tahan times journal vol. 1. no.15, jan 31, 2012

Upload: lehkhabukhawvel

Post on 04-Apr-2018

268 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal Vol. 1. No.15, Jan 31, 2012

    1/20

    VOL.1 NO.15 31 JANUARY 2012 TUE

    kan ramhruaitu hlui

    kan rampresident leh

    ram dangjournalist-teinterview-na

    MYANMAR-INDIATANGRUAL THUPUANLEH MIZO KHAWVEL

    KA MANG LO NIIN

    PAGE-13

    PAGE-2

    PAGE-15

    PAGE-14

    MODELHMINGTHANsANGI3rd Yr [Nursing, Bangalore]

    PARENTsPu Sui Luai & Pi Moe Moe

    PHOTOTHANGKHUMA [KYAW MOE]Kalay University

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal Vol. 1. No.15, Jan 31, 2012

    2/20

    2 |TAHANTIMES domesticnews

    hmasawnna tlabal

    Kan thlen chin atanga step khat kan pen hian hmasawn tih a ni thin.Ngaihtuah lem lova pen hlawk hlawk hi chu bungbua bek phuai hrankhawpa tlukna a ni thei a, chu chu a chunga thupui kan tarlan ang hi ani. Nalh tum luatah a beh tuk theih a, ei luatah luak a pawt thei bawk. Hei

    hian ram kalsiam kawng thar sah mek a ni a, ar khuh hawn pirpak sualanga boruak hak sual palh a hlauhawm a, dinhmun mil tawk a, kal chhetchhet hi a tlo ber. Chuti lo zawng hnar a lian duh khawp.

    I mimal time, a chheh vel time te buk tawk thiamin TT pawh hi i nunkhalh ngiltu baka a hleihluaka i hman chuan a uh thei nang ti raw. Banglovin tap tapin i kum chelh tum mah la, kum khatin i upa tho tho dawn!chu avang nek chuan sulhnu hluihlawn thil chu Kaisara menah thlakinhmasawnna kailawn policy hrang hrang hi kan hma lawkah a in hung taruau mai le. Party hrang hrang a rawn piang mah ang a, kan chiai a nimai thei, mahse hei hi kan hmabak tur ni miau hek.

    I taksa ruangam tuaihnum dan te, i mutna khum, leh a chheh vel, bangrel leh eng emaw rem dan te, pal hung, compound then ai, mi te dawrdan chenin hmasawn tur kawng tam tak zir tur a awm ngei ang le. Chungkan pheichhehnaah hian hmasawnna hi mausam a, kan hnualsuat vaiherawh chuan engah nge hmasawnna tlabal kan tih loh lek ang le?

    Pheichheh kalrem takin aw, chutii lo zawng, lung khawkrawkah i tlupalh dah a nge!n

    Pakistan in aung san suu kyi-iChawimawina hlan

    Aung San Suu Kyi-i chu Pakistan sorkar chuan Shaheed Benazir Bhutto

    Award or Democracy chawimawina ropui tak an hlan a ni. Kum rei tak

    chhung Myanmar ramin Demo-cracy hmuh theina tur tanlatu Daw Aung

    San Suu Kyi-i huaisenna, dikna leh mihringte chanvo a ngaihsanna leh zah

    thiamna avangin he chawimawina lawmman hi an hlan a ni. He chawimawina

    hi amah Aung San Suu Kyi-i chenna in ngeia hlanna buatsaih a ni a, Pakistan

    President Asi Ali Zardari in a hlan ta a ni.

    Pakistan President Zardari chuan Aung San Suu Kyi-i chawimawina ahthusawina neiin, Myanmar ram in a zawh mek Demo-cracy kawng hian tun

    aia hma a sawn zel a beisei thu, inthlan lo awm leh turah chuan Aung San

    Suu Kyi ngei hi ram hruitu a nih tawh tur a rin thu leh hmalam hun lo kal leh

    zel turah thangtharte tan Aung San Suu Kyi-i hi chakna thar a nih tur thu, a

    sawi a ni.

    Chumai bakah, Aung San Suu Kyi-i huaisenna leh zahzawmna hi Paki-

    stan ram tan mai nilo, khawvel ram zawng zawng tan chakna thar leh phurna

    thar thlentu a ni o a ni, tiin a sawi bawk. Chawimawina dawntu Aung San

    Suu Kyi-i pawh in, Burma ram chhunga chhungkaw tiin harsatna chi hrang

    hrang an tawrh mek hi ti tawp tura hma a lak mek thu, chhungkaw tiin an-

    mahni chanvo (right) an chan theih nan a hma a lak mek thu a sawi a, Paki-

    stan leh Myanmar ram in lungrual leh zahawm taka an thawhho hun tur ni a

    lo thlen hun a nghahhlelh thu a sawi bawk a ni.

    January 15, 2012 khan French ram Award sang ber Legion o Honor

    (Ordre National De La Legion D'honneur) chu a dawng tawh bawk.n

    u khin nyunt-an taiyinta ChungChang Chua Pawimawh BER a ti

    Sipai lal hlui leh kan ramPrime Minister hlui U

    Khin Nyunt-a chuan Tai-yinta [Hnam te nau] chunghang hi a pawimawh bera ni a ti.

    U Khin Nyunt-a chuan,Kan ramin chona (chal-lenge) a tawh zingapawimawh ber chu Tai-yinta chungchang hi ani, a ti. Taiyinta-ho nenainremna neih a tulzia hi UKhin Nyunt-a chuan a sawi nasa hle a, he mi chungchangah thurawn pekpawh a inhuam hle.

    Tak takah chuan Taiyinta-ho hi an simple hle a, rilru tluang tlam tak anpu. Tuna ram hruaituten inremna an kalpui hi thil tha tak a ni, a ti bawk. Lalnaa chelh lai khan UWSA leh KIA nen pawh an lo inbe tawh bawk. Kum 2004khan thuawih lohna leh hlep rukna thu avangin U Khin Nyunt-a hi kum 44lung in tang tura a chungthu rel a ni a, house arrest-in kum 7 dawn lai anhreng bet a ni. Chhuah zalen a nih thuah president chu akawm a ti a, lawmthu a sawi nghe nghe. Ka aten hna thawh pawh an nei lo. Keipawhin ka neilo, mahse kan ziaawm ve leh mai ang. Eng company-ah mah share pawhka thun lo a ti. Kan president leh Hluttaw president thusawi pawh an hlenchhuah zel a ring. Seven Steps chu kan zawh chhuak ta a, kan hlawhtlin zelka ring a ti bawk. U Khin Nyunt-a hian kum 2003 khan Seven Steps Road

    Map hi a lo puang chhuak nghe nghe. A hlawhtlintirtu chungah a innghat thuia, kan theihna apianga kan lo puih pawh a pawimawh a ti. Sumdawnna lamaram dangin min hrekna hi ram tan a pawi a. Min hlihsak leh vek a pawimawh.Economics lama kan thanlen loh chuan ramin hma a sawn thei lo. Lang tlang

    kan Ram hRuaitu hlui khin ngyut Chu ZalEn ta

    Yangon region, MayanGone township, Nawa-

    day street, no.27-a housearrest-a awm kan ram hru-aitu hlui leh sipai lal Gener-al Khin Ngyut chu January13 khan chhuah zalen a ni

    ta. A chhuah hnu darkar reilo teah Media lam nen aninhmu nghal a. Media-hohnena a thu sawi tlangpuichu, Ka hriselna a tha.Vawiinah hian ka hlim khawp mai. Ka chhungte pawh an hlim. Kan nautehotang an la awm a. Zalentir phu tak tak an awm. Zalen vek thei ila a tha ngawtang. An zalenna tur pawhin ka tawngtai. Roreltu sawrkar hian hmasawnnastep an zawh chhoh zel avangin an zalen ngei pawh ka ring, a ti. Tunadinglai sawrkar hi a tha a. A tha ka tih chhan chu Aung San Su Kyi-i nen aninkawm tawh vang a ni. Tuna kan president leh Aung San Su Kyi-i te hmalak-na avangin kan ram chuan hma a sawn ngei ang, a ti bawk.

    Aung San Su Kyi-i chu Hluttaw-ah a lut dawn. Hluttaw-ah hian ani angahuai taka thu sawi thei hi an pawimawh. Kan ram tana mi tha a lut tur hi thiltha tak a ni. A thil tih vel dan hi ka tawmpui zawng tak a ni," a ti bawk.

    "Tuna sawrkar hi sipai sawrkar a ni tawh lo va, Democracy sawrkar a

    nih avangin democracy kalhmangin a kal ngei ang. Mipui pawhin democracyhi an duh. An duh ang ngeia a lo thlen ka ring. Aung San Su Kyi-i te nen anthawkho bawk dawn. An chak sawt ang. Politics thuah chuan ka la ngaihtuahlo. Ka upa ve tawh a, a ti. n

    31 January 2012 Tuesday|Vol.1 No.15

    Bi-ElECtion dik taka kal Pui ChuanhREkna (sanCtion) PhElh ang

    April ni 1-a neih tur, bi-election chu Myan-mar sawrkarin dik tak leh zalen taka a kal

    pui chuan US-in Myanmar a hreknate chua phelh sak tan tawh tur thu US senatorJohn McCainan a sawi thu Reuters-in apuang. US secretary o state Hillary Clintonkhan US leh Myanmar inkar titha lehin Am-bassador te pawh an rawn tirh tur thu a losawi tawh a. Myanmar president Thein Seinpawhin khawthlang ram lamin an phut thil chi thum; politics vanga tangtechhuah zalen, inthlan buatsaih, Aung San Suu Kyi leh politician dangte poli-tics thila thawh ho pui, t ih te chu a thawh puitlin tawh thu Nay Pyi Taw presi-dent ina buatsaih, Washington Post chanchinbu nena interview an neihnaaha sawi thu January ni 23, 2012 chhuak The Voice journal chuan a tarlang.n

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal Vol. 1. No.15, Jan 31, 2012

    3/20

    TAHANTIMES |3

    tahan-ah Boxing touRnamEnta awm dawn

    (a Ruh no no Chhuakah)

    Pa leh pa, no khat ei theuh theuh, Bete hel rim nam ram ramkhawpa inkhuai nuaina Boxing tournament neih a ni dawn

    ta. Boxing thawm hi a reh ta vang vang dawn emaw kan tihnak alaiin thalaite tuihalna hria a, inamna khawvela mikhuallo turin hmalak chhoh zel a ni.

    Kei ka ni in-ti chinte tan invawrh larna a ni bawk a, chu

    bakah Round Girls te pawh mit la taka phochhuah tum a nibawk. He boxing tournament-a tel duhte chuan inbuk niahpassport size thlalak 2 leh Ks.200 ken tur a ni ang.Inkhelh hun : March 5, 2012

    : EFCM Jubilee Hall, Tahan.Hming pek & inbuk hun : March 1, 2012 (7:30) am

    EFCM Hall, TahanWht th d1) Light fy : 48 Kg2) Fly : 51 Kg3) Bantam : 54 Kg4) Feather : 57 Kg5) Light Weight : 60 Kg6) Light Welter : 63.5 Kg

    Heti ang Boxing Tournament buatsaih tura hmala mektuBoxer Sangtea leh Zova te hi hmun hrang hranga lawmman

    lo dawng thawhte an ni a, thalaite inamna lama sulsutupawimawh tak an nih thu kan palai chuan a sawi.

    Ch hz h dh tSangtea Tahan FZova Tahan FZothlaa Tahan D te hnenah zawh ah theih a ni e.n

    LocALnewskan Ram ViCE PREsidEnt-in kalaymyo tlawh

    Myanmar Vice President, Thiha Thura TinAung Myint Oo leh a thuihruaite chu Kalay-

    myo-a hmun pawimawh enthlithlai turin Janu-ary 16, 2012 tlai dar 5 vel khan Air eld anrawn thleng a. A tuk January 17-ah Ya Za Gyotuikhuah an tlawh a, changtlung tak leh hmantheih ngei tura ruahman dan tur kawng hranghrang a hnutchhiah a. Hemi zawh hian Com-

    puter College chhawng 3 sak mek a ang kualleh a, Shwe Tan Lwin Company chuan tele-phone, internet te tiamin SkyNet MPS, DTH,TV leh meikhawl a pe a, puitling taka a kal chhoh theih zelna turin duhsakna a hlan.

    Chumi zawh chuan Kalaymyo Hospital, khum 200 awmna chu ang lehin hei aia chang-tlung leh hak zauhva hmalak dan tur kawng dap zel turin a chah a, Max Myanmar Companypuipa ber chuan damdawi in atan cheng nuai 50 leh khawte damdawi semna in atan chengnuai 40 a pe bawk. Hemi zawh hian Kalay University chu a tlawh chhunzawm leh a. VicePresident chuan kawng hrang hranga tan lak a tulzia leh phuisui taka hmalak a pawimawh-zia a sawi a. Shwe Tan Lwin Company puipa ber chuan telephone, internet tiamin SkyNetMPS, DTH, TV leh a kaihhnawih, mei khawl te a pe a, chuti ang vekin sawrkar IndustrialHigh School tan a pe bawk.

