T.C.

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

BİLGİSAYAR VE ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI

İLKÖĞRETİM 7. SINIF SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE

BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİMİN AKADEMİK BAŞARIYA VE KALICILIĞA ETKİSİ

Ülkü Seda TANKUT

YÜKSEK LİSANS TEZİ

ADANA, 2008

T.C.

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

BİLGİSAYAR VE ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI

İLKÖĞRETİM 7.SINIF SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE BİLGİSAYAR DESTEKLİ EĞİTİMİN

AKADEMİK BAŞARIYA VE KALICILIĞA ETKİSİ

Ülkü Seda TANKUT

Danışman: Yrd. Doç. Dr. M. Oğuz KUTLU

YÜKSEK LİSANS TEZİ

ADANA, 2008

Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü’ne,

Bu çalışma, jürimiz tarafından Bilgisayar Ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana

Bilim Dalında YÜKSEK LİSANS TEZİ olarak kabul edilmiştir.

Başkan: Yrd. Doç. Dr. M. Oğuz KUTLU

(Danışman)

Üye: Yrd. Doç. Dr. Mehmet TEKDAL

Üye: Yrd. Doç. Dr. Kamuran TARIM

ONAY

Yukarıdaki imzaların, adı geçen öğretim elemanlarına ait olduklarını onaylarım.

...../..../....

Prof. Dr. Nihat KÜÇÜKSAVAŞ

Enstitü Müdürü

Not: Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, çizelge,

şekil ve fotoğrafların kaynak gösterilmeden kullanımı, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat

Eserleri Kanunu’ndaki hükümlere tabidir.

i

ÖZET

İLKÖĞRETİM 7.SINIF SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE BİLGİSAYAR DESTEKLİ EĞİTİMİN

AKADEMİK BAŞARIYA VE KALICILIĞA ETKİSİ

Ülkü Seda TANKUT

Yüksek Lisans Tezi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı

Danışman: Yrd. Doç. Dr. M. Oğuz KUTLU Nisan 2008, 94 Sayfa

Bu araştırmanın temel amacı, İlköğretim 7. sınıf Sosyal Bilgiler dersi

“Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” ile “Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası”

ünitelerinde bilgisayar destekli öğretimin öğrenci başarısına ve bilgilerin

kalıcılığına etkisini incelemektir.

Çalışma grubunu, Adana ili Pozantı ilçesi Atatürk İlköğretim okulunun,

2006-2007 eğitim-öğretim 2.yarı yılındaki 7-A ve 7-B sınıflarının 40 öğrencisi

oluşturmaktadır. Seçilen öğrencilerin karne notlarına ve sosyo-ekonomik

düzeylerine bakılarak grupların denk olduğu tespit edilmiştir.

Öğrencilerin akademik başarıları ve öğrenmenin kalıcı olması yönünden,

bilgisayar destekli öğretimle işlenen bir ders ile geleneksel öğretim

yöntemleriyle işlenen ders arasındaki farklılıklar tespit edilmiştir. Konu ile ilgili

yapılan çalışmalar gözden geçirilerek, bilgisayar destekli öğretimin öğrencinin

başarısını arttırdığı ve öğrenmede kalıcılık sağladığı tespit edilmiştir.

Araştırma, İlköğretimde Sosyal Bilgiler dersinde, bilgisayar destekli

öğretimle işlenen bir ders ile geleneksel öğretim yöntemleriyle işlenen bir dersin,

öğrenci başarısının ve hatırlama düzeyine etkisinin kontrollü gözlem yoluyla

ii

neden sonuç ilişkilerini belirlemeyi amaçladığı için deneme modeline uygun

olarak yapılandırılmıştır.

Araştırmada kullanılan veriler araştırmacı tarafından geliştirilen “ön-son

test ve hatırlama testi” aracılığıyla toplanmıştır. Hazırlanan test öğrencilere

deney öncesi ve sonrası uygulanmıştır. Elde edilen veriler SPSS paket

programı t-testi ile sınanmış, .01 düzeyinde anlamlılığı test edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Bilgisayar Destekli Öğretim, Sosyal Bilgiler, Eğitim-

Öğretim Teknolojisi

iii

ABSTRACT

THE EFFECT OF COMPUTER ASSISTED INSTRUCTION TO ACADEMIC SUCCESS AND CONTINUITY FOR THE COURSE OF

SOCIAL STUDIES IN PRIMARY SCHOOL 7TH CLASS

Ülkü Seda TANKUT

Master Thesis, Computer Education and Instructional Technology Supervisor: Asst. Prof. Dr. M. Oğuz KUTLU

April 2008, 94 Pages

The aim of this study is investigating effect of computer assisted instruction

to the to the success of students and continuity of knowledge for the chapters

“The Ottoman Culture and Civilization” and “Neighbors of our Country and

Turkish World” of Social Studies course in Primary School 7th class.

Working group was consisting of eighty students of Class 7A and 7B of

2006-2007 education-instruction years in Atatürk Primary Scholl from Pozantı

district, Adana. It was confirmed that groups were similar with respect to reports

and socioeconomic levels of selected students.

The differences between courses teached by traditional methods and

computer supported were determined with respect to academical success of

students and having continuity on learning. By looking over studies about

subject, computer supported instruction was determined enhancing success of

students and providing continuity on learning.

The study was configured as suitable to trial model because of intending to

determine cause-result connection for the effect of lessons which were

performed by computer supported instruction and traditional education methods

to the success and recalling level of student in the course of Social Studies by

the way of controlled observation.

iv

Data used in the study were gathered via “pre and post test and recalling

test” which was improved by researcher. Prepared test was applied to the

students before and after the experiment. Obtained data were tested by t-test

by using the SPSS at .01 levels.

Key Words: Computer Assisted Instruction, Social Studies, Education and

Instruction Technology

v

ÖNSÖZ

Eğitim konusunda en umut verici olan gelişme bilgisayarlardaki çoklu

ortam uygulamalarıdır. Bu teknoloji ile konular sanal ortamda anlatılmakta,

sanal deneyler yapılmakta, tahtada gösterilemeyecek görselleştirmeler mümkün

olmaktadır. Bu anlamda BDÖ en önemli devrimlerden biri olmaya adaydır. Bu

olumlu izlenimlere rağmen BDÖ devrimi bir türlü gerçekleşememiştir.

Bu araştırmada bilişim teknolojileri sınıfı bulunan bir okulda, uygun görülen

eğitim yazılımları ile ilköğretim 7. sınıf Sosyal Bilgiler dersi işlenmiştir. Yapılan

bu araştırma ile vardığımız sonuçla bilgisayar destekli öğretimin kullanılmasının

ülkemizde yaygınlaştığını görmek ve gelecekte yapılacak araştırmalara yön

vermek açısından araştırmanın katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Bu çalışmayı yönlendiren, karşılaştığım güçlükleri çözmemde yardımlarını

gördüğüm değerli hocam ve danışmanım Yrd. Doç. Dr. M. Oğuz KUTLU’ya ve

çalışmalarım boyunca benden desteklerini esirgemeyen aileme içten

teşekkürlerimi ve saygılarımı sunarım.

Ülkü Seda TANKUT

Proje No: EF 2006 YL 61

vi

İÇİNDEKİLER

ÖZET ………………………………………………………………………….. i ABSTRACT…………… …………………………………………………….. iii ÖNSÖZ …………………..…………………………….…………………….. v

TABLOLAR LİSTESİ .……………….……………..……..………………… ix

ŞEKİLLER LİSTESİ …..…………………………….…….………………… xi

EKLER LİSTESİ …..……...………………………….…….………………… xii

I. BÖLÜM GİRİŞ …………………………………………………………………...……... 1

1.1. Problem ……… ..…………….………………………….……………….. 1

1.2. Amaç …………………………………………….……………………….. 3

1.3. Önem ………………….……………………………………….…………. 3

1.4. Sayıltılar ………..……………………………………….……………….. 4

1.5. Sınırlıklar ………………………………………………………….……... 5

1.6. Tanımlar ……………………………………………………………..…… 5

1.7. Kısaltmalar ……………………………………………………….………. 6

II. BÖLÜM KURAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR …………………... 7

2.1. Eğitim, Öğretim ve Teknoloji ………………………………………........ 7

2.2. Eğitim Teknolojisi ………………………………………………………... 10

2.2.1. Eğitim Teknolojisinde Kullanılan Araçlar ……………............... 11

2.2.2. Eğitim Teknolojisinin Amaçları………………………………..… 12

2.2.3. Eğitim Teknolojisinin Yararları………………………………...... 12

2.3. Öğretim Teknolojisi…………………………….………………………….. 13

2.4. Bilgisayarların Eğitimde Kullanılması ……….…………………………. 14

2.4.1. Öğrenme- Öğretme Sürecinde Bilgisayar………………..……… 15

2.5. Bilgisayar Destekli Öğretim….…………………………………............... 17 2.5.1. Bilgisayar Destekli Öğretimin Amaçları…………………………... 20

2.5.2. Bilgisayar Destekli Öğretim İçin Gerekli Öğeler ……………….. 23

2.5.2.1. Öğretmen………………………………….….………….. 24

vii

2.5.2.2. Donanım………………………….…………………….. 25

2.5.2.3. Yazılım…………..…………………………………........ 25 2.5.3. Bilgisayar Destekli Öğretim Yöntemleri………………………….. 27

2.5.3.1. Alıştırma ve Uygulama Programları (Drill and Practise ) 27

2.5.3.2 Benzeşim Programları (Simulations)……………….…… 28

2.5.3.3. Öğretimsel Oyun Programları (Games)…………………. 29

2.5.3.4. Özel Öğretici Programlar (Tutorials)…………………...… 30

2.5.3.5. Problem Çözme Programları……………………………… 31

2.5.4. Bilgisayar Destekli Öğretimin Yararları……………………….......... 32

2.5.5. Bilgisayar Destekli Öğretimin Sınırlılıkları……………………...…... 38

2.6. Sosyal Bilgiler Dersinde Bilgisayar Destekli Öğretim……………...……. 44

2.7. İlgili Araştırmalar …………………………………………………………… 46

2.7.1. Yurt İçinde Yapılan Araştırmalar…………………………………… 46

2.7.2. Yurt Dışında Yapılan Araştırmalar………………………………… 49

III. BÖLÜM

YÖNTEM ……………………………………………………..……………….…. 52

3.1. Araştırmanın Modeli ……………………………………..……………....... 52

3.2. Araştırmanın Çalışma Evreni ve Örneklem………………………..…….. 53

3.3. Veri Toplama Araçları …………………………………….……………….. 53

3.3.1. Başarı Testi……………….………………………………………….. 53

3.3.2. Öğretim Yazılımı…………………………………… ………………. 54

3.4. Verilerin Çözümlenmesi ve Yorumlanması ………………………….…… 54

3.5. Araştırmanın Uygulama Planı ……………………………………………… 54

IV. BÖLÜM

BULGULAR ve YORUM…………………………...……………………………. 56

4.1. Öğrencilerin Kişisel bilgileri İle İlgili Bulgular ……………………….......... 56

4.2. Osmanlı Kültür ve Uygarlığı Ünitesi İçin Kontrol ve Deney Gruplarına

Göre Ön Test, Son Test ve Hatırlama Testi Arasındaki Farklılaşma ile

İlgili Bulgular ……………………………….…………………………………. 56

viii

4.3. Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası Ünitesi İçin Kontrol ve

Deney Gruplarına Göre Ön Test, Son Test ve Hatırlama Testi

Arasındaki Farklılaşma ile İlgili Bulgular ………………………….…… 59

4.4. Konulara Göre Deney Grubunun Ön Test, Son Test ve Hatırlama

Testi Sonuçlarının Farklılaşması İle İlgili Bulgular ……………………… 62

4.5. Konulara Göre Kontrol Grubunun Ön Test, Son Test ve Hatırlama

Testi Sonuçlarının Farklılaşması İle İlgili Bulgular …………..………… 65

V. BÖLÜM

SONUÇ VE ÖNERİLER ……………………………………………………….. 69

5.1. Sonuçlar …………….…..………………………………….……………….. 69

5.2. Öneriler …………………………………………………………………....... 71

5.2.1. Öğretmen Yetiştirme Politikaları İçin Öneriler……………………. 71

5.2.2. Sınıf Öğretmenleri ve Sosyal Bilgiler Öğretmenleri İçin Öneriler.. 72

5.2.3. Eğitim Yazılımı Hazırlayıcıları İçin Öneriler………………………... 72

5.2.4. Eğitim Politikaları İçin Öneriler………………………………………. 73

5.2.5. Araştırmacılar İçin Öneriler…………………………………………… 73

KAYNAKÇA ……………………………………………………………………… 75

EKLER …………………………………………………………………………… 81

ÖZGEÇMİŞ………………………………………………………………………. 94

ix

TABLOLAR LİSTESİ

Tablo No Sayfa No

Tablo 4.1. Atatürk İlköğretim Okulundaki Deney ve Kontrol 56

Grubu Öğrencilerinin Cinsiyete göre Dağılımı

Tablo 4.2.1. Deney ve Kontrol Gruplarının Ön Test Puanlarının 57

Karşılaştırılmasına İlişkin t- Testi Sonuçları

Tablo 4.2.2. Deney ve Kontrol Gruplarının Son Test Puanlarının 58

Karşılaştırılmasına İlişkin t- Testi Sonuçları

Tablo 4.2.3. Deney ve Kontrol Gruplarının Hatırlama Testi 59

Puanlarının Karşılaştırılmasına İlişkin t- Testi Sonuçları

Tablo 4.3.1. Deney ve Kontrol Gruplarının Ön Test Puanlarının 60

Karşılaştırılmasına İlişkin t- Testi Sonuçları

Tablo 4.3.2. Deney ve Kontrol Gruplarının Son Test Puanlarının 60

Karşılaştırılmasına İlişkin t- Testi Sonuçları

Tablo 4.3.3. Deney ve Kontrol Gruplarının Hatırlama Testi 61

Puanlarının Karşılaştırılmasına İlişkin t- Testi Sonuçları

Tablo 4.4.1. “Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” ile “Yurdumuzun Komşuları 62

ve Türk Dünyası” Ünitelerinde Deney Grubunun Ön Test

Puanlarının Karşılaştırılmasına İlişkin t- Testi Sonuçları

Tablo 4.4.2. “Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” ile “Yurdumuzun Komşuları 63

ve Türk Dünyası” Ünitelerinde Deney Grubunun Son Test

Puanlarının Karşılaştırılmasına İlişkin t- Testi Sonuçları

Tablo 4.4.3. “Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” ile “Yurdumuzun Komşuları 64

ve Türk Dünyası” Ünitelerinde Deney Grubunun Hatırlama

Testi Puanlarının Karşılaştırılmasına İlişkin t- Testi Sonuçları

Tablo 4.5.1. “Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” ile “Yurdumuzun Komşuları 65

ve Türk Dünyası” Ünitelerinde Kontrol Grubunun Ön Test

Puanlarının Karşılaştırılmasına İlişkin t- Testi Sonuçları

Tablo 4.5.2. “Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” ile “Yurdumuzun Komşuları 66

ve Türk Dünyası” Ünitelerinde Kontrol Grubunun Son Test

Puanlarının Karşılaştırılmasına İlişkin t- Testi Sonuçları

x

Tablo 4.5.3. “Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” ile “Yurdumuzun Komşuları 67

ve Türk Dünyası” Ünitelerinde Kontrol Grubunun Hatırlama

Testi Puanlarının Karşılaştırılmasına İlişkin t- Testi Sonuçları

xi

ŞEKİLLER LİSTESİ

Şekil No Sayfa No

Şekil 2.5.3.1. Alıştırma ve Uygulama Amaçlı Programların 28

Genel Yapı ve Akış Şeması

Şekil 2.5.3.2. Benzeşim Amaçlı Programların Genel Yapı 29

ve Akış Şeması

Şekil 2.5.3.3. Oyun Amaçlı Programların Genel Yapı ve 30

Akış Şeması

Şekil 2.5.3.4. Öğretim Amaçlı Programların Genel Yapı 31

ve Akış Şeması

xii

EKLER LİSTESİ

Ek No Sayfa No

Ek 1. Başarı Testleri 81

Ek 2. Deney Ve Kontrol Grupları Ön Test- Son Test 87 Ve Hatırlama Testi Puanları

Ek 3. Eğitim Yazılımı Değerlendirme Formu 90

1

BÖLÜM I

GİRİŞ

Bu bölümde, problemin belirlenmesi, araştırmanın amacı, önemi,

sınırlılıkları, kabul edilen sayıtlılar ve tanımlar bulunmaktadır.

1.1. Problem

Okullarda öğretme öğrenme ortamını etkili hale getirmenin yolu

öğrencilerin uyarıcı zenginliği ile derse katılmalarını sağlamaktır. Bu noktada

bilgisayarın eğitim ortamında kullanılması uyarıcı zenginliğini sağlayan bir unsur

olmuştur.

Bugünün ve geleceğin toplumunda iyi bir yer edinebilmek için bireylerin

bilgisayarları tanımaları ve kullanım becerileri ile donatılmaları gerekmektedir.

Eğitimden beklenen ise; bireyleri içinde yaşadığa topluma uyum sağlayacak

biçimde davranışlarla donatmaktır. Bireylerin içinde yaşadığı toplum sürekli

değişmekte ve bu değişim içerisinde de bilgisayarların önemi gittikçe

artmaktadır.

Eğitimi daha verimli ve etkili hale getirme, yaygınlaştırma ve

bireyselleştirme çabaları sonucunda ortaya çıkan Bilgisayar Destekli Eğitim 20.

yüzyıla damgasını vuran bir eğitim uygulaması olmuştur. En önemli sınırlılığı

olan öğrencileri sosyalleştirme sürecinden uzaklaştırması dışında Bilgisayar

Destekli Öğretim öğrenciye bireysel öğrenim olanağı sunma, etkileşimi

yükseltme, anında dönüt sağlama ve öğretmene daha fazla zaman sağlama gibi

yararlara sahiptir. Bilgisayar Destekli Eğitim farklı uygulamaları ile eğitimde

çeşitli alanlarda yarar sağlayabilir. Öğretim amaçlı uygulamalar sayesinde

öğrenci yeni bilgilere erişir, tekrar ve alıştırma amaçlı uygulamalarda ise, daha

önceden öğrendiği bir konu hakkında çeşitli alıştırmalar yapma olanağı bulur.

Benzeşim amaçlı uygulamalar başka türlü sınıf ortamına getirilmesi imkansız ya

da maliyetli olabilecek eğitim ortamlarının sınıfa getirilmesini sağlarken, oyun

amaçlı uygulamalar ise öğrenciyi eğlendirirken düşündürmeyi ve değişik

2

beceriler kazandırmayı hedefler. Başvuru kaynağı amaçlı yazılımlar ise okullar

için küçük birer kütüphane ortamı oluşturmaktadır.

Bilgisayar destekli öğretimle öğrencilerin kendi öğrenme hızlarına uygun

olarak konuyu işlemeleri öğrencilerin sürekli aktif olması, öğretim ortamının

farklı etkinliklerle zenginleştirilmesi gibi nedenler eğitim-öğretimde bilgisayar

teknolojisini kullanmayı gerekli kılmaktadır (Şahin ve Yıldırım, 1999:62-63).

İlköğretimde verilecek Sosyal Bilgiler eğitiminin, temelde etkin ve üretken

vatandaşlar yetiştirmeyi hedefleyecek biçimde düzenlenmesi gerekmektedir. Bu

bağlamda Sosyal Bilgiler dersinde kullanılacak öğretim yöntem ve teknikleri

büyük önem arz etmektedir.

Ülkemizde sekiz yıllık eğitimle birlikte, eğitim-öğretim süreci içinde

teknolojinin kullanımı çalışmalarına hız verilmiş ve yine bu amaçla, bir çok proje

başlatılmıştır. Bakanlığın 2010 yılına kadar gerçekleştireceği “eğitimin

çağdaşlaştırılması” adlı proje kapsamında birinci aşamayı ilköğretimde altyapı

sorunlarının giderilmesi, ikinci aşamayı da bilgisayarlaşma aşaması

oluşturmaktadır. 2001 yılında son bulan bilgisayarlaşma aşamasında her ilçede

en az iki okulda bilgisayarlı eğitime geçilmesi hedeflenmiştir.

1984 yılından beri yapılan çalışmalar ve kaydedilen ilerlemeler, eğitim

sisteminde radikal bir değişikliğe yol açmamıştır. Bunun birinci nedeni;

değişimin önemli unsurlarından olan öğretmenlerin eğitimleri, teknolojinin sınıfta

kullanmaya yönelik olmaması ve eğitim sonrasında öğretmenlerin teknik

personel tarafından sürekli olarak destek görmeyişidir (Uşun, 2000:64). İkinci

neden ise donanım ve yazılımdır. Okullarda öğretmen ve öğrencilerin rolleri

bilgisayar destekli öğretime cevap verecek şekilde belirlenmeden ve öğretim

programında değişiklikler yapılmadan eğitim yazılımları oluşturulmaktadır. Tüm

bu nedenlerin yanı sıra okullarımızın mevcut durumu, sınıfların fiziksel yapısı,

okullardaki klasik çalışma kuralları ve öğretim programları, bilgisayar destekli

eğitimin önündeki engeller arasında sıralanabilir.

İşte tüm bu bilgiler doğrultusunda eğitimdeki hedeflerimiz; çocukların

gelişen teknolojiye ayak uydurmalarını, hızlı problem çözebilmelerini, sosyal,

3

duygusal ve yaratıcı gelişimlerini gerçekleştirmelerini, çok yönlü ve eleştirici bir

şekilde olaylara bakabilmelerini, analiz ve sentez yeteneklerini

geliştirebilmelerini, eğitimlerine temel oluşturacak bilgileri almalarını ve kalıcı

öğrenmelerini sağlayabilmektir.

Gelişen teknoloji, eğitimde bu hedefleri gerçekleştirmede önemli görev

üstlenen öğretmenlere öğrenme ve öğretme sürecinde birçok yöntem, teknik ve

araçlar sunmuştur. Öğrenmeyi etkileyen yöntem, teknik ve araçlar konusunda

en yeni olanı ise bilgisayar ve bilgisayar destekli öğretimdir (Şahin ve Güven,

1999:66).

Temel alınan problem: Bilgisayar destekli öğretimin İlköğretim 7. sınıf

Sosyal Bilgiler dersinde akademik başarıya ve kalıcılığa etkisi nasıldır?

1.2. Araştırmanın Amacı

Bu araştırma ile “İlköğretim 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Bilgisayar

Destekli Öğretimin Akademik Başarıya ve Kalıcılığa Etkisi”nin olup olmadığı

açıklanmaya çalışılacaktır. Bu amaca ulaşabilmek için aşağıda yer alan şu

sorulara cevap aranacaktır: 1- Bilgisayar destekli eğitim ile geleneksel eğitimin akademik başarıya

etkisi arasında anlamlı bir fark var mıdır?

2- Bilgisayar destekli eğitim ile geleneksel eğitimin, bilgilerin kalıcılığı

üzerindeki etkisi arasında anlamlı bir fark var mıdır?

3- Sosyal bilgiler dersinde bilgisayar destekli eğitim ile geleneksel

eğitimin, akademik başarıya etkisi arasında anlamlı bir fark var mıdır?

4- Sosyal bilgiler dersinde bilgisayar destekli eğitim ile geleneksel

eğitimin, bilgilerin kalıcılığı üzerindeki etkisi arasında anlamlı bir fark

var mıdır?

1.3. Araştırmanın Önemi

Eğitimdeki hedeflerimiz; çocukların gelişen teknolojiye ayak

uydurmalarını, hızlı problem çözebilmelerini, sosyal, duygusal ve yaratıcı

gelişimlerini gerçekleştirmelerini, çok yönlü ve eleştirici bir şekilde olaylara

bakabilmelerini, analiz ve sentez yeteneklerini geliştirebilmelerini, eğitimlerine

4

temel oluşturacak bilgileri almalarını ve kalıcı öğrenmelerini sağlayabilmek

olmadır. Bu hedefleri gerçekleştirmede, çağı yakalamak ve derslerimizde eğitim

teknolojisini kullanmak büyük bir etken olmaktadır.

Günlük yaşantımızda vazgeçilmez olan bilgisayar, eğitimin her alanında

da kullanılmaya başlanmış ve kendini geliştirerek hızla yaygınlaşmıştır. Bu

durumda eğitimcilerin kendilerine uygun biçimde bilgisayar kullanma yöntemini

geliştirmeleri ve uygulamaları gerekmektedir. Bunun için araştırmaların ve

deneylerin yapılması farklı bakış açılarıyla duruma çözüm üretmeleri şarttır.

Bu araştırma; ilköğretim okullarında Sosyal Bilgiler dersi ve diğer tüm

derslerde bilgisayar destekli öğretimin kullanımına dikkat çekilebilmesi, Sosyal

Bilgiler ve diğer ders öğretmenlerinin akademik başarı ve kalıcılık düzeyinin

derste kullanılan öğretim yöntem ve teknikleriyle ne kadar farklılık

gösterebileceği, eğitim ve öğretimde teknolojinin kullanımına dikkat

çekilebilmesi, bilgisayar destekli öğretim amaçlı eğitim yazılımı hazırlayan

kurum ve kuruluşların bu araştırmanın bulgularından yararlanarak eğitsel

yazılım kriterlerine uygun programlar hazırlayabilmeleri, Sosyal Bilgiler dersi ile

ilgili gelecekte yapılacak olan çalışmalara ışık tutması açısından önem arz

etmektedir.

Araştırmanın yapılacağı yerde Bilişim Teknolojileri sınıfı olan bir okul ve

araştırmada kullanılan yazılımlar 2006 programına uygun yazılımlar olduğundan

araştırma, bu unsurların uygulanmasının etkililiğini de bir anlamda ifade

edeceğinden önemlidir.

1.4. Araştırmanın Sayıtlıları

1- Araştırma için seçilen örneklemin evreni temsil ettiği,

2- Araştırmada kullanılan yazılımın, eğitsel yazılım kriterlerine ve Sosyal

Bilgiler dersinin hedef ve amaçlarına uygun olarak hazırlandığı, 3- Araştırmada kullanılan veri toplama araçlarının geçerli ve güvenilir

olduğu, 4- Deney ve kontrol gruplarını eşleştirirken öğrenci özelliklerinin birbiriyle

aynı olduğu varsayılmıştır.

5

1.5. Araştırmanın Sınırlılıkları

Bu araştırma;

1- Bilgisayar destekli öğretim için kullanılmak üzere seçilmiş olan eğitim

yazılımı ile sınırlıdır.

2- Adana ili Pozantı ilçesinde bulunan ilköğretim II. Kademe

okullarındaki 40 7.sınıf öğrencisi ile sınırlıdır.

3- Araştırma süresi 2006-2007 öğretim yılı ile sınırlıdır.

4- İlköğretim okullarının 7. sınıflarındaki Sosyal Bilgiler müfredatından

seçilen tarih ve coğrafya konuları olmak üzere ‘Osmanlı Kültür ve

Uygarlığı’ ile ‘Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası” üniteleriyle

sınırlıdır.

5- Seçilmiş olan okulun fiziksel donanımlarıyla sınırlıdır.

1.6. Tanımlar

MEB 2006 programı: Milli Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanmış olan,

2007-2008 yeni müfredat programına geçmeden önce kullanılan ezbere dayalı

öğrenme, öğretmen merkezli eğitim ve yapısalcı yaklaşımdan uzak olan 2006-

2007 7.Sınıf Sosyal Bilgiler müfredatını ifade etmektedir.

