs. d. aleqsiZis megobari da TanamSromeli, kompozitori arCil CimakaZe, misi saxelganTqmuli speqtaklebis (`baxtrioni~, `firos-mani~) musikalurad gamformebeli, aRniSnavda, rom mas bevri saintereso da dauviwyari mogoneba akavSirebs reJisorTan, magram mainc `aseTi daucxromeli, energiuli da Se-marTebuli darCa es maRalniWieri da keTilSobili adamiani Cems mexsierebaSi~.

##2 2017

Teatri da cxovreba 63

me batoni dodos cxovrebis oTxi faza SevarCie, raTa misi ganume-orebeli niWierebis brwyinvaleba meCvenebina, magram kargad vacno-biereb, rom didi aRmarTi maqvs gasavleli, sadac niSansvetebad aR-marTulan misi didi speqtaklebi, romlebSiac srulad gamoCnda misi genialoba. sirTules isic warmoad-gens, rom b-ni dimitri aleqsiZe ara marto RvTiT movlenili Semoqmedi iyo, aramed didi kulturis adamiani, eruditi, msoflioSi mimdinare yve-la axal Teatralur mimdinareobaSi Rrmad garkveuli da masze sakuTari azris mqone. TviTon ambobda `me speq-taklebs ki ar vdgam, me maT vTxzavo~. am `Txzvas~ ki safuZvlad edo didi inteleqtualuri Zalisxmeva, klasi-kuri Teatrisa da literaturis Rrma codna. amas xazgasmiT vambob, radgan vacnobiereb rasac vambob, Tundac imitomac, rom mravali weli maqvs ga-tarebuli mis gverdiT, Cemi studen-tobidan moyolebuli, mis gardacva-lebamde.

vxedavdi, rogor zrunavda stu-dentebze, roca igi Teatraluri institutis reqtori iyo, rogori taqtiT, gulwrfeli pativiscemiT da RirsebiT elaparakeboda Tavis kolegebs. es is droa, roca rusTav-elis Teatri da Teatraluri in-stituti xanZarma gaanadgura (1949) da Cven Sexiznuli viyaviT plex-anovis prospeqtze (dRevandeli daviT aRmaSeneblis prospeqti) mdebare skolis pirvel sarTulze ganlagebul oTaxebSi da cxovreba duRda ara `auditoriebSi~, aramed gareT, did da xexilian ezoSi da es garemo saxelganTqmul `platonis akademias~ emgvanebda aq moseirne didi pedagogebiT, didi moZRvrebiT da swavlas danatrebuli axalgazrda ms-menelebiT. erTi wlis Semdeg, Teatraluri instituti daubrunda Tavis mSobliur keras rusTavelis prospeqtze, daubrunda mSvenier, did, naTel auditoriebs da sayvarel sce-nas, romelsac axsovs aq gancdili mRelvareba da enTuziazmi, mSvenieri speqtaklebi da qarTuli inteligenciis TvalsaCino warmomadgenlebis stumroba. Cemi studentobis wlebSi am scenaze aq mravali RirsSesaniSnavi speqtakli daidga (magaliTad, mixeil Tu-maniSvilis `mSvidobis kunZuli~), magram Cems cxovrebaSi ar damaviwydeba d.aleqsiZis mier dadgmuli bomarSes `figaros qorwineba~, Tavisi brwyinvalebiT, komediuri xalisianobiT da mCqefare niWierebiT. swored am speqtakliT vigrZeni, Tu ra emociuri Zalisaa Teat-raluri xelovneba da ra grZnobebisa da fiqrebis aRZvra ZaluZs mas. Teatralur da human-itarul disciplinebSi SesaniSnavi pedagogebi gvyavda, magram is, rac me momca d.aleqsiZis mier studentTa sadiplomo speqtaklma `figarom~, Teatraluri xelovnebis arsis Secno-bis TvalsazrisiT, yvelafers aRemateboda. amas vambob da vaRiareb dResac, mas Semdeg, rac ̀ figaros~ premieridan samocdaSvidma welma ganvlo. warmoidgineT, naTlad maxsovs im dReebis aJiotaJi, Teatraluri institutis saswavlo Teatris darbazi, gadaWedili qar-Tuli Teatris moRvaweebiT, saxelganTqmuli mecnierebiT da sazogado moRvaweebiT. dar-bazis pirvel rigebSi msxdomTa Soris gamoirCeoda reqtoris, akaki xoravas monumenturi figura. b-ni akaki misTvis damaxasiaTebeli gulTbilobiT da mougeriebeli RimiliT ege-beboda misi iniciativiT mowveul stumrebs. am droisTvis b-n dodos rusTavelis Teatris scenaze ukve dadgmuli aqvs Tavisi erT-erTi saukeTeso, brwyinvale komediuri speqtakli,

Teatri da cxovreba64

##2 2017

goldonis `sapatarZlo afiSiT~ (am speqtaklze sagangebod vimsjeleb momdevno TavebSi. n. g.) da Tamamad SeiZleba iTqvas, rom es axalgazrduli speqtakli TiTqmis utoldeboda adrindel mis Sedevrs. igi iyo franguli SampaniuriviT SuSxuna, mfeTqavi,sicocxliTa da moZraobiT savse speqtakli. ramaz CxikvaZis figaros irgvliv brunavda yvelaferi. ufro swored Tu vityviT, Tavad figaro atrialebda yvelafers Tavis garSemo. es axalgazrda plebei, romelsac aristokratis manerebi hqonda, yvelafers pragmatuli kacis TvaliT uyurebda.momxiblavi RimiliT qsovda intrigis qsels da mis mierve Seqmnil komikur sit-uacias uCveulo damajereblobas aniWebda. yvelaferi uxdeboda da yvelaferi gamos-dioda. uxdeboda mokle kamzoli, muxlebze SemoWerili Sarvali da TeTri getrebi. ko-stumis Sav-TeTri silueti kidev ufro TvalSi sacems xdida mis xSir, wablisfer Tmas, romelic talRiseburad TamaSobda. misi didi, sxiviani Tvalebi savse iyo suzanisadmi trfobiT, rasac, zogjer, mzakvruli Canafiqris eSmakuri cecxli enacvleboda. igi Tavi-si siuzerenis, grafi almavivasadmi (am rols mZafri groteskuli ferebiT qmnida guram saRaraZe) umal komikuri mowiwebiT ufro iyo aRvsili, vidre mosamsaxurisaTvis Sesaf-eri morCilebiT. reJisoris CanafiqriT, aq `socialuri fenis warmomadgenlis~, figaros gamarjveba ki ar iyo mTavari, aramed gonieri, cxovrebis wveniT aRsavse, marjve da cbieri, gulubryvilo da moxerxebuli, artistad, Semoqmedad dabadebuli adamianis zeimi grafis feodalur pretenziebze. d. aleqsiZis es speqtakli ufro franguli rokokos stilSi iyo Seqmnili, Tavisi Teatraluri kostumebis gamocvliT, simRerebiT, cekvebiT, fanjridan gadaxtomiT, maskaradiT, anu im normatiuli da frivoluri TavgadasavlebiT, romelic, Semdgom, safrangeTis revoluciam tragi-farsad gadaaqcia. gonebis TvaliT xelaxla vkiTxulob Wabukuri ZaliT da mxiarulebiT savse scenebs da, figuralurad Tu vityvi, puSkinis sityvebiT: `gaxseni boTli Sampanuris, an gadaikiTxe `figaros qorwineba~da Tva-li Sampanurisken garbis~.

ramazi erTbaSad gaxda mTeli Cveni axalgazrdobis uaRresad popularuli msaxiobi. ase naadrevad mopovebuli fantastikuri popularoba r. CxikvaZem kidev ufro ganamtki-ca d.aleqsiZisave speqtaklSi (m. gorkis `mzis Svilebi~). baton dodos es orive speqtakli iseTi popularuli iyo, rom institutis saswavlo Teatris darbazi ver itevda mozRvave-bul mayurebels da orive gadaitanes griboedovis saxelobis rusuli Teatris scenaze, sadac warmatebiT sargeblobda karga xnis manZilze.

ramaz CxikvaZe igonebda: `dauviwyaria is saxeebi, romlebic viTamaSe Teatralur in-stitutSi d. aleqsiZis mier dadgmul speqtaklebSi misi xelmZRvanelobiT. esenia: kaspi (h.heiermansis `ïmedis daRupva~. Cepurnoi (m. gorkis `mzis Svilebi~), figaro (bomarSes `fi-garos qorwineba~). am rolebma Cems CamoyalibebaSi Zalian mniSvnelovani roli iTamaSes da me piradad dRevandlamdec da amis Semdegac, ra rolebic ar unda Semeqmna, Tavisi mniS-vnelobiT arcerTi ar SemiZlia davayeno maTze win. d. aleqsiZesTan am rolebze muSaobam Zalian bevri momca Cemi emociuri SesaZleblobebis, improvizaciuli niWis gamovlenisa da ganviTarebis TvalsazrisiT~ (ix. dasax. wigni. gv. 117).

institutSi swavlisas, rogorc ki momecemoda SesaZlebloba, veswrebodi `figaros~ repeticiebs. rogorc Sevityve, b-n dodos xels ki ar uSlida darbazSi `Semoparuli~ ucxo vinme, piriqiT, axalisebda, aRagznebda, fantazias uRviZebda mayurebeli da axal-axali impulsebiT energiamomatebuli ufro maRal temperaturaze agrZelebda repeticiebs. karga xnis mere mivxvdi, rom Teatraluri institutis saswavlo (xazs vusvam `saswavlo~) scenaze dadgmuli misi speqtaklebi Sors scildeboda `aRzrdisa~ da `swavlebis~ far-glebs. cxadia, pedagog-reJisorma unda izrunos student-msaxiobis monacemebis gamov-lenaze da amas brwyinvaled akeTebda d. aleqsiZe, magram igi fiqrobda ara mxolod Tavis mowafeebze, aramed mayureblebzec, anu Teatris erT-erT ZiriTad komponentze da amitom igi spontanurad qmnida saintereso, mimzidvel Teatralur sanaxaobas. mis sadiplomo speqtaklebSi, mainc, upiratesad, Canda TviT b-ni dodo, ufro reJisor-Semoqmedi, vidre reJisor-pedagogi. ai, TeatrSi ki, repeticiebze, igi absoluturad gaxsnili da Tavisu-fali iyo. igi ki ar `muSaobda~, aramed Txzavda, `dafrinavda~ mozRvavebuli xilvebi-sagan zeaRtacebuli. `namdvili~ b-ni dodo me vixile fletCeris `don sezar de bazanis~ repeticiebze, rusTavelis TeatrSi. Teatrmcodneobis fakultetis meoTxe kurselebis e.w. `sawarmoo praqtikis~ farglebSi daswreba am repeticiebze _ dawyebuli `magidasTan muSaobiT~ da damTavrebuli damagvirgvinebeli akordiT _ namdvili bedniereba iyo. b-ni dodo Zalian magari momzadebuli iyo am dadgmisaTvis (am speqtaklis analizi ixileT mom-devno TavebSi. n.g.). vfiqrob mas es piesa ukve dadgmuli hqonda Tavis gonebaSi, radgan icoda ara marto fletCeris, aramed misi Tanamedrove dramaturgebis, pirvel rigSi Se-

##2 2017

Teatri da cxovreba 65

qspiris, mTeli samyaro: zneobani, gatacebani, wes-Cveulebani, istoriuli realiebi da sxva mravali. mokled, saxierad, arsebiTad dausuraTxata rolebis Semsruleblebs maTi gmirebis xasiaTebi da ramdenime dRis Semdeg `avarda~ scenaze (aq magondeba warsulis erTi epizodi. pirvelkursel Teatrmcodneebs reJisuris kurss gvikiTxavda cnobili sazogado moRvawe, reJisori, Teatraluri institutis erT-erTi mesaZirkvle b-ni akaki faRava. samuSaod airCia d.kldiaSvilis `darispanis gasaWiri~. mTeli semestris manZilze erT adgils tkepnida, rom ara vTqva `coxnida~-meTqi. amaze mosawyeni aqamde arasodes ms-menia, Tan, yvelafers amas `piesis reJisoruli garCevis~ pretenzia hqonda).

rogorc ki scenaze gadavidnen msaxiobebi, umalve absoluturad Seicvala b-ni dodo. zemoT vaxsene sityva `dafrinavda~. odnavadac ar gadamiWarbebia. mTeli oTxi Tu sami Tvis manZilze igi marTlac dafrinavda parteridan scenaze da piruku, mcire xniT miujde-boda sareJisoro magidas (Tan papiross papirosze `abolebda~. Tavis sicocxleSi erTx-elac ar `daurtyams~ nafazi) da aqedan isroda replikebs, xan aqezebda msaxiobebs, aqebda, caSi ahyavda qebiT, raTa meore wuTSi Zirs daemxo, xan energetikul fluidebs ugzavnida maT, xan wyevla-krulvas, komplimentebs (`geniosi xar, namdvilad~) enacvleboda skrabe-zi, moferebas _ gineba. yvelaze metad is mikvirda, rom aravis araferi swyinda, piriqiT, axali energiiT ganagrZobdnen muSaobas. magram mTeli am repeticiebis mimzidveloba b-ni dodos e.w. `CvenebaSi~ iyrida Tavs. es iyo warmoudgenlad warmtaci sanaxaoba... raRaciT ukmayofilo b-ni dodo aiWreboda scenaze da iwyeboda warmosaxvebisa da `Cvenebis~ mTeli kaskadi – is `erTi~ iyo `yvela~ _ xan quCis momReral qalad gadaiqceoda, xan dueliantad, xan mefe iyo, xan ubralo jariskaci, xan moxuci markiza, xan misi meuRle markizi, xan siy-varuliT anTebuli, xan mZulvarebiT Sepyrobili. erTi sityviT, es iyo piesaSi gamoyvanili gmirobis mTeli kaleidoskopi, Tvalwarmtaci panorama, romelsac Tvals ver moswyvetdi. sulo codvilo da maSin imasac ki vfiqrobdi, rom yvela amas Cvens dasanaxad akeTebda. ra-sakvirvelia, vcdebodi, radgan msaxiobebi yoveli aseTi `Cvenebis~ Semdeg sul sxva ZaliT da ostatobiT TamaSobdnen. cxadia, isini, rogorc scenis Semoqmedni an ostatebi, ufro mets grZnobdnen da xedavdnen am plastikur improvizaciebSi vidre Cven, Cveulebrivi mayureblebi, radgan b-ni dodo Zalian Zunwad, lapidarulad warmoudgenda maT rolis `marcvals~, gmiris bunebis arsebiT mxareebs. Tavisi am `Cvenebebis~ gamo igi Tavis Sesani-Snav, mravalmxriv sayuradRebo wignSi, `Teatraluri xelovneba~ (gam. `ganaTleba~, 1977w.) wers: `me Cems praqtikul muSaobaSi xSirad mivmarTav Cvenebas, magram vcdilob Cemi re-Jisoruli Cveneba yovelTvis hiperboluri, xazgasmuli iyos, TiTqos gamadidebeli SuSis saSualebiT vaZlev msaxiobs saSualebas dainaxos Tavisi Secdoma, gangeb vazviadeb, vaWar-beb, raTa TvalsaCino gaxdes misTvis is, rasac me misgan moviTxov. me vcdilob wavaqezo, gavuRiziano msaxiobs SemoqmedebiTi buneba _ mivaxvedro, davanaxvo, vagrZnobino. aseTi hiperboluri Cveneba mas ar gamoadgeba imisaTvis, rom man es zustad gaimeoros da moeqces Cemi zegavlenis qveS, vinaidan igi gadaWarbebulia da groteskuli... rCeva, romelsac me mas vaZlev, man Taviseburad unda gadawyvitos, Tavisi aqtioruli individualobidan gamom-dinare... reJisoris muSaobaSi mTavaria karnaxi. man unda SesZlos TandaTanobiT miiyvanos msaxiobi mocemuli scenuri amocanis damoukidebel gadawyvetamde, daayenos igi moqmede-bis xazze ise, rom Tavidan bolomde es moqmedeba gamomdinareobdes sakuTriv msaxiobisgan da xorcieldebodes misive meSveobiT~ (gv. 261). `reJisoris muSaobaSi mTavaria karnaxio~ wers igi, da marTlac, misi es karnaxi Tu SeZaxili yovelTvis (TiTqmis yovelTvis) qmediTi iyo, zogjer ki imdenad gonebamaxviluri, rom repeticiebi droebiT wydeboda, vidre msax-iobebi, siciliT daxocilebi, suls moiTqvamdnen.

mixeil TumaniSvili ambobda: `miuxedavad imisa, rom mas arasodes uTamaSia scenaze, igi TxemiT terfamde msaxiobi iyo yvelgan _ cxovrebaSi, repeticiaze, yvelgan, yvelgan. Tavis Tavze laparaki batonma dodom mudam ironiulad icoda da Tavis patar-patara `eS-makobebze~ TviTonve xarxarebda yvelaze metad, Tanac xSirad `arSiyad~ mohqonda xolme Tavi. erTxel institutSi `heda gableris~ Zalze daZabuli repeticiis dros batonma do-dom parteridan uyvira iza gigoSvils.

- Мало страсти, надо больше страсти. Ты должна думать о мужчине, понимаешь, о мужчине. Я не чувствую страсти. Думай о мужчине, думай обо мне, думай обо мне, как о мужчине...

- Потому не получается. - Что ты сказала?- Потому, говорю, и не получается, что думаю о вас, как о мужчине. - Дура! Хамка! Идиотка!darbazSi da scenaze yvela xarxarebda, batoni dodo ki – yvelaze mets (ix. krebuli `ni-

Teatri da cxovreba66

##2 2017

Wierebis Zala~. gv. 81. aTeni. 2006). ukve im wlebSi mancvifrebda misi, marTlac, uSreti fantaziis feierverkuloba. igi epi-

zodebisa da mizanscenebis uamrav variants qmnida zedized, pauzebis gareSe. Semoqmedebis eqstazSi Sesuli, xSirad yofila SemTxveva, rom yvelaze sust variants irCevda, magram, sabednierod, umal grZnobda Secdomas da saukeTesos ubrundeboda...

wlebis manZilze b-ni dodos mezoblad vcxovrobdi quCiSvilis quCaze, Teatrisa da ki-nos moRvaweTa saxlSi.

araCveulebrivad stumarTmoyvare ojaxi andamantiviT izidavda xelovnebis muSake-bs, romelTac mudam momxiblavi RimiliT xvdeboda qalbatoni Tamari, araCveulebrivad keTilganwyobili, saxegabrwyinebuli. eruditi aleqsandre, ufrosi vaJi, bizantiuri da berZnuli kulturis SesaniSnavi mcodne, sicocxliT savse. gonier TvalebSi Camdgari eS-makuri elvarebiT gamorCeuli da, TbilisSi Tu iyo, gogi aleqsiZe, axalgazrdobis miuxe-davad ukve saxelmoxveWili qoreografi, daxvewili plastikiT rom gvipyrobda pirvelive wuTebidan. mravalgzis Sevswrebivar, Tu rogori imediT da siyvaruliT umzerda am Wabuks genialuri vaxtang Wabukiani. b-ni dodo, xom Seudarebeli iyo mudam stumrebiT wveul su-fraze. ai, aqve ukve sxvanairi sanaxaobani imarTeboda, sadac gonebamaxvilur improviza-ciebs maxvili da enakvimati Txrobani enacvlebodnen. rasakvirvelia, yvelafris Tavi da Tavi b-ni dodo iyo.

am ojaxis xSiri stumrebi iyvnen WeSmaritad niWieri, uaRresad gamoCenili Semoqmedni _ soliko virsalaZe, oTar TaqTaqiSvili, farna lapiaSvili, sulxan cincaZe, moskovidan da peterburgidan Camosuli didi reJisorebi. gogi aleqsiZis ̀ kameruli baletis~ mocekvave-ni, axalgazrda mixeil bariSnikovi, romelic Zalian male gaxda msoflios sabaleto scenebis premieri da axlac, 70 wels miRweuli, didi warmatebiT TamaSobs didi reJisor-vizioneris bobi (robert) uilsonis dramatul speqtaklSi, romelic vaclav niJinskis cxovrebis tragikul finals asaxavs. m.bariSnikovi ara Tu stumrobda am ojaxs, aramed, TbilisSi gastrolebisas, cxovrobda kidec aq. m.bariSnikovis mogonebebi `aleqsiZeebis ojaxis artistuli dinastia~ daibeWda nino aleqsiZis mier Sedgenil, brwyinvaled gamoce-mul krebulSi `niWierebis Zala~ (aTeni. 2006).

Zalian uyvarda Tavsgadaxdili sasiyvarulo istoriebis anu `sasiyvarulo eqsperimen-tebis~, rogorc TviT ambobda, Txroba, magram iseT komentarebs urTavda, rom mTeli es ambavi absurdis Teatrs emgvaneboda da b-ni dodo ise icinoda, viTom es istoriebi sxvebs gadaxda da axla igi aq mxolod mesame piria, romelsac sicils hgvris sxvisi ambebi... ase iq-ceoda igi sxva SemTxvevaSic. magaliTad, arasodes laparakobda Tavis diad speqtaklebze, magram ise aqebda Tavis `Cavardnil~ speqtaklebs, premierebis dReebSi ise amtkicebda gen-ialuriao, rom gegonebodaT am `genialuri~ speqtaklis avtori TviTon ki ar iyo, aramed, sxva romelime misi kolega. gamoxdeboda xani da b-ni dodo iseTi iumoriT da sarkazmiT alaparakdeboda Tavis `Cavardnil~ speqtaklze, rom siciliT xocavda msmenelebs. suliT xorcamde optimisti ase igeriebda Tavis xelmocarvas, radgan Rrmad iyo darwmunebuli Tavisi udidesi niWierebis ZalaSi...

b-n dodos gardacvalebis Semdeg Sevedi misi saxelobis saswavlo Teatr-studiaSi (Teatrisa da kinos universitetis pirveli sarTuli, yofili kino `spartakis~ vrceli sivrce), romlis kedlebi, missave sicocxleSi, TiTqmis dafaruli iyo uamravi, dRes unika-luri fotoebiT. warmoidgineT, mxolod es erTi gamofenac sakmarisi iyo, raTa gegrZnoT misi pirveli sidiade da unikaluroba. aq b-ni dodo gadaRebulia sxvadasxva pozaSi _ win gadaxrili, scenisaken miswrafebuli, sixarulisagan gaciskrovnebuli, Rrmad Cafiqre-buli, Tavadurad udardeli, meocnebe, SemarTuli da yvelgan STagonebiT aRsavse. misi saxe raRac gamoucnobi ZaliT gizidavT. jgufur portretSiac igi `protagonistia~, mis irgvliv yvela bednierad grZnobs Tavs, igi iRimis da sxvebic, uneburad iRimebian. `dodo aleqsiZis garSemo sul mudam sicilisa da mxiarulebis atmosfero iqmneboda. mis gverdiT myofi mudam karg gunebaze dgeboda da mxiarulad icinoda. axla Cvens Soris iSviaTad Tu vinme gaiRimebs da gaicinebs. samwuxarod, aRar aris adamiani, visac Seswevs unari, Tavis irgvliv aseTi kargi guneba-ganwyobileba Seqmnas. Turme rogori aucilebeli yofila es Cveni profesiis adamianebisaTvis! batoni dodos garSemo ki yovelTvis dResaswauli iyo~. (m. TumaniSvili. ix. dasax. wigni. gv. 84).

oTxmocian wlebSi, roca b-ni dodo ukve Teatraluri sazogadoebis Tavmjdomare iyo, sxvadasxva Teatris xelmZRvanelebi didi pativiscemiT epatiJebodnen speqtaklebis dasadgmelad rogorc CvenSi, aseve sabWoTaA respublikebSi. miuxedavad imisa, rom 60 wels gadacilebuli iyo, igi, Zveleburi energiiT aRsavse, speqtaklebs dgamda ukrainaSi, somxe-