    Vice President-in a thuihruai a rawn kalpuite hi mi hausa tawntawte an ni a. Pu berruahmanna zulzuia an hmalakna hian Kalaymyo huam chhunga vantlang hmasawnna turkawng tam tak sah hawn a ni tan. Sawrkar hmun pawimawh tiamin oce hmunpuite tih-changtlun tum mek a ni a, mipui hamthatna tur chi hrang hrang hmalak mek a nih thu dawna ni.n

    Zomi national CongREss PaRty-a mi kham lam khuPlEh kaP khan khual-tE lungin atanga Chhuak

    January 3, 2012 khan kan ram Presi-dent U Thein Sein-a thupekin lung intang tam tak chhuah a ni. Chung zingahchuan ram leh hnam tana hnathawktuZomi National Congress party-a miKham Lam Khup leh Kap Khan Khual-te chu an tel ve a ni. 23.1.2012 khanKap Khan Khual chu Myanmar Airways-in Kalaymyo a rawn thleng-a, ZNC par-ty-ten ropui takin an hmuak a ni. ZNCparty hian kumin April-a by-electionzawhel hnuah sawrkarah register an

    tum.n[Lucky Pa (ZNC)]

    wEslEy hosPital silVER JuBilEE kha

    Tahan hmun lailia awm, damlo leh natna chi hrang hrang nei tena kan belh, Wesley Clinic,a hnua Wesley Hospital ni ta hi January 15, 1987 khan The Methodist Church (Upper

    Myanmar) Tahan District chuan a din a, kumin hi a kum 25-na champha Silver Jubilee a loni reng mai. Tichuan, Silver Jubilee lawmzia rengin kawng hrang hranga hmalak a ni. Jubi-lee denchhanin inamna buatsaih a ni bawk. Footballah Tahan F&B te chu Tahan eld ah13.1.2012 tlai khan an inkhel a, Tahan F in 3-1 in an hneh ta a ni. Volleyball-ah 1st Sekan,2nd Chin Ut., Throw-ball ah 1st Tuivar, 2nd EYC Vengpui, Spak Taraw 1st Wesley Club,Inchengchai 1st EYC Vengpui, 2nd Mission Veng MYA, inhruipawh 1st MYA Mission Veng,2nd EYC Vengpui, Table-tennis senior-ah 1st Vanlalhruaia Tahan C, 2nd Nay Lin, Junior ah1st Vanlalchhuana, 2nd Lalramzauva Tahan B te an ni a, heng mite hi Wesley Hospital His-tory Record siamtu tihte pawhin a sawi theih mai awm e.

    Wesley damdawi in lam rik hi chuan Dr.Than Bil Luaia hming a lo lang nghal a, hedamdawi in tana a thawhrim zia hi tuman kan hai awm lo ve. He Jubilee hi sap khual-lianmi 30 chuangin an rawn hmanpui a, mipui sang li tan ruai buatsaih a ni bawk a, Tahanaruaithehtu tam record a siam hial awm e. Ruai buatsaih nan vawk lian 6 leh Bawng lian 2,Ar 25 khawn thluk a nih thu eirawngbawltu leader Pu Thanghnuna chuan a sawi. Jubileelawm ni, January ni 15, 2012 zing 8:00 atangin inkhawm buatsaih a ni a, Jubilee dar vuak

    te, chawimawina hlan te leh program pawimawh chi hrang hranga hman a ni a. WesleyHospital chanchin Projector-a Naupangte thianin a han sawi tak tak chuan mipui rilru ahneh hle a nih kha. Zing 11:30-a inkhawm banah mipui ruai chawun chu kan ban tliar t liara, khuallian ei tura siam, mi 400 len theihna dawhkanah pawh an kat nuk mai a nih kha.n

    mihRing hmanga sumdawnna(human tRaffiCking)

    Tunlai dinhmunah sum-dawnna maksak puipui mai hriat tur a awmthar zel a. Chung zingapawhraw tak pakhatchu hmeichhe tleirawltesex hmanga inhralh lehzawrh thu hi a ni. Hengthu lungchhiat thlak takhi Myanmar chhehvel-ah hian a hluar em em mai a, nasa taka do mek a ni. Hesumdawnna chungchang hi Kalay Kabaw phaiah pawh titia awm zauh tawh a, thenkhatte chu duh tawka suasam lehnghaisak an ni nghe nghe a ni awm e.

    Chu thu tihbaiawm tak chu kan theihna zawn zawnahdo ve turin January ni 13, Zirtawpni chhun khan M.Y.A Cha-pel, Mission Veng (Tahan C Group)ah sawihona neih a nia, vantlang chunglam chin mi 70 vel kal khawmin sawiho ani. Mihring hmanga sumdawnna dotu pawl zinga a hnarkaituPolice ocer U Thein Kyaw-a chuan inven dan tur leh do dantur a sawi a. Hemi do nan hian Pin Long, Ta Zin bial-ah O-

    ce hawn a ni nghe nghe. Eng emaw harsatna avanga hmundang leh ram danga ehchhuakte hian heti ang boruak hi antawng ve thei nual a, mipuite kan tanrual a, kan inuih a tulziathu sawihonaa kal member pakhat chuan a sawi.n

    31 January 2012 Tuesday|Vol.1 No.15

    falam PawlPi Buatsaih VollEyBalltouRnamEnt Zo fEl ta

    Falam Pawlpi chuan January 11-14 chhung khan Taung Philaeld-ah volleyball Tournament a buatsaih a, tluang takin anzo el ta. Entu mipui pawh an kal tha hle. Heng khuate hi antel; Tlangram (Chin Hills) atangin Seipui, Khawlung, Lianrih,Hmuntha leh Tiau, Tahan leh a chhehvel atangin Chin Unit-ed, Father Club, Eagle Club, Sekan A, Sekan B, Haikhawl,Pyinkonelay, Sadaw leh Myaungsone te an ni.

    Ni 14 khan Hmuntha leh Sekan A teamten nal an khela, Hmuntha-in pakhatna an la ta. Pathumna hi seipui leh Tiau-

    in an inchuh a, Seipuiin an hneh. Lawmman pakhatna hi chengnuai hnih leh chhunbel khap 10, pahnihna hi cheng nuai khatleh sing nga leh chhunbel khap 10, pathumna hi nuai khat lehchhunbel khap 10 pek an ni.n

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal Vol. 1. No.15, Jan 31, 2012

    4/20

    4 |TAHANTIMES internAtionALnewsiRan Ram ChungChang sawiho tuRin

    amERiCan siPai hRuaitu isRaEl-ah kalIran ram hian nuclear siam a thulhduh tlat lo va, khawvel ram hruai-tute lu a tihai hle. Hemi chungchangsawiho turin US sipai hruaitu pakhatchu Israel ramah kalin thu an sawiho. Sipai hruaitu hi Martin Sempsey-a a ni a, Israel prime minister leh

    president-te a kawm a ni. Israel ramhian Iran hi kap mai lo turin US hiana nawr an ring. Israel ram hian Irankah mai hi a chak hle tawh a ni.n

    Cia sPy nia an ngaih Pakhat ChuiRan Ramin khaihlum tum, us-in

    khaihlum lo tuRin ngEn

    Iran mi, US-a sipai ni thin, tuna penson ta Amir Mirzaei-achu Iran ramin CIA Spy nia ngaiin a man a, a that dawnni awm tak a ni. US sawrkar thuneitute chuan that lo turinIran sawrkar chu a ngen. He pa hi kum 28-a upa a ni a, ni20 chhung ngaihdam dilna lehkha a theh lut thei. Iran Courtchuan Pathian hmelma leh Spy hlauhawm tiin a chungthu hian rel a ni. Michigan khawpuia zirtirtu apa a ni nghe nghe.Tawng lettuah a tang thin. Iran rama a pi hmu tura a kal chuIran sawrkar hian a lo man ta a ni.n

    khawVEla nuClEaR Ralthuam

    a him Vak loKhawvelah hian nuclear ralthuam nei eng emaw zat an awma. Mithiamten an chhut danin ram thenkhata nuclear chu r-aka che pawl lakah a him lo hle a ni an ti. Chhuitu pawlhi USA-a NGO pawl pakhat Nuclear Threat Initiative an ninghe nghe. Nuclear nei ram 32 zingah North Korea-ah a himlo ber a. Pakistan-in dawtin Iran-in pathum-na a hauh. A him-na ber ram chu Australia a ni a, Hungary, Czech Republic,Switzerland leh USA-in an dawt thliah thliah. Nuclear siamna

    material hi rak pawlten an ru mai thei.n

    7. JaPanEsE tsunami (maRCh 12)March ni 12 khan Japan ramah lir nasatakin a nghing a, tuiawn (tsunami) rapth-lak tak chu kawngah te a rawn awn luta. Tuilian chuan in sang tam tak a tichhia

    a. He lirnghing leh tuilian (tsunami) vanghian Japan chuan $300 billion a hloh a,mi 18000 chuangin an nunna an chanbawk a ni.

    8. husn-E-muBaRik-a a inhnukdawk(fEBRuaRy 11)Husn-e-Mubarik chu Egypt Presidentpalina (19812011) a ni a. Vice Presi-dent atan 1975 khan ruat a ni a, Octoberni 14, 1981 kuma President Anwar ElSadat thah a nih atang khan President ani chho ta a ni.

    2011 Egyptian revolution[4] kawng-zawh tan atanga ni 18 hnu, February ni

    11 khan Vice President Omar Suleimanchuan Mubarak chu president a nihna ata a inhnuhdawh thuleh thuneihna chu Supreme Council o the Armed Forces

    kuta a hlan thu a puang. n

    31 January 2012 Tuesday|Vol.1 No.15imPoRtant EVEnts 2011

    1. Bin ladEn-a thah a ni (may 2)Sept. ni 11, 2001 kuma raka chetna khalh kaltu, Osama bin Ladenchu American orce-in Pakistan-ah May ni 2 khan an that.U.S. Blackhawk helicopter-te chuan counter-terrorism unit chhuanvawrNavy SEAL Team Six sipai sawm hnih vel phurin, CIA-in bin Laden-abihrukna an hmuhchhuah chu an va luh chilh a minute 40 hmain anchhuahsan leh. A bodyguard-te nen tan an lo khawh a, Bin Laden chu

    a lu-a kah a ni.He inrunnaah hian mipa dang pathum kah hlum an ni bawk a, binLaden-a apa pakhat a tel.

    2. PoPE-in John Paul ii Chu mithianghlim atan a nEmnghEt(may 1)John Paul-a thih ni, April ni 2, 2005 kum atangin Dan anga kum ngaa nghah hnuah, Benedict chuan John Paul II chu Mithianghlim atan anemnghet. Mithianghlima puan theih turin, John Paul lak atang hianThilmak a lan chhuah a ngai bawk a. Vatican ocial-te chuan Vantican-ah sawiah theih loh tihdamna a thlen nasat thu an puang bawk.

    Darkar thum deuhthaw inkhawm(Mass) hnuah, Benedict chu JohnPaul-a kuang chungah a tawngtai a. Inkhawm(Mass) lai hian, Ben-edict chuan John Paul-a thisen dahna bur a keng a. He thisen bur,Mithianghlim nemnghehna atana sulhnu(relic) pawimawh chu Polishnun(hmeichhe puithiam) Sister Tobiana, John Paul-a rawngbawl hun

    chhunga a bula lo awm ve thin chuan Benedict hnenah a hlan a. Sister Marie Simone-Pierreo France, Parkinson natna lak ata mak taka damchhuak chu John Paul nemngheh a nihtheihna atana thilmak lo thlengah puan a ni.

    3. Royal wEdding 2011 (aPRil 29)Prince William, Duke o Cambridge leh Catherine Middleton te chuApril ni 29, 2011 khan London-a Westminster Abbey-ah an innei.Prince William, Charles-a apa upa ber hian Catherine Middletonchu University o St Andrews-a an kai lai, 2001 kum khan a hre tana. An inneih senso hi mtd 20 niin khawvel hmun hrang hranga ce-lebrity tam takin an inneihna hi an hman pui a ni.

    4. oBama-a long-foRm BiRth CERtifiCatE PhoChhuah a niA pianna hmun chungchanga zawhnate tireh turin WhiteHouse chuan President Obama-a long-orm birth certi-

    cate a phochhuak.Kum 2008 khan Internet-ah Obama chuan a "certi-cate o live birth"(Hawaiian ho hnena an state-a piang annihna entirna atana short-orm birth certicate an pek-chhuah) chu a lo phochhuak tawh a. Mahse chu chuanpresident chu U.S. pawna piang anga sawina thuthang atireh thei chuang lo.

    2012 tana Republican presidential candidate DonaldTrump chuan chu thu chu a rawn vawrhchhuak leh a. CBSNews/ New York Times poll chuan American 25% chuanObama chu United States pawna piang a nih an rin thu alo tarlang ve bawk a.

    White House-in ngenna a dawn nasat tak em avanginObama chuan Hawaii State Department o Health hnenahan dan kalphung bawhpela ama long-orm birth certicatechu pechhuak turin a ngen ta a ni.

    5. noaa RECoRd: daRkaR 24 Chhungin toRnado Vawi 226America ramah chawlhkar khat chhungin tornado (thawnga-lei-vir thli-pui) vawi 312 a tleh a, record t ling pha nikhata vawi 226 tlehna pawh achhuak hial a ni.

    The National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA)chuan tunhmaa record lo awm chu April ni 3 4, 1974 kuma vawi 148kha a nih thu a sawi a. Nilaini zing dar 8 atanga Ningani zing dar 8inkar, darkar 24 chhung khan thlipui vawi 226 tlehin mi 334 an thih thua puang.

    6. gaddafi-a thah a ni (oCtoBER 20)Colonel Gadda khan1969 atangin 2011thleng Libya ram a awp a.Gadda chuan 1969-ah sipai chakna hmangin thisen chhuak lovin thu-neihna a la a. Kum 41 ro a rel a,1900 atangin lal thisen thlah ni si lovalal rei ber palina a ni a, Arab hruaitute zinga lal rei ber a ni. October ni20, 2011khan zalenna sualtuten a pianna khua, Sirte khaw bulah anman. French air orce-in Sirte khaw thlang lam km 3 velah a Convey ankah darh hnuin Gadda chu nung chunga man a ni a, a hnuah thah a ni.

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal Vol. 1. No.15, Jan 31, 2012

    5/20

    TAHANTIMES |5internAtionALnews31 January 2012 Tuesday|Vol.1 No.15

    2012 chu USA president thlan tur kum a nileh ta. USSR tia lam tawi Soviet Union atlakchhiat hnu1991 atanga khawvela superpower awmchhun lo ni ta; USA ram president hikhawvel ram lal ah chuan an lal in an ropui a,khawvel pawhin a ngaihven ber an nih hi!!

    USA a president thlantlin chuan ExecutiveBranch an tih roreltu atan a Cabinet Ministers(USA ah chuan Secretary an ti a) chu ama duhzawng, a duhdan angin a thlangin a ruat thei a,hei hian an lal tak tak an nih zia a tilang hle ani.

    USA Constitution in November thla Thawhlehnihmasa berah inthlan tur a tih angin kumin 2012November 6 ah President an thlang ang a, anthlantlin President thar (a ngai bawk Obama ani thei thova) chuan January 20, 2013 ah Presi-dent nihna a chelh ang a, kum 4 chhung superpower lal ber a ni dawn a ni.