Bilgisayar Destekli Öğretim: Bilgisayarın öğretimde öğrenmenin

meydana geldiği bir ortam olarak kullanıldığı, öğretim sürecini ve öğrenci

motivasyonunu güçlendiren, öğrencinin kendi öğrenme hızına göre

yararlanabileceği, kendi kendine öğrenme ilkelerinin bilgisayar teknolojisiyle

birleşmesinden oluşmuş bir öğretim yöntemidir (Uşun, 2000b:52; Senemoğlu,

1997:437). Bu tanıma ek olarak araştırmada bilgisayar destekli öğretim,

bilgisayarın bilgi kayaklarına ulaşmada -bu şekilde proje ve araştırma ödevleri

yapmada-, daha sistematik olarak bunları sunmada kullanılması olarak ifade

edilmektedir.

Eğitim Teknolojisi: Değişik bilimlerin verilerini, özel hedef, yöntem, araç

ve gereç, ölçme ve değerlendirme gibi eğitimin geniş alanlarında uygulamaya

koyan, uygun maddi ve manevi ortamlarda insan gücünün en iyi şekilde

kullanılmasını, eğitimin sorunlarının çözülmesini, kalitenin yükseltilmesini,

verimliliğin arttırılmasını sağlayan bir sistemler bütünüdür.

6

1.7. Kısaltmalar

BDÖ : Bilgisayar Destekli Öğretim BDE : Bilgisayar Destekli Eğitim

MEB : Milli Eğitim Bakanlığı

7

BÖLÜM II

KURAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR

2.1. Eğitim, Öğretim ve Teknoloji

Eğitim; belirlenen hedefler doğrultusunda bireylerin yaşantılarında,

davranışlarında değişiklikler oluşturma sürecidir. Ertürk’e (1975) göre; “eğitim,

bireyin davranışında kendi yaşantısı yoluyla ve kasıtlı olarak istenilen yönde

(eğitimin amaçlarına uygun) değişme meydana getirme sürecidir”. Bu tanıma

göre; eğitim bir süreçtir. Eğitim sürecinde, bireyin davranışlarının istenilen

yönde değiştirilmesi amaçlanmaktadır. Bireyin davranışlarındaki değişme kasıtlı

olarak gerçekleştirilmektedir. Eğitim sürecinde bireyin kendi yaşantıları esastır.

Varış da (1981) eğitimin; bireyin davranışlarında değişiklik oluşturduğunu

savunurken özellikle “eğitim yoluyla kişinin amaçlarının, bilgilerinin, tavırlarının

ve ahlak ölçülerinin de değiştiğini” belirtmektedir.

İnsanların diğer insanlarla ve çevreleriyle etkileşimlerinin maddi ve

manevi ürünlerine kültür dendiği dikkate alınırsa, insanın çevresiyle etkileşimi

sonucunda kültürlenmeye uğradığı söylenebilir. Çevresiyle etkileşerek

öğrendiklerini, diğer insanlara da öğretmeye kalkışan kimse ise, belli bir amaca

yönelik olarak o insanları kültürlemeye çalışıyor demektir. İnsanların diğer

insanları belli bir maksatla kültürlemelerine ya da kasıtlı kültürleme sürecine ise

eğitim denilmektedir.

Eğitim, insanın kalıtsal güçlerinin geliştirilip istenen özelliklerle

yoğunlaşmış bir kişiliğe kavuşması için kullanılacak en önemli araçtır. İnsanlara

bilgi ve beceri kazandırmanın ötesinde eğitim; toplumun yaşamasını ve

kalkınmasını devam ettirebilecek ölçüde ve nitelikte değer üretmek, mevcut

değerlerin dağılmasını önlemek, yeni ve eski değerleri bağdaştırmak

sorumluluğu taşır. Bu değerler, öğrencilerin davranışlarını ve istek düzeylerini

yine eğitim yolu ile etkilerler.

8

Eğitimin tanımına göre, istendik davranışların bireyin kendi yaşantısı

yoluyla meydana getirilmesi gerekmektedir. Bireyin kendi yaşantısı yoluyla

davranışında meydana gelen değişme ise öğrenmedir. Diğer bir deyişle eğitim,

geçerli öğrenmelerin oluşturulmasıyla gerçekleştirilmektedir. O halde eğitime

kısaca, istendik öğrenmeleri oluşturma süreci demek de mümkündür. Eğitim

ister kasıtlı olarak okullarda yapılsın (formal eğitim), isterse gelişigüzel bir

biçimde bireyin içinde yaşadığı tüm çevrede yapılsın (informal eğitim), sadece

istendik nitelikte davranış değişmelerinin oluşturulmasını yani geçerli

öğrenmeleri kapsar. Öğrenmeyi sağlamak ise, geçerli öğrenme ortamları

sağlamakla mümkündür. Öğretme, öğrenmeyi sağlama faaliyeti olduğuna göre;

eğitim, geçerli öğrenmeleri sağlar ve bu durum öğretim yoluyla gerçekleşir

(Senemoğlu, 1997:92).

Öğretim ise, Açıkgöz’ ün (2000) Etkili Öğrenme ve Öğretme kitabında

belirttiği üzere, öğrencinin gelişimine yardım eden bir süreçtir. Mouly (1973)

öğretimi; “ öğrenci gelişimini teşvik etme stratejileri” olarak; Saylor, Alexander

ve Lewis (1981) “öğrencilerin planlı öğrenme yaşantılarına katılması” olarak ele

almaktadır. Glaser’ a (1976) göre öğretim; eğitimin “okulda ya da sınıf

ortamında, planlı ve programlı bir biçimde yürütülen kısmıdır.”

Öğretim için yapılan tüm bu tanımlardan yola çıkarsak, öğretim bir

süreçtir, planlıdır ve öğrenciyi geliştirmek, ona bir şeyler kazandırmak

amacındadır, öğrenmenin başlatılması ve sürdürülmesi etkinliklerini

içermektedir.

Bireylerin hızlı teknolojik gelişmelerle, giderek karmaşıklaşan toplum

yaşamına ayak uydurabilmeleri için, çağdaş bilgi, beceri ve tutumlarla

donatılmaları gerekmektedir. Bu ise, her bireyin, teknolojik gelişmelerin

öngördüğü yeterlikleri kazandırabilecek bir eğitimden geçmesiyle mümkündür.

Bu eğitim ise, teknoloji eğitimidir. Eğitimde önemli olan, teknolojinin güncel

uygulamalarına ağırlık vererek, bugün ile gelecek arasında köprü oluşturmaktır

(Uluğ, 2000).

9

Teknoloji, günümüzdeki çağrışımı ile daha çok yüksek nitelikte bilimsel

bilgi ve teknik içeren ürünler olarak algılanmaktadır. Günümüzde daha sık

kullanılan “ileri teknoloji” kavramı ise, “programlanabilir entegre devrelerin ve

buna dayalı sistemlerin veri işleme, üretim, bilgi yönetimi ve transferi, eğitim,

ulusal savunma, eğlence, enerji yönetimi, çevre kirliliği kontrolü, güvenlik,

haberleşme, materyal ve insan kaynaklarının etkili kullanımı alanlarında, ancak

bunlarla sınırlı olmayan bir şekilde kullanılması” olarak tanımlanmaktadır.

(Goetsch, 1984: s. 192 akt. Aksoy).

Aşağıda teknolojinin ne olduğunu tam karşılamaya çalışan bazı tanımlar

yer almaktadır; bazıları bu tanımlamaları özellikle eğitim açısından ele

almaktadır.

Teknoloji, insanın bilimi kullanarak doğaya üstünlük kurmak için

tasarladığı rasyonel bir disiplindir (Simon, 1983, s.173).

Teknoloji, somut ve deneysel anlamda temel olarak teknik yönden yeterli

küçük bir grubun örgütlü bir hiyerarşi yardımıyla bütünün geri kalanı (insanlar,

olaylar, makineler vb.) üzerinde denetimi sağlamasıdır (McDermott, 1981,

s.142).

Öğretim teknolojileri tarihi konusunda önemli bir isim olan Saetller (1968:

ss.5-6) teknolojiyi şöyle tanımlamaktadır: "Teknoloji, (Latince texere fiilinden

türetilmiştir; örnek, oluşturmak (construct) anlamına gelir) birçoklarının

düşündüğü gibi makine kullanmak değildir. Teknoloji, bilimin uygulamalı bir

sanat dalı haline dönüşmesidir.

Uygulamalı sanat terimi Fransız sosyolog Jackques Ellul tarafından

kullanılmış ve kısaca technique olarak isimlendirilmiştir. O, teknolojiyi bir

technique uyarınca yapılmış bir makine olarak görmüş ve bu technique'nin

ancak küçük bir bölümünün makine tarafından ifade edilebildiğinden

bahsetmiştir. Belirli bir teknik sayesinde sadece makinenin değil, bu makineye

ait öğretimsel uygulamaların da gerçekleştirilebileceğinden söz etmiştir. Sonuç

olarak davranış bilimi ile öğretim teknolojileri arasındaki ilişki, doğal bilimlerle

10

mühendislik teknolojisi arasındaki ya da biyoloji ile sağlık teknolojisi arasındaki

ilişkiyle benzer, hatta aynıdır.

Ünlü bir eğitim teknoloğu olan James Finn, teknolojiyi tanımlarken şöyle

demektedir: "Makine kullanımının yanı sıra teknoloji; sistemler, işlemler, yönetim

ve kontrol mekanizmalarıyla hem insandan hem de eşyadan kaynaklanan

sorunlara, bu sorunların zorluk derecesine, teknik çözüm olasılıklarına ve

ekonomik değerlerine uygun çözüm üretebilmek için bir bakış açısıdır" (Finn,

1960, s.10).

Bilim ve teknolojinin farklılığını belirtmek için ilk nükleer denizaltıyı yapan

ve serbest bir eğitim eleştirmeni olan Amiral Hyman Rickover şöyle söylüyor:

"Bilim ve teknoloji birbirine karıştırılmamalıdır. Bilim; doğadaki görüngülerin

(fenomenlerin) gözlenerek, zaten var olan doğru ve gerçeklerin ortaya

çıkarılması ve bu gözlemler sonucunda elde edilen verilerin düzenlenerek

gerçeklerin ve bunlar arasındaki ilişkilerin ortaya konulduğu teorilerin

oluşturulmasıdır. Teknoloji asla bilim için bir otorite olamaz. Teknoloji insan

aklını ve vücudunu güçlendirmek, üstün kılmak için geliştirilecek aletler,

teknikler ve yöntemler üzerinde durur. Bilimsel yöntem, insan faktörünün

tamamen dışlanmasını gerektirir, şöyle ki; gerçeği arayan kimse, kendinin ya da

diğer insanların hoşlanacağı veya sevmeyeceği şeylerle, popülist değerlerle ve

herhangi bir çıkar uğruna çalışmaz. Diğer yandan teknoloji fikir (bilim) değil de

hareket olduğundan, eğer insani değerler göz ardı edilirse tamamıyla tehlikeli

bir sonuca da yol açabilir (Knezevich & Eye, 1970, s.17).

2.2. Eğitim Teknolojisi

Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde insanlara verilmesi gereken eğitimin

niteliği son derece önemlidir. Hızla gelişen teknoloji karşısında artan eğitim

taleplerine cevap verebilme ve eğitime çağa uygun nitelikler kazandırılması

gerekliliği kaçınılmazdır. Buna göre eğitimden beklenen; karşılaştığı problemleri

çözebilen, bilgiyi yönetebilen ve diğer insanlarla bir ekip halinde çalışabilen

insanlar yetiştirmesidir.

11

Bugün, bilim ve teknoloji alanındaki hızlı gelişme süreci içerisinde

eğitimin yeri ve eğitimde bu teknolojilerin kullanılması eğitimciler için tek başına

bir inceleme konusu olmuştur. Bu amaçla “Eğitim Teknolojisi” adı altında bir

bilim dalı doğmuştur. Bu bilim dalının kabulleri çerçevesinde yapılacak olan

inceleme ve araştırmalar sonucunda elde edilecek olan teorik bilgiler,

uygulamada karşılaşılabilecek sorunlara somut çözümler getirebilmelidir

(Hotomaroğlu, 1997: 3).

Eğitim teknolojisi; “Değişik bilimlerin verilerini, özel hedef, yöntem, araç

ve gereç, ölçme ve değerlendirme gibi eğitimin geniş alanlarında uygulamaya

koyan, uygun maddi ve manevi ortamlarda insan gücünün en iyi şekilde

kullanılmasını, eğitimin sorunlarının çözülmesini, kalitenin yükseltilmesini,

verimliliğin arttırılmasını sağlayan bir sistemler bütünü” olarak tanımlanmaktadır.

(Rıza, 1997).

Eğitim teknolojisi öğrenme sürecini geliştirmek için oluşturulan her türlü

sistemi, tekniği ve yardımı içerir. Böyle bir yapıda şu dört özellik önemlidir:

öğrencinin ulaşması hedeflenen amaçların tanımlanması; öğrenilecek konunun

öğretim ilkelerine göre analiz edilip, öğrenilmeye uygun şekilde yapılandırılması;

konunun aktarılabilmesi için uygun medyanın seçilip kullanılması; dersin ve

derste kullanılan araçların etkililiğini ve öğrencilerin başarı durumlarını

değerlendirmek için uygun değerlendirme yöntemlerinin kullanılması (Collier et

al., 1971, Gentry 2004).

2.2.1. Eğitim Teknolojisinde Kullanılan Araçlar

Eğitim aracı; öğrenme-öğretme etkinlikleri sırasında öğrencinin

öğrenmesi ve öğretmenin etken bir öğretim sağlayabilmesi için bilgilerin

kavratılmasında, üzerinde gözlem ve araştırma yapmada kullanılan her türlü

öğretme ve öğrenme yardımcılarına denmektedir. Eğitim teknolojisinde kullanılan araçlar (gelişim sırasına göre);

• Kara tahta-tebeşir,

• Kitap-defter-kalem,

• Matbaa,

• Model-maket,

12

• Resim-slayt-film,

• Radyo, tv-video, kamera,

• Öğretme makineleri, bilgisayarlar,

• Bireysel ve kitlesel otomasyon: (interaktif video, disk, cd, hipercard,

telekonferans, bültenboard, e-mail),

• Ağ sistemleri: (internet, intranet, network, novell),

• Telekomünikasyon: (iletişim sistemleri-uydular).

2.2.2. Eğitim Teknolojisinin Amaçları

• Eğitim hizmetlerini daha geniş kitlelere götürmek,

• Öğretme - öğrenme süreçlerini daha verimli hale getirmek,

• Öğretme - öğrenme etkinliklerini bireyselleştirmek,

• Öğretme ve öğrenmeyle ilgili uygulama ve süreçleri düzenlemek,

• Eğitim ihtiyaçlarını ve imkânlarını bilimsel araştırma konusu yapmak,

• Eğitim kurumlarını uygulamalı hale dönüştürmek,

• Öğretim programlarında sürekliliği sağlamak,

• Eğitim personelinin etkinliğini ve verimliliğini artırmak,

• Çevre faktörlerini düzenlemek ve kontrol etmek,

• Öğretme-öğrenme süreçlerini öğrenci yeteneklerine uyarlamak

• Eğitimle ilgili sorunların çözümünde uygulamaya koymaktır.

2.2.3. Eğitim Teknolojisinin Yararları

• Serbesti

• Birinci kaynaktan bilgi

• Fırsat eşitliği

• Çeşitlilik ve kalite

• Yaratıcılık

• Bireysel öğretim

• Üretken eğitim ve hızlı öğrenme

• Gerçek öğrenme deneyimi

• Yaşam boyu öğrenme

• Aktif bir rol

• Her yerde bulunması

13

• Bilginin hızlı olarak yayılması

• Bireysel öğrenme ortamının tasarımı

• Faal öğrenme ortamının tasarımı

• Eleştirel düşünmeyi öğrenme

• Kubaşık çalışma fırsatı

• Bireyler arası iletişimin artması

• Küresel eğitim fırsatı

• Bilgiyi öğrenmeye karşı güdüleme

• Problem çözme

• Eşitlik ilkesi

• Ekonomiklik ilkesi

• Çok kültürlülük ilkesi

2.3. Öğretim Teknolojisi

Öğretim teknolojisi kavramı, eğitim teknolojisi kavramının içinde ele

alınmaktadır. Ancak öğretim ortamlarında öğretici ve öğrenen arasındaki

iletişimde ortam rolünü oynayan teknoloji, öğretim alanında ağırlıklı olarak

kullanılmaktadır.

Öğretimin, eğitimin bir alt kavramı olduğu düşüncesinden yola çıkılarak

“öğretim teknolojisi” de eğitim teknolojisinin bir parçası olarak ele alınabilir. Bu

doğrultuda yapılan bir tanıma göre öğretim teknolojisi; “özel amaçların

gerçekleştirilmesinde etkili öğrenme sağlamak için iletişim ve öğrenmeyle ilgili

araştırmalardan hareketle, insan gücü ve insan gücü dışı kaynaklar kullanılarak,

öğretme-öğrenme sürecinin tasarımlanması, uygulanması ve

değerlendirilmesinde sistematik bir yaklaşımdır” (Uşun, 2000: 1).

Commission on Instructional Technology (1970: 19)’ye göre öğretim

teknolojileri iki şekilde tanımlamaktadır;

• İletişim devrimi ile birlikte şekillenen medyanın, öğretmen, kitap, yazı tahtası

ile beraber öğretimsel amaçlar için kullanılmaya başlanmasıdır.

• Belirlenmiş hedefler uyarınca, daha etkili bir öğretim elde etmek için, öğrenme

ve iletişim konusundaki araştırmaların ve ayrıca insan kaynakları ve diğer

14

kaynakların beraber kullanılmasıyla tüm öğrenme-öğretme sürecinin sistematik

bir yaklaşımla tasarlanması, uygulanması ve değerlendirilmesidir”.

Öğretim teknolojisi hakkındaki diğer görüşler ise şöyle sıralanabilir;

• Televizyon, hareketli resimler, kasetler, diskler, kitaplar ve yazı tahtası gibi

donanımı ifade eden iletişim araçlarını anlatır (Engler, 1972, s.59).

• Davranış biliminin, bulgularının öğretimsel problemlere uygulanması sürecidir

(Engler, 1972, s.59).

• Öğretim Teknolojiler, öğretme nesnelerini yani öğrenme ve öğretme

sürecinde yer alacak her türlü materyal ve aracı anlatır (Armsey & Dahl, 1973,

s.vii).

• Öğretim teknoloğu, bir grup üyesi olarak öğrenme süreci konusunda uzman

olan kişidir. Görevi; öğretilecek hedeflerin belirlenmesinde, öğrenme stratejileri

seçilmesinde ve sonuçların değerlendirilmesinde öğretim üyesine yardım

etmektir (Carnegie Commission On Higher Education, 1972 : 71) (Demirel vd.,

2001, s.12).

• “Öğretim teknolojisi”, “öğretim”in, eğitimin bir alt kavramı olduğu anlayışına

dayalı olarak ve belirli öğretim disiplinlerinin kendine özgü yönlerini dikkate

alarak düzenlenmiş teknolojiyle ilgili bir terimdir. Örneğin, “fen öğretimi

teknolojisi” , “dil öğretimi teknolojisi” , “biyoloji öğretimi teknolojisi ” gibi. Bu

terim, ilgili disiplin alanlarına özgü olarak etkili öğrenme düzenlemeleri

oluşturmak üzere amaçlı ve kontrollü durumlarda insan gücü ve insan gücü dışı

kaynakları birlikte işe koşarak belirli özel hedefler doğrultusunda öğrenme ve

öğretme süreçleri tasarımlama, işe koşma, değerlendirme ve geliştirme

eylemlerinin bütününü içeren sistematik bir yaklaşımı ifade etmektedir (Alkan,

1998, s.16).

2.4. Bilgisayarların Eğitimde Kullanılması

Bilgiyi hızlı biçimde işleme, depolama ve hizmete sunma özelliği bilgisayarı

eğitimde en çok aranılan araç haline getirmiştir. Gerçekten eğitime ilişkin

araştırmalarda artan öğrenci sayısına bağlı olarak karmaşıklaşan eğitim

hizmetlerinin yürütülmesinde, öğrenci rehberlik-danışmanlık çalışmalarında ve

başarının ölçülüp değerlendirilmesi etkinliklerinde, insan emeği, yoğun bir

teknoloji kullanımı yadırganır hale gelmiştir. Teknolojik kaynaklardan eğitimde

15

yoğun biçimde yararlanılması gerektiği geniş bir kabul görmüş ve uygulamalar

giderek artmıştır. Bu yüzden artık hayatın her aşamasında kullanılan

bilgisayarların eğitim alanında da kullanılması yadırganamaz (Hızal, 1989).

Eğitim alanında bilgisayarlardan yararlanma şekilleri gruplandırılmak

istenirse (Hızal,1989);

· Eğitim araştırmalarında bilgisayar,

· Eğitim hizmetlerinin yönetiminde (yürütülmesinde) bilgisayar,

· Ölçme-değerlendirme ve rehberlik-danışmanlık hizmetlerinde bilgisayar,

· Bilgisayar eğitiminde bilgisayar,

· Öğrenme-öğretme süreçlerinde bilgisayar şeklinde gruplandırılabilir.

2.4.1. Öğrenme- Öğretme Sürecinde Bilgisayar

Türkiye'de bilgisayarın öğretim hizmetinde kullanılması ile ilgili çalışmalar,

ortaöğretimde bilgisayarla öğretim konusunun gündeme gelmesi ile başlamıştır.

1984 yılında üniversitelerdeki ilgili bölümlerin öğretim üyeleri ile bakanlık

yetkililerinden oluşan özel ihtisas komisyonu kurulmuş ve komisyon aynı yıl

çalışmalarına başlamıştır. 1985-1986 öğretim yılında tespit edilen bazı lise ve

dengi okullarda bilgisayar öğretimi ve bilgisayar destekli öğretimin başlatılması,

bu okullarda görev alacak öğretmenlerin yetiştirilmesi, pilot okullarda yapılan

uygulama sonuçlarına göre sistemin yaygınlaştırılması konularında tavsiye

kararları almıştır (MEB Ortaöğ. Bilg. Eği. İht. Kom. Raporu, 1984).

Bilgisayarlar klasik eğitim araç ve gereçlerinin yetersiz kaldığı pek çok

konuda önemli bir boşluğu doldurmaktadır. Klasik eğitim ortamında

gerçekleştirilmesi zor veya olanaksız olan pek çok iş, bilgisayarlarla

başarılabilmektedir (Büyüközer, 1990). Bir eğitim aracı olarak bilgisayarlar,

görsel-işitsel araçların pek çoğunun işlevini yerine getirmekte ve iletişimi

etkenleştirerek bireysel öğrenmeyi daha kolay gerçekleştirmektedir. Son derece

esnek bir yapıya sahip olan bilgisayarlar, özel hazırlanmış öğretim programları

aracılıyla öğretme-öğrenme sürecinde zengin bir yaşantı oluşturabilmektedir.

Bilgisayarlar bugünkü durumda öğretimi büyük oranda bireyselleştirerek

geleneksel sınıf öğretiminin olumsuzluklarını ortadan kaldırmaktadır. Eğitim

16

programlarının bireyselleştirmeyi yeterince gerçekleştirememesi, yetenekli

ancak yavaş öğrenen çocukların eğitimini zorlaştırmaktadır. Farklı bilgi, beceri

ve tutum düzeyindeki bireylerden oluşan bir sınıfta, bilgisayar aracılığıyla her

bireye kendi yeteneğinde gelişmelerine olanak sağlanmakta, çeşitli beklentileri

karşılanabilmektedir (Aşkar, 1992). Ancak sıralanan olumlu etkilerin

sağlanabilmesi için öğrencilere bilgisayar okur - yazarlığı yeteneklerinin

kazandırılması önem taşımaktadır. Bu konuda Milli Eğitim Bakanlığı da;

Bilgisayar destekli eğitime geçmeden ve onunla birlikte öğrencilerin bilgisayarla

tanışmasını sağlayıp, günlük hayatta ve öğretim süreçlerinde bilgisayarı

kullanabilir hale getirmek amacıyla eğitimin her kademesinde bilgisayar okur-

yazarlığının yaygınlaştırılması (Tebliğler Dergisi, 1995/2431) için çeşitli

çalışmalarda bulunmaktadır. Yapılan bütün çalışmaların amacı, öğrencilerin çok

kısa bir zamanda teknolojik gelişmenin ürünü olan bilgisayarlarla tanışmalarını

sağlamaktır (Tebliğler Dergisi, 1996/2458).

Öğretme fiilinin gerçekleşmesi, iyi öğretme sürecinde iyi öğretmen ve

günümüzde öğretmenin yerini alabilecek bilgisayarlar şöyle olmalıdır (Alkan ve

Kurt, 2001:42-43):

1. Öğrenmeyi kılavuzlayan öğretmen, öğrencilerin duyularını mümkün olan en

etkili biçimde kullanmasını sağlamalıdır.

a) İnsan görme ve işitme yoluyla sadece işitmeye kıyasla daha çabuk öğrenir.

b) İnsan, görme ve işitmeye, söyleme ve yapmada ilave edildiğinde daha da

çabuk öğrenir. Öğrenmeyi kalıcı yapan yapmadır.

2. Öğrenmeyi kılavuzlayan öğretmen, dersini, üç temel ilkeden yararlanabilecek

biçimde düzenlemelidir. Bunlar;

a) Derse hazırlanma,

b) Derse etki etme,

c) Derste pratik yapma.

3. İnsanlar birçok yönden farklıdırlar. Öğretmen bu farklılıkları dikkate almalıdır.

Çünkü öğrencilerin bireysel farklılıkları;

a) Bir şey öğrenmek istemelerinin nedenini etkilemektedir,

b) Öğrenme hız ve düzeyini etkilemektedir.

4. Öğrenmeyi kılavuzlayan öğretmen, öğrencilerin:

17

a) Genellikle öğrenmekte oldukları ile bildikleri arasındaki ilişkileri görebildiklerini

göz önüne almalıdır,

b) Genellikle aktif öğrenciler, öğrendiklerini uygulamaya koyma fırsatı

ihtiyacında olduklarını dikkate almalıdır,

c) Öğrencilerin ciddi olduklarını ve daima özel bir hedef peşinde olduklarını

bilmelidir,

d) Öğrencilerin atak olmadıklarını, süreçleri ve problemleri düşünme zamanına

ihtiyaç gösterdiklerini dikkate almalıdır.

Bu nedenden dolayı öğrenme-öğretme sürecinde teknoloji ve teknolojinin

en üst ürünü olan bilgisayar kullanımı kaçınılmaz duruma gelmiştir.

Bilgisayarların eğitimde kullanılmalarıyla ilgili terimler iki farklı, ancak

birbirine bağlı şekilde sınıflandırılabilmektedir (Aşkar, 1990). Bunlar öğretim ve

öğrenme açısından terimlerdir.

Öğretim Açısından Terimler:

· Bilgisayar destekli öğretim

· Bilgisayarla düzenlenmiş öğretim

· Bilgisayara dayalı öğretim

· Bilgisayar Öğretimi

Öğrenme Açısından Terimler:

· Bilgisayardan öğrenme

· Bilgisayar ile öğrenme

· Bilgisayar hakkında öğrenme

· Bilgisayardan düşünme yollarını öğrenme

· Bilgisayarla öğrenmenin düzenlenmesi

2.5. Bilgisayar Destekli Öğretim

Bilgisayar destekli öğretim; öğretim sürecinde, öğrencilerin bilgisayarla

etkileşimde bulunması, bilgisayarların bu süreçte bir öğretim aracı ve bir öğretim

ortamı olarak iş görmesi etkinlikleri olarak tanımlanabilir. Bilgisayar destekli

öğretim sürecinde bilgisayar seçenek olarak değil, sistemi tamamlayıcı, sistemi

güçlendirici bir öğe olarak kullanılır.

