Tatry, Polana Gąsienicowa

Tatrzański Park Narodowy

Symbol Tatrzańskiego Parku Narodowego

Symbolem parku jest kozica.

Położenie Tatrzańskiego PN Park ten utworzono w celu ochrony jedynego w Polsce krajobrazu wysokogórskiego. Dzięki temu udało się zachować istniejący tam świat roślin, a zwłaszcza krokusy, dziewięćsiła, limbę oraz świat zwierząt: niedźwiedzie brunatne, kozice i świstaki.

parki narodowe

nazwy parków narodowych powstałych przed II wojną światową

nazwy parków narodowych powstałych po II wojnie światowej

daty powstania parków narodowych

Tatrzański PN• Tatry tworzą w Polsce osobną krainę. Mają własny krajobraz, klimat,

roślinność i zwierzęta. Całe są parkiem narodowym. • Powstały w wyniku orogenezy alpejskiej kilkadziesiąt milionów lat

temu, razem z Alpami, Kaukazem, Andami i Himalajami. • Dzielą się na dwie główne części: Tatry Wysokie oraz Tatry Zachodnie,

granicę pomiędzy nimi wyznacza przełęcz Liliowe.

granice państw

zabudowa

granice parków narodowych

szczyty

jaskinie

Tatrzański PN w liczbach

Powierzchnia parku 21 164 ha

Powierzchnia otuliny parku 0 ha

Powierzchnia obszarów ochrony ścisłej 11 514 ha

Powierzchnia lasów 15 124 ha

Powierzchnia pięter: hal i turni 5 660 ha

Długość szlaków turystycznych 245 km

Liczba turystów w roku 3 mln

Rysy 2499 mŚwinica 2301 mKozi Wierch 2291 mStarorobociański Wierch 2176 mWołowiec 2063 mKasprowy Wierch 1985 mGiewont 1894 m

Kasprowy Wierch

Najwyższe szczyty Tatrzańskiego PN

Flora Tatrzańskiego PNFlora Tatrzańskiego Parku Narodowego składa się z 1000 gatunków roślin naczyniowych, wśród których znajdują się 102 gatunki roślin chronionych. W tej liczbie 91 gatunków objętych jest ochroną ścisłą, zaś 11 ochroną częściową. Wśród taksonów chronionych dominują rośliny górskie stanowią one 58%. Dla 14 górskich taksonów chronionych Tatry są jedynym obszarem występowania w Polsce,

np.: limba, goździk lodowcowy, goryczka krótkołodygowa.

Szarotka alpejska Krokusy

Rośliny chronione w Tatrzańskim Parku

NarodowymGoryczuszka orzęsiona,

szarotka, dębik ośmiopłatkowy, goryczka wiosenna, szafran spiski,

zarzyczka górska.

Piętra roślinne i klimatyczne Tatrzańskiego PN

Wysokośćw metrach n. p. m.

Piętroklimatyczne

Piętroroślinne

Dominującytyp roślinności

ok. 900 – 1200 umiarkowanie chłodne regiel dolny lasy

jodłowo – bukowe

ok. 1200 – 1550 chłodne regiel górny lasyświerkowe

ok. 1550 – 1800 bardzo chłodne subalpejskie kosodrzewina

ok. 1800 – 2250 umiarkowaniezimne alpejskie (halne) łąki

wysokogórskie

powyżej 2250 zimne turniowe(subniwalne)

zespół boimkiDwurzędowej, porosty

Fauna Tatrzańskiego PN• Ssaki 53 gatunki (m.in. niedźwiedź brunatny, ryś, żbik, wilk,

wydra, nietoperze, gryzonie, jeleń i sarna). Kozice, świstaki i norniki śnieżne występują tylko w TPN.

• Ptaki 101 gatunków (m.in. płochacz halny,

kopciuszek, pomurnik, nagórnik). Rzadkie w skali kraju gatunki to: orzeł przedni, cietrzew, głuszec, dzięcioł trójpalczasty.

