برداری وکار و بهرهتحلیلی بر محیط کسب

ی کارآفرینی در ایرانهافرصتاز

222: موضوعی کد

57341شماره مسلسل:

5337 مردادماه

های اقتصادیمعاونت پژوهش

مطالعات اقتصادی :دفتر

به نام خدا

فهرست مطالب

1 .............................................................................................................................................................................................. دهیچک

2 ............................................................................................................................................................................................... مقدمه

4 .................................................................................................................................................................................... نظري مباني

5 .................................................................................................................................................................. ياقتصاد طیمح. 1

11 .................................................................................................................................................................... ينهاد طیمح. 2

11 .......................................................................................................................... كارآفريني هايفرصت از برداريبهره. 3

11 ................................................................................................................................................................................ تحقیق روش

11 ...................................................................................................................... وكاركسب محیط شرايط كردنكم ي( الف

21 ............................................................................................................................... كارآفريني هايفرصت كردنكم ي(ب

21 ......................................................................................................................................................................... تجربي هاييافته

21 .............................................................................................................................................. ايران وكاركسب محیط( الف

31 ....................................................................................................... ايران در كارآفريني هايفرصت از برداريهرهب( ب

31 ........................................................ ايران در كارآفريني هايفرصت از برداريبهره بر وكاركسب محیط تأثیر( ج

33 .................................................................................................................................................................................. گیرينتیجه

33 ............................................................................................................................................................................... مآخذ و منابع

___________________________________________________________

1

برداری از وکار و بهرهتحلیلی بر محیط کسب

های کارآفرینی در ایرانفرصت

چکیده

هاي نوآورانه است كهاول، فرصت شیوه. شودايجاد مي در همه كشورها، كارآفريني به دو شیوه

در فرآيندديگر مورد استفاده نوآوريبازار و يا هر ابزار، ع و خلق جديد روش،اابدكارآفرينان به

،رينان با تقلید از نوآوري ديگرانكارآف ي آربیتراژ كههافرصت، شیوهدومین پردازند و مي كاروكسب

به گزارش از طريق كمي كردن اين دو فرصت، اين .دهندميو يا رونق كنندمي كارشان را ايجادوكسب

پردازد.و در مقايسه با ساير كشورها مي ايراندر بررسي جايگاه هر يك

راي كه كشورهاي مختلف براي تولید يك دالمقدار نیروي كار و سرمايه ،براي تحقق اين امر

مرز تولید هر كشور انتخاب شده است. در واقع عنوان به اندبه كار برده (GDP) ناخالص داخلي تولید

تر است و آ، نیروي كار و سرمايه كمتري مصرف كند، كاركاال يا خدمتيك دالر كشوري كه براي تولید

هر كشوري با .كنديه و نیروي كار بیشتري استفاده ميسرماتر باشد از آهرچه تولید يك كشور ناكار

هر مرز كه لزوما )گیرد میزان استفاده از سرمايه و نیروي كارش، بر روي يك مرز تولید قرار ميتوجه به

را كارآيي بیشترين) دارند روي يك مرز تولید قرار كشورهايي كه .(نیستتولیدي مختص يك كشور

فاصله در واقع . گیرندي آربیتراژ قرار ميهافرصتدر استفاده از براي ساير كشورها یارمععنوان به دارند(

، د با انتقال نوآوريتوانمييي است كه آن كشور هافرصتعنوان به ترين مرز تولیدآكاراين هر كشور از

دهد كه كشور نشان مي مل كند، به عبارت ديگر اين فاصلهتر عآكار خود را بهبود بخشد و كاروكسب

استفاده (د تکنولوژي باشدتوانمي)كه از تمامي نوآوري موجود در دسترس به چه میزان مورد نظر

ي نوآورانه آن كشورهافرصت، بیانگر بهبود در كشوري جابجايي مرز تولیدينکرده است. همچنین

.تر و نوآورتر شدندخالقذاتا است بدين معني كه كارآفرينان آن كشور

ي نوآوري و آربیتراژ فني در هافرصتايران بر اساس شاخص دهد كه نتايج اين گزارش نشان مي

ي آربیتراژ فني هافرصتبا فاصله از مرز تولید جهاني فعالیت كرده و از 1331سال منتهي به سال 11

ي هاسالي نوآورانه ايران در هافرصت، مقايسه شاخص اين با وجودبرداري نکرده است. خوبي بهرههب

ايران از متوسط جهاني بهتر عمل كرده هاسالدهد كه در اغلب مختلف با متوسط جهاني نشان مي

است.

ي مستقیم تأثیروكار اقتصادي و محیط نهادي كسب مجموعه عوامل محیط براساس اين مطالعه،

در مشاهده مربوط به جديد دارند. وكاركسبي كارآفريني و ايجاد هافرصتبرداري از بهره سطح بر

سبب وكاركسبدرصد تغییر در )بدتر شدن( شاخص محیط اقتصادي 11 ، 1331و 1331ي هاسال

يم اه مجلس شوراي اسالمركز ژپوهش ___________________________________________________

2

ي نوآورانه كارآفريني شده هافرصتبرداري از شاخص نسبي بهره درصد تغییر هم جهت )كاهش( در 2

درصد كاهش 55 به ي كارآفريني، احتماال هافرصتبرداري از است و اين كاهش در شاخص نسبي بهره

منجر شده است. 1331نسبت به 1331هاي جديد در سال وكاركسبدر نرخ تراكم ايجاد

كار براي كارآفرينان ايراني ايجاد شود، آنها مشکلي ودهد كه اگر محیط كسباين نتیجه نشان مي

گیري امر كارآفريني وجود ها و مشکالتي كه در شکلبا وجود محدوديتزيرا ،در ابداع و نوآوري ندارند

بیشتر گفت كه توانمي بنابراين و انداالتري از متوسط سطح جهاني داشتهنوآوري ب همواره ،دارد

هاي موجود محدود كرده است.در استفاده از نوآوري آنها را عواملي است كه منوط به مشکلشان

متغیرهاي عنوان به وكار(اقتصادي كسبكار )محیط نهادي و وبر بهبود محیط كسببايد روايناز

ايجاد و حفظ و وكار جديد ي كارآفريني و ايجاد كسبهافرصتبرداري از بهره ايتأثیرگذار مهم بر

كننده پاسخگويي مسئولین بخش بخش خصوصي و نهادهاي تقويتكارآيي كنندهنهادهاي تقويت

تأكید كرد.عمومي، حمايت مؤثر از حقوق مالکیت و حداقل مداخله اجرايي،

مقدمه

كه به فرآيند انجام اين شودوكار ميي كسبهافرصتبرداري از نقش كارآفرين شامل كشف و بهره

فرآيند كارآفريني شامل كشف، ارزيابي و تر،دقیقگويند. در تعريف فرآيند كارآفريني مي ،نقش

هاي سازماندهي، بازارها، فرآيندها و منظور معرفي محصوالت و خدمات، روشبه هافرصتبرداري از بهره

اي است كه قبال صورت نگرفته استيافتههاي سازمانمواد اولیه جديد، از طريق تالش

(Shane & Venkataraman, 2000).

اي از زمان كارآفرينان كنند چرا در يك كشور يا منطقه در نقطهمطالعه عللي كه تشريح مي

كنند نیاز به توجه به سه مجموعه از عامل است: زيادي ظهور مي

هاي متمايز شخصیتي كارآفرينان، هاي فردي افراد، جنبهالف( ويژگي

شرايط بازار مالي و صنعتي كه انگیزه ايجاد كرده و فعالیت كارآفرينانه ب( محیط اقتصادي شامل

سازد،را ممکن مي

هاي جامعه. ج( عملکرد نهادها و ارزش

طور گسترده در مطالعات كارآفريني مورد بحث قرار گرفته است. هاي شخصیتي افراد بهويژگي

پذيري، نیاز به موفقیت، تمايل به خودمختاري و استقالل، عوامل روانشناسانه )خالقیت، ريسك

( و...موقعیت اجتماعي تجربه در ايجاد شركت، ( و عوامل غیرروانشناسانه )آموزش،و...جستجوي قدرت

د. نكنرا تسهیل مي هافرصتبرداري از گیري براي بهرهتصمیم

___________________________________________________________

3

يي به شرايط محیطي كه هافرصتبرداري از چنین به هر حال، موفقیت در تشخیص و بهره

هر چه محیط شرايط بهتري داشته باشد، بستگي دارد. نیز كند كارآفرين بالقوه در آن عمل مي

ي كارآفريني در هافرصتاز برداريهي كارآفريني بیشتر است و هر چه بهرهافرصتبرداري از بهره

شوداي بیشتر باشد، عملکرد اقتصاد آن كشور و خلق ارزش و ثروت در آن جامعه بیشتر ميجامعه

توان دو مجموعه عوامل محیطي معین، مي (Shane, 2003) (. بر اساس نظريه عمومي شین1شکل)

محیط اقتصادي و محیط نهادي را تفکیك كرد.

شدشامل اندازه اقتصااد و رشاد چهار بعد دارد. محیط اقتصاد كالنچهار بعد دارد. محیط اقتصاد كالنخود خود محیط اقتصادي محیط اقتصادي صاد و ر بات و ثباات آنآن شامل اندازه اقت و ث

را را ها ها توسعه شركتتوسعه شركت ها،و مالیات بر سود شركت 1ويژه مالیات بر سود سرمايهاي بهنظام بودجه وو اقتصادياقتصادي

. محیط مالي به خصوص شرايط بازار سارمايه و باازار غیررسامي و (Cuervo, 2005) دهدتوضیح مي

خطرپذير كه وجوه را براي شركت در مواجهه با اطالعات نامتقاارن و عادم هاي با سرمايهوجود شركت

آورناد. شارايط هاي جديد را به وجاود ماي آورند، انگیزه و پشتیباني از ايجاد شركتاطمینان فراهم مي

رابطاه باا مناابع ي كاارآفريني اسات. هاا فرصات برداري از گذار بر سطح بهرهتأثیر صنعت نیز از عوامل

امیك بازارها، فقدان يك صانعت يکاارچاه ياا ناندازه و دي 2،خارجي نوآوري، نیاز كمتر به دانش ضمني

هاي ناشي از نوآوري و وجود تعداد زياادي هاي برتر، وجود سازوكارهايي براي صیانت از بازدهيطراحي

از عوامال مهام در بعاد شارايط صانعت هساتند ،هاي كوچك در يك حوزه اقتصادي محدودشركت از

(Shane, 2003, p. 118)اناد، جاايي جغرافیايي كه افراد در آن آموزش يافتاه و كاار كارده . محیط

هااي ها و ايجاد شركتآموزند كه سبب توسعه نوآوريمي را وكارهاي فني و كسبكه افراد توانايياست

شود. جديد مي

دهد، نهادهايي هستند كه به سومین مجموعه از عوامل كه رفتار كارآفرينانه را تحت تأثیر قرار مي

طور مؤثر از حقوق مالکیت حمايت كرده و مداخله دهند. نهادهايي كه بهمي 3فعالیت اقتصادي نظم

هاي فیزيکي و انساني و استفاده گذاري بیشتر در دارايياند، بنابراين از سرمايهد كردهاجرايي را محدو

گرايانه و بازارهاي سیاسي، سبب هاي حمايتكنند. در مقابل، ايدهمي پشتیبانيبهتر از اين عوامل

شوند. جويان به عوض تعداد كارآفرينان مولد ميافزايش تعداد رانت

وجود آمدن يك روح كارآفرينانه هاي آموزشي و علم و فناوري براي بهامدر چارچوب نهادي، نظ

هاي اصلي توسعه كشورها هستند در جامعه حیاتي است. اكنون دانش و فعالیت كارآفريني دارايي

شدند. هاي اصلي توسعه محسوب ميدرحالي كه در گذشته سرمايه فیزيکي و منابع طبیعي دارايي

د برمبناي تحقیقات جديد به نهادهاي آموزشي فعال، نهادهاي سرمايه وكار جديايجاد يك كسب

1. Taxing on Capital Gain

2. Tacit

3. Regulate

يم اه مجلس شوراي اسالمركز ژپوهش ___________________________________________________

4

هاي همکاري دورن شركتي نیاز دارد كه به معناي ارتباط بازارها پذير، استعداد مديريت، خوشههمخاطر

براي دانش، منابع انساني و وجوه مالي است.

هاي براي آفرينانه، انگیزهها و عقايد و مشروعیت فعالیت كاردر نهايت، محیط فرهنگي، ارزش

هاي جامعه و تجربه كارآفريني قبلي، مشروعیت را تقويت آورند ارزشفراهم مي هافرصتبرداري از بهره

كنند. آنها كرده و به برداشتن موانع قانوني و هنجارهاي فرهنگي با روح كارآفرينانه آزاد كمك مي

كنند.ییر و خالقیت حمايت ميها، تغهمچنین از ارزشمندي موفقیت و پذيرش شکست

وکار براساس نظریه عمومی کارآفرینی شینمدل مفهومی محیط کسب .5 شکل

..21132113اقتباس از شین اقتباس از شین مأخذ: مأخذ:

مبانی نظری

اي از زمان كارآفرينان زيادي كنند چرا در يك كشور يا منطقه در نقطهمطالعه عللي كه تشريح مي

است: عواملكنند نیاز به توجه به سه مجموعه از ظهور مي

هاي متمايز شخصیتي كارآفرينان، هاي فردي افراد، جنبهالف( ويژگي

نگیزه ايجاد كرده و فعالیت كارآفرينانه ب( محیط اقتصادي شامل شرايط بازار مالي و صنعتي كه ا

سازد،را ممکن مي

هاي جامعه. ج( عملکرد نهادها و ارزش

طور گسترده در مطالعات كارآفريني مورد بحث قرار گرفته است. هاي شخصیتي افراد بهويژگي

ل، پذيري، نیاز به موفقیت، تمايل به خودمختاري و استقالعوامل روانشناسانه )خالقیت، ريسك

( و...موقعیت اجتماعي تجربه در ايجاد شركت، ( و عوامل غیرروانشناسانه )آموزش،و...جستجوي قدرت

كند. را تسهیل مي هافرصتبرداري از گیري براي بهرهتصمیم

___________________________________________________________

5

يي به شرايط محیطي كه هافرصتبرداري از چنین به هر حال، موفقیت در تشخیص و بهره

شده است كه تمركز بستگي دارد. اين مطالعه بر نقش محیط نیز كند،ميكارآفرين بالقوه در آن عمل

توان دو مجموعه عوامل محیطي معین، محیط اقتصادي و محیط بر اساس نظريه عمومي شین مي

نهادي را تفکیك كرد.

محیط اقتصادی . 5

محیط اقتصاد كالن، شرايط صنعت يا بازار، محیط مالي و محیط :عوامل محیطي اقتصادي عبارتند از

جغرافیايي.

الف( محیط اقتصاد کالن

دهد: زير تحت تأثیر قرار مي ها را از طريق متغیرهايسعه شركتتو ،محیط اقتصاد كالن

،اندازه و رشد اقتصاد ا

بات اقتصادي )تورم، تعادل بودجه(،ث ا

نظام بودجه. ا

ها به اندازه بازارها براي كاالها و خدمات و عوامل تولید بستگي دارد. براي مثال، در شركتايجاد

ثبات و كوچك وجود دارد كههايي درباره مسائل مربوط به تقاضاي داخلي يك بازار بياساانیا بحث

. اين امر (Cuervo, 2005)ها مطرح است يك متغیر توضیحي از ايجاد محدود شركتعنوان به

نیافتگي مانعي براي توسعه ماندگي يا توسعهاي دارد: عقبحکايت از چرخه معیوب شناخته شده

اقتصادي و مانعي براي توسعه كارآفريني است.