18

Eğitim için bilgisayarın kullanım türleri içinde en fazla dikkati çeken ve

üzerinde çalışılan, bilgisayar destekli öğretim türüdür. Bu tür, bilgisayarın

öğretim kurumlarındaki en yaygın kullanma biçimini oluşturmakta ve

öğrencilerin belli konuları öğrenmelerinde destek olacak ortamları sağlamaya

yönelik olarak kullanılmaktadır. Bu kullanım biçimi için gerekli öğelere

baktığımızda donanım, yazılım, laboratuar, öğretmen eğitimi, yardımcı personel

eğitimi gibi daha birçok unsuru içerdiği görülmektedir. (Keser, 1998;

Numanoğlu, 1992; Sezen, 1996 ).

İlgili araştırmalar incelendiğinde bilgisayar destekli öğretim ile ilgili pek çok

tanım yapıldığı görülmektedir.

Bilgisayar destekli öğretim; öğrencilerin programlı öğrenme materyalleri ile

bilgisayar kullanarak etkileşimde bulunduğu; diğer bir deyişle, bilgisayar

programları aracılığıyla öğrenmeyi gerçekleştirdiği, öğrenmelerini izleyip kendi

kendini değerlendirebildiği bir öğretim biçimidir (Senemoğlu, 1997).

Öğrencinin karşılıklı etkileşim yoluyla eksiklerini ve performansını

tanımasını, dönütler alarak kendi öğrenmesini kontrol altına almasını; grafik,

ses, animasyon ve şekiller yardımıyla derse karşı daha ilgili olmasını sağlamak

amacıyla eğitim-öğretim sürecinde, bilgisayardan yararlanma yöntemine kısaca

BDÖ diyebiliriz (Baki, 2002:11).

Bilgisayar Destekli Öğretim kendi kendine öğrenme ilkelerinin bilgisayar

teknolojisi ile birleşmesinden oluşmuş bir öğretim yöntemi olup öğretim

sürecinde bilgisayarın seçenek olarak değil, sistemi tamamlayıcı, sistemi

güçlendirici bir öğe olarak kullanılmasıdır. Bilgisayar Destekli Öğretim’de

bilgisayar, öğrenmenin meydana geldiği bir ortam olarak kullanıldığı öğretim

sürecini ve öğrenme motivasyonunu güçlendiren, öğrencinin kendi öğrenme

hızına göre yararlanabileceği, kendi kendine öğrenme ilkelerinin bilgisayar

teknolojisiyle birleşmesinden oluşmuş bir öğretim yöntemidir (Uşun,2000, s.50-

52).

19

Bilgisayar destekli öğretimde bilgisayar diğer öğretim teknikleri ile etkileşim

içinde kullanılmakta ve eğitim-öğretim çalışma saatlerine uydurulabilmektedir.

Bu olanak sadece eğitim-öğretimin niteliğini arttırmakla kalmayıp eğitim-

öğretimde her öğrenci kendi öğrenme hızını seçebilmekte ve kendi yetenek ve

çalışma şartlarını belirleyebilmektedir. Büyük esneklik, sistemin değişen

içeriklere kolayca adapte edilmesine olanak tanımaktadır (Keser, 1991:178).

Demirel vd (2004), bilgisayar destekli öğretimin tanımını aşağıdaki

şekillerde sınıflandırmaktadır:

Bilgisayar Destekli Öğretim (BDÖ), bilgisayarla öğretme sürecidir.

BDÖ, öğretme aracı olarak bir bilgisayar programını kullanan bireysel

öğretme sistemidir.

BDÖ, bir bilgisayarı ( ve bir bilgisayar programını ) kullanan birisi

tarafından öğrenilebilecek bilgi ve beceriler sunan eğitsel bir bilgisayar

programıdır.

BDÖ, bir alanın (matematik, fizik, kimya, yabancı dil vb.) öğretiminde

bilgisayarın, öğretmen ve öğrenciye yardımcı bir araç olarak kullanılmasını ifade

etmektedir. Bir başka deyişle, BDÖ’de bilgisayarın, öğrencinin daha etkin

öğrenmesini sağlamak amacıyla kullanılması demektir.

BDÖ, “Öğrencinin bir bilgisayar başında, göstereceği türlü tepkileri göz

önünde bulundurarak hazırlanmış ders yazılımı ile karşılıklı etkileşimde

bulunarak kendi öğrenme hızına göre kullanabileceği öğretim türü, bu soruna

ilişkin uygulama ve araştırma alanı” olarak da tanımlanabilir.

Uşun (2000)’a göre, bilgisayar destekli öğretim; bilgisayarın öğretimde

öğrenmenin meydana geldiği bir ortam olarak kullanıldığı, öğretim sürecini ve

öğrenci motivasyonunu güçlendiren, öğrencinin kendi öğrenme hızına göre

yararlanabileceği, kendi kendine öğrenme ilkelerinin bilgisayar teknolojisiyle

birleşmesinden oluşmuş bir öğretim yöntemidir.

20

Yalın (2001)’a göre bilgisayar destekli öğretim (BDÖ); bilgisayarların

sistem içine programlanan dersler yoluyla öğrencilere bir konu ya da kavramı

öğretmek ya da önceden kazandırılan davranışları pekiştirmek amacıyla

kullanılmasıdır.

Bilgisayar destekli öğretim ile ilgili pek çok tanım yapılmakla birlikte, bu

süreci etkileyen ya da etkilediği düşünülen değişkenler, öğrenci motivasyonu,

yenilik, etkileşim, bireysel öğrenme farklılıkları, ders yazılımının türü, kapsamı

ve niteliği, öğretmenin bilgisayar destekli öğretimi algılama biçimi, tutumu,

beklentisi ve değişen rolü, ders yazılımının eğitim programlarıyla bütünleşmesi,

bilgisayar destekli öğretim uygulamasının okul içinde yürütülme biçimi olarak

belirtilmektedir (Aşkar vd, 1993; Uşun, 2000; Demirel vd, 2004).

2.5.1. Bilgisayar Destekli Öğretimin Amaçları

Bilgisayar destekli öğretim yönteminde bilgisayarın temel amacı,

materyalleri ya da bilgiyi en iyi şekilde kullanmada öğrenciye ve öğretmene

yardım etmektir.

Bilgisayar destekli eğitim ve ders sunumunun başlıca amaçları şu şekilde

özetlenebilir (Doğanay, 2002:212-213).

1) Eğitim ve öğretimde verimi yükselterek, daha etkin bir öğretim sağlamak,

2) Geleneksel eğitim ve öğretim yöntemlerini değiştirmek, onları daha verimli

ve etkili kılmak,

3) Eğitim ve öğretimi, ilgi çekici ve zevkli duruma getirmek,

4) Öğretmenlerin, eğitim-öğretim sırasında daha fazla materyal

kullanmasını sağlamak,

5) Verilerin depolanması ve gerektiğinde kullanılmasını sağlamak,

6) Soyutu somutlaştırarak, daha kolay öğrenilmesini sağlamak,

7) Öğretmene zaman kazandırarak, ders dışı faaliyetlerini kolaylaştırmak,

8) Çağın gerektirdiği teknolojiyi öğrencilere kavratmak,

9) Öğrenme sürecini hızlandırmak,

10) Gereksinmeye dayalı öğretimi gerçekleştirmek,

11) Telafi edici öğretimi sağlamak

21

12) Bireysel öğretimi gerçekleştirmek.

Bilgisayar destekli öğretim genel olarak aşağıda belirtilen dört yöntem

uygulanarak gerçekleştirilebilmektedir:

1. Her eğitim kurumuna laboratuar kurulması (laboratuar yöntemi):

Eğitimde bilgisayar teknolojisini kullanmanın en basit ve klasik yöntemi, bir

eğitim kurumuna laboratuar kurmaktır. Bu yöntemin asıl amacı, hedef kitleye

bilgisayar okur-yazarlığı kazandırmak ve dersleri laboratuar ortamında mümkün

olduğunca interaktif olarak sunmaktır. Laboratuarın kurulduğu eğitim

kurumunda öğrenci sayısı laboratuarda bulunan bilgisayar sayısından fazla

olduğundan, öğrenciler dönüşümlü olarak bilgisayarlardan yararlanabilmektedir.

Dolayısıyla bu yöntemde öğrenci bilgisayar ile fazla çalışma imkânı

bulamamaktadır.

2. Her eğitim sınıfına birer adet bilgisayar, sunum cihazları ve çevre

birimleri kurulması (her sınıfa PC yöntemi): Bu yöntemde, her eğitim sınıfına

birer adet bilgisayar, sunum cihazı ve gerekli çevre birimleri kurulur. Ayrıca okul

bir ağ ortamı ile bütünleştirilir. Böylece her ders teknolojiyle bütünleştirilmiş olur.

Bu yöntemde amaç; öğrencilere bilgisayar okuryazarlığı vermek değil, her dersi

bilgisayar teknolojisiyle bütünleştirerek öğrenmenin kalitesini artırmaktır.

Öğretmen, dersine girmeden önce konu ile ilgili gerekli materyalleri bilgisayar

ortamında hazırlar ve bilgisayar sistemini kullanarak öğrencilerine aktarır.

Böylece öğrenci her dersi görerek öğrenmiş olur.

3. Her öğrencinin ve öğretmenin kişisel ve taşınabilir bir bilgisayara (PC)

ve eğitim ortamının bir ağ bağlantısına sahip olması (kişisel PC yöntemi ): Bu

yöntemde, her öğrencinin ve öğretmenin taşınabilir bir bilgisayarı vardır. Ayrıca

eğitim ortamı bir ağ ortamına sahiptir. Öğrenci tüm ders materyallerini,

ödevlerini ve ders hazırlıklarını kişisel bilgisayarında yapar. Eğitim ortamına

geldiğinde öğrenci kişisel bilgisayarını okulun ağ yapısına entegre eder ve

derse katılır. Öğretmen ise ders ile ilgili tüm hazırlıklarını kendi kişisel

bilgisayarında yapar ve derse girdiğinde kendi kişisel bilgisayarını okulun ağ

ortamına entegre eder ve dersini anlatır. Öğretmen ve öğrenci arasındaki tüm

haberleşme elektronik ortamda yapılır. Ayrıca bu yöntemle öğretmen ve

22

öğrenciler evlerinden video konferans yoluyla ders yapabilirler. Bu yöntem diğer

yöntemlere göre en ideali, ancak en pahalısıdır.

4. Internet yolu ile eğitim yöntemi (senkron ve asenkron).

Bilgisayar destekli öğretimde, öğretmen konuyu işlerken, elinde bulunan

donanım ve yazılım olanaklarını, işlenecek olan konu özelliklerini, öğrencilerin

özelliklerini, belirlediği amaçların özelliklerini dikkate alarak, uygulayacağı

bilgisayar destekli öğretim biçimine karar vermelidir (Aşkar ve Erden, 1986). Bu

uygulama biçimleri şunlardır ( Aşkar ve Erden, 1986; Keser, 1988; Demirel,

2000; Uşun, 2000):

1. Öğretmen, konuyu geleneksel yöntemle sınıfta işler. Dersi kaçıran, başarısız

olan ya da öğrenme ihtiyacı duyan öğrencilere konuyu bilgisayar yardımı ile

öğrenme fırsatı sağlanabilir. Yani bilgisayar burada, “özel öğretmen” görevini

üstlenir.

2. Öğretmen, konuyu sınıfta işledikten sonra, değerlendirme çalışmaları sınıfta

bilgisayar yardımı ile yapılabilir.

3. Öğretmen, konuyu sınıfta işledikten sonra, alıştırma, uygulama ve

değerlendirme çalışmaları bilgisayar yardımı ile yapılır.

4. Konu bilgisayar yardımı ile öğrenilir. Öğretmen, öğrenme eksikliklerini

tartışma yöntemi ile giderebilir, öğrencileri denetleyerek hatalarını düzeltebilir.

Yani burada öğretmen, “danışman” rolünü üstlenmektedir.

Bilgisayar Destekli Öğretimde çeşitli öğretim modelleri kullanılmaktadır.

Bayraktar (1988, s.20) ve Keser (1988, s.92) tarafından önerilen ve yaygın

kabul gören modeller şunlardır:

• Öğretimsel Model

• Hipotezci Model

• Açıklayıcı Model

• Arındırılmış model

Bu modellerin her birisi öğrenme öğretme sürecine katkısı yönünden

bilgisayarın değişik özelliklerini ortaya koymaktadır. Örneğin; Öğretimsel Model,

23

temelde programlı öğretime dayanmakta ve bilgisayar, sabırlı bir yardımcı gibi

kullanılmaktadır. Hipotezci Modelde, öğrenciye hipotez formüle etmeye

yardımcı olunmakta ve bu model bilginin, öğrencilerin yaşantıları yoluyla

yaratılması gerektiği düşüncesine dayanmaktadır. Açıklayıcı Modelde

bilgisayar; öğrenci ile gerçek yaşamın gizli modeli ya da benzeşimi olarak rol

oynar. Öğrencinin, konuyu keşfederek öğrenmesi esas alınmaktadır.

Arındırılmış Modelde ise bilgisayar; öğrencinin çalışma yükünü azaltma aracı

olarak kullanılmakta ve öğrenciye hesaplama, bilgi işlem vb. olanaklar

sağlamakta ve onu desteklemektedir. Bu modellerin ortak özelliği, öğrenciye

öğrenmesinde etkin bir yardımcı olmaları ve öğrenciyi merkeze almalarıdır

(Uşun, 2000, s.54).

Bilgisayar destekli öğretim sürecini etkileyen etmenler olarak da Demirel

vd. (2001, s.121)

¯ Öğrenci motivasyonu,

¯ Yenilik,

¯ Etkileşim düzeyi,

¯ Bireysel öğrenme farklılıkları,

¯ Öğretmenin rolü,

¯ Ders yazılımının türü, kapsamı ve niteliği,

¯ Öğretilecek materyalin ve yazılımların hazırlanması

olarak sıralamışlardır. Ayrıca ders yazılımlarının niteliği ile müfredat ve okul

programlarına bütünleştirilmesini en önemli boyut olarak görmüşlerdir. Bu

nedenle bu tip yazılımların hazırlanması, geliştirilmesi ve değerlendirilmesinin

çok dikkatli ve titiz bir çalışmayı gerektirdiğini belirtmişlerdir.

2.5.2. Bilgisayar Destekli Öğretim İçin Gerekli Öğeler

Bilgisayar destekli öğretim için gerekli öğeler incelendiğinde; yazılım,

donanım, öğretmen eğitimi, laboratuar ve yardımcı personel eğitimi gibi birçok

unsuru içerdiği görülmektedir. Bu öğeler içinde en fazla dikkat çekeni ise ders

yazılımı olarak kabul edilmekte ve hatta bilgisayar destekli öğretimin başarısının

ders yazılımının kalitesi ile doğrudan orantılı olduğu ileri sürülmektedir

(Numanoğlu, 1990: 13).

24

Altınkaya (1998)’ya göre; öğrenci ile bilgisayar arasındaki etkileşimi

sağlayan eğitim yazılımı, eğitim-öğretim faaliyetlerinde denetim ve kontrol

rolünü üstlenen öğretmen ve öğrenme yaşantılarını gerçekleştirmek amacı ile

tasarlanmış yazılımların çalıştırılabileceği donanımlar bilgisayar destekli eğitimin

en önemli üç unsurudur.

2.5.2.1. Öğretmen

Bilgisayarın bilgi aktarıcı olarak değil de öğrencinin araştırma yapabileceği

ve kendi bilgisini kurabileceği bir makine olarak sınıflara girmesi eğitiminde

önemli değişiklikleri de beraberinde getirecektir. Bu değişikliğin gerçekleşmesi

doğrudan doğruya öğretmenin bu teknolojiyi nasıl algıladığına ve teknolojiden

ne zaman, nerede ve nasıl yararlanabileceğine bağlıdır. O nedenle, eğitim

sisteminde gerçekleştirilecek herhangi bir değişim, öğretmenlerin eğitimle ilgili

görüş ve kavramlarında oluşacak gelişimlere bağlıdır. Bu kabul, öğretmen

eğitiminin en önemli prensibidir (Baki, 2002:24).

Akarsu (1988), bilgisayar destekli eğitimde öğretmenin yerini ve işlevini

şöyle açıklamaktadır:

Bilgisayarın eğitime olası katkısı, eğitim sisteminin en kritik öğesi olan

öğretmenin işlevini değiştirmiştir. Bilgisayar, öğretmenin yerine geçen değil,

öğretmene yardımcı ve öğretimi destekleyici bir araç olarak kullanılmıştır.

Eğitim sürecinin en kritik öğesinin öğretmen olduğu konusunda pek çok

kişi görüş birliği içindedir. Henüz öğretmenin yerini tutabilecek bir araç

geliştirilmemiştir. Eğitim, öğretimden ayrılarak genel anlamda düşünüldüğünde,

öğretmenin yeri kolay doldurulamayacak bir eğitim öğesi olduğunu görmek zor

değildir. Eğitim sistemimize giren yenilikler, ister içerik, ister yöntem ya da

teknoloji biçiminde olsun, ancak öğretmene yardımcı olabildikleri ölçüde etkili

olabilirler.

Amaç, belirlenen bilgi, beceri, tavır ve tutumları geliştirmede; yani daha iyi

eğitilmiş, daha nitelikli, başarılı, eleştirel düşünebilen, yapıcı ve üretici insanlar

yetiştirmede tüm çaba ve olanakları seferber etmektir.

25

Bilişim teknolojisinin öğretimde yardımcı olarak kullanılması, öğretmenin

geleneksel rolünden yavaş yavaş sıyrılıp, değişen görev ve işlevler

yüklenmesini gerektirir. Televizyon, videokasetleri, film, dia, bilgisayar gibi

görmeye-duymaya ve etkileşime açık teknolojik araçların devreye girmesi ile

öğretmen temel bilgi kaynağı olmaktan çıkmış, öğrenmeyi izleme, yönlendirme

ve geliştirme yönünde bir rehber, bir yol gösterici görevini üstlenmiştir (Kirnik,

1998).

2.5.2.2. Donanım

Bilgi teknolojilerindeki hızlı ilerlemelerin sonucu olarak bilgisayar destekli

eğitimle ilgili donanım da nitelik ve kapasite olarak sürekli gelişmektedir. Bu,

yazılımdan öğretmen eğitimine kadar diğer birçok konuyu da doğrudan

ilgilendirmektedir. Çünkü bugün gelişmiş ve yeterli sayılan bir donanım elemanı

birkaç yıl içinde kendini yenilemezse yetersiz ve demode duruma düşmektedir.

Bilgisayar destekli eğitim ile ilgili donanım seçerken, standart ve

spesifikasyonları başlangıçta çok dikkatli olarak belirlemek gerektiği ve

seçilecek donanımın hiç değilse temel elemanlarının uzun bir süre hizmet

verebilmesi ve kolayca genişletilebilecek yapıda olması gerekmektedir (Genel,

1998: 10).

2.5.2.3. Yazılım

Eğitim yazılımı, öğretilecek konuların bilgisayar programlama dillerinden

yararlanarak öğretim amacıyla bilgisayara uyarlanması sonucu oluşturulan ders

programıdır .

Yazılım, bilgisayar destekli öğretimin başarılı olmasında en önemli

etkenlerden biridir. Yazılımların programın hedefleri doğrultusunda, öğretme-

öğrenme ilkelerine ve yazılım geliştirmede dikkate alınan standartlara uygun

olarak geliştirilmesi gereklidir (Erden, 1994).Ders yazılımı geliştirme, esnek

süreçleri gerekli kılmaktadır. Bu süreç; başlangıç çalışmaları, yazılım

standardının belirlenmesi, içerik analizi, ayrıntılı tasarım, ekran tasarımları

gerçekleştirme ve değerlendirme aşamalarından oluşmaktadır. Yazılım

geliştirme ile ilgili aşamalar oldukça ayrıntılı ve çeşitlidir. Gerekli geliştirme

26

ilkeleri dikkate alınmadan hazırlanan yazılımlar ile bilgisayar destekli öğretim

yapmak, öğrenci, öğretmen ve öğretme-öğrenme süreçleri açısından birçok

olumsuzlukların yaşanmasına neden olabilir. Bu nedenle ders yazılımlarının

planlanması, geliştirilmesi ve değerlendirilmesi çalışmaları çok dikkatli ve titiz bir

çalışmayı gerektirir. Geliştirilmiş olan programlar alan uzmanları, program

geliştirme uzmanları, öğretim teknologları ve psikologlar tarafından incelenmeli,

olumlu görülmesi sonucunda kullanılmalıdır.

Öğretmenler yazılımların seçimi ve kullanımı hakkında ya çok az eğitim ve

rehberlik görerek ya da hiç görmeden büyük miktarda yazılımlarla

karşılaşmaktadırlar. Okullar ister ders-yazılım isterse daha genel uygulamalı

yazılımlara ihtiyaç duysunlar, kendi eğitim amaçlarına uygun yazılımların

seçilmesi ihtiyacıyla karşı karşıyadırlar (Coburn,1982). Ancak bu seçimde birçok

sorunlarla karşılaşacakları kesindir. Coburn eğitim amaçlı yazılımların

seçiminde karşılaşılan bu sorunları şu başlıklar altında ele almıştır:

1. Değişik kaynaklardan üretilen fazla sayıda yazılımlar,

2. Eğitim amaçlı yazılımlarda sınırlı seçenek,

3. Sınıf kullanıma yönelik az sayıda geçerli dil ve araç,

4. Az sayıda benzeşim ve eğitim amaçlı oyun yazılımları,

5. Yazılımlarla donanım uyum sorunları,

6. Nitelik açısından yetersiz yazılımlar

Bu sorunlara bakıldığında daha yazılımın üretimi aşamasında olduğu yani

yazılım seçiminde üretim sırasında da belirtilen kriterlere uyulması gerektiği

görülmektedir. Bu aşamadan sonra ise öğretmenin görevi dersine hedef ve

hedef davranışlarına uygun programı seçmek ve kullanmak olmalıdır.

Erden (1994)’e göre;

• Yazılımlar öğretim programında kazandırılmak istenilen davranışların

öğretilmesine hizmet edeceği için öğretim programının hedefleri ile yazılımların

hedeflerinin tutarlı olması gerekir. Aksi halde program dışı davranışlar

kazandırılmış olur.

27

• Yazılımın öğretim programına hizmet etmesi için yazılımın kapsamı ile

dersin kapsamı tutarlı olmalıdır.

• Öğrenme birikimli bir süreç olduğu için yazılımla kazandırılmak istenilen

bilgi ve beceriler öğrencilerin ön bilgilerine dayalı olmalıdır (Akt: Genel, 1998: 6).

2.5.3. Bilgisayar Destekli Öğretim Yöntemleri

Bilgisayarların öğretim amaçlı kullanılmasında ortaya çıkan yöntemler

özellikle ne öğretilmek istenildiğine bağlı olarak şekillenmiştir. Bilgisayarla

öğretimde, belli öğretimsel hedeflere göre tasarlanmış, belirli yazılım türleri

kullanılmaktadır. Her ne kadar bunlardan birkaçının özelliklerini bir arada

kullanan karma yöntemler de bulunsa da temel olarak bilgisayarla öğretim

yöntemleri dört çeşittir ;

• Alıştırma ve Uygulama Programları(Drill and Practise)

• Benzeşim Programları (Simulations)

• Öğretimsel Oyun Programları (Games)

• Özel Öğretici Programlar (Tutorials)

• Problem Çözme Programları

2.5.3.1. Alıştırma ve Uygulama Programları (Drill and Practise )

Bilgisayar Destekli Eğitimde en yaygın kullanımı olan uygulamalar

alıştırma ve tekrar amaçlı olanlardır. Bu uygulamada bilgisayara belirli bir

konuda alıştırmalar programlanmıştır. Öğrenciye bir alıştırma verilir yanıtlaması

istenir, yanıt değerlendirilir ve bir diğer araştırmaya geçmeden dönüt sağlanır.

Bu uygulamada bilgisayar, öğretmene yardımcı bir ortam olarak hizmet

verir. Burada öğretmenler tarafından işlenen derslerle tutarlı olmak önemlidir.

Derste işlenmeyen konularla ilgili araştırmalar öğrencilere verilmez, yani bu

uygulama derste işlenen konuların tekrarında ilgili araştırmalarda destek olarak

kullanılır. Bu uygulamaların en önemli sınırlılığı yeni kavramların öğretilmesinde

yetersiz kalmalarıdır. Bu programda öğretim yoktur, onun yerine öğrencinin

temel matematik yeteneği, kelime ve dil bilgisi, yabancı dili kullanma gibi

yetenekleri alıştırma yaparak geliştirilir. Bol miktarda örnek soru, çözüm ve

testlerden oluşur. Pratik yapma yoluyla öğrencilerin izleme ve hatırlama

yetenekleri geliştirilir.

28

Bu tür yazılımlar, özellikle de 1970’li yıllarda yaygın şekilde üretilmeye

başlanmıştır. Bunun en önemli nedeni, bu tür programların yazılımının kolay

olması ve eğitim ortamında yaygın şekilde kullanılmasıdır. Bu tip programlar

öğretim amaçlı olmadıkları için, eğitim denince akla gelen bilgi verme ve

açıklama yapma yeteneğine sahip değillerdir. Dolayısıyla öğrencinin, programın

gerektirdiği ön bilgiye sahip olması gereklidir. Alıştırma ve uygulama

programlarının amacı, kısa süreli belleğe yerleşen bilginin uzun süreli belleğe

geçişini sağlamak, yani kalıcılığını artırmaktır(Odabaşı,1997).

Şekil 2.5.3.1. Alıştırma ve Uygulama Amaçlı Programların Genel Yapı ve Akış

Şeması

2.5.3.2 Benzeşim Programları (Simulations)

Üstünde incelemeler yapılarak öğrenilmesi gereken olgu, olay ve

varlıkların benzeşimi bilgisayar aracılığı ile gerçekleştirilebilir. Tehlikeli ve

karmaşık fizik, kimya deneyleri, mühendislik alanlarına ilişkin öğrenme-öğretme

konuları gerçeğe son derece yakın biçimde bilgisayarla şematize edilebilir.

Örneğin, bir hidrolik veya elektrik devresi bilgisayar terminalinde izlenilebilir. Bu

uygulamada öğrenci olası yanlışlarını kolayca görebilir. Kendisine ve başkasına

zarar vermeden, gereksiz malzeme kullanımına yol açmadan olayı izleyebilir ve

yapabileceği etkinlikleri daha somut olarak görme olanağına kavuşur.

Bilgisayarın benzeşim etkinliklerinde kullanımında öğretmen anlatacağı

konuya ilişkin gerçek ve idealize durumları öğrencileri için hazırlama olanağına

kavuşmaktadır. Bu kullanımda, karmaşık olgu ve olaylar bilgisayar yardımı ile

sınıfa veya evlere getirilebilmektedir. Bu uygulama, bilgisayarı şimdiye kadar

bilinen en etkili eğitim aracı yapacak güçtedir. Bu tür kullanımda bilgisayar,

öğrenilmesi söz konusu olan durumları daha somutlaştırma, ilişkilere hareket

unsuru katma rolü oynayıp, sonuçları açık biçimde ilgililerin yararına

Yanıtın Değerlendirilmesi

Giriş Bölümü Alıştırma Maddesi Yanıt

Kapanış Dönüt

29

sunmaktadır. Kısaca belirtmek gerekirse, gerçek yaşantıdaki olgu ve olayların

çok iyi düzenlenmiş benzerlerini yaratma bilgisayar yardımı ile olanaklı hale

gelmektedir(Odabaşı,1997).