##2 2017

Teatri da cxovreba 67

TSi, azerbaijanSi. megobrebi da axloblebi sayvedurobdnen, metismetad itvirTav Tavso, is ki kvlav dauzogavad xarjavda SemoqmedebiT Zalebs da axali, ucnobi samyarosaken mi-iltvoda, raTa rac SeiZleba naklebi pauza hqonoda dadgmuli speqtaklidan axal speqtak-lamde. daamTavra Tu ara Seqspiris `venecieli vaWari~ (am dadgmas mSvenieri esei miuZRvna gamorCeulma Seqspirologma, aleqsandre bartoSeviCma _ `ostatis ukanaskneli speqtak-li~), umalve apirebda Tbilisis operis TeatrSi mis mierve dadgmuli verdis `otelos~ ganaxleba-aRdgenis repeticiebs, magram sikvdilma swored im dRes mouswrafa sicocxle. swored im dReebSi uTqvams misTvis giga lorTqifaniZes _ batono dodo, metismetad nu itvirTavTo Tavs. ai, b-ni dodos hasuxi: Нет, я не могу, я не могу, я не могу жить без репетиции, если я не буду репетировать, я умру. Я хочу умереть на репетиции. b-ni dodos `ukanaskneli speq-takli~ soxumSi gansakuTrebuli movlena iyo. maSin Teatris samxatvro xelmZRvaneli gogi qavTaraZe iyo da swored man sTxova, CamobrZandiT soxumSi da ra piesac gnebavT is dadgiTo. b-n dodos, umalve miugia `me minda davdga Seqspiris `venecieli vaWari~, es is droa, roca soxumis Wanbas saxelobis Teatri ukve oradaa gayofili _ qarTul da afxa-zur dasebad, afxazebi darCnen Zvel, SesaniSnav SenobaSi, qalaqis centrSi, xolo qarTve-lebi saxeldaxelod rekonstruirebul kino-TeatrSi Tu klubSi gadavidnen. soxumSi atmosfero damuxtuli iyo, igrZnoboda moaxloebuli tragikuli konfliqtis simZafre. aseT viTarebaSi dimitri aleqsiZis Casvla soxumSi iZenda gansakuTrebul mniSvnelobas aq mcxovrebi yvela erovnebis moqalaqisaTvis, cxadia, upirvelesad, qarTvelebisaTvis, romlebic sulier mxneobas saWiroebdnen da TanamoZmeTagan Tanadgomas elodnen. am speq-taklze msjelobas sagangebo Tavs vuZRvni, manamde ki vityvi, rom speqtakli `venecieli vaWari~ ara marto esTetikur-Teatraluri movlena iyo, aramed politikuric da vTqvaT pirdapir, es yvelaferi ukavSirdeboda dimitri aleqsiZis pirovnul da moqalaqeobriv sidiades. aq, ar SemiZlia ar aRvniSno b-ni gogi qavTaraZis gamWriaxoba da politikuri viTarebis sworad aRqmis unari. axla ki TviT g.qavTaraZes movusminoT: `saocari energi-iT wavida batoni dodo am qveynidan. yovel samSabaTs Camofrindeboda xolme soxumSi da SabaT saRamos isev TbilisSi mifrinavda (pilotebi ar frenen amdenso). orSabaTs unda yo-filiyo institutSi, Teatralur sazogadoebaSi... ase grZeldeboda 5-6 Tvis ganmavlobaSi. amis gaZleba SeuZlebeli iyo. me aRar vlaparakob imaze, Tu rogor xvdebodnen aeroport-Si, rogor uRebdnen karebs. pilotebi mas TavianT megobrad Tvlidnen. aeroportidan sas-tumromdec mTeli gza batoni dodosi iyo.

soxumi maSin misiT cocxlobda. warmoudgenelia, Tu rogor Seuyvarda yvelas iq. mogex-senebaT, Tavisi specifikuri adgilebi hqonda soxums _ yavis dasalevebi, bulvari, sadac xalxi ikribeboda SabaTobiT. soxumSi pirveli Camosvlidan, meore Tu mesame dRes, batoni dodo ukve centrSi idga. mis garSemo Semokrebili iyo WorebiT, axali ambebiT datvir-Tuli xalxi. aleqsiZe dgas SuaSi, yveba ambavs, yvelani patiJeben, aris erTi aliaqoTi, yve-lafers ayoleben. yavis dalevis Semdeg is midis TeatrSi da ukan miacilebs daaxloebiT 10-15 kaci. Semdeg yvelas hpirdeba, premieraze unda dagpatiJoTo. imdeni kaci dapatiJa, rom Cven ukve vimalebodiT. me vTxovdi, rom nuRar patiJebT amden xalxs-meTqi, batono dodo, imitom rom, egeni yvelani movlen _ Cven ki Zalian patara darbazi gvaqvs da xalxi aRar daeteva. magram amas, cxadia, araviTar yuradRebas ar aqcevda~ (ix. dasax. krebuli. gv. 338).

WeSmaritad, `dimitri aleqsiZe Tavad iyo Teatri~ (giga lorTqifaniZe).

Teatri da cxovreba68

##2 2017

nebismieri Sefasebis Skala adamianis miRwevebiT da konkretuli SedegebiT gan-isazRvreba. me unda gadavuxvio am sayo-velTao wess da daufaravad ganvacxado – sayovelTao aRiarebis da didebis pied-estalze aryofnis miuxedavad, Temur sum-baTaSvils miviCnev gansakuTrebuli da mravalmxrivi talantebis mqone pirovnebad, da Tanac iseTad, romlis msgavss Cemi cx-ovrebis gzaze Zalian iSviaTad Sevxvedri-var. misi ferwerac sainteresoa da sce-nografiuli namuSevrebic, politikuri moRvaweobac da satelevizio monospeqtak-lebic. magram es yovelive CemTvis meorex-arisxovania, rameTu misi pirovnuli Rirse-bebi, piradad CemTvis, Seudarebelia.

Turme zogjer asec xdeba xolme, roca pirovnebas unari Seswevs Tavisi moqmedeb-iT Seqmnas cxovrebis iseTi dramatuli su-raTi, rac SemdgomSi aRar gameordeba. da riTi qmnida Temo am suraTs? metyvelebiT, swrafi azrovnebis, faqtebisa da cnebe-bis sityvieri asaxvis meSveobiT. Tanac es xdeboda eqstazis fonze, saocari azartis monawileobiT, arcTu iSviaTad, mokamaTis gadarwmunebis gziT. amis gamo, Cvens wreSi igi jer sofistad moinaTla, mere ki Cveni drois sokrated iqna Seracxuli.

roca gavicani, 1963 wels, me 19 wlis viya-vi, is _ 21-is. im dros politeqnikur insti-tutSi vswavlobdi (mSoblebis daJinebuli TxovniT, rac dRemde ver mipatiebia Cemi TavisTvis), is ki samxatvro akademiis fer-weris fakultetis (Teatraluri saxelos-no) studenti iyo. amasTanave mama, Jozef sumbaTaSvili, ukve mTel sabWoTa kavSirSi aRiarebuli mxatvari–dekoratori, mosko-vis yvelaze prestiJul TeatrebSi aformeb-da speqtaklebs.

Tavis wreSi, sadac ZiriTadad Teat-ralebi iyvnen Tavmoyrilni, Temurs ukve hqonda ukidegano avtoriteti. arcTu iS-viaTad mec, iseve rogorc sxvebsac, igi kamaTSi gamogviwvevia, darwmunebulebs, rom amjerad Cveni argumentebi ufro dama-jerebeli iqneboda. magram amaod. Temos damarcxeba polemikaSi SeuZlebeli iyo.

orives fanatikurad gviyvarda Teatri, kerZod ki, samsaxiobo xelovneba. reJisura ukve iZenda upirobo lideris statuss, rac orives Zalian gvaRizianebda.

Cvens tandems Seadgenda kidev erTi per-

sonaJi _ mixeil WavWavaZe, imxanad sul axali mitovebuli hqonda Teatraluri institutis sareJisoro fakulteti da ocnebobda mxatvari gamxdariyo. saocrad gatacebuli iyo religiuri TematikiT, rogorc dasavluri (gansakuTrebiT, qria-tianoba), aseve aRmosavluri (Zen-budizmi, ioga) mimarTulebiT. igi apirebda romelime taZris kedlebi moexata bibliuri siuJete-bis mixedviT. SemTxvevamac xeli Seuwyo da Sio mRvimis monastris meTvalyured dain-iSna. SemdgomSi isic samxatvro akademiis studenti gaxda dekoraciuli xelovnebis ganxriT da Cvenda msgavsad, fanatikurad uyvarda Teatri.

miSa Temuris sruli antipodi iyo. ara-sodes kamaTobda, Tumca ki raime Temaze saubris dros, daskvnis saxiT Tavis azrs gamoTqvamda da arasodes agyveboda kamaT-Si. Tuki Sepaeqrebas daapirebdi, ironiu-lad Caicinebda, riTac gagrZnobinebda, rom ver xedavda polemikis sababs. argumenti aseTi iyo: Tu daijereb, SenTvisve kargi, Tu arada, adre Tu gvian Cemi Sexedulebis sis-woreSi Tavad darwmundebio.

sul male Cvenma Sexvedrebma Sio mRvimis monasterSi gadainacvla.

Znelad warmosadgenia ufro roman-tikuli garemo. mTis wverze ganTavsebuli, mwvaneSi Cafluli monasteri, saocari simy-udroviT da sulieri siwmindiT garemo-culi; eklesia Tavisi samlocveloTi, sa-dac sakmaod xSirad salocavad amodiodnen ber-monazvnebi; iqve, Sori-axlos satrap-ezo, sadac araerTi dResaswauli aRgvini-Snavs. mosanaxuleblad amodiodnen Cveni wris wevrebi, im droisTvis axalgazrda qal-vaJni, CvensaviT daWrilni xelovnebis nestriT. ukeTes SemoqmedebiT garemos verc ki inatrebda kaci.

es bedniereba didxans ar gagrZelebula. miSa avad gaxda da erTi wlis Semdeg iZule-buli Seiqna Sio mRvimedan wamosuliyo.

ra iyo Cveni eTikis ganmsazRvreli pos-tulati?

ukompromisoba!ar vnanob da darwmunebuli var arc

Temo nanobs imas, rom arasodes aravisTan SevsulvarT garigebaSi. arasodes dagvcde-nia sityva, romelic simarTles ar Seefer-eboda, Tumca ki, Tuki raimes sapirispiros vityodiT, aSkarad socialuri sikeTis

brandad qceuli sokrate...merab gegia

##2 2017

Teatri da cxovreba 69

momtani iyo. arasodes gagviziarebia „Sefis“ rogorc

„socialuri garantis“ cneba. arasodes gviZebnia lobi da proteqcia ama Tu im miznis misaRwevad. amitomac arc erTi CvenTagani ar gaxda komunisturi partiis wevri. arc erT CvenTagans ar uZebnia „kriSa“ maRal eSelonebSi. Cven migvaCnda, rom mTa-vari sulieri memkvidreobaa, Cvens mier Se-qmnili xelovnebis nimuSia, is ki socialur ierarqiaSi maRali safexuris dakavebiT ar moipoveba. CvenTvis amis mkafio magaliTi iyo nikala firosmani da terenti graneli saqarTveloSi, xolo dasavleTSi _ impre-sionistebi da postimpresionistebi.

sxvaTa Soris, iyo Cven sameulTan daax-loebuli kidev erTi pirovneba _ zura xavTasi. is ufro mwerlobiT iyo gatace-buli da naklebad monawileobda Teat-ralur diskusiebSi. aseve ar uyvarda Cveni sameulis Sexvedrebze daswreba, radgan es megobrul Sekrebas ki ara, erTmaneTis gasa-marTlebas ufro hgavda.

SemdgomSi rogor gagrZelda Cveni cx-ovreba? gansakuTrebuls verafers vityvi. me Teatrmcodneobis fakultetis studen-ti gavxdi. Temom da miSam ramdenime sainter-eso scenografiuli opusi Seqmnes. me ukve vibeWdebodi sxvadasxva Jurnal-gazeTebSi, yvelaze xSirad ki JurnalebSi „sabWoTa xelovneba“ da „Teatraluri moambe“. gam-ovida Cemi pirveli wignic, monografia „ma-rine Tbileli“.

asparezTa monacvleobis gamo Cveni tan-demi daiSala, magram miuxedavad amisa, ga-facicebiT Tvals vadevnebdiT erTmaneTis saqmianobas.

miSas janmrTelobam umtyuna da Taname-drove sazomebiT sakmaod axalgazrda, 49 wlis asakSi gardaicvala gulis Setevisagan. Tavad ar viReb samedicino daskvnis gakeT-ebas, magram mgonia, rom esoden emociuri adamianis mudmivad TavSekavebis mdgomar-eobaSi yofna, gulisTvis metismetad aras-axarbielo aRmoCnda.

Cems cxovrebaSi SemoiWra kidev erTi super-ukompromiso adamiani _ vaxtang qarTveliSvili, Cemi yofili leqtori dramis TeoriaSi, dasavlur Rirebulebe-bze orientirebuli pirovneba, komunistu-ri reJimis moZule da arcTu iSviaTad, misi Riad mgmobeli. misi ukompromisobis erT groteskul SemTxvevas gavixseneb.

vaxtangma Teatraluri institutis damTavrebis Semdeg (manamde igi jer len-ingradis konservatoriis vokaluri fakultetis studenti iyo, Semdgom ki e.w. „mimoSi“ diplomatiur fakultetze swavlobda moskovSi), gadawyvita daew-era da daecva sakandidato disertacia. Canafiqris pirveli nawili (disertaciis

dawera) sul male moiyvana sisruleSi. jeri midga avtoreferatis Seqmnaze.

gavida erTi, ori, sami, oTxi da a.S. wlebi. vaxtangi ara da ar wers 25-gverdian av-toreferats. SekiTxvaze, ra aris amis mize-zi, pasuxi kategoriuli da calsaxaa: me rom SemZleboda 25 gverdSi Cametia is saTqmeli, rac 200 gverdze ganvaTavse, amas Tavidanve ase gavakeTebdio.

aseT TavzexelaRebul ukompromisobas namdvilad ver davibraleb, magram motani-li magaliTi naTlad mowmobs, zogjer ra eTikur parametrebs moicavda CemTan daax-loebul pirTa damokidebuleba garesam-yaros mimarT.

magram davubrundeT Temo sumbaTaSvils. garda imisa, rom gaaforma uamravi speqtak-li sxvadasxva TeatrSi, romelTagan mar-Tlac gamorCeuli iyo Seqspiris „antonius da kleopatra `rusTavelis TeatrSi, oTar TaqTaqiSvilis „mindia“ Tbilisis operisa da baletis TeatrSi, „fskerze“ rusTavis TeatrSi, igive `mindia“ da agreTve „daisi“ zaarbriukenis saopero TeatrSi.

da bolos, igi reJisuriTac dainteres-da. man Tavad ganaxorciela zemoxsenebuli „antonius da kleopatras“ dadgma rusTav-elis TeatrSi, sadac mTavar rolebs as-rulebdnen zina kverenCxilaZe da gogi xara-baZe. saintereso rolebi Seqmnes agreTve avTo maxaraZem da darejan cxakaia–sum-baTaSvilma (misi meuRle). speqtakli dadg-muli iyo romantikuli SemarTebiT, sadac boboqar vnebebs Tan axlda unazesi sasiy-varulo scenebi.

unda iTqvas, rom es speqtakli mTlianad amovardnili iyo maSindeli rusTavelis

Teatri da cxovreba70

##2 2017

Teatris (70–iani wlebis dasasruli) mx-atvruli konteqstidan da sakmaoze metad civad iqna miRebuli im drois rusTavelis Teatris samxatvro xelmZRvanelobis mxri-dan. ras izam, Temos arasodes ainteresebda konteqstebi, sul erTia, politikuri iqne-boda es Tu mxatvruli. is yovelTvis miy-veboda da dResac miyveba sakuTari sulis yivils. es yivili ki, TiTqmis yovelTvis am-aRlebuli da mSvenieria.

Temom televiziaSi gadainacvla da gogi xarabaZesTan erTad Seqmna, Cemi azriT, sruliad unikaluri satelevizio mono-speqtaklebi: akaki wereTlis „monologi“, vaJa–fSavelas „naanderZevi“, daviT kldi-aSvilis „naambobi“, ilia WavWavaZis „me-19 saukune“, satelevizio „oTxTavi“ da „beri-kaoba kaxeTSi“ givi berikaSvilis monaw-ileobiT. yvelgan TviTon iyo scenaristic, reJisoric, mxatvaric da musikaluri gam-formebelic.

zemoT politika SemTxveviT ar mix-senebia. 80-iani wlebis bolos warmoqmnil politikur cieb-cxelebaSi, Temuri, rom ityvian, TaviT gadaeSva. igi yvelaze si-marTlismoyvare, yvelaze Tavganwiruli da mTlianad araavantiuruli partiis _ erovnul-demokratiuli partiis erT-erTi aqtiuri wevri gaxda da monawileobda am partiis mier Catarebul yvela aqciasa Tu RonisZiebaSi.

ai, sad hpova asparezi misma oratorulma talantma!

amas mohyva parlamenti, sadac Temom da irakli wereTelma marTlac gansakuTrebu-li politikuri niSa daikaves.

damisaxeleT Temo sumbaTaSvilis garda kidev erTi politikosi, vinac monebi uwoda SevardnaZis dajgufebas.

damisaxeleT Tund erTi politikosi, vinac parlamentSi warmoadgina qveynis gan-viTarebis strategiuli gegma da dasZina, Tuki amas ar gaakeTebT, qveynis Cveulebrivi moRalateebi xarT da politika aq arafer SuaSiao. da ase Semdeg, da ase Semdeg...

magram arsad ar hyvavis faruli garige-bebi ise, rogorc politikaSi. amasTanave, es garigebebi did finansur sargebelTan aris dakavSirebuli. vin-vin da, Temo sumbaTaSvi-li fiqrSiac ki ar dauSvebda, politikuri gadawyvetilebebis dros, sakuTari jibis gasqelebaze ezruna. maSin raRa brandi iqne-boda, ibsenis amave saxelwodebis drama-tuli Txzulebidan... diax, diax, brandi _ ukompromisobis simbolo msoflio drama-turgiaSi.

sWirdeba saqarTvelos aseTi adamianebi? haeriviT sWirdeba. iyenebs maT? ara, ar iyenebs da arc apirebs maT gamoy-

enebas. amitomaa, rom miwaTmoqmedni ki gvi-

wodes Zvelma berZnebma (georgianelebi), magram ras warmoidgendnen, rom 21-e sauku-neSi, materialuri gamorCenis mizniT, TviT soflis produqtebsac ki sxva qveynidan Se-moitandnen yvelafris mkadrebeli qarTve-lebi...

amave mizeziT kultura da TviT mecnier-ebac ki, mTlianad myisieri sargeblianobis principze gadaiyvanes.

amitomaa, rom viTomcda reformis saxeliT, sagrZnoblad Searyies ganaTleba, dawyebuli saskolo safexuridan, sakvali-fikacio naSromebiT damTavrebuli.

amitomaa, rom moiZules mecniereba, rogorc patara qveynisTvis usargeblo ram.

Temo amis yvelafris momTmeni iyo? nu iqnebi momTmeni. iqadage rac ginda

da ramdenic ginda. were da ikiTxe Sens mi-erve aRmoCenili umartivesi an urTulesi WeSmaritebebi. arc Seni qadageba ainter-esebs vinmes da arc Seni najRabni, rogorc mas uwodeben politikur kuluarebSi da „tusovkebad“ wodebul piradul, daxurul Sexvedrebze.

samSoblo ki nel–nela xelidan gve-cleba...

Temo sumbaTaSvils araerTi ubedureba daatyda Tavs, romelTagan yvelaze saSine-li meuRlis, umSvenieresi qalbatonis da msaxiobis, darejan cxakaias gardacvaleba iyo. igi iyo uerTgulesi meuRle da Temos msoflmxedvelobis upirobo gamziarebe-li... im droisTvis Temo 50 wels sul axali gadacilebuli iyo...

amasac gauZlo da gardacvlil meuRles saukuno erTgulebiT upasuxa. yvela ube-durebas gauZlo, radgan qartexili ver-afers daaklebs fesvmagar muxas. Temos ki fesvebi Rrmad aqvs gadgmuli qarTul sul-ierebaSi. es ki is niadagia, rac yvela ube-durebas gadagataninebs. da es imitom, rom iqac ukompromiso da ualternativo suli trialebs. ra unda iyos amaze ufro myari?

ixare da idRegrZele, Temo, qarTvelo sokratev da brando, uamravi simSvenieris mTesvelo da mqadagebelo. adre Tu gvian samSoblo daafasebs Sens Rvawls...

75 Seusruldao... asaki arc emateba da arc akldeba WeSmaritebis maZiebels. wlebi mxolod statistikaa. mis ukan ki suliereba dgas, romelsac arc dasawyisi aqvs da arc dasasruli.

aseve arc Temos saqmianobas aqvs sazRvrebi da misgan kvlavac unda velodoT raRacas gansakuTrebuls.

da es moxdeba, ueWvelad moxdeba, radgan brandad qceuli sokrate ueWvelad kvla-vac ityvis Tavis sityvas.

da es sityva kvlavac WeSmaritebasTan na-ziarebi da kvlavac ukompromiso iqneba.

iqneba, iqneba!