    Hetia, November thla Thawhlehni hmasaber ti a Thawhlehni an tih kher chhan hi; tunhma chuan kalvelna motor, rail, thlawhtheihnaetc. a la awm lova, vote thlakna tur hmun kha nikhat or ni hnih kala hla te a ni a, a hma Pathi-anni ah Biak In ah an inhmukhawma (Christiandeuh vek an ni bawk a), vote thlak a kal turin aninsawmkhawm a, Thawhtanni chu kal ni ah anhmang a, Thawhlehni ah vote thlakna hmun anthlenkim theih hunah vote an thlak thrin a, chumi hrerenga Thawhlehni hi ruat a lo ni.

    Kumin inthlanna ah hian Democratic partychuan President chuh turin Obama an chhawp-chhuak tawh a, Final khelhpui tur nghakin aawm reng tawh.

    Obama hi an sawiselna berte chu:1. USA economics a tlahniam zel rih a, Obama

    hian a siamthra thei lo.2. Obama Care an tih mai Health CareChange tur Obama ruahmanna (2008 a auhla ber) hi puitlin chi a ni lo.

    3. Mipui hamthratna aiin sorkar hamthratna aen zawk.

    4. Income tax leh tax dang dang hmangin mihausa ho sumdawnna a hrekbet.

    5. USA sorkar budget a ti tam lutuk a, sorkar inleiba tam tak a neih phah.

    Republican party (Grand Old Party, GOPtia hriat bawk) hian Obama khinga bei tur, Fi-nal kal tur an inthlang mek a, tunah hian mi 6in Quarter Final an khel mek a nih hi!! Heng mi6 te chu:1. Mitt Romney (Massachusetts Governor hlui)2. Rick Santorum (Pennsylvania state Senator

    hlui)

    3. Rick Perry ( Taxas state Governor hlui)4. Newt Gingrich (Pennsylvania state Repre-

    sentative hlui, HR Chairman hlui)5. Ron Paul ( Texas state Representative)

    a hnEh hnEh ka Chuamusa PrEsiDEnt tur?

    nuClEaR lama mi thiamiRan mi Chu thah a ni

    January 11 khan Iran mi, nuclear lama mi thiam pakhatchu car bomb puak avangin a thi a, US Secretary o State

    chuan an tih a nih loh thu a puang nghal. Car driver pawha thi nghe nghe. He pa hi chemistry subject-a mi thiam a nia, kum 31 mi a ni. Nuclear lama mi thiam a thih vawi 4-naa ni bawk. Iran ram hruaitute chuan Israel mite kutthlak USleh Britain ramin an tanpui niin an ngai. Mahse, US Secre-tary o State Clinton-i chuan an tih a nih loh thu a puangve bawk. Qatar rama a awm laiin he thu hi a sawi chhuaka, Qatar ram Prime Minister leh Foreign Minister ni kawpbawk nena an inkawm laiin he thu hi Clinton-i chuan a sawichhuak a ni. Mi thenkhat chuan Israel mi tih ni thei ngeiinan ring.n [AP]

    noRth koREa lEh nuClEaRNorth Korea-in Nuclear ralthuama en chhin avanga UN Secu-rity Council-in a hrem dan tur

    chu ruahman el a ni ta a, hemichungchang hi kar hnih chhunga ngaihtuah hnuah UN hian thu-tlukna a siam el ta a ni. He thu-tlukna leh ruahmanna an siamtehi UN member ramten vote hmanga an nemnghet a nihchuan North Korea hrekna hi hman nghal a ni dawn a ni.He Security Council thutluknaah hian North Korea bung-raw phur lawng enah te, ralthuam thawn luh leh thawnchhuahna lama hrek leh, an rama company hrang hrangtebungrua, hralh chhuah theih loha siam bakah ram dangtenena insumdawn tawnna chhut chahsak te a tel a ni. Hemihmaa UN-in North Korea a lo hrek tawhnate chuan awm-zia a nei lo ni-a sawi a ni a, North Korea zawlpui ber leha thlavang hauh thintu ram pahnih China leh Russiapawhin Nuclear ralthuam a en chhin avanga North Koreaan thlawp duh loh avang leh, he a thil tih hi ti tawh lo tura anduh avangin tuna UN ruahmanna siam pawh hian awmziaa neih hle beisei a ni.n

    6. John Huntsman (China ambassador hlui)GOP hian tun kum thar atrang khan state

    tinah anmahni party member-te vote an thlaktir a, President atan an duh ber vote an thlaka, Republican party member ka ni ti zawngchuan vote an thlak thei a, hetia vote an thlakhi Caucus, or Primary an ti. January 3 khanIowa state in an sikhawng phawt a, Iowa cau-cus ah hian Mitt Romney an 25% in hma ahruai a, Rick Santorum 24% in pahnihna a ni.Nimin (January 10) ah New Hampshire stateah Primary a ni leh a, hetah pawh hian Mitt

    Romney-an hma a hruai leh a. State tin in Cau-cus or Primary hi an an ei zel ang a, ka awmnaIndiana state chuan May 8,2012 ah Primary anei ve ang.

    USA ram pumpui ah GOP hian palai vote2,380 awm turin an siam a, state tina mihringawmzat leh Republican party member tam dana zirin he palai 2,380 hi state tinah an semleh a. Tunah Mitt Romney-an Iowa state palaivote (20), Rick Santorum an (12), Ron Paul an(3), John Huntsman vote (2) an hmu a, statetina caucus leh Prima a vote an hmuhte anbelhkhawm ang a, GOP National Conerencean neih huna palai kal mi 400 chuang vote anthlak a an vote hmuhte nen, vote 1144 aia tamhmu chu GOP president candidate an ni ang a,Final kaiin 2012 November 6 ah Obama nentu chak chak, tu huai huai an ti dawn ta a ni.

    Tuna GOP a hmahruaitu Mitt Romney hiGovernor hlui a ni a, business company pakhatah CEO a ni a, mi hausa tak leh economicsthiam tak a nih avangin, tunlai USA mipuiin anlungkham ber Economics tla hniam enkawldamtu turah ngaiin vote a dawng thra hle niin

    alang.9/11 an tih mai World Trade center Osa-ma Bin Laden ho Al Qaeda in an chhutchhiathnu (2001) ah USA mipuiin an lungkham berchu Ram himna, Security leh Terrorist a ni a,President atan a huai leh rorum deuh (Bush)an thlang kha a ni a. Nikum ah Osama Binla-den an that thei a, Iraq leh Aghanistan pawh aralmuang tawhah an ngai a, tuna an lungkhamber chu Job leh Economics a ni a, Mitt Rom-ney hian chingel thei tura ring an tam deuh a nimahna.

    Mitt Romney hi sakhuanaah Mormonan tih Latter Day Saints (LDS) kohhran a ni a,Christian kohhran pangngai chuan kalsualanga an ngaih ho an ni a. Mahse, Econom-ics thiam a an rinna hian LDS anihna lam chuan haider thei a nih hmel a, tun ang zel a nih

    chuanA huai huai, a chak chak ka chuamah, Obama nge Mitt Romney kan ti mai theiinka ring.n

    Source: Zoin.ino

    BangladEsh Ram Buaina

    Bangladesh ramah sakhaw hruaitu thenkhatten lalna anchuh thut a, mahse ram hruaituten an hriat hma avangin lal-na an chang ta lo. An ram prime minister Sheikh Hasina lalnachhuhsak tumtute hmalakna chu thiah a nih thu an ram sipaihruaitu Muhammad Musud Razzaq-a chuan a sawi.

    A ram prime minister Sheikh Hasina-a hi kum 2009-a laltan a ni a, a lal hnu hian an rama buaina chawh chhuah tumreng reng chu na takin a hrem thin.n

    Dr. roDinga

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal Vol. 1. No.15, Jan 31, 2012

    6/20

    6 |TAHANTIMES worLdcrime

    a ngaihZawng Vangina fatE lEh a Pasal that

    Pomona, Caliornia State, US-akum 32 mi nu pakhat chuan aapate pahnih leh a pasal a thahavangin thi tura a chungthu rela ni. Prosecutor-te sawi danin,Manling Tsang Williams hian angaihzawng nena an awm duntheih nan a chhungte chu a thata ni awm e.

    2007 kum khan a pasalNeal, kum 27 mi leh a apatepahnih, Ian, kum 3 leh Devon,kum 7 te chu a that a. DeputyDistrict Attorney Stacy Okum-Wiese chuan Juror-te hnenahWilliams chuan a chhungte muthun nghakin an muhil lai a thattiin a sawi. An in chhunga chemrit ber leh hriam be a thlang a.Medical examiner chuan, Apasal taksaah hian Samuraichema vihna leh sahna hnuhmahmun 90 chuang a awm, tiin asawi.

    Chumi zawhah Manling

    chuan kutkawr a bun sauh sauh a, a apa kum 3 mi chulukhamin a ka leh hnar a hup beh sak a ni awm e.n [sgvtribune.

    31 January 2012 Tuesday|Vol.1 No.15a ngaihZawng a nung Chunga Phumtu

    kum 20lung in tang dawnBritish judge pakhat chuan mi pakhat, thingrem chhunga a

    ngaihzawng thuna a nung chunga phumtu chu kum 20 lung in

    tang turin a chungthu a rel sak.

    Marcin Kasprazak chuan kum-27-mi Michelina Lewandows-

    ka chu stun gunin a tin a, tape-a phuar betin England hmar lam,

    Hudders eld-a an in bulah a phum a, kg 40-a rit thing zarin a

    delh tir bawk.

    A ngaihzawng chuan an inhualna zungbun hmangin ainphelh a, a tal chhuak thei hram a ni awm e. Hetia a intih zalen

    leh theih nan hian darkar khat vel a hmang a ni.

    Kasprzak hi chuan a bialnu hi thah tum ni lovin, a tihthaih

    lek ni angin a insawi ve bawk. He mite hian kum-thum-mi apa

    pakhat an nei.n [Dailytelegraph.com.au]

    a uitE a Ruih aVangin ui Vulh an khaP sakBritish court pakhat chuan pa pakhat chu kum thum ui vulh lo

    turin an khap sak. August ni 22, 2011 khan Matthew Cox chuan

    a roommate nen Vodka leh Coke an in a, zial zu turin a no chu

    chhuatah a kal san a.

    A rawn kir leh chuan a labrador uite, thla-ruka-upa Max

    chuan a zu chu a lo in tih a va hmu a. A uite kalsana a chhuah

    leh hlanin uite chu Cox-a in bulah a lo tla a.Police-in uite chu emergency vet-a hruaiin a thisena alcohol

    paih chhuak turin drip an khai a. Uite chu midang inah an dah daih bawk.n [AP]

    RawlthaR Pakhatin amah hnawltu a sikul kaiPui a thatRawlthar pakhat chu a sikul kaipuiin a bialpa atan a duh loh

    avangin chu rawlthar chuan January ni 12 khan chu nu chu

    chemin a nghawng a zai sak a, vawi sawm chuang a vit bawk.

    Unau pathum zinga upa ber, C.Sivanranjini, 18, hi Johor Baru,

    Malaysia-a an inah amah chauha a awm laiin he rawlthar hi a

    va leng lut a.

    Sivanranjini nu leh pate hi Singapore-ah hna thawkin an

    awm a ni. Rawlthar hian a sikul kaipui hi a bialnu ni turin a sawm

    a. Mahse ani chuan a lo hnawl ta si a. Chu chu thinrimpuiin

    rawlthar hian chem a la a, a nghawng zaisakin a vit hlum ta a

    ni.n [The Sun]

    a Puma CoCainE kg 2 dahtu ChuBrazil-ah British pa pakhat chu man a ni a, a pumah Co-

    caine kg 2 a lo dah. He pa hi kum 44-a upa a ni a. Sao

    Paulo-a Congonhas airport-ah man a ni. West Arica-

    a Senegal-a kal tum a ni. X-ray hmangin a pumpui an

    en a, drugs capsule 89 a lo awm a ni. Ounce khat vela

    rit a ni bawk. A hming hi tarlan a ni lo va, a passport

    an endiknaah thil el lo awmin an hria a, tihian an man

    chhuak ta a ni.

    Police chie Jose Alonso chuan, "He pa hian British

    leh Nigerian passport a nei kawp ve ve," a ti. A man hnu

    hian hospital-ah hruaiin a pumpuia cocaine chu an la

    chhuak a. US dollar 286,000 man vel a nih thu police-te chuan an sawi. Kum 15 dawn lai

    lung in a tan hmel.n [The Sun]

    mihRing lu ang lu nEi sangha manMihring lu ang lu nei sang-

    ha pakhat man a nih thu US

    chanchinbu pakhat chuan Janu-

    ary ni 15 khan a tarlang. He

    sangha hi America ram Harsville

    South Carolina-a nghadil bulah

    nghakuaiin an man. A mantute

    hi pu-tu an ni nghe nghe. He

    sangha lu hian mihring lu ang

    chiahin hnar a nei a. Ka leh mit

    pahnih a nei. Mihring lu pianhmang chiah a ni bawk. Mithi-

    am, Doctor chuan chi inthlah danglam avanga lo awmah angai. Sangha sei zawng hi inches 7 vel a ni nghe nghe. An la

    zirchiang zel a. Nuclear enchhinna leh bawlhhlawh paih thin

    avanga awmah an ngai deuh ber.n [Internet]

    a hEktu Chu tisualtu ni ta daih maiAmerica ram Caliorniaa huan pakhata thawmhnaw dah

    khawmna chu rawk a ni a. Computer leh TV lam thil tam tak a

    bo. A rutu hi an man leh thei a. Mahse huan neitu chuan case a

    awrh ta tlat mai.

    12.9.2011 khan he thil hi a thleng a. Kum 19-a upa rawlthar

    leh a thianpa chuan he in hi an rawk a. Computer leh CD enge-

    maw zat an la chhuak a ni. A neitupa chuan police-ah thubuai

    a theh lut a. Thil ru chhuaktu nu leh pate chuan an ate thiltih

    chu thil zahthlak leh thil tha lo a nih avangin inpuanga an rukte

    pe let leh turin an ti a. Thil ru chhuaktu pahnihte pawh chuan an

    zawm ve mai a. A neitupa chu a bungruate lam turin a rawn kal a. Police-ho chuan CD plate

    chu ringhlelin an han en chhin a. Hmeichhe naupang kum tling loten blue lm an chan (childpornography) chu lo ni rengin. CD zat pawh 30 teh meuh a lo ni a. A neitupa chu an man ta

    a ni.n [The Sun]

    a faPa a thah aVangin kum 45 tangdawn

    Irving, Texas-a nu pakhat chuan New Hampshire motel roompakhatah a apa kum-6-mi rek hluma kawng sira a paihavangin kum 45 lung in tang tura a chungthu rel a ni.