ي كارآفريني تبديل شود. هافرصتبرداري از تواند به نظامي انگیزشي براي بهرهنظام بودجه مي

هاي با مالکیت فامیلي ها و كاهش مالیات بر انتقال شركتمالیات بر سود شركت ويژه، كاهشبه

هاي هاي جديد و افزايش منافع قابل دسترس براي كارآفرين پروژهاي براي ايجاد شركتتواند انگیزهمي

.(Cuervo, 2005) وكار شودكسب

عنوان يك عامل مهم در د بهتوانميدر كشورهاي صادركننده نفت، سیاست مالي ادواري خود

عنوان يك مجموعه عريض و طويل كه ثبات كردن محیط اقتصاد كالن نقش داشته باشد. دولت بهبي

ثبات كردن محیط اقتصاد كالن شود، در بيدر آن منابع مالي بر اساس منطق اقتصادي هزينه نمي

هايي كه قیمت جهاني مواد اولیه يا در ماه هاسالدارد. يك فرد يا سازمان با مديريت معقول در نقش

گذاري عمراني خود را در زمان انداز كند و سرمايهكند كه سرمايه خود را پسيابد، سعي ميافزايش مي

ها در دهد. اما دولتگذاري خود را افزايش نميتري انجام دهد يا حداقل در اين شرايط سرمايهمناسب

كشورهاي صادركننده نفت )ازجمله ايران براساس تجربه چند سال گذشته( با افزايش قیمت جهاني

يم اه مجلس شوراي اسالمركز ژپوهش ___________________________________________________

6

دهند و با كاهش قیمت جهاني مواد اولیه، خود را افزايش مي گذاري عمرانيمواد اولیه، سرمايه

یمت جهاني نفت و قیمت دهند چون قیمت مواد اولیه با قگذاري عمراني خود را كاهش ميسرمايه

جهاني نفت نیز با درآمدهاي نفتي اين كشورها همبسته است. اين امر سبب افزايش قیمت مواد اولیه

هاي شود. همچنین دولت براي اجراي طرحتولیدي در كشور، گاهي حتي بیشتر از قیمت جهاني آن مي

ها با توجه كند، بلکه در برخي از ماهعمراني در طول سال تقاضاي يکنواخت براي مواد اولیه ايجاد نمي

كند كه اين موضوع سبب نوسانات در قیمت مواد به وصول درآمدهايش تقاضاي بیشتري ايجاد مي

شود. هاي مختلف مياولیه طي ماه

همچنین در كشورهاي صادركننده نفت با وجود درآمدهاي حاصل از منابع طبیعي فراوان،

عبارت ديگر نهادهاي يابند. بهتري دوام ميزمان طوالنيمدت هاي اقتصاد كالن سست درسیاست

كنند و اجازه تغییرات در بازار را دولتي، تعادل در بازارهاي مختلف را با استفاده از منابع فوق حفظ مي

، تقاضا ياتغییر در طرف عرضه زيرا ،دهدي كارآفريني را كاهش ميهافرصتدهند. اين امر سطح نمي

اين است كه اهمال در تنظیم بازار، تنوع رقابتي . مشکل اصلي كنندميرا ايجاد ارآفرينيي كهافرصت

را كم كرده و يکي از علل اصلي كارآيي پايین كشورهاي داراي منابع طبیعي فراوان است

(Auty & Kiiski, 2001)دهند مانند در بازار را نمي هايي كه امکان تغییرات. بنابراين سیاست

دهند. ي كارآفريني در اقتصاد را كاهش ميهافرصتهاي تثبیتي و وارداتي مختلف سطح سیاست

ب( محیط مالی

دهد. اول، از طريق هزينه هاي جديد را به دو شکل تحت تأثیر قرار ميمحیط مالي توسعه شركت

هاي دهد و دوم، از طريق ويژگيتحت تأثیر قرار ميطور كلي گذاري را بهسرمايه كه تصمیمات سرمايه

. (Cuervo, 2005) وكار جديدهاي كسبهاي جديد يا ايدهتأمین مالي شركت

اكتساب منابع مالي براي محصوالت جديد با مسئله عدم تقارن اطالعات و نااطمیناني روبرو است.

برداري از فرصت عدم تقارن اطالعات به تمايل كارآفرين در حفظ برخي اطالعات سري درباره بهره

كند. ميكنندگان سرمايه را ايجاد طلبانه علیه تأمینگردد. اما اين امر امکان رفتار فرصتبرمي

تواند به كارآفرين در بهبود شرايط رابطه مالي كمك كنداطالعات بهتر درباره پروژه مي

(Shane & Cable, 2002)گذاران با مشکالتي در كنترل پروژه روبرو هستند و اطالعات . سرمايه

گذاران قادر نیستند ارزيابي درستي از شود زيرا سرمايهتواند به انتخاب زيانبار آنها منجر نامتقارن مي

هاي كارآفرين به عمل آورند. وكار يا تواناييپتانسیل فرصت كسب

ارزيابي توانايي و شودنااطمیناني از سختي ارزيابي جريان نقدي مورد انتظار پروژه ناشي مي

توان نیاز دارد. در نهايت، تنها مي كارآفريني بدون تجربه قبلي سخت است و به مذاكره با كارآفرين

___________________________________________________________

7

جبران كرد كه تنها 1هاي نادرست درباره توانايي كارآفرين را با درخواست وثیقهريسك ارزيابي

هاي سرمايه هاي قابل نقل و انتقال ممکن است. بنابراين، وجود شركتدرصورت وجود دارايي

ضروري است. 2خطرپذير

ها را تسهیل، خريد را ممکن، ايجاد شركت هافرصتاري از بردهاي سرمايه خطرپذير بهرهشركت

هاي با ها توسط مديرانشان را پشتیباني و به حل تضاد منافع دومین و سومین نسل در شركتشركت

ها كه در يك خوشه فعالیت كنند. سرمايه خطرپذير به هماهنگي میان شركتمالکیت فامیلي كمك مي

هاي رشد هاي مديريتي و پشتیباني از استراتژيييكنند از طريق فراهم آوردن غیرمستقیم توانامي

.كنندكمك مي

خطرپذير( يا غیررسمي هاي سرمايهطور رسمي )شركتپشتیباني از سرمايه خطرپذير يا به

كند. دولت ي كارآفريني را میسر ميهافرصتوكار(، تأمین مالي كسب فروشندگانگذاران يا )سرمايه

هاي تضمیني را ارائه دهد كه سبب كاهش مسائل دار، يا وامهاي يارانه، واميهاي مالیاتتواند انگیزهمي

اما از آن مهمتر (Cuervo, 2005) ي كارآفرينانه شودهافرصتبرداري نااطمیناني از بهره به مربوط

داشته باشد.و بازار غیررسمي د از طريق سیاست مالي خود بر بازار سرمايه توانميي است كه دولت تأثیر

دولت( دارد. در كشورهاي محیط مالي ارتباط تنگاتنگي با سیاست مالي دولت )بودجه

كه به معنيصادركننده نفت، افزايش كسري بودجه غیرنفتي به معني سیاست مالي انبساطي است

نوبه خود به افزايش تقاضا براي پول و در شود كه بهافزايش تقاضاي دولت براي كاالها و خدمات مي

شود. اما از آنجا كه صورت دستوري كنترل نشود( منجر مينتیجه افزايش نرخ بهره )با فرض آنکه به

م بانکي قرار هاي مقداري در دستور كار سیستشود، محدوديتصورت دستوري كنترل مينرخ بهره به

شود. سیاست مالي نامناسب دولت، وكارها سخت ميها براي كسبگیرد و دريافت تسهیالت از بانكمي

كه تأمین مالي سرمايه از طوريدهد بهشعاع خود قرار ميالبازار سرمايه و بازار غیررسمي را نیز تحت

هم ارتباط داشته و تغییرات در يك بازار، گیرد زيرا بازارها با بازار غیررسمي با هزينه بااليي صورت مي

خصوص در بازارهاي پول و سرمايه كه تغییرات به سرعت صورت دهد، بهساير بازارها را نیز تغییر مي

شود كه گیرد. بنابراين سیاست مالي نامناسب دولت در كشورهاي صادركننده نفت سبب ميمي

مايه مواجه شوند و محیط مالي از شرايط مناسبي وكارها و كارآفرينان با مشکل تأمین مالي سركسب

وكار برخوردار نباشد.براي كسب

های صنایعج( ویژگی

ي هافرصتبرداري از ها در میزان بهرهتواند تفاوتشرايط صنعتي رايج در ناحیه، منطقه يا كشورها مي

1. Collateral

2. Venture Capital Firms

يم اه مجلس شوراي اسالمركز ژپوهش ___________________________________________________

8

مربوطه عبارتند از: متغیرهاي كهدهدها را توضیح كارآفرينانه و خلق شركت

الف( نیاز به دانش، طبیعت ضمني آن، شدت تحقق و توسعه و ريشه منابع نوآوري )دروني يا

خارجي نسبت به منطقه يا كشور(،

بازار، 1بنديب( شرايط تقاضا، يعني اندازه، رشد و بخش

صنعت و تراكم 2هاي برتر، يکاارچگيج( چرخه زندگي صنعت، سن صنعت، وجود طراحي

ها در صنعت،شركت

برداري از يك نوآوري و اهمیت هاي موقتي در بهره، منحني يادگیري، شکاف3د( شرايط صیانتي

برداري از يك آوري بازدهي تالششان در بهرهكه كارآفرينان را قادر به جمع هاي مکمل نوآوريدارايي

كند، مي 4فرصت و بازدهي ناشي از يك حق انحصاري ساخت

عنوان نتیجه سودآوري مورد انتظار، هاي جديد را بهخلق شركتتواند ها( ساختار صنعت كه مي

ها در صنعت تحت تأثیر قرار دهد. يي شركتآشدت سرمايه، شدت تبلیغات، تمركز و حداقل اندازه كار

گیرد: هاي جديد از طريق عوامل زير تحت تأثیر قرار ميدهد كه خلق شركتتحقیقات نشان مي

آوري، رابطه با منابع خارجي نو ا

، 5نیاز كمتر به دانش ضمنيا

بازارها، دينامیكاندازه و ا

هاي برتر، فقدان يك صنعت يکاارچه يا طراحيا

هاي ناشي از نوآوري، براي صیانت از بازدهي وجود سازوكارهاييا

.(Shane, 2003, p. 118) هاي كوچك در يك حوزه اقتصادي محدودوجود تعداد زيادي از شركتا

در كشورهاي صادركننده نفت به واسطه وجود بیماري هلندي، صنايع از ويژگي منحصر به فردي

بیماري هلندي را اين (Neary & Wijnbergen, 1986) و ويجنبرگن برخوردار هستند. نیري

درآمدهاي حاصل از منابع طبیعي مانند نفت ظرفیت بیشتري را براي كنند: افزايش چنین تعريف مي

كند، اما معموال موجب تقاضاي بیشتر براي همه كاالها شامل واردات كاالهاي قابل تجارت ايجاد مي

وارد كرد و بايد در داخل تولید كرد. اقتصاد توانميكاالهايي كه ن ؛شوندتجارت ميقابل كاالهاي غیر

تجارت مانند ساختمان و خدمات، بايد منابع را از بخش قابلگسترش تولید كاالهاي غیرمنظور به

طبیعي مانند تولیدات صنعتي بیرون آورد. بنابراين رونق نفتي به ركود تجارت غیر منابع كاالهاي قابل

1. Segmentation

2. Consolidation

3. Appropriability

4. Patent

5. Tacit

___________________________________________________________

9

دهد و اين شود و تقويت واقعي پول سازوكاري است كه اين كار را انجام ميمنجر مي تولیدات صنعتي

بیماري هلندي است.

، با يك سیاست 1با توجه به وجود بیماري هلندي در كشورهاي صادركننده نفت )ازجمله ايران(

يابد و مالي انبساطي ناشي از سرازير شدن منابع نفتي به بودجه، قیمت مسکن به شدت افزايش مي

ط به كاالهاي قابل تجارت به گیرند و در عوض صنايع مربوصنايع ساختماني و خدماتي رونق مي

روند و با يك سیاست مالي انقباضي ناشي از كاهش منابع نفتي در بودجه )مانند كاهش كسادي مي

سال و روند )مانند اتفاقي كه در يكقیمت نفت يا تحريم(، صنايع ساختماني و خدماتي به كسادي مي

گیرند. كاالهاي قابل تجارت رونق مي نیم اخیر در كشور رخ داده است( و در عوض صنايع مربوط به

اندازي كرده وكار را تازه راهاندازد. كارآفريني كه يك كسبخطر ميوكارها را بهثباتي بقاي كسباين بي

هاي بزرگ ممکن است اما شركت ،آيدد در برابر اين نوسانات مقاومت كرده و از پا درميتوانمياست، ن

هاي بزرگي كه كاالهاي غیرقابل تجارت تولید بتوانند در برابر اين نوسانات مقاومت كنند؛ شركت

هاي كوچك براي اقتصاد از هاي تولید مواد لبني فاسد شدني، اما وجود شركتكنند مانند شركتمي

سازي تولید و نوآوري حیاتي هستند.جنبه اشتغال و تنوع

هاي نفت و گاز جمله ايران( معموال سطح قیمت فرآوردهكننده نفت و گاز )ازدر كشورهاي تولید

شود كه اين امر به معناي پرداخت يارانه ضمني المللي آن تعیین ميتر از سطح قیمت بینبسیار پايین

دانیم كه سهم يارانه يكنند. مهايي است كه از اين منابع نفتي و گازي استفاده مي)يا رانت( به شركت

طوري كه برخي از صنايع از سهم بیشتري برخوردار يا رانت تعلق گرفته به هر صنعت يکسان نیست. به

بر مثل فوالد( و به برخي از صنايع ديگر سهم بسیار شوند )مانند صنايع پتروشیمي و صنايع انرژيمي

كشورهاي مزبور، سود ناشي از فعالیت در گیرد )مانند صنايع پوشاك(. بنابراين درناچیزي تعلق مي

برخي از صنايع باالتر بوده كه در نتیجه منابع مالي، انساني و فیزيکي بیشتري را به خود جذب كرده و

كه قدرت رقابت در 2(SMEهاي كوچك و متوسط شوند و برخي صنايع ديگر )شامل شركتبزرگ مي

روند يا رشدي نخواهند از رانت ندارند، از بین ميجذب منابع مذكور را نسبت به صنايع برخوردار

داشت.