Şekil 2.5.3.2. Benzeşim Amaçlı Programların Genel Yapı ve Akış Şeması

2.5.3.3. Öğretimsel Oyun Programları (Games)

Oyun, çocukların ve gençlerin yaşamında önemli bir etkinliktir. Kişilik ve

arkadaşlık ilişkileri ile bedensel gelişimde önemli işlevlere sahip bulunmaktadır.

"Zihinsel becerileri kazandıracak, el-göz koordinasyonunu sağlayıp, geliştirecek

programların bilgisayarla izlenmesi" yararlı görülmektedir. Günümüzde

bilgisayar oyunları çocuk ve gençlerin, hatta yetişkinlerin tutku ile oynadıkları,

izledikleri etkinliklerdir. Bilgisayar, oyun sürecine oyuncakların bilgisayarla

donatılması ve oyunların bilgisayara yüklenmesi biçiminde katılmıştır. Oyun

türlerine "bilgisayar oyunu" denilen bir etkinlik katılmış ve kendisine önemli bir

yer edinmiştir.

Bilgisayar oyunları çocukların olgu ve olayları algılama, kritik durumlara

ilişkin karar alma ve etkinlikte bulunma, bilgi ve becerilerinin kazanılmasına

katkı sağlamaktadır. Bu nitelikler, üzerinde önemle durulan konulardır. Bazı

bilgisayar oyunlarının çocukları şiddete özendirebileceği tartışma konusu

olabilmektedir. Bu konuda eğitsel oyunları hazırlayan ve bunlar arasında seçim

yapma durumunda olan programcı, öğretmen ve eğitimcilerin daha dikkatli

olmaları ile sorun önlenebilir. Bilgisayar oyunlarının en önemli yararlarından

Örnek Olay

Öğrenci çözümü verir

Öğrencinin çözümü istenir

Giriş Bölümü

Kapanış Öğrenci Çözümüne Göre Örnek Olay Şekillenmesi

30

birisi de bu oyunlar sayesinde bilgisayarla çocuk arasında yakınlaşma ve

teknoloji kültürü kazanmaya olanak sağlamasıdır.

Özellikle güdülenmenin ve ilgi çekmenin amaçlandığı durumlarda

öğretimsel oyunlar kullanılabilir. Eğlence ve oyunun gücü kullanılarak öğrencinin

dikkati konuya çekilir, konu hakkında olumlu tutum kazandırılır. Ancak

hedeflenen amaçların gerçekleştirilebilmesi için öğretimsel oyun programının

niteliklerinin yüksek kalitede olması gerekir. Aksi takdirde beklenen ilgi ve

güdülenme sağlanamaz. Öğretimsel oyun programlarında önemli olan

güdülenmeyi sağlamaktır.

Bu tür uygulamalar, genelde ilköğretim düzeyindeki öğrenciler için

hazırlanmaktadır. Eğitim oyunlarının genel özellikleri; eğlenerek öğrenme,

problem çözme, kritik düşünme, kavram öğretimi, strateji geliştirme ve

olgunlaşmadır.

Şekil 2.5.3.3. Oyun Amaçlı Programların Genel Yapı ve Akış Şeması

2.5.3.4. Özel Öğretici Programlar (Tutorials)

Bilgisayarlar bu uygulamada belirli ders içeriğini öğrenciye sunmakta

kullanılmaktadır. Bu uygulama bir anlamda özenle oluşturulmuş ders kitaplarına

benzer. Amaç yeni bir bilgiyi öğrencilere sunmaktır. İyi hazırlanmış bir

uygulamada yeni kavramlar anlamlı parçalara ayrılır ve öğrencilerin kavramları

anlayıp anlamadığı sık sık kontrol edilir. Bu tür uygulamalarda öğrencilere dönüt

verilmesi ve değişik çözüm yolları önerilmesi çok önemlidir. Aksi takdirde bu

Öğrenci Çözüm Verir

Bilgisayar Çözüm Verir

Oyun Şekillenir

Giriş Bölümü Senaryo Verilir Öğrenci Çözümü İstenir

Kapanış

31

uygulamaların ders kitaplarından tek farkı, öğretim materyalinin bilgisayar

ekranından yansıtılması olacaktır.

Öğrenciye bir konuda kendi başına ders alma imkânı sağlayan

programlardır. Öğrenen kişiye ön bilginin verilmesi, hedeflerden haberdar etme,

yardımda bulunma ve güdülenmeyi gerçekleştirme gibi etkinlikler özel öğretici

programların temel özellikleridir. Ayrıca özel öğretici programlar öğrenciye

ayrıntılı bilgi sunar, sorular sorar, soruların yanıtlarına göre öğrenciye geri

bildirim verir, yardımda bulunur, değerlendirme yapar, dersi tekrar eder.

Bilgisayarla öğretim yöntemlerinin en yaygın olarak kullanılan türlerinden

olan Özel Öğretici Programlar (ÖÖP), öğretmenin olmadığı zamanlarda,

öğrenciye istediği her zaman çalışma fırsatı sağlaması bakımından oldukça

faydalıdır. Öğretmenin yerini almasa da öğrenciye destek materyal olarak

oldukça kullanışlıdır.

Şekil 2.5.3.4. Öğretim Amaçlı Programların Genel Yapı ve Akış Şeması

2.5.3.5. Problem Çözme Programları

Problem Çözme Programları, öğrencilerin düşünme ve problem çözme

yeteneklerini geliştirmeye yönelik ve herhangi bir BDE uygulaması altında

olmayan program türleridir.

Bu tür yazılımlar genelde belirli bir alana yönelik problem durumları

üzerinde birçok örnek problem ve çözümünü içeren uygulamalardır.

Yanıtın Değerlendirilmesi

Giriş Bölümü Yeni Bilginin Sunulması

Soru ve Yanıt

Kapanış Dönüt

32

Problem çözme türü uygulamaların en sık kullanıldığı alan fen bilimleri

eğitimidir. Örneğin, biyolojide organlar ve genetik, kimyada reaksiyonlar, en

yaygın örneklerdir.

Demirel (2000) problem çözmeye yönelik programları şöyle açıklıyor:

Eğitimin en önemli görevlerinden biri öğrencilerde karşılaştıkları

problemleri çözme becerisini geliştirmektir. Ancak problemin çözümünün

öğretilmesi kadar problemi çözmek için gerekli bilginin de öğretilmesi

gerekmektedir. Bilgisayarın problem çözme becerisinin öğretiminde yerini şu

şekilde sıralamak mümkündür:

¯ Öğrenci gerçek hayatta karşılaşabileceği problemler üzerinde

çalışabilir.

¯ Problem ile ilgili bilgiye ulaşması çabuk ve kolay olur.

¯ Öğrencinin, problem çözümünün hangi basamaklarında güçlükle

karşılaştığı tespit olunur ve öğrenci güçlüğünün giderilmesi için

yönlendirilir.

¯ Öğrenciye çok fazla sayıda problem çözme imkânı tanıdığı için

öğrenci deneyim kazanır.

2.5.4. Bilgisayar Destekli Öğretimin Yararları

Günümüzde gelişmiş ülkeler eğitimin kalitesinin yükseltilmesinden dolayı

bilgisayar destekli öğretim yöntemine çok fazla önem vermektedirler. Bilgisayar

destekli öğretimin eğitim sistemine olan olumlu etkilerini söyle sıralayabiliriz:

1. Bilgisayar destekli öğretim, etkileşimli çalışmayı destekler. Öyle ki,

geleneksel öğretim metotlarının uygulandığı normal sınıflarda, öğretim

faaliyetleri içinde, sınıftaki öğrencilerin tümünü birden aktif tutmak mümkün

değildir. Oysa bilgisayar destekli öğretim yönteminde her öğrenci, öğrenme

faaliyetleri içindeki her bir adım için bilgisayarın yönelteceği sorulara cevap

vermesi gerektiği ve ancak konu üzerinde düşünerek sonraki adımlara

geçebileceği için sürekli aktif olmak zorundadır.

33

2. Geleneksel öğretimin sakıncalı taraflarından biri sınıftaki tüm

öğrencilerin aynı hızla çalışmalarının beklenmesidir. Hâlbuki aynı sınıfta

bulunan öğrenciler öğretilen ders ve konulara göre farklı yeteneklerde

olabilmektedirler. Öğretmen ise konuları işlerken orta halli bir öğrencinin

öğrenme ve çalışma hızına göre dersin işleniş hızını ayarlar. Bilgisayar destekli

eğitimde ise her öğrenci kendi kavrama hızına göre dersin akışını

ayarlayabilmektedir.

3. Normal sınıflarda, konularla ilgili sorulabilecek bazı sorular, konuların

bazı bölümleri, bir grup öğrenci için ayrıntılı olarak açıklanması üzerinde

tartışılması gerekirken diğer bir grup öğrenci için gerek olmayabilir. Bilgisayar

destekli eğitimde ise sürekli etkileşimli bir öğrenim faaliyeti içinde olan öğrenci

istediği anda istediği soruların cevaplarını alabilir ya da istediği konuların

tekrarını hemen sağlayabilir. Böylece öğrenme daha kalıcı ve sağlam

gerçekleşmiş olur.

4. Bazı deney ve çalışmaları laboratuar ortamında deneysel olarak

incelenebilmesi tehlikeli ya da pahalı olduğundan ya da başka nedenlerle

mümkün değildir. Bilgisayar destekli eğitimde ise bilgisayara kolaylıkla

uygulanabilen benzeşim yöntemleri ile bu tür deneyler öğrencilere kolaylıkla

gösterilebilmektedir.

5. Bilgisayar destekli eğitimde öğretmenden öğretmene değişen öğretim

niteliği yüksek bir düzeye çıkartılabilmektedir. Öğretmenlerin derslerindeki

kullandıkları öğretim yöntemleri arasındaki olumlu ya da olumsuz farklılıklar

bilgisayar destekli öğretim ile en az düzeye indirilmektedir.

6. Bilgisayar destekli eğitim sayesinde konular daha hızlı ve sistematik bir

şekilde öğretildiğinden müfredat daha kısa bir sürede tanımlanabilmektedir.

7. Kişisel yapısından ya da sınıftaki ortamda mevcut başarısını ortaya

koyamayan ve bundan etkilenerek başarısızlığa sürüklenebilecek öğrencilerin

bilgisayar destekli öğretim ortamında başarılı olabilecekleri yapılan çalışmalar

sonucunda gözlenmiştir.

34

8. Öğrenciler bilgisayar ortamında çalışırken sayısal problem çözümüne

yönelik matematik, fizik v.b. derslerde işlem yükünden kurtularak doğrudan

problem çözümüne yönelecektir.

9. Bilgisayar destekli öğretimde çizimler, resimler, şekiller, sorular ve öteki

gereçler öğrencilere sırası geldikçe sunulmaktadır. Ekrandaki bu görüntülemede

renk ve ses faktöründen yararlanılmakta, böylece öğrencilerin dersi izlerken

hayal kurup başka şeyler düşünmeleri önlenerek dikkat düzeyleri oldukça

yüksek tutulabilmektedir.

10.Bilgisayar destekli öğretimde öğrenme küçük birimlerle sağlandığından,

başarıda bu birimler üzerinde sınanarak adım adım gerçekleştirilebilmektedir.

11. Öğrenci ile ilgili kişisel bilgiler ile istatistiksel bilgiler aynı ortamda

saklanabilmektedir.

12. Öğretimi güçlendirebilmek için destekleyici öğretim birimlerinden ve

bilgisayar destekli öğretim dışında kalan diğer öğretim olanaklarından da

yararlanılabilmektedir.

13. Bilgisayar destekli öğretim, öğretmeni dersi tekrar etme ödev düzeltme

v.b. rutin görevlerden kurtararak ona öğrencilerle daha yakından ilgilenme ve

verimli çalışma zamanı kazandırmaktadır (BDE Birimi Çalışma Raporu, 1990).

Şahin ve Yıldırım, Bilgisayar Destekli Öğretimin yararlarını şöyle sıralar:

Öğrenme hızı:

BDÖ’ in sunduğu en önemli fayda, belki de, öğrencilerin kendi öğrenme

hızlarına uygun olarak konuyu işlemeleri ve gerek duyduklarında aynı konuya

tekrar çalışma olanağı bulabilmeleridir. Özellikle yavaş öğrenen öğrenciler için

BDÖ uygulamaları, bu öğrencilerin düzeyine ulaşılmasında önemli bir avantaj

sağlamaktadır. Diğer taraftan, öğrenilecek konuyu hali hazırda bilen ya da

sınıftaki diğer öğrencilere oranla daha hızlı öğrenen öğrenciler ise, diğer

35

öğrencileri beklemeden bir sonraki konuya geçebilirler (Şahin, Yıldırım, 1999,

s.62-64).

Katılımcı öğrenme:

Her ne kadar BDÖ uygulamaları öğrencilerin kendi kendilerine ve kendi

öğrenme hızlarına uygun öğrenme ortamları sunsa da, grup çalışmasını

destekleyebilmesi açısından da etkin materyallerdir. Birçok BDÖ yazılımı,

öğrencinin verdiği cevaplar doğrultusunda dersi sunar ya da öğrenciye belli

aralıklarla dönüt sağlar. Bu yüzden, BDÖ ortamındaki her öğrenci aktif şekilde

derse katılır ve öğrenciye dersteki performansını gösterebilme imkanı vermesi

ve dönüt sağlayabilmesi, öğrencinin derse katılımını sürekli hale getirir (Bright,

1983, s.144-153).

Öğretimsel etkinliklerin çeşitliliği:

Diğer materyallerle karşılaştırıldığında, görsel – işitsel öğelerin en etkin

kullanılabildiği ortam BDÖ ortamıdır. Öğretim ortamının farklı etkinliklerle

zenginleştirilmesi, öğrencinin başarıya ulaşmasında önemli bir etkendir. İşte bu

bakımdandır ki, BDÖ ortamları, sağladıkları öğretimsel etkinliklerin niteliği ve

niceliği açısından en etkin ortamlardır (Şahin, Yıldırım, 1999, s.62-64).

Öğrenci etkinliklerinin ve performansının izlenebilmesi:

BDÖ ortamındaki bir öğrencinin bir konu üzerinde harcadığı zaman ve

gösterdiği performans, bilgisayar tarafından kayıt edilebilir ve istendiği zaman

öğretmenin kullanımına sunulabilir. Öğrenci performansı hakkındaki bu bilgiler,

öğretmenin öğrencileri gözlemlemesi ve onları ihtiyaçları doğrultusunda

yönlendirmesi bakımından oldukça önemlidir. Klasik öğrenme ortamlarında,

öğretmenin her öğrencinin performansını gözlemlemesi ve buna bağlı olarak

öğrenciyi yönlendirmesi oldukça zordur. Özellikle kalabalık sınıflarda

öğretmenin bu etkinlikleri başarması neredeyse imkânsızdır. Bu bakımdan, BDE

ortamının sunduğu bu özellik, öğretim etkinliğinin geliştirilmesi için önemli bir

unsurdur. Bunun yanında, bilgisayarın kaydedip saklayabildiği bu bilgiler, okul

yönetimi için de önemlidir. Bu bilgilerin erişilebilir ve saklanabilir olması, eğitim

programlarının ve öğretim etkinliklerinin geliştirilmesi ve okul – aile işbirliğinin

36

geliştirilmesinde okul yönetimi için büyük önem taşımaktadır (Şahin, Yıldırım,

1999, s.62-64).

Zamandan ve ortamdan bağımsızlık:

Klasik öğretim ortamlarındaki öğrenciler, belli konuları belli zaman dilimleri

içinde öğrenmeli ve belirlenmiş öğretimsel etkinlikler yine belirli zaman dilimleri

içinde gerçekleştirilmelidir. Diğer taraftan, BDÖ ortamındaki bir öğrenci istediği

öğretimsel etkinlikleri istediği zaman, ders saati dışında kalan zamanlarda da

uygulayabilir ya da tekrar edilebilir. Hatta bu etkinlikleri evinde, bilgisayar

başında uygulama şansı bulabilir (Şahin, Yıldırım, 1999, s.62-64).

Demirel vd. , Bilgisayar Destekli Öğretimin yararlarını şöyle sıralar:

• Bilgisayarlar, öğrencilerin aktif bir şekilde öğrenme sürecine girmelerini

sağlar. Aslında bütün öğrenmelerin aktif olduğu düşünülebilir. Zira

öğrenci, hangi yöntemle olursa olsun (düz anlatım, kitap okuma, veya

bilgisayar destekli öğretim vb.) öğrenmek için bir düşünme sürecinden

geçmek zorundadır. Ancak aktivitenin türü ve düzeyi kullanılan yönteme

göre değişecektir. BDE, öğrenme sürecinde öğrencinin aktif ilgisini

özellikle teşvik eder. BDE’de sunulan her bilgiden sonra öğrenciden

yanıtlar istenir ve öğrencinin verdiği yanıtın doğru olup olmadığını

bilgisayar kendisine hemen bildirir.

• Bilgisayarlar (renkli grafikler, sesler, hareketli resimler, canlandırmalar,

video gösterileri ve kullanıcıya geri bildirimler vb. sayesinde ) öğretime

çeşitlilik, canlılık ve kaliteyi getirir. Bilgisayarların gelişmiş grafik ve ses

yetenekleri sayesinde görsel ve işitsel öğrenme ortamları hazırlamak

kolaylaşır. Metinler, resimler, hareketlilik ve ses vb. hem bir derse

çeşitlilik kazandırır hem de derse ilgiyi çeker. Bu yolla aynı zamanda

öğrencilere değişik alternatifler de sunulmuş olur. Öğrenme çok

boyutludur.

• Bilgisayarlar, hızlı ve yavaş öğrencilerin kendi hızları doğrultusunda

konuları öğrenmelerine olanak sağlar. Hızlı öğrenen bir öğrenci, hızı

kesilmeden programı baştan sona gözden geçirebilir. Yavaş öğrenen bir

öğrenci ise, anlayamadığı bölümleri yeniden gözden geçirilebilir ve

konuyu iyice öğrenene kadar bilgisayarın başında kalabilir. Ayrıca,

37

öğretmen ve öğrenci arasında doğrudan bir temas olmadığından

öğrencinin bilgiyi aldığı kişiyi arzu ettiği gibi hayal etme şansı doğabilir.

Olası psikolojik uyuşmazlıklar yaşanmaz. Böylece sınıf ortamında oluşan

motivasyon farklılıklarından kaynaklanan sorunlar ortadan kalkabilir.

• Bilgisayarların sabırları sonsuzdur ve her öğrenciye istediği kadar tekrar

olanağı verir. Öğrenci bir dersi dilediği kadar tekrarlayabilir. Bu da, daha

derin ve kalıcı öğrenmelere yol açabilir. Bu durum aynı zamanda

öğrencide özgüven duygusunu da geliştirebilir. Özellikle sınıf ortamında

yavaş öğrenen bir öğrenci istediği kadar tekrar yaparak konuyu

öğrenebilir ve bunu bizzat kendisi başardığı için de kendisine olan güveni

artar. Bilgisayar kullanımı matematik tabanlı derslere olan ilgiyi artırabilir.

Tablolar, grafikler kolayca oluşturulabilir. Normalde sıkıcı bulunan

konulara ilgi duyulabilir.

• Bilgisayarlar esnektir. Öğrenciler ders saatlerini kendi gereksinim ve

olanaklarına göre ayarlayabilirler. Öğrenci zamanını planlama becerisini

bu arada kazanmış olur.

• Öğrenciler herhangi bir konuda yanlış bir iş yaptıklarında hemen mesaj

vererek doğruyu bulma yönünde uyarıcı ve yol göstericidir.

Bilgisayarların tepki hızı yüksektir ve buna bağlı olarak öğrenme hızlanır.

Bilgisayarlar, hızlı ve doğru geri bildirimler vererek, öğrencilerin kısa

zamanda ve doğru öğrenmelerini sağlarlar. Eğitim Psikolojisi bulgularına

göre bir yanlışın önlenmesinin en iyi çaresi onu yapıldığı anda ortaya

çıkarmak ve doğrusunu göstermektir. Bilgisayarda öğrenci çok hızlı bir

geri besleme alır. Bu da hataların tekrarlanmasını önler.

• Bilgisayar programları kullanıcıya testler uygulayarak, kullanıcının bildiği

konuları atlayarak bir sonraki konuya geçmesine olanak sağlar.

• Bazı bilgisayar programları kullanıcı ile ilgili bir takım bilgileri kaydeder.

Böyle bir durumda her öğrenci kendisi hakkında, hem de öğretmen

öğrencinin başarı durumu hakkında bilgi edinebilir.

• Bilgisayarlar, öğretmenlere öğrenci sorunlarıyla daha çok ilgilenebilme ve

işlerini daha iyi ve verimli yapabilme olanağı sağlamaktadır.

• Bilgisayarlar güvenlidir. Öğrenciler deneyler yaparak neden – sonuç

ilişkilerini görebilirler. Deneyleri bilgisayarlarla yapmak hem güvenlidir

38

hem de gerçek deneyde yapılacak harcamaların yapılmamasıyla israf

önlenmiş olunur. Bilgisayarlar normalde dünyada yapılması zor ya da

sınıf ortamında yapılması imkânsız olan deneyleri zaman kaybı olmadan

üstelik çok ucuza mal ederek yapabilme olanağı sağlar.

• Bilgisayarlar daima kullanıma hazır durumdadırlar. Yeter ki kullanıcı hazır

olsun. Bilgisayarlar yorulmazlar, sıkılmazlar, dinlenmek için araya

(teneffüse) ihtiyaç duymazlar, tatile gitmezler ve sabırlıdırlar. Bu yüzden

de bazen bir insandan daha iyi bir öğretici olabilirler.

• Bilgisayarlar ders konularında kavramları ve yetenekleri öğretmeleri

yanında, öğrencilere bilgisayar okur yazarlığını da öğretir (Demirel vd.,

2001, s.118-119).

2.5.5. Bilgisayar Destekli Öğretimin Sınırlılıkları

Bilgisayarın yararlarının yanında aşağıdaki belirtilen sınırlılıkları da

bulunmaktadır;

1. Maliyetinin Fazla Olması

Bilgisayar fiyatlarının düşeceği yönündeki beklentiler boşa çıkmıştır.Bugün

bilgisayar fiyatları 700-3000 $ arasında değişmektedir. Bu fiyattaki bir aracı

satın almak, Türkiye’deki insanların ekonomik şartları dikkate alındığında birçok

kişi için mümkün değildir. Okullara en az 20 bilgisayarlı laboratuarların

kurulması da bilgisayarların maliyetinin yüksekliği yüzünden zorlaşmaktadır.

Sadece bilgisayarları laboratuarlara koymakla da işin bitmediğini unutmamak

gerekir. Yazılımların da maliyetinin çok yüksek olduğu gerçektir.

2. Bilgisayarların Uyum Problemi

Değişik şirketler tarafından üretilen bilgisayarların, uyum problemi yaşadığı

ortadadır. Bir bilgisayar için üretilen yazılım ne yazık ki diğer bilgisayarda

kullanılamamaktadır. Yazılımların izin alınmaksızın kopya edilmesi, özel

şirketleri, uzman programcıları kaliteli yazılımlar üretmekten uzak tutmaktadır.

3. Bilgisayar Kullanıcılarının Bilgisayarlarla İlgili Yüksek Beklentileri

Bilgisayarların öğretim ortamında kullanılmasıyla harikalar yaratılacağını,

tüm problemlerin çözüleceğini, daha az çalışmayla çok iş yapılacağını düşünen,

39

öğrenmenin ve öğretmenin daha kolaylaşacağını düşünen öğretmenler ve

öğrenciler, düşüncelerinin gerçekleşmediğini görünce bilgisayara karşı olumsuz

tutumlar oluşturabilmektedir.

Çakmak (1999) da “ülkemizde problem, bilgisayar ile ilgili cihazları ve

ürünleri temin etmekten ziyade onları kullanabilecek insanları eğitmek ve eğitim

yazılımlarının oluşturulması güçlüğüdür. Bir makine olarak bir şey ifade

etmeyen bilgisayar, ancak zeki ve becerikli öğretmenlerin ve eğitimcilerin elinde

faydalı olabilen bir eğitim aracıdır” açıklamasıyla bilgisayarların tek başına

mucizeler yaratmasının beklenmemesi gerektiğini vurguluyor.

4. Bilgisayarın Sınırlı Özel Hedefleri Gerçekleştirmeye Yöneltilmesi

Bilgisayar programlarının birçoğu bilişsel hedefleri gerçekleştirmek için

hazırlanmıştır. Duyuşsal, psikomotor ve kişisel becerilere yönelik programlar

daha da çok çaba, zaman ve ekonomik yük getirdiğinden ilgi görmemektedir.

Bilişsel hedeflerle ilgili olanları da bilgi ve kavrama gibi düşük düzeyleri

gerçekleştirmeye yöneliktirler.

5. Program Üretiminin Külfetli Olması

Bilgisayarda tasarlanan öğretim materyalleri, çoğunlukla yüksek düzeyde

uzmanlardan oluşan bir ekibin yorucu çalışmasını gerektirmektedir.

6. Yaratıcılığa İmkân Veren Bilgisayar Programlarının Az Üretilmesi

Öte yandan bilgisayarda üretilen programlar bugün için yaratıcılığı göz ardı

etmektedir. Bilgisayarlar, programların komutlarını yerine getirmektedir. Bu

programlar onları yöneltmektedir. Programları da kişiler veya ekipler

üretmektedir. Bu programlara verilen bazı yaratıcı ve orijinal cevaplar

programlayıcı tarafından düşünülmediğinden böyle bir ihtimale yer verilmeyecek

ve yüklenmeyecektir. Dolayısıyla bilgisayar da bu cevapları yanlış kabul

edecektir. Bu durum yaratıcılığı engellemektedir.

7. Bilgisayarın Yeniliğinin Sönmesi

Guthrie’nin öğrenme kuramına göre yeni şeyler dikkati daha fazla

çekmekte ve kolay öğrenilmektedir. Bilgisayarların, ilk yıllarındaki ilgi çekiciliğini

yavaş yavaş kaybettiği öne sürülmektedir. Kişiler, artık evde, devlet

40

dairelerinde, bankalarda, bürolarda ve okullarda bilgisayarı her an

görmektedirler. İnsanlar, artık bilgisayarlara aşina olmakta, böylece yenilik

uyarısının eskidiği, motivasyonun da düştüğü söylenmektedir.

8. Sağlık Sorunları

Bilgisayar bir takım sağlık problemleri doğurmaktadır. Bilgisayarların

çevreye radyasyon saçtığı bilinmektedir, yakından kullanıldığı için de sorun

daha da büyümektedir. Her ne kadar düşük radyasyonlu ekranlar ve

radyasyonu engelleyecek filtreler icat edilmişse de radyasyonu tam olarak

engelleyecek teknikler daha geliştirilememiş, bulunamamıştır.