Fauna Tatrzańskiego PN• Gady 3 gatunki ( jaszczurka żyworodna, zaskroniec, żmija zygzakowata).• Płazy 7 gatunków (salamandra plamista, traszka zwyczajna, traszka

karpacka, traszka górska, kumak górski, ropucha szara, żaba trawna).• Ryby 6 gatunków (pstrąg potokowy, pstrąg tęczowy (introdukowany, wymarły), pstrąg źródlany (introdukowany), lipień europejski,

strzebla potokowa, głowacz pręgopłetwy).

Traszka

Zwierzęta chronione w Tatrzańskim Parku

Narodowym

Do osobliwości faunistycznych parku należą chronione już od połowy XIX

wieku kozica i świstak, oraz niedźwiedź brunatny i kilkanaście

gatunków ptaków, w tym: orzeł przedni, sokół, pomurnik i płochacz

halny.

Zwierzęta W wyższych partiach lasów gnieżdżą się głuszec, cietrzew i

jarząbek. W lasach liczne są także jelenie, sarny i drobne gryzonie.

Tatry - pochodzenie nazwy• W dokumentach nazwa Tatr

pojawia się po raz pierwszy w 1086 w przywileju cesarskim Henryka IV dla biskupstwa praskiego, w postaci Triti czy Tritri. Następnie przed 1125 występuje - powtórzona z poprzedniego dokumentu w poprawionej postaci - w rękopisie kronikarza czeskiego - Kosmasa w formie Tatri, która przez różnych wydawców tego rękopisu była źle odczytana i podawana jako Tryn, Tritri, Triti, Tryti itd. W źródłach węgierskich z XII-XIV w. nazwa istnieje w postaci Turtur, Turtul, Tortol, Tarczal, Alpes Tatrarum itd. W tej samej postaci, co dziś, w polskich źródłach nazwa pojawia się od 1255 roku.

Atrakcje turystyczne Tatrzańskiego PNUnikalność tatrzańskiego krajobrazui przyrody przyciąga kilka milionów turystów rocznie:• Znajduje się tu 113 jezior, 1000 źródeł,

ponad 650 jaskiń, mnóstwo potoków i wodospadów.

• Największe doliny: Dolina Chochołowska, Dolina Kościeliska, Wąwóz Kraków.

• Atrakcję turystyczna stanowi najgłębsza w Tatrach Zachodnich Jaskinia Lodowa i piękna Jaskinia Mroźna, oraz Morskie Oko i Czarny Staw.

Morskie Oko

Sieć szlaków turystycznych w TPN – 245km

Morskie Oko

• Morskie Oko jest największym jeziorem w polskiej części Tatr, zajmuje powierzchnię 34,93ha, szerokość 566m, długość 862m, w najgłębszym miejscu osiąga 50,8m. Morskie Oko położone jest w Dolinie Rybiego Potoku, na wysokości około 1395m n.p.m..

Widmo Brockenu• Dość rzadkim zjawiskiem jest oglądanie

własnego cienia na powłoce chmur znajdującej się kilkanaście lub kilkadziesiąt metrów poniżej. Jest to możliwe w słoneczny dzień, kiedy słońce znajduje się z tyłu za plecami. Cień własnej sylwetki jest zwykle otoczony pojedynczą lub podwójną tęczową aureolą.Zjawisko to polega na załamaniu się światła w kropelkach mgły i tworzeniu tęczowych okręgów. Nazwa pochodzi od szczytu Brocken w górach Hartzu gdzie po raz pierwszy opisano zaobserwowane zjawisko. Wśród doświadczonych turystów krąży przekonanie, że kiedy człowiek zobaczy ten efekt po raz pierwszy to grozi mu niebezpieczeństwo pozostania w górach na zawsze. Dopiero po 3 razach groźba gór mija. Zjawisko to jest bardzo widowiskowe i nawet najlepsze zdjęcie nie jest w stanie tego oddać.

Czarny Staw Gąsienicowy• Czarny Staw jest największym

jeziorem Doliny Gąsienicowej i jednym z dwóch położonych w części wschodniej nazywanej Czarną Doliną Gąsienicową (drugie jezioro to Zmarzły Staw).Nad staw prowadzi niebieski szlak turystyczny. Przy północnym brzegu szlak rozwidla się prowadząc w prawo na Przełęcz Karb (szlak zielony), a w lewo wzdłuż wschodniego brzegu jeziora niebieski szlak prowadzi nad Zmarzły Staw i dalej na Przełęcz Zawrat. Nad wschodnim brzegiem Czarnego Stawu odbija w lewo szlak na Skrajny Granat (szlak żółty).

Jaskinia Raptawicka• Otwór wejściowy jest obszerny i wchodzi się nim pod

górkę. Aby dostać się do głównej komory trzeba pokonać drabinkę. Sala ta ma charakter zawaliskowy i na jej dnie leżą bloki wapienne oderwane od stropu. Z sali tej można iść w trzech kierunkach. W prawo prowadzi w dół długi na 30 m ślepy korytarz z boczną szczeliną. W lewo znajduje się również opadający w dół korytarz o długości 20 m. Na końcu tego korytarza możemy przedostać się do ciasnej szczeliny o równoległym do korytarza przebiegu. Główny ciąg prowadzi na wprost do następnej sali, z której biegną w lewo dwa łączące się korytarze. Idąc na wprost można przedostać się przez ciasny przełaz do kolejnego obszernego korytarza z kapliczką na ścianie.

Jaskinia Dziura• Jaskinia Dziura położona jest najbliżej Zakopanego ze

wszystkich jaskiń dostępnych dla zwykłego turysty, znajduje się w małej dolinie ku Dziurze. Jest to pierwsza dolina reglowa położona na wschód od doliny Strążyskiej.

• Znali ją już siedemnastowieczni poszukiwacze skarbów i kruszców. Jest też jaskinią znaną z dawnych opisów w literaturze. Początkowo nazywano ją Jaskinią Strążyską lub Zbójnicką Jamą (od ostatniego zbójnika tatrzańskiego Wojciecha Mateji). Nazwa Dziura, oznacza w góralskiej gwarze jaskinię.

Smocza Jama• Smocza Jama położona jest w odnodze Doliny

Kocieliskiej w Wąwozie Kraków. Posiada dwa otwory:dolny, wejściowy, położony na wysokości ok. 1100 m n.p.m. (15 metrów nad dnem wąwozu) i górny, wyjściowy znajdujący się na wysokości ok. 1120 m n.p.m. (ok. 50 m nad dnem Doliny Kocieliskiej).Nazwa jaskini pochodzi od doliny, w jakiej się znajduje ( są tu też Ratusz, Kazimierz, Rynek, Zamek ). Jaskinia znana od dawna góralom, poszukiwaczom skarbów i górnikom zamieszkującym Stare Kościeliska. Pisał o niej Gotfryd Ossowski w 1882 r. nazywając ją Smokiem, ale pomylił się, co do długości, 100 m to dużo za dużo. Zwiedzano ją już w XIX w.

Dolina Kościeliska

Dolina chochołowska

Dolina Pięciu Stawów Polskich

Bibliografia: [1] Fabijański P., „Parki narodowe”, Wydawnictwo Podsiedlik-

Raniowski i Spółka, Poznań 1990 r.[2] Hofmann H., „Ssaki” Wydawnictwo Klub Dla Ciebie[3] Hoppe L., Lewiński W., Sternicka A., „Przyroda 5” Wydawnictwo

Operon, Rumia 2000 r.[4] Kłyś M., Zbikowska – Zdun K., „Biologia 3” Wydawnictwo Nowa

Era,[5] Radwańska – Paryska Z., „Rośliny tatrzańskie” WSiP, Warszawa

1988 r.Warszawa 2002 r.[6] Strona internetowa http://www.cyf-kr.edu.pl/tpn/