د سبب توانميگفت كه در كشورهاي صادركننده نفت، وجود بیماري هلندي توانميدر مجموع

هاي كوچك در يك حوزه اقتصادي شود كه اين دو از بازارها و تعداد شركت دينامیكتغییر در اندازه و

هاي جديد هستند.بر خلق شركت مؤثرعوامل

د( محیط جغرافیایی

شود.شود.هاي مجلس مراجعه هاي مجلس مراجعه به كتاب مديريت اقتصاد كالن در كشورهاي صادركننده نفت، فصل نهم، مركز پژوهشبه كتاب مديريت اقتصاد كالن در كشورهاي صادركننده نفت، فصل نهم، مركز پژوهش ..1

2. Small and Medium – Sized Entreprises (SME)

يم اه مجلس شوراي اسالمركز ژپوهش ___________________________________________________

11

ي هافرصتدهد. هاي جديد را تحت تأثیر قرار ميايجاد شركتمیزان ها، محیط جغرافیايي و خوشه

هاي گیرد كه در شركتبرداري قرار ميكارآفرينانه در يك حوزه جغرافیايي از طريق افرادي مورد بهره

منطقه ياد هاي آنوكار و فني شركتكنند. افرادي كه از دانش كسبآن منطقه آموزش ديده يا كار مي

كنند. اثر تجربه ناشي از كار قبلي، برداري ميهاي مربوط به كارشناسان بهرهاند و از نوآوريگرفته

.(Bhide, 2000)هاي جديد است منبعي براي شركت

كند. بنابراين، مارشال هاي زماني معیني، محیط جغرافیايي نقش اساسي ايفا ميدر مناطق و دوره

(Marshall, 1961, 1890)كند، و كیفیت فوالدش اشاره مي 1، زماني كه به منطقه شفلید

توان به آن دست تنها زماني مي و« ها در هوا وجود دارنددر چنین مناطقي، توانايي»نويسند كه مي

توان در هر اكثر محصوالت را مي ههاي كارآفرينانه وجود داشته باشد. اگرچه امروزيافت كه توانايي

اند ها در فضاهاي معیني متمركز شدهجايي تولید كرد، ولي اين امر همیشه صادق نیست. برخي فعالیت

هاي بیروني نتیجه صرفهعنوان به شال از منطقه صنعتييا تبیین مفهوم مار 2«برند تاريخي»و برمبناي

از طريق 3هاي صنعتي يا مناطق صنعتي مارشاليهاي دروني مقیاس خوشهنسبت به صنعت و صرفه

هاي نامحسوس )دانش ها و زيرساختار( و داراييهاي محسوس )شركتاي از داراييبندي مجموعهگروه

گیرند كه به صورت رايي و مراكز تحقیقاتي و آموزشي( شکل ميو فناوري( و عوامل نهادي )مديريت اج

آيند. هم پیوسته در يك فضاي جغرافیايي محدود عمل كرده و به وجود ميه ب

شوند. ي كارآفريني منجر ميهافرصتبرداري از اي به خلق يا بهرههاي منطقهچهار ويژگي خوشه

تر از يك توان در اين مناطق آسانيك شركت را ميهاي حیاتي براي موفقیت ، منابع و توانايياول

هاي مشترك در میان چندين شركت در خوشه را اي فعالیت، خوشه منطقهدوميافت. 4شركت منزوي

تر، ونقل و ارتباطات پايینهاي حملهايي در خوشه صنعتي با هزينهكند زيرا چنین فعالیتترغیب مي

ي با ارتباطات افقي يهاشركتگیرد كه به ايجاد رك صورت ميهاي انبار كمتر، تحقیقات مشتموجودي

منطقه ها به انباشت دانش خاص مشترك در يك، خوشهسومشود. و عمودي منجر مي

(Dosi, 1988) چهارمشود. كند، منجر ميواردين حمايت ميو نیروي كار تخصصي كه از تازه ،

تمايل دارند كه در يك منطقه جغرافیايي محدود زندگي و كار كنند، ارتباطات مديران و كارگران

ها و نهادها در يك حوزه جغرافیايي هاي مشترك و روابط میان شركتمالکیت، روابط اجتماعي، انجمن

هاي مبادله، پويايي خلق كند. اين امر به كاهش هزينهرا ايجاد مي 5اقتصادهاي با مقیاس بهتر

1. Sheffield

2. Historical Brand

3. Marshalian Industrial Districts

4. Isolated

5. Agglomeration Economies

___________________________________________________________

11

ارتباطات، تخصص و رقابت براي شود. اين جديد و جانشیني براي ادغام عمومي منجر ميي هافرصت

دهد هاي جديد را در جمعیت محلي افزايش ميمنابع قابل دسترسي نوآوري و خلق شركت

(Claessens, Djankov, Fan, & Lang, 1999)كارآفريني در هاي. همزمان، فراواني مثال

كند. اين اي براي توسعه كارآفرينان جديد ايجاد ميهاي محلي(، انگیزهحوزه جغرافیايي محدود )مدل

يابي مجدد كارگران، جذب سرمايه انساني و ايجاد شهرت محلي منجر امر به كاهش ريسك در مکان

كند.طلبانه را محدود ميشود كه توسعه رفتار فرصتمي

اند و طوالني به درآمدهاي نفتي تکیه كردهزماني ركننده نفت كه در يك دوره در كشورهاي صاد

در مدت مديدي منابع حاصل از صادرات نفت و گاز را از طريق بودجه به اقتصاد خود تزريق كرده كه

هاي وكار از طريق سازوكارهاي مختلف شده و خوشههاي كسبسبب ايجاد رخوت و ركود در فعالیت

كمتري در اين كشورها 1رود يادگیري از طريق انجام دادناند، انتظار ميبي شکل نگرفتهصنعتي به خو

مخرب تزريق منابع حاصل از نفت و گاز بر تأثیر، حاصل بازخورد ناشي از تأثیرواقع اين رخ دهد. در

وكار است.وكار و در نتیجه بر فرآيند كارآفريني و كسبمحیط نهادي و اقتصادي كسب

محیط نهادی. 2

طور كلي نهادها در شکل است كه تعريف آن مستلزم تعريف مفهوم نهاد است. به محیط نهادي مفهومي

شوند و بازدهي حاصل از تولید بخش كننده توسعه بخش خصوصي ظاهر ميهاي تقويتقواعد و روال

سیاسي، فرهنگ توان شامل اجزاي نهادها و سیستمدهند. محیط نهادي را ميخصوصي را افزايش مي

ها، نظام آموزشي، علمي و تکنولوژي دانست. بر اساس نظريه عمومي كارآفريني شین، ايجاد و ارزش

ها به محیط نهادي و سیاسي، نظام آموزشي و مدل علم و فناوري و به محیط فرهنگي و شركت

ورند كه نه تنها كشف آهاي اجتماعي وابسته است. اين عوامل، قواعد فراگیر رفتاري را فراهم ميارزش

ها را تسهیل هايي در شکل شركتبلکه مهمتر از آن، تبديلشان به واقعیت ،ي كارآفرينيهافرصت

كنند.مي

الف( نهادها و سیستم سیاسی

كه تعريفي بنابر شده است. استناد تعاريف نورث به نهادها، زمینه در شده انجام مطالعات اغلب در

تحمیل آنها بین تعامالت بر افراد كه از جانب هستند ييهامحدوديت نهادها است كرده نهادها از نورث

:از عبارتند هامحدوديت اين شود.مي

ها،نامهآيین و عادي قوانین موضوعه، قوانین اساسي، قانون شامل رسمي ا قواعد

خودتحمیل. رفتاري قوانین و عرف هنجارها، شامل غیررسمي هايا محدوديت

1. Learning by Doing

يم اه مجلس شوراي اسالمركز ژپوهش ___________________________________________________

12

قواعد به را و نهادها بازيگران به را هاسازمان نهادها، و هاسازمان بین شدن قائل تمايز نورث با

.(North, 1991)كند مي تشبیه بازي

استفاده كرده كه مفهومي پیچیده است و كل محیط 1«جو اجتماعي»شومایتر نیز از اصطالح

هاي اجتماعي گیرد و آن شامل ارزشكند را دربرميسیاسي ا اجتماعي كه كارآفرين در آن عمل مي

شود. يك عامل مهم در يك كشور خاص كه كارآفرين بايد در آن عمل كند و نظام آموزشي نیز مي

قابل توجهي بر تأثیرد توانميییرات در قواعد بازي ، فهم كارآفرين از قواعد بازي است. تغ«جو»

محیط نهادي را توانمي. بر اين اساس (Higgins B. , 1968, p. 94) كارآفريني در اقتصاد بگذارد

خواهند بود كه با « نهادها»بر اساس تعريف شومایتر از جو اجتماعي در نظر گرفت كه يك عامل آن

قواعد بازي نورث منطبق است.

نهادها ساختار انگیزشي يك اقتصاد را تعیین »دهند: به گفته نورث، نهادها رفتار را شکل مي

« يابدادي به سمت رشد، ركود يا سقوط تغییر ميكنند، با تغییر ساختارها جهت تغییر اقتصمي

(North, 1991, p. 97). بر اين اساس، نهادهاي قوي، نهادهايي هستند كه ساختار انگیزشي اقتصاد

عبارت ديگر نهادهاي قوي، صورتي شکل دهند كه تغییر اقتصادي به سمت رشد اقتصادي باشد. بهرا به

رفتار بازيگران اقتصاد مانند دولت، كارآفرينان و سايرين را از طريق ساختار انگیزشي آنها در جهت

هاي قانوني و هاي حسابداري و حسابرسي و چارچوبدهند. نظامرشد و توسعه اقتصادي شکل مي

و رفتار غیرمحتاطانه مالي دولت را محدود جويانه افراد نظارتي از جمله نهادهايي هستند كه رفتار رانت

كنند. كنند و رفتار آنها را در جهت رشد و توسعه اقتصادي هدايت ميمي

شوند. برخي از نهادها با حمايت مؤثر ها مينهادهاي يك كشور و عملکردشان سبب توسعه شركت

فیزيکي و سرمايه انساني را گذاري حجم باالتري از سرمايه ،از حقوق مالکیت و حداقل مداخله اجرايي

د. اين نظريه مطرح است كه تفاوت میان نهادها و نسازهمراه با استفاده مؤثر از اين عوامل میسر مي

شود. بنابراين نهادها ها منجر ميكشورهاي مختلف به تفاوت در توسعه شركت 2هاي نظارتيسیاست

.(Moran & Ghoshal., 1999)نقشي مهم در رفتار كارآفرينانه برعهده دارند

بلکه حمايت از استفاده ،شودگذاران نه تنها شامل حمايت از حقوق مالکیت ميحمايت از سرمايه

داران هايي براي مديران و كارآفريناني كه به دنبال منفعت به زيان سهاماز اطالعات و ايجاد محدوديت

گذاران نه تنها سبب توسعه بازارها و افزايش ارزش آنها سرمايهشود. حمايت از هستند را نیز شامل مي

هاي جديد از طريق تسهیل تأمین مالي تحت شرايط بهتر بلکه به خلق شركت ،شودمي

(Demirguc-Kunt & Maksimovic, 1998)تر منابع، و وجود آخصیص كار، كاهش ريسك، ت

1. Social Climate

2. Regulatory Policies

___________________________________________________________

13

خطرپذير يا هاي سرمايهصندوق وكار، شركاي مالي،يك بازار سرمايه خطرپذير شامل فرشتگان كسب

شود.، منجر ميداران صرفسرمايه

و 1گرايانههاي حمايتها را تحت تأثیر قرار دهد. ايدهتواند توسعه شركتمحیط سیاسي نیز مي

جويان و تصاحب ثروت به هزينه كارآفرينان مولد ثروت ، تعداد رانت2هاي در معرض هوس سیاسيبازار

آيد. اندازه و وزن فعالیت وجود ميفعالیت كارآفريني به 3دهد و در نتیجه جو تحقیررا افزايش مي

ال تغییر محیط است، اقتصادي دولت و فعالیت نظارتیش در مورد فعالیت كارآفرينانه جديدي كه به دنب

يابد. اين امر با نامید، افزايش مي« سیاسي»توان بازار هايي كه ميو قدرت دولت در جستجوي رانت

صنعتي كه رقابت را محدود و كارآفرينان را ترغیب به دنبال كردن مداخله دولت از طريق سیاست

دهد. براي مثال، كند، رخ ميهاي انحصاري ميهاي خارجي يا موقعیتها، حمايت از شركتيارانه

هاي بزرگ از شركت (Carreras & Tafunell, 1997, p. 299)تحلیل كاريرس و تافونل

دلیل مداخله بیش از حد دولت در ها را به، شکنندگي اين شركت1331-1313 در دورهاساانیايي

و براساس جستجو براي 5دولتي و هم از طريق مقررات بیش از حدهاي ق شركتي، هم از طر4اقتصاد

دهد. موانع زياد براي ورود به بازارها نه تنها نوآوري تازه واردين اين دوره نشان مي ها را دركسب رانت

دهد كه در نهايت دهد، بلکه فشار رقابتي را با فعالین موجود و در طي زمان كاهش ميرا كاهش مي

. (Cuervo, 2005) كندتضعیف ميها را شركت

اكافي منابع و گرايانه با آزادي عمل دولت و سیاستمداران به تخصیص نيك چارچوب مداخله

شود. مداخله بیش از حد، عدم اطمینان به فعالیت فعالیت كارآفرينانه منجر ميگیري محیطي ضدشکل

كند درحالي كه از رونق هاي جديد را محدود ميكارآفرينان را افزايش داده و در نتیجه توسعه شركت

كند. بامول وكارهاي مورد حمايت نظام ارتباطات سیاسي و حتي همراه با رشوه حمايت ميكسب

(Baumol, 1993) آنها تمايز قائل 1هاي مولد يا نامولدبین كارآفرينان خوب و بد براساس فعالیت

هاي نامولد به اما فعالیت ،شودها مربوط ميهاي مولد به نوآوري و اشاعه فناوريشده كه فعالیت

دست آمده هاي بهدهد كه رانتهاي نامولد را مورد توجه قرار مييابد. وي فعالیتجويي ارتباط ميرانت

سهمي در خلق محصوالت براي جامعه ندارند. رفتار كارآفرينان در يك نقطه از زمان و مکان به قواعد

هاي هايي كه در اقتصاد وجود دارد، منابع را به فعالیتعبارت ديگر ساختار پاداشبازي بستگي دارد به

دهد.مولد يا نامولد تخصیص مي

1. Protectionist

2.Political Whim

3. Disdain

4. The Hyperactivity of Governmental Intervention

5. High Vegulation

1. Productive or Unproductive

يم اه مجلس شوراي اسالمركز ژپوهش ___________________________________________________

14

هايي هستند كه تخصیص منابع عمومي را تحت نهادهاي مهم در كشورهاي صادركننده نفت، نهاد

هاي حاصل از منابع طبیعي فراوان به مديران دولتي دهند. در اين كشورها، رانتقرار مي تأثیر

شان، كنندگان سیاسيدهند تا با پرداخت رشوه به حمايتتري ميهاي بزرگي بیشتر و انگیزههافرصت

عبارت ديگر، آنچه كه مهم است نهادهايي هستند كه از طريق آن يك سیاستمدار در قدرت بمانند. به

ون كردن شود يعني نهادهايي كه توانايي او را در مصدر مقابل استفاده از منابع عمومي مسئول مي

.كندهاي عمومي محدود ميق سرمايهاش و ثروتمند شدنش از طريقدرت سیاسي

اي از نهادها براي منفعت بردن اجتماع مهم هستند كه شامل نهادهاي بنابراين مجموعه

كننده پاسخگويي مسئولین بخش عمومي بخش خصوصي و نهادهاي تقويتكارآيي كنندهتقويت

شوند. اولین مجموعه از نهادها امکانات تصرف خصوصي را محدود كرده در حالي كه مجموعه دوم مي

كنند. نهادها، امکانات تصرف مقامات دولتي را محدود مي

البا از طريق بودجه سنواتي در كشورهاي صادركننده نفت، رانت حاصل از صادرات نفت و گاز غ

تر از قیمت آزاد )جهاني( از هاي نفت و گاز پايیندولت و رانت ناشي از قیمتگذاري داخلي فرآورده

جويي و يابد و چون رانتجويي در اقتصاد افزايش ميشود و بازدهي رانتطريق بودجه پنهان توزيع مي

جويي، میزان كارآفريني بازدهي حاصل از رانت شوند، افزايشكارآفريني دو فعالیت رقیب محسوب مي

دهد.كشور را كاهش مي

( نظام آموزشی، علمی و تکنولوژیب

ها و كارآفرينان پشتیباني نظام آموزشي عاملي كلیدي در خلق سرمايه انساني است كه از توسعه شركت

دلیل كنند و هم بهارائه ميها هم به جهت آموزشي كه وكارها به دانشگاهكنند. ايجاد و توسعه كسبمي

د سرمشق قرار گیرد دانشگاه توانميكنند، بستگي دارد. مدل آموزشي كه تحقیق و نوآوري كه ايجاد مي

يا استنفورد امروزي 3، كالتك2سسه تکنولوژي ماساچوستؤم در شروع قرن نوزدهم يا 1هامبولد برلین

. (Cuervo, 2005) جديد هستندهاي شركت شان در حمايت از نسلتواناييدلیل به

هاي ارزشمندتري از سرمايه سنتي يا منابع طبیعي داراييدر شرايط فعلي، توسعه دانش و كارآفريني،

به (Casper & Murray, 2003)ها شوند. موفقیت يك بازار براي ايدهنسبت به قبل محسوب مي

، استعداد (Lerner, 1995)، نهادهاي تأمین مالي ريسك (Kenney, 1986)نهادهاي آموزشي فعال

نیازمند است. (Carlson, 2003) 4و همکاري درون شركت (Higgins & Gulati, 2003)مديريت

هايي از اروپا، فرهنگ دانشگاه و كارمندان دولت، ارتباط مؤثر و مفید بین دانشگاه و در بخش