Demirel (2000), bilgisayarın öğretimde kullanımının sınırlığını üç ana

başlık altında toplamıştır:

¯ Eğitim yöneticileri ve öğretmenler için kabul edilmiş yöntemlerden ağır

teknolojik esasları nedeniyle antipati ve çekingenlik uyandıran ve ilgililerin

çoğunun çok az deneyime sahip olduğu, göreli olarak denenmemiş yeni bir

yönteme geçiş gerekliliği,

¯ Eğitim dünyasının profesyonelleri ile bilgisayarlar ya da bilgisayar

programcıları arasında yeterli koordinasyonun kurulamamış olması,

böylece öğretim programları bilgi tabanının yeterli kalitede olmaması hatta

çoğunlukla yetersiz olması, yazılmış programların yalnızca yazılım için

seçilen bilgisayarla çalışabiliyor olması ve bilgisayar kullanıcılarına

yardımcı olacak çok az sayıda uzmanın olması,

¯ Bilgisayarın, hazır paket programlarının pahalılığı ve hazırlanacak

programların pahalıya mal olması, belli başlık sınırlılıklardır (s.182).

Rıza (2000) ise bilgisayar destekli eğitimin sınırlılıkları için şunları

söylüyor:

Bilgisayar pahalı bir araçtır, kullanılan yazılımlar birbirine

uymayabilir, kullanıcılarının yüksek beklentilerini karşılayamayabilir.

Bilgisayar programlarının birçoğu bilişsel hedefleri gerçekleştirmek için

41

hazırlanmıştır. Duyuşsal, psikomotor ve kişisel becerilere yönelik

programlar daha çok çaba, zaman ve ekonomik yük getirdiğinden ilgi

görmemektedir. Bilgisayarda üretilen programlar bugün için yaratıcılığı

göz ardı etmektedir. Bilgisayar, temelinde bireysel bir araçtır. Yüz yüze

veya diğerleri ile eğitime genellikle az zaman ayrılmaktadır. Yaşlılar

yetişme şartları gereği bilgisayarla yeterince ilgilenememektedirler;

vazgeçilemeyen yılların alışkanlığı ile daha ziyade kitap okumaya eğilim

göstermektedirler. Bilgisayarlar, saçtıkları radyasyonla sağlık sorunlarına

yol açmaktadırlar (Rıza, 2000, s.385-393).

Akkoyunlu (1993)’ya göre gelişmekte olan ülkelerde eğitimde bilgisayar

kullanımında karşılaşılan bazı güçlükler şunlardır:

¯ Bu ülkelerde yazılım ve donanım daha pahalı olduğu için “ekonomik

problemler” bilgisayarlı eğitim politikasında önemli rol oynamaktadır.

Bilgisayarlı eğitimin uygulanabilmesi ve tüm yurtta yaygınlaştırılabilmesi

için güçlü bir ekonomiye sahip olmak gereklidir.

¯ Bu ülkelerdeki bilgisayarların verimlilik derecesini değerlendirmek oldukça

güçtür. Fakat bu ülkelerde bilgisayar, diğer öğrenme ve öğretme

materyallerine göre daha verimli olabilir. Gelişmekte olan ülkeler ekonomik

yönden güçlü olmadığı için bilgisayarın ne kadar verimli olduğunu ölçmek

güçtür.

¯ Bu ülkelerde bilgisayarların eğitimde kullanılmalarının maliyeti çok fazla

endişe yaratmadığından, bu konuda yapılmış çok fazla ampirik araştırma

bulunmamaktadır. Bilgisayarların eğitime katkılarının, eğitimin kalitesi

bakımından getirdiği faydaların maliyetine göre bir analizi yapılmalıdır.

¯ Bilgisayarlı eğitim politikalarının planlanması ve uygulanması oldukça güç

seçimler gerektirir. Gelişmekte olan ülkelerde bu güçlüklerin üstesinde

gelmek daha zordur. Bunun için zamanlama ve planlama iyi yapılmalıdır.

Bilgisayarlı eğitime geçmeden önce gerekli insan gücü planlaması

yapılmalı, öğretmenler bu konuda hizmet içi eğitimden geçirilmelidir. Alt

42

yapıyı oluşturmadan bilgisayarlı eğitime geçmek faydalı olmak yerine

büyük zararlara yol açabilir.

¯ Bu ülkelerde fayda maliyetinin analizi yapılmaksızın bilgisayarlı eğitime

geçilmesi hiçbir anlam taşımayacak ve etkili sonuç vermeyecektir.

Bilgisayarlı eğitimde elde edilen fayda maliyetini geçtiğinde fayda yerine

zarar vereceğinden maliyet ve fayda analizi iyi yapılmalıdır.

¯ Bu ülkelerde bilgisayarlar, bilgisayar ile ilgili konuların öğretimi gerekli

olduğu ya da var olan sistemin etkisiz olduğu yerlerde öğrenme aracı

olarak kullanılmaya başlamaktadır (Uşun, 2000, s.212).

Sanders da bilgisayarın zararlı olduğunu düşünmekte ve bu düşüncesini

şu şekilde açıklamaktadır: “Bilgisayarını açan çocuk, kuralların sabit ve önceden

belirlenmiş olduğu elektronik dünyaya girer. Yazılan yazıları okumak, düzeltmek

burada daha kolaydır. Fakat öğrencinin yaptığı şey gerçek anlamda yazı

yazmak değildir. Bilgisayarda yazımı ya da dilbilgisini kontrol eden işlevler olsa

da olmasa da Huckleberry Finn’in Serüvenleri gibi bir yapıtı bilgisayarda

yaratmak mümkün değildir.Çocuk, otorite, gerçek bilgi ve becerinin makinenin

içinde bulunduğunu ve bunların isimsiz, bedensiz bir programcı tarafından

oraya yerleştirilmiş olduğunu hissetmenin ötesinde bilir, bilgisayar çocukların

yaratıcılığını öldürmektedir” (Sanders, 1999, s.141).

Şahin ve Yıldırım (1999) ise bilgisayar destekli öğretimin sınırlılıklarını

şöyle sıralıyor:

¯ Öğrencilerin sosyo-psikolojik gelişmelerini engellemesi; bazı uzmanlara

göre, bilgisayarların öğretimi bireyselleştirebilmesi, öğrencinin sınıf içinde

arkadaşları ve öğretmenleriyle olan etkileşimini azaltmaktadır. Öğrenci

bilgisayarı ile baş başa kalmakta diğer arkadaşlarıyla etkileşimde

bulunamamaktadır. Bu da bireyselliği körükleyici, bencilliğe yol açıcı olabilir.

¯ Özel donanım ve beceri gerektirmesi; her şeyden önce bir eğitim yazılımını

kullanılabilmesi için mutlaka gerekli donanımın bulunması gerekir. Sınıfların

ya da okulların Bilgisayar Destekli Öğretim için gerekli donanıma erişimi

43

bazen zor ya da pahalı bir süreç olabilir. Yazılımların sürekli yenilenmesi ek

bir maliyettir.

¯ Eğitim programını desteklememesi; öğretimde kullanılan her materyalin,

eğitim programını destekleyici ve programda belirlenen amaç ve hedefleri

öğrenciye kazandırıcı nitelikte olması gerekir. Bu tip yazılım ve programların

sürekli yenilenmesi, geliştirilmesi gerekebilir.

¯ Öğretimsel niteliğinin zayıf olması; program uygunluğunun yanında, eğitim

yazılımlarının öğretimsel olarak da etkin öğrenme ortamlarını öğrenciye

sunabilmesi gerekir. Yazılımlar ise genellikle eğitimciler tarafından

yapılmadığından sorunlarla karşılaşılabilmektedir (Şahin ve Yıldırım, 1999,

s.64- 66).

İşman (2000) ise “eğer bilgisayarların kullanımı etkili bir şekilde

planlanmamış ise bir takım olumsuz yönler ortaya çıkabilir. Bunlardan birincisi,

öğrenciler arası sosyal ilişkiler gelişmeyebilir. İkincisi, bazen çok paralar

harcayarak alınan bilgisayarlar kullanılmadan kenarda durabilir ve bu da

harcanan paraların israf olmasına neden olur. Son olarak bazen bir bilgisayarda

yapılan çalışmalar diğer bir bilgisayarda açılmayabilir. Bunun için okuldaki tüm

bilgisayarlarda aynı yazılım programı kullanılmasına dikkat edilmelidir”

açıklamasıyla bilgisayarların kısıtlılıklarını belirtiyor.

Demirel vd. (2000) bilgisayar destekli öğretimin sınırlılıklarını şöyle

sıralıyor:

¯ Öğrencinin bilgisayarın önünde uzun süre kalması, onun sosyal gelişimini

ve insanlarla ilişkisini olumsuz olarak etkileyebilir. Bu konuda çok sayıda

araştırma olmamakla birlikte, çok uzun süre bilgisayarla çalışıldığında

böyle bir durum ortaya çıkabilir. Öte yandan her ne kadar bilgisayar

öğrenciye geri bildirim ve olumlu pekiştireçler veriyorsa da, bu bir insanın

vereceği ile hiçbir zaman aynı olamaz. Bazı öğrenciler için öğretmeninden,

ailesinden veya bir arkadaşından alacağı geri bildirim veya pekiştireç çok

yüksek derecede bir motivasyon sağlayabilir. Bazı öğrenciler için bilgisayar

tarafından sağlanan pekiştireç yeterli olmayabilir ve bazı öğrenciler için

44

sadece yanıtlanan sorunun doğru olduğunu öğrenmek bile yeterince

doyurucu olabilir.

¯ Her ne kadar bilgisayar grafik, resim, ses ve metinlerle mükemmel şeyler

yapabiliyorsa da, bilgisayar ekranının bir seferde gösterebileceği yazılı

materyal miktarı sınırlıdır. Bilgisayar ekranı bir seferde ancak sınırlı

miktarda metin sunabilir ve metinlere ulaşmak bazen zor ve sorunlu

olabilir. Eğer bir derste çok miktarda metin (yazılı materyal) kullanılması

gerekiyorsa, dersin ders kitaplarıyla veya kılavuz kitaplarla işlenmesi daha

uygun olabilir.

¯ Eğitim yazılımları ne kadar iyi hazırlanmış olurlarsa olsunlar eğer eğitim

programı ile uyumlu değillerse öğretim açısından fazla değerli

olmayabilirler. Bu yüzden bilgisayar destekli öğretim, programla ve öğretim

yöntemleri ile bütünleştirilirken dikkatli olunmalıdır.

¯ Eğitimciler bilgisayar destekli öğretim konusunda gerekli bilgiye ve

deneyime sahip değillerdir.

¯ Eğitimciler ile teknik elemanlar arasında koordinasyon eksikliği vardır.

¯ Kaliteli yazılımlar bulmak kolay değildir. Bazen iyi veya kötü bir öğrencinin

veya öğretmenin öğrenme stiline de bağlı olabilir. Bu yüzden de bir öğrenci

veya öğretmen için kaliteli (iyi) olabilecek bir program, bir başkası için iyi

sayılmayabilir.

¯ Bilgisayar destekli öğretim uygulaması pahalı bir sistemdir. Sistem için

gerekli olan bilgisayar donanımları ve yazılım programları (paket

programlar) pahalıdır. (s.120).

2.6. Sosyal Bilgiler Dersinde Bilgisayar Destekli Öğretim

Sosyal bilgiler için iki alanda bilgisayar uygulamaları yapmak mümkündür.

Bunların ilki tarih öğrenme, diğeri ise keşif yoluyla sosyal bilimleri öğrenmedir.

Bilgisayarda yer alan bir diyalog sistemi aracılığı ile, öğrenci, bilgisayarla

samimi bir diyaloga girebilir (Jarolimek ve Walsh, s. 311-312). Sosyal Bilgiler

dersi öğrencileri bilgisayara, “Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı’na neden

45

girdi?” veya “Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarındaki ekonomik gelişmeler

nelerdir?” gibi sorular sorabilir ve böylece, talep ve keşfetme yaklaşımını

kullanarak öğrenmeyi gerçekleştirebilirler. Bu karmaşıklıkta olan ve serbestçe

yapılandırılmış soruları cevaplayabilecek programları yazmak oldukça zor ve

uzun zaman alan bir iştir.

Sosyal bilgiler müfredat konuları hakkında, oldukça detaylı sorular

hazırlamak mümkündür. Bu alanlarda, bilgisayar yazılımları, soru tanıma

konusunda önemli gelişmelere gebedir. Bilgisayarlar, soruları cevaplandırmak

için gerekli bilgiyi depolayabilir (Jarolimek ve Walsh, s. 312).

Sosyal Bilgiler öğretiminde, tutor nitelikli programların yanı sıra, benzetim

ve oyun türündeki programlar da kullanılabilir. Simülasyon gerçek dünyada

oluşan olayların yapay temsilidir. Bilgisayar simülasyonlarında, öğrenci problem

durumu hakkında bilgilendirilir. Simülasyonlar genellikle analiz ve öğrenme

amaçlı olarak kullanılır. Oyun kavramı, Bushnell’e göre bir yarışma veya

çatışma durumunu kapsayan bir çeşit simülasyondur (Jarolimek ve Walsh, s.

312).

Sosyal bilgilerde simülasyon ve oyunların önemi, sezgisel düşünmeyi

geliştirme, öğrenmeyi eğlenceli ve öğrencinin yaşantılarına dayalı olarak

gerçekleştirmesindedir. Analitik yaklaşımı geliştirme ve kavramları diğer

problemlere transfer edebilecek şekilde organize etme vurgulanmaktadır.

Öğrenme, açıklayıcı problem çözme simülasyonları aracılığıyla gerçekleştirilir.

Bu öğrenme sürecinde, yetişkin materyalleri kullanılır (Jarolimek ve Walsh, s.

314).

Burada interaktif yazılımlara bir örnek olarak Minnesota Eğitsel Bilgisayar

Konsorsiyumu’nun çıkardığı “Lemonade Stand” adlı oyundan söz edilebilir:

Lemonade Stand adlı oyunda, öğrenciler, bir kaldırımda bulunan bir limonata

büfesinin sahibi rolünü oynarlar. Oyunun amacı, kârı artırmaktır. Öğrenciler,

maliyet faktörünü, potansiyel müşteri trafiğini, hava durumunu inceleyerek ne

kadar limonata satılacağını tahmin etmeli ve limonataya bardak başına fiyat

koymalıdır. Böylece, öğretmenin geribildirimleriyle Lemonade Stand, öğrencilere

46

temel ekonomi kavramlarını deneysel ve analitik bir anlayışla kazandırır

(Nelson, s.207)

2.7. İlgili Araştırmalar

Bu bölümde araştırma problemi ile ilgi yurt içinde ve dışında yapılan

araştırmalara ve sonuçlarına yer verilmiştir.

2.7.1. Yurt İçinde Yapılan Araştırmalar

Bu bölümde araştırma konusu ile ilgili yurtiçinde yapılan araştırmalardan

bahsedilecektir.

Akoğlu (2003) “İlköğretim 4. Sınıf Öğrencilerinin Matematik Başarısında

Öğretim Amaçlı Bilgisayar Yazılımıyla Gerçekleştirilen Programlı Öğretim

Yöntemi İle Geleneksel Öğretim Yönteminin Etkilerinin Karşılaştırılması” adlı

deneysel nitelik taşıyan bir araştırma yapmıştır.

Araştırmada, örneklem olarak kullanılan grup Ankara ili Emlak Bankası

İlköğretim Okulu 4. sınıf öğrencileridir. Araştırmanın modeli, öntest-sontest

kontrol gruplu araştırma desenidir. Birbirine denk olarak nitelendirilen biri deney,

diğeri kontrol grubu olarak adlandırılan 24’er kişiden oluşan iki grup

oluşturulmuştur.

Öğrenci başarısını, gruplar arasında anlamlı olup olmadığı açısından

incelenmiştir. Bu inceleme sonucunda, Deney Grubu öğrencilerinin ön test ve

son test puanları, kontrol grubu öğrencilerinin ön test ve son test puanları ve

deney ve kontrol gurubu öğrencilerinin son test puanları arasında anlamlı farklar

bulunmuştur.

Yukarıda söz edilen bulgulara ek olarak araştırmacı tarafından yapılan

gözlemler, bilgisayar yazılım materyaliyle gerçekleştirilen ve programlı öğretim

yöntemi esasına dayanan matematik öğretiminin, öğrencilerde matematiksel

öğrenmelere karşı güdülenme meydana getirdiğini, bireysel anlamda hızlı

ilerlemeyi sağladığını ve geleneksel öğretim yöntemlerine göre öğrenci

başarısında gözle görülür bir artışa neden olduğunu göstermiştir.

47

Akçay, Tüysüz ve Feyzioğlu (2003) “Bilgisayar Destekli Fen Bilgisi

Öğretiminin Öğrenci Başarısına ve Tutumuna Etkisine bir Örnek: Mol Kavramı

ve Avogadro Sayısı” adlı deneysel nitelik taşıyan bir araştırma yapmıştır.

Bu çalışmada İlköğretim 8. sınıf eğitim programında bulunan ve

öğrencilerin kavrama güçlüğü çektiği mol kavramı ve Avogadro sayısı konuları

kullanılarak hazırlanan bilgisayar destekli programın uygulanan yöntemlere

bağlı olarak öğrencilerin tutumlarına ve başarılarına etkisi araştırıldı. Bu amaçla

hazırlanan ölçekler yardımıyla öğrencilerin bilgisayara karşı tutumları, mantıksal

düşünme yetenekleri, fen bilgisine karşı tutumları ile bunlara cinsiyet ve

öğretmen etkenlerinin etkisi incelendi. Bu bağlamda Bilgisayar Tutum Ölçeği,

Fen Bilgisi Tutum Ölçeği-1 ve 2, Mantıksal Düşünme Yeteneği ve Bilimsel

Başarı Testi olmak üzere toplam beş ölçek hazırlandı. Çalışma 2001-2002

eğitim öğretim yılında ilköğretim 8. sınıftaki 152 öğrenci ile yapıldı. Bu amaçla iki

Deney Grubu geleneksel öğretim yöntemi uygulanan kontrol grubu ile

karşılaştırıldı. Deney gruplarından Deney Grubu-1’e bilgisayar destekli-

öğretmen merkezli, Deney Grubu-2’ye ise bilgisayar tabanlı -öğrenci merkezli

öğrenme yöntemleri uygulandı.

Araştırma sonuçları KG’de bulunan öğrencilere kıyasla Deney Grubu-1 ve

Deney Grubu-2 bulunan öğrencilerin fen bilgisi dersindeki başarılarında, fen

bilgisi dersine karşı olan tutumlarında, fen bilgisi öğretmenine karşı olan

tutumlarında ve bilgisayara karşı olan tutumlarında pozitif yönde gelişme

olduğunu göstermiştir. Ayrıca bu pozitif değişimin öğrenci merkezli eğitim alan

Deney Grubu-2 grubunda çok daha etkili olduğu saptandı.

Kirnik (1998) yapmış olduğu araştırmada, 7. sınıf düzeyinde, denklemler

konusunun BDÖ yöntemi ile geleneksel yöntemin, öğrenci başarısı üzerindeki

etkilerini incelenmiştir.

Araştırma, 1996-1997 öğretim yılı, birinci döneminde yüz doksan sekiz 7.

sınıf öğrencisiyle yürütülmüştür. Deney ve kontrol gruplarının matematik

başarıları arasında anlamlı bir fark olup olmadığı “t” testi ile Anadolu Liseleri ve

48

normal okulların matematik başarıları arasında anlamlı bir fark olup olmadığı tek

yönlü varyans analizi ile sınanmıştır.

Araştırmanın ortaya koyduğu bulgular ışığında, BDÖ yönteminin

geleneksel yönteme göre daha etkili olduğu görülmüştür.

Dündar (1997) yapmış olduğu araştırmada, İlkokul 4. sınıflarda yardımcı

materyallerle eğitim yapılan grubun matematik başarısı ile geleneksel yöntemle

eğitim yapan grubun matematik başarısı arasında anlamlı bir fark olup

olmadığını incelemiştir.

Araştırmanın evrenini, Ankara ve Hakkâri illerindeki ilkokullardan yansız

olarak oluşturulan toplam 190 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırma, 1996-1997

öğretim yılının birinci döneminde yapılmıştır.

Gelir seviyesi yüksek ve düşük düzeydeki ilkokul 4. sınıfta matematik

dersinde, yardımcı materyallerle eğitim yapılan öğrencilerin başarıları ile

geleneksel yöntemle eğitim yapılan öğrencilerin başarılarına göre olumlu yönde

anlamlı bir farklılık bulunmuş, ancak orta düzeydeki öğrencilerin matematik

başarılarında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır.

Genel toplamda ise .05 anlamlılık düzeyinde yardımcı materyallerle eğitim

gören gruptaki öğrencilerin matematik başarılarının geleneksel yöntemle eğitim

gören öğrencilerin matematik başarılarına göre daha yüksek olduğu

görülmüştür.

Sezer (1989) yapmış olduğu araştırmada, ilkokul beşinci sınıfta matematik

dersinin “Kümeler” konusunda, geleneksel öğretim gören öğrenciler ile

bilgisayarlı öğretim görenlerin konu sonundaki başarılarını incelemiştir.

Araştırmada deney deseni olarak ön test-son test kontrol gruplu model

kullanılmıştır. Araştırmada denekler 1988-1989 öğretim yılında Ankara Koleji İlk

Kısım 5-D şubesi öğrencileridir.

49

İlkokul 5. sınıfta bilgisayarlı öğretim yapılan grubun matematik başarısı ile

geleneksel öğretim yapılan grubun matematik başarısı arasında anlamlı bir fark

vardır. Denencesi sınanmış ve doğrulanmıştır.

Bu durumda matematik dersinde bilgisayarlı öğretimin, geleneksel

öğretime göre daha etkili olduğu söylenmiştir.

Araştırmacı, araştırma sırasında bilgisayarlı öğretim yapılan grubun

bireysel dönüt almasının, matematik başarılarını anlamlı yönde etkileyen

faktörlerden birisi olduğunu göstermiştir.

Bilgisayarlı öğretimin ilköğretim birinci kademe düzeyinde öğrencilerin

dikkatini çekme ve onlara kendi hızıyla öğrenme olanağı tanıdığı, bireysel dönüt

verebildiği için geleneksel öğretimden daha yüksek başarı sağladığı

görülmüştür.

2.7.2. Yurt Dışında Yapılan Araştırmalar

Bu bölümde araştırma konusu ile ilgili yurtdışında yapılan araştırmalardan

bahsedilecektir.

Baner (2002) yapmış olduğu araştırmada, orta-güneyde bulunan bir

yerleşim biriminde 676 öğrenci nüfusuna sahip bir ilkokulda sınıf içinde

bilgisayar kullanım durumunu incelemiştir. Araştırmanın amacı da eğitimde

teknoloji kullanımı ve teknoloji kullanımı için gerekli seviyelere yönelik inanç ve

tutumları ortaya çıkarmak ve çözümlemektir.

Öğretmenlere, yöneticilere ve ailelere bu okul çerçevesinde okul yararına

teknolojik gelişimin yönü ve ihtiyaç duyulan eğitim türlerine karar vermek ve

tavsiyelerini almak için bu konuda nicelik ve nitelik içeren bilgiler verilmiştir.

Noronha (1999) Kontolsüz Bilgisayar öğretimi hakkında bir deney

hazırlanmıştır. Hindistan’nın batı Bangladeş’deki bir kasabasında araştırmacılar

kişisel alandaki bir okula birkaç bilgisayar kurmuşlar ve çocuklara çok az bilgi

vererek bilgisayarları kullanmalarını istemişler. Kısa bir zaman içinde hem

öğretmenler hem de öğrenciler bilgisayar kullanmayı kavramışlar. Bu süreçte

50

Hintli çocuklar bilgisayardan korkmamışlar, çünkü bilgisayarları makineden

ziyade bir oyuncak olarak görmüşler. Gerçekten çok enteresandır ki bilgisayar

rekabetten çok işbirliğini sağlayan bir alettir. Yeni Delhi’deki çocuklar,

Kaliforniya ve Kuzey Karolayna’daki çocuklar gibi bilgisayarı keşfetmek için

beraber çalışmışlardır. Bilinmeyenden korkmamışlardır. Aynı özellik Teksas’daki

çocuklarda da görülmüştür (Noronha, 1999).

Drost (2002) yapmış olduğu araştırmada, ABD’de Virjinya adalarındaki

Salt Pond okulunda teknoloji ve okullarda ki eğitimde bilgisayarların rolünü

incelemiştir. Araştırma 2001 yılı kışı ve ilkbaharı boyunca ABD Virjinya

adalarında özel bir okulda uygulanmıştır. Dokuz haftayı aşkın bir süre içerisinde

araştırmacı; personel ve öğrencilerle röportaj yapmış, bilgisayar sınıflarını

gözlemiş ve bilgisayar sınıflarında öğrenim için kullanılan programı incelemiştir.

Bu durum çalışmasındaki içerik, bilgisayarlar ile bilgisayar teknolojisinin

kullanımı hakkında bir karar almak ve bu okuldaki öğrencilerin eğitiminde bu

teknolojinin rolünü anlamaktır.

Bu çalışmadan toplanan bilgilerin yerleşim yerlerine uzak, ırksal ve kültürel

farklılıkların olduğu benzer okullara da bilgi vermesi açısından önem kazanması

ümit edilmektedir.

Bu okulda iyi donatılmış bir Bilgisayar laboratuarı tamamlamak için ve

öğrencilere internet aracılığıyla mevcut eğitim kaynaklarına ulaşmayı öğretmek

için bütçeyi arttırmayı başarmıştır.

Donnely (2002) yapmış olduğu araştırmada, katılanların BDÖ’de öğrenci

yetenekleri üzerine verdikleri cevaplar tartışılmış, BDÖ iyi ve kötü yönleriyle ele

alınmıştır.

Bu araştırmada, eğitimcilerin çabalarına etki edecek teknolojik bir öngörü

kazanmaları amaçlamıştır. Ayrıca BDÖ’nün, dolayısıyla teknolojinin öğretim-

öğrenim ve idarecilere sağladığı pedagojik yardımı da vardır.

51

Özellikle dersi incelediğinizde ortaya çıkan üç temel tema; ders

oluşumundaki esneklik, öğretmen etkileşimi ve teknolojik araçların çeşitliliğidir.

Bu çalışmaya katılan bazı katılımcılar tarafından BDÖ’deki esnekliğin

kendilerine günlük ve haftalık programda kendilerini canlı tuttuğu, dolayısıyla

öğretim açısından daha iyi hazırlanmış olduklarını öğrenmelerini sağlamıştır.

Bu araştırmanın bulguları gösteriyor ki, BDÖ zaman ve ders

esnekliğindeki profesyonel anlamda meslek edinme ya da gelişmede uygun bir

yarar sağlamaktadır. Bu araştırmadaki bazı öğrenciler araştırmanın ilk

haftasında sunulan oryantasyon eğitimini yeterli bulmadıklarından daha sonra

sıkıntı çekmişlerdir.

Sonuçlar, katılanların özellikle öğretmenin bilgisayar tabanlı teknolojilere

yatkınlığına özellikle güvendiklerini göstermişlerdir.

Bu araştırmadaki bazı öğrencilerin halen dersi işlerken teknolojik

boyutuyla sıkıntı çektikleri görülmüştür. Böyle durumlarda yardım için

öğretmene başvurmuşlardır. Bu çalışmada öğrencilerden alınan bilgilere

dayanılarak araştırmacı öğretmenin BDÖ çift yönlü olarak kendi sahalarında

uzman rolünde hem de bilgisayar kullanımında öğretmen rolünde

kullanmalarına hazır olduğunu göstermiştir.

52

III. BÖLÜM

YÖNTEM

Bu bölümde, araştırmanın modeli, araştırmanın yürütüldüğü grup, ölçme

araçlarının hazırlanması, özellikleri, uygulaması, veriler ve bu verilerin

analizinde hangi yolların kullanıldığı, varsayımlar, kapsam ve sınırlılıklar

açıklanmıştır.

3.1. Araştırmanın Modeli

Bu araştırma ile, İlköğretim 7. sınıf Sosyal Bilgiler dersi ‘Osmanlı Kültür ve

Uygarlığı’ ile ‘Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası’ ünitelerinde,

öğrencilerin akademik başarılarının ve hatırlama düzeylerinin derste kullanılan

Bilgisayar Destekli Öğretim yöntemi ile farklılaşıp farklılaşmadığı

aranacağından, araştırma deneme modelinde bir çalışmadır. Başka bir deyişle,

bilgisayar destekli öğretim kullanılmasının (bağımsız değişken), öğrenci başarısı

ve hatırlama düzeyi (bağımlı değişken) üzerinde etkili olup olmadığı sorusuna

yanıt aranmıştır.

Deneme modelleri neden-sonuç ilişkilerini belirlemeye çalışmak amacı ile

doğrudan araştırmacının kontrolü altında, gözlenmek istenen verilerin üretildiği

araştırma modelleridir (Karasar, 1994:79)

Deneme modeli; bağımsız değişkenlerin bağımlı değişkeni etkilemesi,

kontrollü koşullarda sistemli değişiklikler yapılması ve sonuçların izlenmesiyle

olur. Kısaca bağımsız değişkendeki sistemli değişmelerin bağımlı değişkeni

nasıl etkilediği görülmeye çalışılır (Karasar, 1994:88).

Bilgisayar Destekli Öğretimin, öğrencinin akademik başarısı ve hatırlama

düzeyindeki etkililiğini sınamak için bir deney, bir de kontrol grubu

oluşturulmuştur. Deney grubuna bilgisayar destekli öğretim yöntemi, kontrol

grubuna ise geleneksel öğretim yöntemi ile ders anlatılmıştır.

53

Deney ve kontrol gruplarına, ders anlatımı öncesinde ve sonrasında ön

test-son test ve hatırlama testi şeklinde başarı testleri uygulanmıştır.

3.2. Araştırmanın Çalışma Evreni ve Örneklem

Araştırmanın çalışma evrenini; 2006 - 2007 öğretim yılı 2.yarıyılında

Adana ili Pozantı ilçesindeki, Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı 13 ilköğretim

okulunda 7. sınıfa devam eden öğrenciler oluşturmaktadır.

Araştırmanın örneklemini ise 2006-2007 eğitim öğretim yılı 2. yarıyılında,

Adana İli Pozantı İlçesinde bulunan aynı sosyo-ekonomik düzeye sahip Atatürk

İlköğretim Okulunda okuyan 7-A ve 7-B sınıfı öğrencileri oluşturmuştur.

Örneklem seçiminde uygun örnekleme türü kullanılmıştır.

Çalışma deney ve kontrol grubu olmak üzere toplam 40 öğrenci üzerinde

yürütülmüştür.

3.3. Veri Toplama Araçları

Bu araştırmanın yürütülmesinde gerekli ölçümlerin yapılabilmesi için

araştırmacı tarafından geliştirilen ‘Başarı Testi’ ve eğitim yazılımı kriterleri göz

önüne alınarak bir çok öğretim yazılımı arasından seçilen, M.E.B müfredatıyla

uyumlu ‘KidsPlus İlköğretim 7. Sınıf Sosyal Bilgiler’ adlı öğretim yazılımı

kullanılmıştır.

3.3.1. Başarı Testi

Öğrencilerin ön bilgilerini, farklı öğretim teknikleri kullanılarak işlenen

dersler sonrasındaki başarılarını ve bilgilerinin kalıcılığını, ölçmek amacı ile bir

başarı testi geliştirilmiştir. Başarı testinin geçerlik ve güvenirlik çalışması

yapılmıştır. Geçerlik çalışması için uzman görüşleri alınmış, yapılan ön

uygulamada güvenirlik için KR-20 değeri her bir sorunun güçlük katsayılarının

belirlenmesinden sonra elde edilerek 0.86 olarak bulunmuştur. Buna göre, testin

güvenirlik katsayısı uygundur.

2007-2008 eğitim-öğretim yılı itibari ile MEB tarafından geliştirilen ve

yürürlüğe koyulan 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi yeni müfredat programı

uygulanmaktadır. Çalışma yapıldığı sırada eski müfredat programı kullanılmakta

54

olduğundan, uygulama süresince işlenecek konular saptanmış ve konulara

ilişkin hedefler ve kazanımlar İlköğretim 7. Sınıflar Sosyal Bilgiler Dersi

Programından (MEB, 2006) alınmıştır.

Geliştirilen başarı testi sınıf öğretmenleri gözetiminde, öğrencilerin ön

bilgilerini ölçmek amacıyla deney ve kontrol gruplarına öntest şeklinde

uygulanmıştır. Ünite sonunda, ünite süresince öğrenilen bilgileri ölçmek için

sontest şeklinde uygulanan başarı testi, 6 hafta sonra her iki gruba da hatırlama

testi olarak tekrar uygulanmıştır.

3.3.2. Öğretim Yazılımı

Deney grubunda kullanılacak olan yazılım, eğitsel yazılımların genel

özellikleri ve yazılım değerlendirme kriterleri göz önünde bulundurularak,

piyasada bulunan öğretim yazılımları arasından seçilmiştir. Ekte sunulan ‘Eğitim

Yazılımı Değerlendirme Formu’ndan en yüksek puanı alan ‘KidsPlus İlköğretim

7. Sınıf Sosyal Bilgiler’ yazılımı kullanılmıştır.

3.4. Verilerin Çözümlenmesi ve Yorumlanması

Araştırmada, literatür taramasından ve uygulanan testlerden elde edilen

verilerin analizinde SPSS paket programı kullanılmıştır.

Başarı testi verilerinin toplanmasından sonra SPSS programına veriler

girilmiş. Veri türüne göre ikili karşılaştırmalarda “t” testi uygulanmıştır. Deney ve

Kontrol gruplarının kendi içlerinde ve gruplar arasında farklılaşıp

farklılaşmadığını tespit etmek için manidarlık düzeyleri hesaplanmıştır. Ortaya

çıkan bulgular uzman görüşleri de dikkate alınarak değerlendirilmiş ve

tablolaştırılmıştır.

3.5. Araştırmanın Uygulama Planı

Problemi tanımlamak için Bilgisayar Destekli Öğretim ve Sosyal Bilgiler

Öğretimi ile ilgili literatür araştırması yapılmıştır.

Veri toplama araçları, öğretimde kullanılacak araç- gereçler hazırlandıktan

sonra uygulamanın yapılacağı okul ve sınıflar belirlenmiştir. Okul seçiminde

55

gerekli donanımın bulunması ve çalışma ortamının müsait olmasına özen

gösterilmiştir ve uygun örneklem seçimi kullanılmıştır. Aynı zamanda, okulda

bulunan öğrencilerin aynı sosyo-ekonomik düzeylerde olduğu tespit edilmiştir.

Araştırmada okuldan 20 öğrenci deney grubu, 20 öğrenci de kontrol grubu

olarak rastgele seçilmiştir.

Bilgi testleri, kontrol ve deney grubuna konu anlatılmadan önce,

önbilgilerini ölçmek amacı ile ön test olarak uygulanmıştır. Kontrol grubu dersi,

düz anlatım, soru-cevap, tartışma teknikleri vb. gibi geleneksel öğretim yöntem

ve teknikleri ile işlerken, deney grubu bütün bunların yanında bilgisayar destekli

öğretim tekniğini de kullanarak ders işlemiştir. Bilgisayar Destekli Öğretim

tekniğinin öğrenci başarısı üzerindeki etkisini görmek amacı ile ders sonunda

her iki gruba da son test uygulanmıştır. Son testten 6 hafta sonra, Bilgisayar

Destekli Öğretim tekniğinin bilginin kalıcılığı üzerindeki etkisini ölçmek amacı ile

hatırlama testi uygulanmıştır. Ayrıca kontrol ve deney gruplarında dersi aynı

öğretmen işlemiştir.

Ön test-son test ve hatırlama testinin sonuçları karşılaştırılarak gerekli

değerlendirmeler yapılmıştır.

56

IV. BÖLÜM

BULGULAR ve YORUM

Bu bölümde araştırma öncesi ve sonrası elde edilen bulgular açıklanmıştır.

Bu bulguların analizleri yapılmış ve amaçlarda verilen alt amaçlar doğrultusunda

elde edilen bulgular ifade edilmeye çalışılmıştır.

4.1. Öğrencilerin Kişisel bilgileri İle ilgili Bulgular

Araştırma örneklemine giren öğrencilerin kişisel bilgileri, cinsiyet ve sınıf

değişkeninden oluşmaktadır.

Bu bölümde araştırma örneklemini oluşturan öğrencilerin; cinsiyet ve sınıf

değişkenlerine ilişkin dağılımı Tablo 4.1’de gösterilmiştir.

Tablo 4.1 Atatürk İlköğretim Okulundaki Deney ve Kontrol Grubu Öğrencilerinin

Cinsiyete göre Dağılımı

Gruplar Sınıf Kız Erkek Toplam

Kontrol Grubu 7-A 9 11 20

Deney Grubu 7-B 10 10 20

Toplam 19 21 40

Araştırmada, kontrol grubu 7-A sınıfı olup 9 kız, 11 erkek öğrenciden oluşan 20

kişilik bir gruptur. Deney grubu ise 7-B sınıfı olup 10 kız, 10 erkek öğrenciden

oluşan 20 kişilik bir gruptur.

4.2 . Osmanlı Kültür ve Uygarlığı Ünitesi İçin Kontrol ve Deney Gruplarına Göre Ön Test, Son Test ve Hatırlama Testi Arasındaki Farklılaşma ile İlgili Bulgular

Bu başlık altında verilen bulgular; deney ve kontrol gruplarının Osmanlı

Kültür Ve Uygarlığı ünitesi için başarı testine verdikleri cevaplardan elde

edilmiştir. Bu bulgulara göre;

57

1- Öğrencilerin, araştırma kapsamındaki konular hakkında ne kadar ön

bilgiye sahip olduklarını ve iki grubun da ön bilgilerinin eşit olup olmadığını

belirlemek ,

2- Bilgisayar Destekli Öğretim tekniğinin öğrenci başarısı üzerindeki

etkisini görmek,

3- Bilgisayar Destekli öğretim ile öğrenilen bilgilerin daha kolay

hatırlandığını ve kalıcı olduğunu göstermek hedeflenmiştir.

Tablo 4.2.1. Deney ve Kontrol Gruplarının Ön Test Puanlarının

Karşılaştırılmasına İlişkin t- Testi Sonuçları

Gruplar n X s.s s.d t P

Kontrol Grubu 20 40.90 6.15 78 1.39

Deney Grubu 20 45.00 11.58

Araştırma öncesi deney ve kontrol grubu oluşturulmuş, bu gruplara ön test

uygulanmıştır.

Tablo 4.2.1 incelendiğinde deney ve kontrol gruplarındaki ön test

puanlarının aritmetik ortalamaları arasında az bir fark olduğu, deney grubunun

ön test puanları aritmetik ortalamasının 45.00 olduğu, kontrol grubunun ön test

puanlarının aritmetik ortalamasının 40,90 olduğu görülmektedir. Ön test

sonuçlarına göre deney grubu ile kontrol gurubunun başarısı arasında anlamlı

bir fark gözlemlenmemiştir (p>0.05).

Bu bulgu doğrultusunda deney ve kontrol grubu öğrencilerinin ön test

puanlarının denk olduğu söylenebilir. Deney ve Kontrol grubunun ön test

puanları arasında anlamlı bir fark olmaması, araştırma başlangıcında, deney ve

kontrol grubundaki öğrencilerin “Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” ünitesine ilişkin

benzer bilişsel giriş davranışlarına sahip olduklarını düşündürmektedir.

58

Tablo 4.2.2. Deney ve Kontrol Gruplarının Son Test Puanlarının

Karşılaştırılmasına İlişkin t- Testi Sonuçları

Farklı öğretim teknikleri ile yapılan dersler sonucunda deney ve kontrol

gruplarına son test (başarı testi) uygulanmıştır.

Tablo 4.2.2 incelendiğinde deney grubu son test başarı puanları aritmetik

ortalamasının 82.45 olduğu, kontrol grubunun son test puanlarının aritmetik

ortalamasının 60.45 olduğu görülmektedir. “0,01” p değeri bulunmuştur. Deney

ve kontrol grupları son test başarı puanları aritmetik ortalamaları arasında

deney grubu lehine anlamlı bir fark gözlenmiştir (p<0.05).

Araştırma kapsamındaki deney grubuna bilgisayar destekli öğretim, kontrol

grubuna ise geleneksel öğretim yöntem ve teknikleri ile ders anlatıldıktan sonra

son test uygulanmıştır. Bu son testten deney ve kontrol gruplarının aldıkları

puanlar karşılaştırılmıştır. Deney ve kontrol gruplarının son testleri arasında

0.01 düzeyinde deney grubu lehine anlamlı bir farkın olması, bize bilgisayar

destekli öğretim tekniğinin başarıyı olumlu yönde etkilediğini göstermektedir.

Yapılan uygulama sonunda; son test uygulandıktan 6 hafta sonra “Osmanlı

Kültür ve Uygarlığı” konusu için başarı testi, hatırlama düzeyini ölçmek için

yeniden uygulanmıştır. Bu hatırlama testi ile zaman faktörünün, kontrol ve

deney grubunun başarısına etkisini gözlemek hedeflenmiştir.

Gruplar n X s.s s.d t P

Kontrol Grubu 20 60.45 12.95 78 6.16 0.01

Deney Grubu 20 82.45 9.31

59

Tablo 4.2.3. Deney ve Kontrol Gruplarının Hatırlama Testi Puanlarının

Karşılaştırılmasına İlişkin t- Testi Sonuçları

Tablo 4.2.3’ e göre, hatırlama testi sonucunda deney grubunun hatırlama

testi puanlarının aritmetik ortalamasının 75.85; kontrol grubunun hatırlama

testi puanlarının aritmetik ortalamasının ise 47.60 olduğu görülmektedir. Deney

ve kontrol grubunun hatırlama testleri arasında 0.01 düzeyinde anlamlı bir fark

vardır (p<0.05).

Son test uygulamasından 6 hafta sonra gerçekleştirilen hatırlama testinde,

deney grubunun lehine anlamlı bir farkın olması, bize bilgisayar destekli öğretim

ile öğrenilen bilgilerin daha kolay hatırlandığını ve kalıcı olduğunu

göstermektedir.

4.3. Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası Ünitesi İçin Kontrol ve Deney Gruplarına Göre Ön Test, Son Test ve Hatırlama Testi Arasındaki Farklılaşma ile İlgili Bulgular

Bu başlık altında verilen bulgular; deney ve kontrol gruplarının

“Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası” ünitesi için başarı testine verdikleri

cevaplardan elde edilmiştir. Bu bulgulardan hareketle, Bilgisayar Destekli

Öğretimin öğrenci başarısında ve hatırlama düzeyinde etkisini görmek

hedeflenmiştir.

Deney ve kontrol gruplarının başarı testleri Tablo 4.3.1, Tablo 4.3.2 ve

Tablo 4.3.3’ de gösterilmiştir.

Gruplar n X s.s s.d t P

Kontrol Grubu 20 47.60 15.26 78 7.00 0.01

Deney Grubu 20 75.85 12.31

60

Tablo 4.3.1. Deney ve Kontrol Gruplarının Ön Test Puanlarının

Karşılaştırılmasına İlişkin t- Testi Sonuçları

Araştırma öncesi deney ve kontrol grupları oluşturulmuş bu gruplara ön

test uygulanmıştır.

Tablo 4.3.1’e göre, ön test sonucu deney grubunun Yurdumuzun

Komşuları ve Türk Dünyası ünitesi için başarı testinin aritmetik ortalaması

45.00; kontrol grubunun aritmetik ortalamasının ise 46.50 olduğu görülmektedir.

Ön test sonuçlarına göre deney grubu ile kontrol grubunun başarısı arasında

anlamlı bir fark yoktur (p>0.05) ve deney grubu için bu ortalama daha düşüktür.

Bu bulgu doğrultusunda deney ve kontrol grubu öğrencilerinin ön test

puanlarının denk olduğu söylenebilir. Deney ve Kontrol grubunun ön test

puanları arasında anlamlı bir fark olmaması, araştırma başlangıcında, deney ve

kontrol grubundaki öğrencilerin “Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası”

ünitesine ilişkin benzer bilişsel giriş davranışlarına sahip olduklarını

düşündürmektedir.

Tablo 4.3.2. Deney ve Kontrol Gruplarının Son Test Puanlarının

Karşılaştırılmasına İlişkin t- Testi Sonuçları

Farklı öğretim teknikleri ile yapılan dersler sonucunda deney ve kontrol

gruplarına son test (başarı testi) uygulanmıştır.

Gruplar n X s.s s.d t P

Kontrol Grubu 20 46.50 12.35 78 -0.407

Deney Grubu 20 46.00 10.89

Gruplar n X s.s s.d t P

Kontrol Grubu 20 66.50 9.88 78 8.14 0.01

Deney Grubu 20 91.00 9.12

61

Tablo 4.3.2 incelendiğinde deney grubu son test başarı puanları aritmetik

ortalamasının 95.00 olduğu, kontrol grubunun son test puanlarının aritmetik

ortalamasının 66.50 olduğu görülmektedir. “0,01” p değeri bulunmuştur. Deney

ve kontrol grupları son test başarı puanları aritmetik ortalamaları arasında

deney grubu lehine anlamlı bir fark gözlenmiştir (p<0.05).

Araştırma kapsamındaki deney grubuna bilgisayar destekli öğretim, kontrol

grubuna ise geleneksel öğretim yöntem ve teknikleri ile ders anlatıldıktan sonra

son test uygulanmıştır. Bu son testten deney ve kontrol gruplarının aldıkları

puanlar karşılaştırılmıştır. Deney ve kontrol gruplarının son testleri arasında

0.01 düzeyinde deney grubu lehine anlamlı bir farkın olması, bize bilgisayar

destekli öğretim tekniğinin başarıyı olumlu yönde etkilediğini göstermektedir.

Yapılan uygulama sonunda; son test uygulandıktan 6 hafta sonra

“Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası” ünitesi için başarı testi, hatırlama

düzeyini ölçmek için yeniden uygulanmıştır. Bu hatırlama testi ile zaman

faktörünün, kontrol ve deney grubunun başarısına etkisini gözlemek

hedeflenmiştir.

Tablo 4.3.3. Deney ve Kontrol Gruplarının Hatırlama Testi Puanlarının

Karşılaştırılmasına İlişkin t- Testi Sonuçları

Tablo 4.3.3’ e göre, hatırlama testi sonucunda deney grubunun hatırlama

testi puanlarının aritmetik ortalamasının 85.50; kontrol grubunun hatırlama testi

puanlarının aritmetik ortalamasının ise 59.50 olduğu görülmektedir. Deney ve

kontrol grubunun hatırlama testleri arasında 0.01 düzeyinde anlamlı bir fark

vardır (p<0.05).

Gruplar n X s.s s.d t P

Kontrol Grubu 20 59.50 15.26 78 8.02 0.01

Deney Grubu 20 85.50 12.31

62

Son test uygulamasından 6 hafta sonra gerçekleştirilen hatırlama testinde,

deney grubunun lehine anlamlı bir farkın olması, bize bilgisayar destekli öğretim

ile öğrenilen bilgilerin daha kolay hatırlandığını ve kalıcı olduğunu

göstermektedir.

4.4. Konulara Göre Deney Grubunun Ön Test, Son Test ve Hatırlama Testi

Sonuçlarının Farklılaşması İle İlgili Bulgular

Bu başlık altında verilen bulgulardan hareketle; bilgisayar destekli

öğretimin araştırma kapsamındaki konulardan hangisinde etkili olduğunun

gösterilmesi hedeflenmiştir.

Deney grubunun başarı testleri Tablo 4.4.1, Tablo 4.4.2 ve Tablo 4.4.3’de

gösterilmiştir.

Tablo 4.4.1. “Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” ile “Yurdumuzun Komşuları ve

Türk Dünyası” Ünitelerinde Deney Grubunun Ön Test Puanlarının

Karşılaştırılmasına İlişkin t- Testi Sonuçları

Araştırma öncesinde her iki üniteyle ilgili, deney grubuna ön test (başarı

testi) uygulanmıştır.

Tablo 4.4.1 incelendiğinde deney grubunun “Yurdumuzun Komşuları ve

Türk Dünyası” ünitesi için ön test başarı puanlarının aritmetik ortalamasının

45.00 olduğu, “Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” ünitesi için ön test başarı

puanlarının aritmetik ortalamasının da 45.00 olduğu görülmektedir. İki farklı

ünite için deney grubu ön test başarı puanları aritmetik ortalamaları arasında

anlamlı bir fark gözlenmemiştir (p>0.05).

Konulara göre deney grubu ön test sonuçları için bağıl değişkenlik analizi

yapıldığında, “Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” (tarih) ünitesi için sonuç; 27.44,

Testler n X s.s s.d t P

Ön Test (Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası)

20 46.00 11.58

39 0.00

Ön Test (Osmanlı Kültür ve Uygarlığı)

20 45.00 12.35

63

“Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası” (coğrafya) ünitesi için sonuç;

25.17’dir. Bu sonuçların t-testi sonuçlarını desteklediğini görmekteyiz.

“Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası” ve “Osmanlı Kültür ve

Uygarlığı” ünitelerinde deney grubunun ön test puanları arasında anlamlı bir

farkın olmaması, araştırma başlangıcında, deney grubundaki öğrencilerin her iki

üniteye (tarih ve coğrafya) ilişkin benzer bilişsel giriş davranışlarına sahip

olduklarını düşündürmektedir.

Tablo 4.4.2.“Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” ile “Yurdumuzun Komşuları ve

Türk Dünyası” Ünitelerinde Deney Grubunun Son Test Puanlarının

Karşılaştırılmasına İlişkin t- Testi Sonuçları

Yapılan uygulama sonucunda her iki üniteyle ilgili, deney grubuna son test

(başarı testi) uygulanmıştır.

Tablo 4.4.2 incelendiğinde deney grubunun “Yurdumuzun Komşuları ve

Türk Dünyası” ünitesi için son test başarı puanlarının aritmetik ortalamasının

95.00 olduğu, “Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” ünitesi için son test başarı

puanlarının aritmetik ortalamasının da 82.45 olduğu görülmektedir. İki farklı

ünite için deney grubu son test başarı puanları aritmetik ortalamaları arasında

0.01 düzeyinde anlamlı bir fark gözlenmiştir (p<0.05).

Konulara göre deney grubu son test sonuçları için bağıl değişkenlik analizi

yapıldığında, “Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” (tarih) ünitesi için sonuç; 11.29,

“Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası” (coğrafya) ünitesi için sonuç,

10.02’dir. Bu sonuçların t-testi sonuçlarını desteklediğini görmekteyiz.

Testler n X s.s s.d t P

Son Test (Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası)

20 91.00 9.12

39 -2.92 0.01 Son Test (Osmanlı Kültür ve Uygarlığı)

20 82.45 9.31

64

Deney grubunun, “Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası” ve “Osmanlı

Kültür ve Uygarlığı” ünitelerinde son test puanları arasında 0.01 düzeyinde

anlamlı bir farkın olması bize bilgisayar destekli öğretimin başarıyı olumlu yönde

etkilediğini ayrıca bilgisayar destekli öğretimin coğrafya konularında daha etkili

olduğunu göstermektedir.

Tablo 4.4.3.“Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” ile “Yurdumuzun Komşuları ve

Türk Dünyası” Ünitelerinde Deney Grubunun Hatırlama Testi Puanlarının

Karşılaştırılmasına İlişkin t- Testi Sonuçları

Yapılan uygulama sonucunda her iki üniteyle ilgili, deney grubuna

hatırlama testi uygulanmıştır.

Tablo 4.4.3 incelendiğinde deney grubunun “Yurdumuzun Komşuları ve

Türk Dünyası” ünitesi için hatırlama testi başarı puanlarının aritmetik

ortalamasının 85.50 olduğu, “Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” ünitesi için hatırlama

testi başarı puanlarının aritmetik ortalamasının da 75.85 olduğu görülmektedir.

İki farklı ünite için deney grubu hatırlama testi başarı puanları aritmetik

ortalamaları arasında 0.01 düzeyinde anlamlı bir fark gözlenmiştir (p<0.05).

Konulara göre deney grubu hatırlama testi sonuçları için bağıl değişkenlik

analizi yapıldığında, “Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” (tarih) ünitesi için sonuç;

15.46, “Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası” (coğrafya) ünitesi için sonuç,

10.37’dir. Bu sonuçların t-testi sonuçlarını desteklediğini görmekteyiz.

Deney grubunun, “Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası” ve “Osmanlı

Kültür ve Uygarlığı” ünitelerinde son test puanları arasında 0.01 düzeyinde

anlamlı bir farkın olması, bilgisayar destekli öğretimin coğrafya konularını

hatırlamada daha etkili olduğunu göstermektedir.

Testler n X s.s s.d t P

Hatırlama Testi

(Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası)

20 85.50 8.87

39 -3.06 0.01 Hatırlama Testi (Osmanlı Kültür ve Uygarlığı)

20 75.85 11.73

65

Araştırmanın başlangıcından bu yana ortaya çıkan bu farklılıkların;

1- Bilgisayara karşı duyulan ilgi,

2- Yazılımın renk, müzik ve hareketli grafiklerle konuya seçicilik ve gerçekçilik

kazandırması (Çilenti 1997:120),

3- Öğrencinin istediği öğretimsel etkinlikleri istediği zaman uygulayabilir ve

tekrar edebilir nitelikte olması (Yalın 2003:172 ),

4- Bilgisayarın öğrencileri sıkmayan bir araç olması,

5- Bilgisayar destekli öğretimin öğrencileri sürekli etkin tutması ve onarlı

güdülemesi (Bal, Keleş ve Erbil 2002:204),

6- Bilgisayar destekli öğretimin konuları daha kısa sürede ve sistematik

olarak öğretmesi v.b. gibi durumlardan ortaya çıktığı söylenebilir (Büyükkaragöz

ve Çivi 1999:119).

4.5. Konulara Göre Kontrol Grubunun Ön Test, Son Test ve Hatırlama

Testi Sonuçlarının Farklılaşması İle İlgili Bulgular

Bu başlık altında verilen bulgulardan hareketle; ilk olarak geleneksel

öğretim yöntem ve tekniklerinin öğrenci başarısı üzerindeki ve hatırlama

düzeyindeki etkisinin, ikinci olarak araştırma kapsamındaki konulardan

hangisinde etkili olduğunun gösterilmesi hedeflenmiştir.

Kontrol grubunun başarı testleri Tablo 4.5.1, Tablo 4.5.2 ve Tablo 4.5.3’de

gösterilmiştir.

Tablo 4.5.1.“Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” ile “Yurdumuzun Komşuları ve

Türk Dünyası” Ünitelerinde Kontrol Grubunun Ön Test Puanlarının

Karşılaştırılmasına İlişkin t- Testi Sonuçları

Testler n X s.s s.d t P

Ön Test (Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası)

20 46.50 06.15

39 -2.09

Ön Test (Osmanlı Kültür ve

Uygarlığı) 20 40.90 10.89

66

Araştırma öncesinde her iki üniteyle ilgili, kontrol grubuna ön test (başarı

testi) uygulanmıştır.

Tablo 4.5.1 incelendiğinde kontrol grubunun “Yurdumuzun Komşuları ve

Türk Dünyası” ünitesi için ön test başarı puanlarının aritmetik ortalamasının

46.50 olduğu, “Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” ünitesi için ön test başarı

puanlarının aritmetik ortalamasının da 40.90 olduğu görülmektedir. İki farklı

ünite için kontrol grubu ön test başarı puanları aritmetik ortalamaları arasında

anlamlı bir fark gözlenmemiştir (p>0.05).

Konulara göre kontrol grubu ön test sonuçları için bağıl değişkenlik analizi

yapıldığında, “Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” (tarih) ünitesi için sonuç; 26.62,

“Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası” (coğrafya) ünitesi için sonuç,

13.22’dir. Bu sonuçların t-testi sonuçlarını desteklediğini görmekteyiz.

“Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası” ve “Osmanlı Kültür ve

Uygarlığı” ünitelerinde kontrol grubunun ön test puanları arasında anlamlı bir

farkın olmaması, araştırma başlangıcında, kontrol grubundaki öğrencilerin her

iki üniteye (tarih ve coğrafya) ilişkin benzer bilişsel giriş davranışlarına sahip

olduklarını düşündürmektedir.

Tablo 4.5.2.“Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” ile “Yurdumuzun Komşuları ve

Türk Dünyası” Ünitelerinde Kontrol Grubunun Son Test Puanlarının

Karşılaştırılmasına İlişkin t- Testi Sonuçları

Yapılan uygulama sonucunda her iki üniteyle ilgili, kontrol grubuna son test

(başarı testi) uygulanmıştır.

Testler n X s.s s.d t P

Son Test (Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası)

20 66.50 9.88

39 -1.88

Son Test (Osmanlı Kültür ve Uygarlığı)

20 60.45 12.95

67

Tablo 4.5.2 incelendiğinde kontrol grubunun “Yurdumuzun Komşuları ve

Türk Dünyası” ünitesi için son test başarı puanlarının aritmetik ortalamasının

66.50 olduğu, “Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” ünitesi için son test başarı

puanlarının aritmetik ortalamasının da 60.45 olduğu görülmektedir. İki farklı

ünite için kontrol grubu son test başarı puanları aritmetik ortalamaları arasında

anlamlı bir fark gözlenmemiştir (p>0.05).

Konulara göre kontrol grubu son test sonuçları için bağıl değişkenlik analizi

yapıldığında, “Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” (tarih) ünitesi için sonuç; 21.42,

“Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası” (coğrafya) ünitesi için sonuç,

14.85’dir. Bu sonuçların t-testi sonuçlarını desteklediğini görmekteyiz.

Tablo 4.5.2’den elde edilen sonuçlar bize kontrol grubunun geleneksel

öğretim yöntem ve teknikleri sonucunda yeni öğrenmeler gerçekleştiğini

göstermektedir. Bu durumu deney grubunun son test puanları ile

karşılaştırırsak, bilgisayar destekli öğretimi sonucunda öğrencilerin daha

başarılı olduğunu görebiliriz.

Tablo 4.5.2 ile Tablo 4.4.2’yi karşılaştırdığımızda, deney grubunun son test

puanları ile kontrol grubunun son test puanları arasında “Yurdumuzun

Komşuları ve Türk Dünyası” ünitesi için 24.50 puanlık bir fark, “Osmanlı Kültür

ve Uygarlığı” ünitesi için 22.00 puanlık bir fark ortaya çıktığını görüyoruz. Bu

puan farkı bize, bilgisayar destekli öğretimin, geleneksel öğretim yöntem ve

tekniklerine göre daha etkili ve başarılı olduğunu göstermektedir.

Tablo 4.5.3. “Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” ile “Yurdumuzun Komşuları ve

Türk Dünyası” Ünitelerinde Kontrol Grubunun Hatırlama Testi Puanlarının

Karşılaştırılmasına İlişkin t- Testi Sonuçları

Testler n X s.s s.d t P

Hatırlama Testi (Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası)

20 59.50 11.46

39 -3.38

Hatırlama Testi (Osmanlı Kültür ve Uygarlığı)

20 47.60 09.80

68

Yapılan uygulama sonucunda her iki üniteyle ilgili, kontrol grubuna

hatırlama testi uygulanmıştır.

Tablo 4.5.3’e göre deney grubunun “Yurdumuzun Komşuları ve Türk

Dünyası” ünitesi için hatırlama testi başarı puanlarının aritmetik ortalamasının

59.50 olduğu, “Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” ünitesi için hatırlama testi başarı

puanlarının aritmetik ortalamasının da 47.60 olduğu görülmektedir. İki farklı

ünite için kontrol grubu hatırlama testi başarı puanları aritmetik ortalamaları

arasında anlamlı bir fark gözlenmemiştir (p>0.05).

Konulara göre kontrol grubu hatırlama testi sonuçları için bağıl değişkenlik

analizi yapıldığında, “Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” (tarih) ünitesi için sonuç;

20.58, “Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası” (coğrafya) ünitesi için sonuç,

19.26’dir. Bu sonuçların t-testi sonuçlarını desteklediğini görmekteyiz.

Tablo 4.5.3. incelendiğinde; kontrol grubunun, “Yurdumuzun Komşuları ve

Türk Dünyası” ile “Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” konularında hatırlama testi

puanları arasında anlamı bir farkın olmaması, geleneksel yöntemin konu

bazında ayırıcı bir unsur olmadığını göstermektedir.

Bu bulguları Tablo 4.5.2 ile karşılaştırdığımızda, geleneksel öğretim

yöntem ve teknikleriyle öğrenilen bilgilerin zaman faktörüne bağlı olarak

unutulduğu görülmektedir.

Bu bulgular Tablo 4.4.3 ile karşılaştırıldığında, “Yurdumuzun Komşuları ve

Türk Dünyası” ünitesi için deney grubunun hatırlama testi puanı ile kontrol

grubunun hatırlama testi puanı arasında 26.00 puanlık bir farkın; “Osmanlı

Kültür ve Uygarlığı” ünitesi için deney grubunun hatırlama testi puanı ile kontrol

grubunun hatırlama testi puanı arasında 28.25 puanlık bir farkın ortaya çıktığını

görüyoruz. Bu puan farkı bize, bilgisayar destekli öğretim ile öğrenilen bilgilerin

daha kolay hatırlandığını ve kalıcı olduğunu göstermektedir.

Bu bölümde bilgisayar destekli öğretim ile işlenen bir ders ile geleneksel

öğretim yöntem ve teknikleriyle işlenen bir dersin başarısının ve hatırlama

düzeyine etkisinin kontrollü gözlem yoluyla neden-sonuç ilişkileri belirlenmiştir.

69

V. BÖLÜM

SONUÇ VE ÖNERİLER

Bu bölümde, araştırmanın bulguları ve yorumlarına dayalı olarak ulaşılan

sonuçlara değinilmiştir. Ayrıca, araştırma bulguları çerçevesinde, hem bu

uygulamaya hem de bu konuda çalışma yapmak isteyen araştırmacılara yönelik

önerilerde bulunulmuştur.

5.1. Sonuçlar

Bu araştırmanın amacı İlköğretim 7. sınıf Sosyal Bilgiler dersi “Osmanlı

Kültür ve Uygarlığı” ile “Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası” ünitesinde,

bilgisayar destekli öğretimin, öğrenci başarısı ve bilgilerin kalıcılığı üzerine

etkisini öğrenmektir. Bu genel amaç doğrultusunda yapılan araştırma

sonucunda aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır:

“Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” ünitesi için kontrol ve deney gruplarına göre

ön test, son test ve hatırlama testi arasındaki farklılaşma ile ilgili sonuçlar:

1. Araştırma öncesi deney ve kontrol grupları arasında bilgi düzeyi

bakımından bir farklılık bulunamamıştır (bkz. Tablo 4.2.1.).

2. Uygulanan son test sonuçlarına göre, deney ve kontrol grupları arasında

anlamlı bir farklılaşma bulunmuştur. Bu farklılık 0.01 düzeyinde bilgisayar

destekli öğretimi kullanan deney grubu lehinedir (bkz. Tablo 4.2.2.).

3. Son test uygulamasından 6 hafta sonra gerçekleştirilen hatırlama testinde,

deney ve kontrol grupları arasında anlamlı bir farklılaşma bulunmuştur. Bu

farklılaşma deney grubu lehine 0.01 düzeyinde anlamlıdır (bkz. Tablo 4.2.3.).

“Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası” ünitesi için kontrol ve deney

gruplarına göre ön test, son test ve hatırlama testi arasındaki farklılaşma ile ilgili

sonuçlar:

1. Araştırma öncesi deney ve kontrol grupları arasında bilgi düzeyi

bakımından bir farklılık bulunamamıştır (bkz. Tablo 4.3.1.).

70

2. Yapılan uygulama çalışmalarından sonra gerçekleştirilen son testte

anlamlı bir farklılaşma bulunmuştur. Bu farklılık 0.01 düzeyinde bilgisayar

destekli öğretimi kullanan deney grubu lehinedir (bkz. Tablo 4.3.2.).

3. Hatırlama testi sonuçlarına göre, deney ve kontrol grupları arasında

anlamlı bir farklılaşma bulunmuştur. Bu farklılaşma deney grubu lehine 0.01

düzeyinde anlamlıdır (bkz.Tablo 4.3.3.).

“Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası” ile “Osmanlı Kültür ve Uygarlığı”

ünitelerine göre deney grubunun ön test, son test ve hatırlama testi sonuçlarının

farklılaşması ile ilgili sonuçlar:

1- “Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası” ile “Osmanlı Kültür ve Uygarlığı”

ünitelerinde deney grubunun ön test puanları arasında anlamlı bir fark

bulunmamıştır. Bu durum, öğrencilerin, her iki konuda hazır bulunuşluk

düzeylerinin eşit olduğunu göstermektedir (bkz. Tablo 4.4.1.).

2- Deney grubunun “Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası” ile “Osmanlı

Kültür ve Uygarlığı” ünitelerinde son test puanları arasında anlamlı bir farklılık

gözlemlenmiştir. Bu farklılık “Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası” lehine

0.01 düzeyinde anlamlıdır. Bu durum, bilgisayar destekli öğretim tekniğinin

başarıyı olumlu yönde etkilediğini ayrıca bilgisayar destekli öğretimin coğrafya

konularında daha etkili olduğunu göstermektedir (bkz. Tablo 4.4.2.).

3- Deney grubunun “Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası” ile “Osmanlı

Kültür ve Uygarlığı” ünitelerinde hatırlama testi puanları arasında anlamlı bir

farklılık bulunmuştur. Bu farklılık “Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası “

lehine 0.01 düzeyinde anlamlıdır. Bu durum, bilgisayar destekli öğretim

tekniğinin bilgilerin kalıcılığını olumlu yönde etkilediğini ayrıca bilgisayar destekli

öğretimin coğrafya konularındaki bilgilerin kalıcılığında daha etkili olduğunu

göstermektedir (bkz. Tablo 4.4.3.).

“Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası” ile “Osmanlı Kültür ve Uygarlığı”

ünitelerine göre kontrol grubunun ön test, son test ve hatırlama testi

sonuçlarının farklılaşması ile ilgili sonuçlar:

71

1- “Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası” ile “Osmanlı Kültür ve Uygarlığı”

ünitelerinde kontrol grubunun ön test puanları arasında anlamlı bir fark

bulunmamıştır. Bu durum, öğrencilerin, her iki konuda benzer bilişsel giriş

davranışlarına sahip olduklarını göstermektedir (bkz. Tablo 4.5.1.).

2- Kontrol grubunun “Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası” ile “Osmanlı

Kültür ve Uygarlığı” ünitelerinde son test puanları arasında anlamlı bir farklılık

bulunmuştur. Bu farklılık “Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası” lehine 0.01

düzeyinde anlamlıdır. Kontrol grubu geleneksel öğretim yöntemi sonucunda

yeni öğrenmeler gerçekleştirmiştir (bkz. Tablo 4.5.2.).

3- Kontrol grubunun “Yurdumuzun Komşuları ve Türk Dünyası” ile “Osmanlı

Kültür ve Uygarlığı” ünitelerinde hatırlama testi puanları arasında anlamlı bir

farklılık bulunmamıştır. Bu durum bize geleneksel yöntem ve tekniklerin konu

bazında ayırıcı bir unsur olmadığını göstermektedir (bkz. Tablo 4.5.3.).

Bu kısımda araştırmanın sonuçlarına ve tartışmaya yer verilmiştir. Diğer

kısımda ise araştırmanın sonuçları doğrultusunda öneriler getirilmeye

çalışılmıştır.

5.2. Öneriler

Araştırmanın ortaya koyduğu bulgular ışığında Sosyal Bilgiler dersi

öğretiminde bilgisayar destekli öğretimin geleneksel öğretim yöntem ve

teknikleriyle yapılan uygulamaya göre daha başarılı ve bilginin kalıcılığının

sağlanmasında daha etkili olduğu görülmektedir.

5.2.1. Öğretmen Yetiştirme Politikaları İçin Öneriler

İlköğretim Sosyal Bilgiler programının etkin ve üretken vatandaşlar

yetiştirme gibi son derece önemli bir amaca hizmet etmesi bu alanda yetişen

öğretmenlerin gerekli yeterliliğe sahip olmasını gerekli kılmaktadır.

İlköğretimde sınıf öğretmenleri 4. ve 5. sınıfta Sosyal Bilgiler dersine

girmektedirler. Bu nedenle sınıf öğretmenleri bu alanda yetiştirilirken yeterli

seviyede bilgi ve beceriyle donatılmaları sağlanmalıdır.

72

Bilgisayarı işlevsel kılacak olan öğretmenlerin, eğitimde bilgisayardan

yararlanma çalışmalarını gerçekleştirmeleri için öğretmen yetiştiren kurumların

gerekli önlemleri almaları gerekir.

5.2.2. Sınıf Öğretmenleri ve Sosyal Bilgiler Öğretmenleri İçin Öneriler

Araştırmamızın sonuçlarına dayanarak tarih ve coğrafya konularının

bilgisayar destekli öğretim ile daha iyi öğretileceğinden, öğretmenler tarih ve

coğrafya konularının öğretiminde bilgisayar destekli öğretimi kullanmalıdırlar.

Bilgisayar destekli öğretimde kullanılacak olan eğitim yazılımlarının seçimi

oldukça önemlidir. Bu nedenle, eğitim yazılımlarından beklenen yararın

sağlanabilmesi için öğretmenler, derslerinde kullanacakları yazılımları seçerken

nitelikli olmasına dikkat etmelidirler.

Sınıf öğretmenleri ve Sosyal Bilgiler öğretmenleri eğitim yazılımı

hazırlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi aşamasında daha çok

çalışmalar yapmalıdırlar.

Bilgisayar destekli öğretim uygulamalarının okullarımızda

yaygınlaştırılması için öğretmenler bu konuya gereken ilgiyi göstermelidir.

Öğretmenlerin bilgisayar destekli öğretimi sınıfta etkin olarak

kullanabilmeleri için öncelikle bilgisayarı çok iyi bir biçimde kullanmaları

gerekmektedir. Aynı zamanda bu alanda verilen hizmet içi eğitim kurslarına,

kurs sürelerinin uzunluğuna bakılmaksızın katılmaya özen göstermelidirler.

Çünkü bilgisayar teknolojisinin okullarda etkili ve verimli olabilmesi detaylı ve

uzun vadeli çalışmalar gerektirmektedir.

5.2.3. Eğitim Yazılımı Hazırlayıcıları İçin Öneriler

Araştırmalar incelendiğinde bilgisayar destekli öğretim için hazırlanan

yazılımların öğretim yazılımı değerlendirme ölçütleri ile örtüşmediği ve öğretim

yazılımı gerçekleştiren firmaların eğitim uzmanları ile işbirliği yapmadığı ortaya

çıkmaktadır. Öğretim yazılımlarının eğitimde belirlenen hedeflere yönelik olarak

yapılması için firmalar eğitim uzmanları ile işbirliği yapmalıdırlar.

73

Sosyal Bilgiler dersi öğretim programına uygun yazılımlar geliştirilmesi

hızla sağlanmalıdır.

5.2.4. Eğitim Politikaları İçin Öneriler

Mevcut sistemdeki öğretmen, öğrenci, yönetici, aileler, sınıf yapısı ve

düzeni, müfredat öğretmen eğitimleri gibi unsurların rolleri ve bunların

birbirleriyle ilişkileri tekrardan yapılandırılarak, bilgisayar destekli eğitime zemin

hazırlayacak biçimde düzenlenmelidir.

MEB, bu konudaki çalışmaları her okula bir eğitim-öğretim teknoloğu

kadrosu vererek desteklemelidir. Bu sistem ile eğitim-öğretim teknologları,

branş ve sınıf öğretmenleri ile işbirliği yaparak eğitim-öğretimi destekleyecek

içeriğe uygun materyaller tasarlamalı ve daha verimli, kaliteli eğitimler

gerçekleştirilmelidir.

Her öğretmenin bilgisayar sahibi ve kullanıcısı olması sağlanmalıdır.

5.2.5. Araştırmacılar İçin Öneriler

Araştırmada, İlköğretim 7. sınıf Sosyal Bilgiler dersi “Yurdumuzun

Komşuları ve Türk Dünyası” ile “Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” ünitesinde

Bilgisayar Destekli Öğretim’in etkisi geleneksel öğretim yöntemi ile kıyaslanarak

incelenmiştir.

Aynı tarz araştırmalar, farklı sınıf düzeylerinde ve farklı dersler üzerinde

yapılabilir.

MEB BDE projesinde kullanılmakta olan mevcut yazılımların eğitsel

özelliklerini belirlemeye yönelik araştırmalar yapılabilir.

Araştırmada, İlköğretim 7. sınıf Sosyal Bilgiler dersi “Yurdumuzun

Komşuları ve Türk Dünyası” ile “Osmanlı Kültür ve Uygarlığı” ünitesinde

Bilgisayar Destekli Öğretim’in etkisi geleneksel öğretim yöntemi ile kıyaslanarak

incelenmiştir. Bilgisayar Destekli Öğretim uygulamalarının farklı öğretim

modelleri ile kıyaslandığı araştırmalar da yapılabilir.

74

Araştırmada elde edilen bulgular, bilgisayar destekli Sosyal Bilgiler

öğretimine yönelik önerilerin sunulması, bundan sonraki çalışmalara zemin

hazırlanmasını sağlayıcı niteliktedir.

75

KAYNAKÇA

Akçay, H., Tüysüz, C.; Feyzioğlu, B. (2003), “Bilgisayar Destekli Fen Bilgisi

Öğretiminin Öğrenci Başarısına Ve Tutumuna Etkisine Bir Örnek: Mol

Kavramı Ve Avogadro Sayısı” The Turkish Online Journal Of Educational

Technology – TOJET April 2003 ISSN: 1303-6521 volume 2 Issue 2 Article

9.

Akkoyunlu, B., (1995), “Bilgi Teknolojilerinin Okullarda Kullanımı ve

Öğretmenlerin Rolü”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 11,

s.105–109.

Akkoyunlu, B. ve Orhan, F. ( 2001), The Use Of Computers in K-12 Schools in

Turkey; Techtrends; 45(6), pp.29-31.

Akoğlu, Y., (2003), “İlköğretim 4. Sınıf Öğrencilerinin Matematik Başarısında

Öğretim Amaçlı Bilgisayar Yazılımıyla Gerçekleştirilen Programlı Öğretim

Yöntemi İle Geleneksel Öğretim Yönteminin Etkilerinin Karşılaştırılması”,

Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri

Enstitüsü, Ankara.

Akpınar, Y. (1999), “Bilgisayar Destekli Öğretim ve Uygulamalar”, Ankara: Anı

Yayıncılık.

Akpınar, Y. (2005), “Bilgisayar Destekli Öğretim Ve Bilgi Toplumunda İnsan

Nitelikleri”, Bilişim Teknolojileri Işığında Eğitim 99 Konferansı Ve Sergisi

Bildiriler Kitabı, Ankara, ODTÜ. Alkan, Cevat. (1985), Eğitim Teknolojisi, Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim

Bilimleri Fakültesi Yayını.

Alkan, Cevat. (1998), Eğitim Teknolojisi, Ankara: Anı yayıncılık.

Arseven, A. (1986), “Bilgisayar Destekli Öğretim”, TED Birinci Bilgisayar Eğitimi

Toplantısı, Ankara s.63-69.

Aşkar, P. ve Erden, M. (1986), “Mikrobilgisayarların Okullarda Kullanım”ı, Eğitim

ve Bilim Sayı; 61, s.21-25.

Aşkar, P. (1990), Okullarda Bilgisayar Destekli Öğretim Uygulamaları, Ortadoğu

Teknik Üniversitesi, Ankara.

Aşkar, P., Yavuz, H. ve Köksal, M., (1993), “Ders Yazılımlarının

Değerlendirilmesi”, Çağdaş Eğitim Dergisi, 14–19.

76

Bal, H., Keleş, M., Erbil, O. (2002), Eğitim Teknolojisi Kılavuzu, Ankara: Eğitimi

Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı.

Baner, J. F. (2002), “Interpreting Teaching Practies in Educational Technology:

A Study of 30 Teacher’s Utilization of Computers in Classroom

Instruction”,Yayımlanmamış Doktora Tezi, The Universty of Memphis

Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Memphis.

Barker and Yeates H. (1985), Introducing Computer Assisted Learning.

Prentice/Hall International, England.

Baykal, A. (1986), “Bilgisayar Destekli Öğretim”, Yaşadıkça Eğitim, Sayı:2

s.30-31.

Binbaşıoğlu, C. (1981), Sosyal Bilgiler Öğretimi, Ankara: Binbaşıoğlu Yayınevi

Bülbül, H. İ. (1999), Öğretim Amaçlı Bilgisayar Yazılımlarında Ekran Tasarımı,

Ankara: Milli Eğitim Dergisi Sayı 144 Milli Eğitim Basım Evi.

Büyükkaragöz, S. ve Cuma, Ç. (1999), Genel Öğretim Metotları, İstanbul: Beta

Yayınları

Büyüköztürk, Ş. (2001), Deneysel Desenler, Öntest-Sontest Kontrol Gruplu

Desen ve Veri Analizi, Ankara: Pegem-A Yayıncılık.

Çilenti, K. (1997), Eğitim Teknolojisi ve Öğretim. Ankara: Gül Yayınevi.

Dayıoğlu, B. (1998), “Bilgisayar Destekli Eğitim ve Uygulamalar”, Yüksek Lisans

Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İstanbul.

Demirel, Ö. (1994), Genel Öğretim Yöntemleri, USEM yayınları, Ankara.

Demirel, Ö., (2000), Planlamadan Uygulamaya Öğretme Sanatı, Ankara:

Pegem A Yayıncılık,

Demirel, Ö., Seferoğlu,S.S. ve Yağcı, E. (2004),Öğretim Teknolojileri ve

Materyal Geliştirme, Ankara: Pegem A Yayıncılık.

Deniz, L. (1989), “Bilgisayar Yazılımlarının Değerlendirilmesi, Eğitsel

Yazılımlar”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi

Sosyal Bilimler Enstitüsü Ankara.

Doğdu, S. ve Arslan, Z. (1993), Eğitim Teknoloji Uygulamaları ve Eğitim Araç ve

Gereçleri, Tekışık A.Ş Veb Ofset Tesisleri Ankara.

Drost, C. J. (2002), “Technology And Schooling In The US Virgin Islands: A

Case Study Of The Role Of Computers At Salt Pond School”,

Yayımlanmamış Doktora Tezi, West Virginia Universty Eğitim Bilimleri

Enstitüsü, West Virginia.

77

Dündar, Y. (1997), “İlkokullarda Matematik Eğitiminde Yardımcı Araçların Rolü”,

Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri

Enstitüsü, Ankara.

Ergin, A. (1995), Öğretim Teknolojisi: İletişim, PEGEM Yayın no:17 Ankara.

Erden, M., Akman, Y. (-), “Gelişim Öğrenme-Öğretme Eğitim Psikolojisi”,

Ankara: Arkadaş Yayınevi.

Ertürk, S. (1997), Eğitimde Program Geliştirme, 9. Baskı Meteksan A.Ş Ankara.

Fidan, N. (1997), “Eğitim Psikolojisi - Okulda Öğrenme ve Öğretme”, Ankara:

Alkım Yayınevi.

Halis, İ. (2002), “Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme”, Ankara: Nobel

Yayınevi.

Hızal, A. (1989). Bilgisayar Eğitimi ve Bilgisayar Destekli Öğretime İlişkin

Öğretmen Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi

Yayınları.

Karakuş, A. G. (1993). “Dünyada ve Türkiye’de Bilgisayar Destekli Öğretime

İlişkin öğretmen Görüşlerinin Değerlendirilmesi”. Eskişehir: Anadolu

Üniversitesi Yayınları.

Karaman, E. (2002) “Bilgisayar Destekli Öğretim Yönteminin, Sosyal Bilgiler

Dersinde İlköğretim 5. Sınıf Öğrencilerinin Bilişsel Gelişimlerine Etkisinin

İncelenmesi”. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sınıf Öğretmenliği Yüksek

Lisans Tezi.

Karasar, Niyazi (1999), Bilimsel Araştırma Yöntemi (9. Basım), Nobel Yayınevi

Ankara.

Kazandır, B. (1999), “Bilişim Teknolojileri ve Eğitim”, Ankara: BTIE 99

Konferansı ve Sergisi Bildiriler Kitabı ODTÜ.

Keleş, A., Keleş, A. (2002), “Bilgisayar Destekli Öğretim”, Erzurum: Atatürk

Üniversitesi.

Keser, H. (1988), “Bilgisayar Destekli Eğitim İçin Bir Model Öneris”i,

Yayınlanmış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Ankara.

Kirnik G.(1998), “7. Sınıf Düzeyinde Denklemler Konusunun Öğretiminde

Bilgisayar Destekli Öğretim Yöntemi İle Geleneksel Yöntemin Öğrenci

Başarısına Etkileri”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe

Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

78

Milli Eğitim Bakanlığı, İlköğretim Genel Müdürlüğü. (1995). İlköğretim Okulu

Programı. Ankara: M.E.B. Yayınları.

Merrıl, P. F., Tolman, M. N., Chrıstensen, L., Hammons, K., Vıncent, B. R.;

Reynolds, P. L. (1986), “Computers in Education”, New Jersey: Prentice

Hall.

Namlu, A.G. (1999), Bilgisayar Destekli İşbirliğine Dayalı Öğrenme, Eskişehir:

Anadolu Üniversitesi Yayınları.

Noronha, F. (1999),Indian Experiment Shows How Slum-Kids Speedily Take To

Computers,.

Numanoğlu, M. (1990), “MEB Bilgisayar Destekli Eğitim Projesi, Bilgisayar

Destekli Eğitim Yazılımlarında Bulunması Gereken Eğitsel Özellikler”,

Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler

Enstitüsü, Ankara.

Okan, K. (1983), Eğitim Teknolojisi, Ankara.

Özden, Y. (1997), “Öğrenme ve Öğretme”, Ankara: Pegem-A Yayıncılık.

Öztürk, C. Ve Otluoğlu, R. (2001). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi

Klavuzu. Ankara : Pegem A Yayıncılık.

Rıza, E. (1997), Eğitim Teknolojisi Uygulamaları, (1) Genişletilmiş ve

Geliştirilmiş 4.Baskı Anadolu Matbaası, İzmir.

Rich, J.M. (1992), Innovations in Education Reformers and Their Critics

6.Edition, Printed in USA.