    Julianne McCrery, 42, depression nei thin hian Texasatanga New England a zinna kawngah he thil hi ti a ni.

    Susan Morrell, New Hampshire senior assistant attor-ney general chuan, McCrery hian a apa hi a chhungkhatlainaten an enkawl sak theih a ring lo va. Midang enkawl tir

    leh ahrah ina dah a duh bawkl si loh avanga he thil ti ta hi ani awm e, tiin a sawi. McCrery hian amah pawh intih hlum atum lai takin an va man hman a ni.n [Daily Chilli]

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal Vol. 1. No.15, Jan 31, 2012

    7/20

    TAHANTIMES |7generALknowledge31 January 2012 Tuesday|Vol.1 No.15khawVEla kaREh Zau BER

    Khawvela kareh zau ber, 17 cm (6.69 in) neitu chu Ango-la rammi, Francisco Domingo Joaquim "Chiquinho" a ni a.March ni 18, 2010 khan Lo Show dei Record an neihnaRome, Italy ramah an teh.n

    khawVEla Bawng ki sEi BER

    Khawvela bawng ki sei ber chu a hmawr tawn ve ve inkartehin 95.25 cm (37.5 in) a ni a, May ni 6, 2003 khan an teh ani. A neitu chu Janice Wol, Gassville, Arkansas, USA-a mi ani. Lungchhiat thlak takin he bawng, Lurch hi a ki pakhat bulcancer avangin May ni 22, 2010 tlai dar 3 khan a thi ta a ni.n

    afghan hmEiChhia-in fa 6 hRingAghan rama hmeichhe pakhat, Sarah kum 24chuan vawikhatah a 6 a hring a, mipa 3 lehhmeichhia 3 an ni. A a te chu an hrisel em ema, mahse an rih lam hi naute pangai an angchiah lo a, an rih lam hi 700g chauh a rit an ni.

    Naute nu Sarah-i te awmna hi khawpui atanga hla tak mai a ni a, Nau nei tur hian keinMazar-e-Shari hospital chu a va pan a ni. Doc-tor te chuan nu huaisen tak a ni an ti, A chhanchu Nau phir keng te hi an ngaihtuah awm em em a, damdawi te leh Inenkawlna tha takan nei thin a, Sarah-i hi chu Inenkawlna tha engmah pawh nei ngai lo a ni a, Nau 6 meuh apuma a pai thei hi thil mak tak a nih rual rual in, nu huai sen tak a ni tiin Doctor te chuan ansawi a, Tin, Doctor ten mak an tih leh em em chu, Phir nei tam tak te pawh hi vanneih vangchauhin an 2 in an dam tlang chauh a, Pahniha dam khawchhuak an vang em em a, chu tihlaiin Paruk(6) meuh dam khawchhuaka a hring thei hi vanneihna ropui tak leh nu huaisentak a ni an ti bawk.n [Daily Mail]

    kum 2011 kan hriatrEnGna turtEKum 2011 liam taah khan khawvelah thilthleng langsar zual eng emaw zat a awm a. Chungzinga thenkhat lo tarlang ta ila.

    1. Jp r eMarch 11 (2011) khan Japan ram hmar chhak lamah lir a nging na hle a. Khawvela lirnghingna ber chu ni lo mah se, thil a tihchhiat erawh a nasa hle. He lirnghing hi a nat em avanginkhawvel vir dan pawh inches khatin a tidanglam hial a ni. Lir a nghin zawh hian Tsunami-in aumzui nghal a, mi 16,000 vel thiin US dollar billion za chuang man vel a tichhia. Chu mai a la

    ni lo. Lirnghing leh tsunami avangin nuclear hmanga current an pek chhuahnaah harsatna athlen a. Indopui II-na hnu lama Japan ramin harsatna a tawh len ber a tling hial ang.

    2. Erpe rEurope khawmuala Greek, Portugal, Spain leh Italy ramah sum harsatna a thleng nasa hle.Italy leh Germany ramin an tuar nasa zual emaw a tih theih. Greek ramah phei chuan saw-rkar laka lungawi lo mipui tam takin harsatna an tawk nasa a. Mi pek chawp ring an thahnemhle. Greek ram, Spain leh Italy prime minister-te chu an term a zawh hmain an ban phah.Europe khawmuala sum harsatna hian khawvel pawh a barakhaih hman hle a ni.

    3. arb ve r rTunisia ram mi, mithiam pakhat chu a lungawi lohna avangin a inhal hlum a. Hei hian Arabkhawvelah nghawng a nei thui hle. Libya ram hruaitu sual Gadda-an a thih phah a. Mubarak-a pawhin a president nihna a chan phah. Ram 16-ah mipui lungawi loin kawng an zawh.Sawrkar eng emaw zat tihdanglam a ni.

    4. o b le- US hmelma number 1-na Osama bin Laden-a chu US ram "Navy Seals" an tih sipaithlan chhuah bikten Pakistan rama a biruknaah an that. Osama bin Laden-a an beih dan hiUS president leh hruaituten live-in an lo en. Bin Laden-a ruang pawh tuipuiah an paih. Hethil hian US leh Pakistan inkarah inhmuh thiam lohna a thlen bawk.

    5. g- Tuialhthei tamna ram Libya hruaitu Muammar Gadda-a chu kum 40 chuang ram a hru-

    aina ata paih thlak a ni a, an that. Libya ram hausakna hi tu kutah nge a awm dawn tih hriata ni lo va, tuna an hruaitute kal dan tur pawh hriat chian a la ni lo.

    6. occp w sreeSeptember ni 17 (2011) khan New York khawpuiah Occupy Wall Street movement a

    thleng a. Hei hian economics leh mihring intluk lohna a do a ni. Sum nei deuhvin khawveleconomy an khuahkhirh duh lohna a ni. A tawpah mipui bawkin an tuar leh thin si. He move-ment hi ram 82-a khawpui 95-ah a darh hman a ni.

    7. arc e Kum 60 liam ta chhunga ruah tui a tlak tlem ber kum chu Somalia ramah a thleng a,

    hei hian tam a hring chhuak. Ram thenawmte pawhin an tuar phah. July thla khan UNO lampawhin Arica khawmuala tam thleng hi a puang nghe nghe. Mi tam takin an thih phah bawk.

    8. Pe r bee Palestina ram hruaitute chuan UNO-ah an ram din phalna a dil a. September thla UNO

    General Assembly-ah Palenstina president-in thu beng lut tak a sawi. US leh Israel ramin aduh tlat lo va, ram pakhat anga puan a la ni thei lo.

    9. nr r p Norway rama rilru chiang chiah lo mi pakhatin silaiin mi a kap hlum nghek mai. He pa hi

    kum 32 mi a ni a, mi 69 lai a kap hlum a ni.

    10. nr kre r North Korea ram hruaitu Kim Jong Il-a chu rin loh takin a thi thut a. A apa naupang

    zawkin a dinhmun a luah. North Korea hian nuclear an siam ru renga ngaih a ni a. Hruaitunaupang tein ram a hruai ta si a, khawvel a ralmuang lo sawt niin an ngai.n [Wikipedia]

    mithi Ruang nEna innEiThailand ram Surina awm kum 28 miYing Yuen an tihtlangval pakhatchuan, mithi tawh angaihzawng ruangnen inneihna a siama ni. Mithi tawh angaihzawng hnenainneihna zungbun a bun tir lai thlalak chu internet ah a darhnuk tawh mai a ni.

    Kum 29 mi a ngaihzawng Sarinya hi motor accident avangin a boral a ni. A ngaihzawng nen a an in hmangaihnapawh hi kum 10 chuang lai a rei tawh a ni. Innei tura ansawina pawh rei tawh hle a ni. Innei ngei turin thu an intiama, mahse zirna lama kal rih a duh avang leh school zir zo law

    law tura a duh avangin an la innei lo mai a ni.Mahse, rin loh leh beisei loh taka a ngaihzawng in a bo-

    ral san tak avangin, an pahnih inkara an thutiam hrereng a,a mithi ruang nena loh theih lova inneihna siam pawh a ni.n

    kaR khat ChhunginthlEngthlawkthEi Vawi 2 hmu

    January 6 khan Chatham, KENT-ah thlengthlawk thei thlaan la thei hlauh mai. British chanchinbu pakhat chuan

    Thlengthlawkthei an hmuhna thinah kar khat chhungin vawi2 an hmuh thu an tar lang. Kent hmuna awmte chuan hnaitaka Thlengthlawkthei (UFO) an hmuh thu an sawi. HengThlengthlawktheite hi an eng hle a, an thlawk sang vak lobawk. Kum 21 mi Ernestas Griksas chuan Chatham hmunaThlengthlawkthei pahnih hi a thla a lo la hman a, a eng viauniin an sawi bawk. An in atangin thla hi a lo la a ni. JoshCummins-a pawn thlengthlawkthei thla hi a lo la ve bawk.

    Cummins-a chuan, "An lang rei lo, second 15 hnuahchuan an bo leh vek," a ti. Ani hian UFO hi a awm a ringngai lo va, tuna heti anga a inlar ta mai hi mak pawh a ti hlea ni. UFO lam zir chiangtu Nick Pope-a chuan thlalakte hi atak tak vek an ni. Camera that tawk lohna erawh a awm a tibawk.n

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal Vol. 1. No.15, Jan 31, 2012

    8/20

    8 |TAHANTIMES ceLebrity 31 January 2012 Tuesday|Vol.1 No.15

    PaParaZZi hawtuhilarY DuFF

    Hilary Du-i chuan a chungchangchhui rengtu Paparazzi-ho a huat thua sawi chhuak ta. Los Angeles khawpuiatanga chhuah thuai a duh thu a sawibawk. Mike Comrie lakah nau a paimek a. Nau a hrin huna chanchinbumiten an bawr luih luihna tur pumpelh

    nan a pasalte khua Canada-a awma duh a ni awm e. "Hollywood khaw-velanaupai hmasa ber pawh ka ni lo.Chuvangin ka nau pai pawh hi thil dang-lam tak a ni lo," tiin a sawi. "Paparazzi-hoin min bawr luih luih tur hi ka ngaingamlo, a pumpelh nana Canada-a kal hi ka pasalhnenah pawh ka sawi o tawh thin, thu chiangerawh engmah a la awm lo," a ti. "Canada-ahchuan ni tin thla min la peih hi an awm ka ringlo," a ti bawk. Heti anga Paparazzi-ten an bawrnasa hi tanpuitu nei lovah a inngai nghe nghe.Hilary Du-i hian a pasal tan apa neih sak a in-beisei hle a ni. Los Angeles chhuahsana Cana-da-a a neih a rilruk a ni ber mai. A a lo piangtur nena hlim taka khawsak hi a duhthusam a ni

    nghe nghe.n

    moDEl JasminE

    lEnnarD-in

    a PiP hnutE

    lEm Chu Zai-

    Chhuah tir lEhFa pakhat nei tawh, kum-26-mi-Simon Cowell nena inlaichinna

    lo nei tawh thin- Model JasmineLennard chuan a hnute-ah turnei (toxic) industrial silicone atel tih a hriatchhuah leh hnuin amangang phili nasa ta mai a. Ahnute tihlen nana pound 5,000a sen lai khan kum 18 a ni a.Chumi hnuah TV show, MakeMe A Supermodel atangin arawn lar chho ta a ni. Jasminechuan tun thla tir lam khana zai chhuah tir leh ta.n

    J.Lo-iten kumthar an hmuak nuamJennier Lopez-i chu a bialpathar nen kumthar an hmuaknuam hle a ni awm e. A bialpathar hi lam thiam [dancer] ani a. Kum 24 mi lek a la ni. Anhmuahna hmun hi Miami-ah ani nghe nghe. He a bialpa tharhi a pasal hual pawh a ni maithei. He thilthleng hi mi tam tak

    chuan mak an ti hle. A pasalhlui leh a a pahnihte dah thaa, amah aia naupang e nenanuam taka kumthar han hmuahchu an ti deuh a ni. Kut insiriala an leng vel lai mi tam takinan hmu. A bialpa hmel pawha chuti lua lo. Zaithiam leh lmstar lar leh hmel tha a kawpthei hi a vannei a ni ber mai.Eng boruak nge lo thleng zeldawn tih sawi theih a la ni lo. n

    an thEnawmtE laka BEngChhEng siam PaRis hilton

    Film star lar leh hausa Paris Hilton-ichuan a chenna Beverly Hills-ahChristmas party a buatsaih a. Hetahhian mi 100 chuang sawmin an partyhi a hot viau mai a, thenawm khaw-veng tan an bengchheng a, thil ninawmleh buaithlak an siam taa ni. "Paris Hilton-i buatsaih partyhi a ropui hle a, a sawmte lo thlirtumipui pawh kawng velah an khattlat a, a buaithlak hle," tiina thenawma cheng mi pakhatchuan a sawi. Party-a kal vete lehparty-a an thawmvang chuan then-awmte tan harsatna a siam niawm tak a ni. Party-ah hian mi lar

    tak tak an tel a. Thenawm velahpawh an awm tho. Engpawhnise,Paris Hilon-i hian thenawmte ninkhawpin party a buatsaih a ni tiin

    a thenawm pa pakhatin a sawi.n

    TWILIGHT CHANGTU PAINBIALNU THAR NEI EM?Twilight lma a changtu nu nena sawi kai Twilight

    changtu pa chuan tunlai hian nula hmel tha tak a

    kawp. Robert Pattinson-a chuan bialnu thar a neih

    thu chanchinbu lamah ziak a ni a.

    Twilight-a a chanpui Kristen Stewart-inena sawi kai, Robert Pattinson-a chuan

    nula hmeltha zet mai a zui thar a ni awm

    e. A bialnu thar hi Sarah Roemer-i a ni.

    Mi thenkhat chuan Robert-a duh ber chu

    Kristen-i hi alawm an ti bawk.

    Caliornia-ah Roemer-i nena an

    inkawp hi miten an hmu a. Sumdawnna

    thu hlaa inzui mai an nih an ring a.

    A hmutu thenkhat chuan Robert-

    a hian La Poubelle dawrah Roemer-i

    nen hlim takin hun an hmang an t i.