1. Humboldt University of Berlin

2. Massachusetts Institute of Technology (MIT)

3. Caltech

4. A cluster of Inter-firm Collaboration

___________________________________________________________

15

عالوه، فقدان كند. بهشركت و همچنین ارتباط و تحرك بین تحقیقات بنیادي و كاربردي را محدود مي

نیز از ايجاد يك روح كارآفرينانه درون دانشگاه ها هاي جديد در میان شركتنوآوري و تکنولوژي

ها وجود دارد پذيري و رفتار فعاالن دانشگاههايي براي ريسكهمچنین، محدوديت. كندجلوگیري مي

د هاي جديشود كه توسعه فرهنگ كارآفرينانه كه از ايجاد شركتمنجر مي يي آموزشيهاكه به برنامه

.(Cuervo, 2005) كندكند را محدود ميحمايت مي

تر از بازار آزاد هاي نفت و گاز پايینقیمتگذاري داخلي فرآورده، صادركننده نفتدر كشورهاي

هاي پايین عبارت ديگر قیمتمنفي دارد به تأثیرجهاني بر سطح تکنولوژي در كشوهاي مزبور

زيرا ،داردهاي نفت و گاز در كشورهاي مزبور سطح تکنولوژي در آن كشورها را پايین نگه ميفرآورده

تر با مصرف انرژي كمتر، بازدهي مورد انتظار را نخواهد داشت.هاي پیشرفتهگذاري در فناوريسرمايه

هاا هاي جديد در میان شركتت، فقدان نوآوري و تکنولوژيهمچنین در كشورهاي صادركننده نف

در واقاع در ايان كشاورها كاه تکیاه باه كند. از ايجاد يك روح كارآفرينانه درون دانشگاه جلوگیري مي

وكاار از طرياق ساازوكارهاي مختلاف هاي كسبدرآمدهاي نفتي سبب ايجاد رخوت و ركود در فعالیت

ها كمتر مورد تقاضاست كاه ايان امار از ايجااد د نیز از طرف شركتهاي جديشده، نوآوري و تکنولوژي

كند. يك روح كارآفرينانه درون دانشگاه جلوگیري مي

ها( فرهنگ و ارزشج

برداري از هايي براي بهرهها و عقايد و مشروعیت فعالیت كارآفرينانه، انگیزهمحیط فرهنگي برحسب ارزش

هايي مطرح است كه برخي مذاهب نسبت به برخي ديگر كمتر كارآفرينانه بحث .كندايجاد مي هافرصت

1كه در آن كالوينیسماست (Weber, 1930)مقايسه كاتولیك و پروتستان مطرح، هستند. بحث قديمي

و پذيرش سود و انباشت 2گراييمدلي از يك اخالق پروتستان داراي اعمال رياضتي، ممنوعیت تجمل

ناقص تلقي شده و ،يك تحقیق تجربيعنوان به ديدگاه تحقیقي امروزهوكار است. اين سرمايه ناشي از كسب

.(Dodd & Seaman, 1999)شود ارتباطي بین مذهب و فعالیت كارآفرينانه مشاهده نمي

تواناي از زمان اهمیت دارد. مشروعیت را ميجامعه در نقطهمشروعیت فعالیت كارآفرينانه در

ها نگريست كه پشتیباني اجتماعي و اخالقي را همراه يا بدون حمايت اي از ارزشمجموعهعنوان به

هاي جامعه يا تجربه قبلي كارآفرينان در جامعه، دهد. ارزشهاي معیني انعکاس ميقانوني از فعالیت

هاي قانوني و هنجارهاي فرهنگي در تضاد با روح از كارافتادن محدوديتمشروعیت را تقويت و

عامل عنوان به بلکه ،دهدتنها صنعت را تغییر ميها نهكند. ايجاد شركتكارآفريني را تسهیل مي

& Minniti, (Bygraveكند هاي جديد در ساير صنايع كار ميبراي ايجاد شركت 3دهندهشتاب

1. Calvinism

2. Luxury

3. Catalyst

يم اه مجلس شوراي اسالمركز ژپوهش ___________________________________________________

16

2000) .

هايي وجود دارند كه تمجید موفقیت و پذيرش شکست، تغییر و خالقیت را پشتیباني ارزش

ها و روش انجام كارها اثر دارد. ها، عقايد و مفروضات است كه بر فعالیتكنند. فرهنگ، نظامي از ارزشمي

برمبناي پنج ارزش است: خودمختاري يا آزادي اقدام مستقل، نوآوري يا آزادي 1يك فرهنگ پیشرو

. در (Lumpkin & Dess, 1996)پذيري ها، پشتیباني از ابتکار عمل و رقابتآزمايش، پذيرش ريسك

متمركز هستند. براي مثال، گزارش مقابل، جوامع سنتي بر احترام به وضع موجود و عدم پذيرش تغییر

گريزي و ترس از شکست باالتري را در ها، ريسكدرباره ايجاد شركت 2114كمیسیون اروپا در مارس

شود: تر ايجاد شركت در اروپا منعکس ميدهد كه در نرخ پايیناروپا نسبت به اياالت متحده نشان مي

ها درصد آمريکايي 12ديد در سه سال اخیر در مقايسه با وكار جها در ايجاد كسبدرصد از اروپايي 4تنها

. (Cuervo, 2005) انددرگیر شده

ها و هنجارهاي اجتماعي در سطح بااليي قرار داشته و افراد به اي كه ارزشدر نهايت، در جامعه

طلبانه ايل به درگیر شدن در رفتار فرصتشدت متعهد به احترام به آنها هستند، اعتماد وجود دارد و تم

كنند. مديران مجري اين بازارها درستکار بوده و به طور كارآ عمل ميمحدود است. بازارهاي داخلي به

اي كه هنجارها در سطح . در مقابل، در جامعه(Casson M. , 2003, p. 284)كنند شدت كار مي

آيد، اعتماد وجود نداشته و پايیني قرار داشته و پشتیباني ضعیفي از اين هنجارها به عمل مي

اي از هاي میان كشورها در فعالیت كارآفرينانه به مجموعهشود. تفاوتجدي مي ايطلبي مسئلهفرصت

كندنهادها بستگي دارد كه رفتار بخش خصوصي در هر كشور را هدايت يا محدود مي

(Busenitz, G´omez, & Spencer, 2000) .

هاي حاصل از فروش نفت و گاز از طريق بودجه )شامل در كشورهاي صادركننده نفت، توزيع رانت

عنوان يك عامل جويي بر فرهنگ و ارزش كار و كارآفريني بهبودجه پنهان( و با افزايش بازدهي رانت

هاي حاصل از صادرات نفت و گاز منفي دارد. در اين جوامع، توزيع رانت تأثیروكار محیط نهادي كسب

.استوضع موجود و عدم پذيرش تغییر متمركز بر حفظ گیري فرهنگي شده است كه سبب شکل

ی کارآفرینیهافرصتبرداری از بهره. 3

ي هاا فرصات ي نوآوراناه و هاا فرصات به دو نوع فرصت تقسایم كارد: توانميي كارآفريني را هافرصت

هايي هستند كه در آن كاالهاا و خادمات، ماواد خاام، بازارهاا و ي نوآورانه، موقعیتهافرصتآربیتراژ .

ابزارهاي جدياد ارائاه -هاي سازماندهي جديد از طريق تشکیل ابزارها، اهداف يا ارتباطات اهداف روش

هااي باديع باراي ايجااد از طرياق تركیاب مناابع باه روش ي نوآورانه را هافرصتشوند. كارآفرينان مي

1. Progressive

___________________________________________________________

17

كنناادهاااي سااازماندهي جديااد خلااق مااي محصااوالت، فرآيناادها، مااواد خااام، خاادمات يااا روش

(Schumpeter, 1934) دهناد هاي جدياد رخ ماي براساس يك قاعده در قالب شركت هافرصت. اين

(Schumpeter, 1934, pp. 55-57) ي نوآوراناه، كاانون توجاه محققاان هاا فرصات . ايان ناوع از

كارآفريني براي سالیان طوالني بوده است.

برداري از ند با بهرهتوانميهاي جديد ي نوآورانه، محققان اذعان دارند كه شركتهافرصتعالوه بر

همراه با شکست سازوكار بازار براي شناسايي هافرصتايجاد شوند. اين هافرصتيك نوع متفاوت از

سريع تغییرات در عرضه و تقاضاي منابع )يا عوامل تولید( و كاالها و خدمات منتج از آن به وجود

تشخیص داد: آربیتراژ بازار توانميي آربیتراژ را هافرصتنوع . دو(Kirzner I. M., 1997) آيندمي

د ناشي از توانميو آربیتراژ فني. تغییرات در توزيع تقاضاي عوامل تولید و كاالها و خدمات منتج از آن،

ثباتي كننده، كشف ذخاير مواد خام جديد، بيهاي مصرفيك سري از عوامل شامل تغییر در رجحان

اشد. در جايي كه براي سرعت اطالعات مربوط به زا مانند بالياي طبیعي بهاي برونسیاسي و تکانه

ها در تعامل بین عرضه و تقاضا مانع وجود دارد، سازوكارهاي قیمتي خاموش خواهند بود و تکانه

يي را تشخیص بدهند هافرصتي موقتي آربیتراژ بازار ايجاد خواهد شد. افرادي كه چنین هافرصت

هاي قیمتي وجود دارند، مادامي كه تفاوت« در قیمت باالخريد با قیمت پايین و فروش »ند از توانمي

ي آربیتراژ فني با تقلید از نوآوري هافرصت. از طرف ديگر، (Kirzner I. M., 1997) سود ببرند

. آربیتراژ فني به (Lane, Lipschitz, & Mourmouras, 2002) پذيردديگران صورت مي

دهد. از ي نوآورانه را تشکیل ميهافرصتروشني جهتي مهم از فرآيند كارآفرينانه و شايد حتي بیش از

اي ، بخش قابل توجه (Rivkin, 2001) كنندآنجا كه آربیتراژان مقلد به سرعت از نوآوران پیروي مي

.(Aldrich H. E., 1999) شوندط آربیتراژان مقلد ايجاد ميهاي جديد توساز شركت

كنند كه نوآوران برداري از عوامل تولید ارائه ميتري براي بهرهآهاي كارهاي جديد روشاغلب نوآوري

ها سودآوري خود را باال ببرند. پیشرفت در نوآوري براي كارآفرينان مقلد سازد كه با كاهش هزينهرا قادر مي

آورد تا با تقلید سريع از هر پیشرفت فني به دنبالوجود ميهمحدود و موقتي بي فني هافرصتهوشیار

هاي فني جديد را شود كه پیشرفتمزيت در هزينه باشند. بنابراين آربیتراژ فني شامل فعالیت تقلیدي مي

.(Anokhin, Wincent, & Autio, 2011) گذاردمي تأثیراشاعه داده و بر اقتصاد

برداري ي نوآروانه بهرههافرصتكارآفريناني را مورد توجه قرار داد كه عمدتا از (1334شومایتر )

ي آربیتراژ فني نیز هافرصتي از برداربهرههاي جديد ممکن است به واسطه كردند. اما، شركتمي

ه و ي نوآورانهافرصترسد كه اقتصاد را حاوي كارآفريناني كه به دنبال نظر ميايجاد شوند و معقول به

ي آربیتراژ و همراه با تركیب آنها هستند، در نظر بگیريم. هر نوآوري كه توسط هركسي در هافرصتهم

ها و افرادي كه آن را شناسايي كنند، همه شركتي آربیتراژ فني براي هافرصتهر صنعتي ايجاد شود،

ي آربیتراژ فني را هافرصت هاي ايجاد شده در كشورهاي توسعه يافته،مشابه نوآوري طوربهكند. باز مي

يم اه مجلس شوراي اسالمركز ژپوهش ___________________________________________________

18

,Lane, Lipschitz, & Mourmouras, 2002)آورد يافته فراهم ميبراي كشورهاي كمتر توسعه

p. 15) ي آربیتراژ فني هافرصتي نوآورانه و هافرصتي كارآفريني، هافرصتدر اين گزارش منظور از

شود.مي تأكیدي جديد هامنبع اولیه و مهم ايجاد شركتعنوان به نوآورانهي هافرصتبر و است

روش تحقیق

ي شرايط محیط گیري كم ي استفاده شده است و به منظور اندازهدر اين پژوهش از روش تحقیق كم

مركز وكاركسبپايش محیط يافتهتبديل هاي)محیط نهادي و محیط اقتصادي( از شاخص وكاركسب

ها روش تحلیل پوششي دادهي كارآفريني از هافرصتي كردن هاي مجلس و به منظور كم پژوهش

استفاده شده است.

وکارکسبکردن شرایط محیط یالف( کم

هاي مجلس شوراي اسالمي در ابتداي تشکیل در وكار در مركز پژوهشگروه مطالعات محیط كسب

تشکل اقتصادي سراسر كشور شامل 11، از حدود «وكاركسبمحیط »، براساس تعريف 1311زمستان

هاي صنعت و هاي مديران صنايع، شوراهاي اصناف، خانههاي بازرگاني صنايع و معادن، انجمناتاق

هاي عواملي كه بر عملکرد و اداره بنگاه»هاي عالي كارفرمايي، درخواست كرد تا معدن و كانون

را معرفي كنند. طي سه مرحله 1«ها هستندز كنترل مديران بنگاهزيرمجموعه خود مؤثر؛ اما خارج ا

، 1313تا خردادماه 1311ماه نظرخواهي مکرر با روش دلفي از جامعه آماري ياد شده، در بهمن

اصلي مؤلفه 1در اين گزارش از البته .وكار ايران شناسايي شدعامل يا مؤلفه محیط كسب 22مجموعا

شود.استفاده مي وكاركسبي شرايط محیط كم گیري اندازهآن براي

ها تالش شد هر مؤلفه با تعابیري معرفي شود تا حداكثر مفاهمه و برداشات از در تدوين اين مؤلفه

كنندگان هر مؤلفه ايجاد شاود. باه كننده، خوانندگان گزارش و نیز ارزيابيمفهوم هر مؤلفه میان تدوين

هااي مشاابه در اند. درحالي كاه مؤلفاه تي نسبتا مفصل توصیف شدهها با عباراهمین دلیل برخي مؤلفه

ها هر مؤلفه از چندين نماگر شوند، در اين گزارشتري معرفي ميالمللي با عبارات كوتاههاي بینگزارش

ها را بیشتر كرده است.تشکیل شده كه مفاهمه و دقت آن گزارش

هااي هار اساتان در هار میانگین ارزياابي تشاکل منظور محاسبه شاخص ارزيابي هر مؤلفه ابتدا به

( هر اساتان nكننده )هاي اقتصادي مشاركتارزيابي تشکل Pijkمحاسبه شد. در فرمول زير 𝑃𝑖𝑗بخش

(i( در هر بخش )j است و انديس )k دهنده تشکل مورد نظر است.نشان

,Churchman)بار اسااس تعرياف چارچمن (Business Environment)كاار وتعرياف محایط كساب جمله داخل گیومه، جمله داخل گیومه، 1.