##2 2017

Teatri da cxovreba 71

„axali qarTuli piesa“ saxelovnebo wree-bSi kargad nacnobi konkursia. misi inicia-tori da organizatori mixeil TumaniSvilis saxelobis Teatris ganviTarebis fondia manana anTaZis xelmZRvanelobiT. konkursis mizani Tanamedrove avtorebis waxaliseba, axali piesebis aRmoCena da Teatrebis rep-ertuaris gamdidrebaa. fondi xels uwyobs rogorc qarTuli originaluri piesebis Seqmnis, aseve ucxouri piesebis qarTul enaze Targmnis process. globaluri sain-formacio qselis pirobebSi dainteresebul pirs ar gauWirdeba, sul ramdenime wuTSi gadaxedos fondisa da konkursis istori-as, sxvadasxva wlebSi wardgenili da gamar-jvebuli piesebis CamonaTvals, avtorebis saxelebsa da gvarebs. gamoarCios maTgan isini, jiutad rom meordeba wlidan wlamde. Tvalis erTi gadavlebiT Cans cifrebi „axalma qarTulma piesam“ rom moicva - 2006 wlidan 2016 wlamde - 140 avtoris 223 pie-sa. STambeWdavi raodenobaa, rasac bolo wlebSi konkursSi monawileobis msurvelTa ricxvic emateba. am monacemebiT SegviZlia garkveuli daskvnebi gamovitanoT da amas-Tanave SeveguoT, rom mSrali ricxvebis pirispir TvalTaxedvis miRma dagvrCeba is vnebaTaRelva, is adamianuri emocia, romel-ic TiToeul konkurss axlda, romelmac aRZra molodinis, konkurenciis gancda da SemoqmedebiTi sixaruli moutana TiToeul avtors. es, TiTqos Zalin piradi da subieq-turi emocia, obieqturad acocxlebs nebi-smier movlenas, aZlevs mas momavali arse-bobis stimuls, avlens msgavsi konkursebis mniSvnelobas.

zogjer vambobT, rom qarTuli drama-turgia, literaturis sxva dargebisgan gansxvavebiT, sustia. amas gansakuTrebiT xazs usvams literaturul konkursebze (mag. premia „saba“) dramaturgiis nomina-ciaSi gaucemeli premiebi. dramaturgiis sisustis umTavres mizezad, Teatrebisa da dramaturgebis distancirebuloba SeiZle-ba CaiTvalos. yvelasaTvis cnobili argu-mentiT, rom piesa ar aris TviTkmari lit-eraturuli produqti da mas srulyofili arsebobisaTvis scenaze gadatana sWirdeba. samarTlianad iTvleba, rom piesis avtori kargad unda icnobdes saTeatro sivrces, mis problemebsa da SesaZleblobebs. Taname-

drove ucxouri gamocdilebac gviCvenebs, rom dramaturgebisa da Teatrebis Tanam-Sromloba produqtiulia, Tumca arc es aris kargi piesis SeqmnisTvis sakmarisi da universaluri recepti.

qarTuli saTeatro sivrce TiTqos cdilobs danaklisi amoavsos, waaxalisos axalgazrda dramaturgebi, Seqmnas maTTvis xelsayreli pirobebi, niadagi moamzados ax-ali nawarmoebebisaTvis. albaT amitomac ar-sebobda biWvinTis axalgazrda dramaturg-Ta seminarebi, romelmac axali avtorebis damkvidrebas mniSvnelovnad Seuwyo xeli. damoukidebel saqarTveloSi amave mizans emsaxureba konkursi „axali qarTuli piesa“. daarsebis dRidan konkursma didi inter-esi gamoiwvia, SeZlo saintereso avtorebisa da piesebis aRmoCena. Tamar barTaia, daTo gabunia, aleqs CiRvinaZe, oTar qaTamaZe, nino mirziaSvili swored am konkursSi, sx-vadasxva wlebSi gamarjvebuli, „TumaniSvi-lis vaSlis“ mflobeli dramaturgebi arian.

gansakuTrebiT mniSvnelovania, rom or-ganizatorebi axerxeben konkursis maRali reputaciisa da sandoobis dacvas. es ar gaxlavT martivi amocana, gvaqvs magaliTe-bi, igive enTuziazmiTa da keTilSobiluri ideebiT dawyebuli konkursebi rogor iqce-va diskreditirebul, saorWofo saqmian-obad, romelTa Sedegebi sargeblis nacvlad zianis momtanad aRiqmeba xolme.

wels, rogorc Jiuris erT-erT wevrs, mevaleboda konkretul droSi wamekiTxa 18 sakonkurso piesa da 10 quliani siste-miT Semefasebina TiToeuli maTgani. vidre konkursis faqtobriv gamarjvebulebze giambobdeT, amave piesebze dayrdnobiT mi-movixiloT axali qarTuli dramaturgiis tendenciebi. calsaxaa, rom piesis Seqmnis cduneba didia, miuxedavad imisa, ama Tu im avtoris mier gaazrebulia Tu ara drama-turgiis wesebi, dramaturgiis struqturu-li gansxvaveba prozauli nawarmoebisagan. popularulia panTeonis Tema, micvalebu-lis kultis, saiqio pativmoyvareobisa da

Tea kaxiani

`axali qarTuli piesa~

Teatri da cxovreba72

##2 2017

saaqao ukvdavyofis mimarT ironiiT savse damokidebulebis gamoxatva. isev aqtu-aluria socialuri sakiTxebi, materialuri siduxWire, yofierebiT gansazRvruli cno-biereba, arasasurvel formas rom aZlevs adamianur arsebobas. socialuri problema-tika farTovdeba Tanamedrove megapoliseb-Si adamianebisTvis sul ufro metad davi-wroebuli piradi sivrceebis konteqstSic. garda amisa, avtorebi mimarTaven uaxles istoriul warsuls, cdiloben gaiazron sakvanZo mniSvnelobis sakiTxebi, yuradReba gaamaxvilon Cvens mexsierebaSi arsebul bundovan, zogjer tabudadebul an ster-eotipul xatebze, isev rom gansazRvraven Cvens momavals. dramaturgebi gvTava-zoben zogadsakacobrio Rirebulebebze dafiqrebasac, aRniSnaven Tanamedroveobis daSorebas maTgan. piesebSi es Tema zogjer deteqtivis formas, zogjer ki filos-ofiur-misteriuli meditaciis xasiaTs iZens. unda iTqvas, rom qarTuli dramatur-giisTvis siaxlea genderuli problematika. homoseqsualizmisa da masTan dakavSirebu-li homofobiis gamovlinebebis asaxva. axal-gazrda qarTveli avtorebi cdiloben Riad isaubron Temebze, warsulSi rom Crdili hqonda mofenili da sircxvilis gancdas iwvevda. dasavleTevropuli faseulobe-bis gaziareba, maT konteqstSi qarTuli xasiaTebisa da winaaRmdegobebis danaxva dRevandeli sazogadoebis mocemuloba Tu gamowvevaa. am procesSi dramaturgebis CarTva da am sakiTxebis mxatvruli damuSave-bis warmatebuli an Tundac warumatebeli mcdeloba namdvilad udris garemomcveli sinamdvilisa da drois aRniSvnas.

2017 wlis konkursis „axali qarTuli pie-sa“ monawileebi iyvnen: mixo mosuliSvili, konstantine jafariZe, maka kandelaki, gul-nara wiklauri, irma taveliZe, nanuka se-faSvili, zurab papiaSvili, irakli cxadaia, rezo kldiaSvili, levan oraxelaSvili, aleqs CiRvinaZe, daviT xorbalaZe, andro dadiani. konkursis pirobebis Sesabamisad, maT mier warmodgenili iyo gamouqveynebe-li piesebi, romlebic ar yofila dadgmu-li. 13 avtoris 18 nawarmoebidan, umravle-soba, Tanamedrove tendenciis Sesabamisad, Janrobrivad ar iyo gansazRvruli, ufro metic, konkursze warmodgenili iyo mok-lemetraJiani filmis scenaric (ganawile-buli rolebiT). konkursi Riaa nebismieri msurvelisaTvis, masSi monawileobis miReba SeuZliaT rogorc mwerlebs (visac sakuTar profesiad mwerloba miaCnia), aseve moyvar-ulebs, visTvisac mocaleobis Jams drama-turgiuli nawarmoebis Seqmna mxolod ho-bia. konkursis es Riaoba Jiuris saqmianobas arTulebs, magram sanacvlod zrdis TviTna-badi talantebis aRmoCenis SesaZleblobas,

romlisac konkursis organizatorebs mt-kiced sjeraT. 2017 wlis „axali qarTuli piesis“ Jiuris wevrebi iyvnen: giorgi ya-jriSvili, Tamar barTaia, daTa TavaZe, man-ana turiaSvili da Tea kaxiani. Sefasebis meTodologia iTvaliswinebs TiToeuli na-warmoebis Sefasebas 1-idan 10 qulamde. miRe-buli qulebis dajamebis Sedegad, imarjvebs reitingis saTaveSi moxvedrili piesebi. Se-fasebis dadgenili wesi martivi da naTelia, Tumca gasaTvaliswinebelia, rom Jiuris TiToeul wevrs sxvadasxvagvarad esmis Se-fasebis wesi. zogma, maT Soris mec, piesebi Seafasa konkretuli mocemulobis far-glebSi ( umaRlesi qula mivaniWe mocemuli piesebidan CemTvis saukeTesod miCneuls), xolo Jiuris sxva wevrebma Sefasebis are-ali gaafarToves, maTi Sefasebis standarti ganisazRvreboda msoflio dramaturgiis SedevrebiT, Sesabamisad verc erTma moce-mulma piesam ver daimsaxura umaRlesi qula. uadgiloa imaze dava, Tu romeli midgomaa ufro marTebuli. mTavaria, winaswar iyos SeTanxmebuli erTi an meore piroba, Torem, sxva SemTxvevaSi, Sefasebis procesSi Jiuris wevrebis gansxvavebuli midgoma gavlenas axdens saboloo Sedegze. vfiqrobT, urigo ar iqneboda organizatorebs konkursisa-Tvis mkafio instruqcia moemzadebinaT. es aucileblad Seuwyobs xels Tanabari pirobebis Seqmnas konkursis TiToeuli mon-awilisaTvis. gazrdis maT loialobas.

konkursis intrigas warmoadgens is, rom Jiuris wevrebisa da gamarjvebuleb-is vinaoba dajildoebis ceremoniamde ar aris cnobili. dajildoebis ceremonia 13 marts, tradiciisamebr, kulturis saminis-troSi gaimarTa. uSualo da arcTu pompe-zur atmosferoSi dasaxeldnen wlevandeli konkursis gamarjvebulebi: pirveli premia miiRo aleqs CiRvinaZis piesam „uxerxemlo“, meore premia ergo irma taveliZis piesas „kedeli stalinis portretisaTvis“, xolo mesame premiis mflobeli gaxda daviT xor-balaZis piesa „Sobis tolma“.

konkursi, daarsebis dRidan, saqarTve-los kulturisa da ZeglTa dacvis samin-istros mxardaWeriT tardeba. gamarjve-bulebs fuladi premiebi da TumaniSvilis fondis prizi - „TumaniSvilis vaSli“ gadae-caT. aRsaniSnavia, rom mixeil TumaniSvilis saxelobis Teatris ganviTarebis fondisa da qarTuli wignis erovnuli centris Tan-amSromlobis Sedegad samive gamarjvebuli piesa iTargmneba germanul enaze, gamoice-ma da momaval wels, frankfurtis wignis bazrobaze wardgeba. vulocavT konkursis gamarjvebulebs da maTi nawarmoebebis qar-Tul (da ara mxolod) scenaze gacocxlebas vusurvebT.

##2 2017

Teatri da cxovreba 73

xelovnebis qurumikulturis saministrom mianiWa cxinvalis Teatris msaxiobebs: neli salamaZes da ciala gi-gaurs.

kote marjaniSvilis saxelobis premiaTeatris moRvaweTa kavSirma mianiWa cxinvalis Teatris samxatvro xelmZRvanels, reJisor goCa kapanaZes.

petre ocxelis saxelobis premiaTeatris moRvaweTa kavSirma mianiWa mxatvar lomgul murusiZes.

Teatris amagdaris wodeba Teatris moRvaweTa kavSirma mianiWa: zaal TediaSvils, aleqsi deviZes, qeTevan daneliSvils, Tengiz xidaSels da giorgi qristesiaSvils.

qarTuli kulturis despanis wodeba mweralTa kavSirisgan mieniWa reJisor goCa kapanaZes

kulturis amagdaris wodeba mweralTa kavSirisgan mieniWa reJisor gogi gabilaias (gardacvalebis Semdeg).

ivane maCablis saxelobis premia mweralTa kavSirisgan mieniWa lela rostomaSvils.

erosi manjgalaZis saxelobis prizi daaarsa cxinvalis Teatrma da mianiWa msaxiobebs: mevlud samadalaSvils, vaJa ciciloSvils, giorgi revaziSvils, mamuka pavliaSvils, ramaz xomasuriZes, mamuka tabataZes, giorgi mTavriSvils, cotne metoniZes da revaz giorgobians.

elisabed CerqeziSvilis saxelobis prizi daaarsa cxinvalis Teatrma da mianiWa msaxiobebs: neli salamaZes, ciala gigaurs, maka gelaZ-es, lena maxniaSvils, dali doijaSvils, Tamar gogiZes, lia beriaSvils, ana xurciZes, TinaTin kobalaZes da madona texurs.

maCabelas dasis memkvidreni Teatris moRvaweTa kavSirma mianiWa: eldar Sengelaias, goCa kapanaZes, lela rostomaSvils, Tamar xizaniSvils, Teimuraz iosebaSvils, nikoloz mamisaSvils, mzia kopaZes, dariko maxniaSvils, nino basiSvils, rusudan gelaZes, ciala gigaurs, neli salamaZes, giorgi revaziSvils, mevlud samadalaSvils, mamuka pavliaSvils, vaJa ciciloSvils, giorgi mTa-vriSvils, mamuka tabataZes, ramaz xomasuriZes, revaz giorgobians, cotne metoniZes, lena maxniaSvils, maka gelaZes, dali doijaSvils, TinaTin kobalaZes, ana xurciZes, madona texurs, lia beriaSvils, Tamar gogiZes, lela kekelaSvils, vefxia kasraZes, Tamaz puriWa-miaSvils, daviT elioziSvils, ana sabos, cotne xubutias, levan sabaSvils, Teimuraz Zo-weniZes, gogita koxreiZes, nino mestumriSvils, nino CxikviSvils, nino vadaWkorias da ani melaZes.

140-e saiubileo welTan dakavSirebiT cxinvalis ivane maCablis saxelobis profesiuli saxelmwifo dramatuli Teatris sigeli

daaarsa cxinvalis Teatrma da mianiWa: daviT kobaxiZes, ia SerazadiSvils, anatoli six-aruliZes, Tornike kasraZes, Sermadin xajalias, Temur tyemalaZes, ivane yazaxaSvils, le-van papaSvils, Tamar samxaraZes, lana Sengelias, Tornike gvaramaZes, tatiana ZoweniZes, ekaterine palagaSvils da maia paqsaSvils.

jemal goCaSvilis saxelobis sigeli daaarsa cxinvalis Teatrma da TeatrSi xangrZlivi nayofieri muSaobisaTvis mianiWa reJisor uSangi mindiaSvils.

cxinvalis Teatris 140 wlisTavTan dakavSirebiT gacemuli jildoebi

Teatri da cxovreba74

##2 2017

saqarTvelos Tanamdevi ukvdavi sulis

gamocxadeba rostom CxeiZis piesaSi

„bedi mdevari“

luara sordia

mraval JanrSi mosinja kalami, sityvis ya-naSi STambeWdavi kvlebi gaavlo, yovelTvis pirvelmTqmelis, WeSmariti ostatis man-tia moisxa, saqarTvelos Tanamdevi ukvdavi sulebi gamoixmo zecidan, mogviaxlova erovnuli da zogadsakacobrio idealebis msaxurni, adamianis SesaZleblobaTa Sors gamwevni, romelTac bedisweram tragediebi daanaTla, gulis sisxli mosTxova simarT-lis erTgulebisTvis, magram epoqaluri Tu pirovnuli kataklizmebi axali sulieri planetis Seqmnis, maradiuli azris migneb-is impulsad eqca, azrTan ki, rogorc ilia WavWavaZe brZanebda, artileriac uZluria.

Cvens winaSea rostom CxeiZis mixeil java-xiSvilisadmi miZRvnili piesa „bedi mde-vari. montaJi or moqmedebad da aT suraTad dauwereli moTxrobis tragediaze“. (Cveni mwerloba, 2016)

rostom CxeiZes xelewifeba movlenebs, Tavisi nawarmoebis personaJebis suls mi-anaTos filosofosis, fsiqologis, is-torikosis, ucdomeli intuiciis mqone mw-erlis lampari, ixilos sxvaTagan uxilavi, realur, cnobil faqtebs SeaSvelos saku-Tari, marTebuli TvalTaxedva, SeigrZnos apokalifsuri dro, farTo rakursiT gan-Wvritos ukve cnobili, Tu mis mier mignebu-li faqtebi, mogvces SemoqmedebiTi sinTezi obieqturad arsebulis da gamogonilis... warsulis mixedviT ganWvritos awmyo, mz-era miawvdinos momavals.

didostati prozaikosis aCrdilis mov-lineba usaTuod sWirdeba Cvens dros.

mwerlis mravalmxrivi moRvaweoba, pub-licistika, ocwliani revoluciuri odisea, cixe, emigracia, beletristuli Sedevrebi „bedi mdevaris“ avtors SesaZleblobas aZlevs, farTo TvalsawieriT ganWvri-tos efemeruli da maradiuli movlenebi, gviCvenos ama soflis saWismpyrobelTa odiozuri saxeebi, diadi idealebis erT-gulTa portretebi, erovnuli fenomeni, da, rac umTavresia, eZios rwmenis, sulis, saxelmwifoebriobis gadarCenis gzebi da saSualebebi.

rostom CxeiZe axleburad SeigrZnobs „jayos xiznebis“ avtoris sulidan aR-mocenebuli maradiuli muxis Srials, misi Sinasamyarodan daZrul daumcxral gri-

galebs.piesaSi interesis sagnad qceulia meoce

saukunis 20-iani wlebi, roca saqarTvelo, rostom CxeiZis mignebuli SedarebiT, hgav-da „qecian, daRrejil, daSinebul da kbile-balesil mgels“, xolo tfilisi – „umsgavso jorcxenas“. (1,24)

marTlac, qveynis erovnuli energia „wiTeli gveleSapis“ mier xeldasxmuli ufskrulis, miwis da zRvisa mxecebis, Tu maT mona-msaxurTa ZalmomreobiT, sisxlis-RvriT iyo ganadgurebuli, rogorc ioane mociqulis apokalifsSi.

revoluciis, internacionalizmis, erovnuli saxis waSlis mizniT momavalma antiqarTulma Zalebma marTlac daukarges Tavisi tradiciuli saxe Cvens dedaqalaqs, igi „jorcxenad“ aqcies.

SemTxveviTi rodi iyo Tbilisis moxsenie-ba babilonad (grigol robaqiZis „gvelis perangi“), babilonis godolad (SoTa niS-nianiZe), „babilonis meZavad“ (merab kosta-va). terenti graneli ambobda: „da yornebma darekes babilonis napirTan“ (monologi udabnos yvavilebze).

„monRoluri Sxami“ suls uwamlavda mix-eil javaxiSvils.

„monRolur safrTxes“ SeigrZnobda kon-stantine gamsaxurdia (`dionisos Rimili~).

„sxva saxelmwifos Zlieri cofi“ ufrTx-obda Zils galaktions.

„CrdiloeTis wiTeli modgmisgan Sxams“ moeloda emigranti poeti giorgi yifiani.

1924w. daweril roman „peterburgSi“ rusi mwerali andrei beli sayovelTao bediswerad saxavda monRols, romelsac msofliosTvis unda moetana sisxli, omebi, nihilizmi.

erovnul gulgatexilobas ver gaqceod-nen mixako wereTeli (eri da kacobrioba, 1910w.), sergi danelia (vaJa–fSavela da qarTveli eri, 1927w.), konstantine kapaneli (qarTuli suli esTetiur saxeebSi, 1926w.)

„bedi mdevaris“ erT-erTi mTavari prob-lema swored qarTlis bedia. piesaSi nikolo miwiSvilis erovnul nihilizms upirisp-irdebian grigol robaqiZe (saqarTvelos xerxemali – 1927), mixeil javaxiSvili („ma-salebi leqciisTvis“ – 1927w.)

erSi rwmenis ganmtkicebis mizniT, pavle ingoroyva, grigol robaqiZe mesianistur ideas emxrobian, romlis mixedviT, qristes kvarTi saqarTveloSi, mcxeTaSia dafluli, xolo misi dakrZalvis adgilze agebulia sveticxovlis taZari, rom saqarTvelo mar-iam RvTismSoblis wilxvedri qveyanaa, rom qarTuli samefo dinastiis gansakuTrebu-lobis gamovlenaa bagrationTa dinasti-is moxsenieba, rogorc „iesian-daviTian-solomonianis“, rom qarTveli mefeebis wodeba – „mesiis maxvili“ gulisxmobs qris-

##2 2017

Teatri da cxovreba 75

tianobis damcvel-gamavrceleblebs.qarTuli mesianisturi ideis mixedviT,

qarTuli ena gamocxadebulia qristes enad, meored mosvlis Jams ufali am eniT daela-parakebao kacobriobas (anonimi avtoris, zosimes „qebai da didebai qarTulisa eni-sai“) (2,17-18).

mixeil javaxiSvilis revoluciuri moR-vaweobis ocwliani gamocdilebiT, rev-olucia iyo sruli kraxi samarTlianobis, erovnulobis.

piesis personaJebis azri revolu-ciaze mTlianad emTxveva msoflios did moazrovneTa gamonaTqvamebs.

goeTe werda: „me mZags yovelgvari sis-xliani gadatrialeba, romelic imdenive kargs angrevs, ramdensac qmnis. me mZags isinic, vinc ZalmomreobiT aRiZvrian da isinic, vinc amis mizezs iZlevian...

yoveli Zaladoba, yoveli naxtomi Cems suls aRaSfoTebs, radgan is bunebas ewinaaRmdegeba“ (3,81).

meoce saukuneSi erovnulobas, qristian-obas, sulieri ganaxlebis ideas daupirisp-irda „revoluciuri internacionalizmi“, rogorc „sikvdilis Tanmimdevruli reli-gia“ (nikoloz berdievi, eri da kacobrioba) (4,18).

„internacionaluri marqsizmi, rusuli mesianizmi... imperializmad da nacionaliz-mad gadagvarda.

„sulis samefo yovelTvis iRebs keisris samefos saxes. mesianizmi gadatanili iyo keisris samefoze maSin, roca is mimarTuli unda iyos sulis samefosadmi, RvTis sasuf-evlisadmi“.

„sulieri revolucia da ara socialuri revolucia.

„pirovneba, eri, kacobrioba, kosmosi – ai aRmavali ierarqiuli kibe, romlis safex-urebi erTmaneTiT aris gapirobebuli“ (4,124).

rusi poetis – al. blokis poemaSi – „Tormetni“ revolucionerebs qriste mouZRvis, rogorc miniSneba maT momaval gankiTxvaze. (5, 175)

galaktioni 1917 wlis revolucias mie-salma, rogorc ruseTis imperiis ngrevas (droSebi Cqara), xolo oqtombris revolu-ciaSi sisxli, wyali, cecxli, avdari, iudas saxe, kaenis landi, dainaxa (rogor ebrZod-nen zarebs zarebi) (6,179).

1924w. daweril poemaSi „jon-ridi“ po-etebis mefem revolucia Seafasa, rogorc satanis meufeba, „jojoxeTuri samoTxis“ damkvidreba.

galaktionisTvis mTavari iyo „sulis revoluciasTan formis revolucia“.

mixeil javaxiSvili „qveynis Zirfesvi-anad amomgdebad“ moiazrebda bolSevikebs (qalis tvirTi) (7,222).

„wiTeli jaris“ SemosvlaSi „garusebis da gaZarcvis“ dasawyiss xedavda (8,29).

„zaralisa da xifaTis“ momtanad esaxebo-da revolucia da socializmis ideebi (8,26).

ar endoboda arc bolSevikebs, arc menSe-vikebs.

xazs usvamda rusul Sovinizms: „rusuli Sovinizmi mTel kavSirSi rCeba mTavar sa-frTxed“ (8,229).

rostom CxeiZis piesaSi Cveni qveynis ube-durebad miCneulia CrdiloeTis imperiuli monstrisgan movlenili bolSevizmi da mis mierve Cvenze waqezebul-moseuli gadam-Tieli jayos saxiT. Teimuraz xevisTavi jayos rasputins adarebs – „Savi ruseTis Sav beds“.

bunebrivia, „bedi mdevaris“ avtori gverds ver auvlida Cveni garusebul-gadajiSebuli politikosebis – stalinis da berias – saxelebs, rogorc im periodis avbediTi movlenebis reJisorebs.

mwerlis mTavari msajuli iyo beria. pie-saSi naCvenebia, rogor moawerines mixeils xeli cru braldebebze, rogor mianiSnes Tavisi ori qaliSvilis xvedrze ciliswame-baze ardaTanxmebis SemTxvevaSi, rogor ai-Zulebdnen qveynis TavisuflebisTvis me-brZoli Zalebis winaaRmdeg informaciebis Segrovebas.

ase SiSvldeba piesaSi im drois marTlm-sajulebis saxe da gvaxsendeba nicSe: „...Tqveni msajulis TvalebiT marad jalaTi gamokrTis da misi civi maxvili.

„...miTxariT, sad aris samarTali, romel-ic siyvarulia mxilavi TvalebiT?