    Hemi chungchangah Robert-a leh

    Roemer-i te chuan engmah sawi an la

    nei lo. Robert-a hi a zia a puitling hle a,

    Roemer-i bulah chuan zaidam tak lehpuitling takin a khawsa an ti.n

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal Vol. 1. No.15, Jan 31, 2012

    9/20

    TAHANTIMES |9entertAinment

    TOP 10 BOXOFFICE

    1 The Grey $20M2 Underworld:Awakening $45M3 One for the Money $12M4 Red Tails $34M5 Man on a Ledge $8M6 Extremely Loud & Incredibly Close $21M7 The Descendants $59M8 Contraband $56M9 Beauty and the Beast $41M10 Haywire $15M

    TOP 10 MusIC sInglEs

    1 Set Fire to the Rain Adele2 We Found Love Rihanna3 Good Feeling Flo Rida4 Turn Me On David Guetta5 The One That Got Away Katy Perry6 It Will Rain Bruno Mars7 Sexy and I Know It LMFAO8 Stronger Kelly Clarkson9 Ni**as in Paris Jay Z Kanye West10 Domino Jessie J

    L

    os Angeles, USA-ah January 15 khan kum 2012 tana Gold-

    en Awards hrang hrang sem a ni ta. Chang thiam ber mipa(Drama)-ah George Clooney-an award a dawng a. "The De-scendants" lm a channa hmangin a dawng nghe nghe. Nomi-nee zingah Leonardo leh Michael Fassbender te pawh an tel.

    Hmeichhe chang thiam ber (Miniseries or Mortion) Awardchu Mildred Pierce lm hmangin Kate Winslet-in a dawng.Nominate zingah Romola Garai leh Elizabeth Mc Govern te antel bawk.

    Director thiam berah Hugo lm director Martin Scorsese-an a dawng a. Nominee dangte chu Woody Allen leh MichelHazanavicius te an ni.

    Film tha ber lawmman (Drama) dawng chu The Descend-ants a ni. Nominee zinga tel dangte chu The Help, Hugo,Moneyball, The Ides o March, War Horse' te an ni.

    Midnight in Paris lm chuan Best Screenplay lawmman a dawng. Nominee dangte chu The Artist, TheDescendants, The Ides o March leh Moneyball lm-te hi an ni.

    Hmeichhe chang thiam ber (Drama)-ah The Iron Lady lm changtunu Meryl Streep-i chu thlan a ni a.Tawng danga lak lm tha berah Iran lm A Separation chu thlan a ni a. TV-a chhuak thin lm series (Drama)tha ber lawmman chu Homeland lmin a dawng.

    Cinema lm background singer thiam berah Masterpiece lm hmangin Madonna-in a dawng. Film star(Best Supporting) chang thiam berah Beginner lm hmangin Christopher Plummer-an a dawng. He kum 2012Golden Globe Awards sem naah hian Award 20 sem chhuah a ni.n

    31 January 2012 Tuesday|Vol.1 No.15

    Beauty Salon

    Website: www.tahantimes.comE-mail: [email protected]

    aRnold lEh maRia tE inhRuai lEh hnai mai thEiCaliornia Governor hlui leh movie star,Arnold Schwarzenegger leh Maria Shriverte chuan an inneih zungbun an bun lehtak avangin an inhruai leh mai a rinawmhle a ni. Nikum June thlaa Arnold-a'n tunhma kum 14 kal taa an awmpui nu lakaa a neih thu a inpuan atang khan an nu

    hian a zungbun chu a phelh ta daih kha ani a. Kar kal ta khan Sun Valley, Idaho-aa thiante nen coee an in honaah Arnold-a'n a inneih zungbun a bun leha. Maria-i pawhin Beverly Hills-ah a zungbun a bun tih hmuh a ni bawk.Arnold-a'n an awmpui nu Mildred Baena nena boruak an lo neih thu a hriathnu, nikum July thla khan Maria hian inthenna a le nghal a. Brentwood,Caliornia-a an in atangin a chhuak nghal a. Khang hun chhung zawng khanArnold-a hian an nu hriat lohvin a a chu a lo kan thin a ni.n

    Hhht

    tm;ay;rI (10) BudrfjynfhygursufESmaq;? *sD;cRwf? aygif;wif? acgif;avQmfjcif;rsm; aqmif&Gufay;ygonf/

    (B) T. 073-22008

    2012 GoLdEN GLoBE AWARds sEM A NI TA

    adElE-i noRth amERiCan touR: amERiCan BEERa duh loZaithiam Adele-i chu America-a tour a neihnaah USbeer dawrah lutin European beer (Stella leh Peroni)um 12 chu lei a dil ta tlat mai a ni. Internet-a hemichungchang an ziaknaah Marboro lights, Chewinggum leh wine tha chite pawh a keng tel tih a ni.

    Show a neihnaa a thlawna en thinte pawhin atlem berah US dollar 20 (pound 13) tal chu an pe vetur a ni tih chu a ngaih dan nghet tak a ni a. Harsatnatawk naupangte tanpuina atan a ni nghe nghe.n

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal Vol. 1. No.15, Jan 31, 2012

    10/20

    10 |TAHANTIMES popl 31 January 2012 Tuesday|Vol.1 No.15

    A

    dele Laurie Blue Adkins hi

    May ni 5, 1988 khan Tot-tenham, London, England-ahpa nei lovin a lo piang a. Kum9 mi a nihin Adele leh a nuchu Brighton-ah a n pem a.Kum 11 a nihin Brixton-ah aninsawn leh a, chumi hnuahSouth London-a West Nor-wood lamah an insuan leh.Adele hi Croydon-a BRITSchool or Perorming Arts& Technology atangin May2006 khan a graduate.

    Career200608: Bt

    An class project tan hlapathum awmna demo a re-cord chu a thian pakhat a pea, ani chuan Myspace-ah alo post sak a. Chu chu a larta em em a, XL Recordingsatangin phone call a dawnphah ta hial a ni. Recordcompany a hriat chhun chuVirgin Records chauh a nihavangin XL oer chu a ring-hlel hman hial a ni.

    XL nen chuan September2006 kumah an sign ta a. Ahla lar, "Hometown Glory"chu 2007 October thlaah anrelease a. BRIT Awards Crit-ics' Choice dawng hmasa bera ni ta a.

    200810:19 h HwhtA record laia a kum zat chawi-na, 19 chuan British charts-anumber one nihna a hauha. A single pahnihna "Chas-ing Pavements" chu Januaryni 14, 2008, a debut album,19 tihchhuah hma chawlh-kar hnih lawkah an releasea. He hla hian UK Chart-ahnumber two nihna chawlhkarli chhung a hauh a ni. A de-but album 19 chuan Adele hi2008 Mercury Prize award

    tan nominee a nih tir a. Urban

    Music Award "Best Jazz Act"pawh a dawn phah bawk.Breakthrough Act categoryatan Q Awards nominationa hmu bawk a, Best UK Fe-male category atan Music oBlack Origin nomination ahmu bawk. July 2009 a nihmeuh chuan khawvel pumaha album copy mtd 2.2 a hralhder tawh a ni.

    2009 kuma 51st GrammyAwards semnaah Adelechuan catagory pahnih; BestNew Artist leh Best Female

    Pop Vocal Perormance-ah award a dawng a. Cat-agory pahnih; Record o theYear leh Song o the Yeartan nominate a ni bawk.Brit Awards tan categorypathum; Best British Female,Best British Single leh BestBritish Breakthrough Act-ahte nominate a ni bawk. 2010kumah Best Female Pop Vo-cal Perormance atan Gram-my nomination a hmu bawk.

    2010pst: 21 hHwht

    Adele chuan a studio albumpahnihna, 21, chu Januaryni 24, 2011 khan UK-ah lehFebruary ni 22 khan US-ah arelease a. 21 chuan US telinram 18-a number 1 nihna ahit a. United Kingdom-ah achawlhkar khatna chhun-gin copy 208,000 an hralhnghal a. September thlakhan album copy maktad-uai 3 chuang hralh tawhinAdele chu UK music history-ah kum khat chhunga albumpakhat, copy maktaduai 3hralh chhuak thei hmasaber a ni. December 2011-ahchuan 21 chu copy mtd 3.4

    October 2011 khana hrawk

    lam chian loh avangin Adelechuan a tour pahnih a cancela. A aw a chhiat loh nan huneng emaw chen chawlh a laka ngaih thu a chhuah a. No-vember chawlhkar hmasa berkhan US-ah laser microsur-gery a nei a. A tour recording,Live at the Royal Albert Hallchu November 2011 khana release a, United States-ah copy 96,000 hralhin kumli chhunga DVD chawlhkarkhat

    chhunga hralh tam ber a ni

    a, kum 2011 chhunga DVDhralh chhuak hnem ber ani bawk. Adele hi NielsenSoundScan history-ah kumkhat chhung tana numberone album (21), number onesingle ("Rolling in the Deep")leh number one music videoneitu hmasa ber a ni.

    December 2011khan Adelechuan a album pathumna atihchhuah hmaa chawlh a lak

    rih deuh tur thu apuang.n

    THE RENGS

    chuang hralh chhuakin kum

    zabi 21na-a album hralh kalber a ni ta a ni.

    June 2011 khan Adelechuan US-ah 21 album chucopy mtd 2.5 leh 992,000digital copy hralhin 2011kum chanve chhunga chumicatagory pahnihah albumhralh tam ber a ni a. A sin-gle hmasa ber, "Rolling inthe Deep" chuan ram 8 lehBillboard Hot 100-ah number1 nihna a hauh a. He hla hiUS-ah digital copy 5.567 mil-lion hralhin US-ah hla pakhat

    tan kum khat chhunga digitalcopy hralh hnem ber a ni. No-vember ni 20-a 2011 Ameri-can Music Awards semnaahAdele chuan award pathum;Favorite Pop/Rock FemaleArtist, Favorite Adult Con-temporary Artist leh Fa-vorite Pop/Rock Album adawng a. November ni 30,2011 khan Adele chuanFebruary ni 12, 2012-abuatsaih tur 54th GrammyAwards semna atan Gram-my Award nomination pa-ruk a hmu a, chungte chu;21 tan Album o the Yearleh Best Pop Vocal Al-bum, "Rolling In theDeep" tan Record othe Year, Song o theYear leh Best ShortForm Music Video teleh "Someone LikeYou" tan BestPop Solo Per-ormance tean ni.

    pop singer lar

    aDElE

    Tahan Times C a r t o o n

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal Vol. 1. No.15, Jan 31, 2012

    11/20

    TAHANTIMES |11essay31 January 2012 Tuesday|Vol.1 No.15

    *Pajero leh Land Cruisermotor-te* ang kut zung-

    chala kawha hei hi ka cara ni tih tur nei ve lo naamchu *Jia-lin Super Cub* En-gine tawnglam chu ka khawilo kalna apiangah ka hawlkual ve thin a. Engine Oil aheh em em a, a khu achhuktam thei hle a ni. Tin, patrola heh tel deuh bawkin a lirsak tawh tih mai loh chu sawiselna ka la hre lo a ni. A ribengchheng leh chher velchu ngaiah ka nei tawh hrimhrim a.

    *Mas zan ka lengkhawmbang chu* inlam panin ka in-

    start a. Zan dar 10;00 vel a niang. Ka hawn kawnga ka thilhmuh chuan thin a ti thawnghle mai a. *Chheiraw..!!!!* Mipahnih lukhat chuah nei anglawi si; mihring a ni tlat!A va mak em. Thla em mi?Ni lo, ramhuai zawk. Ka hrethei mai lo. Mitvai rual ka lanih loh avang erawh chuanka thil hmuh chu a chiang ani tih ka hai si lo.

    *Mihring lu pahnih inzawmchu* ka Bike mit eng ocus-a a han luh meuh chuan ka

    hmu ah thei ta. Khawila-ma ramhuai emaw tih chuveng piaha nula leh tlangvalkohhrana kan mi chhawr emem te an lo ni zawk a. An siraBike mit eng tak nena ka tlanpelh lai pawh an hre lo niinka hria. An huaisen nge anat vang zawk pawh ka hrethi-am ta lo. A tul vang teh rengpawh a ni mahna le. A mipalu in a hmeichhia lu hliah vekthei tur khawpa a lo hnimhnai takah chuan a hmei-

    chhia lu ka lo hmu thei lo hia lo ni zawk a.

    *Fiamthu thiam a mahThangkura thu* khawchang-in, *duh leh duh intawngchutlangrel thang (hmingchhiat)pawh dawn lovin i awr dunang hmiang,* tih lai changtechu ka hre chhuak ta uaruar a. Ka hmuh dan chuankhang nula tlangval te khachengkawl in Chukssss chunep te a ni. Thihnain a pawhthen mai tawh tur inthlahleltaka inpawm leh inkuah niber angin ka hmu. Pumkhatan ni ber e.

    *An in Kissss Over dantekha Bible-ah *a hrilhahnaa awm ka ring lo. Mahsela,nula zawk khan thuthlung-hlui leh thar inziahna Biblea zak zeh tih erawh ka hmuthei thung a ni. A mipa e-rawh kha chuan Lengkhawmhlabu nge Beer um a ken tihka hmuah thei chiah lova.Ka thil hmuh leh tawn chuhmuhtha nge a nih hmuhchhia tih pawh ka hrethiamta lo a ni ber e.

    *Mutthilh tuma tan ka han

    lak teh pawhin* ka mitthlaahdarkar liam lawk ta a, ka thilhmuhte chu an lo lang zutzut a. Zep lohah chuan kamuhil thei lo a ni. Ka arnunita sela, engtinnge ka tihang? A mipa nge ka huatdawn a hmeichhia zawk ni.Ka dem ve ve ni berin kahria. Ka rin dan chuan Biakine m a w , l e n g k h a w m i n a hemaw a kal turin an tumnaram an thleng zo loah kangai.

    *Kha nula chan tur kha* kahan dawn puia ka khawngaihta tlat mai a ni. A mipa khannula nu zahawmna kha a zahsak si lo. Tin, a hmangaihtak tak lova, ka ngai bawk.A chhan chu tlangval khanhmangaih tak tak ni sela,khatiang hmingchhiatna kot-langah a din tir duh dawn emmi tih hi a ni. Tin, neih a tan aduh tak tak a nih chuan tumaawm lohna hmunanrial takahruai ai chuan a nu leh patehnenah hruaiin engkim sawita zawk sela chuchuan hlim-na leh lawmna tin, kha nulazahawmna 100 a 100 a thlensak zawk dawn si a. A hre

    awm tho si a. A haider ngea ti duh lo zawk ni. Rinngamharsa mipa tak hi chu aw!!!