.شودمحسوب مي (1974

___________________________________________________________

19

𝑃𝑖𝑗 =∑ Pijkn𝑘=1

n

شايان ذكر است در مواردي كه میانگین ارزيابي هر استان در هر بخش موجود نباود از بارآورد آن

هاي گذشته استفاده شد. براساس دوره

براي محاسبه شاخص هر مؤلفه براساس سهم استان از تولید ناخالص داخلاي 𝑤𝑖هاي استاني وزن

ش از تولید ناخالص داخلي بدون نفت كال براساس سهم بخ 𝑠𝑗هاي بخشي بدون نفت كل كشور و وزن

هااي اقتصاادي كاه در بایش از ياك اساتان كشور محاسبه شده است. شايان ذكر است كه وزن تشکل

اند. درصد از نظر تعلق استاني لحاظ شده 51با وزن 1شعبه داشته و ماهیت سراسري دارند

𝒔𝒋های بخشی . وزن5جدول

بخش مربوطه وزن براساس سهم هر بخش از تولید ناخالص داخلی

)درصد( 5332بدون نفت سال

كشاورزي

صنعت و معدن

خدمات

جمع

(درصد) (𝐰𝐢های استانی . سهم هر استان از تولید ناخالص داخلی بدون نفت)وزن2جدول

وزن استان وزن استان

فارس آذربايجان شرقي

قزوين آذربايجان غربي

قم اردبیل

كردستان اصفهان

كرمان البرز

كرمانشاه ايالم

و بويراحمد كهگیلويه بوشهر

گلستان تهران

گیالن چهارمحال و بختیاري

لرستان خراسان جنوبي

مازندران خراسان رضوي

مركزي خراسان شمالي

هرمزگان خوزستان

همدان زنجان

يزد سمنان

هاي اقتصادي كه در چندين استان كشور شعبه و عضو از تشکلوكار، آن دسته ( قانون بهبود مستمر محیط كسب1. براساس ماده )1

شوند.نامیده مي« تشکل اقتصادي سراسري»داشته باشند

يم اه مجلس شوراي اسالمركز ژپوهش ___________________________________________________

21

وزن استان وزن استان

51 1هاي كشوريتشکل وبلوچستانسیستان

شاخص ارزيابي هر مؤلفاه در هار اساتان باا اساتفاده از فرماول زيار 𝑠𝑗هاي بخشي براساس وزن

شود. محاسبه مي

𝐼𝑖 =∑𝑆𝑗𝑃𝑖𝑗

3

j=1

شاخص ارزيابي هر مؤلفه در هر بخش باا اساتفاده از فرماول زيار 𝑤𝑖هاي استاني و براساس وزن

شود. محاسبه مي

𝐼𝑗 =∑𝑊𝑖𝑃𝑖𝑗

m

i=1

شاخص ارزيابي هر مؤلفه در كل باا اساتفاده از 𝑠𝑗هاي بخشي و وزن 𝑤𝑖هاي استاني براساس وزن

شود.فرمول زير محاسبه مي

𝐼 =∑∑𝑊𝑖𝑆𝑗𝑃𝑖𝑗

3

j=1

𝑚

𝑖=1

هاي ارزيابي هر مؤلفه برقرار است.براساس اين روابط زير بین شاخص

𝐼 =∑𝑆𝑗𝐼𝑗

3

j=1

𝐼 =∑𝑊𝑖𝐼𝑖

n

i=1

يهاا تشاکل يابيا ارز يوزنا نیانگیا معناوان ها باه مؤلفههاي ارزيابي در انتها نیز میانگین شاخص

شود.كار محاسبه ميوهاي ملي محیط كسبدر اين مطالعه از مؤلفه كنندهمشاركت ياقتصاد

تواناد وكاار در ايان گازارش ماي هاي محایط كساب هاي اقتصادي از مؤلفهشاخص ارزيابي تشکل

كاار رود. محاسابه وكاار اياران باه براي نشان دادن شرايط محایط كساب 2عنوان يك متغیر جانشینبه

هاا ايان مزيات را دارد كاه تاأثیر محایط جاي بنگاههاي اقتصادي ايران بهشاخص برمبناي نظر تشکل

عناوان هاا باه كند و درواقاع تشاکل هاي مورد بررسي را حداقل ميها بر روي ارزيابي مؤلفهدروني بنگاه

ها با آنها در تعامال خاص نبوده و از محیطي كه بنگاه ت تأثیر محیط دروني يك بنگاههايي كه تحواحد

ها در نظر گرفته شده است. از آنجا همه استان هاي كشوري براساس نظر هیئت علمي اين مطالعه برابر با مجموع وزن. وزن تشکل1

آيد.دست ميدرصد به 51هاي كشوري درصد باشد، وزن تشکل 111ي كشوري بايد برابر هاها و تشکلكه مجموع وزن همه استان

2. Proxy

___________________________________________________________

21

وكااار ايااران و نیااز هسااتند اطااالع دارنااد، بااراي محاساابه متغیاار جانشااین شاااخص محاایط كسااب

رسد.نظر ميوكار در كشور مناسب بههاي مربوط به بهبود محیط كسبسیاستگذاري

مركاز وكاار كساب پاايش محایط تبديل يافتاه هاي از شاخص شايان ذكر است كه در اين گزارش

تار باه عدد بازرگ صورت زير بوده و در آن تابع تبديل آن بههاي مجلس استفاده شده است كه پژوهش

( است.111)تقريبا برابر 33/33برد آن نیز از صفر تا دامنه و معني بهبود در محیط است

𝐼𝑇 = ((10 − I)

10× 100) × 1.111

ی کارآفرینیهافرصتکردن یکم ب(

گیري كرد؟ آيا ي نوآورانه و آربیتراژ فني موجود در اقتصاد را اندازههافرصتمقدار توانمياما چگونه

ي آنها براساس گیري كم گذارند؟ آيا روشي براي اندازهآنها هیچ اثري از خود در اقتصاد بر جاي نمي

قابل قیاس وجود دارد؟هاي سازگار و به لحاظ تجربي ها و روشمدل

حداقل به يك روش مستقیم، صريح و قابل اعتماد و به لحاظ توانميتولید با استفاده از ايده مرز

ي كردگیري كم را اندازهفني ي آربیتراژهافرصت و ي نوآورانههافرصت ،شناسي دقیقروش

(Anokhin, Wincent, & Autio, 2011) .

كنند كه بهترين عوامل تالش مي -فرد، شركت، صنعت يا اقتصاد ملي -در هر سطحي از تحلیل

اي ، مقدار نیروي كار و سرمايهمثالببرند. براي كاربهتركیب ممکن از منابع را براي تولید محصوالت معین

ند را مشاهده كنید )شکل ابرده كاربه 2112تا 1334از GDPدالر از 1كه كشورهاي مختلف براي تولید

كاربه GDP(. برخي از اقتصادها به نسبت مقدار كمتري از اين منابع براي تولید مقدار مشخصي از 2

دو براي رسیدن به از نسبت باالتري از نیروي كار، سرمايه يا هر آكه كشورهاي كمتر كاراند، در حاليبرده

كنند تحت تکنولوژي موجود بهترين كشورها تالش مياند. در هر زمان مشخص همان هدف استفاده كرده

هستند كه هیچ آكنند. آنها به اين معني كارتولید را تعريف مي استفاده را از منابع خود ببرند و بنابراين مرز

دست هاي در جاي ديگر وجود ندارد كه بتواند با منابع كمتر همان مقدار تولید را بتکنولوژي شناخته شده

تولید در شکل قرار دارند. براي اين نیستند و با فاصله از مرز آین كشورهايي وجود دارند كه كاردهد. همچن

ي آربیتراژ فني قابل هافرصتعبارت ديگر، رف مرز در طي زمان وجود دارد. بهكشورها امکان حركت به ط

ند مسیر كشورهاي وانتمييافته در جاهاي ديگر ي توسعههاگیري از تکنولوژيدسترس هستند و با بهره

تولید نشان داد كه چگونه از ايده مرز توانميتر را دنبال كنند. با در نظر گرفتن اين منطق اقتصادي، آكار

استفاده كرد. هافرصتبراي برآورد توانمي

و برابري 2111براي تولید يك میلیون دالر به قیمت ثابت 2112براي مثال ايران در سال

كه نفر نیروي كار استفاده كرده است در حالي 21میلیون دالر سرمايه و 12/1قدرت خريد از حدود

يم اه مجلس شوراي اسالمركز ژپوهش ___________________________________________________

22

ي كار نفر نیرو 21میلیون دالر سرمايه و 41/1تركیه در همان سال براي همان مقدار تولید از حدود

تر عمل كرده و به مرز تولید آاستفاده كرده است بنابراين تركیه در سال مذكور نسبت به ايران كار

امکان 1ريزي ناپارامتريك شناخته شده با عنوان تحلیل پوششي دادهتر بوده است. تکنیك برنامهنزديك

دهد. با توجه به دست ميهبي نوآورانه و آربیتراژ فني را هافرصتبرآورد مرز تولید و محاسبه شاخص

ي هافرصتآنکه فاصله ايران از مرز تولید بیشتر از فاصله تركیه از مرز تولید است بنابراين ايران

ساله شاخص 11میانگین هندسي 4آربیتراژ فني بیشتري نسبت به تركیه در اختیار دارد كه در جدول

دهد محاسبه شده است كه نشان مي 111/1و براي تركیه 113/1ي آربیتراژ براي ايران هافرصت

ي آربیتراژ فني در دنیا براي انتقال تکنولوژي به كشور خود به خوبي استفاده كرده و هافرصتتركیه از

ي آربیتراژ فني كمتري براي اين كشور هافرصتفني استفاده كرده و ي آربیتراژهافرصتتقريبا از همه

ي آربیتراژ فني وجود دارد كه از آن هافرصتكه براي ايران هنوز ينسبت ايران باقیمانده است در حال

تولید فاصله دارند هر دو در سطح كالن از استفاده نشده است. از آنجا كه هر دو كشور از مرز

ي نوآوري هافرصتساله شاخص 11كه میانگین هندسي اند برداري كردهي بهرهي نوآوري كم هافرصت

دهد.اين امر را نشان مي 335/1و براي تركیه 331/1براي ايران 4در جدول

22522-5337برداری از سرمایه و نیروی کار بر حسب تولید ناخالص داخی، بهره . 2 شکل

1. Data Envelopment Analysis ( DEA)

فهرست شده است. 1كدهاي كشورها در جدول .2

___________________________________________________________

23

آمار بانك جهاني و محاسبات محقق. خذ:آم

.2111هاي ثابت دالر برابري قدرت خريد به قیمت ٭

شده با عنوان تحلیل پوششي داده امکان برآورد مرزريزي ناپارامتريك شناخته تکنیك برنامه

دهد. اين دست ميهي نوآورانه و آربیتراژ فني را بهافرصتتولید و محاسبه متغیرهاي جانشین براي

Delmas & Tokat, 2005; Durand) تکنیك با سابقه طوالني در اقتصاد، اخیرا در مديريت استراتژيك

& Vargas, 2003) و نوآوري(Thursby & Thursby, 2002) مورد استفاده قرار گرفته است. با مقايسه

بهترين مرز DEAهاي كشورها در يك مجموعه داده، روش ها و بازدهنهاده ههاي قابل مشاهدتركیب ههم

هاتجربي از داده طوربهكه -كند. بنابراين، مرز مذكور بهترين تکنولوژي شناخته شدهتولید را محاسبه مي

بندي بر روي مرز قرار دارند؛ رتبه آكند. كشورهاي كاررا در هر نقطه از زمان ارائه مي -استنباط شده است

با آكشورهاي ناكار (Xue & Harker, 2002) يکسان، پیچیده اما امکاناذير استكارآيي كشورهاي با

كارآيي سازي شده است.اشان مفهومييآمعیارهاي از ناكارعنوان به اي از مرز قرار دارند و اين فاصلهفاصله

شود.تولید ارزيابي مي ترين قطعه از مرزهر كشوري براساس با نزديك

تحت يك تکنولوژي معین دارد كه تولید اشاره به بهترين استفاده ممکن ) تركیب( از منابع مرز

شود. در واقع مرز، تکنولوژي عنوان روشي براي تبديل منابع به محصوالت مطلوب در نظر گرفته ميبه

ست كه در تولید نشان داده شده ا شهود پشت مفهوم مرز 3كند. در مثالي، در شکل را ارائه مي 1معیار

)مانند نیروي 2و 1هاي هستند: آنها از نهاده آكشورهاي داراي تکنولوژي كار Cو A ،Bآن كشورهاي

1. Benchmark Technology

DEU-1994

IRN-1994

JPN-1994

LUX-1994

MYS-1994

NOR-1994

SGP-1994

TUR-1994

GBR-1994

USA-1994 DEU-2000

JPN-2000

KOR-2000

LUX-2000

MYS-2000

NOR-2000SGP-2000

TUR-2000

GBR-2000

USA-2000

IRN-2005

DEU-2006

IRN-2006

JPN-2006

KOR-2006

LUX-2006

NOR-2006

USA-2006

AUT-2012DEU-2012

IRN-2012

JPN-2012

KOR-2012

LUX-2012

MYS-2012

NOR-2012SGP-2012

TUR-2012

GBR-2012

USA-2012

4

9

14

19

24

29

34

1.1 1.3 1.5 1.7 1.9 2.1 2.3 2.5 2.7 2.9 3.1

ار ی ک

رونی

(فر

ن )

ی خل

داص

خال نا

یدول

د تاح

ب وس

حبر

(الر

دن

یویل

م*)

(*میلیون دالر)بر حسب واحد تولید ناخالص داخلی ( میلیون دالر)سرمایه

يم اه مجلس شوراي اسالمركز ژپوهش ___________________________________________________

24

عبور Cو A، Bتولید با خطي كه از نقاط كنند و بنابراين مرزبرداري ميطور مؤثر بهرهكار و سرمايه( به

ي آربیتراژ فني وجود دارد كه هاتفرصست؛ براي اين كشور آناكار Dشود. كشور كند، تعريف ميمي

نشان داد. DXچین با خط توانمي

تولید مرز و فنی آربیتراژ نوآورانه، یهافرصت .3شکل

Source: Anokhin, Wincent, & Autio, 2011.

مورد استفاده براي تولید مقداري يکسان از محصولمورد استفاده براي تولید مقداري يکسان از محصول 22و و 11مقادير نهاده مقادير نهاده ٭٭

ها دستخوش تغییرات مشخصي ) با پیکان نشان داده شده است( در روش در طول زمان كشور

گیرند. ( قرار ميGDP( براي تولید همان مقدار از تولید مشخص ) مانند 2و 1تركیب منابع ) نهادهاي

'A' ،Bقاطيابد. مرز جديد به وسیله خطي كه از نتولید در نتیجه نوآوري به پايین انتقال مي مرز اصلي

ست( آ) كه در اين مثال هنوز ناكار Dكه براي كشور كند نشان داده شده است. در حاليعبور مي 'Cو

سازي بیش از آشکار، اين مثال ساده طوربهنشان داده شده است. 'D'Xي آربیتراژ فني با خط هافرصت

طور دقیق نشان اما آن شهود پشت تکنیك را به ،استكارآيي پشت تکنیك تخمین هحدي از ايد

دهد.مي

كنند:وري را در دو روش تجربه ميدر طي زمان كشورها افزايش در بهره

از نقطه 3در شکل 'Dسازي )يعني نقطه تولید موجود؛ يا بهینه از طريق حركت به طرف مرز .1

D تر است(تولید نزديك به مرز.