Senemoğlu, N. (1997), “Gelişim Öğrenme ve Öğretim Kuramdan Uygulamaya”,

Ankara: Ertem Matbaacılık.

Sezer, N. (1989), “Bilgisayarlı Öğretimin İlkokul 5. Sınıf Öğrencilerinin

Matematik Erişisine Etkisi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,

Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Sonat, S. (1986), Bilgisayarla Eğitime Doğru Bakış Dergisi sayı:1.

Sönmez, V. (1997). Sosyal Bilgiler Öğretimi ve Öğretmen Kılavuzu, Anı

Yayıncılık, Ankara.

Şahin, Y.T. , Yıldırım, S. (1999), Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme,

Anı Yayıncılık, Ankara.

Şenis, F. (1990), Bilgisayar Destekli Öğretim Yazılımlarında Öğrenci İle

Etkileşim Sağlama Yöntemleri, Anadolu Üniversitesi Bilgisayar Destekli

Eğitim Birimi Çalışma Raporları Eskişehir s.64-68.

79

Şimşek, N. (1997), Öğretmen ve Öğretmen Adayları İçin Derste Eğitim

Teknolojisi Kullanımları, Anıl Matbaa ve Ciltevi Ankara.

Şimşek, N. (2002). Derste Eğitim Teknolojisi Kullanımı. Sayfa 57-58. Nobel

Yayınları, Ankara.

Tandoğan, M. (1993), “Bilgisayarlar ve Eğitimdeki Kullanımları”, Ankara

Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt:16 sayı:1 Ankara.

Taşçı, D. (1990), “Bilgisayar Destekli Öğretim Yazımlarında Öğrenci İle

Etkileşim Sağlama Yöntemleri”, Anadolu Üniversitesi Bilgisayar Destekli

Eğitim Birimi Çalışma Raporları, Eskişehir s.64-67.

Taşcı, C. N. (1993), Bilgisayar Destekli Eğitim Konusunda Araştırma Yapmak,

Eskişehir: BDE Çalışma Raporları, Anadolu Üniversitesi Basımevi.

Tebliğler Dergisi (1995/2431).

Tebliğler Dergisi ( 1996/2458) .

Uluğ, F. (2000), “İlköğretimde Teknoloji Eğitimi”, Ankara: Milli Eğitim Dergisi

Sayı 146 Milli Eğitim Basım Evi.

Uşun, S. (2000a), “Özel Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme”, Ankara:

Pegem- A Yayıncılık.

Uşun, S. (2000b), “Dünyada ve Türkiye'de Bilgisayar Destekli Öğretim”, Ankara:

Pegem-A Yayıncılık.

Ünal (Taşçıoğlu), Ç. (1992), “Bilgisayar Destekli Eğitim Yaklaşımlarının

İlköğretimde Uygulanabilirliği ve İlköğretim İçin Geliştirilmiş Bir Ders

Yazılımının Bilgisayar Destekli Eğitim Yaklaşımları Açısından

Değerlendirilmesi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu

Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.

Yalın, H. İ. (1997)“Bilgisayar Destekli Öğretim Programlama Araçları”, Ankara:

Milli Eğitim Dergisi Sayı 135 Milli Eğitim Basım Evi.

Yalın, H. İ. (2003), “Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme”, Ankara: Nobel

Yayınevi.

Yaman, E. (2001), “Bilgisayarlı Öğretim”, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Eğitim

Fakültesi Dergisi Sayı 3 Sakarya Üniversitesi.

Yanpar, Ş. T., Yıldırım, S. (1998), “Öğretim Teknolojileri ve Materyal

Geliştirme”, Ankara: Anı Yayıncılık.

Yılmaz, V. (1996), “Okullarda Bilgisayar Kullanımının Uzun Vadeli Planlanması”,

İstanbul: Beyaz Nokta Derneği.

80

Yıldırım, A. Ve Şimşek, H. (1999). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri.

Ankara: Seçkin Yayınevi.

YÖK. (1997), Sosyal Bilgiler Öğretimi, İstanbul: YÖK.

İnternet Kaynakları

-------------------, (2005). http://www.bote.gazi.edu.tr/boteabd/ofd395/temel.htm

-------------------, (2007). http://www.odevsel.com/egitim/2907/bilgisayar-array-

destekli-ogretim-bdo.html

-------------------, (2005). http://www.egitimteknolojileri.net/html/konular_bdo.htm

Kan, Ç. (2006), http://www.ksef.gazi.edu.tr/dergi/pdf/Cilt-14-No2-2006Ekim/549-

556_cigdem.pdf

Kolomuç, A. Ve Özmen, H. (2004), http://www.ksef.gazi.edu.tr/dergi/pdf/Cilt12-

No1-2004Mart/hozmen.pdf

81

EK 1. BAŞARI TESTLERİ

OSMANLI KÜLTÜR VE UYGARLIĞI BAŞARI TESTİ

1. Osmanlı Devleti’nde, adalet işlerine ve askerî davalara bakmak,

Divanıhümayun üyelerinden hangisinin göreviydi?

A) vezir

B) kazasker

C) nişancı

D) defterdar

2. Osmanlı Devleti’nde Müslüman halktan alınan vergi aşağıdakilerden

hangisidir?

A) öşür

B) haraç

C) zeamet

D) cizye

3. “Osmanlı Devleti’nde halk; askerîler ve reaya olmak üzere iki kısma ayrılırdı.”

Aşağıdaki gruplardan hangisi askerîlerin dışındadır?

A) üst düzey devlet adamları

B) tüccarlar

C) memurlar

D) ilmiye sınıfı

4. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti’nde, ekonominin canlı tutulması için

yapılan çalışmalardan biri değildir?

A) ticaret yolları üzerine kervansaraylar yaptırılması

B) ticaret yollarında güvenlik önlemlerinin alınması

C) devletin tarımla uğraşan kesime gerekli yardımı yapması

D) Müslüman olmayanların ekonomik haklardan yararlanamaması

5. Osmanlı mimarisinin en önemli eserlerinden olan Şehzade, Süleymaniye ve

Selimiye camileri hangi Osmanlı mimarı tarafından yapılmıştır?

A) Mimar Mehmet

B) Mimar Kemalettin

C) Mimar Sinan

D) Mimar Ayas

82

6. Enderun mektebinin kuruluş amacı aşağıdakilerden hangisidir?

A) devlet adamı yetiştirmek

B) bilim adamı yetiştirmek

C) din adamı yetiştirmek

D) sanatçı yetiştirmek

7. Osmanlı Devleti’nde hangi padişahtan itibaren “ailenin en büyüğü ve en

akıllılarının” padişah olması kuralı getirilmiştir?

A) II. Mehmet

B) I. Süleyman

C) I. Ahmet

D) IV. Murat

8. Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı Devleti’nde merkeze bağlı eyaletlerden

birisidir?

A) Trablusgarp

B) Mısır

C) Rumeli Beylerbeyliği

D) Kırım Hanlığı

9. Osmanlı Devleti hukuk sistemi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi

söylenemez?

A) Hukuk sisteminin kaynağı gelenekler ve dinî kurallardı.

B) Davalara kadılar bakardı.

C) İlk yazılı kanunlar Fatih ve Kanunî dönemlerinde meydana getirilmiştir.

D) Kadıların verdiği kararlara itiraz hakkı yoktu.

10. Aşağıdakilerden hangisi lonca teşkilâtının özelliklerinden biri değildir?

A) Köylerdeki tarım faaliyetlerinin gelişmesi için çalışma yapan bir teşkilât

olması

B) Esnafın uğraştığı sanat dalının gelişmesini sağlaması

C) Zanaatkâr yetiştirmesi

D) Meslekî dayanışmayı sağlaması

83

11. Osmanlılar Döneminde yetişmiş aşağıdaki bilim adamları ile çalışma

alanlarından hangisi yanlış eşleştirilmiştir?

A) Ali Kuşçu – matematik

B) Piri Reis – coğrafya

C) Hoca Saadettin Efendi – tarih

D) Nedim – geometri

12. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlılarda gelişen sanat dallarından birisi

değildir?

A) Hattatlık

B) Heykeltıraşlık

C) Nakkaşlık

D) Çinicilik

84

YURDUMUZUN KOMŞULARI VE TÜRK DÜNYASI BAŞARI TESTİ

1.

I. Bulgaristan

II. Rusya

III. Azerbaycan-Nahcivan

IV. Romanya

Yukarıdaki ülkelerden hangileri Türkiye ile sınır komşusudur?

A) I, II

B) I, III

C) II, III

D) III, IV

2. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin ekonomisi aşağıdakilerden hangisine

dayalıdır?

A) Tarım ve turizm

B) Tarım ve hayvancılık

C) Sanayi ve turizm

D) Petrol

3. I. Ülkenin en önemli akarsuyu Ceyhun Irmağıdır.

II. Sert bir karasal iklim hüküm sürer.

III. Başkenti Duşanbe’dir.

IV. Doğusunda Çin, batısında Özbekistan yer alır.

Yukarıda sözü edilen ülke aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tacikistan

B) Afganistan

C) Doğu Türkmenistan

D) Kırgızistan

4. Yurdumuzda korunmaya ve yardıma muhtaç çocuklara yardım etmek

amacıyla kurulan sosyal yardım kurumu aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yeşilay

B) Millî Eğitim Vakfı

C) Çocuk Esirgeme Kurumu

D) Kızılay

85

5. Aşağıdakilerden hangisi Avrupa Birliğinin amaçlarından biri değildir?

A) Üye devletleri birbirine yaklaştırmak

B) Üye ülkeler arasındaki ekonomik etkinlikleri artırmak

C) Üye ülkelerdeki çalışanların, topluluğun üyesi olan diğer ülkelerde

çalışmasını sağlamak

D) Üye ülkelerin yönetiminin tek elden yürütülmesi

6. Yurdumuzun komşuları ve başkentleri, aşağıdakilerin hangisinde yanlış

olarak eşleştirilmiştir?

Devlet Başkent

A) Bulgaristan Sofya

B) Suriye Şam

C) Yunanistan Selânik

D) Irak Bağdat

7. Türkiye, Bulgaristan ve Yunanistan ile karşılaştırıldığında aşağıdakilerden

hangisinin benzer olduğu söylenemez?

A) İklimi ve bitki örtüsü

B) Yüz ölçümü ve nüfusu

C) Yer şekilleri

D) Yetiştirilen tarım ürünleri

8. I. Tarım ve hayvancılık gelişmiştir.

II. Kömür, doğal gaz, petrol, demir ve bakır önemli madenlerindendir.

III. Ünlü uzay araştırma merkezi Baykonur bu ülkededir.

IV. Başkenti “Astana”dır.

Yukarıda sözü edilen bağımsız Türk Cumhuriyeti hangisidir?

A) Türkmenistan

B) Kırgızistan

C) Kazakistan

D) Tacikistan

9. Romanya ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Başkenti Atina’dır.

B) Ülkede yaşayan Türklerin çoğu Gagavuz Türkleridir.

C) Tuna nehri, Bulgaristan ve Romanya arasında sınır çizer.

D) Hidroelektrik enerji üretiminin yüksek olması, ülkede; demir, çelik, maden

ve otomotiv endüstrisini geliştirmiştir.

86

10. Başkenti Üsküp, en önemli akarsuyu Vardar Irmağı olan Avrupa ülkesi

aşağıdakilerden hangisidir?

A) Makedonya

B) Arnavutluk

C) Yugoslavya

D) Bosna – Hersek

87

EK 2. DENEY VE KONTROL GRUPLARI ÖN TEST- SON TEST ve

HATIRLAMA TESTİ PUANLARI

ÖN TEST SONUÇLARI OSM. KUL. VE UYG. YUR. KOM. VE TÜRK D. O Y SINIFLAR

SIRA NO CİNSİYET DOĞRU YANLIŞ DOĞRU YANLIŞ PUAN 1 PUAN 2 1 KIZ 5 7 7 3 42 70

7-B

KO

NTR

OL G

RU

BU

2 KIZ 6 6 5 5 50 50 3 ERKEK 4 7 5 5 33 50 4 ERKEK 5 6 5 5 42 50 5 KIZ 6 6 4 5 50 40 6 ERKEK 5 7 6 4 42 60 7 ERKEK 5 7 5 4 42 50 8 KIZ 4 8 6 4 33 60 9 KIZ 5 6 5 5 42 50 10 ERKEK 6 6 3 6 50 30 11 KIZ 5 7 4 6 42 40 12 ERKEK 5 7 5 5 42 50 13 KIZ 4 7 5 4 33 50 14 KIZ 5 6 4 4 42 40 15 KIZ 4 5 3 5 33 30

16 ERKEK 4 8 3 6 33 30 17 ERKEK 5 5 5 2 42 50 18 ERKEK 4 6 3 7 33 30 19 ERKEK 6 6 5 4 50 50 20 ERKEK 5 7 5 5 42 50 21 ERKEK 6 6 5 4 50 50

7-A

DEN

EY GR

UB

U

22 ERKEK 4 7 5 5 33 50 23 ERKEK 3 7 4 5 25 40 24 ERKEK 5 7 7 3 42 70 25 ERKEK 9 3 5 5 75 50 26 KIZ 5 7 6 4 42 60 27 KIZ 5 7 5 4 42 50 28 ERKEK 7 5 2 6 58 20 29 KIZ 5 6 4 6 42 40 30 KIZ 7 5 6 4 58 60 31 ERKEK 6 6 5 5 50 50

32 KIZ 6 6 4 5 50 40 33 KIZ 4 6 5 5 33 50 34 KIZ 5 7 5 5 42 50 35 KIZ 7 5 3 6 58 30 36 ERKEK 4 7 5 5 33 50 37 ERKEK 5 7 3 6 42 30 38 KIZ 6 6 3 5 50 30 39 ERKEK 5 6 5 5 42 50 40 KIZ 4 8 3 5 33 50

88

SON TEST SONUÇLARI

OSM. KUL. VE UYG. YUR. KOM. VE TÜRK D. O Y SINIFLAR SIRA NO CİNSİYET DOĞRU YANLIŞ DOĞRU YANLIŞ PUAN 1 PUAN 2

1 KIZ 8 4 7 3 67 70

7-B

KO

NTR

OL G

RU

BU

2 KIZ 9 3 6 4 75 60

3 ERKEK 7 5 9 1 58 90

4 ERKEK 8 4 7 3 67 70

5 KIZ 9 3 5 5 75 50

6 ERKEK 8 4 7 3 67 70

7 ERKEK 9 3 7 3 75 70

8 KIZ 8 3 8 2 67 80

9 KIZ 5 7 6 3 42 60

10 ERKEK 7 5 6 4 58 60

11 KIZ 6 6 6 4 50 60

12 ERKEK 7 5 6 4 58 60

13 KIZ 8 4 7 3 67 70

14 KIZ 10 2 7 3 83 70

15 KIZ 8 4 7 3 67 70

16 ERKEK 4 7 6 4 33 60

17 ERKEK 7 5 8 2 58 80

18 ERKEK 5 6 6 3 42 60

19 ERKEK 6 6 7 3 50 70

20 ERKEK 6 6 5 5 50 50

21 ERKEK 9 3 10 0 75 100

7-A

DEN

EY GR

UB

U

22 ERKEK 10 2 8 2 83 80

23 ERKEK 10 2 9 1 83 90

24 ERKEK 10 2 10 0 83 100

25 ERKEK 11 1 8 2 92 80

26 KIZ 9 3 10 0 75 100

27 KIZ 9 3 9 0 75 90

28 ERKEK 12 0 8 2 100 80

29 KIZ 8 4 7 3 67 70

30 KIZ 10 2 9 1 83 90

31 ERKEK 12 0 10 0 100 100

32 KIZ 11 0 8 2 92 80

33 KIZ 9 3 9 1 75 90

34 KIZ 8 4 9 1 67 90

35 KIZ 10 2 10 0 83 100

36 ERKEK 10 2 10 0 83 100

37 ERKEK 9 3 9 1 75 90

38 KIZ 10 2 10 0 83 100

39 ERKEK 11 1 9 1 92 90

40 KIZ 10 1 10 0 83 100

89

HATIRLAMA TESTİ SONUÇLARI

OSM. KUL. VE UYG. YUR. KOM. VE TÜRK D. O Y SINIFLAR

SIRA NO CİNSİYET DOĞRU YANLIŞ DOĞRU YANLIŞ PUAN 1 PUAN 2 1 KIZ 6 4 7 3 50 70

7-B

KON

TRO

L GR

UB

U

2 KIZ 8 3 6 4 67 60 3 ERKEK 5 5 8 1 42 80 4 ERKEK 5 4 6 3 42 60 5 KIZ 5 3 5 5 42 50 6 ERKEK 6 4 7 3 50 70 7 ERKEK 6 3 7 3 50 70 8 KIZ 6 3 8 2 50 80 9 KIZ 4 7 6 3 33 60 10 ERKEK 6 5 5 4 50 50 11 KIZ 5 6 6 4 42 60

12 ERKEK 5 5 6 4 42 60 13 KIZ 6 4 6 3 50 60 14 KIZ 8 2 5 3 67 50 15 KIZ 7 4 4 3 58 40 16 ERKEK 3 7 5 4 25 50 17 ERKEK 5 5 6 2 42 60 18 ERKEK 6 6 5 3 50 50 19 ERKEK 6 6 7 3 50 70 20 ERKEK 6 6 4 5 50 40 21 ERKEK 8 3 9 0 67 90

7-A

DEN

EY GR

UB

U

22 ERKEK 9 2 8 2 75 80 23 ERKEK 9 2 8 1 75 80 24 ERKEK 9 2 10 0 75 100 25 ERKEK 10 1 8 2 83 80 26 KIZ 8 3 9 0 67 90 27 KIZ 8 3 9 0 67 90

28 ERKEK 12 0 7 2 100 70 29 KIZ 7 4 7 3 58 70 30 KIZ 9 2 9 1 75 90 31 ERKEK 12 0 10 0 100 100 32 KIZ 10 0 7 2 83 70 33 KIZ 8 3 9 1 67 90 34 KIZ 7 4 8 1 58 80 35 KIZ 10 2 9 0 83 90 36 ERKEK 9 2 9 0 75 90 37 ERKEK 8 3 8 1 67 80 38 KIZ 9 2 9 0 75 90 39 ERKEK 11 1 9 1 92 90 40 KIZ 9 1 9 0 75 90

EK 3. EĞİTİM YAZILIMI DEĞERLENDİRME FORMU FİRMA KİMLİK BİLGİLERİ: Başvuru Sahibi: Hedef Kitle / Sınıf: Desteklediği Alan (dersler, beceriler): Üretim Tarihi ve Versiyonu: İşletim Sistemi: Çalışma Ortamı (CD-ROM, DVD-ROM, İnternet, vs.): Donanım Gereksinimi (Hafıza, İşlemci, vs.): DEĞERLENDİRME BİLGİLERİ: Değerlendiren Komisyon: Değerlendirme Tarihi: Yazılımın Uygulandığı Öğrenci Grubu: (Sayısı, Sınıf düzeyi, Hazır bulunuşluk düzeyi, vs.) ÖZET : (Kullanabilirliği, hangi öğretim programı ile nasıl kullanılacağı,…) Bu bölüm yazılım değerlendirmesi bittikten sonra doldurulacaktır.

ÖĞRETMENE VERİLEN DESTEK: (Yazılımın sağladığı seçenekleri işaretleyiniz, birden fazla işaretleme yapılabilir. )

Dokümantasyon: Kitapçık ¨ CD-ROM ¨

Kullanım Kılavuzunda Kurulum Açıklamaları

¨ Desteklediği Kazanımlar ¨ Etkinlik

Yaprakları ¨

Kullanım Açıklamaları ¨ İçerik Tablosu ¨ Diğer ¨ 1. EĞİTİM YAZILIMI DEĞERLENDİRME: (Not: Değerlendirilecek eğitim yazılımı; Eğitsel Oyun ise A bölümüne göre, Referans yazılımı ise B bölümüne göre değerlendiriniz ve puanlandırınız.)

90

A. EĞİTSEL OYUNLAR A.1. İÇERİK:

1 Yazılım ders konularının öğrenimini destekliyor. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 2 Yazılım, yapılandırmacı yaklaşımın ilkelerini destekliyor. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 3 Yazılım içeriği öğrenci hedef kitlesine uygun olmalıdır. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5

4 Yazılımda kullanılan çoklu ortam öğeleri (ses, video, metin, animasyon, simülasyon, resim, vb.) oyunun amacına uygun nitelikte ve yeterli sayıdadır. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5

5 Yazılımın içeriğinde çoklu ortam öğeleri kullanılarak öğrenciler için yeteri düzeyde etkileşim sağlanmaktadır. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 6 Kullanılan çoklu ortam öğeleri, genel tasarım ilkeleri dikkate alınarak hazırlanmıştır. (renk, denge, boyut, vs.). ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 7 Türkçe doğru, güzel ve etkili kullanılıyor. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5

TOPLAM PUAN

A.2. KURULUM VE KULLANIM ÖZELLİKLERİ:

1 Yazılım kullanım kılavuzuna bakılmadan kolaylıkla kullanılabiliyor. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 2 Kullanıcı yazılımın tanıtım kısmını geçebiliyor. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 3 Kullanıcı istediği yerden yazılıma başlayabiliyor ve sonradan aynı yerden kolaylıkla devam edebiliyor. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 4 Kullanıcı istediğinde yazılımın ayarlarını (ses, görüntü, vb.) değiştirebiliyor. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 5 Yazılım kullanıcı komutlarına kısa sürede cevap veriyor. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 6 Yazılımın kullanımı ile ilgili gerekli yönlendirmeler yazılım içerisinde bulunuyor. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 7 Yazılımda yeterli düzeyde bir puanlama sistemi var. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 8 Yazılımın kullanıma hazırlık süresi yeterince kısadır. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 9 Yazılımın ağ ortamında ağ bilgisine çok ihtiyaç duyulmadan kullanılabiliyor. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5

10 Yazılımda kullanılan çoklu ortam öğeleri yüksek kalitede ve güncel bilgisayar teknolojisinin imkânlarını kullanıyor. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 11 Yazılım ekranındaki tüm öğelerin işlevleri açık ve anlaşılırdır. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5

TOPLAM PUAN A.3. DESTEK DÖKÜMANLAR

1 Yazılımı kurmadan da, kullanım kılavuzundan oyunun oynanma şekli ve kurallarıyla ilgili bilgiler edinilebiliyor. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 2 Kullanım kılavuzu, yazılımın yüklenmesi ve çalıştırılması ile ilgili yönergeleri yeterli düzeyde içeriyor. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 TOPLAM PUAN

91

B. REFERANS YAZILIMLARI (ANSİKLOPEDİ, ATLAS, SÖZLÜK, VB.) B.1. İÇERİK

1 Yazılım ders konularının öğrenimini destekliyor. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 2 Yazılımda içerikle ilgili yeterli düzeyde bir arama motoru var. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 3 İçeriğin aktarımında kullanılan çoklu ortam öğeleri (ses, video, metin, animasyon, simülasyon, resim, vb.) uygun nitelikte ve

yeterli sayıdadır. Çoklu ortam öğeleri ile ilgili açıklama ve göndermeler doğru ve anlaşılırdır. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5

4 Yazılım içeriği öğrenci hedef kitlesine uygun olmalıdır. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 5 Yazılımın içeriğinde çoklu ortam öğeleri kullanılarak öğrenciler için yeteri düzeyde etkileşim sağlanmaktadır. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 6 Kullanılan çoklu ortam öğeleri genel tasarım ilkeleri dikkate alınarak hazırlanmıştır (renk, denge, boyut, vs.). ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 7 Türkçe doğru, güzel ve etkili kullanılıyor. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 TOPLAM PUAN

B.2. KURULUM VE KULLANIM ÖZELLİKLERİ

1 Yazılım kullanım kılavuzuna bakılmadan kolaylıkla kullanılabiliyor. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 2 Kullanıcı yazılımın tanıtım kısmını geçebiliyor. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 3 Kullanıcının ekranda kolayca kullanabileceği bir arama motoru var. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 4 Kullanıcı istediğinde yazılımın ayarlarını (ses, görüntü, vb.) değiştirebiliyor. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 5 Yazılım kullanıcı komutlarına kısa sürede cevap veriyor. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 6 Yazılımın kullanımı ile ilgili gerekli yönlendirmeler yazılım içerisinde kolaylıkla bulunuyor. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 7 Yazılımın kullanıma hazırlık süresi yeterince kısadır. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 8 Yazılımın ağ ortamında ağ bilgisine ihtiyaç duyulmadan kullanılabiliyor. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 9 Yazılımda kullanılan çoklu ortam öğeleri yüksek kalitede ve güncel bilgisayar teknolojisinin imkânlarını kullanıyor. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 10 Yazılım ekranındaki tüm öğelerin işlevleri açık ve anlaşılır. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 11 Yazılımda yazı, ses, video vb. unsurlar için durdurma, ileri, geri, yeniden oynatma işlemleri kolaylıkla yapılabilmektedir. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5

TOPLAM PUAN

B.3. DESTEK DÖKÜMANLAR

1 Yazılımı kurmadan da, kullanım kılavuzundan yazılımla ilgili bilgiler edinilebiliyor. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 2 Kullanım kılavuzu, yazılımın yüklenmesi ve çalıştırılması ile ilgili yönergeleri yeterli düzeyde içeriyor. ¨ 1 ¨ 2 ¨ 3 ¨ 4 ¨ 5 TOPLAM PUAN

92

2. AÇIKLAMA: (100 kelimeyle sınırlandırılmalıdır) YAZILIMDA DÜZELTİLMESİ VEYA EKLENMESİ GEREKENLER: NOT: Yazılımın ilgili komisyonca incelenmesi sonucunda yapılan puanlamaya göre üç şekilde değerlendirilir:

a) Yazılım 70 puanın altında puan almış ise uygun bulunmaz. b) Yazılım 70 ve üzeri puan almış ise uygun bulunur. Ancak düzeltilmesi gereken hususlar var ise firmaya düzeltilmesi için gönderilir.

Yazılım ile ilgili düzeltilmesi gereken hususlar ilgiliye bildirilir ve 10 gün içinde düzeltilmesi istenir. Düzeltim işlemi yapılan yazılım ilgili komisyona tekrar incelenmek üzere ilgili firma tarafından iletilir. Bu inceleme sonucunda Komisyonca ilk incelemesinde düzeltilmesi istenilen hususlar düzeltilmiş ise yazılım uygun bulunur. Ancak tespit edilen hususların tamamı düzeltilmemiş ise yazılım uygun bulunmaz.

93

94

ÖZGEÇMİŞ

Kişisel Bilgiler Adı Soyadı : Ülkü Seda TANKUT Doğum Yeri ve Yılı : Gaziantep / 02.08.1982

E-posta Adresi : sedatankut@yahoo.com

Öğrenim Durumu 2004 -2008 : Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Bilgisayar ve Öğretim

Teknolojileri Eğitimi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Programı, ADANA

2000-2004 : Çukurova Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Bilgisayar ve Öğretim

Teknolojileri Eğitimi Lisans Programı, ADANA 1995 - 1999 : Anadolu Kız Meslek Lisesi, GAZİANTEP

1992-1995 : Kenan Evren İlköğretim Okulu, GAZİANTEP

1987-1992 : Akyol İlköğretim Okulu, GAZİANTEP

İş Durumu

2007 - ……. :Dumlupınar İlköğretim Okulu, Ş.URFA / Birecik.

2005 – 2007 :Atatürk İlköğretim Okulu, ADANA / Pozantı.

2004 – 2005 :Gazi İlköğretim Okulu, ADANA.