    *Kha nula khan a tlangvalkha Romeoa Julia-in* ahmangiahna aia nep chuanglo hmangiahna ang pawhinlo hmangiah ta teh rengpawh ni sela, a zahawmnahum saktu leh chawikan saktuah hlimna leh lawmna ahmu tam e zawk dawn a nitih hi hre chhuak sela ka ti.

    *In lamah chuan Bible*

    zakzeh meuh a lengchhuakan nih avang talin rin harsachungin an lo ring mahna le.Lengkhawm in leh an chett-latna hmun a inpersan hlemai si a. Lengkhawm inaathalai puiten hlim leh lawmtaka Bethlehem hla an saklaiin an ni chuan Bethlehemdaiem an bel ve thung tih anchhungte chuan an hre dersi lo.

    *Nula khan hmangaihna leh

    duhna* hi thliar thiam hramthei sela ka va ti em. Biblechuan tihian min zirtir a.Hmangaihna chuan atang-hma a sial lova, mite chhiat-na tur a ngaihtuah ngai lova,engkim a ringa, a dawh theia, mite thatnaah a lawm a,mite chhiatnaah a lawm ngailo. A uang lova, engkima tuara atuar chhuak thin,tiin a ni.

    *Dear thian duh tak te, duh-na leh chaknate,* inthlak-hleh em em nate pawhhmangaihna hian a hnawlni lovin a chhawmnungainneih hnuah engkim

    a takin; lungrual tak-in a ti amkim zawkthin a ni. Duhnaleh chaknate hianmualphona kotlangsang takah min din tirthin a. Dawhtheihnaleh hmangaihna dikchuan lawmna lehhlimna ram ropui-ah min hruaithleng thunga ni.

    *A tlangvalzawk kha

    c h u a n ,there sino rule inlove nei-ther lawnor li-

    mas zana ka thil hmuh khamit,* pawh a ti mai thei e.Duhna leh chaknate, hma-ngaihnate kan thliar thiama pawimawh o a ni. Biblethimtham hnuaia zak zehlovin engah chhiar zawkila, kan hriat reng theih nanby-hard thin chin hi thil thatak a ni. Chuchuan humsualdaina lakah min veng ang a,Mas hlim takin kan hmangza ho thei dawn a ni.

    *Hetah hian Mas zana kathil hmuh kha* a tawp taa ni. Inchhir luat avangleh zah luat avanga thihdaih mai chakna in minlo welcome reng bawk

    a ni. Khang nula lehtlangvalte khan eng thilnge an tih zel dawntih ka hre thei ta lo.

    n

    KOLA LALA

    Beauty Salon

    /Hhht

    // / /

    /

    r*Fvmaqmif bGJYrdwfuyf qHxHk; tvSjyKjyifay;jcif;rsm;udkaps;EIef;csKdompGm aqmif&Gufay;ygonf/

    Online Internet Bogyoke Street,Sanmyo, Kalaymyo

    Blessing Bauty sao (PCM, Va)

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal Vol. 1. No.15, Jan 31, 2012

    12/20

    12 |TAHANTIMES HlthnauPang i Enkawl laia

    i dam loh hian

    Naupang (Nausen) i enkawl laia i dam loh hian inenkawl dantha a awm a, i hriat atan kan rawn tarlang e.

    Chw hhd whI natna ata i lo that chhoh leh theihna turin ni khat emaw talchawl hahdam rawh. I enkawl lai naupang dam loh laia i damloh ve phei chuan rilru a hah duhin dam leh pawh i harsatphah ngei ang. Chuti ang hun a lo thleng a nih chuan i nau-pang enkawltu tur nurse hawh hreh lo ang che.

    Hhd tk dh whOce-a hnathawk i niha leave lak theih a nih loh chuan i hnaavangin i hah viau dawn em tih chhut la, i hah viau dawn anih chuan leave la thei turin in hotu ber hnenah i dinhmunkha hrilh la leave lain chawl ang che.

    T t whDam loh lai hian tui lam chi in tam a thatzia hi theihngilh ngaisuh. Hei hian taksa hnathawh dan a tanpui nasa thin. Tui lumin te leh vitamin C tel tui in te hi a tha hle.

    Tp d whI dam loh lai hian i thian thate leh thenawmte hnenah tan-puina dil hreh suh ang che. I nausen enkawl thei an awmchuan tanpui dil la, ni khat tal chawl rawh. Ar sawhchiar pethei che an awm chuan hnar mai suh. Anmahni tanpui anngaih hunah pawh tanpui ve bawk la.

    np zt wh

    I dam loh laia zawi tea inam dan zirtir rawh. Fel tak lehanmahnia thil tithei tura zirtir lawk chu i mawhphurhna ani.n[Good Health]

    thisEn tEst atanginhmEiChhia ngE miPa

    hRiat thEih

    Thisen test dan thar an hmuh chhuah chuan nupuma nausen chu hmeichhia nge a nih mipa ahriat theih ta. South Korea ram Seoul khaw-puia damdawi in pakhat chuan raipuar (kar 5)

    te thisen chu lain an naupai chu hmeichhia ngea nih mipa an hre thei ta a ni. Naupaitu DNAan test atangin a naupai chu hmeichhia nge anih mipa an hrethei ta der mai. Mipa nausenpai tu chu natna an vei duh bik niin an sawi a,tihrawl chak loh natna Haemophilia chu an veiduh bik a ni awm e. Heti anga hmeichhia ngea nih mipa lo hriat lawk hi mi tam tak tan chuana that an ring lo hle. Naupai 203 an zir chianatang he thu hi sawi an ni nghe nghe.n

    Rul Chuk Enkawl danKawl ramah hian

    rul chi hrang hrang156 a awm a, chumi zinga 120 techuan tur an neilo. Chu mi bakahtuia cheng rul chihrang hrangte pawn tur an nei lo. Kawlramkhaw lumna hmuna cheng rulte hi a bikin turan ngahin an hlauhawm bik a ni. Tun hmaaKawlho chuan rulin mi a chuk hian rulin achuk ti loin rannung () in a seh an lo tithin. Rulin mi a chuk chuan a hmasa berina hmuamhma kha ai taka sila puana tuama, a rang thei ang bera damdawi ina kalpuivat tur a ni. A hmuamhmaah khan zun te,zu te leih tur a ni lo, a tur chhuak tura nem

    leh hmer sawr tur a ni bawk lo. A chhan chu,a tur a pengin a vak darh phah zawk a ni.Kuta a chuk a nih chuan kut kha a hnuailamathlak thlak tur a ni a, kea a chuk a nih chuanmut zaltir tur a ni. Kea kaltir tur a ni bawklo. A chhanna damdawi hi chiu khata chengsing ruk a ni a, vawi thum chiu tur a ni. Dam-dawi hi vur bawma dah tur a ni a, vur bawma awm lo a nih chuan tui vawta chiaha dahthat tur a ni.n

    BLEEdING PILE (TAI NATNA/dULA)

    31 January 2012 Tuesday|Vol.1 No.15

    ENkAWL dAN AWLsAMTai pawt natna avangin harsatna i tawk em? Hengkan rawn tarlante hi zawm la, i that phah mai ang.

    T h kw: Tui hian vung leh natna te hi a

    tiziaawm thei viau va. Chuvangin i mawng bawrvel(mawng kua) kha puan huhin dep rawh. Tai natnaneite chuan kan ek zawh hian lehkhaa mawng hrulovin tissue huha zawitea hruk thin tur a ni.

    i thh ddw kh wh: Tai pawtnatna damdawi, i lei mai theih kha lei rawh. Hei hiantuna i tawrh mek kha a tiziaawm mai ang. Natch-hawkna pawh hmang hreh suh.

    Fb t wh: Fibre hian a hun takah mia ektir thin. Fibre hian ek a tinem a, tai na thin pawha chhawk hle thin. Thlai hnah, thei, bean lam chi eitam a tha.

    T t wh: Tui in tam hi a tha hle. Tui kan in tam chuan ek a tinem a, tai na chu a zia-

    awm thin. Tui in tam hian tai pawt natna lakah mi a veng bawk. Ni a sat viau phei chuan tuihi in tam ngei ngei tur a ni. No 8 tal in ang che.

    exc th wh: Taksa sawizawi hi hriselna tan hrim hrim pawh a tha a, tai tan pawh atha. Darkar khat i thut apiangin ding leh ziah rawh. I inthiarin (i ekin) hun rei tak hun hmangsuh.

    i k chhh kh hth wh: Zing lamah hna a tam thin a. Ek a chhuah pawhin kantheihnghilh thin. Zinga i ek a chhuah chuan e rawh. Ek a chhuah apiangin e ang che.

    n p fkh h z wh: Nau pai lai hian tai natna hi a thleng duh bik. Nau ipai laia tai natna i neih chuan doctor pan ngei ang che.n[Good Health]

    mahni ina inEnkawl VE mai dan

    Mahni in theihva kan kawl ei in hi inenkawlna atan an tangkaithei phian mai. Mi thiamte pawhin an enchhinnaah a thatziahi an nemnghet. Tuna kan han sawi tur hi lo chhin chhiah ila,eng emaw kan tawh palh huanah a tangkai ngei ang.

    ih ph hh: Kan inhliam palh a nih chuan inhliamhnu lawkah khawizu hnawih a tha. Plastar kan bel hmainkhawizu hian hrik a that dawn a ni.

    Kh zk: Khuaiin min zuk a nih chuan min zukna laiahpurunsen zaiphel a tui chu kan hnawih tur a ni.

    Kwth: Kan kua a tha lo a nih chuan chakna kan lo neih

    leh theih nan banhla ei a tha.

    K: Tui sa vang emaw hriak vang emaw kan kang palh anih chuan puan thianghlim chu bawnghnuteah chiahin kankan lai chu chu puan chuan minute 15 vel kan dep tur a ni.n

    ChEwing gum thial lEh hRisElnaAmerican zirchiangtute hmuh chhuah danin Chewing Gum

    thial hian thluak a tim a ni awm e. Zirlai 80 a zirchiannaah

    exam chhan hmaa Chewing Gum thialte thluak chu a thial

    ve lote thluak aiin minute 20 chhung a tha bik (resh) niinan chhui chhuak.

    Amaherawh chu exam chhan laia Chewing Gum thial

    chuan an rilru a tipawk lek duh tih an sawi.n

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal Vol. 1. No.15, Jan 31, 2012

    13/20

    TAHANTIMES |13intrviw31 January 2012 Tuesday|Vol.1 No.15

    Kan ram President U TheinSein chuan a lal chhung thla

    kua emaw lekah Daw AungSan Suu Kyi-i chu housearrest atangin a chhuahzalen a. Lung in tang tamtak a chhuah bawk. Americaram nen pawh inbiain ramhnih inkarah inthian thatna asiam thar leh bawk. Tun hnaimai khan Washington Postchanchinbua chanchinbu mipakhat chu U Thein Sein neninterview-na an nei leh ta. Hechanchinbu mi hi Ms. Eliza-beth Graham Weymouth-i(EGW) a ni nghe nghe.

    Psdt: Kan ram chuana lo welcome a che. Wash-ington Post hi Americachanchinbu lar tak mai a nia. Tun hi ram dang Journalistnena kan interview-na hma-sa ber a ni. Heng mite hi For-eign Minister leh Inormationleh Culture Ministerte an ni.

    egW: Tuna thil i tihdanglamtam tak hi khawthlang mitenan lo thlir reng. Lung in tangi chhuah te, Daw Aung SanSuu Kyi-i i chhuahte hi kan lothlir reng ania. Bi-Election-atel an tum te pawh hi tha kanti. Taiyinta thenkhatte nen in-kahhaiin puang pawh thil thatak a ni.Psdt: Hun rei lotechhungin thil kan tidanglamnasa a. Kan tihdanglamchhan pawh mipuite duhdan ka zui vang a ni. Mipui-te pawhin kan ramah hau-sakna te, zalenna te hi hmuhan chak em em a. Kan ramaparty hrang hrangte nen kanthawhho a tul. Ram chhungazalenna, hmasawnna thlengtur chuan party hrang hrangkan tanrual a tul. Daw AungSan Suu Kyi-i te nen pawhtanho a tul hle. Inhriat thiamtawnna pawh kan nei tawh.Ram mipuite hian inremnaleh hmasawnna hmuh anchak hle.

    egW: Nang chuan ti lo la,heti ang siam thatna hi athleng tawp lovang. Lung intang chhuah thuah pawh ipawimawh ber a. Daw AungSan Suu Kyi-i nen pawh ininkawm a. Eng nge lo kal leh

    dawn, siam thatna hi i chhun-zawm zel dawn em?Psdt: Nakin zela kanhun hman dan turah langtlang sawrkar neih hi ka duh

    ber a. Ram hrang hrangnena inzawmna tha neih

    pawh ka tum. Chuti anga kaltheih pawh ka inbeisei hle.

    egW: Ram siam that thuaheng anga kalpui zel nge itum? I uture plan min hrilhthei em?Psdt: Kan kal zel dantur i hriat hi tulin ka hria a.Kan ramah inremna leh hma-sawnna a thlen a pawimawhber. Chuti anga lo awm turintheih tawp ka chhuah zelang.

    egW: America ram nen in-zawmna tha i din thei taa. Lung in tangte pawh ichhuah. Taiyinta thenkhatnen pawh inremna i siamthei ta. Thil dang kalpui dantur dik tak sawi theih i neiem?Psdt: April 1 khian Bi-Election neih tur a ni a. DawAung San Suu Kyi-i pawhinthlannaah a tel dawn. NLDparty chu sawrkarah an in-register tawh bawk. DawAung San Suu Kyi-i pawhmipuiin an thlan chuan MPa rawn ni ngei ang. Parlia-ment pawhin lawm takin alo welcome ang. Hei hi kanduh dan leh plan pawh a ni.Taiyinta-ho nen pawh inrem-na siam ka duh. Kan inrintawn a tul hle. Thu thenkhat-ah chuan inhriat thiamnapawh kan nei tawh. He tatang hian hma kan sawn atul. Taiyinta-te nena inremnaneiha dan ang taka kal hi thilpawimawh leh tul tak a ni.

    egW: Karen-ho nen inrem-na innei tawh em ni kha?Psdt: Kan ramah hianhel pawl hi pahnih an awm a.An vaiin kan kawm tawh. Tai-yinta thenkhatte nen chuanthuthlung pawh kan siamthei tawh nghe nghe. Mahse,a tawp a la thleng lo. Kan lainbe reng a ni.

    egW: Dan chhunga rawnluh an mamawh i tihna emni?Psdt: Kan inbiak rem-naa innghat a ni. Chatuanainremna kan neih theih nantheihtawp ka chhuah zel

    ang. Hun erawh a duh deuhdawn a ni.egW: Bi-Election lo awm tu-rah Daw Aung San Suu Kyi-i

    chu a dinhmun lo tha deuhse, minister-ah hlan kai i tumem?

    Psdt: Mipuiten vote anpek leh pek lohvah a innghatthui hle ang. Thlan tlin a nihchuan MP a rawn ni ngei ang.Kan minister zawng zawngtehi Parliament duh thua tlingvek an ni.

    egW: Daw Aung San SuuKyi-i minister nih hi i duh em?Psdt: Thlan a ni emaw,minister-a dah a nih chuanka pawm ngei tur a ni.

    egW: America ram nenainzawmna thuah eng nge i

    rilrua awm? Eng tianga ramsiam that zel nge i tum?Psdt: America ramnena inzawmna thuah thil chithum sawi ka duh a. Ame-rica ram hruaitute nen kaninbe tawh a. Clinton-i pawha lo kal tawh. Hman ni maikhan Senate member MitchMcConnell-a nen pawh kaninkawm. Ambassador pawhin la rawn dah lo va. In rawndah ngei kan beisei. Americaleh EU chuan kan ram hi inensan a. Kum 20 dawn lai ani ta. Min ensan hi in titawp

    ka beisei khawp mai. Zawizawia min ensanna hi intih-tawp ka beisei.

    egW: Clinton-i chuan hmanni khan Myanmar ram nenainzawmna tha siam a tumthu a puang a. A tih ngeipawh a rinawm.Psdt: A dik alawm.keipawhin chanchin ka lohria. Tun thleng hi chuanAmbassador chu a la rawndah lo. Khawthlang ramtenkan ramin tih tur pathumtuk min nei a. Pakhatna chu

    politics avanga lung in tangchhuah, pahnihna chu zalentaka inthlanna buatsaih lehpathumna chu Daw AungSan Suu Kyi-i te nena thawh-

    ho chu a ni. Heng chi thumtehi kan tihlawhtling viau tawh

    chuan kan inhria. Khaw-thlang ramte pawhin an tihtur chu an hlen chhuah ahun ta. Kan sawi tak chithum pawh kha ram danginmin nawr avanga ti pawhkan ni lo. Kan ram tana thania kan hriat avanga ti chauhkan ni nghe nghe.

    egW: Ram dangin an ensanche u avanga ti in ni lo maw?Psdt: Min ensanna hikan ram sawrkar nekchep-na atana ti mai an ni. Rammipuiin nasa takin an tuar

    phah. Sawrkar hmasa khandemocracy ram ni turin a loruahman vek zawk a ni.

    egW: Road Map 7 thu kha isawi em ni?Psdt: Sawrkar hmasakhan Road Map 7 an lo du-ang a, an duan ang ngeiintun hi kan thleng niin ka hria.

    egW: Democracy ram niturin an lo ruahman ngei a nimaw?Psdt: Ruahman chiangmai.

    egW: President zahawmtak, tuna ram i siam tha hisawrkar hmasa ruahmannai zui tihna em ni?Psdt: Thil hi darkarhnih khat maia thlak dang-lam zung zung theih a ni lo.Chuti anga tih tum ram tamtak chu an lo tluchhe tawhthin. Road Map 7 chu rua-hmanin step by step-in a takkan thlen a ni. Tuna sawrkarpawh hi democracy kalh-manga thlan tlinte an ni.

    egW: MP seat 25 chu sipaichan a ni a. Tuna ram hruai-tu tam zawk hi sipai pensonvek in ni bawk a. Kan hriatdan chuan sipai hian civil miin awp ni berin kan hria.Psdt: Sipai hian minis-ter lamah inrawlhna an neitawh lo. MP-a seat hmunlia thena hmun khat chauhsipai seat a ni. Sipai hi kan

    kAN RAM PREsIdENT LEH RAM dANG JoURNALIsT-TEintErViEw-na

    hlamchhiah thei lo. Kan ramhmasawnna thua thawk

    hlawk ber an ni si a.

    egW: US hmuh dan chuansipai chak tak an awm anga. Civil miin thu an nei ang.Kan ram president chu kansipai lal ber ai pawhin thu anei zawk. Hei hi democracykalhmangah kan ngai.Psdt: Kan constitutionhi i hriat ka ring a. He danang kan zui chuan sipai lalpawh hi president-in a ruatthei a ni.

    egW: US chuan NorthKorea nena in inzawmnathuah hlauhthawn a nei a.Kan senate member pa-khat pawhin North Koreatanpuinaa nuclear in siammai theih thu a lo sawi tawhbawk. He mi thuah hianeng nge i ngaih dan? NorthKorea nena inzawmna hitihtawp in tum em?Psdt: North Korea nenhian inzawmna chu kan neichiang mai. Mahse, sipailam thuah emaw nuclearthuah emaw inzawmna kannei lo. Inpuhna ve mai a ni.

    Khawvel pum huapah pawhnuclear darh lo tura tang thinram kan ni. UNO thutluknachu eng lai pawhin kan ngaipawimawh thin. North Ko-rea ram nen ralthuam thuahemaw nuclear thuah emawthawhhona engmah kan neilo. North Korea ram hianmin tanpui theihna pawh annei lo. Nuclear nei thei turinsum leh paiah pawh kan tlinlo bawk.

    egW: Ram hmasawnnaatan mimal hnena sum-dawnna lam hlan i tum em?Psdt: Ram dang com-pany hi ka welcome hle. Danpawh siam that a ni tawh.Min hrekna hi tawp thuai se

    kan duh ber mai.nSc: Myanmar AlinDaily Newspaper / 7 DayNews

    North Korea nen hian inzawmna chu kan nei

    chiang mai. Mahse, sipai lam thuah emaw

    nuclear thuah emaw inzawmna kan nei lo. In-

    puhna ve mai a ni. Khawvel pum huapah pawh

    nuclear darh lo tura tang thin ram kan ni.

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal Vol. 1. No.15, Jan 31, 2012

    14/20

    14 |TAHANTIMES rticl

    Kan group-in thalai tlawmngaitechawimawina a buatsaih tuma kal

    lo chu run (chawi) tur tih loh avangathalai member-te kal an tlem lutukkha engvang nge ni ang aw Kan pileh pute thukhawchang tlawmngaih-na hian tun lai thalaite nunah hianthu a va sawi ring tawh lo em. Atun laiah thahnem lo ngaihna thikthulo tihchhiat vak pawh hi a Sap tawngthiam loh thlak min ti bawk sitiangaihtuah chung zel chuan ka lomuhil ta a.

    Chhum hi a lo zing mup mai a, chumzing karah chuan iptepui ak, kuaitepet kawh vah hian ka lam panina lo kal hnak hnak a. Kawt ha lo,ngotekherh veng a nih vang nge, ahmelah beidawnna hmel a lan vangzawk, ka hlau va, tlanchhiat ka tuma. Mahse, ka kal sawn hlei thei si lo,ka tal vak vak lai chuan Lungchhuirika lam lo hawi the. Min hlau suh. Ihnenah thu sawi duh ka nei a. Kahmingte a hre lehnghal a, tu tak niang maw awtia khur deuh hlakhlaka ka ngaihtuah mek lai chuanLungchhir, tunge ka nih, min hriaem? A rawn ti ta deuh deuh va. Kahlau lehzual a, ka lungphu hian mindeng dawt dawt ni hian ka hria. Kache chang hlei thei lo, Min hlau rengreng suh, in pi leh pute hun laia Taite-sena an tih thin kha ka nih hi. Tun laithalaite nun leh khawtlang tlu chhemek, tlawmngaihna tham ral tur hika ngaingam lo va, hrilh ka duh che,a.. keimah tak hi in zinga chettlatahma han hruai hi ka va chak take mtih pah chuan a vaibel chu a seh rirap rap a.

    Ka thusawi hi ngun takin lo ngaithlala, thalaite nun chawmtu, Chanchinbu-ah lo tarlang ang che min ti a,Eng chu nge kan ti hman chauhva, chutin aia upate thu an daikhalh ngai lo min ti a. Ka zak lutukchu ka luin arbawm tiat hian ka hria,

    ka bing chum chum a ni ber mai.Thu chu sawi chhunzawm ta zel a.

    In nu leh paten tun lai kan thalaitetlawmngaihna awmzia an hre tawhlo, tlawmngaihna pawh an nei tawhlo, an ti thin. Mahse, an tuhtah ansengah ka ngai. Mitthi lu men ngaian awmin, mahni ate tir chhuakta nge ti duh reng reng an awm lo,mahni laina hnai a nih lo phei chuankal lo mai rawh tih tawngkamhi anthunawn a ni tlat. Thingkhawn ni semi dang te tih atan an dah nge ni,kan hman loh em hi an ti a. Leng-khawm tur pawh in inhmuh zawhloh lek lek hi; Mahni thenawm hnaideuhah chauh a mawi loh deuh ve,ti ni awm tak hian bang kil chuhin inkal a ni lek ang a. In nu leh pate hianthlan laih dar a rik tawh hi chuanchu le thlan laih a ngai, in siam la, vakal rawh tih a hnehin tunge thi lehpek ang le an ti duh chauh vaa tia an rum deuh hat hat a, a chil anlem ri khawlh a.

    Nangni thalaite pawh hi in hming lan(lar) theihna a nih loh chuan kei kaawm tih in tum reng reng lo. Aia upazahna in nei lo va, hruaitute thu inngaichang hek lo. Chhiat tawk anawmin ka chu mi, ka kha mi a na inti zut zut a, pian cham lawm emaw,huau huau eng engemawah chuana thleng hmasa lo nih in hlau emem si. Mitthi lumen ngai an awmin

    sikserh ka nei in ti, mo lawm tur anawm chuan inlam tleivar zak theilawi si. Tin, kei chu sikul lut ka ni,lehkha chhiar a ngai in ti zut zut a,Video en tur chuan zanin chu eiin-sa (homework) ka nei lo inti leh lawia..awhetiang renga in intihhmuhzel chuan inngaihtuahawm dawmmang e aw.a ti vawng vawng a,nguai deuh hian a kun tlawk tlawk a.

    Chechang lo hian ka lo en reng a.Zawi muangin a rawn dak chhuakleh a. Hm..u.. Thalai hruaitu nih aiinhotu nih in tum zawk a, thlan lai turainuih leh lenkhawm, mitthi men ngai

    an awma kal tura inuih in taima hlura, hotute zawk in inbihruk siak leh

    lawi si.. a va pawi take m awZirnain uar, hma in sawn, Zoate ramria zau tan ka tih laiin Zan Chusin(Tuition) kai leh riah in intihhmuh a.Heng atangte hian zalenna in hmangthiam tawh thin lo. Zan Chusin in kalatang hian in nun a zalen a, khawlaiintlangnel a, thim thuneihna hian inrilru a hneh a, zauthauna khurah inzuang lut ta thin a ni. Khua reiah a lopawi mang e, tih bak chu sawi tur innei dawn lo. Nu leh paten changkannan leh hmasawn nanah an ngai,mahse an hre ail thak a ni. Tun hmaanga mahni nu leh pate kianga inrim,inkawm kha a awm thei tawh lo va,khawlaiah in hun tam zawk in hmanga, hring nun eichhetu leh tlakrannathlentu mai a la ni dawn si a. Sap-pui nun in tih lai hian an hnathawhdan leh an intodelhna lam hi in hreleh tawh si lo. Kum tling lova nupuipasal inneihte chu a tur ve rengah inngai zo tawh a nih hi. Mahni chokalam bereh te-te pawh pawn lamahchuan hlirh hlerh in ni vek tawh.Rawlthar te teten mi lian an intlawnsiak awi a va rapthlak em!...Aw...Zonun parmawi kha enkawltu awmlo ang hrimin a chuai tan ta chu ani si amaw!...Tunge Zonun tuithiangkha leih leh dawn.a ti zawi sap a,a mittui a parawl kiau va, kei pawhchu ka hnuk a ulh teuh va.

    Aw ban deuh hian Lungchhir, kohhranchanchin pawh tlem hrilh che ka duh.Kohhran hi sum dawn nan ang hrimahmang an tam tawh. PuithiamtenRamthin an vei tawh lova, tuipui ralan vei zawk tlat. Rawngbawlna inngaipawimawh tawh lo va, mahnilam chauh in inen a, elrelna ringawt-in in khat a, tanrual chu chakna ani ti thin mah ula, tanrual in thiamtawh lo, mahni ngaih dana kal theuhin tum a, sawisel tur hlir in ngaih-tuah a, thawktu nih in tum lo va, midang tihah in khek tlat thin. Dikna inngaisang tawh lova, rinawmna pawh

    hian chang thlan a hlawh tawh lo. Ape tam thei deuhten hmun lailum an

    lungCHHiri

    mizO NOVeLs | thLa tiN chhuak magaziNes | NaupaNg thawNthu bute

    kawL & mizO kristiaN Lehkha bu chi hraNg hraNg

    kawL weekLy jOurNaL chi hraNg hraNgte

    lEi TUR kAN NEi RENg E.

    31 January 2012 Tuesday|Vol.1 No.15

    Tel: 09-47072961

    chang a, a pe tlem deuhte chu arkhualang hlauh an ni. Kohhranah sum zawnin tum chhung leh mi rel tur in ngaih-

    tuah chhung chuan kohhran hian hmaa sawn lo vang. Dawt sawi tlawr thiamapiang in zuan huam huam ang a,kohhran ka hmangaih in tih laiin nang-mahni in lo in hmangaih a lo ni zawkang. Tin, Pathian rawng ka bawl in tihchhungin Setana thleng in lo tawmhman der tawh si ang a tia a sawilai chuan chiang tak hian min han ena, thawpui a la leh a, a hmelah chuanngilneihna leh in ngaihtlawmna chu kazu hmu a.

    A sawi zawm leh a. AwZonun hiankawng a bo tan chu a ni si a, a va pawiem!.. Mi hausate intlawnsiakna ramacheng, duhamna leh mahni tanghmasial, Zoate hi harh a hunt a. Harhrawh u, harh rawh u, phengphehlepakhua a tlai hma hian, kei ka kal lohvin,ka thawh lohvin tunge kal ang, tungethawk ang tiin Zonun par tivul leh turinkohhran leh khawtlangin Zotuithiangkha dawt zaho turin ka chah a che u.Lungchhir i hmel a tha ngawt mai. Minhre reng ang che u. Khua a var dawn taka kal ta nge, i hnenah ka la rawn inlarleh ang, a ti zawi sap a. Zonun tlawm-ngaihna kha lo par vul leh se ka ti takem.tih pah chuan zawimuang hian akal a, ka en zui zel a. Kut rawn vai pahhian Mangtha a ti hman chauh va, aral ta riai riai a.

    Chuve leh ka harh hlawl a, kan ngaih-tuah chiang chu ka mang lo ni rengin,thlan laih dar ri ka hre zui nghal a, rangmangkhenga thovin hmel tha vekaka inhriat loh avangin darthlalangahchuan ka han inbih zawk a, ka samdelh sual chu a lo pawr ap a, hman-hmawh takin ka inseam sawk sawk a,ka nu chuan eng nge i tih dawn, i vahmanhmawh ve? a lo ti chul a, thlan-laih dar ri chu in hre nange? tih lehthlanmual lam pana tlan phei chu karual nghal a.

    n

    [THALAI ENTU, 1999 August]

    ka manG lo niin

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal Vol. 1. No.15, Jan 31, 2012

    15/20

    TAHANTIMES |15

    myanmar-india

    tangrual thupuan

    leh mizo khawvel

    prpctiv

    Myanmar President U TheinSein leh India Prime Min-

    ister Dr. Mannmohan Singh-te chuan Hyderabad House,Conerence Room, NewDelhi-ah October ni 14, 2011khan ram pahnih hamthatnatur thilah inbiakna an nei a.An inbiak zawh hnuin rampahnih lungrualna thupuan

    chu an chhuah nghal a. Thupawimawh 44 chhuah a ni a.Kan tan thu pawimawh deuhdeuh nia kan hriatte thurchhuakin keini Mizote pawh atha zawnga kan nun a chawi-kan dan turte hmathlirna tlemkan han tarlang a ni.

    India President Smt. Prati-bha Devisingh Patil sawmnaangin Myanmar PresidentU Thein Sein chu October12-15, 2011 khan India-aha zin a. Ama rual hian a nu-pui Daw Khin Khin Win leh

    sorkar mi liante an tel a. Oc-tober ni 14 khan MyanmarPresident U Thein Sein chuRashtrapati Ehavan-ah ropuitaka hmuahna buatsaih a nia. Myanmar President chuanIndia President nen inbiaknaan nei a, India President-inkhual lian chaw hlui a buat-saih a. Myanmar PresidentU Thein Sein chuan IndiaPrime Minister nen an inbiakhnuin ram pahnih palaite in-biakna an nei leh a. Ramhruaitu lu ve ve bakah hianHome leh Foreign Minister te

    leh an inbiakna tur thupuia mipawimawh ram pahnih minis-ter-te an tel kim a ni.

    India Prime Minister chuanMyanmar democracy sorkaraa inleh mek chungchanga alawmpuizia a sawi bakah de-mocracy lama a inher chaktheih nana a tul dan ang zelatanpui turin a inpeihzia a sawia. Politics lamah te, econo-mics leh mipui vantlang nuna inthlak danglam mek chua lawmpui a. Myanmar ramaParliament rorel chi thum anneih mek pawh a lawmpuizialeh India-in democracy an lopractice danah an thil tawntehriattir (share) tura an inpeih-zia te a hrilh a. Pyithu Hlut-taw speaker pawh December

    thla chhunga India zin turin asawm nghal a ni. An inbiaknaboruak hi a nuam a, innel takleh hlim taka inbiakna a nih-zia an sawilang a ni.

    India Prime Minister lehMyanmar President-te chuanram pahnih history lamah te,hnam than chhoh zelnaah

    te, sakhua, tawng leh cul-ture lamah te inkungkaihnathui tak nei an nihzia an sawichhuak a. Chu an inlaichinnachu sawhngheh deuh deuhan tumzia an sawi bawk.Heng lai bialah hian remnaleh muanna thlen turin rampahnihin mawhphurhna anneihzia te, mipui vantlang eileh bar khawsakna kawngtinrengah chawikang tur lehkawng tinrenga ram tihhma-sawn a tulzia uar takin ansawi dun a ni. Heng hi hrerengin kum 2012 chawhma

    lamah ram pahnih ForeignMinister-te New Delhi-ah in-biakna an nei zui ang.

    Ram pahnihte chuan thil thalo chi li tihrem an tum chutlang taka hmalak a nih turthu an sawi a. Chungte churam chhung helna te, terroristte, silai lam sumdawnna lehdrugs sumdawnna te an ni.An ram ve ve chu hel leh ter-rorist-ho awm nan leh train-ing lak nan pek an nih loh tur-te leh ramri venghimtu sipaitha tihchak a tulziate lungrual

    takin an nemnghet a ni.

    Myanmar ram hmasawnnatura a inrelbawlnaa thil tultechu India sorkarin thiamnaleh sumpaiin a tanpui mek a.India nen thawhhona projectthilte an nei bawk a. Chungtechu an thlir dun a. Heta India-in hma a lakpui te chu leikawng te, tui kawng te, elec-tric power lam te, hriselnalam leh zirna te, industrialtraining-na leh telecom lamteleh thil dangte a tel bawk a ni.

    Myanmar ram rel kawngsiam nan te, bungraw thawnchhuah nan te, power lakchhawn nan te leh oil tihainan te India chuan US$ mak-taduai 300 a puktir avangin

    Myanmar President-in lawm-thu a sawi a. India-in Myan-mar rama company a siamtur pawh a inhawnzia a hrilha ni. Hei bakah hian Indiachuan Myanmar ram chhungproject hmalakna tur bik atanUS$ maktaduai 500 puk aphalsak bawk a ni. Hengsumte hi ram rethei chawikan

    nana inngaihhnathiam suminpuktir dana pek a ni.

    Ram pahnih tui kawnga in-kalpawhna tur Kaladan tui-pui project hma lak danahan lungawizia an sawi dun a.Border trade siam a ni ang a.Land customs an thu bawkang a. Ram pahnih karahinsumdawn tawnna lian takawm tura beisei a ni. Tin, rampahnih inbiaknaah chuan Rihleh Tiddim inkar kawng chuIndia tanpuinain hma takazawh el an tumzia an sawi

    lang a. Moreh atangin Myan-mar ram kal tlanga Thailandram, Mae Sot khua kal tlangtur kawngpui pawh an thlirhoa ni.

    Kum 2012-2015 chhung hianMyanmar mithiam India-ahSciences & Technology lamtraining-na a pe dawn a. Sci-ences & Technology lamahram pahnihin hmalak antum thu an sawi a. He lamaan thawhho tawhna chu tih-chak deuh deuh an tum a ni.India chuan agriculture lama

    hman atan US$ maktaduai10 a pe a. Yezin-ah researchhmun buatsaih a ni ang. In-dia tanpuinain Mandalay-ah Inormation TechnologyInstitute din a ni ang a, Pa-kokku leh Myingyan-ah In-dustrial Training Centre te adin bawk dawn a ni. Tamu-Moreh border insumdawntawnna leh Rih-Zokhawtharborder trade tihhmasawn nanIndia leh Myanmar customs,immigration leh he lama mipawimawh te a khat tawkinan inhmukhawm reng anga. Manipur/Sagaing leh Mi-zoram/ Chin State atangapalaite pawh an lo tel thindawn a ni.

    Chindwin tuipui rinchhanin

    Thamanthi leh Shwezayehmunah India tanpuinain Hy-dro-electric khawl lian tawkdin tur a ni a. A din dan turruangam tur chu thla rukchhunga tihel tur a ni a. Indiasorkar tanpuina bawkinMyan mar zirlai mi 250 chukumtin chawmna pek tur ani a. Hei hi kum 2012-2013

    atanga hmalak tan tur a ni.Tin, Myanmar ram tuinriatleh khawmuala khawnvar tuisiak chhuah hna chu ram pa-hnihten an thawk dun ang a.Heng India companyGAIL,ESSAR, ONGC te leh a dang-te Myanmar rama an inbun turchu sorkarin a welcome a ni.

    Ram pahnih hruaitute hianMoreh atanga Mandalayinkar microwave hmanga in-zawmna tur leh Rih-Zokhaw-thar atanga Monywa/OpticalFibre Link hmanga inzawmna

    tur chu India sorkar puihnainzawh el thuai an tum thu ansawi a. Microwave hi thir hruitel lova inbiak pawhna lam ani a; Optical Fibre Link hi engthawn chhuahna chak chi ani a. Heng hi internet lamahhmanraw tangkai tak an nidawn a ni.

    Ram pahnih inzawmna laiArunachal Pradesh, Naga-land, Manipur leh Mizoram-ah te hian ram pahnihten thilthar zawn chhuahna projectneih rem an ti ve ve a. Chung

    chu history lamah te, thil hluilaih chhuah lam te, cultureleh zirna lam hawi thil te anni a. Tin, kut thiamna lam,mihring thuam hlui vawn thatlam te, sports leh media lamte a tel bawk a ni. Ram pa-hnih inkarah zau taka Cultur-al Exchange Program buat-saih chu rem an titlangin anduh bawk a ni.

    Tin, ram pahnihte hian UNOpawl tihchak a pawimawhtih an hria a. India sorkarchu UNO Security Council-apermanent member ni turinMyanmar sorkar chu sup-port-tu a nihzia tihlan a ni.

    Myanmar leh India inlaichin-na leh an thawhhona tur hi

    Dr. SangKHama

    31 January 2012 Tuesday|Vol.1 No.15

    rei lote tan mai a ni lo va.India sorkarin Myanmar ramchawikan a tumna pawh hihun rei tak awh tur a ni a.Ram pahnih inthianthatna hitihngheh deuh deuh an tuma ni a. Hei hian Mizo khawvelpawh a siam tha deuh deuhang tih kan beisei a. Kan rampachhiatna avanga ram dang

    a pem chhuak leh inhlawhatura kal chhuak hi kan mitepawh an tam ta hle mai a.Myanmar Mizo populationkan tlem phah a. Kohhranleh khawtlangah pawh hriattheihin min nghawng a ni. Tun-ah erawh chuan ram dangdang tanpuina nen Myanmarhi a insep kang ve thuaiinkan ring a. Ram danga kalchhuah a tul tawh lo vang a.Tin, a kal chhuak tawhte tanan lo kir lehna turin kawng ahawnsak ta bawk a.

    India-in khawchhak lam ram-te a dawr pawhna turah hianMyanmar ram hi a kal kainalei ang maia pawimawh ani a. A bik takin lei kawnglama India-in hma a lakna turkawng tluanah hian Mizotechenna hmun hi a pal tlang lothei lo va. Mite an changkanrualin heng Myanmar leh In-dia tangrual thupuan thil thalo chi lite lakah keini Mizotechu inthiarhlimin indawm-kan ve tum ila. Nun dan a sanchhoh va, cultural exchangeprogram sorkar hmalak turzau tak mai hian kan tribalrilru zim min tihzausak anga; Tlangmite inpumkkhatna alo tha deuh deuh ang a, My-anmar ram tan a thawhhlawkber pawl kan ni mai thei asin!

    Ram pahnih

    inkarah zau taka

    Cultural Exchange

    Program buat-

    saih chu rem an

    titlangin an duh

    bawk a ni.

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal Vol. 1. No.15, Jan 31, 2012

    16/20

    16 |TAHANTIMES gnrl nw 31 January 2012 Tuesday|Vol.1 No.15

    1. K psdt h Dw a S S Ky hKum 2011 August 19 khan kan ram president U Thei Sein-a leh Nobel

    peace prize dawngtu Daw Aung San Su Kyi-i te chu an inkawm a. Hei hian mipuirilru a khawih hle. Kum 20 chhunga roreltu leh eptu hruaitu inbiaknaah chuan alawmawm ber a tling hial ang. Inthlanpui zawha khawvel ram hruaitute mak tihber pawh a ni. Kum 22 liam taah khan South Arica rama president (mingo) lehmihang hruaitu Nelson Mandela-a te chu an lo inkawm tawh. Chu nen chuan a

    kalhmang pawh a inang viau. Kum 2011 August 19 khan General Aung San-athlalak intarna room-ah ngei kan president leh Daw Aung San Su Kyi-i te hi aninkawm a ni. Zanriah a lo hlui bawk. Daw Aung San Su Kyi-i pawh an inkawmthuah a lawm hle. Inrintawnna pawh a thlen nghe nghe.

    2. ayywddy myts th psdt kchhkSeptember 30 khan kan ram president U Thein Sein chuan history-a lang

    reng tawh tur thuchhuah a siam a. Inhnialna chawk chhuak nasa tak, Ayyarwad-dy Myitsone tuikhuah siam thu ah, president chuan ro an rel chhung chu chawlh-san turin thuchhuah a siam a ni. He project hi US dollar billion 3 vel senna tur ani nghe nghe. Heti anga thuchhuah a siam hian mipui rilruah president rinna asiam nasa hle.

    3. nlD- B-ect-h t tDaw Aung San Su Kyi-i hruai NLD party chuan November 18 khan history-a

    lang reng tawh tur thutlukna an siam a. Kum 2010 inthlanpui dotu leh kum 1990inthlanpuia mipui thlan tlin NLD chuan Bi-Election lo awm turah tel an tum hithilthleng langsar tak pakhat a tling.

    4. K chch uS psdt thchhkNovember 18 khan kan ram tana thu tha pathum a rawn chhuah. November

    17 khan Obama leh Daw Aung San Su Kyi-i chu minute 20 vel phone atangin aninbia a. Indonesia ram Bali atangin US president chuan kan ram chungchangahthuchhu