تولید ناشي از پیشرفت در تکنولوژي مؤثر فعلي يا نوآوري. از طريق انتقال خود مرز .2

تولید در طول زمان و همچنین تغییرات موقعیت نسبي كشورها با توجه به با رديابي تغییرات مرز

يي. اين آوري كل كشور را به دو جزء تجزيه كرد: تغییر فني و تغییر كارتغییر در بهره توانميمرز،

وري مالم عنوان تجزيه شاخص بهره( معرفي شد و به1353مالم كويست )تکنیك اولین بار توسط

معیاري از نوآوري مورد پذيرش همگاني عنوان به كويست شناخته شده است. جزء اول )تغییر فني(

___________________________________________________________

25

و (Färe, Grosskopf, Norris, & Zhang, 1994; Thursby & Thursby, 2002) واقع شده است

وري كل ناشي از شود. اساسا ، آن پیشرفت در بهرهتولید اصلي ارائه مي هاي مرزوسیله جابجايي قطعهبه

دهد و بنابراين صرفنظر از طبیعت پیشرفت با مباني نظري كارآفريني، سازگار پیشرفت فني را نشان مي

سازي در چارچوب ابزارها و اهداف . جزء دوم بهینه(Penrose, 1959; Schumpeter, 1934)است

دهد كه با آربیتراژ فني يا حركت تحت تکنولوژي مفروض را نشان ميكارآيي مشخص با تغییر

به طرف مرز ايجاد شده توسط كشورهاي معیار تطابق دارد. آكشورهاي كمتر كار

از نوآوري 1يا ثبت اختراع كه معیارهاي داراي اختالل R&Dالف متغیرهاي مربوط به برخ

از نوآوري و انتقال 2، انعکاسي نسبتا بدون اختاللهاروش تحلیل پوششي دادههستند، معیار برمبناي

راين بناب ،ي نوآورانه استهافرصتتر از تر و عاليتولید است. براين اساس، آن شاخص قدرتمند مرز

ي نوآورانه هافرصتمعیاري مستقیم از عنوان به مالم كويست شاخص براستفاده از تغییر فني مبتني

شود. اندازه تغییر فني، مقدار پیشنهاد مي R&Dبدون توسل به متغیرهاي جانشیني مانند شدت

فني براي هر سال دهد. مقادير تغییر ي نوآورانه ايجاد شده در اقتصاد در هر سال را نشان ميهافرصت

رفته در يك سال خاص باالتر از تکنولوژي كاربهدهد كه تکنولوژي مرجع عدد يك نشان مي باالتر از

نشان خواهد داد كه تکنیك اتخاذ شده در 15/1رفته در سال قبل است. بنابراين، تغییر فني كاربه

درصد مؤثرتر از سال اول است. 5سال دوم

كاربهي آربیتراژ فني هافرصتمعیار دينامیك عنوان به توانميرا كارآيي برهمین اساس، تغییر

تکنولوژي 3ها در ساختار اقتصادي و انتشاربرداري از ظرفیت، تفاوتبهرهآثار برد. آن متمايل بر ثبت

هاي بازار درون ييآ. همچنین، آن دقیقا متناسب با ايده تسويه ناكار (Cook & Uchida, 2002)است

است. آن 3تولید ترسیم شده در شکل ابزارهاي موجود و ايده حركت به سمت مركز -چارچوب اهداف

هاي فني هاي جديد( و پیشرفتهاي ) تركیببه نوآوري توانميگیرد كه نميتغییراتي را دربر ههم

يي بیشتر خواهد بود و برعکس. آاقتصاد كمتر باشد، ناكاركارآيي در تعريف هرچه موجود نسبت داد.

مانده در اقتصاد كاهش ي آربیتراژ باقیهافرصتيابد، مقدار بهبود ميكارآيي عبارت ديگر زماني كهبه

ابد. يها براي آربیتراژ در اقتصاد افزايش ميشود، فرصتبدتر ميكارآيي يابد. در مقابل، هروقتمي

طوربهبهتر در استفاده از منابع تحت تکنولوژي موجود و كارآيي باالتر از يك،كارآيي مقادير تغییر

دهد. مقادير كمتر از يك مانده در اقتصاد را نشان ميیتراژ كمتر باقیي آربهافرصتمتناسب با آن،

يابد. بنابراين، براي آربیتراژ افزايش مي هافرصتكاهش يافته و بنابراين كارآيي دهد كهنشان مي

شود. بنابراين ي آربیتراژ پیشنهاد ميهافرصتعنوان شاخص كارآيي به استفاده از معکوس تغییر

1. Noisy

2. Clean

3. Diffusion

يم اه مجلس شوراي اسالمركز ژپوهش ___________________________________________________

26

نسبت به 1دهد كه فاصله كشور مربوطه از مرز در سال ي آربیتراژ باالتر از واحد نشان ميهافرصت

گر كشور همواره بر روي مرز باشد، آن تقريبا هیچ وقت تر است. افاصله از مرز در سال صفر بزرگ

برداري نخواهد داشت.آربیتراژ سودآوري براي بهره

دهنده كل از عناصر تشکیل 1«ايبسته»عنوان را به DEAشايان ذكر است كه بايد معیارهاي

ها هاي بین بخشوتاي وجود دارد و تفابیش پیشرفتهوبگیريم. در هر اقتصاد، صنايع كم اقتصاد در نظر

هاي مورد استفاده باشد. ها در تکنولوژيد ناشي از عواملي غیر از نوآوريتوانمي

آن است كه برآوردها براساس هافرصتي كردن يکي از مزاياي استفاده از اين روش براي كم

كشورها را كه مقايسه يطوربههاي جهاني بوده و بنابراين به لحاظ فرهنگي معادل هستند، داده

براي 2هاي روان سنجيخصوص اگر مقیاسكند. اين مزيت همیشه وجود ندارد بهامکاناذير مي

. (Ryan, Chan, Ployhart, & Slade, 1999) رفته باشد كاربهآوري داده در كشورهاي مختلف جمع

های تجربییافته

ایران وکارکسبالف( محیط

وكار كه از پايیز هاي اقتصادي، در مجموعه مطالعات فصلي پايش محیط كسببراساس ارزيابي تشکل

ترين هاي مجلس شوراي اسالمي جريان دارد، محیط مالي نامناسب بزرگتوسط مركز پژوهش 1313

هاي اقتصادي سراسر كشور طي شود. تشکلوكار اقتصاد كشور محسوب ميمشکل در محیط كسب

مشکل دريافت »هاي مجلس شوراي اسالمي، وكار توسط مركز پژوهشدوره پايش محیط كسبشانزده

ضعف بازار (. »3اند )جدول وكار ارزيابي كردهعنوان مشکل اول محیط كسبرا به« هاتسهیالت از بانك

اخصي عنوان شنیز كه به« سرمايه در تأمین مالي تولید و نرخ باالي تأمین سرمايه از بازار غیررسمي

وكار ارزيابي شده است. شود در زمره مهمترين موانع فعالین كسببراي محیط مالي محسوب مي

تواند نشانگر نامناسب بودن محیط خود به تنهايي مي نرخ باالي تأمین سرمايه از بازار غیررسمي

عملکرد بندي خود ها به لحاظ مديريت مالي و بودجهمالي در كشور باشد. گرچه ممکن است بنگاه

عنوان متغیري كه در نظام بازار آزاد و خارج مناسبي نداشته باشند، اما باال بودن نرخ تأمین سرمايه به

وكار دهد كه سازوكارهاي حاكم بر اقتصاد در جهت ارتقاي محیط كسبشود، نشان ميبنگاه تعیین مي

و عملکرد نامطلوب نظام مالي هاي مالي نادرست دولت نیستند. سازوكارهايي كه ريشه در سیاستگذاري

و بانکي و بازار سرمايه دارد.

1. Envelope

2. Psychometric

___________________________________________________________

27

وكار كشور ارزيابي شده است و عنوان دومین مانع محیط كسبثبات بهمحیط اقتصاد كالن بي

وكار نیز آن را نشان هاي فصلي پايش محیط كسبهاي مهمي كه گزارشعنوان يکي از واقعیتبه

پذيري آينده در اقتصاد نیاز بینيات و امنیت و قابلیت پیشوكارها به ثبدهند آن است كه كسبمي

ثباتي در محیط اقتصاد كالن است دهنده بييکي از عوامل نشان« ثباتي در قیمت مواد اولیهبي»دارند.

شود.عنوان معضل دوم محسوب ميوكار بهكه در شاخص پايش محیط كسب

اه مجلس شوراي اساليم مركز ژپوهش ___________________________________________________________________________________________________

28

)شاخص تبدیل یافته( نظریه عمومی کارآفرینی شینوکار بر اساس . ارزیابی محیط کسب3جدول

مجموعه

محیطی عامل محیطی محیط

میانگین

کل اربه

انست

تاب

یزپای

انست

زم

اربه

انست

تاب

یزپای

انست

زم

اربه

انست

تاب

یزپای

انست

زم

اربه

انست

تاب

محیط

اقتصادي

محیط مالي: مشااااکل دريافاااات 11 مؤلفااااه

ها تسهیالت از بانك

محیط اقتصاد كالنثبااتي در قیمات ماواد : بي4 مؤلفه

اولیه

هاي صنايع ويژگيهااااي : اعماااال تحاااريم1 مؤلفاااه

المللي علیه كشورمان بین

نمره محیط اقتصادي

محیط

ادينه

نهادهااا و سیسااتم

سیاسي

: وجود مفاساد اقتصاادي 21 مؤلفه

هاي حکومتيدر دستگاه

هافرهنگ و ارزش

: تماياال مااردم بااه خريااد 3 مؤلفااه

كاالهاي خارجي و تقاضاي كم براي

محصوالت ايراني مشابه

-نظاااام آموزشاااي

علمي و تکنولوژي

هااي : ضاعف زيرسااخت 13 مؤلفه

ونقلحمل

نمره محیط نهادي

وكاركسبمحیط

هاي مختلف.وكار، سالگروه مطالعات محیط كسب :مأخذ

___________________________________________________________

29

وكار از اهمیت بااليي برخوردار است. وابستگي عنوان جزء ديگر محیط كسبصنايع به هايويژگي

شود. ويژگي مهم صنايع كشور تلقي مي عنوان يكاي بهكاالهاي واسطهتولید داخل به مواد اولیه و

هاي شاخص پايش محیط كشورمان در سومین طبقه مهم از مؤلفه علیه الملليبینهاي تحريم اعمال

تواند بیانگر وابستگي تولید داخل به خارج باشد. با توجه به وجود شود كه ميبندي ميوكار طبقهكسب

، زيرا بر است ه( تولید به واردات وابست1در كشورهاي صادركننده نفت )ازجمله ايران بیماري هلندي

اساس نظريه بیماري هلندي، تولید كاالهاي قابل تجارت سودآوري كمتري دارد، لذا تولیدكننده نیز به

لي بیشتر به الملبینهاي تحريم پردازد. اعمالآورد و در واقع به واردات كاالي نهايي ميمونتاژ روي مي

كند و سود زيان واردكننده است تا صادركننده، زيرا با اعمال تحريم نرخ ارز سیر صعودي پیدا مي

دهد. هر چند برخي صادركنندگان نیز ممکن صادركننده را افزايش و سود واردكننده را كاهش مي

یشتر واردات به است با مشکل صادرات به برخي كشورها مواجه شوند، اما با توجه به وابستگي ب

المللي بیشتر به زيان بین هايتحريم توان گفت كه اعمالكننده نسبت به صادرات ميكشورهاي تحريم

اي است. ويژه تولیدكنندگان وابسته به واردات مواد اولیه و كاالهاي واسطهواردكننده به

« كشورمان علیه الملليبینهاي تحريم اعمال»هاي اقتصادي سراسر كشور از مؤلفه ارزيابي تشکل

به بعد سیر 1332( و از تابستان 21 به 44محسوس )از كاهشيروند 1332تا بهار 1331از بهار

دهد.را نشان مي صعودي

هاي اقتصادي مورد بررسي در شانزده دوره پايش محیط در مجموع محیط اقتصادي از نظر تشکل

.(111از 31وكار، از شرايط مناسبي برخوردار نیست ) كسب

شود. وجودوكار محسوب مينهادها و سیستم سیاسي، چهارمین مسئله در ارزيابي محیط كسب

براي اين جزء از محیط مهم عنوان شاخصي توان بهحکومتي را مي هايدستگاه در اقتصادي فاسد

ضعف گذاري وسرمايه و تولید به مربوط مقررات و قوانین ثباتيوكار تلقي كرد. بيكسبنهادي

نیز به دنبال آن تعهدات انجام به قرارداد هايطرف اجبار و هاشکايت به مؤثر رسیدگي در دادسراها

وكار هستند كه ارزيابي آنها مشابه با ارزيابي مؤلفه عنوان مسائل نهادي مطرح در پايش محیط كسببه

است. « حکومتي هايدستگاه در اقتصادي مفاسد»

شود. اين جزء محیط نهادي وكار تلقي ميعنوان جزء مهم ديگر محیط كسببهها فرهنگ و ارزش

بودن زياد»عنوان پنجمین دسته از مسائل ارزيابي شده است. وكار بهدر شاخص پايش محیط كسب

و «خارجي كاالهاي خريد به مردم تمايل» ،«تقلبي غیراستاندارد و كاالهاي تولید»، «رسمي تعطیالت

از زمره « داخلي بازار در قاچاق خارجي كاالهاي مشابه و عرضه ايراني محصوالت ايبر كم تقاضاي»

گیرند يا با آن در ارتباط تنگاتنگ هاي جامعه ريشه ميهايي هستند كه از فرهنگ و ارزشمؤلفه

هاي مجلس مراجعه شود.مديريت اقتصاد كالن در كشورهاي صادركننده نفت، فصل نهم، نشر مركز پژوهشبه كتاب .1

اه مجلس شوراي اساليم مركز ژپوهش ___________________________________________________

31

وكار در دوره شانزده هاي محیط كسبهاي اقتصادي سراسر كشور از اين مؤلفههستند. ارزيابي تشکل

.ورد بررسي پايش، نوسان زيادي نداشته استفصل م

وكار معرفي كرد. عنوان جزء ششم محیط كسببه توانمينظام آموزشي ا علمي و تکنولوژي را

-توان نماگري از جزء نظام آموزشيرا مي« برق تأمین هايزيرساخت»و « ونقلحمل هايزيرساخت»

، «هاي تأمین برقضعف زيرساخت»وكار، محیط كسبعلمي و تکنولوژي دانست. در شانزده دوره پايش

هامؤلفهبهتري نسبت به بقیه اند و ارزيابي بهتر از همه ارزيابي شده« نقلوهاي حملساختضعف زير»

دهند.داشته و روند تقريبا ثابتي را نشان مي

اي كه وضعیت محیط مؤلفههاي مجلس، مركز پژوهش وكاركسبدر شاخص پايش محیط

وجود ندارد. ،رافیايي را نشان دهدجغ

هاي اقتصادي مورد بررسي در شانزده دوره پايش محیط در مجموع محیط نهادي از نظر تشکل

(. روند كلي با ثبات و نوسان اندك 111از 51وكار، بهتر از محیط اقتصادي ارزيابي شده است )كسب

دهد كه نشان مي 1333الي تابستان 1331هاي اقتصادي در طي دوره بهار حول ارزيابي تشکل

افتد. هاي اقتصادي تغییرات نهادي در بلندمدت و به سختي اتفاق ميهماهنگ با نظريه

ار توسط مركز وكتوان گفت كه بر اساس شانزده دوره پايش محیط كسبطور كلي ميبه

111از 41مؤلفه محیطي( را 1وكار )هاي اقتصادي وضعیت محیط كسبهاي مجلس، تشکلپژوهش

شاخص تبديل يافته شود. بر اساس اين نظرسنجي اند كه وضعیت خوبي محسوب نميارزيابي كرده

و ( 31(، محیط اقتصاد كالن )21( )شامل محیط مالي )111از 31وكار )محیط اقتصادي كسب

( )شامل 111از 51(( ارزيابي نامساعدتري نسبت به عوامل محیط نهادي )35هاي صنايع )ويژگي

(( 51( و نظام آموزشي ا علمي و تکنولوژي )55ها )(، فرهنگ و ارزش33نهادها و سیستم سیاسي )

دارند.

___________________________________________________________

31

های زیرمجموعه آنوکار و محیطمحیط کسبیافته()شاخص تعدیلروند ارزیابی .7شکل

تر به معني ارزيابي بهتر()عدد بزرگ

: همان. مأخذ

ی کارآفرینی در ایرانهافرصتبرداری از ب( بهره

ي هافرصتي گیري كم براي اندازه توانميرا DEAشناسي شود كه چگونه روشدر ادامه تشريح مي

( 1334طور كه فار و ديگران )برد. همان كاربههاي بانك جهاني نوآورانه و آربیتراژ با استفاده از داده

عنوان به GDPعنوان نهاده و از و نیروي كار به هاي فیزيکييكه از دارايكند، بهتر است پیشنهاد مي

متغیرها نسبت به تورم ) وري مالم كويست استفاده شودل براي محاسبه و تجزيه شاخص بهرهمحصو

اين رويکرد معموال در ادبیات 2اند(.تعديل شده 1هاي ثابت و برابري قدرت خريدتعديل شده و به قیمت

DEA رودمي كاربه (Arcelus & Arozena, 1999; Cook & Uchida, 2002; Färe, Grosskopf,

Norris, & Zhang, 1994; Kruger, 2003; Ryan, Chan, Ployhart, & Slade, 1999) .