„...da esea TviT marTlmsajuleba, igi kanoni droisa, man Tavisi Svilebi unda Se-Wamos“ (9, 56,100).

mixeil javaxiSvilis tragedia TviT la-vrenti beriasgan iyo inspirirebuli, mwer-lis dakiTxvasa da araadamianur wamebaSic TviTon monawileobda.

piesaSi saTanado adgili eTmoba am mtar-valis zRvargadasuli uzneobis Cvenebas.

jalaTi beria cdilobs danergos azri, rom patara erebs da enebs gaqroba eliT, platonis demagogiuri gagebis safuZvelze, berias mizanSewonilad miaCnia mwerlebis gandevna saxelmwifodan, magram mixeil javaxiSvili gaacamtverebs mis odiozur Sexedulebebs.

mwerali kategoriulad ar miiRebs berias SekveTas – daweros wigni revoluciis „mes-veurze“ – beladze, radgan mixeilisTvis kategoriulad miuRebelia revolucia, to-talitaruli saxelmwifo, romelsac frid-rix nicSe „urCxuls“ uwodebda, pol valeri – „uzarmazar, Clung, mouxeSav ciklops, urCxuls“, romlis „veeba, SuSis Tvalebi ve-rafers amCnevs, groSebis garda“ (10,48).

mixeil javaxiSvilis „jayos xiznebSi“

Teatri da cxovreba76

##2 2017

revoluciis simbolod moazrebulia ve-fxvi, „wiTeli goliaTi“, xolo CrdiloeTis monstris mier Semogdebuli bolSevizmis paradigmaa jayo jivaSvili, „mTidan mosuli ucxo vinme“, mxeci, nadiri, mgelkaci.

roman „qalis tvirTSi“ (1936 w.) revolu-cia saxeldebulia „Sav urCxulad“, wi-Tel gveleSapad, romelic brolis koSks angrevs, geds Caylapavs, anu pirovnebis, erovnuli saxelmwifoebriobis mteria. amave nawarmoebis mTavari personaJis, sis-xliT gaumaZRari, avantiuristi, uzneo revolucioneris – zurab gurgeniZis pro-totipia stalini.

mwerals ar apaties antipatia xalxTa be-ladisadmi, ucxo qveynebis jaSuSoba das-wames, imazec Sari mosdes, rom mis kabinetSi stalinis suraTi ar ekida.

wiTeli vefxvis, Savi urCxulis, wiTe-li gveleSapis movlineba qveynis saTaveSi apokalifsis asociacias iwvevs, romelSic wiTeli gveleSapisgan xeldasxmuli miwisa da zRvis mxecebis batonobas mohyveba mor-wmuneTa ganadgureba, sisxli, Zalmomreoba, angareba, mxecis niSnis mimRebTa parpaSi, magram isini ar arian Cawerili sicocx-lis wignSi (ioane mociqulis gamocxadeba, 13,3,4,5,6,7,8) (11,507).

bibliis komentatorebi am ubedurebis momtani zRvis mxecis adresatad xalxTa masebidan mosul lenins, xolo miwis mxecis arqetipad iatakqveSel stalins miiCneven (apokalifsi da dRevandeloba) (12,411).

rogorc Cans, mweralma zedmiwevniT kar-gad icoda biblia, rac exmareboda, Seecno xalxTa bednierebis lozungiT movlenili provokatorebi, ubedurebis reJisorebi.

danielis winaswarmetyvelebaSi mefe balTazaris nadimis dros ucnobi xeliT kedelze mefis da misi samefos aRsasruli ganaCeni iwereba (daniel winaswarmetyveli, 5,6,25-30) (13,253).

galaktionis „koSkSi“ „SiSis uwarmawari landis“ mier koSkze gakeTebuli warwer-iT „ingreva koSki siyvaruliT aSenebuli“ (6,266), anu dgeba deda-Zis mgmobeli aTeis-turi epoqa, radgan koSki, godoli Cveni zeciuri dedis saxelia (14,124), xolo siy-varuli uflis paradigmaa: „RmerTi siyvar-ulia“ (I ioane, 4,8) (11,520).

konstantine gamsaxurdiam am dros „kul-turis diqtaturis“ lozungi gaaJRera, xs-nis gzad dasaxa ara sisxliani revolucia, ajanyeba, aramed mxatvruli sityvis samsax-uri. qarTveli eris niWierebis dasturia im periodSi Seqmnili Sedevrebi: konstantine gamsaxurdias „dionisos Rimili“, terenti granelis „memento mori“, grigol roba-qiZis „lamara“, mixeil javaxiSvilis „jayos xiznebi“.

rostom CxeiZis piesis mixedviT, revolu-

ciis grigalebiT, gaugonari represiebiT „nakacarad“ qceuli Teimuraz xevisTavi TviT mwerlis alter-egoa, misi oreuli, rac problemis axleburi xilvaa.

dantedan dawyebuli, oreulebiT savsea romantikosebis, simbolistebis Semoqmede-ba.

cnobilia terenti granelis „landebis aseuli“, galaktionis „idumali meore saxe“, „mxilebis saxe“, „Cummoubari“, eris msaxu-rebisken momwodebeli oreuli „mSvidobis wignSi“.

valerian gafrindaSvils evlineboda „wamebis landi“ (me–sarkeSi) (15,51), TviT-mkvlelobisken momwodebeli oreuli (mis-tiuri morula) (15,41-42), Sembralebeli landebi (15, 54-55).

TviTmkvlelobisken momwodebelia mix-eil javaxiSvilis oreulic, is sasaflaoze cxovrebas uqadis mwerals (ubis wignaki-dan).

damarcxebuli suli Casaxlda mwerlis arsebaSi da mas aemgzavreboda TviTmkv-lelobis demoni. paolo iaSvilis TviTmkv-lelobas didma mweralma „namdvili vaJka-coba“ uwoda.

eskizSi „mimavali saqarTvelo“ mwerlis erTaderT tribunad sasaflaos miiCnevda galaktioni, romelsac „wertils tyviisas – TviTmkvlelobas“ urCevda dro.

„da saqarTvelo axla mkvdaria“, aRmox-da okupirebul saqarTveloSi terenti granels.

„da saqarTvelo es is mxarea, sadac cocx-ali xalxi marxia“, afiqsirebda realur faqts „memento moris“ avtori, radgan sam-Soblos damoukideblobisaTvis mebrZol daWrilebs marTlac cocxlad marxavdnen (16,18).

tician tabiZes Caesmoda „TviTmkvlel-obis iavnanuri“, elandeboda SemarTuli Caxmaxi (ananurTan) (17,16), ar Sordeboda „sadme CaZaRlebaze,“ sadRac, RrmaReleSi Tavebis dagorebaze fiqri (sergei esenins) (17,119).

valerian gafrindaSvilis poeziaSi Cndeba „TviTmkvlelobis Savi poetika“ (yelsaxvevis poetika) (15, 134) „ocneba sasa-flaoze“ (15,25).

poetis karierad dasaxulia „sigiJe, Wle-qi da TviTmkvleloba“ (bohemis monologi) (15,117), „wminda elenes kunZulad“ miiCneva saqarTvelo (grigol robaqiZe) (15,91).

paolo iaSvili TavisTvis „tyviis mzade-bas“ (lirikuli misamarTebidan) „dRemok-lesaviT gardacvalebas“ winaswarmetyve-lebda (dameTanxmebiT, amego wesi) (18,139).

mxolod poeturi sityva, SemoqmedebiT sikvdilis damarcxeba iyo nugeSi: „balRa-miani es sisxlis tbori, xmaliT ki ara, sity-viT gascure,“ werda tician tabiZe (gviani

##2 2017

Teatri da cxovreba 77

doRi) (17,149).ase rom, piesaSi sasaflaos xilvebis,

TviTmkvlelobis Temis Semotanis safuZve-lia im avbediTi periodis realuri mov-lenebi.

sergei eseninma, vladimer maiakovskim, paolo iaSvilma, galaktion tabiZem TviT-mkvlelobiT daasrules sicocxle, TviT-mkvlelobaze fiqrs ver iSorebda terenti graneli.

imdroindel cxovrebas jojoxeTad aR-iqvamdnen konstantine gamsaxurdia, galak-tioni, terenti graneli, valerian gafrin-daSvili, Teimuraz xevisTavi.

mixeil javaxiSvils ar Sordeboda da tanjavda gauvali tyis xilvebi, rogorc dante aligiers, tyeSi gaRviZebuls rom SeefeTebian sibrZneze, siqveleze, siyvar-ulze monadire mxecebi da beatriCes suli uwinamZRvrebs swori gzis gagnebaSi (19,5-9).

piesis mixedviT, tyis mtanjvel molan-debas bolo unda mouRos Semoqmedebam, romlisTvisac is aris mowodebuli da, mar-Tlac, sulieri krizisis mkurnav Zalad, erTgvar fsiqoTerapiad rwmena, STagoneba iqceva.

mwerlis ocwliani revoluciuri moR-vaweobis Semdeg keTdeba gonivruli, eWvmiutaneli daskvna: „literaturaze didi politika arc arsebobs. maTi politi-ka sinamdvileSi koniunqturaa“ (1,13).

sagulisxmoa piesaSi mixeil javaxiSvilis ganacxadis gaxseneba: „jayos xiznebs“ 1924 wlis seqtember-oqtomberSi vwerdi, vwerdi da vgrZnobdi, rom Cems guls cecxli ede-boda, xolo suli im drois sisxlSi mqonda amovlebuli. „jayos xiznebi“ gminvaa Cemi sulis“ (1,25).

„bedi-mdevarSi“ mizanmimarTulad keT-deba aqcenti mixeil javaxiSvilis kavSirze ilia WavWavaZis erovnul idealebTan: „ba-zaleTis tbis Ziridan gangebam oqros akva-ni amoiRo da imave gangebam sami wlis Semdeg wiTeli xiStiT ukanve Cado. 25 Tebervlis uqme pativaxdili dedakacis uqmea... da axla agvistoc zed rom waeba?“ (1, 24).

pavle ingoroyva acxadebs piesaSi: „25 Tebervali myinvariviT ameyuda Tvalwin“ (1,14).

aleqsandre abaSelma xom krwanisis tra-gedias Seadara 25 Tebervali: „... da eris tanjvis gamomsaxveli izrdeba gulSi ori mwvervali, erTi naRvelis ori saxeli, kr-wanisis veli da Tebervali“ (Soreuli na-piri) (20, 26-31).

danaSaulad iTvleboda erovnuli in-teresebis gaJRereba („wminda qarTuli da rutinuli aziisTvis igi damnaSavea“, werda galaktioni), Sovinizmad cxaddeboda qvey-nis patronoba.

stalini „nacionalizmis veSaps“ xedavda

saqarTveloSi da tuqsavda „qarTul Sovin-izms“ (21, 209).

1923 wels stalini saubrobda „qarTuli Sovinizmis arnaxul masStabebze“ (21, 279-280), rasac principulad daupirispirda konstantine gamsaxurdia (vin aris Sovin-isti).

cnobilia, leninis, stalinis, kirovis, CiCerinis, orjonikiZis TaosnobiT daemxo saqarTvelos demokratiuli mTavroba 1921 wlis 25 Tebervals, xolo 1922 wels qarTve-li inteligenciis daukiTxavad ZirZvel qarTul miwaze Seiqmna oseTis avtonomiuri olqi.

piesaSi pavle ingoroyva, geronti qiqoZe, paolo iaSvili, tician tabiZe erTxmad say-veduroben mixeil javaxiSvils, rom „jayos xiznebi“ calmxrivad asaxavs movlenebs, rom romasSi mxolod daCiavebuli Teimurazis mxilebaa da ar Cans epoqis heroikuli suli, rwmena momavlisa.

avtori nawarmoebis finaliT mianiSnebs Tavis imedze: „romanis ukanaskneli fraza: isev dayudebuli Sio mRvimeliviT icdis Teimuraz xevisTavi, gana imedze ar mianiS-nebs?! Sio mRvimis monastris SemogarenSi rom aResrula agvistos ajanyeba, swored masTanaa gadaZaxili da gulisxmobs, rom ajanyeba kvlavac grZeldeba, qaquca Colo-yaSvilis suli daumcxralia da am uRelsac sabolood gadavigdebT, sami wliT ki aRar“ (1, 25-26).

romanistma Teimurazs anu Tavis oreuls rwmeniT, saxarebiT gauqarva gulistkivili da apovnina „axali gza“, samSoblos Tavis-uflebis, damoukideblobis imedi, rac, mogvianebiT, axda kidec.

es iyo jvarcmis vrceli gza, damarcxebis gamogloveba, nadir-mxecebiT savse tyisgan Tavis daRweva, sulieri udabnos datoveba, dabruneba namdvil mowodebasTan.

negatiuri oreulis damarcxeba iyo sawindari axali mes, rwmenaze, mxatvrul sityvaze orientirebuli namdvili mes pov-nisa.

„TviTgvema Tu gagvwmends da dagvi-brunebs rwmenas erovnuli energiisa“ acx-adebs piesaSi mwerali(1, 24).

saerTod, svla „sinaTlisaken eWvebiT, ufskrulebidan Zlevamde“ (ana kalandaZe) urTulesia da „bedi mdevari“ ucdomeli fsiqologiuri alRoTi gviCvenebs mwerlis gzas golgoTidan ukvdavebamde.

TviTgvema, rwmenisken mibruneba, wminda werili sulieri gamoRviZebis, axali gzebis mikvlevis impulsi xdeba TeimurazisTvis. mixeil javaxiSvilisTvis mTavari iyo ara medrove politikosebis, revolucionere-bis kulti, aramed raindobis, vaJkacobis fenomeni da imdenad daamarcxa Tavisi unia-To oreuli Teimuraz xevisTavis saxiT, im-

Teatri da cxovreba78

##2 2017

denad aRzevda masSi axali, gabeduli meore me, rom 30-ian wlebSi mebrZoli, daumor-Cilebeli qarTuli sulis apologia Seqmna roman „arsena marabdelis“ saxiT.

rostom CxeiZes mxedvelobidan ar gamor-Cenia „jayos xiznebis“ garekanze gamoxat-uli ori ZaRlis saxe, romlebic ymuodnen. mwerali amis Sesaxeb konkretul ganmarte-bas ar iZleoda, magram ueWvelia, erovnul tragediaze romanis avtori am ZaRlebis avismomaswavebeli ymuiliT mianiSnebda.

piesaSi arc mtarvalTa mier udanaSaulo adamianTa daRvrili sisxlia daviwyebuli, arc Sio mRvimis monasterSi paritetuli komitetis wevrebis daxvreta xelis au-kankaleblad.

mixeil javaxiSvils danaSaulad CauTva-les jayos osoba da isic Tavs imarTlebda, amtkicebda, rom es SemTxveviT moxda, os-ebTan gasayofi araferi gvaqvso.

magram saqmis namdvil arsSi daviT kasraZe gvaxedebs da ixsenebs mwerlis ganacxads: „gamogonil tipebad miaCndaT Cemi gmirebi, magram Senc xom xar mowme, gana qurTaSi da TamaraSenSi cota jayo moipoveboda? mTeli samaCablo liaxvis piramde jayoebs epyraT xelSi“ (daviT kasraZe, laparakobs javaxiSvili) (22,186).

mwerals bibliuri Segonebebis kval-obaze, ucxosTan mimarTebis Sesaxeb swori xedva hqonda, gansxvavebiT social-demokratebisgan.

biblia Segvagonebs: „nu miscem sxvas didebas Sensas da nurc Sens sargebels – ucxo xalxs“ (maruq winaswarmetyveli, 4,3) (11,191).

„gadaSendnen iudas mefeebi, radgan sxvas misces TavianTi rqa da ucxo tomebs Tavian-Ti dideba“ (sibrZne ziraqisa, 49,15) (12, 70).

gvaxsendeba margos rCeva Teimurazisad-mi, roca is jayos miandobs mTel Tavis av-ladidebas, mere ki mis xiznad iqceva: „nu misdev jayos, guli cuds meubneba“.

ieremia winaswarmetyveli gvmoZRvravs: „nu misdevT ucxo RmerTebs samsaxureblad da Tayvansacemad“ (ieremia, 25,6) (11,148).

daviT winaswarmetyveli evedreboda RmerTs: „ufalo, mixseni da gadamarCine mraval wyalTagan, ucxo tomTa xelidan, romelTa bageni tyuils laparakoben da romelTa marjvena sicruis marjvenaa“ (fs. 145, 7, 8).

„rogor vimReroT simRera uflisa ucxo miwaze? hgodebda daviT winaswarmetyveli (fs. 137, 4).

„bedi mdevarSi“ gansakuTrebuli aqcen-ti keTdeba mixeil javaxiSvilis popular-obaze.

mignebuli, avtoris fantaziiT Seqmnili saxea revaz abuseriZe, romelic Tayvans scems mixeil javaxiSvilis niWs, magram

garemoebaTa gamo, mwerlis jalaTis roli ergeba, rasac gulwrfelad inaniebs, magram amas ar apatieben ugulo tiranebi da berias brZanebiT xvreten.

mixeil javaxiSvilis ausrulebel Ca-nafiqrs – daewera mweralTan personaJebis gamocxadeba, zedmiwevniT Seasxa xorci rostom CxeiZem.

personaJebi mixeil javaxiSvilis winaaRmdeg gamodian, rac ilia WavWavaZis „kacia-adamiani?!“-s winasityvaobaSi luar-sab TaTqariZis protests gvagonebs mwer-lis mier misi piruTvneli mxilebis gamo.

piesaSi mixeils ecxadebian avantiuristi kvaWi kvaWantiraZe, borotebis etaloni – yaSa lazare, Cveni erovnuli eTnosis dauZ-inebeli mteri – jayo jivaSvili, medrove dampatiJe da amunaTeben mwerals, romel-mac niRabi Camoglija arakacebs, marTali sarke daudga win da saqveynod amxila uz-neoni.

gansakuTrebiT STambeWdavia piesaSi mweralTan Tavisive oreulis – Teimu-razis gamocxadeba mosamarTled. utyuari fsiqologiuri alRos wyalobiT, zustad aris axsnili am „nakacaris“ TviTmkvlelo-bis survili: „... rodesac TviTmkvlelobis mZafrma survilma wamouara, misgan gasaTa-visufleblad me momawera es sneuli fiqri da mdinareSic misrola, raTa TviTon am mtanjveli survilisgan gaTavisuflebuli-yo“ (1, 71).

aseve es mosazreba gaZlierebulia goeTes magaliTiT: „gana goeTe swored ase ar moiqca? raTa daeTrguna TviTmkvlelo-bis survili, verteri Seqmna da mas moakv-levina Tavi“ (1, 71).

mwerlis gasamarTlebaSi monawileoben proletkultelebi, uniWo, Suriani ka-lmosnebi da erToblivad Caqolaven mwer-als im obieqturobisTvis, rasac is ganux-relad emsaxura.

piesaSi Suq–Crdilebis monacvleobaa, rac efeqts aZlierebs.

jvarcmul mwerals sakuTar sisxlSi aba-naveben, magram mas zeciuri naTeli adgas, rogorc rwmenisTvis jvarcmul apokalif-sis TeTrad Semosil wmindanebs.

mTel piesas leitmotivad gasdevs didi prozaikosis winaswarmetyveluri ganacxa-di: „kalami golgoTuri jvaria, romelsac xeliT vatareb“.

piesis avtors ironiis mizanmimarTuli momarjvebac exerxeba. filipe maxaraZe da mixa cxakaia seriozulad davoben im-aze, vin ufro adre miemxro revolucias da vin ufro adre waikiTxa marqsis „kapi-tali“, rac gvagonebs galaktionis ironiul striqonebs marqsze: „erTma masebTan kav-Siri, marqsis tomebi urCia, rom ar miiRo arcerTi, erTxmad uZaxes: „urCia!“ an : „Cemo

##2 2017

Teatri da cxovreba 79

maqsime, ra gza gaqvs, i, me! rom ar vikiTxo axla marqsi me!“

piesis dasawyisSive mixeil javaxiS-vili mwerals „SezarxoSebul angelozs“ adarebs, romelic „gulSi winaswarmetyvel-Ta Rvelfs gaiRvivebs“ (1,9).

marTlac, „jayos xiznebis“ avtors erT-droulad hqonda momadlebuli „goneba da gumani“, winaswarmetyveluri intuicia, mas xelewifeboda momavlis utyuari Wvreta.

mixeil javaxiSvilma sworad dainaxa mar-qsizmis, socializmis, koleqtivizaciis araswori gezi, epoqis gzasamcdari xoma-ldi, ganWvrita rusuli bolSevizmis glo-balur safrTxed qceva, iwinaswarmetyvela sakuTari tragikuli aRsasruli, qarTveli xalxis mibruneba rwmenisken, Cveni qveynis damoukidebloba.

piesaSi mixeil javaxiSvili warmoCndeba, rogorc sabWoTa imperiaSi mosalodneli represiebis winamgrZnobi: „aseTi sisastike ar maxsovs da ise vatyob, yovelgvar zRvars gadaaWarbeben“ (1, 12).

„jayos xiznebSi“ „CrdiloeTis susxiT“ aris miniSnebuli Cvens mezobelze, imper-iul monstrze.

mixeil javaxiSvili winaswar Wvretda am ambiciuri zesaxelmwifodan momdinare sa-frTxeebs: „CrdiloeTidan, nacvlad dax-marebisa da wesrigisa, uceb gvewveva RvTis risxva-reaqcia da anarqia“ (8, 29).

Teimurazis anu mwerlis orientacia dasavluri iyo.

mixeil javaxiSvili telepatiur fenom-enad miiCnevda sizmars, rac momavlis amoc-nobis, saSualebad esaxeboda. piesaSic mwer-lis sizmari mianiSnebs mis saSinel xvedrze.

`jayos xiznebis“ avtori SemTxveviT rodi warmoCndeba Zveli elinis, Seqspiris hamletis motrfialed, masac, hamletiviT, winaparTa Tu momavalTa aCrdilebi ecxade-boda, romlebic mosaxdens amcnobdnen, mis winaSec maradiulad idga sakuTari yofna-aryofnis, Tu qveynis gadarCenis dilema.

piesis „minawerSi“ kidev erTxel gaiJR-erebs rostom CxeiZis Semoqmedebis gam-Woli problema – gadarCena erovnuli eTnosis, erovnuli fenomenis, rwmenis, sulis, saxelmwifoebriobis, kulturis, raSic Tavisi lomis wili unda Seitanos politikurma Teatrma, „maCabelas“ drama-tuli dasis TavgamodebiT da TavganwirviT, oRond, cxadia, ara im tragikuli xvedriT!“ (1, 80).

ase Semoaqvs rostom CxeiZes Tavis pie-saSi maradiuli idealebi da kidev erTxel rekavs mamulSi gaRviZebis zarebs.

piesis saxelwodebad mignebulad aris SerCeuli „bedi-mdevris,“ rogorc uzenaesi samarTlianobis simbolo, radgan, bibliis mixedviT, RmerTi aris „simarTlis suli,

simarTlis metyveli, daurRveveli sima-rTle“ (esaia winaswarmetyveli) (63,19).

mxolod uzenaesia „simarTlis sadguri, simarTlis gamomkvleveli“ (ieremia winas-warmetyveli, 17,10,12, 20).

daviT winaswarmetyvelis fsalmunebSi RmerTi moixseneba, rogorc „simarTlis bWe“ (fs. 118,19), „simarTlis taxti“ (fs. 18, 21).

malaqia winaswarmetyvelis mixedviT, RmerTi aris „mze simarTlisa“ (malaqia, 3, 20).

esaia winaswarmetyveli gvamcnobs: „xar-obs Cemi suli RmerTSi, radgan Semmosa xs-nis samoseliT, simarTlis mosasxami mo-masxa“ (esaia, 61,10).

„simarTlis gamomkvlevelis“ gzebze mavali mweralia rostom CxeiZe, ris gamoc mZafri interesi axlavs mis yovel axal qm-nilebas.

damowmebani:

1. rostom CxeiZe. bedi mdevari, montaJi or mo-qmedebad da aT suraTad dauwereli moTxrobis tragediaze.2. qarTuli mwerloba 30 tomad, t. I Tb. 19873. goeTes saubrebi ekermanTan, Targmani a. gelovanis, Tb. 19884. rusi filosofosebi demokratiasa da revolu-ciaze, mTargmnelebi z. saraZe, a. joxaZe, Tb. 19945. al bloki, rCeuli leqsebi da poemebi, mTargm-neli soso sigua, Tb. 19956. galaktion tabiZe, rCeuli, Tb. 19777. mixeil javaxiSvili, Txzulebani 6 tomad, t. 5, Tb. 19618. qeTevan javaxiSvili, mixeil javaxiSvili, Tb. 19849. fridrix nicSe, ese ityoda zaratustra, german-ulidan Targmani erekle tatiSvilis, Tb. 199310. pol valeri, rCeuli proza, Targmani b. bregvaZis, Tb. 198311. axali aRTqma da fsalmunebi, stokholmi, 199212. ioane iona, ra unda vakeToT, Tb. 199413. biblia or wignad, wigni II, 199014. tite mosia, saRvTismSoblo saxismetyveleba, zugdidi, 199615. valerian gafrindaSvili, erTtomeuli, Tb. 199016. terenti graneli, cisferi siSore, Tb. 199817. tician tabiZe, leqsebi, poemebi, proza, wer-ilebi, Tb. 198518. paolo iaSvili, erTtomeuli, Tb. 196519. dante aligieri, RvTaebrivi komedia, Targmani k. gamsaxurdiasi, Tb. 201220. opoziciuri literatura „amirani“, Tb. 199021. ioseb stalini, t. 5, 195022. daviT kasraZe, literaturuli portretebi, Tb. 1962

Teatri da cxovreba80

##2 2017

dramaturgia

saagarako patara saxlis sastumro oTaxi. marcxena kari `saparadoa~, marjvena kari saZineblisaa. kedelTan buxaria, buxris ze-moT saSualo zomis naxatia. saZineblis karTan karada dgas. avanscenaze magida da OoTxi skamia gamotanili.

iReba `saparado~ kari. karTan kaci dgas. mxarze nouTbuqis CanTa hkidia. gasaRebis ac-mas jibeSi Caidebs, Semodis, kars mixuravs. tansacmlis CanTas da gazis patara balons Se-moitans, romlebsac SemosasvlelTan miuCens adgils. mxridan nouTbuqis CanTas moixsnis, magidaze dadebas apirebs, magram, magidaze mtvers TiTiT Seamowmebs da uxerxulad Cer-deba.

kaci oTaxs daaTvalierebs, nouTbuqs tansacmlis CanTaze dadebs, avanscenaze gamo-dis, Cerdeba. warmosaxviT fanjaraSi gaixe-davs..

saparado kari isev iReba. karTan qali dgas. produqtebiT savse pa-

keti da carieli parkebi uWiravs.Ppauza. kaci da qali erTmaneTs TiTqos pirvelad

xedaven. qali Semodis, OoTaxs SeaTvalierebs, parki-

dan tilos amoiRebs, magidas gadawmends, ti-los Seinaxavs da kacs miaCerdeba.

kaci nouTbuqis CanTas gasufTavebul magi-daze dadebs, gaxsnis, CarTavs, Mmagidas miu-

jdeba, ramdenime sityvas akrefs. qali produqtebis parks magidaze dadebs,

parkidan furcels amoiRebs da kacs miawvdis.kaci /saTvales gaikeTebs, kiTxulobs/ didi

Sandlebi.. qali /karadas gamoaRebs, Sandlebs gad-

modgams. mtvrisgan asufTavebs, parkSi Cadebs da kacs miaCerdeba./

kaci _ aq patara Sandlebic aris?qali /uaris niSnad Tavs gaaqnevs./kaci M/kiTxulobs/ didi saSaqre, yvavilebi-

ani..qali /karadidan saSaqres gamoiRebs, mtvers

moacilebs da parkSi Cadebs/kaci _ /qals/ aq sxva saSaqrec aris?qali _ /uaris niSnad Tavs gaaqnevs./kaci _ Saqari sad Cavyaro?qali _ /mxrebs aiCeCavs, karadidan brolis

mZime saferfles gadmoiRebs, demonstratu-rad awevs, kacs daanaxebs, parkSi Cadebs/

kaci_/furcels magidaze dadebs, wamodge-ba, avanscenaze, warmosaxviT fanjarasTan modis, gareT iyureba/ mitovebuli saagarako dasaxleba, Sors - qalaqis namtiralevi sam-rewvelo peizaJi.. AQesM mainc qalaqis gareuba-nia. ici, ratom? Aaqauri upatrono ZaRlebi qalaqurad, mokrZalebulad yefen A- vau, vau, vau.. soflis naturproduqti cugriebi ki..

qali _ RmerTo! visTan gavatare TxuTmeti weli.. visTan gavatare TxuTmeti weli! vis-Tan?!

erTmoqmedebiani piesa

kaci qali mezobeli kaci mezobeli qali

aleqsandre qoqraSvili

stafilo, anu

mesame kategoriis

mkvleli

##2 2017

Teatri da cxovreba 81

kaci _ /zemoT aixedavs/ CemTan gaatara, RmerTo, TxuTmeti weli da.. /magidas miujde-ba, beWdavs/ da bolo ori amazrzeni kvira!../zemoT aixedavs/ vaf! vaf! vaf! auuu! Ees qali pirwavardnili perfeqcionistia! RmerTo, ar gecodebi?

Qqali _ sacodavi takimasxara..kaci _ /SeSfoTebiT aixedavs zemoT. qals-

xmadabla./ visze ambob?qali _ Senze vambob, Senze! kaci _ /zemoT aixedavs/ Cemze ambobs,

RmerTo, Cemze! me var sacodavi takimasxara! aqamde vin viyavi?! /beWdavs/ ci-ni-ko-si, lo-Ti, u-zne-o.../pauza/ usindiso, egoisti. es bolo ori kviris gamoZaxilia.... orsityviani epiTeti ki pirvelad meRirsa - /beWdavs/ - sa-codavi takimasxara..

qali _ male samsityvianic geRirseba! giTxra?

kaci _ gamovicnob. Cemi yofili qmari!qali _ gilocav. /mobilurze rekavs/ xval-

isTvis sami operatori daibare, ho, calke uwyiss gamovuwer. reJisorma dareka? naxevar saaTSi mec moval. /mobilurs gaTiSavs. sias kiTxulobs/ magidis gadasafarebeli /kacs/ bebos moqargulia, ver dagitoveb. nouTbuqi aiRe, fliiz..

/kaci nouTbuqs da parks aiRebs, qali ma-gidis gadasafarebels dakecavs, parkSi Cadebs. naturmortTan midis./

qali _ /kacs naturmortze aniSnebs./ be-bom qorwilSi gvaCuqa.. arc me momwons, magram unda waviRo.

kaci _ waiRe.qali _ ara, xval mZRols gamovgzavni. Kkaci _ gamogzavne. qali _ ara. waviReb... kaci _ mooqrovili, mZime CarCo, ucnauri

xili da yvavilebi, romlebsac TiTqos cximi gasdiT.. ara, es naturmorti ki ara, Tqveni saojaxo klanis portretia! es nesvi - klanis beladia, - Seni diadi bebo! - amayi da tutuci. es qliavebi Seni deida-mamida-biZa-bicolebi arian.. sul fusfuseben, raRaceebi miaqvT, moaqvT, oxraven, ioflebian.. mRrRnelebiviT bevrni xarT da Tqveni Zala simravleSia. foladis basri eSvebi gaqvT, Zvalsac gakvnetT da rkinasac. Senc aq yofilxar, - es marwyvi brZandebi - jiuti da cnobismoyvare. es naxati Tqveni ojaxis kvintesenciaa. waiRe. momaSore. /pauza/ ara, damitove!

qali _ /sias magidaze dadebs/ ramdenjer-ac Sexedav, SemogvikurTxeb, ara?!

kaci _ /beWdavs/ qali TiTqos kmayofilic ki darCa am aRmoCeniT, imis Tqmasac apirebda, TxuTmet weliwadSi kargad Segiswavle vinc brZandebio, magram, am dros mobilurma dare-ka.. /rekavs mobiluri telefoni/

qali _ /mobilurs pasuxobs/ ho, bebo.. am-oviyvane da qalaqSi vbrundebi. qarvis mund-Stuki dakarge? /pauza/ bebo, am saxlSi ram-

deni welia, ar yofilxar, aq Seni mundStuki ar iqneba! mainc movZebno? ar iqneba-meTqi! /pauza/ ar mcalia! /pauza/ me vangrev?! Cemi sijiutiT vangrev?! /pauza/ ara, ar mogismen! /mobilurs TiSavs. kacs, /bebiaCemi gasage-bia, vinc aris, magram Sen - beboze uaresi egoisti xar! /pauza/ ra daxuTuli haeria.. /avanscenaze gamodis, warmosaxviT fanjaras gaaRebs, saZinebelSi Sedis./

kaci _ /beWdavs/ qalma saZineblidan raRac vardisferi gamoitana.

qali _ es raRaa?! /vardisfer qsovils gaS-lis, qalis sacvali aRmoCndeba/

kaci _ evoluciis Sedegia! odesRac Tqven, qalebs, koWebamde nifxvebi gecvaT, Semdeg, es-Teturi da higienuri mosazrebebiT, nifxvis damokleba daiwyeT. am procesSi seqsualur motivsac didi mniSvneloba hqonda.

qali _ es Cemi ar aris. kaci _ saZinebelSi aRmoaCine? qali _ diax! Cvens sawolze iyo gaSlili..kaci _ Cvens sawolze iyo gaSlili, ganfe-

nili - kopwiad, TvalsaCinod, macdurad, ara?.. ratom ido Cvens sawolze sxva qalis nifxavi?

qali _ me mekiTxebi? /sacvals magidaze daagdebs/

kaci _ zogadad, qalebs vekiTxebi, ufro sworad, zogierTs. zogierTo qalbatono! ratom tovebT nifxvebs sxvis saxlSi, sxvis sa-wolze?! moryeuli ojaxis sabolood daqceva gindaT?!

qali _ RmerTo, ramxela sasjelia Sin-damjdari kacis coloba.

kaci _ es nifxavic waiRe, gamogadgebaT, klanSi.. bicola-mamidebisTvis.

qali _ gmadlob, sayvarelo, gmadlob.. kaci _ ar migaqvs?! ..erTi, ori, sami../san-

agveSi Caagdebs/ qalis nifxvebis srolaSi Cempioni var.. aTidan aTs Cavagdeb.. davnaZlev-deT?

qali _ ar momekaro../CanTidan svel xel-saxocs amoiRebs, xelebs iwmends/

kaci _ pirveli versia - aq viRac meZavi mo-vaTrie, Tumca, gaugebaria, nifxavi ratom da-tova.. meore versiac arsebobs, magram, jobia, ar icode.

qali _ ra ar unda vicode? kaci _ /gasaRebis acmidan erTs gamo-

aZrobs, jibeSi Caidebs. safuledan sabuTebs amoiRebs, gasaRebis acmas da sabuTebs qals aZlevs/ mSvidobiT.

qali _ ra ar unda vicode? kaci _ es Cemi nifxavia. ki, ki.. aq Camovdi-

odi, mag nifxavs vicvamdi, aqeT-iqiT TeZoebis rxeviT davdiodi da vambobdi - vai, ra cuncu-la var! vai, ra cugrumela var! gjera? ara?! ra ar gjera? mag nifxavs rom vicvamdi, Tu is, rom cuncula da cugrumela var?

qali _ Sen xar pativmoyvareobiT gasie-buli sahaero buSti. TxuTmeti weli TokiT giWerdi. eg Toki ukve gadaWrilia.

Teatri da cxovreba82

##2 2017

kaci _ am dReebSi manqanas viyidi.. aq didx-ans ar davrCebi, Cems Zvel bunags movawyob da iq gadaval.. Tavisuflebis tkbili suni mcems, megobrebo! cota xans caSi vilivliveb da radgan Toki gadaWrilia, Amoulodnelad dav-enarcxebi! buh! rogorc Zvelad ambobdnen, nakeravze gavskdebi.. bayayiviT naWyapurebi gadmomcviva! kmayofili xar?

qali _ meTormete da mecamete seriebis scenars Tvis bolomde daamTavreb! wignebs, tansacmels, Tofs da yvelafers, rac Senia, aq gamogigzavni. telefonze rekva ar daiwyo da mamiko-mamikoTi sandro ar gadario. natur-morts jerjerobiT vtoveb, Sexedav, daitan-jebi. mTargmneli rom darekavs, Seni mobil-uris nomers mivcem.

kaci _ /beWdavs/ qalma parkebi aiRo, ka-risken nabijic gadadga, magram kacma icoda, rom qali saboloo, damagvirgvinebel-gama-nadgurebeli sityvis gareSe ar wavidoda. dahkariT dafdafebs...

qali _ axla SegiZlia, aq meZavebic moaTrio da maTi tanjuli nifxvebi sanagveSi Cayaro, an, Tavze Camoicva! loTobas da kartis TamaSs aRaravin dagiSlis!! me ki samsaxurSi waval, mere sandros Sejibrze gavyvebi, Sin miviyvan, vasadileb, vamecadineb da bed-ni-e-ri viqnebi! u-be-dni-e-re-si! mxolod aqedan gasvla da am karis gamoxurva mWirdeba!

kaci _ da am dros, mitovebul saagara-ko dasaxlebaSi, sadac upatrono ZaRlebi darbodnen da qalaqurad yefdnen, mZlavri afeTqebis xma gaisma! Bantiteroristuli operaciaa!.. vertmfrenebi, javSanteqnika.. moagarakeno! gareT cxviri ar gamoyoT! ter-oristebo! xelebi zeviT, erTi-ori! /pauza/ ara, Weqa-quxili daiwyo!@Ggazafxulebia! siy-varulebi aRar aris, magram, jer isev gazafx-ulebia! Camobnelda, ca gaskda! TqeSi.. elva! gruxuni.. ra saSiSia! gza atalaxda!. dRes ve-Rar waxval.... ara, ara../beWdavs/ da am dros.. ubralod, karze daakakunes da moulodnelma dakakunebam qali afeTqebaze aranaklebad Sea-Sina.. /wamodgeba/

ismis kakunis xma. qali _ vin unda iyos?! Kkaci. Aar vici. gaaRe.. qali kars aRebs.mezobeli qali _/Semodis. Ramis perangze

xalaTi mousxams/ miSveleT.. miSveleT..kaci _ giSveliT. dabrZandiT.. /qals/ val-

idoli mieci /mezobel qals/ ra xdeba?!mezobeli qali _Cemi qmari mipirebs! wux-

el iseTi ram gaakeTa, rom dRes aucileblad damipirebs! im mxecs ver gavumklavdebi.. miS-veleT! Tqveni mezobeli var, iqiT, mwvane sax-lSi vcxovrobT!

qali _ /mezobel qals wamals miawvdis./ dalieT!

mezobeli qali _ /qals/ gmadlob.. /da-levs/ adrec mipirebda. xuTi.. ara, eqvsi wlis

win mipirebda.. maSinac gazafxuli iyo..kaci _ eqvs weliwadSi erTxel, gazafx-

ulze gipirebT xolme? garkveuli periodu-loba igrZnoba..

mezobeli qali _ eg cudia?kaci _ rac kargi ar aris, CavTvaloT, rom

cudia.mezobeli qali _SeiZleba, sigareti avi-

Ro? gmadlob. /sigarets qarvis grZel mund-StukSi Cadebs da moukidebs/ eqvsi wlis win vumkurnaleT.. wamlebs vasmevdi, mSvidad iyo, magram wuxel. /qals/ dabrZandiT, ratom dgaxarT.. /qali jdeba/ diax, wuxel amRvreu-li, giJuri TvalebiT Semomxeda da iciT, ra miTxra? aha, fiso, stafilo Wameo! matilda mqvia, fisos meZaxis. stafilo rad minda, Cemo cugri-meTqi, irodioni hqvia, cugris veZaxi.. /qals/ Cemma mundStukma dagainteresaT?

qali _ TiTqos mecnoba.kaci _ /beWdavs/ es mundStuki cota xniT

maCuqes. mezobeli qali _ es mundStuki cota xniT

maCuqes. /kacs/ hoda, stafilo rad minda, Cemo cuga-meTqi, xan cugas veZaxi, xan cugris, xan cugri-mugris.. /pauza/ cugri-mugri da jandaba magas! stafilo Wame, sisxls gagisuf-Tavebso..

qali _ mere, eg cudia?mezobeli qali _fiso, diliT Seni sisxli

unda davlio, Seni sisxli momarCenso! /kacs/ miSveleT! /umisamarTodD/ eqvsi wlis winac stafilo momawode, mas mere stafilo mez-izReba, irodion! supSi ar vuSvebodi, irodi-on! vinegretSi ar vuSvebodi, irodion! / qals/ SeiZleba, xaWapuri aviRo?

qali _ diax.mezobeli qali _ gmadlob.. /sigarets

Caaqrobs/ im stafilos mere araferi miWamia..qali _ policias gamouZaxeT, an fsiqi-

atrs.. sagiJeSi waiyvanon..mezobeli qali _ ara, Cemi cugri verc

sagiJes gauZlebs, verc policias.. daTviviT Ronieria, magram, uCemod umweo da saco-davia.. aq gavarToT, rame veTamaSoT.. guls gadaayolebs da Cemi mokvla aRar moundeba../xaWapurs gadadebs, jibidan kartis dastas amoiRebs, yvavis qals moZebnis, amoiRebs/ Tu cugri-mugris Cemi mokvla aRar moundeba, piroba da sixaruli.. /yvavis qals magidaze dadebs, dastidan erT karts amoaZrobs da daafarebs./ - axla gadawydeba Cemi bedi! /karts amoatrialebs/ yvavis rviania.. elda da sikvdili!! vaime, momklavs, gamapartyalebs!!!..

kaci _ qalbatono, karts nu daujerebT.. mezobeli qali _ /kartze/ rom ar tyuis es

sasikvdile?! /xaWapurs isev miirTmevs/ lama-zi magidaa.. aq asoci karti daeteva, an, ocdaa-Ti kvadratuli xaWapuri. am xaWapurs pitnis Cai mouxdeboda.

qali _ pitnis Cai ar gvaqvs. mezobeli qali _ me maqvs! Sin pitnis Caic

##2 2017

Teatri da cxovreba 83

maqvs da anisulisac, magram iq cugri-mugria Casafrebuli! /umisamarTod/ ar momkla iro-dion!! uCemod ver icocxleb, irodion! ar min-da stafilo, irodion!

qali _ jobia, Tqvens qmars ramdenime dRiT moeridoT. qalaqSi wagiyvanT.

mezobeli qali _ ase gawewil-gaubedure-buli sad wamovide?! wuxel SiSisgan Tvali ver movxuWe, gaTenda da iqiT, tyeSi gaviqeci, davimale.. /qals/ Tqvenc nu iCqarebT, jvris Svidiani dajda, saRamos gza gaqvT. prodiu-seri brZandebiT, ara?

qali _ micnobT?mezobeli qali _ ara, ubralod, ofic-

ers hgavxarT - mkacri, mowesrigebuli.. sabrZolod momarTuli.. Tumca, sami jvari erTad amovida - raRacis geSiniaT da yoyman-obT.. Tamriko, qmars eyrebiT?

qali _ /pauzis mere/ Tamriko ar mqvia.mezobeli qali _ Tamriko ar gqviaT.. axla

es karti amovatrialoT.. cugris ramden-ime dRiT gaveridebi /karts jibeSi Caidebs. wamodgeba/ saxlSi Seviparebi, gamovicvli da moval /kacs/ Tqven aq rCebiT?

kaci _ diax.mezobeli qali _ am dasaxlebaSi jer-jer-

obiT mxolod Tqven da cugri iqnebiT. aq nu Se-mouSvebT. bolo dros `civa-cxela~-s TamaSi Seuyvarda.. Sinidan Cemi nivTebi gaaqvs da xan sad malavs, xan sad.. mere am cariel saxlebSi masTan erTad davdivar da `civa-cxela~-ze PveZeb.. zogi vipove, zogs, albaT, veRarc vi-povi.. /karTan midis/

qali _ /mezobel qals/ gareT damelo-deT, Tu SeiZleba../ mezobeli qali gadis, kars gaixuravs. qali sanagvidan sacvals amoiRebs, gaitans/

kaci _ /beWdavs/ qali male dabrunda. nifx-avi aRar eWira. dabneuli da SeSinebuli Canda.

qali _ im qalis yofila.. ese igi, misi giJi qmari aq Semoipara da Cvens sawolze Tavisi colis trusiki dado? yvela dartymuls da degenerats me ratom unda gadaveyaro?! /kacs/ Caalage yvelaferi da wavideT!

kaci _ sad?qali _ ar vici!kaci _ /beWdavs/ qali isev Camojda. wasv-

las aRar Cqarobda. misi Semdegi fraza TiTqos mobodiSebas hgavda..

qali _ minda giTxra, es yvelaferi Seni uniWo deteqtivis pasaJs magonebs-meTqi, ho, minda ase giTxra, rom guli gatkino, magram Seni deteqtivebi marTla Zalian kargia da Senc gamorCeulad...

kaci _ /awyvetinebs/ gmadlob, didi mad-loba.

qali _ /pauzis mere/ im or serias Tvis bolomde xom daamTavreb?! /pauza/ Tu ginda, damlagebels gamogigzavni, am mtversa da naga-vSi xom ar iqnebi.

/karze akakuneben/

qali _ is qali movida.. /wamodgeba. kacs/ marTla oficers vgavar?

Kkaci _ ara, batono maioro.qali kars aRebs. karTan mezobeli kaci dgas.

stafilo yvaviliviT uWiravs.mezobeli kaci _ mapatieT, bodiSi. /kacs

misalmebis niSnad Tavs daukravs, qals gau-Rimebs da stafilos gauwvdis/ miirTviT, qal-batono..

kaci _ /qals/ gamoarTvi. /beWdavs/ me da Cemi coli mosaxvevTan vcxovrobT..

mezobeli kaci _ me da Cemi coli mosaxvevTan vcxovrobT, mwvane saxlSi. stafi-lo miirTviT, qalbatono. sisxls asufTavebs.

qali _ /gamoarTmevs, magidaze dadebs/..mezobeli kaci _ /Semodis, magidasTan

jdeba. kacs/ mapatieT, bodiSi. axali anek-doti iciT? pensioneri maswavlebeli diliT SviliSvils aseirnebs, patara gogos, nagvis manqana Camoivlis.. iciT? menagve dauZaxebs pensioner maswavlebels - biZaCemo, ramdeni wlis brZandebio? samocdaTormetiso.. eg gogona Seni SviliSviliao? diax, Cemiao.. vera qalis saxeli gaTqmevinoo? - es eSmaki menagve ekiTxeba.. verao, - pensioneri pasuxobs! ge-smiT? verao da vera xom qalis saxelia! ver maTqmevinebo da mainc wamoscda! ai, kaci rom ar dafiqrdeba, ase saSviliSvilod Sercxveba..

qali _ axali anekdotia, ara?!mezobeli kaci _ diax, axalia, wuxel mo-

miyva Cemma colma, fisom.. matilda hqvia, moferebiT fisos veZaxi. momiyva da auria.. am-Rvreuli mzeriT Semomxeda da miTxra - Cveni saabazano ocdaoTxi kvadratuli pirsaxocia, an orasocdaxuTi kvadratuli Custio.. eqvsi wlis win igive daemarTa- am danis pirze asSvi-di kvadratuli buzi daetevao.. mere im asSvid-buziani daniT mosaklavad damdevda.. vumkur-naleT, wynarad iyo, magram, wuxel isev auria.. hoda, saxlidan gavipare, aqeT, wyarosTan vi-malebodi. /qals/ mapatieT, bodiSi, SeiZleba, xaWapuri aviRo?!

qali _ diax.mezobeli kaci _ gmadlob. amas limonaTi

mouxdeboda. diax.. pensioneri maswavlebeli diliT SviliSvils aseirnebs da fostalioni dauZaxebs, - biZaCemo, ramdeni wlis brZande-bio? samocdaTormetiso. vera, limonaTi gaTqmevinoo?! /kacs/ iciT? aba, limon-erTi, limon-ori - aTamde daTvaleo, es eSmaki fos-talioni eubneba..

qali _ viciT! limon-cxra, limon-aTi!mezobeli kaci _ /kacs/ mapatieT, bodiSi.

axali anekdotebi swrafad vrceldeba.. Zvels getyviT.

kaci _ pensioner maxwavlebelze? mezobeli kaci _ diax. qali _ pensioneri maswavlebeli brZandeb-

iT?Kkaci _ A/beWdavs/ ara.. adre /umisamarTod/

vin iqneboda? moberebul provinciel love-

Teatri da cxovreba84

##2 2017

lass hgavs.. cekvis maswavlebeli? kult-sax-lis aqtivisti? /beWdavs/ ara, adre..

mezobeli kaci _ ara, adre Suleri viyavi, qalbatono, kartis aferisti.

qali _ /mezobel kacs/ ese igi, gulubry-vilo xalxs fuls ugebT, ara?

mezobeli kaci _ diax, vugebdi.. didi xnis win..

qali _ /kacs/ gilocav, sayvarelo, aqac mogagnes.. /mezobel kacs/ mere?

mezobeli kaci _ ZiriTadad moskov-adleris matarebelze vmuSaobdi.. / karts am-oiRebs, aurevs, gaWris, zemo karts amoatri-alebs/ gulis tuzia. /aurevs, gaWris, magidaze dadebs. qals/ gaWeriT, Tu SeiZleba. /qali gaWris, mezobeli kaci karts amoatrialebs/ isev gulis tuzia.. /aurevs/ mere gavige, rom moskov-odesis matarebels erTi momxiblavi qali dayveboda da preferansSi xalxs fuls ugebda.. Tumca, arc wvrilman qurdobaze ar ambobda uars.

qali _ sasiamovnoa.. /CanTidan safules am-oiRebs, Seamowmebs/ qalbatoni matilda qurd-bacaca yofila..

mezobeli kaci _ ara, aferistia, magram, wvrilman qurdobazec ijda../pauza/ matilda aq iyo?

qali _ diax.. mezobeli kaci _ yvelafers aswrebs.. ho..

gavicani matilda... /karts atrialebs/ isev gulis tuzia. mere me da matilda vmuSaobdiT Savi zRvisken mimaval matareblebSi, aero-portebSi, vagzlebSi, sastumroebSi... prefer-anssac vuberavdiT, - preferanss, qalbatono, Suleroba ar Wirdeba, - xandaxan pokersac vTamaSobdiT, ufro xSirad ki - vulgarul, mdabio sekas... /karts aWris, atrialebs/ isev gulis tuzia!

qali _ qurdebi da aferistebi...mezobeli kaci _ niWi da Sromismoyvar-

eoba! pianisti yoveldReE rva saaTs mecadine-obs, Sulers aTi saaTi Wirdeba! rasac axla uy-urebT, ocwliani Sromis Sedegia.. isev gulis tuzia. marto eg ar kmara - Wkviani partniori, fsiqologiis codna, daxvewili manerebi, kar-gi garegnoba.. inglisel lords xom vgavar? Tumca, xalxs veubnebodi, iugoslaveli in-Jineri, an, bulgareli sabavSvo mwerali var-meTqi. aba, inglisel lords sabWoTa binZur matarebelSi ra undoda?!.. /kartis dastas magidaze dadebs/

kaci _ bodiSi! /moulodnelad kartis dastas gadawvdeba, aiRebs, zemo karts aRebs, qals daanaxebs./ gulis tuzia, ara? meore kar-tic gulis tuzi iqneba! Sexede! /kartebs aqeT-iqiT yris./..

mezobeli kaci _ karts nu mifuWebT! /ia-takidan karts krefs/

kaci _ mesamec gulis tuzia, meeqvsec da ocdameTeqvsmetec! ai, matareblebis ofliani romantika, ocwliani Sromis Sedegi!

qali _ ingliseli lordebi ase ar iqcevian!kaci _ arc bulgareli sabavSvo mwerlebi.mezobeli kaci _ /iatakidan karts krefs/

revmatizmi maqvs, xelebs ver vRunav, ver vSli!.. naxeT, rogori kvanZebia.. es Suleris xelebia?!

qali _ aq risTvis moxvediT?! ra unda moiparoT, milord?

mezobeli kaci _ araferi! araferi.. Cemi nivTi damibruneT, Tu SeiZleba../wamodgeba/

qali _ is xom matildasia?! mezobeli kaci _ ara, Cemia! TavdacvisTvis

viyide! qali _ risTvis?!mezobeli kaci _ TavdacvisTvis! matil-

da ocdaaTi welia, karateSi varjiSobs, hu! agurebs amtvrevs! axla krizisi aqvs, agresiu-li gaxdeba..

qali _ /kacs/ gesmis?! adeqi, wagiyvan! /me-zobel kacs/ is xom Tqveni qurdi da aferisti colis iyo?! hoda, davubrune..

mezobeli kaci _ matilda mokvlas mi-pirebs da Tqven iaraRi mieciT?

qali _ /kacs/ eseni seqsualuri maniake-bic yofilan! /mezobel kacs/ imiT Tavdacvas rogor apirebT?

mezobeli kaci _ ratom? Zveli, kargi smit-vesonia.

kaci _ revolveri?!mezobeli kaci _ diax! qali _ Cvens sawolze iaraRi ki ara, qalis

sacvali ido!mezobeli kaci _ trusiki?! ratom ido

Tqvens sawolze Cemi colis trusiki?!qali _ diax! ratom ido Cvens sawolze

Tqveni colis trusiki, milord?! aq saidan gaCnda? daketili kari ratom gaaReT?! Cvengan ra gindaT?

mezobeli kaci _ axlave ../wamodgeba, bux-arTan midis, Semotrialdeba/ ara, ar mesro-lo! me araferi daminaxavs.. ah! ah! /TiTqos ori tyvia moxvda, mkerdze xelebs daidebs, frTxi-lad waiqceva./

qali _ /kacs/ es raRaa?kaci _ mgoni Cemi.. Cveni Zveli serialidan

aris.mezobeli kaci _ /wamodgeba/ diax! dauvi-

wyari `dakarguli mdinare!!~ brwyinvale merve seria! SemTxveviTi gamvlelis mkvlelobis epizodi! mapatieT, bodiSi. /mitrialdeba, oriode wamis mere Semobrundeba, didi ulvaSi miuwebebia/ ara, ar mesrolo!... meored veRar davecemi, wamodgoma miWirs.. qalbatono Tam-riko, verc axla micaniT?!

qali _ Tamriko ar mqvia! CvenTan `masov-kaSi~ TamaSobdiT?! fuli xom gamogiwereT?! Cemgan sxva ra gindaT? revolveri aq ar aris! /kacs/ uTxari, rom es Cveni saxlia!/mezobel kacs/ Tqveni nivTebi mwvane saxlSi SeinaxeT, milord! /kacs/ uTxari!

kaci _ Tqveni nivTebi mwvane saxlSi Sein-

##2 2017

Teatri da cxovreba 85

axeT, milord! /qals/ vuTxari!qali _ diax! revolveric, sacvalic da

biusthalteric! mezobeli kaci _ lifCiki?! Cemi colis

lifCikic aq aris? qali _ ar aris, milord, ara!mezobeli kaci _ iqneb aq sadme Cemi re-

volveric iyos.. aseTi TamaSi arsebobs - `civa-cxela~.. Tu ramis moZebna gvinda..

qali _ ar gvinda! mezobeli kaci _ /ulvaSs moixsnis, Camo-

jdeba/ mapatieT, bodiSi.qali _ sxvis saxlebSi daZvrebian, nifxvebs

daaTreven, mundStukebs iparaven.. ukvirT, mere Tavazianad ratom ar gvelaparakebiano..

kaci _ Eegec vuTxra?qali _ /kacs/ sasacilos ras xedav?kaci _ Tu tragedia ar momxdara, ese igi,

jer isev komediaa..qali _ /kacs/ ufro sworad, takimasxroba!

mgoni.. es yvelaferi... ar vici, rogor da risTvis, magram Seni mowyobilia! axla iare aqeT-iqiT da ibutbute - ra niWieri var, ra kreatiuli var..

kaci _ /beWdavs/ irodion cugri-mugri ki marTlac SeSfoTebuli Canda.

isev Camojda da iataks daaSterda.mezobeli kaci _ /jdeba/ eg iaraRi Cemi

gadarCenis bolo Sansi iyo! /umisamarTod/ nu momklav, fiso! uCemod cxovreba gagiWirdeba! /qals/ xval meSvide seriis qasTingi gaqvT, ara? iqneb `masovkaSi~ Cemi adgilic yofili-yo.. magram, eh.. xval ukve gaciebuli gvami viqnebi.. /wamodgeba, karisken midis/

qali /mezobel kacs/ midixarT? mec qalaqSi vbrundebi! Tqvens qurbacaca cols Tqven Tvi-Ton mouareT!

mezobeli kaci xels Caiqnevs, midis.qali _ /kacs/ ar gabedo! am giJebTanac

kartis TamaSi ar daiwyo! arc amaTTan da arc sxvebTan! rac me da sandros gvekuTnis, im fuls yovelTve gamogvigzavni, gesmis?! /wasv-las apirebs/

kaci _ moicade.. smit-vesons aseTi xma aqvs- bbuuh.. ar SegeSindes..

Qqali _ unda isrolon?! kaci _ aTamde daTvale.qali _ es yvelaferi Seni mowyobilia, ara?kaci _ ara. /pauza/ daTvale.qali _ /dajdeba/ sami.. oTxi.. ar SemiZlia!

/yurebze xelebs aifarebs/ kaci _ /beWdavs/ qalma xelebi yurebze ai-

fara da SiSisgan TiTqos dapataravda. Svidi, rva, cxra.. qali ijda da gasrolas eloda. mere xelebi CamouSva.

qali _ /xelebs CamouSvebs/ ra suleli var.. /wamodgeba/

kaci _ limon-cxra da limon-aTi.. ra gewyi-na? srolis xma rom ver gaige?!

qali _ diax! imedi gamicruvda! gavvarde-bodi, cols an qmars vnaxavdi, - miwaze dagde-

buls.. gapartyalebuls, sisxlians, rogorc brZane, nakeravze gaxeTqils, bayayiviT naWyapurebi rom scviva!

kaci _ maniaki xar?!qali _ Mdiax, maniaki var! Aaxla gadagylapav!

egec Cawere! /ismis ori gasrolis xma/qali _ /pauzis mere mobilurs amoiRebs.

xmadabla/ policiaSi ar davreko?!kaci _ jer ara. qali _ yvela dartymulsa da degenerats

me ratom unda gadaveyaro.. /karze oTxjer akakuneben/kari iReba. Semodis mezobeli qali. Savi

kaba acvia, pirbadiani Slapa axuravs. mind-vris yvavilebis Taiguli Semoaqvs, magidaze dadebs./

mezobeli qali _/avanscenaze gamodis, mo-bilurze rekavs / - alo! policiaa?! saagarako dasaxlebidan girekavT.. Cemi qmari, irodioni movkali.. orjer vesrole.. zustad ise mokvda, rogorc im serialSia - `dakarguli mdinare~ gaxsovT? SemTxveviTi gamvlelis mkvleloba.. `ara, ar mesrolo, me araferi daminaxavs~.. oRond teqsti Secvala, Semagina, mag cudma kacma.. me vin vbrZandebi?! Tu qmari movkali, ese igi, vin var?! qvrivi var, Sviliko, qvrivi! unugeSo, Tvalcremliani.. Sesabamisad, Savi kaba macvia da pirbadiani Savi Slapa maxuravs! /pauza. mobilurs gaTiSavs. kacs/ - GgamiTiSa, mamaZaRlma.. /qals/ dabrZandiT, Tamriko, ratom dgaxarT?

qali _ Tamriko ar var.! mezobeli qali _ samwuxarod, Tamriko

brZandebiT, Tanac, orgzis Tamriko.. ese igi, Tamriko-Tamriko..

kaci _ Tamriko? Tanac, orgzis Tamriko, ara?

mezobeli qali _ diax, batono soso. sxva saxelic gqviaT, magram, Tu SeiZleba sosos da-giZaxebT.. Tqveni meuRle Tamriko-Tamrikoa!

kaci _ SeuZlebelia. qali _ ra xdeba, gamagebineT! mezobeli qali _ Tamri-Tamri, Tqveni

meuRlis deteqtivebs ar kiTxulobT?!.. bato-no soso, mkvlelebis sami kategoria arsebobs, ara?

kaci _ /beWdavs/ dayofa pirobiTia.. pir-veli kategoria - vTqvaT, profesionali mkv-lelia, qileri..

mezobeli qali _ `mesame ganTiadSi~.. sazareli qileri gyavT, mebaduri.. madloba RmerTs, Cvenma yoCaRma maiorma maisuraZem gaapartyala.. meore kategoria?

kaci _ is xalxia, vinc mkvleloba Caidina.. an, iZulebuli gaxda, Caedina.. motivi SeiZle-ba uamravi iyos, magram mkvlelma pasuxi unda agos..

mezobeli qali _ rogorc im sawyalma pro-fesorma, ara?.. `Savi dafa~ Cemi usayvarlesi romania, batono soso.. mesame kategoria - un-

Teatri da cxovreba86

##2 2017

eblie mkvlelebi.. kaci _ aseTi mkvlelobac SesaZlebelia..

adamianma sxva adamiani mokla, sicocxle mius-po, magram, SeiZleba arc ki icis, rom mkvle-lia..

mezobeli qali _ iqneb, icis kidec, rom mkvlelia, magram, arc Tavs idanaSaulebs da verc daumtkiceb.. /qals/ moTxroba ̀ sami kilo alubali~ gaxsovT? mTavari gmiri - cqriala Tamriko, - TqvensaviT uneblie mkvlelia..

qali _ axla ki marTla droa, policias gamovuZaxo!

mezobeli qali _ midiT, Tamri-Tamri, gamouZaxeT..

qali _ /kacs/ gesmis?! es giJi dedakaci, dartymuli, es qurdi, aferisti, albaT, mkv-lelic - .. me mabralebs mkvlelobas, Tanac, ori adamianis mkvlelobas! /mezobel qals/ miTxariT, sayvarelo, vin movkali da vin gava-partyale, gamotydiT, nu grcxveniaT..

mezobeli qali _ nu CqarobT, Tamri-Tam-ri.. /magididan sias aiRebs, kiTxulobs/ didi Sandlebi.. didi saSaqre, yvavilebiani..

qali _ dadeT eg furceli! eg TqvenTvis ar aris!

mezobeli qali _ /kiTxulobs/ brolis saferfle., magidis moqarguli gadasafare-beli.. /qals/ Tamri-Tamri, imis waReba xom ar gaviwydebaT?!

qali _ raze ambobT?mezobeli qali _ saZinebelSi tualetis

qaRaldia, gauxsneli ruloni! waiReT, gamogadgebaT..

qali _ diax! waviReb. mezobeli qali _ bebos saamayo SviliSvi-

li brZandebiT!qali _ /kacs/ bebos saidan icnobs?! mund-

Stuki rogor moipara? mezobeli qali _ cota xniT maCuqes-meT-

qi! maS ase.. pirveli uneblie mkvleloba.. Tam-ri-Tamri, samsaxurSi ar gagviandebaT?!

qali _ ara, gismen, gismen..kaci _ /beWdavs/ darCebiT da arasasiam-

ovno ambebs moismenT, ara?mezobeli qali _ darCebiT da arasasiam-

ovno ambebs moismenT, ara? Tu asea, orives bodiSs gixdiT am srolisTvis da yvelafri-sTvis, rac dRes me da cugri-mugrim vice-lqeT, magram, uamisod am saxlSi es saubari ar Sedgeboda, ubralod, Tamri-Tamri arc ki mogvismenda.

kaci _ /beWdavs/ arc ki mogvismenda.. /pauza, umisamarTod/ `saubari ar Sedgeboda~ ra ubedurebaa.. jer-jerobiT iyos.. /beWdavs/ irodion!

mezobeli qali _ irodion! Tu cocxali xar, Semodi, cugri..

kari iReba, Semodis mezobeli kaci, didi yuTi Semoaqvs, magidaze dadebs, gaxsnis da amolagebas iwyebs/

mezobeli kaci _ /kacs/ ai, batono soso,

aq TefSebic aris, dana-Cangalic, Sandlebic.. es Taflia, futkaric gvyavs, fisom mwnilic mogimzadaT, murabac, yvelaferi Sinauria, gemrieli.. mere SeSas gadmogitanT, buxari av-aguzguzoT..

kaci _ gmadlob..mezobeli kaci _ arafris.. fiso, ra mavi-

wydeba?! pitnis Cai/!/yuTidan amoiRebs/ ai, pitnis Caic aris da anisulisac, sasargeblo.. kidev raRac maviwydeba..

mezobeli qali _ magidas Sexede.mezobeli kaci _ magari xar, fiso! /kacs/

guSin miTxra, gadasafarebelic CavdoT, Tam-ri-Tamri ar dautovebso, ar davujere, – magas ar ikadrebs- meTqi.

qali _ vikadreb! /saZinebelidan tualetis qaRaldi gamoaqvs, Tavis parkSi Cadebs./ nu RelavT, aq bevri furcelia, /kacze aniSnebs/ Tqveni saTayvano mwerlis xelnaweri, hoda, gamoisvas Tavisi diadi Semoqmedeba! /parkebs iRebs, karisken midis/ kargad brZandebodeT.. ho, raRac mkvlelobis ambavs mpirdebodiT.. rogorc Cans, am seriaSi Aar iqneba..

mezobeli qali _ eg ambavi TiTqmis giam-beT..

qali _ /kacs/ marTla?! limon-cxra da limon–aTi Semzaravi mkvlelobis ambavia? /me-zobel qals/ mundStuks ar damibruneb?

mezobeli qali _ ki, axlave! erTsac movw-ev da.. /sigarets mundStukSi Cadebs, eweva/

qali _ Tavxedi..mezobeli kaci _ es saagarako saxli, - ca-

meti wlis win - pensioneri maswavleblisagan iyideT, ara? im pensioneri maswavleblis-gan, aq rom SviliSvili, patara gogona Camo-hyavda xolme, xom asea? maSin aseTi saxlebi iafi Rirda.. maswavlebeli aTas Svidass iTx-ovda, aTasxuTasze SeTanxmdiT.. /qals/ fuli, rogorc mere gavarkvieT, Tqven gadaeciT, aq ki ara, dedaqalaqSi, pensioneris binaSi..

qali _ /parkebs isev daalagebs/ mere? mezobeli qali _ /kacs/ fuli rom miu-

tana, Tqvenma meuRlem, ar vici, sxvanairad rogor vTqva, aiRo da wixli daaWira.. Svidasi dolari misca - danarCens mere mogitano..

qali _ tyuili! tyuili! mezobeli kaci _ darCenili rvaasi... mezobeli qali _ darCenili rvaasi dolari

Tavis narkoman yofil qmars miucuncula.. diax, pensioners daaklo da pirvel qmars da-pirebuli rvaasi dolari Caabara.. mapatieT, batono soso, magram, simarTle aseTia..

qali _ /kacs/ Tavs aRar vivaldebuleb, ra-Raceebi agixsna, magram, am qurdebis da afer-istebis gjera?!

mezobeli qali _ Tamri-Tamrim rom dapi-re buli fulis mxolod nawili misca, magis mo-wmec gvyavs... SviliSvili, patara gogona,

/qa ls/ zari rom darekeT, oTaxSic ar Sexve-diT, maswavlebels SemosasvlelSi mieciT fuli da uTxariT - ai, batono valerian, aq

##2 2017

Teatri da cxovreba 87

Svidasia da darCenils male mogarTmevT, kar-gad brZandebodeTo..

mezobeli kaci _ ara, qalbatono, xom SevTanxdiT, rom fuls mTlianad moitandiT amoiluRluRa valerianma ..

mezobeli qali _ diax, diax, mogarTmevTo, - yoCaRad miugo Tqvenma meuRlem, dRe-dReze Cemi qmris honorars velodebiTo.. Tqveni meuRle wavida da gaqra.. /qals/ is fuli mTlianad rom migecaT, valeriani valeb-sac gadaixdida da rac mTavaria, Tirkmelze saswrafo operacias gaikeTebda.. Tqven xom icodiT, rom valerianma operaciisTvis gayi-da es agaraki?!.. icodiT Tu ar icodiT?!

kaci /beWdavs/ _ icodiT Tu ar icodiT?! /pauza. UumisamarTod/ - vicodiT, ra Tqma unda, vicodiT. sam dReSi fuls mogarTmevT-meTqi.. gagaxarebT RmerTi, orSabaTs saavadmyofo-Si waval da davwvebio, - SvebiT amoisunTqa valerianma.. /beWdavs/ kaci apirebda eTqva- vicodiTo, magram, wamierad qalis mzera dai-Wira.. aseTi mzeriT didi xnis win uyurebda kacs, roca es agaraki iyides, mere, roca bavSvi gaCnda. es ar iyo siyvaruliT aRsavse mzera.. ara, ubralod, Sens gverdiT var, gendobi, pa-tivs gcem, oRond mets nu mTxovo. kacic mets ar iTxovda.. /pauza. wamodgeba/ ra mkiTxeT? vicodiT Tu ara? Mme isic ki aRar maxsovda, rom am agarakis patrons valeriani erqva..

mezobeli kaci _ /yuTidan moxucis por-trets amoiRebs/ ai, es kaci, valeriani, dam-saxurebuli maswavlebeli, Cemi Zma iyo, bato-no soso.. ufrosi Zma.. imis mere Tvenaxevari iwvala sawyalma da mokvda. /meore naxats am-oiRebs/ ai, misi saflavis zedxedi, gverdxedi. mapatieT, bodiSi..

mezobeli qali /kacs valerianis portrets gamoarTmevs/ _ metireba. sawyalo valerian, Zvirfaso mazlo! sikvdilisTvis gagimetes! Ggagwires!. /qals/ im dros me da cugri TaR-liTobisTvis sasjels vixdidiT, Torem, aq rom vyofiliyaviT, Cvens valerians ase ar da-gaCagvrinebdiT! Aara, amqveynad samarTali ar yofila, batono soso!

mezobeli kaci _ ar yofila, ara.. mapatieT,M bodiSi. is gogona, SviliSvili gaizarda, misi saxelic ukve giTxariT, batono soso, Tqven rom iciT xolme, ise lamazad Semovapare.. ver ixsenebT?

kaci _ mapatieT, vera.. vera?mezobeli kaci _ diax! vera xom qalis saxe-

lia! /yuTidan suraTs amoiRebs./ai, Cveni veriko..mezobeli qali _ vera, veriCka, veriko, ...

/qals/ Tqvenc icnobT.. qali _ cxvira veriko? bebos Sinamosamsax-

ure? Cemi da sosos ambebi – cxvira verikosgan iciT?G

mezobeli qali _ verikos babuamisis, vale-rianis grZeli cxviri gamoyva.. ho, veriko cx-viraa, Tqven ki enaWartala brZandebiT, bla-

bla-bla! Tqvens ambebs bebos bla-bla-bla, bebo ki, Tavis mxriv - yvelafers dawvrilebiT bla-bla-bla Tqvens deidebs, mamidebs, bi-colebs.. xan telefoniT, xan piradad bla-bla-bla .. Cveni verikoc iq muSaobs da ismens.

mezobeli kaci _ es mundStukic, gasagebia, rom verikom.. mogvitana..

qali _ verikoc Tqvennairi qurdia, ara?!mezobeli qali _ /qali/ ara. veriko kar-

gi gogoa, Tqven ki Tamri-Tamri xarT! axla meore mkvlelobis ambavi, batono soso. pir-vel qmars gaeyara, Tqven gamogyvaT, sanaqebo pirovnebas, erovnuli deteqtivis Mmoamages, magramAM yofili qmari karga xnis ganmavlobaSi wamlis fuls sZalavda.. oRond, ar viciT, riT aSantaJebda. bolos uTxra, samkurnalod miv-divar, rvaasi dolari momitane da sabolood SegeSvebio.. miutana Tamri-Tamrim valerians kuTvnili fuli. pirvelma qmarma bileTi aiRo, xalxs daemSvidoba da gaqra.. ori kviris mere, samkurnalod wasuli rom egonaT, mezoblebi misi binidan gamosulma gvamis sunma Seawuxa..

kaci _ gasagebia.. mezobeli kaci _ arsadac ar wasula! kaif-

Si gaipara.. Sin autania blomad wamali da ori yuTi Tavis sayvareli limon-aTi.. /yuTidan suraTs amoiRebs/ ai, Tamri-Tamris pirveli qmris saflavi.. zedxedi, gverdxedi.

mezobeli qali _/qals/ eg aris Tqveni per-feqcionizmi - yvelgan da yvelaferSi fria-dosnoba, ara? narkomans fuli ratom mieciT?! xom icodiT, rac moxdeboda?!

mezobeli kaci _ rom icoda, imitom misca bevri fuli.. wava da momSordeba, an, wamalSi CaixrCobao.. magram, amas vin daamtkicebs?!

kaci _ ara. ar gamodis. mezobeli kaci _ ratom, batono soso?

yvelaferi logikuria, cxovrebiseuli.. pen-sionerebs, rogorc wesi, kuTvnil fuls ar aZleven! narkomani kaifSi gaipara - magas vin ar daijerebs?!

mezobeli qali _ Tqveni sakadrisi siuJe-tia, batono soso.. YyoCaR.

kaci _ ara.. valeriani samocdaTormetis iyo, ara?! cameti weli mivumatoT, oTxmocdax-uTis gamodis, irodioni ki masTan SedarebiT axalgazrdaa, misi Zma oTxmocdaxuTis ar iqneba.. valeriani mamad ufro Seefereba..

qali _ fiso-usindiso, damibrune mund-Stuki. magviandeba.

mezobeli kaci _ batono soso, sami ufro-si dac myavs, - valerianis Semdeg daibadnen .. - ai, SexedeT - /yuTidan suraTebs amoiRebs/- venera, naTela da cico! axla yvelaferi gas-worda, ara?

mezobeli qali _ /suraTebs gamoarTmevs/ - Cemi Zvirfasi mulebi.. Cemi cugris gamzrde-li daikoebi.. ai, es, naTela, magaliTad, cudi qali ar aris. CemTvis arasdros ukadrebia, - nacixari aferisti xaro. /mezobeli kaci su-raTebs gamoarTmevs, yuTSi Cadebs/

Teatri da cxovreba88

##2 2017

kaci _ ara. asakobrivi uzustoba yve-lafers angrevs.. ar dagvijereben..

mezobeli qali _ Tu asea, batono soso, arc imas dagvijereben - qalaqis da soflis ZaRlebi sxvadasxvanairad yefeno.. ZaRli, qalaqSic da sofelSic yefs ise, rogorc Seef-ereba mis jiSs, asaks, wonas da emociur ganwyo-bas!

mezobeli kaci _ eg emociuri ganwyobaa qalaqi da sofeli! Cveni fexebmongreuli mura ase yefs - vaf-vaf! Tavisufali, maZRa-ri da mxiaruli var! vaf-vaf! maxinji var da ujiSo, Robis Ziras gagdebuli! vaf-vaf! amaTi brutusi ki ase yefs - mamZimebs Cemi jiSi da aristokratuloba.. uau! gamofenaze oqros medali miviRe, uau!. londonSi davibade, prestiJul klinikaSi! uau! meSvide sarTulze vcxovrob, arc vici, ra aris Tavisufleba, uau!

qali /kacs/ _ gesmis?! Cveni ZaRli lon-donSi rom gaCnda, isic ki ician, am ujiSoebma.. xma amoiRe, ras gaCumebulxar?!

kaci _ brutusi marTla londonidan Cam-oviyvaneT da..

qali _ ZaRli ra SuaSia?! Mver xedav, yvel-gan SemoZvrnen da xelebs afaTureben! brma xar Tu Tavs isuleleb?!

mezobeli qali /mezobel kacs/ _ baton sosos rogor dauyvira! /qals/ wadiT, Tamri-Tamri, waiReT Tqveni bargi-barxana da wa-brZandiT.. Tqven ar xarT Cveni sosos Rirsi.

qali _ eg Tqveni saqme ar aris! ras elodeb-iT? ori mkvleloba davibralo? ver davib-raleb, imitom, rom arafer SuaSi var! dami-bruneT mundStuki, samsaxurSi magviandeba!

mezobeli qali /xmadabla/ _ uau, uau, uau.. mezobeli kaci /xmadabla/_ vaf-vaf.. vaf-

vaf.. qali _ Cemgan verafers miiRebT, magram,

mainc ras iTxovT?!mezobeli qali _ piradad me arafers

viTxov, Zlivs Cemi saxli meRirsa, mwvane sax-li, razec vocnebobdi, ormoci ska futkari gyavs.. Tafls vyidiT, Zroxac myavs, qaTmebic da kurdRlebic, xili, bostneuli.. kompoti da mwnili..

mezobeli kaci _ wels Rvinosac davwurav.. mere arayic gamovxadoT, batono soso..

mezobeli qali _ verikos CvenTvis qalaqidan puri da sigareti amoaqvs, dan-arCeni TiTqmis yvelaferi gvaqvs.. es Slapa me Sevkere, Slapebis kerva cixeSi viswavle, futkarTan samuSaod rom gvWirdeba, is pirba-diani qudebic Sevkere, TqvenTvisac Sevkerav, batono soso..

mezobeli kaci /kacs/ _ wels erT skas gaCuqebT da nel-nela mag saqmesac gaswavliT..

mezobeli qali _ wignebic bevri gvaqvs, - Tqveni Semoqmedebidan albaT yvelaferia, ba-tono soso, magram saRamoobiT preferansis TamaSi gvenatreba da vwvalobT me da cugri..

- partniori gvWirdeba.. mezobeli kaci _ saRamoobiT tkbili

ocdaaTianebi SevuSvaT, batono soso..mezobeli qali _ ase rom, Tqvengan arafers

viTxovT, Tamri-Tamri, simarTle giTxraT, aq sruliad zedmeti xarT, magram, Janris kanon-ebs Tu gaviTvaliswinebT..

mezobeli kaci _ midi fiso, magari xar! mezobeli qali _ Janris kanonebs Tu

gaviTvaliswinebT, me da irodioni kompen-sacias viTxovT, Tamri-Tamri.. irodionis ZmisTvis, sawyali valerianisTvis viTxovT kompensacias da Cveni siCumisTvis viTxovT.. Torem qveyanas movdebT am ambavs..

mezobeli kaci _ YyoCaR fiso! qali _ wvrilfexa aferistebi.. rvaas

dolarze CaliCobT, ara? mezobeli kaci _ ara, ara.. fisos Zalian

moswons es naturmorti. mapatieT, bodiSi. mezobeli qali _ CvenTan, sastumro oTax-

Si davkidebT, buxars mouxdeba.. kedlebi moy-viTalod ukve SevRebeT, am naturmortisTvis gavamzadeT..

qali _ ukve SeRebeT da gaamzadeT? gilo-cavT..

mezobeli qali _ gmadlob! qurdebs ki gveZaxiT, magram Tqveni agarakidan rame daikarga?! sxva saxlebs kar-fanjara da saxu-ravi aRar SearCines, TqvenTan Sandlebic adg-ilzea, naturmortic da tualetis qaRaldic. eg visi damsaxurebaa?!

kaci /beWdavs/ _ qalma matildas gaxeda, raRacis Tqmas apirebda, magram..

qali /kacs/ _ ra magram, ra? arafers vam-bob? ase, sikvdilmisjili partizaniviT vqSi-nav da Tvalebs vabrialeb, ara?! saTqmeli araferi maqvs?! me is kaci miyvarda!!! Cemi pir-veli qmari, limonaTa zura miyvarda, gesmis?! is ubeduri, is sazizRari, is.. is.. is.. miyvarda! da axlac miyvars! axlac mesizmreba da me-natreba! aSantaJebdao?! Seyvarebul qals San-taJi ar Wirdeba!. suleli maSin ki ar viyavi, imas rom gavyevi, bebos yoveldRiur CiCins da Cagonebas rom movusmine - gaSordi mag narkomans, gogo, gagaubedurebs, sicocxles gagimwarebs.. gaSordi, gaSordi, Tavs uSvele.. ho, maSin gavsuleldi da bebos davujere. zuramac miTxra, Seni cxovreba aiwyve, CemTan araferi geSvelebao.. mere viRacam miaswav-la - narkomanebs Sua aziaSi mkurnalobeno.. oRond wasasvleli fuli miSove, vimkurnaleb, Camoval da yvelaferi Tavidan daviwyoTo.. isev erTad viyoTo.. davujere da fuli mive-ci, imitom, rom mi-yva-rda.. da amas aranairi axsna-ganmarteba ar Wirdeba! ara! /pauza/ misi sikvdilidan ori Tvis mere, rogorc iqna, Sevagrove is dawyevlili rvaasi dolari, Seni naCuqari sayurec gavyide, rom geubne-bodi, liftSi gamZarcves-meTqi.. maSin xom ar vmuSaobdi.. Sevagrove da im sawyal pension-ers mivurbenine, magram, isic gardacvlili

##2 2017

Teatri da cxovreba 89

damxvda, RmerTo, ra koSmari iyo.. im dReebSi gavige, rom orsulad viyavi, magram, sixaru-lis magivrad saSineli sevda dameufla.. imis gamo, rom zurasgan ver gavaCine Svili.. misgan Svili mainc damrCeboda.. /kacs/ erovnuli de-teqtivis moamagev, eg bolo frazebi waSale, gesmis? Aara, eg monologi mTlianad waSale!

mezobeli kaci _ batono soso, sad SevCer-diT? pauza TiTqos gaiwela.

kaci _ axlave.. /kiTxulobs/ qalma matil-das gaxeda, raRacis Tqmas apirebda, magram gadaifiqra da naturmortTan mivida. amis gamo? - ikiTxa qalma - es yvelaferi am naTxap-nis gamo moxda? geTqvaT da gaCuqebdiT..

qali _ vaCuqebdi? marTla ggonia, rom am bacacebs rames vaCuqebdi?! /parkebs aiRebs/ Tumca, jandabamde gza gqoniaT.. mivdivar!

kaci _ /beWdavs/ sta-fi-lo..mezobeli kaci _ stafilo? Ddiax, stafi-

lo! sad aris stafilo?! Aai, aq yofila, sisxlis uebari gamsufTavebeli. /karTan dgeba,. qals/ axla es stafilo unda miirTvaT, qalbatono.. mapatieT, bodiSi, magram, sisxlis gasufTave-ba aucilebelia! sisxli da stafilo! stafi-lo da sisxli! sisxli unda davlio.. yvelas sisxli unda davlio.. sisxli momarCens..

mezobeli qali _ cugri, cugri.. dawynar-di, genacvale.. /kacs/ isev auria..

mezobeli kaci _ /umisamarTod/ usufTao sisxli rogor davlio?! rogor davlio-meT-qi?! ACemi sikvdili gindaT, ara?! Aar gecodeb-iT?!

mezobeli qali _ gvecodebi, cugri, Zal-ian gvecodebi.. momeci eg stafilo.. momeci.. ase.. /gamoarTmevs/ me SevWam.. ai, ase SevWam - xram-xrum.. yurcqvitasaviT.. xraS-xruS, oRond, mere mivirTmev, nasadilevze.. saRa-mos.. aucileblad.. modi, dajeqi.. /magidasTan dasvams/..

mezobeli kaci _ cudad var, fiso, Tavi miskdeba.. ra jandabad minda eg stafilo, ma-gram, etyoba, siuJets Wirdeba.. validoli momeciT!

mezobeli qali _ /wamals miawvdis/ . gamomarTvi. ase ar SeiZleba, batono soso.. /mezobel kacs pulss usinjavs/ es Tu xumrobaa, Tqveni sakadrisi ar aris, batono soso, ara, ara.. arc aseTi siuJeti gvinda da arc aseTi Svidasi aTasi dolari, sawyal kacs lamis guli amouvardes..

mezobeli kaci _ cudadD var, fiso.. miSve-le.. ver vsunTqav..

qali _ Svid.. Svid.. momesma? Svidasi aTasi? mezobeli qali _ sad aris Svidasi aTasi?

ra Svidasi? me vTqvi? Aara, genacvale, iseT gaqnil aferistebTan gvaqvs saqme, samasi aTasi Tu gadmogvigdes, madlobas vetyviT, veriko-sac dapirebuls mTlianad ar miscemen, Nnaxevar milions raSi iTxovs? naxati Cven movZebneT, vuyarauleT, mundStuki, marTalia, verikom mogvitana, magram..

mezobeli kaci _ mapatieT! bodiSi, magram, vkvdebi! miSveleT! Ffiso..

qali _ es naxati Rirs Svidasi aTasi?!uMfro metic Rirs! ha-ha! bebos mundStukic naxevar milions gaqaCavs! imitom, rom Cemi Zvirfasi bebosia! adre amiT `primas~ afuilebda, diax, gaafuilebda da bla-bla-bla.. /mezobel qals/ mundStuks xeli magrad mouWireT, mil-ionebi ar dakargoT.. /kacs/ giqeb xelobas, ostato.. ha-ha! aseTi Wkvianuri jer araferi dagiweria.. /parkebs daalagebs, kedlidan nax-ats Camoxsnis/

mezobeli qali _frTxilad, ar gaafuWoT! mezobeli kaci _ xel-fexi micivdeba.. mSvi-

dobiT, fiso.. uCemod cxovreba gagiWirdeba, magram, unda SeeCvio..

qali _ /naxatze/ aqedan Sexedav - gulis tuzia, - martivi, gasagebi da mosawyeni, Seat-rialeb - isev gulis tuzia.. ukacravad, ax-lave..

mezobeli kaci _ fiso.. TvalT mibnelde-ba.. Tamri-Tamri ras akeTebs?

Mmezobeli qali _ Mmgoni, naxats CarCodan iRebs /qals/ ras apirebT?

kaci _ /beWdavs/ jer es lursmani unda am-ovaZro..

qali _ jer es lursmani unda amovaZro! /mezobel qals/ ras vapireb da es naxati unda gaCuqoT! Ddana momeciT! Aan makrateli..

mezobeli kaci _ unda gvaCuqoT? /wamox-teba/ mapatieT, bodiSi. . Tqven nu SewuxdebiT, qalbatono, me movuvli am uxeS lursmnebs da lursmanikoebs.. TiTebi ar daizianoT.. fiso! Sexede! aseTi mSvenieri xelebi ginaxavs? Senc lamazi xelebi gaqvs, fiso, magram aseTi Tli-li, nazi da moqnili TiTunebi pirvelad vnaxe!…mapatieT, bodiSi, Tu SeiZleba, natif xelze geamborebiT.. /xelze akocebs/ Tqvengan fan-tastikuri Suleri gamovidoda..

qali _ gmadlob.. naxati maTxoveT, Tu Sei-Zleba.. /gamoarTmevs/.

kaci _ da am dros marTla daiquxa.. saga-zafxulo quxilis mZime talRa qvemoT, qalaqs daeca, eqo saagarako dasaxlebas amoawyda, mere isev qalaqze gaiSala.. am gruxuniT zecam qalaqi gaafrTxila - male wvimasac wamovuSe-no, qalaqma ki matareblis xmauriT gulgri-lad upasuxa - tra-tam ta-tam, gawvimdeba Tu ar gawvimdeba, mkidiao.. Tumca, qalaqis da zecis gabaaseba siuJetTan arafer SuaSia.. /be-Wdavs/ oTaxSi ki matilda da irodioni Sepire-bul, nanatr saCuqars elodnen..

qali _ dana an makrateli mWirdeba-meTqi! kaci _ naxati CarCodan amoRebulia, dana

aRar gWirdeba! qali _ me vici, rac mWirdeba! /magididan

danas aiRebs, mere magidaze adis, naxats danas daadebs, Mmezobel kacs da qals/ rogorc dag-pirdiT, am naxats gaCuqebT, oRond, Cems wils.. anu, naxatis naxevars!

Mmezobeli qali _ cugri, miSvele. raRac

Teatri da cxovreba90

##2 2017

cuds gvipirebs es qali..qali _ sigrZeze gagiWraT Tu siganeze?

ver gaigeT? me da Cemi qmari viyrebiT, qonebas viyofT! am naxatis naxevari Cemia! hoda, Cems wils gCuqniT! sigrZeze gagiWraT Tu sigan-eze? cic! Aar momekaroT! ASors dadeqiT! /kacs/ Sen raRas elodebi! Senc iq dadeqi! Ddroze!

Kkaci mezobel col-qmarTan dgebamezobeli kaci _ me revmatizmi mklavs, si-

cocxles mimwarebs, qalbatono Tamri-Tamri.. fisos saSineli Sakiki aqvs.. naxati ar daazian-oT, Tu SeiZleba..

qali _ es naTxapni CemTvis arafers ni-Snavs.. bavSvobis tkbili mogonebaa?

ara! yovelTvis cud gunebaze mayenebda.. arc mezizReboda, magram.. CemTvis ar iyo Zvir-fasi..

Mmezobeli kaci _ CvenTvis aris Zvirfasi, metismetad Zvirfasia! Tqvenma polkovnikma babuam, ese igi, bebos mamam, omis mere xels gamoayola, germaniidan..

qali _ eg mec vici! kargi rom yofiliyo, Cemi Zunwi bebo qorwilSi gvaCuqebda? am naTx-apnis sanacvlod vercxlis mSvenieri dana-Can-gali damcincla. es vin daxata? vin aris is Cemi codviT savse mxatvari... /mezobel kacs/ sdeq! Aar gainZreT-meTqi!./naxats danas miadebs/ .

mezobeli kaci _ ar aReldeT! mxatvari unda gaCvenoT! Dmxatvari yuTSia! /magidas uax-lovdeba/ ai, aq aris Tqveni codviT savse mxat-vari.. /yuTidan portrets amoiRebs, warweras kiTxulobs./ `franc kuleri~.. 1903-1938..

avstrieli mxatvari.. Tavi moikla venis fsi-qiatriul saavadmyofoSi, bolo wlebSi misi namuSevrebi Zalian gaZvirda.. cnobilia misi ormocamde naturmorti, naxats gvars ar awer-da, samagierod, yovel naturmorts Tavisive gakeTebul mundStuks atanda, yoveli natur-mortis farTobi siganeSi xuTi da sigrZeSi oTxi Sesabamisi mundStuki unda iyos..

mezobeli qali _ ese igi, naxatis farTo-bi zustad oci kvadratuli mundStuki unda iyos.. ai, es mundStuki! gadazomeT, zustad oci kvadratuli mundStukia!

qali _ da ocdaaTi kvadratuli xaWapuri, ara? /kacs/ amas vin daijerebs?

kaci _ iseTi mtknari sisulelea, dagvi-jereben..

qali _ amxela qalaqSi, aTiaTasobiT bi-naSi da saxlSi, am TaRliTebma naxati rogor ipoves? Kkar-da-karE dadiodnen?! eg xom Seu-Zlebelia?!

kaci _ ho, SeuZlebelia.. rogor ipoves? rogor ipoves.. rogor .. Eeg jer ar vici.. damacade da movifiqreb..

mezobeli kaci _ batono soso! Kkaci sad igebs yvelaze saintereso ambebs? cixeSi, ba-tono soso! iciT, visTan erTad vijeqi? qal-baton Tamri-Tamris pirveli qmris ZmakacTan erTad!

Kkaci _ Ppirveli qmris ZmakacTan erTad.. D

mere? mezobeli kaci _ cixidan cocxali veRar

gavalo - wamlis barigobaze zis, iqneb Sen iSovo fuli da Cemianebs mixedoo.. avstriel mxatvarze da am naxatze momiyva.. ganaTlebu-li kacia, magram wamalma gaaubedura.. naxati Zmakacis colis ojaxSiao.. mokled, cixidan bebos misamarTiT gamomiSva.

mezobeli qali _ amitom, saxlebSi Zebna aRar dagvWirda, ara?.. YyoCaR, batono soso, marTla Tqveni sakadrisi siuJetia!

mezobeli kaci _ cixidan rom gamovedi, naxati ukve am agarakze dagvxvda..

qali _ Tqveni Zmis yofil agarakze, ara/kacs/ moamagev, am saocar damTxvevasac dagvi-jereben?

kaci _ ara.. ar dagvijereben! ase ar gamova.. mezobeli kaci _ vis agarakze? Cemi Zmis?

Hha-ha! /qals/ sawyali valeriani marTla Cemi Zma ggoniaT? /mezobel qals/ fiso, gesmis? Tqveni Zmao..

mezobeli qali _ valeriani arc gvinaxavs! misi arsebobac ar vicodiT, vidre ar gavigeT, rom es naxati agarakze iyo.. /umisamarTod/ sawyalo valerian! isic ki ar geRirsa, rom Cemi mazli yofiliyavi! arc debi gyavda, - venera, naTela da cico! Mmec Zvirfasi mulebis gareSe davrCi! rom yofiliyvnen, kargad gamTaTxavd-nen! qurdo! Nnacixaro! aferisto! – ase metyo-dnen da marTlebic iqnebodnen, ara, cugri?!

mezobeli kaci _ me da fiso wyalwaRebuli, jibidan gavardnili, magram, isa.. isa..

mezobeli qali _ kreatiuli!mezobeli kaci _ ho, kreatiuli mama-

ZaRlebi varT.. da amaSia Cveni momxiblaoba! erovnul literaturaSic Cvennairi persona-Jebi cotaa..

mezobeli qali _ cotaa, cugri! mere veriko movZebneT, wilze SevuTanxmdiT,- verikos ezizRebiT, Tamri-Tamri, valerianis sikvdils Tqven gabralebT.. - ho, veriko be-bosTan ojaxSi CavsviT da davrwmundiT, rom mundStuki arsebobda.. veriko da mTeli es ga-wamawia mundStukisTvis dagvWirda..…

mezobeli kaci _ am naxats mundStukis gareSe Aauqcionze ar miiReben!

mezobeli qali _ eg magida moyanyale-bulia, Tamri-Tamri, SeiZleba bragvan-bragva-ni gaadinoT..

qali _ damacadeT! moamagev, am krea-tiulebs mundStukic aqvT, naxatic aq iyo.. aqamde ratom ar moipares?

mezobeli qali _ marTla oficeri xom ara xarT, Tamri-Tamri, Tqvens Tvalwin ratom ga-TamaSda es yvelaferi, ver xvdebiT? ratom ar giSvebT batoni soso, ratom ar eTmobiT – TqvenTvis marTla gaugebaria?

mezobeli kaci _ ho, Cvenc viciT, rom ori kviris win Cvenma sosom kartSi fuli waago.. bevri waago.. adrec waago, ramdenjerme.. vis ar waugia?! rac Cven xalxi gvyavs kartSi gaube-

##2 2017

Teatri da cxovreba 91

durebuli, yvelas ojaxi ki ar dangreula.. qali _ eg Tqveni saqme ar aris! Cem ojaxSi

cxvirs ar CagayofinebT! Maqedan CamomiyvaneT! /kaci mieqmareba, qali magididan Camodis/ mis-mine, moamagev! maS ase, meTerTmete seriaSi damTavrdeba `mercxlis budis saqme~, maiori maisuraZe mokluli qalis briliantebsA mer-cxlis budeSi ipovis, meTormete seriaSi ki maiori maisuraZe axal GgamoZiebas iwyebs! seri-as `matilda da irodioni~ erqmeva, an, `naxati mitovebul agarakze~.

mezobeli qali _ matilda da irodioni jobia!

Mmezobeli qali _ soso moamage, mismen? me-Tormete serias cixis epizodidan daiwyeb! – irodioni wamlis barigisgan cixeSi Seityobs naxatis ambavs! irodioni da matilda naxats da mundStuks xelSi Caigdeben da sazRvar-gareT garbian! ase damTavrdeba meTormete seria.. mecamete serias venis fsiqiatriuli saavadmyofodan daiwyeb, 1938 welia, giJi mx-atvari venebs gadaixsnis.. ara! jobia, berlini iyos, 1945 weli, rusebi berlins bombaven, mx-atvari dangreul sagiJeSi Tavs iklavs - ufro efeqturia.. gadaReba berlinSic iqneba..

Kkaci _ nicaSic unda iyos, laJvardovan sanapiroze! Ees kreatiulebi naxats gayidian, did fuls iSovian, verikos cxviris operacias ukeTeben..

qali _ kargia.. mezobeli qali _ lamazi cxviriT da bev-

ri fuliT verikosac gavaTxovebT! mecamete seriaSi qorwilic unda iyos! saerTod, qor-wiliT damTavreba yvelaze kargia, batono soso.. qorwili.. Camavali mze laJvardovan sanapiroze.. me da cugri erTmaneTs vnebianad vakocebT da mecamete seriac damTavrdeba..

kaci _ ara. am dros napirs moadgeba in-terpolis katarRa, piu-piu! da interpolis oficrebis TandaswrebiT, maiori maisuraZe qurdobisa da TaRliTobisTvis dagapatim-rebT..

mezobeli kaci _ batono soso.. me da fiso wvrilfexa aferistebi ki aRar varT, saer-TaSoriso masStabis avanturistebi vxdebiT! aseT avanturistebs ki ver iWeren, an, ar iW-eren..

mezobeli qali _ ara! aRar dagviWerT.. am xnis qals cixeSi Cajdoma aRarc mekadreba. SegvargeT bevri fuli da laJvardovani sana-piro! yoCaR, baton soso, Tqveni sakadrisi siuJetia..

kaci _ gmadlob. /nouTbuqTan midis, Cas-Zaxebs/ gesmiT?! Cemi sakadrisi yofila! Tqven arafer SuaSi xarT! /umisamarTod/ aseTi sce-naris gamocxoba Zneli xom ar ggoniaT? Sevdi-varT internetSi, deteqtiur romanebSi.. aTa-sobiT romania, ara? meore-mesamexarisxovan avtorebs avirCevT, viRac joni iqneba, vili an sebastiani, raRaceebs SevcvliT .. iq Tu GCik-agoa, an liverpuli, CemTan ozurgeTi iqneba,

an gurjaani.. sxva qveynis policieli - Cveni yoCaRi maiori maisuraZe gaxdeba, - Serlok holmsis da jeims bondis nazavi.. aviRebT erTi romanis ideas, mivargebT sxva romanis siu-Jets, logikac saWiroa, oTxi wlis bavSvma rom gaigos, mets aravin iTxovs.. movayriT raime erovnuls _ ded-mamiSvilebis sadRegrZe-los msgavs, SevdgamT RumelSi da TavisiT gamocxveba.. avtormac rom waikiTxos, saku-Tar romans veRar icnobs.. naxatisTvis gakeT-da yvelaferi? eg ukve iyo.. `sami kilo alu-bali~, cqriala Tamriko, - egec iyo.. oRond, originalSi sxva saTauri hqvia da uneblie mkv-leli Suaxnis kacia, bankis klerki.. persona-Jebis da avtoris urTierTobac ukve iyo.. ma-gram, magasac ara uSavs.. gamoiReb Rumelidan, gemos gausinjav-ki, SeiWmeva.. raRac saSualoa batibutsa da kevs Soris, arc gemo gamaxs-ovrdeba, arc suni.. araferi! KerTaderTi, rac sxvasTan ar Semxvedria, mundStukiT naxatis gazomva iyo, degeneratizmia, magram, sxvasTan ar Semxvedria, gesmiT? Tu es scenari davwere, gava dro da vinme meore-mesamexarisxovan av-toris axal deteqtivebSi kubeli mxatvris naxatebs sigarebiT gadazomaven, an iaponeli mxatvrisas – brinjis saWmeli CxirebiT! Dam detals Cumad, uxmaurod gaacunculeben da gadaakeTeben.. mec xom ase mivacunculeb sxvis mofiqrebuls.. Janri mokvda! Ddeteqtiuri Jan-ri mkvdaria! Serlok holmsi xom gagigiaT?

Serlok holmsidan dRemde imdeni mkv-leloba ar momxdara, ramdeni deteqtivic dai-wera! iciT, ratom? imitom, rom metismetad movmravldiT, Cven, avtorebi..

qali _ ara. namdvili avtori mxolod er-Tia.

kaci _ visze ambob? /zemoT aixedavs/ mgoni, Senze ambobs, RmerTo.. ho.. Sen namdvili av-tori xar, Cven ki vin varT? soso, joni, vili da sebastiani..

avtorikoebi, avtor-Smavtorebi, kevis da bati-butis gamsaReblebi..

kidev ori seriis scenari unda SevTiTxno? dahkariT dafdafebs!.. ra saWiroa Semoqmedeb-iTi wva, gmirebis Seqmna, xasiaTebis gamoZerw-va.. avtor-soso ar itanjeba, madac kargi aqvs da bednieria, ara?!.. /magidas miujdeba/ bolo SekiTxva - raze vwer? wvrilfexa aferistebis kreatiulobaze? Cemi colis da misi pirveli qmris tragikul siyvarulze? valerianis un-eblie mkvlelobaze? verikos SurisZiebaze? YTu imaze, rom aq yvelaferma fasi dakarga.. rac ginda, gaakeTe, sindisis da usindisobis zRvarze, am qveyanaSi mainc taSs dagikraven.. maS ase.. /beWdavs/ - `stafilo, anu mesame kate-goriis mkvleli..~

qali _ ar varga!mezobeli qali _ ara.. saTauri efeqturi

unda iyos - `matilda da irodioni~.… mezobeli kaci _ Hho, soso, genacvale, `ma-

tilda da irodioni~ ufro kreatiulia.

Teatri da cxovreba92

##2 2017

Mmezobeli qali _ yoCaR, batono soso, Tqveni sakadrisi saTauria.. is cudi saTauri waSaleT, waSale, Cemo soso, waSale..

qali _ /mezobel qals/ eg ar unda geTqva.. kaci _ wavSalo? gmadlob, qalbatono mat-

ilda. ATavisuflebis tkbili suni mcems, mego-brebo! axlave wavSli..

mezobeli qali _ ra ar unda meTqva? ra xdeba?

qali _ /kacisken gaiSvers xels/- axla nax-avT..

kaci _ /Rilaks TiTs daaWers / wavSale.. sa-Tauri ki ara, yvelaferi wavSale.. SemTxveviT.. uneblie mkvlelobasaviT.. kalaTSi vnaxoT.. ai, `mesame kategoriis mkvleli dok~ esec wav-Sale.. .. uneblied, ra Tqma unda.. /nouTbuqs daxuravs/

qali _ morCa. damTavrda.A. Cven aRar var-sebobT..

mezobeli qali _ ver gavige.. ra gaakeTa?! qali _ wagvSala. samive gagvapartyala.. mezobeli kaci _ gagvapartyala? aRar var-

sebobT?! mwvane saxli, ormoci ska futkari, preferansi, matareblebis romantika.. avstri-eli mxatvari, fexmongreuli mura da Svidasi aTasi – aRar arsebobs?! yvelaferi daikarga?! batono soso! soso, ee! soso!

qali _ ar esmis.. Cven misTvis aRar varse-bobT..

mezobeli qali _Tqven xarT mkvleli, ba-tono soso! ase rogor gagvimeteT?! mkvlelo! usulgulo mkvlelo!

qali _ SexedeT, ra bednieria.. personaJs rom moklavs, an waSlis, aseTi bednieri sifaTi aqvs xolme, axla sazizRar xiTxiTs da xelebis

fSvnetas daiwyebs.. SexedeT.. mezobeli kaci _ Cveni daxocva uxaria?!

Qqurdi, mkvleli da maniaki yofila es Sobel-ZaRli, rom SemeZlos, marTla stafilos vaW-mevdi! wamodi, fiso, wavideT.

mezobeli qali _ sad wavideT?! Cveni mwvane saxlic aRar arsebobs, sad wavideT?

mezobeli kaci _ wamodi, wamodi, aq aRar-aferi gvesaqmeba..

mezobeli qali _/gasvlisas –kacs/ saco-davo takimasxara..

mezobeli kaci da mezobeli qali gadian. kaci naxatis sigrZe-siganes mundStukiT

zomavs.qali _ me da sandro SenTvis mxolod per-

sonaJebi varT, da madloba RmerTs, rom es marTlac asea.. me da Cemi Svili mainc viarse-bebT, raRac sivrceSi, raRac ganzomilebaSi viarsebebT da bednierebi viqnebiT.. Sen ra geSveleba, Se sawyalo.. rodemde unda iyo ase marto, oTx kedelSi gamomwyvdeuli.. odesRac Zmakacebi xom gyavda?! wadi, imaTTan prefer-ansi iTamaSe, dalie, imRere, iRriale, Tu gin-da, ixuligne! gacocxldi! iqneb vinme qalsac gadaeyaro, iseT qals, romelic oficers ar hgavs.. iqneb Svilic geyolos da Sens cxovre-bas azri mieces.. nu geSinia adamianebis, ge-smis?!.. waSale eg bolo frazebi.. eg monologi mTlianad waSale!

pauzis mere qali xels Caiqnevs da oTaxi-dan gadis.

kaci naxats mundStukiT zomavs.Cabneleba.

dasasruli

##2 2017

Teatri da cxovreba 93

saqarTvelos xelovnebis damsaxurebu-li moRvawe giorgi abramiSvili naxevari saukunis manZilze erTgulad emsaxura qarTul Teatrs da rogorc msaxiobma da reJisorma, individualuri kvali datova mis istoriaSi. periferiebis Teatrebis moRvaweTagan gansxvavebiT, romlebic jer scenaze cdidnen beds da Semdeg iRebdnen profesiul ganaTlebas, man mxolod swav-lis Semdeg daiwyo Tavisi aqtioruli da Semdgom reJisoruli moRvaweoba.

giorgi abramiSvilma 1940 wels daamTa-vra saqarTvelos SoTa rusTavelis saxelobis saxelmwifo Teatraluri in-stitutis samsaxiobo fakulteti da pir-veli nabijebi profesiul scenaze foTis TeatrSi gadadga. erTi weli (1945-46w.w.) rusTavelis Teatris msaxiobi iyo.Sem-deg borjomis TeatrSi ganagrZo moR-vaweoba da misi direqtori da samxatvro xelmZRvaneli gaxda. 1948 wels gaiara moskovis a.lunaCarskis saxelobis Tea-traluri xelovnebis saxelmwifo in-stitutTan arsebuli reJisorTa dax-elovnebis kursebi da 1948-51 da 1968-70 wlebSi iyo Telavis Teatris mTavari reJisori. erTi sezoni dahyo cxinvalis TeatrSi (1970-71), sadac dadga m.mrevliSvilis piesa `bermuxis CrdilSi~. Semdeg 1950-52 da1978-79 wlebis sezonebze muSaobda mesxeTis saxelmwifo TeatrSi.

misi Semoqmedebis umetesi wlebi goris g.erisTavis TeatrTan aris dakavSirebuli. 1952-1976 wlebSi man, rogorc am Teatris reJisorma da Semdeg, mTavarma reJisorma, 60-mde dadgma ganaxorciela. igi moRvaweobda aseve zugdidis S.dadianis, baTumis i.WavWavaZis, foTis v.gunias, ozurgeTis al.wuwunavas saxelobis saxelmwifo TeatrebSi. Seqmna dauviw-yari scenuri personaJebi, mTlianobaSi ki saqarTvelosA TeatrebSi 130-ze meti speqtakli dadga, romelTa umetesoba didi warmatebiT sargeblobda ara mxolod adgilobriv may-ureblebSi, aramed sazRvargareT gastrolebis drosac.

Telavis TeatrSi moskovidan axlad dabrunebulma g.abramiSvilma k.goldonis `ori ba-tonis msaxuri~ dadga. presam am warmodgenas maRali Sefaseba misca: ` speqtakls niWieri da kulturuli reJisoris xeli atyvia... mofiqrebulad ganlagebuli mizanscenebi, Tavi-dan acilebuli iaffasiani efeqtebi, daxvewili gemovneba da mdidari fantazia gvaZlevs mTlian da dasrulebul speqtakls~(gaz.`kolmeurnis xma~.1949.18.01.). maRali Sefaseba misca presam Telavis Teatris sxva premierebsac. mag. o. CxeiZis `Tedoreze~ aRiniSna, rom `yoveli epizodi Rrmad emociuria, moqmedi, azris Semcveli da speqtaklis saerTo ritms Sesatyvisebuli. speqtaklis Rirseba ansamblurobaSia. reJisori iSviaTi sizustiT ganalagebs mizanscenebs moqmedebis ucvlel moedanze erTi saerTo suraTis Sesaqmne-lad, moqmed pirTa sulieri samyaros saCveneblad.~(gaz.`alaznis ganTiadi~1968.13.04). goris TeatrisG mniSvnelovani dadgmebidan aRsaniSnavi iyo aseve v. kandelakis `maia wyn-eTeli~ (1955-56w.w.), a.cagarlis `rac ginaxavs, veRar naxav~ (1957-58), g.zapolskaias `pani dulskaias morali~(1958-59), romelic gaz. `komunistma~ gansakuTrebulad Seafasa: `re-Jisor g.abramiSvilis yovel speqtakls niWieri Semoqmedis daRi azis. am dadgmaSic misi

giorgi abramiSvili _ 100

Teatri da cxovreba94

##2 2017

ostatoba sisruliT gamovlinda. daxvewili mizanscenebi, kargad mignebuli dasawyisi, finali da saerTod, mTeli warmodgenis maRali mxatvruli done msaxiobebTan mis dau-Ralav muSaobaze miuTiTebs.(gaz.`komunisti~1959.30.05.). Llope de vegas `cekvis maswavle-beli~(1959-60), lesingis `emilia galoti~ (1961-62), romelic qarTul TeatrSi pirvelad goris Teatrma warmoadgina (Jurn.`sabWoTa xelovneba~1963 #2), a.sumbaTaSvil-iuJinis `Ralati~(1963-64), romelic presam mimdinare sezonis apoTeozad Seafasa, g. naxucriSvi-lis `firosmani~ (1971-72), k.Capekis `TeTri seni~(1973-74), n. dumbaZis `nu geSinia deda~ da `sabraldebo daskvna~ (1972-72 da1973-74w.w.) da sxv.

zugdidis TeatrSi ramdenime sezonis manZilze reJisorma ganaxorciela mniSvnelovani speqtaklebi: r.mamulaSvilis `merxebze angelozebi sxedan~, g.baTiaSvilis `lali, siyvar-uli da sxvebi~, al.CxaiZis `roca qalaqs sZinavs~, foTSi _ v. kandelakis `qarTlis CiraRd-nebi~, maxaraZis TeatrSi a. papaianis `diax, qveyana gadabrunda~. manam, sanam oriod sityvas vityodeT am warmodgenis Sesaxeb, unda iTqvas, rom presa yovelTvis gansakuTrebiT aR-niSnavda g.abramiSvilis speqtaklebis musikalur gaformebas. ufro metic. Telavis Te-atrSi man 1948-49w. sezonze musikaluri speqtakli `arSin mal-alan~ dadga. Tuki naTqvams imasac davumatebT, rom reJisori gansakuTrebiT yuradRebas aqcevda komediebs, sadac `farTod iSleboda misi fantazia~, SeiZleba warmovidginoT ra warmateba hqonda a. papa-ianis komedias goris TeatrSi. `sarecenzio speqtakli reJisorma musikalur aspeqtSi war-mogvidgina, riTac piesas axali, originaluri ieri SesZina. a. papaiani, romelic premieras daeswro, usazRvro madlierebis grZnobiT aRavso Cveni Teatraluri koleqtivis mier pie-sis axleburma wakiTxvam~ (gaz `gamarjveba~.1973.6.03.). 1973 wlis ivlisSi goris Teatrma es warmodgena erevnis mayurebels uCvena.

saqarTvelos Teatris moRvaweTa kavSirma Rvawlmosili reJisoris 70 wlisTavze ga-mosca wigni `giorgi abramiSvili~, aseve saqarTvelos Teatraluri sazogadoebis yovel-wliur gazeTSi `qarTuli Teatris dRe~ reJisoris dabadebidan 90-e wlisTavze gaSuqda amagdari reJisoris SemoqmedebiTi moRvaweobis mniSvnelovani momentebi. saukune gavida misi dabadebidan da qarTuli Teatri kvlav madlierebiT ixsenebs mis namoRvawars. es-tafeta grZeldeba. dRes misi vaJi, ioseb abramiSvili, rusTavelis Teatris msaxiobi, gana-grZobs mamis kvals da aseve uangarod da keTilsindisierad miuyveba Teatris msaxurebis sapatio gzas.

nino maWavariani

neli salamaZear gvinda dajereba, rom es moxda... rom Cvens Teatral-

ur ojaxs gamoaklda Rvawlmosili msaxiobi, scenis wamy-vani ostati, xelovnebis qurumi neli salamaZe... ubralod ki, - yvelasTvis sayvareli neliko... naxevar saukuneze meti emsaxura qalbatoni neli cxinvalis ivane maCablis saxelo-bis saxelmwifo profesiul dramatul Teatrs uamravi dasamaxsovrebeli roliT, uangarod gacemuli siTboTi da siyvaruliT... yovelTvis mowesrigebuli, samagaliTo, pro-fesionali msaxiobi... saimedo megobari... adamiani, romel-sac uzomod uyvarda sicocxle, tkbeboda misiT, cdilobda, bolomde SeegrZno cxovrebis yvela sikeTe da amiT stimuli mieca sxvebisTvisac... qali, romelic arasodes iviwyebda, rom iyo qali... bolomde darCa axalgazrda, amitomac egona yvela Taobas misi toli, yvelas siyvaruliT emegobreboda... simboluria misi ukanaskneli roli „makmare angelozi“ didi, TeTri frTebiT... msubuqad, uxmaurod rom dafarfatebda scenaze. ase uxmaurod, uecrad gagvifrinda Cveni neliko...

cxinvalis Teatri

gamoTxoveba

##2 2017

Teatri da cxovreba 95

larisa nadareiSvilisaqarTvelos damsaxurebuli artisti, xelovnebaTmcodneobis doqtori, profesori,

Rirsebis ordenis kavaleri, zaqaria faliaSvilis saxelobis operisa da baletis Teatris yofili solisti _ larisa (leila) nadareiSvili 9 Tebervals 80 wlis unda gamxdariyo _ vapirebdi kolegisa da megobrisaTvis saiu-bileo TariRi mimeloca, magram 8 Tebervals gardaicvala da xma samaradiso sasufevelSi minda mivawvdino.

larisa nadareiSvili im Taobis warmo-madgenelia, romelsac bedma gauRima da leg-endaruli vaxtang Wabukianis xelmZRvanelo-biT daixvewa ostatoba. SesaniSnavi scenuri garegnobisa da plastikur-aqtioruli indi-vidualobis mkveTri gamovlinebiT larisa nadareiSvilma kuTvnili adgili daimkvidra sworupovari vera wignaZis, ganumeorebeli irine jandieris, cecxlovani liliana miTaiS-vilis, tragikuli aRsasrulisTvis ganwiruli amomavali varskvlavis, eTer Wabukianis gver-diT.

Tbilisis sabaleto Teatris scenaze larisa nadareiSvilma araerTi mxatvrulad srulqm-nili, erTmaneTisagan gansxvavebuli partia ganasaxiera: odeta-odilia („gedebis tba“), hamzaci („baiadera“), irema („gorda“), dezdemo-na („otelo“), franCeska („franCeska da rimini“), evridike („orfeosi da evridike“)... rogori farTo amplitudaa! nebismieri prima-baleri-na inatrebda esoden kontrastuli xasiaTebiTa da teqnikuri sirTuleebiT gajerebuli saxeebis xorcSesxmas. larisa nadareiSvilis mdidari aqtioruli buneba Zaldautaneblad, graciozulobasTan erTad Sinagani eqspresiiTa da bunebiT momadlebuli momxibvlelo-biT, wlebis manZilze atyvevebda sabaleto xelovnebis uricxv Tayvanismcemels rogorc mSobliuri Tbilisis, aseve moskovis, leningradis, parizis, segedis da sxva Teatrebis scenaze.

larisa nadareiSvilis interesTa sfero mravalmxrivi iyo. Tavis profesiaSi usazRv-rod Seyvarebulma, rodesac ukve scenaze aRar gamodioda, samomavlod kvlav sabaleto xelovnebis msaxureba airCia. amjerad, samecniero-kvleviT sferoSi gadainacvla da Tavisi cxovrebis Semdgomi periodi mTlianad miuZRvna qarTuli baletis istoriaze muSaobas. am sarbielze mTeli sisavsiT iCina Tavi larisa nadareiSvilis niWierebis meore mxarem - fun-damenturad gaanalizos sabaleti xelovnebaSi arsebuli problematika, paraleli gaavlos sadReiso miRwevebsa da mdidari istoriis mqone qarTuli sacekvao tradiciebis fesvebi-dan amozrdil monapovarze. larisa nadareiSvilis, rogorc mkvlevaris, ucilobel Rirse-bad unda CaiTvalos memkvidreobiTi saunjisadmi udidesi pativiscema, rameTu tradiciis gareSe ar arsebobs awmyo, miT umetes momavali. es suliskveTeba asazrdoebs mis naSromebs: „Tanamedrove qarTuli baleti“, „klasikuri cekvis struqtura“, „baleti da misi kerpebi“ da „qarTuli baleti“.

garda wignebisa, 1970 wlidan TiTqmis sicocxlis bolomde, larisa nadareiSvili sasur-veli avtori iyo rogorc saqarTvelos, ise sazRvargareTis Jurnal-gazeTebis redaqcie-bisa. sakmarisia davasaxeloT Jurnalebi: „Teatri“ (moskovi), „sabWoTa xelovneba“, „Teat-raluri moambe“ (dRes „Teatri da cxovreba“); gazeTebi: „literaturuli saqarTvelo“, „komunisti“(dRes „saqarTvelos respublika“), „zaria vostoka“ (dRes „svabodnaia gruzia“), „Tbilisi“, „veCerni Tbilisi“... larisa nadareiSvilis recenziebi, narkvevebi, Teatraluri portretebi profesiuli analiziT, piruTvnelobiT iyo gamorCeuli. nadareiSviliseuli kritika iyo keTilganwyobili (da ara Casafrebuli!), moyvasze zrunviT, naklovanebaTa ga-mosworebisken orientirebuli.

wavida Cvengan garegnuli xibliT dajildoebuli, usaTnoesi, kacTmoyvare, principuli, maRalprofesiuli TvisebebiT Semkuli pirovneba.

guliko mamulaSvili

Teatri da cxovreba96

##2 2017

Zalian Znelia masze warsul droSi sau-bari, magram samwuxaro realobaa _ dRes maia goSaZe CvenTan aRaraa. lamazi, Wkviani, saTno, moridebuli, daxvewili iumoris mqone, laRi da xalisiani, zogjer bavSvurad miamiti da mimndobi, imavdroulad Zalian principuli adamiani da Tavisi saqmis iS-viaTi profesionali. sicocxleze uzomod Seyvarebulma, cxovrebis bolo periodSi xasiaTis saocari simtkice, brZolis unari gamoavlina, 2015 wlis ivlisis TveSi eqimeb-ma sasikvdilo diagnozi dausves: avTvisebi-ani simsivnis meoTxe stadia. eqimebma 4-5 Tve icocxlebso, maikom ki, TiTqmis 2 weli icx-ovra. xSirad gvimeorebda: janmrTelobaze Zvirfasi araferi yofilao, daafaseT sic-ocxleo. sabediswero gamocdisas sakvir-veli sibrZne da didsulovneba gamoavlina. Tavisi tkiviliT aravis amZimebda da Cveu-li iumoriTa da adamianuri xibliT masTan urTierTobas ufro sasurvelsa da sasiam-ovnos xdida, sicocxlis ukanasknel dReeb-Sic ki ar tovebda iumoris grZnoba. nazi da faqizi garegnobis adamians udidesi Sina-gani Zala da pirovnuli simamace hqonda, ar-avis hgavda, ganumeorebeli individualoba gamoarCevda. misTvis ucxo iyo yalbi piro-biToba, sentimentaluroba da cru paTosi. namdvili da iSviaTi inteleqtuali iyo, gamorCeuli codniT, intuiciiTa Tu anal-izis unariT. bolo periodSi fsiqologia itacebda, adamianebi yovelTvis uyvarda da ainteresebda, maTSi WeSmarit Rirsebebs afasebda. misTvis ucxo iyo sulmokleoba da kompromisi. inteleqtsa da maRal mor-alur principebTan erTad sakvirveli fan-taziiTa da warmosaxvis unariTac iyo da-jildovebuli.

inteligentoba da Tavmdabloba ojaxi-dan mosdevda. sayvareli, saTno da gamud-mebiT sxvebze mzrunveli adamianebi: deda

_ meri da deida _ kesaria (kisia) xutulaS-vilebi eqimebi iyvnen, mama Tengiz goSaZe _ kinoreJisori. Teatris siyvaruli maikos, albaT, naTliebma: marine Tbilelma da elene (lutika) vaCnaZe-gamrekelma (irakli gamrekelis meuRle) daanaTles da profesi-ad Teatrmcodneoba airCia. misi sadiplomo da sadisertacio naSromis xelmZRvaneli Cveni usayvarlesi pedagogi, filosofosi da Teatrmcodne elene TofuriZe gaxldaT. masTan muSaoba ioli ar iyo, qalbatonma elenem mravaljer gadaakeTebina Turme naS-romi, risTvisac maiko mudam misi madlieri iyo. _ imdenjer gadamawerina Tema, rom bolos marjvena xeli mtkiodao, siyvaru-liT ixsenebda maia Tavisi sicocxlis bolo zafxuls qalbaton elenes. Tavisi sayvare-li pedagogiviT studentebTan principuli, samarTliani da amave dros demokratiuli da megobruli urTierToba hqonda.

maia goSaZe ganaTlebuli, saTeatro xelovnebis mkvlevari, mravali saintereso statiis avtori, studentebis sayvareli pedagogi gaxldaT. fataluri diagnozis miuxedavad, far-xmali ar dauyria da sic-ocxlis bolo wuTamde muSaobda. atarebda leqciebs, werda saxelmZRvanelos Teat-ris istoriaSi, gamodioda konferenciebze, cdilobda yvelafris kursSi yofiliyo...

maia yvelas Zalian dagvakldeba: mego-brebs, TanamSromlebs, studentebs, is gan-sakuTrebuli iyo...

Tanakurselebisgan,SoTa rusTavelis saxelobis Teatrisa

da kinos saxelmwifo institutis Te-atrmcodneobisa da kinomcodneobis 1986

wlis kursdamTavrebulebi.

maia goSaZe