( استفاده شده است در صورتي كه PPPالمللي )و دالر بین 2111در اين مطالعه از تولید ناخالص داخلي و سرمايه به قیمت ثابت .1

شده است كه به نتايجي متفاوت منجر شده است. نتايج اين مطالعه ارتباط در مقاله آنوخین و ديگران از دالر آمريکا استفاده

دهد. دست ميهوكارهاي جديد بمعنادارتري را نسبت به نتايج مقاله آنوخین با نرخ تراكم كسب

براي هاي متفاوت نهاده و محصول استفاده كرد. باراي توان از تركیبتوان از تركیبميمي DEAبا استفاده از روش با استفاده از روش . . 2 ثالمثاال هاي متفاوت نهاده و محصول استفاده كرد. مي، ماي م شت، ماین زيركشات، توان از زتاوان از ز ، مین زيرك

یرد. ها بايد براساس تئاوري صاورت گیارد. ها و محصولها و محصولعنوان نهاده استفاده كرد. انتخاب نهادهعنوان نهاده استفاده كرد. انتخاب نهادههاي اختراع و غیره بههاي اختراع و غیره بهها، ثبتها، ثبتاهاهتعداد دانشگتعداد دانشگ صورت گ ئوري ها بايد براساس ت

مياش در تحقیقات كاارآفريني پیشانهاد ماي در اين گزارش اين تکنیك تشريح شده و استفادهدر اين گزارش اين تکنیك تشريح شده و استفاده شنهاد كارآفريني پی ستفاده از شاود. شاايان ذكار اسات كاه اساتفاده از اش در تحقیقات كه ا ست كر ا شايان ذ شود.

شین )متغیرهااي جانشاین ) عنوان عنوان بهبه زيرا آن خودزيرا آن خود ،،مانند ثبت اختراع در اين گزارش قابل قبول نبودمانند ثبت اختراع در اين گزارش قابل قبول نبود هاييهاييدادهداده هاي جان ني ( باراي پیشارفت فناي proxyمتغیر شرفت ف براي پی )

..روندروندكار ميكار ميههبب

اربه

انست

تاب

يزپاي

انست

زم اربه

انست

تاب

يزپاي

انست

زم اربه

انست

تاب

يزپاي

انست

زم اربه

انست

تاب

1390 1391 1392 1393

شاخص محيط اقتصادي شاخص محيط نهادي شاخص محيط كسب وكار

اه مجلس شوراي اساليم مركز ژپوهش ___________________________________________________

32

اي بانك جهاني به راحتي هاي توسعههاي شاخصاز مجموعه داده توانميمعیارهاي نیروي كار را

ي هاسالاي هاي سرمايهگذاريبراساس سرمايه توانميهاي فیزيکي )سرمايه( را دريافت كرد و دارايي

هاي گذاريكند كه محققان سرمايهتوصیه مي (Emrouznejad, 2003)گذشته برآورد كرد. امروزنژاد

tهايي كه در زمان گذاريزيرا سرمايه ،ي قبل را براي محاسبه برآورد سرمايه در نظر بگیرندهاسال

يك نرخ DEA( مولد خواهند بود ) بعد از كسر استهالك(. روش t+1اند هنوز در زمان )صورت گرفته

كاربهدرصد را 15تا 3هاي متفاوتي از كند؛ با مطالعات موجود نرخرا تجويز نمي خاص استهالك

درصد در سال براي برآورد سرمايه 11. در اين گزارش، از نرخ استهالك (Kim & Lee, 2004)اند برده

هاي شاخص توسعه جهاني گرفته شده گذاري از مجموعه دادههاي سرمايهداده هاستفاده شده است. هم

تصمیم گرفته شد كه (Hollingsworth, 2004) هاي كامایوتري براي برآورداست. بعد از مطالعه برنامه

میانگین 4استفاده شود. جدول (Coelli, 1996)ايجاد شده توسط كولي DEAPاز برنامه كامایوتري

الي 1335دهد ) از سال نشان مي 11كشور در طي 31ي نوآورانه و آربیتراژ را در هافرصتهندسي

توصیف شده در باال و با فرض بازدهي 1هاي پانل( كه از طريق كاربرد مدل مالم كويست با داده2112

دهد هم درون و ي نوآورانه و آربیتراژ نشان ميهافرصتاند. روند دست آمدههثابت نسبت به مقیاس ب

است 311/1ساله براي نوآوري 11كنند. متوسط دامنه هم بین كشورها تغییر مي

است 331/1اي آربیتراژ اين رقم كه بر(، در حاليSD=0.054، 153/1،حداكثر= 314/1)حداقل=

(.SD=0.055، 15151،حداكثر=333/1حداقل=)

یهافرصت شاخص ی نوآورانه وهافرصتشاخص سال( 51میانگین هندسی) .7 جدول

22522 -5331ی هاسالطی فنی آربیتراژ

کد کشوری هافرصت

نوآورانه

ی هافرصت

آربیتراژ کد کشور

ی هافرصت

نوآورانه

ی هافرصت

آربیتراژ

LBN لبنان ARM ارمنستان

LSO لسوتو AUS استرالیا

LUX لوكزامبورگ AUT اتريش

MAC ماكائو چین AZE آذربايجان

MKD مقدونیه BHS باهاما

MYS مالزي BGD بنگالدش

MLI مالي BLR بالروس

MUS موريتاني BEL بلژيك

MEX مکزيك BOL بولیوي

1. Panel Data

هاي آربیتراژ بیش از يكدهد و مقادير فرصتهاي مرجع را نشان ميهاي نوآورانه بیش از يك، بهبود در تکنولوژيمقادير فرصت .2

برداري قرار گیرد، طور سودآوري مورد بهرههتواند بكه مي هاي در حال رشدي راييآهاي فني و نیز ناكارشکست در تقلید از پیشرفت

دهد.نشان مي

___________________________________________________________

33

کد کشوری هافرصت

نوآورانه

ی هافرصت

آربیتراژ کد کشور

ی هافرصت

نوآورانه

ی هافرصت

آربیتراژ

MDA مالداوي BWA بوتسوانا

MAR مراكش BRA برزيل

MOZ موزامبیكموزامبیك BRN برونئي دارالسالم

NAM نامیبیا BGR بلغارستان

NLD هلند BFA بوركینافاسو

NZL نیوزلند CMR كامرون

NIC نیکاراگوئه CAN كانادا

NOR نروژ CHL شیلي

PAK پاكستان CHN چین

PAN پاناما CRI كاستاريکا

PRY پاراگوئه CZE جمهوري چك

PER پرو DNK دانمارك

PHL فیلیاین DOM جمهوري دومینیکن

PRT پرتغال ECU اكوادور

ROM روماني EGY مصر

RUS فدراسیون روسیه SLV السالوادور

RWA رواندا GNQ گینه استوايي

SEN سنگال EST استوني

SGP سنگاپور ETH اتیوپي

ZAF آفريقاي جنوبي FIN فنالند

ESP اساانیا FRA فرانسه

LKA سريالنکا GAB گابن

SWZ سوايزلند GMB گامبیا

SWE سوئد DEU آلمان

CHE سوئیس GRC يونان

TJK تاجیکستان GTM گواتماال

TZA تانزانیا HND هندوراس

THA تايلند HKG هنگ كنگ

TUR تركیه ISL ايسلند

UGA اوگاندا IND هندوستان

UKR اكراين IDN اندونزي

GBR انگلستان IRN ايران

USA اياالت متحده IRL ايرلند

URY اروگوئه ITA ايتالیا

UZB ازبکستان JPN ژاپن

VEN ونزوئال JOR اردن

VNM ويتنام KEN كنیا

KOR كره جنوبيغزه و كرانه

باختريWBG

ZMB زامبیا KGZ قرقیزستان

.محقق محاسبات :خذأم

اه مجلس شوراي اساليم مركز ژپوهش ___________________________________________________

34

به چهار گروه توانميو آربیتراژ فني ي نوآورانه هافرصتشاخص كشورهاي جهان را بر حسب

بندي كرد:تقسیم

ي هافرصتي نوآورانه باالي عدد يك و شاخص هافرصتكشورهايي كه شاخص اولگروه

اين كشورها در زمره كشورهايي هستند كه در مرز تولید جهاني آربیتراژ كمتر از عدد يك دارند.

كنند و از برداري ميي نوآوري نسبت به ساير كشورها بیشتر بهرههافرصتكنند و از فعالیت مي

اند. كامل استفاده كرده طوربهي آربیتراژ نیز هافرصت

ي هافرصتي نوآورانه باالي عدد يك و شاخص هافرصتكشورهايي كه شاخص گروه دوم

آربیتراژ باالي عدد يك دارند. اين كشورها در زمره كشورهايي هستند كه در مرز تولید جهاني فعالیت

اما از آنجا كه ،كنندبرداري ميي نوآوري نسبت به ساير كشورها بیشتر بهرههافرصتكنند و از مي

ي آربیتراژ بیشتري نیز دارند كه هنوز مورد هافرصتشتر است ي نوآوري در اقتصاد آنها بیهافرصت

برداري قرار نگرفته است.بهره

عدد يك و شاخص ي نوآورانه كمتر و مساويهافرصتكشورهايي كه شاخص گروه سوم

ي آربیتراژ كمتر و مساوي عدد يك دارند. اين كشورها در زمره كشورهايي هستند كه با فاصله هافرصت

كشورهاي ي نوآوري نسبت به هافرصتكنند و در سطح اقتصاد ملي از لید جهاني فعالیت مياز مرز تو

اند.كامل استفاده كرده طوربهي آربیتراژ فني جهاني هافرصتاما از ،كنندبرداري ميكمتر بهرهپیشرو

عدد يك و شاخص ي نوآورانه كمتر و مساويهافرصتكشورهايي كه شاخص گروه چهارم

ي آربیتراژ بیشتر از عدد يك دارند. اين كشورها در زمره كشورهايي هستند كه با فاصله از مرز هافرصت

ي پیشروي نوآوري نسبت به كشورهاهافرصتكنند و در سطح اقتصاد ملي از تولید جهاني فعالیت مي

كنند. ي نميبردارخوبي بهرههي آربیتراژ فني نیز بهافرصتكنند و از برداري ميكمتر بهره

( 5هاي فوق و كشورهاي صادركننده و غیر صادركننده نفت)جدول بررسي بیشتر بر حسب گروه

يك كشور اما تنها ،درصد از كشورهاي غیرصادركننده نفت در گروه اول قرار دارند 3دهد كه نشان مي

درصد از كشورهاي 15قرار دارند. همچنین درصد از كشورهاي صادركننده نفت در اين گروه 5 معادل

درصد از كشورهاي صادركننده نفت در اين گروه 24اما ،غیرصادركننده نفت در گروه چهارم قرار دارند

ي نسبت به ساير كشورها در زمره كمترعبارت ديگر كشورهاي صادركننده نفت بهقرار دارند.

ادركننده نفت بیشتري كنند و كشورهاي صي هستند كه با فاصله از مرز تولید فعالیت ميكشورهاي

خوبي هي آربیتراژ فني نیز بهافرصتنسبت به ساير كشورها در زمره كشورهايي هستند كه از

كنند. برداري نميبهره

___________________________________________________________

35

چهارگانه هایگروه تفکیك به جهان کشورهای درصد .1جدول

طبقه کشورها کل جهان صادرکننده نفت غیرصادرکننده نفت

درصد تعداد درصد تعداد درصد تعداد

گروه اول

گروه دوم

گروه سوم

گروه چهارم

کل

يك كشور صادركننده نفت در گروه چهارم قرار دارد كه بر اساس شاخص عنوان به ايران نیز

( با فاصله از مرز تولید فعالیت كرده و از 2112-1335سال ) 11ي نوآوري و آربیتراژ فني در هافرصت

ي هافرصتمقايسه شاخص ،اين برداري نکرده است. با وجودخوبي بهرههي آربیتراژ فني نیز بهافرصت

ايران از متوسط هاسالدهد كه در اغلب ي مختلف با متوسط جهاني نشان ميهاسالنوآورانه ايران در

ي نوآورانه كارآفريني ايران را در هافرصتروند شاخص نسبي 5شکل . جهاني بهتر عمل كرده است

ي نوآورانه كارآفريني ايران هافرصتدهد كه از تقسیم شاخص نشان مي را 1331الي 1334 يهاسال

مقايسه شاخص است. دست آمدههي نوآورانه كارآفريني كشورهاي جهان بهافرصتبر متوسط شاخص

نیز بر اقتصاد انهیسال نسبي به منظور لحاظ اثر شرايط جهاني طوربهي نوآورانه كارآفريني هافرصت

ي مختلف با متوسط جهاني نشان هاسالي آربیتراژ فني ايران در هافرصتمقايسه شاخص امااست.

ي آربیتراژ فني هافرصتايران از متوسط جهاني بدتر عمل كرده است و از هاسالدهد كه در اغلب مي

. بر اساس نظريه عمومي كارآفريني برداري نکرده استخوبي بهرههببراي انتقال تکنولوژي به كشور

ي هافرصتبرداري از گذار بر میزان بهرهتأثیراز مهمترين عوامل وكاركسبشین، شرايط محیط

پردازيم.كه در ادامه اين گزارش به ارتباط اين دو ميكارآفريني است

اه مجلس شوراي اساليم مركز ژپوهش ___________________________________________________

36

ایران در کارآفرینی نوآورانه یهافرصت از برداریبهره نسبی شاخصروند .1 شکل

ی کارآفرینی در ایران هافرصتبرداری از بر بهره وکارکسبمحیط تأثیرج(

ي كارآفريني هافرصتبرداري از گذار بر بهرهتأثیربر اساس نظريه عمومي كارآفريني شین، متغیرهاي

هاي فردي . ويژگيوكاركسبو محیط اقتصادي وكاركسبهاي فردي، محیط نهادي : ويژگيعبارتند از

هاي بین افراد مانند تمايل به پذيرش ريسك، نیاز به موفقیت و غیره است كه با توجه در مورد تفاوت

گیرد، از و در يك دوره زماني بسیار محدود بررسي صورت مي به آنکه در اين مطالعه، يك كشور خاص

صرفنظر كرد. توانمياين متغیر

وكار در دوره زماني محیط نهادي كسبيافته تبديلدر مورد دو متغیر ديگر، متغیر شاخص

بر اساس نظريه عمومي كارآفريني شین، توانميانه مورد بررسي بدون تغییر بوده است بنابراين یسال

محیط يافته تبديلي كارآفريني را به تغییرات شاخص هافرصتي از برداربهرهتغییرات شاخص

و هاي در دسترس بسیار محدود استمنتسب كرد. شايان ذكر است كه داده وكاركسباقتصادي

براي برآوردي مقدماتي از ارتباط توانمياما از اين مشاهده ،برآورد دقیقي آماري ارائه كرد توانمين

آنها استفاده كرد.

درصد تغییر در )بدتر شدن( شاخص محیط 11 ، 1331و 1331ي هاسالدر مشاهده مربوط به

ي هافرصتبرداري از بهره نسبي شاخص درصد تغییر هم جهت )كاهش( در 2به وكاركسباقتصادي

درصد تغییر در )بدتر شدن( شاخص 1 ديگر، تقريبا هرعبارت كارآفريني منجر شده است. بهنوآورانه

برداري از بهرهنسبي شاخص درصد تغییر هم جهت )كاهش( در 1 به وكاركسبمحیط اقتصادي

يد ؤجهت و ممتغیر هم عبارت ديگر نحوه ارتباط بین دوشده است. به منجر ي كارآفرينيهافرصت

نظريه عمومي كارآفريني شین است.

1374

1375

1376

1377

1378

1379

1380

1381

1382

1383

1384

1385

1386

1387

1388

1389

1390

1391

___________________________________________________________

37

يابد و انه توسط بانك جهاني انتشار ميیسال طوربهي نوآورانه كه هافرصتاز آنجا كه شاخص

دهد، سال را نشان مي 14-15هاي جديد ثبت شده در هر هزار نفر در سن بین وكاركسبتعداد

جديد ايجاد كسب و كار ي نوآورانه و نرخ تراكمهافرصتكه همبستگي بین يطوربههمبسته است.

(31/r=0) ي هافرصتو جديد كار وايجاد كسب بین نرخ تراكم ارتباط رمنیهمبستگي اساو ضريب

ي هافرصتشاخص اساسوكار برايجاد كسب از نرخ تراكم ساده برآوردي توانمياست، 43/1نوآورانه

جديد بر حسب هر وكاركسب 1/1احتماال 1331در سال ،بر اساس اين برآورد. بدست آوردنوآورانه

جديد بر حسب هر وكاركسب 1/1به 1331ايجاد شده كه در سال سال 14تا 15هزار نفر در سن

بر دهد.درصد كاهش را نشان مي 55كاهش يافته است كه بیش از سال 14تا 15هزار نفر در سن

درصد بدتر شدن 11هاي جديد ناشي از وكاركسباساس نظريه كارآفريني شین، اين كاهش در ايجاد

درصد تغییر ) بدتر شدن( شاخص 1عبارت ديگر هر است. به وكاركسبشاخص محیط اقتصادي

)كاهش( در نرخ تراكم ايجاد هم جهت درصد تغییر 4/3احتماال وكاركسبمحیط اقتصادي

مراه خواهد داشت.ه هاي جديد را بهوكاركسب

جدید وکارکسبو برآورد نرخ تراکم ایجاد وکارکسبتغییرات در شاخص پایش محیط . 6جدول

سال

شاخص تبدیل یافقه پایش محیط

وکارکسب

شاخص

برداری از بهره

ی هافرصت

کارآفرینی

شاخص نسبی

برداری از بهره

ی هافرصت

کارآفرینی

برآورد نرخ تراکم

وکار ایجاد کسب

جدیدشاخص محیط

نهادی

شاخص محیط

اقتصادی

درصد

تغییرات

گیرینتیجه

ي كارآفريني و هافرصتبرداري از گذار بر بهرهتأثیربر اساس نظريه عمومي كارآفريني شین، متغیرهاي

و محیط اقتصادي وكاركسبهاي فردي، محیط نهادي ويژگي :عبارتند از جديد وكاركسبايجاد

متمركز شده است كه مجموعه عوامل محیط نهادي و وكاركسب. اين مطالعه بر نقش محیط وكاركسب

دهند.را شکل مي وكاركسبمحیط اقتصادي، محیط

هاي مجلس، تشکل هايوكار توسط مركز پژوهشبر اساس شانزده دوره فصلي پايش محیط كسب

اند كه وضعیت خوبي ارزيابي كرده 111از 41مؤلفه محیطي( را 1وكار )اقتصادي وضعیت محیط كسب

از 31وكار )شود. بر اساس اين نظرسنجي شاخص تبديل يافته محیط اقتصادي كسبمحسوب نمي

اه مجلس شوراي اساليم مركز ژپوهش ___________________________________________________

38

( ارزيابي (35هاي صنايع )( و ويژگي31(، محیط اقتصاد كالن )21( )شامل محیط مالي )111

(، 33( )شامل نهادها و سیستم سیاسي )111از 51نامساعدتري نسبت به عوامل محیط نهادي )

(( دارند.51( و نظام آموزشي ا علمي و تکنولوژي )55ها )فرهنگ و ارزش

ايران در گروه چهارمي آربیتراژ فني، هافرصتشاخص ي نوآورانه وهافرصتبر اساس شاخص

ي نوآورانه كمتر و هافرصتقرار دارد. گروه چهارم كشورهايي هستند كه شاخص بندي كشورها طبقه

بیشتر از عدد يك دارند. اين كشورها در زمره فني ي آربیتراژ هافرصتعدد يك و شاخص مساوي

كنند و در سطح اقتصاد ملي از كشورهايي هستند كه با فاصله از مرز تولید جهاني فعالیت مي

ي آربیتراژ فني هافرصتكنند و از برداري ميبت به كشورهاي پیشرو كمتر بهرهي نوآوري نسهافرصت

11ي نوآوري و آربیتراژ فني در هافرصتكنند. ايران بر اساس شاخص برداري نميخوبي بهرههنیز ب

خوبي هي آربیتراژ فني نیز بهافرصت( با فاصله از مرز تولید فعالیت كرده و از 2112-1335سال )

ي مختلف با هاسالي نوآورانه ايران در هافرصت، مقايسه شاخص اين برداري نکرده است. با وجودبهره

.ايران از متوسط جهاني بهتر عمل كرده است هاسالدهد كه در اغلب متوسط جهاني نشان مي

درصد تغییر در )بدتر شدن( شاخص محیط 11 ، 1331و 1331ي هاسالدر مشاهده مربوط به

برداري از شاخص نسبي بهره درصد تغییر هم جهت )كاهش( در 2به احتماال وكاركسباقتصادي

درصد تغییر در )بدتر 1 عبارت ديگر، تقريبا هررانه كارآفريني منجر شده است. بهي نوآوهافرصت

شاخص درصد تغییر هم جهت )كاهش( در 1به احتماال وكاركسبشدن( شاخص محیط اقتصادي

درصد( در شاخص نسبي 2ي كارآفريني منجر شده است. اين كاهش )هافرصتبرداري از نسبي بهره

هاي وكاركسبدرصد كاهش در نرخ تراكم ايجاد 55 ي كارآفريني، احتماال بههافرصتبرداري از بهره

مشاهده در منجر شده است. بر اساس نظريه كارآفريني شین، 1331نسبت به 1331جديد در سال

شاخص محیط درصد( 11) بدتر شدن هاي جديد ناشي ازوكاركسبكاهش در ايجاد مورد اشاره،

درصد تغییر )بدتر شدن( شاخص محیط اقتصادي 1عبارت ديگر هر است. به وكاركسباقتصادي

هاي جديد را بهوكاركسبجهت )كاهش( در نرخ تراكم ايجاد تغییر همدرصد 4/3احتماال وكاركسب

شاخص محیط اقتصادي با توجه به فقدان سري زماني به اندازه كافي بلندمدت از مراه خواهد داشت.ه

يید تجربي براي نظريه كارآفريني شین ارائه كرد و در واقع أتوان تنمي وكار براي ايرانو نهادي كسب

ماند. ي براي صحت آن وجود دارد، باقي ميآن در حد يك فرضیه كه مشاهده كم

متغیر يك عنوان به (وكاركسبمحیط اقتصادي به ويژه كار )ومحیط كسب در خاتمه بر بهبود

شود. مي تأكیدجديد وكاركسبي كارآفريني و ايجاد هافرصتبرداري از گذار بر بهرهتأثیراحتمالي

كننده پاسخگويي بخش خصوصي و نهادهاي تقويتكارآيي كنندهنهادهاي تقويت ايجاد و حفظ

مسئولین بخش عمومي، حمايت مؤثر از حقوق مالکیت و حداقل مداخله اجرايي، حمايت از

___________________________________________________________

39

در اصالح نهادهاي تخصیص منابع عمومي و گذاران با فراهم آوردن بستر ارائه اطالعات شفافسرمايه

و پرهیز از وكار هستندحیط نهادي كسباز جمله عوامل بهبوددهنده مكشورهاي صادركننده نفت

هاي اقتصاد كالن سست و سیاست مالي ادواري در كشورهاي صادركننده نفت، عدم اتخاذ سیاست

پیشگیري از بیماري هلندي كه سیاست مالي دولت بر محیط مالي و تأثیرجويانه، توجه به مداخله

هاي كوچك شود، از جمله عوامل داد شركتد سبب تغییر در اندازه و دنیامیك بازارها و تعتوانمي

محیط اقتصادي بهبوددهنده هستند.

منابع و مآخذ

مركز مركز ،،تهرانتهران ،،وكار ايرانوكار ايرانهاي پايش محیط كسبهاي پايش محیط كسبگزارشگزارش ،،ي مختلف(ي مختلف(هاهاسالسال)) وكاروكاركسبكسبگروه مطالعات محیط گروه مطالعات محیط ..11

هاي مجلس شوراي اسالمي.هاي مجلس شوراي اسالمي.پژوهشپژوهش

2. Aldrich, H. E. Organizations Evolving. London: Sage, 1999.

3. Alvareo Cuervo Individual and Environmental Determinants of

Entrepreneurship International Entrepreneurship and Management Journal,

2005.

4. Anokhin, S., Wincent, J., & Autio, E. Operationalizing opportunities in

Entrepreneurship Research: use of Data Envelopment Analysis. Small Bus

Econ,37, 2011.

5. Arcelus, F. J., & Arozena, P. Measuring Sectoral Productivity Across Time and

Across Countries. European Journal of Operational Research, 119, 1999.

6. Auty, R., & Kiiski, S. Natural Resources, Capital Accumulation, Structural

Change and Welfare. In R. Auty, Resource Abundance and Economic

Development. New York: Oxford University Press, 2001.

7. Baumol, W. Entrepreneurship, Management and the Structure of Payoffs.

Cambridge, MA: MIT Press, 1993.

8. Bhide, A. The Origins and Evolution of new Businesses. New York: Oxford

University Press, 2000.

9. Busenitz, L., & Barney, J. Differences Between Entrepreneurs and Managers in

Large Organizations:Biases and Heuristics in Strategic Decision-making.

Journal of Business Venturing(12), 1997.

10. Bygrave, W., & & Minniti, M. The Microfoundations of Entrepreneurship.

Entrepreneurship: Theory and Practice, 23(4), 1999.

11. Carlson, B. Technological systems in Bio Industries: An International Study.

Boston: Kluwer Academic Publishers, 2003.

12. Carreras, A., & Tafunell. Big Manufacturing Firms Between State and

Market. Cambridge, MA: Cambridge University Press, 1997.

13. Casper, S., & Murray, F. Scientific Labor Markets and the Bbuilding of

Biotechnology Firms: Acomparative. Academy of Management Conference.

Seattle, 2003.

14. Casson, M. The Entrepreneur an Economic Theory. Cheltenham: Edward

Elgar, 2003.

15. Churchman, C. W. Philosophical Speculations on Systems Design. The

International Journal of Management Science, 2(4), 1974.

اه مجلس شوراي اساليم مركز ژپوهش ___________________________________________________

41

16. Claessens, S., Djankov, S., Fan, J., & Lang, H. Expropriation of Minority

Shareholders in East Asia. World Bank, 1999.

17. Coelli, T. A Guide to DEAP Version 2.1: A Data Envelopment Analysis

(Computer) Program, 1996.

18. Cook, P., & Uchida, Y. Productivity Growth in East Asia: A Reappraisal.

Applied Economics, 34, 2002.

19. Delmas, M., & Tokat, Y. Deregulation, Governance Structures, and

Efficiency: The U.S. Electric Utility Sector. Strategic Management Journal, 26,

2005.

20. Demirguc-Kunt, A., & Maksimovic, V. Law, Finance, and Frm Growth.

Journal of Finance, 53, 1998.

21. Dodd, S., & Seaman, P. Religion and Enterprise: An Introductory

Exploration. Entrepreneurship: Theory and Practice, 23(1), 1999.

22. Dosi, G. The Nature of the Innovative Process. In G. Dosi, C. Freeman, G.

Silverberg, & L. Soete, Technical Change and Economic Theory New York:

Pinter, 1988.

23. Durand, R., & Vargas, V. Ownership, Organization, and Private Firms’

Efficient use of Resources. Strategic Management Journal, 24, 2003.

24. Emrouznejad, A. An Alternative DEA Measure: A case of OECD Countries.

Applied Economics Letters, 10, 2003.

25. Färe, R., Grosskopf, S., Norris, M., & Zhang, Z. Productivity Growth,

Technical Progress, and Efficiency Change in Industrialized Countries.

American Economic Review, 84, 1994.

26. Higgins, B. Economic Development, Problems, Principles and Policies. New

York: Norton Company, 1968.

27. Higgins, M., & Gulati, R. Getting off to a Good Start: The Effects of Upper

Echelon Affiliations on Underwriter Prestige. Organization Science, 14, 2003.

28. Hollingsworth, B. Non Parametric Efficiency Meameasurement. The

Economic Journal, 114, 2004.

29. Kenney, M. Biotechnology: The University-industrial Complex. New Haven:

Yale University Press, 1986.

30. Kim, J. W., & Lee, H. K. Embodied and Disembodied International Spillovers of

R&D in OECD Manufacturing Industries. Technovation, 24, 2004.

31. Kirzner, I. Competition and Entrepreneurship. Chicago: University of

Chicago Press, 1973.

32. Kruger, J. J. The Global Trends of Total Factor Productivity: Evidence from

the Nonparametric Malmquist Index Approach. Oxford Economic Papers, 55,

2003.

33. Lane, T. D., Lipschitz, L., & Mourmouras, A. Capital Flows to Transition

Economies: Master or Servant? International Monetary Fund Working Paper

No. 02/11, 2002.

34. Lumpkin, G., & Dess, G. Clarifying the Entrepreneurial Orientation Construct

and Linking it to Performance. Academy of Management Review, 21, 1996.

35. Marshall. Principles of Economics. London: Macmillan, 1961 - 1890.

36. Moran, P., & Ghoshal. Markets, firms and the Process of Economic

Development. Academy Management Review, 24, 1999.

37.

___________________________________________________________

41

38. Neary, J. P., & Wijnbergen, S. V. Natural Resources and the Macroeconomy.

Cambridge, MA: The MIT Press, 1986.

39. North, D. Institutions. Journal of Economic Perspectives, 5, 1991.

40. Penrose, E. T.. The Theory of the Growth of the firm. New York: Wiley,

1959.

41. Rivkin, J. W. Reproducing Knowledge: Replication Without Imitation at

Moderate Complexity. Organization Science, 12, 2001.

42. Ryan, A. M., Chan, D., Ployhart, R. E., & Slade, L. A.. Employee Attitude

Surveys in a Multinational Organization: Considering Language and Culture in

Assessing Measurement Equivalence. Personnel Psychology, 52, 1999.

43. Schumpeter, J. A. The Theory of Economic Development. Cambridge, MA:

Harvard University Press, 1934.

44. Shane, S.. A General Theory of Entrepreneurship. the Individual-opportunity

nexus. Cheltenham: Edward Elgar, 2003.

45. Shane, S., & Cable, D. Networks ties, Reputation and the Financials of new

Ventures. Management Science, 48, 2002.

46. Shane, S., & Venkataraman, S. The promise of Entrepreneurship as a Field of

Research. Academy of Management Review, 25, 2000.

47. Thursby, J. G., & Thursby, M. C. Who is Selling the Ivory Tower? Sources of

Growth in University Licensing. Management Science, 48, 2002.

48. Weber, M.. The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism. New York:

Scribier, 1930.

49. Xue, M., & Harker, P. T. Ranking DMUs With Infeasible Super-Efficiency

DEA Models. Management Science, 48, 2002.

اهمركز ژپوهش شناسنامه گزارش 57341شماره مسلسل: مجلس شوراي اساليم

ي كارآفريني در ايراني كارآفريني در ايرانهاهافرصتفرصتبرداري از برداري از وكار و بهرهوكار و بهرهتحلیلي بر محیط كسبتحلیلي بر محیط كسب عنوان گزارش:عنوان گزارش:

(وكاركسبمطالعات محیط )گروه اقتصاديمطالعات ::نام دفترنام دفتر

شاهین جوادي تهیه و تدوین:تهیه و تدوین:

امیر سیاحسید ناظر علمی:ناظر علمی:

اقتصاديهاي پژوهشمعاونت متقاضی:

ـــ ویراستار تخصصی:

ـــویراستار ادبی:

:های کلیدیهای کلیدیواژهواژه

فرآيند كارآفريني .1

محیط نهادي .2

محیط اقتصادي .3

وكارمحیط كسب .4

وكاركسبشاخص تبديل يافته پايش محیط .5

ي آربیتراژ فنيهافرصتشاخص .1

ي كارآفرينيهافرصتبرداري از شاخص بهره .3

هاي جديدوكاركسبنرخ تراكم ايجاد .1

53/1/5337تاریخ انتشار: