1

∏ Û˘Ì‚ÔÏ‹ Ù˘ ÌËÙ¤Ú·˜ ÛÙËÓ „˘¯È΋˘Á›· Î·È ÈÛÔÚÚÔ›· ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ÌÂÓ·ÓÈÎfi ‰È·‚‹ÙË Η µητρότητα είναι µια πράξη γενναιοδωρίας απέναντι στη χώρα,στον πολιτισµό, στην κοινωνία στην οποία ανήκουµε, είναι κυρίωςη ύψιστη µορφή γενναιοδωρίας, απέναντι στην ίδια τη ζωή! Γνωρί-ζουµε όλοι ότι χρειάζονται 2 για να φέρουν ένα πλάσµα στονκόσµο, αλλά το προνόµιο να το κουβαλάς στη δική σου µήτρα, νατο θρέφεις µε το δικό σου αίµα, να αποδέχεσαι την ευθύνη σουνα διαφυλάσσεις τον ερχοµό του στον κόσµο, αποτελεί αποκλει-στικά γυναικεία υπόθεση και για τον λόγο αυτό δηµιουργείται καιένας ιδιαίτερος ψυχικός δεσµός µεταξύ της µητέρας και του παι-διού! Βλέπετε, το να φέρνεις ένα άλλο πλάσµα στον κόσµο αποτε-λεί το µοναδικό µονοπάτι προς την αθανασία. Όταν έχεις φέρειένα άλλο ον στον κόσµο δεν χάνεσαι όταν πεθαίνεις, γιατί συνεχί-ζεις να ζεις µέσα στον άνθρωπο που είναι φτιαγµένος από τηνίδια σου τη σάρκα και το αίµα. O ρόλος της µητέρας είναι ιερός, ο ρόλος της µητέρας όµωςείναι και δύσκολος. Πόσο µάλλον όταν πρέπει να αντιµετωπίσεικαι αναπάντεχα ζητήµατα σχετικά µε την ανάπτυξη και την υγείατου παιδιού της. Στη συγκεκριµένη περίπτωση εξετάζουµε το θέµατης µητέρας µε παιδί που πάσχει από νεανικό διαβήτη.Η διάγνωση του ∆ιαβήτη τύπου 1, ευρέως γνωστού ως νεανι-κού διαβήτη, από µόνη της δηµιουργεί ένα σοκ τόσοστα ίδια τα παιδιά όσο και στους γονείς. Η άφιξητου διαβήτη στη οικογενειακή ζωή είναι πάντακεραυνός εν αιθρία! Κανείς δεν τον περιµένει,κανείς δεν θέλει να τον αποδεχθεί. Κατά τηνπρώτη περίοδο της διάγνωσης οι αλλαγές τηςοικογενειακής ισορροπίας είναι έντονες και γρή-γορες : παρατηρείται µία περίοδος σοκ που συνο-δεύεται συνήθως από συναισθήµατα κατάθλιψηςκαι κατάρρευσης στους γονείς και κυρίως στηµητέρα. Εµφανίζεται στη συνέχεια µία περίοδοςδιαµαρτυρίας και θυµού απέναντι στην ασθένεια,που µπορεί να ποικίλει σε διάρκεια ανάλογα µετη δυναµική και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τηςοικογένειας. Σε κάθε περίπτωση ξεκινά από τηνάρνηση της ασθένειας και καταλήγει στησυνεργασία µε τον θεράποντα γιατρό.

Τέλος, η µονιµότητα της ασθένειας επιφέρει µία αναδιοργάνωσητης οικογενειακής οικονοµίας. Θα πρέπει να τονίσουµε σε αυτό το σηµείο την τεράστια σηµασίαπου έχει η αντίδραση της οικογένειας για τη µελλοντική ισορρο-πία του παιδιού µε ∆ιαβήτη. Οι αντιδράσεις άγχους, µεγάληςσύγχυσης ακόµα και πανικού είναι συνηθισµένες κατά την ανακοί-νωση της ασθένειας. Οι γονείς επικεντρώνονται συνήθως στη διε-ρεύνηση της αιτιολογίας και της κληρονοµικότητας. Στην αρχήαπό άµυνα, η µητέρα νιώθει ενοχή, µε αποτέλεσµα συνήθως ναέχει αντιφατική συµπεριφορά απέναντι στο παιδί και να υιοθετείστάσεις, όπως αγχώδη υπερπροστασία, απόρριψη, απόλυτηάρνηση της ασθένειας ή επιφυλακτικότητα προς τον ιατρό. Γενι-κά, η οικογένεια περνά από τα διάφορα αυτά στάδια για νακαταλήξει στη συγκαταβατική και ρεαλιστική αποδοχή της ασθέ-νειας. Βέβαια υπάρχει και η περίπτωση το παιδί να χρησιµοποιεί,εντός εισαγωγικών το χρησιµοποιεί βέβαια, τον ∆ιαβήτη για ναδικαιολογεί σκέψεις, συµπεριφο-ρές και συναισθήµατα του ιδίουκυρίως αλλά και των άλλωνπρος αυτό. Για να αποτρέψει ηµητέρα κάτι τέτοιο λοιπόν θαπρέπει όσον είναι δυνατόν να

ελέγχει τις αντιδράσειςτης, και να αντιµετωπί-

ζει την ασθένεια µερεαλισµό καιηρεµία. Γιατί δενπρέπει ποτέ ναξεχνάµε ότι η

ύπαρξη του∆ιαβήτηείναι συνυ-φασµένηµε τηνύπαρξητου παιδιούπου πάσχειαπ’αυτόν.Παιδί και∆ιαβήτηςείναι ένα.

∆ƒπª∏¡π∞π∞ ∂∫¢√™∏ ∆√À ¢π∞µ∏∆√§√°π∫√À π∞∆ƒ∂π√À ∆√À ¶∞π¢π∞∆ƒπ∫√À ¡√™√∫√ª∂π√À«ª∏∆∂ƒ∞»∂ƒÀ£ƒ√À ™∆∞Àƒ√À 6, 151 23 – ª∞ƒ√À™π (www.jdrf.org.gr). ∆∏§.: 210 6869110, FAX: 210 6869148E-mail: cbartsocas@nurs.uoa.gr© - π¢π√∫∆∏∆∏™ – ∂∫¢√∆∏™ –¢π∂À£À¡∆∏™:Ã∏™∆√™ ™¶. ª¶∞ƒ∆™√∫∞™, √ª√∆. ∫∞£∏°∏∆∏™ ¶∞π¢π∞∆ƒπ∫∏™∂ƒÀ£ƒ√À ™∆∞Àƒ√À 6, 151 23 – ª∞ƒ√À™π ∂¶π∆ƒ√¶∏ ™À¡∆∞•∂ø™:§∂¡π∞ ∞¡∆ø¡π∞¢√À, ∂§π¡∞ °∫π∫∞,¶√¶∏ ¢π∞§À¡∞, ¢π∞°√ƒ∞™∑∞ƒ°∞¡∏™, ∞ª¶∞™ ∫∞¡∆ƒ∂, ª∂§π¡∞ ∫∞ƒπ¶π¢√À, ¡π∫√™ ∫∂º∞§∞™, ™À¡∂ƒ°∞™π∞: ∂§π¡∞ °∫π∫∞, ™√ºπ∞ ª∞¡∂∞,°π∞¡¡∏™ ™∆∞£√¶√À§√™°ƒ∞ªª∞∆∂π∞ ™À¡∆∞•∂ø™: ¡π∫∏ ™¶πƒ∆√À∫∞§§π∆∂áπ∫∏ ∂¶πª∂§∂π∞-∂∫∆À¶ø™∏:ISOGRAMA - Ã. °∞§∞¡∏™Ã∂¢π∞™ª√™-ª∞∫∂∆∆∞: ∞. ∞ƒ°Àƒ∞∫∏Ã√ƒ∏°√™: NOVO NORDISK HELLAS

ISSN 1105-7904-X

πÔ‡ÏÈÔ˜-™Â٤̂ÚÈÔ˜ 2008

∆‡¯Ô˜ 68Ô

TA NEA MAS 68 18/6/2008 03:45 ÌÌ ™ÂÏ›‰·1

Θα πρέπει και οι δύο πλευρές, παιδί και γονείς, σταδιακά να:• Αποδεχθούν την ασθένεια και τις ιδιαιτερότητές της µε ρεαλιστι-κό τρόπο.• Να ελέγξουν τη δική τους ψυχολογική αντίδραση στη διάγνωση.• Να υιοθετήσουν καινούργιες συνήθειες σχετικά µε τον έλεγχοτου ∆ιαβήτη.• Να µην επιτρέψουν στο ∆ιαβήτη να επέµβει στην επίτευξη τωνφυσιολογικών στόχων. Με απλά λόγια να καταφέρουν να ελέγξουν αυτοί τον ∆ιαβήτηκαι όχι να ελέγχει αυτός την ζωή τους.Ένα συνηθισµένο λάθος που κάνουν οι γονείς, ιδίως η µητέρα, καιιδιαίτερα κατά την πρώτη περίοδο εµφάνισης του διαβήτη, είναι ηαντιµετώπιση του παιδιού µε επιείκεια και οίκτο. Για να είναι έναπαιδί χαρούµενο, υγιές, µε αυτοπεποίθηση, χρειάζεται να υπάρ-χουν πειθαρχία και όρια στη ζωή του ανάλογα φυσικά µε την ηλι-κία στην οποία βρίσκεται. Η Πειθαρχία θεωρείται απαραίτητη γιατην σωστή διαπαιδαγώγηση των παιδιών, και δεν θα πρέπει να τηνσυγχέουµε µε την τιµωρία, αλλά µε την οριοθέτηση των σωστώνκατευθυντήριων γραµµών.Η τιµωρία αφορά στις ενέργειες των γονιών όταν το παιδί ξεπε-ράσει τις κατευθυντήριες γραµµές. Ωστόσο, η συνεχής πειθαρχίαείναι δύσκολη στην εφαρµογή της και γίνεται ακόµα δυσκολότερηγια τη µητέρα όταν το παιδί έχει σακχαρώδη διαβήτη. Τι θα πρέπει, εποµένως, να κάνει η µητέρα στην προκειµένη περί-πτωση; Είναι σηµαντικό να µην αγνοεί και να µην παραβλέπει τηνκακή συµπεριφορά του παιδιού. Σε κάθε περίπτωση η διαπαιδαγώ-γηση του παιδιού µε διαβήτη δεν διαφέρει σε τίποτα από αυτήενός παιδιού δίχως διαβήτη. Η προσαρµογή του διαβήτη στη ζωήτου παιδιού και της οικογένειάς του βοηθά την οµαλή ψυχική καιοργανική ανάπτυξη του παιδιού, τη διαµόρφωση ενός υγιούςχαρακτήρα και µιας υγιούς προσωπικότητας. Η σωστή εκπαίδευσηαπό εξειδικευµένη οµάδα, η καλή σχέση των γονιών και του παιδι-ού µε το γιατρό του, αλλά και µε όλα τα µέλη της οµάδας είναιπολύ σηµαντικά για την καλή σχέση µε τον διαβήτη. Να παρακάµψουµε τη βρεφική ηλικία όπου τα περιστατικά είναισπάνια.

¢È·‚‹Ù˘ Î·È ÓËȷ΋ ËÏÈΛ·Οι αντιδράσεις του παιδιού απέναντι στη διάγνωση του ∆ιαβήτηεξαρτώνται από την ηλικία του παιδιού και το βαθµό στον οποίο τοπαιδί µπορεί να κατανοήσει την ασθένειά του. Πριν από την ηλικίατων 3-4 χρόνων, η ασθένεια δύσκολα γίνεται κατανοητή αυτήκαθαυτή από το ίδιο το παιδί. Κάθε επεισόδιο βιώνεται ξεχωριστά.Το παιδί είναι ευαίσθητο στον αποχωρισµό, στην νοσηλεία, στις΄΄επιθέσεις’’ που υφίσταται, όπως ίσως µπορεί να αντιλαµβάνεταικαι να θεωρεί τις ενέσεις ινσουλίνης. Οι ψυχολόγοι έχουν περιγρά-ψει «το σύνδροµο του τρωτού παιδιού» στα παιδιά που κατά τηδιάρκεια των πρώτων χρόνων της ζωής τους,έχουν βιώσει µία δύσκολη περίοδο όσοναφορά την υγεία τους. Αυτό το σύνδροµοχαρακτηρίζεται κυρίως από µία έντονη καιδιαρκή παθητική προσκόλληση στη µητέρα. Το πρόβληµα, µε µια χρόνια πάθηση όπως ο∆ιαβήτης είναι πάντα διπλό: αυτό της επένδυ-σης του παιδιού σε ένα σώµα που λειτουργείκατά τρόπο ελλιπή, και αυτό της επένδυσηςτων γονιών σε ένα παιδί που πάσχει από ∆ια-βήτη. Οι γονείς όπως γνωρίζουµε επενδύουνσ’ ένα παιδί πριν ακόµα γεννηθεί µε φαντα-

σιώσεις και επιθυµίες για το µέλλον του, και φυσικά ο ερχοµός του∆ιαβήτη ανατρέπει την εικόνα του υγιούς παιδιού που είχαν φαντα-στεί. Θα πρέπει να δίνονται εξηγήσεις κάθε φορά στο παιδί για τιςκαθηµερινές διαδικασίες των ενέσεων και των µετρήσεων ούτωςώστε να µη λαµβάνονται από αυτό ως επιθέσεις, αλλά ως φυσιο-λογικές και φιλικές διαδικασίες που είναι απαραίτητες για τη ζωήτου. Επειδή σε αυτή την ηλικία ο κόσµος του παιδιού περιορίζεταικαι επικεντρώνεται συνήθως, όπως είναι φυσιολογικό, στην οικο-γένεια, η συναναστροφή µε συνοµήλικα παιδιά µε την ίδια ιδιαιτε-ρότητα δίνει στο παιδί τη δυνατότητα να γνωρίσει ότι υπάρχουνκαι άλλοι συνοµήλικοι µε τα ίδια βιώµατα. Ο ρόλος της κατασκή-νωσης έχει αυτό το στόχο και η µητέρα πρέπει να ενθαρρύνει τοπαιδί να συµµετέχει σε αυτό.

¢È·‚‹Ù˘ Î·È À¢ı˘ÓfiÙËÙ· ÛÙË ·È‰È΋ ËÏÈΛ· Στα παιδιά από 4 έως 10 χρόνων, η ασθένεια είναι αρχικά όπωςκάθε σφοδρό επεισόδιο, η ευκαιρία για µια παλινδρόµηση πουµπορεί να ποικίλει σε βάθος και διάρκεια. Απέναντι στην επιµονήτης ασθένειας το παιδί αναπτύσσει αµυντικούς µηχανισµούς πουµπορούµε χονδρικά να κατηγοριοποιήσουµε σε τρεις περιπτώσεις: 1. Η περίπτωση της αντίστασης: το παιδί αρνείται τα όρια πουτου επιβάλλονται από την ίδια την ασθένεια ή τις φροντίδες της. 2. Η περίπτωση της υποταγής-υπακοής και της µειονεξίας: Ηµειονεξία εκφράζεται µε παθητική στάση και αποδοχή της εξάρτη-σης, γεγονός που οφείλεται και στην έλλειψη νοητικής ωρίµανσηςτου παιδιού ώστε να µπορεί να κατανοήσει την ασθένεια. Αυτό τοαίσθηµα µειονεξίας µπορεί να καταλήξει σε σχολική αποτυχία. 3. Η εξύψωση και η συνεργασία: είναι οι πιο θετικοί αµυντικοίµηχανισµοί που µπορούµε να συναντήσουµε. Μπορεί να πρόκειταιγια µια ταύτιση µε τον γιατρό ή κάποιο µέλος της ιατρικής οµάδαςπου είναι συχνή περίπτωση ή µε κάποιον γονιό που έχει την ίδιαπάθηση. Όποιος και να είναι ο µηχανισµός άµυνας που θα αναπτυχθεί, οφαντασιακός κόσµος του παιδιού που έχει προσβληθεί από µίαχρόνια ασθένεια κινδυνεύει να επικεντρωθεί στο τραυµατικό γεγο-νός, κυρίως αν ο οικογενειακός περίγυρος, από την αγωνία, τηνυπερβολική φροντίδα ή τις επαναλαµβανόµενες απαγορεύσεις,έρχεται να επιβαρύνει τους ήδη υπάρχοντες περιορισµούς. Ηασθένεια κατευθύνει συνήθως το παιδί στα εξής δύο ζευγάριασκέψης: λάθος-ενοχή και επίθεση-τιµωρία. Ξεκινώντας από την διαπίστωση ότι ο ∆ιαβήτης είναι µία εσωτερικήανεπάρκεια του οργανισµού ή όπως χαρακτηριστικά τον αποκα-λούµε µία µη ορατή ανεπάρκεια, αφού δεν την βλέπουµε, µπορού-µε να µπούµε στη διαδικασία να σκεφτούµε λόγους για τους οποί-ους ένα παιδί δεν µπορεί να καταλάβει τι του συµβαίνει ακριβώςκαι τους λόγους για τους οποίους θα πρέπει να ακολουθήσει όλες

τις διαδικασίες που του επιβάλλονται. Θα πρέπει λοιπόν η µητέρα να εξηγείστο παιδί µε απλά λόγια από πολύ µικρήηλικία τι συµβαίνει στον οργανισµό, γιατίχρειάζονται οι καθηµερινές φροντίδεςτων ενέσεων και των µετρήσεων. Τι ρόλοπαίζει η άσκηση και η υγιεινή διατροφήστον ∆ιαβήτη και να το βοηθήσουµε υιο-θετώντας οικογενειακώς αντίστοιχαµοντέλα συνηθειών αποδεικνύοντας ότι ο∆ιαβήτης δεν αποτελεί µόνο τον δικότους τρόπο ζωής.

2

TA NEA MAS 68 18/6/2008 03:45 ÌÌ ™ÂÏ›‰·2

Ο ρόλος του Σχολείου είναι σηµαντικός, αφού όπως γνωρίζου-µε αποτελεί την δεύτερη οικογένεια του παιδιού και το πρώτο κύτ-ταρο της κοινωνίας. Η είσοδος στο σχολείο αποτελεί ορόσηµοστη ζωή του παιδιού, η σχολική κοινότητα και οι καινούργιες εµπει-ρίες συµβάλλουν στη διαµόρφωση της ταυτότητάς του και στηνανάπτυξη του Εγώ του. Είναι σηµαντικό να αναφέρουµε ότι ο βαθ-µός αυτοεκτίµησης ενός παιδιού καθορίζεται από την αξία πουτου αποδίδουν οι άλλοι των οποίων η γνώµη βαρύνει γι’αυτό, οιγονείς, τα αδέλφια, η ευρύτερη οικογένεια, το σχολικό περιβάλ-λον. Μέσα στην οικογένεια η µεροληψία των γονέων και η έλλειψηκοινού µέτρου δεν επιτρέπουν µια αντικειµενική εκτίµηση των ικα-νοτήτων του παιδιού. Η αποδοχή του είναι εκ των προτέρων δεδο-µένη. Αντίθετα µέσα στη σχολική κοινότητα τίποτα δεν είναι εξα-σφαλισµένο, όλα θα πρέπει να κατακτηθούν. Το παιδί συνεπώς φοβάται µήπως ένα ενδεχόµενο επεισόδιο µιαςυπογλυκαιµίας ή µιας υπεργλυκαιµίας παρουσία των συµµαθητώνή του δασκάλου το εκθέσει. Ο φόβος αυτός του εντείνει τέτοιουείδους ανασφάλειες. Παρόµοιες αντιδράσεις επηρεάζουν τηνοµαλή προσαρµογή του παιδιού στο σχολείο. Συµπεριφορές πουθα πρέπει να ανησυχήσουν τη µητέρα ως προς την προσαρµογήτου παιδιού στο σχολείο είναι η εµφάνιση σωµατικών συµπτωµά-των, όπως αδιαθεσία, στοµαχόπονοι, κατά την προσέλευση στοσχολείο, αίσθηµα µοναξιάς, µελαγχολίας, έντονο άγχος, αδυνα-µία συγκέντρωσης στην τάξη, αδιαφορία για τα µαθήµατά του,δυσκολίες µε τους συµµαθητές ή µε τον δάσκαλο, αίσθηµα µειονε-ξίας και απαισιοδοξίας όσον αφορά τις µαθητικές επιδόσεις.Είναι σηµαντικό να αναφερθεί ότι τέτοιου είδους συµπεριφορέςδεν δικαιολογούν τον χαρακτηρισµό της «τεµπελιάς» ή «του κακούχαρακτήρα», και ότι τα πραγµατικά αίτια µπορούν µέσω της έγκαι-ρης διάγνωσης και της κατάλληλης αντιµετώπισης να επιλυθούνικανοποιητικά. Η συλλογική αντιµετώπιση της κατάστασης σεσυνεργασία µε τους γονείς, τον δάσκαλο, το προσωπικό του σχο-λείου, και τέλος µε τους συµµαθητές είναι η ιδανική κατάσταση.Πολλές φορές συµβαίνει οι εκπαιδευτικοί από ελλιπή ενηµέρωσηή άγνοια, να θεωρούν ότι ένα παιδί µε ∆ιαβήτη χρειάζεται ιδιαίτε-ρη µεταχείριση, ή από έγνοια γι’αυτό που του συµβαίνει να µηνέχουν τις ίδιες απαιτήσεις και να το ξεχωρίζουν από τα άλλα παι-διά. Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι οι προσδοκίες και οι απαιτήσειςτόσο των γονέων όσο και των δασκάλων επηρεάζουνσε µεγάλο βαθµό τη σχολική συµπεριφορά και τιςσχολικές επιδόσεις των παιδιών. Η ενθάρρυνση τουενδιαφέροντος και του ενθουσιασµού του παιδιού ναχρησιµοποιεί τις ικανότητές του και να αποκτά δεξιό-τητες, θα εδραιώσει στη ψυχή του παιδιού το συναί-σθηµα της εργατικότητας και της φιλοπονίας. Η µητέ-ρα είναι ο άνθρωπος που µπορεί να του εµφυσήσειαυτοπεποίθηση και τις αξίες που είναι απαραίτητεςγια τη σχολική του πρόοδο, δείχνοντάς του εµπιστο-σύνη. Ο ρόλος της µητέρας στη νηπιακή και σχολική ηλικίατου παιδιού θα πρέπει να έχει ως στόχο τη σωστήκοινωνικοποίηση του παιδιού. Τη συναναστροφή µεσυνοµηλίκους και τις εξωσχολικές δραστηριότητες.Πολλές φορές παρατηρούµε µια κοινωνική απόσυρ-ση των παιδιών µε διαβήτη ακόµα και κοινωνική απο-µόνωση. Σε αυτή την κατεύθυνση έρχεται να συνδρά-µει και η κατασκήνωση, η οποία βοηθά το παιδί νακατανοήσει ότι δεν είναι το µόνο µε αυτή την ιδιαιτε-ρότητα και να ενισχύσει την αυτοπεποίθησή του. Ορόλος της µητέρας είναι ζωτικής σηµασίας γιατί

πρέπει να θυµόµαστε ότι τα παιδιά καθρεπτίζονται στα µάτια τωνγονιών. Επίσης, θα πρέπει η µητέρα να βοηθά το παιδί να ανακτήσει τηναυτονοµία που αντιστοιχεί σε κάθε ηλικία. Η ρύθµιση του διαβήτηδεν αποτελεί θέµα προς διαπραγµάτευση. Το παιδί πρέπει νακατανοήσει ότι η αυτορρύθµιση και η φροντίδα για τη νόσο είναιαπαραίτητη προϋπόθεση για την καλή του υγεία και όχι τιµωρία.Τα αδέλφια του ιδίου ή του αντιθέτου φύλου θα πρέπει να αντιµε-τωπίζονται µε τον ίδιο ακριβώς τρόπο µε το παιδί µε ∆ιαβήτη,χωρίς καµία απολύτως διάκριση σε όλους τους τοµείς, στην απα-γόρευση, πειθαρχία στην επιβράβευση, στην τιµωρία. Αυτό βέβαια δεν σηµαίνει ότι δεν έχει και ο πατέρας σηµαντικόρόλο να παίξει στην ανατροφή του παιδιού και στη διαχείριση τουδιαβήτη.

Ελίνα Γκίκα, Ph.D.Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια

Παιδιατρική Κλινική ΜΗΤΕΡΑ

∫‡ÙÙ·Ú· ÛÙË ıÂڷ›· ÙÔ˘ ‰È·‚‹ÙËΒιοτεχνολογική εταιρεία της Νέας Ζηλανδίας ανήγγειλε σηµαντικήανακάλυψη µετά την µεταµόσχευση κυττάρων χοίρου, µε τα οποίαανεστάλη η χορήγηση ενέσεων ινσουλίνης σε γυναίκα µε διαβήτη.Η εταιρεια Living Cell Technologies (LCT) του Auckland ανήγγειλετην πιθανή θεραπεία του διαβήτη στη µία εκ δύο ασθενών πουµετείχαν σε ρωσική δοκιµασία. «Εντυπωσιακά διαπιστώσαµε, ότιένα µήνα µετά την πρώτη δόση η µία ασθενής δεν εξαρτάται απότην ινσουλίνη, δήλωσε ο καθηγητής Bob Elliot. Αν και είναι λίγοπρόωρο για την εφαρµογή του πρωτοκόλλου της ασθενούς, θεω-ρούνται τα αποτελέσµατα αυτά ως λίαν ενθαρρυντικά.Η LCT, η οποία έχει τη βάση της και στην Μελβούρνη της Αυστρα-λίας, ελπίζει να ξεκινήσει τις κλινικές δοκιµασίες εντός του έτους.Η θεραπεία αυτή συνίσταται στη µεταµόσχευση περισσοτέρων τουενός δισεκατοµµυρίου ινσουλινοπαραγωγών κυττάρων από τοπάγκρεας χοιριδίων στο στοµάχι ασθενούς µε τύπο 1 διαβήτη.Ο πρώτος ασθενής, ένας άνδρας 26 ετών, έλαβε την πρώτη δόση-ένεση τον Ιούνιο 2007 χωρίς ανεπιθύµητες ενέργειες. Η καλή ρύθ-µιση των επιπέδων της γλυκόζης αίµατος διατηρήθηκε, ενώ οι ηµε-

ρήσιες ανάγκες ινσουλίνης βαθµιαίως µειώθηκανκατά 40% περίπου στους επόµενους µήνες.Ο δεύτερος λήπτης ήταν γυναίκα 40 ετών, στηνοποία εµφυτεύθηκε η πρώτη δόση του DiabeCell τονΣεπτέµβριο χωρίς ανεπιθύµητες ενέργειες και οέλεγχος της γλυκόζης αίµατος διατηρήθηκε µεπροοδευτική µείωση των ηµερησίων αναγκώνινσουλίνης. Ένα µήνα µετά την εµφύτευση διεκόπηπλήρως η χορήγηση ινσουλίνης. Κατά τον καθηγητήElliot, τα πρώιµα αυτά αποτελέσµατα υπερέβησαντις προβλέψεις. Αύξησαν µάλιστα τις ελπίδες για νακαταστεί το DiabeCell ένα αποτελεσµατικό προϊόνγια τον διαβήτη.Στην δοκιµασία της Μόσχας έχουν προγραµµατι-σθεί έξι ασθενείς να λάβουν από δύο µεταµοσχεύ-σεις ο καθένας µε την µικρότερη δόση, που αποτε-λεί το ένα τρίτο της µεγίστης δόσης που έχει σχε-διασθεί για τη µελέτη της Νέας Ζηλανδίας.Αξίζει να σηµειωθεί εδώ ότι και προηγούµενη µελέ-τη του 1996 στο Auckland ανεστάλει από τον φόβοµεταδόσεως στους ανθρώπους χοίρειων ιών!

3

Bob Elliot

TA NEA MAS 68 18/6/2008 03:45 ÌÌ ™ÂÏ›‰·3

¶Úfi‚ÏÂ„Ë ÂÌÊ¿ÓÈÛ˘ ÙÔ˘ ∆‡Ô˘ 1‰È·‚‹ÙËΗ πρόβλεψη εµφάνισης Τύπου 1 ∆ιαβήτη µέχρι σήµερα βασιζό-ταν στο µείζον σύµπλεγµα ιστοσυµβατότητας, το HLA, καθώς καιστην παρουσία ενός ή περισσοτέρων αντιπαγκρεατικών αντισωµά-των (ICA, αντιGAD και ΙΑ-2). Ερευνητές στο Denver του Coloradoανακάλυψαν ένα τέταρτο αντίσωµα, µε το οποίο µπορεί να προ-βλεφθεί µε µεγαλύτερη ακρίβεια ποιος έχει προδιάθεση για τηνεµφάνιση διαβήτη. Φυσικά, ο προσδιορισµός των αντισωµάτων θαέχει αξία όταν θα είναι γνωστό πώς να καθυστερήσει ή να ανα-σταλεί η εξέλιξη της νόσου. Η παρουσία τριών αυτοαντισωµάτων προβλέπει τύπο 1 διαβήτη µεακρίβεια 90%. Το νέο αυτό αντίσωµα, το ΖnΤ8, το πρώτο πουανακαλύπτεται στη δεκαετία, αυξάνει την πρόβλεψη στο 96%,σύµφωνα µε τη δηµοσίευση στο περιοδικό Proceedings of theNational Academy of Sciences.To ΖnΤ8 συνδέθηκε µε τον τύπο 1 διαβήτη µέσω ανάλυσης µικρο-συστοιχιών, η οποία καταγράφει την έκφραση όλων των γονιδίωντου οργανισµού σε βάση ιστού προς ιστό. Οι ερευνητές παρατή-ρησαν ότι το γονίδιο ZnT8 εκφράζεται µόνο στα ινσουλινοεκκριτι-κά κύτταρα και συνδέεται µε τον µηχανισµό εκκρίσεως της ινσου-λίνης.Η επιβεβαίωση της υπόθεσης των συγγραφέων του άρθρου επε-τεύχθη µε τη µελέτη δειγµάτων αίµατος από παιδιά µε τύπο 1 δια-βήτη, που µετείχαν στη Μελέτη Αυτοανοσίας ∆ιαβήτη (DAISY) στοΚέντρο Barbara Davis για τον Παιδικό ∆ιαβήτη στο Denver. Το 70%των ατόµων µε τύπο 1 διαβήτη βρέθηκαν θετικά για το αντίσωµα,ενώ στα υγιή άτοµα ήταν λιγότερο από 1%.Όπως δήλωσε ο John Hutton, PhD, ο διευθυντής έρευνας τουΚέντρου Barbara Davis και κύριος ερευνητής της µελέτης, το ZnT8δείχνει µεγάλη αξία ως διαγνωστικό εργαλείο και πιστεύουµε ότιελέγχοντάς το θα γίνει πολύ σύντοµα εξέταση ρουτίνας σε όλεςτις κλινικές ερευνητικές µελέτες.

∆Ô ÂÌ‚fiÏÈÔ Î·Ù¿ ÙÔ˘ ‰È·‚‹ÙˉÔÎÈÌ¿˙ÂÙ·È Û ÌÂϤÙ˜ º¿Û˘ πππÁÈ· ÙË ıÂڷ›· ÙÔ˘ ‰È·‚‹ÙË!Η φαρµακευτική εταιρεία Diamyd Medical(http://www.diamyd.com) ανακοίνωσε ότι ο Οργανισµός ΙατρικώνΠροϊόντων της Σουηδίας για την Ευρώπη και ο Οργανισµός Τρο-φών και Φαρµάκων (FDA) των ΗΠΑ, ενέκριναν να ξεκινήσουνµελέτες Φάσης ΙΙΙ µε το θεραπευτικό εµβόλιο διαβήτη Diamyd®. Κύριος ερευνητής της µελέτης είναι ο ΚαθηγητήςJohnny Ludvigsson, στο Πανεπιστήµιο του Linköpingτης Σουηδίας. Στην πόλη αυτή της Σουηδίας συγκε-ντρώθηκαν στις 4 Απριλίου 2008 εκπρόσωποι 20 σου-ηδικών παιδιατρικών κλινικών και επεξεργάστηκαν τιςλεπτοµέρειες της µελέτης, στην οποία πρέπει να µετά-σχουν 306 νεοδιαγνωσµένα άτοµα µε τύπο 1 διαβήτη.Η Diamyd Medical σχεδιάζει να ζητήσει άδεια για κλι-νικές δοκιµές σε άλλες 3 ή 4 ευρωπαϊκές χώρες καινα συµπεριλάβει άλλες 20 κλινικές στη µελέτη.Σύµφωνα µε την Elizabeth Linder, Πρόεδρο και ∆ιευ-θύνουσα Σύµβουλο της Diamyd Medical, η έγκρισητου Σουηδικού Οργανισµού Φαρµάκων αποτελείσηµαντικό βήµα για την εµπορική διάθεση του

Diamyd®. Το διεθνές ενδιαφέρον είναι µεγάλο και αφού ελήφθηη έγκριση του FDA για παράλληλες δοκιµασίες Φάσης ΙΙΙ στιςΗΠΑ, το TrialNet σχεδιάζει την αντίστοιχη µελέτη στη Βόρεια Αµερική.Ανυποµονούµε όλοι για τα αποτελέσµατα της θεραπευτικής εφαρ-µογής του Diamyd®.

¶ˆ˜ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÙ·È Ô ∞ÏËı‹˜¢È·‚‹Ù˘ Ù˘ ∫˘‹Ûˆ˜;Πρόσφατη µελέτη έδειξε ότι το 7% των γυναικών, που διαγνώσθη-καν ως πάσχουσες από διαβήτη κυήσεως, ήταν ήδη διαβητικέςκατά την πρώτη επίσκεψη και λανθασµένα διαγνώσθηκαν µε δια-βήτη κυήσεως, ενώ έπασχαν από διαβήτη. Παρατηρήθηκε επίσηςότι γυναίκες µε επίπεδο ΗβΑ1C µικρότερο των 5,3%, κατά τηπρώτη επίσκεψη, δεν θα ανέπτυσσαν διαβήτη της κυήσεως καθ’όλη τη διάρκεια της εγκυµοσύνης.Συνεπώς η µέτρηση της ΗβΑ1C θα πληροφορήσει αν µια γυναίκαυπήρξε διαβητική ακόµη και πριν από την σύλληψη. Ασφαλώς οπροσδιορισµός των επιπέδων ΗβΑ1C πρέπει να γίνεται από τηνπρώτη επίσκεψη στον µαιευτήρα, ιδιαίτερα αν είναι παθολογική ηδοκιµασία καµπύλης σακχάρου.Συνηθίζεται κάθε γυναίκα που αναπτύσσει διαβήτη στην εγκυµοσύ-νη να θεωρείται ως πάσχουσα από διαβήτη της κυήσεως. Ο τρό-πος ελέγχου για διαβήτη κυήσεως όµως καθιστά δύσκολη την δια-πίστωση αν ο διαβήτης προϋπήρξε ή αν αναπτύχθηκε µε την εγκυ-µοσύνη. Φυσικά, γυναίκες που έπασχαν ήδη από διαβήτη, αλλά ηδιάγνωση τέθηκε κατά τη κύηση δεν µπορούν να θεωρηθούν ωςπάσχουσες από διαβήτη κυήσεως.Ο συνήθης τρόπος για την αναγνώριση διαβήτη κυήσεως είναιµετά από καµπύλη γλυκόζης. Όµως αυτή η δοκιµασία έχει περιο-ρισµό, ότι δεν µπορεί να πληροφορήσει για το εάν ο διαβήτηςπροϋπήρξε της εγκυµοσύνης. Αντίθετα µε την καµπύλη γλυκόζης,ο προσδιορισµός της ΗβΑ1C πληροφορεί καλύτερα αν η γυναίκαπροϋπήρξε διαβητική. Αυτό ισχύει διότι η ΗβΑ1C παρέχει τον µέσοόρο των τιµών της γλυκόζης στο αίµα για περίπου 3 µήνες πριν.Η εργασία αυτή δηµοσιεύθηκε πέρυσι στο περιοδικό Diabetes Careαπό τον Dr. Balaji και συνεργάτες, οι οποίοι διαπίστωσαν ότι 33από 507 γυναίκες είχαν ΗβΑ1C µεγαλύτερη του 6%. Σαφώς αυτόαποδεικνύει ότι οι 33 αυτές γυναίκες ήταν ήδη διαβητικές πριν απότην σύλληψη.Η ανίχνευση του διαβήτη σε γυναίκες πριν από την σύλληψη είναιπολύ σηµαντική γιατί η έγκαιρη ρύθµιση των επιπέδων σακχάρουθα βοηθήσει στη πρόληψη εµβρυικών ανωµαλιών και άλλων

ακόµη προβληµάτων. Η οργανογένεση του εµβρύ-ου επιτελείται κατά τις πρώτες 6-8 εβδοµάδες τηςκυήσεως. Συνεπώς, η έγκαιρη ανίχνευση διαβήτηείναι πολύ σηµαντική.Πρέπει να σηµειωθεί ότι η ΗβΑ1C είναι χρήσιµηµόνο για την έγκαιρη διάγνωση και όχι την ακολου-θητέα θεραπευτική αγωγή. Ακόµη και όταν η τιµήτης ΗβΑ1C ήταν φυσιολογική στο χρόνο της πρώ-της ανίχνευσης, ενώ η καµπύλη γλυκόζης δεν ήταν,µια δεύτερη οµάδα 53 γυναικών ανέπτυξε την νόσοκατά την διάρκεια της κυήσεως. Οι 53 αυτές γυναί-κες έπασχαν πραγµατικά από διαβήτη κυήσεως.Σύµφωνα πάντα µε τον Dr. Balaji είναι πολύ σηµα-ντικό να ελέγχονται κάθε µήνα για διαβήτη κυήσε-

4

Johnny Ludvigsson

TA NEA MAS 68 18/6/2008 03:45 ÌÌ ™ÂÏ›‰·4

ως όταν η ΗβΑ1C είναι κάτω του6% στον χρόνο της πρώτης δοκι-

µασίας.Σύµφωνα µε την µελέτη τα επίπε-δα γλυκόζης, τόσο στην καµπύλη,όσο και µε µέτρηση της ΗβΑ1Cσε µερικές γυναίκες ακολουθούνκάποια περιπλεγµένη εικόνα.∆είχνουν ότι µερικές φορές η

ΗβΑ1C χρειάζεται κάποιο χρονι-κό διάστηµα για να αποδείξει διαβή-

τη κυήσεως. Αυτό καθιστά ανεπαρκήτη µέτρηση της ΗβΑ1C µόνο κατά την

αρχική επίσκεψη, διότι θα διαφύ-γουν µερικές περιπτώσεις.Τέλος, η µελέτη τέταρτης οµάδας159 γυναικών αποδεικνύει τηνσηµασία να είναι γνωστές οι

πραγµατικά φυσιολογικές γυναίκες.Βοήθησε να γίνει γνωστό ότι µε επίπεδαΗβΑ1C µικρότερα από 5,3% δεν θααναπτυχθεί διαβήτης κυήσεως. Με τιµές5,3-6% µερικές (23) γυναίκες είχαν ανα-πτύξει διαβήτη στις επόµενες επισκέψεις.Αυτές οι τιµές επιβάλουν καλύτερη παρα-

κολούθηση ακόµη και αν η καµπύλη γλυκόζης είναι φυσιολογική.

∏ ¶·ÁÎfiÛÌÈ· ∏̤ڷ ¢È·‚‹ÙË – 2008Στην εκστρατεία του 2007 κυριάρχησαν τρεις κύριες προτάσειςγια δράση µε στόχο: πολιτική δράση, καθοδήγηση της προσοχήςτων ΜΜΕ και οργάνωση κοινοτικής δράσης. Εντυπωσιακά ήταν τααποτελέσµατα µε περίπου 200 διακηρύξεις υποστήριξης τηςΠαγκόσµιας Ηµέρας ∆ιαβήτη και εγγραφές περισσοτέρων των30.000 συµµετεχόντων σε πορείες σε ολόκληρη την υφήλιο, ενώ279 µνηµεία φωταγωγήθηκαν κυανά. Η κάλυψη της Ηµέρας απότα media υπήρξε η καλύτερη στην ιστορία (τύπος, ραδιόφωνο,τηλεόραση και διαδίκτυο άγγιξαν 1,2 δισεκατοµµύρια συνανθρώ-πων µας).Ο ιστότοπος www.worldiabetesday.org έλαβε πάνω από 100.000επισκέπτες, ενώ 900 φωτογραφίες από εκδηλώσεις καταχωρήθη-καν στο διαδίκτυο. ∆εκαοκτώ video υποβλήθηκαν µέσω τουYouTube!Το Εκτελεστικό Συµβούλιο της ∆ιεθνούςΟµοσπονδίας ∆ιαβήτη και στη συνέχεια οΠαγκόσµιος Οργανισµός Υγείας ενέκριναντην επέκταση των θεµάτων της ΠαγκόσµιαςΗµέρας ∆ιαβήτη για ένα ακόµη έτος. Συνε-πώς, το θέµα της Παγκόσµιας Ηµέρας ∆ια-βήτη για το 2008 είναι ο ∆ιαβήτης στα Παι-διά και τους Εφήβους.Για την εκστρατεία του 2008 παραµένουν οιακόλουθοι στόχοι:• Να αυξηθεί η αναγνώριση των προειδο-ποιητικών σηµείων του διαβήτη.• Να υποστηριχθούν πρωτοβουλίες για τηνµείωση της διαβητικής κετοξέωσης (πουσήµερα αποτελεί την κυριότερη αιτία θανά-του σε παιδιά µε τύπο 1 διαβήτη) και να δια-

νεµηθεί υλικό προκειµένου να υποστηριχθούν οι πρωτοβουλίεςαυτές.• Να προωθηθούν υγιείς τρόποι ζωής για να βοηθήσουν στη πρό-ληψη του τύπου 2 διαβήτη στα παιδιά. Επιπλέον συνεχίζεται ηχρήση της Παγκόσµιας Ηµέρας ∆ιαβήτη και η καθιέρωση τουγαλάζιου κύκλου, ως του παγκόσµιου συµβόλου για τον διαβήτηκαι τη διατήρηση του κινήµατος «Ενωθείτε για τον διαβήτη».• Οι εφετεινοί στόχοι περιλαµβάνουν την µπλε φωταγώγηση 500σηµαντικών κτιρίων ανά την υφήλιο. Θα υποστηριχθεί η συµµετοχή500.000 ατόµων να κινηθούν την ηµέρα αυτή µε ένα µπλε φως.Θα δοθούν επίσης στα σχολεία εργαλεία για να προωθηθούν οιδραστηριότητες αναγνώρισης του διαβήτη στα σχολεία.

¶ÚÔÁÔÓÈο ¶·ÁÎÚ·ÙÈο ∫‡ÙÙ·Ú·Βέλγοι ερευνητές ανακάλυψαν προγονικό παγκρεατικό κύτταρο,δηλαδή κύτταρο που διαθέτει την ικανότητα να παράγει νέα ινσου-λινοπαραγωγά κύτταρα. Η πρόσφατη αυτή ανακάλυψη προωθείσηµαντικά την πρόοδο για την εφαρµογή της αναγεννήσεως β-κυττάρων ως θεραπείας του τύπου 1 διαβήτη.Τα σηµαντικά αυτά αποτελέσµατα έρευνας του Κέντρου JDRF γιαΘεραπεία του ∆ιαβήτη (JDRF Center for Beta Cell Therapy inDiabetes) στις Βρυξέλλες, δηµοσιεύθηκε στο τεύχος της 25ηςΙανουαρίου 2008 του περιοδικού Cell. Αν τα αποτελέσµατα αυτάπου παρατηρήθηκαν στα ποντίκια ισχύουν και για τους ανθρώ-πους, τα νεοαναγνωρισθέντα προγονικά κύτταρα µπορούν νααντιπροσωπεύουν έναν εµφανή στόχο για τη θεραπευτική αναγέν-νηση των β-κυττάρων στο διαβήτη.Ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά αυτών των προ-γονικών κυττάρων είναι ότι είναι σχεδόν αδιάκριτα από ταεµβρυονικά προγονικά κύτταρα. Σύµφωνα µε τον Harry Heimberg,κύριο ερευνητή της νέας δηµοσίευσης: «όσον αφορά την δοµή καιτην γονιδιακή έκφραση δεν υφίστανται αξιόλογες διαφορές.Οµοιάζουν και συµπεριφέρονται ακριβώς όπως τα προγονικάεµβρυονικά β-κύτταρα».Η Patricia Kilian, διευθύντρια του προγράµµατος αναγεννήσεως β-κυττάρων του JDRF δήλωσε, ότι: «Εµείς στο JDRF πιστεύουµε ότι ηνέα αυτή έρευνα παρέχει νεότερες βλέψεις, που µπορούν νασυντελέσουν σε θεραπευτικές δυνατότητες αναγέννησης των β-κυττάρων στον τύπο 1 διαβήτη».Θα πρέπει να υπενθυµηθεί ότι παλαιότερες µελέτες έδειξαν τηνύπαρξη προγονικών β-κυττάρων στο πάγκρεας µετά την γέννηση,

αλλά η ταυτοποίηση και ο χαρακτηρισµός αυτώντων κυττάρων δεν έχει πλήρως αποσαφηνισθεί.Άλλες µελέτες έχουν δείξει ότι πολλαπλασια-σµός των ενηλίκων β-κυττάρων µπορεί να συµ-βάλει για την διατήρηση του αριθµού των β-κυτ-τάρων και την επέκταση των ινσουλινοπαραγω-γών β-κυττάρων υπό φυσιολογικές συνθήκες. Ταευρήµατα αυτά προκαλούν το ερώτηµα στουςεπιστήµονες για τον ρόλο ή την ύπαρξη προγονι-κών κυττάρων στην αναγέννηση. Οι περισσότεροιεπιστήµονες είχαν σταµατήσει την έρευνα στοθέµα αυτό, γιατί τα κύτταρα είναι πολύ λίγα καιπολύ δύσκολα ενεργοποιούνται.Στη µελέτη αυτή η οµάδα του Heimberg απολίνω-σε τον παγκρεατικό πόρο, απ’ όπου εκκρίνονταιτα παγκρεατικά ένζυµα και το αποτέλεσµα ήταν οδιπλασιασµός της µάζας των β-κυττάρων στο

5

·ÁÎfiÛÌÈ· Ë̤ڷ ‰È·‚‹ÙË

TA NEA MAS 68 18/6/2008 03:45 ÌÌ ™ÂÏ›‰·5

τραυµατισµένο σηµείο του παγκρέατος µέσα σε δύο εβδοµάδες.Τα παγκρέατα των ζώων άρχισαν να παράγουν περισσότερηινσουλίνη, απόδειξη ότι τα νεοπαραχθέντα β-κύτταρα είχαν πλήρηλειτουργία. Εφαρµόζοντας τεχνική γενετικής σηµάνσεως, οι ερευ-νητές ανεκάλυψαν ότι τα νέα β-κύτταρα προήρχοντο από προ-δροµικά κύτταρα, τα οποία εξέφραζαν Νευρογενίνη-3, σηµαντικόγονίδιο στα εµβρυονικά προγονικά κύτταρα, και ότι η παραγωγήνέων β-κυττάρων εξηρτάτο από την δραστηριότητα αυτού τουγονιδίου. Σύµφωνα µε υπόνοια του Heimberg, η αναγεννητική δια-δικασία προκαλείται από φλεγµονώδη αντίδραση στο πληµµυρι-σµένο από ένζυµα πάγκρεας.Η περισσότερο σηµαντική πρόκληση είναι η επέκταση των ευρηµά-των αυτών σε πάσχοντες από διαβήτη. Φυσικά, απαιτούνται πρό-σθετες έρευνες πριν αναπτυχθεί δυνητική θεραπεία του διαβήτηαπό αυτή τη µελέτη.

∏ °ÔÓȉȈ̷ÙÈ΋ ÂȂ‚·ÈÒÓÂÈ ÙËÓ«ÊÏÂÁÌÔÓÒ‰Ë ˘ÔÁÚ·Ê‹» Û ÓÂԉȷ-ÁÓˆṲ̂ÓÔ˘˜ ‰È·‚ËÙÈÎÔ‡˜ ·ÛıÂÓ›˜.Ερευνητές στο Ιατρικό Κολλέγιο του Wisconsin στις ΗΠΑ εφήρµο-σαν ευαίσθητη γονιδιωµατική τεχνική για να αποδείξουν ότι νεο-διαγνωσθέντα άτοµα µε τύπο 1 διαβήτη διαθέτουν µία µοναδική«προφλεγµονώδη υπογραφή». Η µελέτη που δηµοσιεύεται σε πρό-σφατο τεύχος του The Journal of Immunology, ανακάλυ-ψαν επίσης σε οµάδα ατόµων µε κίνδυνο ανάπτυξηςδιαβήτη τύπου 1, ότι η φλεγµονώδης υπογραφήπροϋπήρχε από τη διάγνωση και την εµφάνισηνησιδιοκυτταρικών αυτοαντισωµάτων.Στα αυτοάνοσα νοσήµατα, όπως ο τύπος 1διαβήτη, η προφλεγµονώδης υπογραφήαναφέρεται στη παρουσία διαφόρων πρω-τεϊνών και κυτταρικών µορίων, τα οποίαειδοποιούν τα ανοσοκύτταρα να δραστη-ριοποιηθούν, που σηµαίνει την έναρξη τηςνόσου. Συνεπώς είναι σηµαντικό να καθορι-σθεί η αξία αυτών των υπογραφών στην πρό-βλεψη της πιθανής εµφάνισης τύπου 1 διαβήτηκαι να θεωρούνται ως κριτήρια για να συµπερι-ληφθούν ως µέτρα σε κλινικές µελέτες µε σκοπό τηνπρόληψη.Είναι γνωστό ότι στον νεοδιάγνωστο τύπο 1 διαβήτη διαπιστώνο-νται αυξηµένες πρωτεΐνες, οι κυτταροκίνες και οι χηµοκίνες. Οιαυξήσεις αυτές µάλλον υποσηµειώνουν την ενεργοποίηση της επι-θέσεως του ανοσιακού συστήµατος κατά των ινσουλινοπαραγω-γών κυττάρων του παγκρέατος και συνεπώς αντιπροσωπεύουν ένασηµαντικό κλινικό εργαλείο για την πρόβλεψη έναρξης της νόσου.Παρά ταύτα, τα επίπεδα των παραγόντων αυτών στο αίµα είναισυχνά πολύ χαµηλά για να µετρηθούν µε ακρίβεια.Στη µελέτη αυτή, υπό τη διεύθυνση του Xujing Wang στα εργαστή-ρια του Martin J. Hessner, οι ερευνητές εφήρµοσαν γονιδιωµατικήστρατηγική για να ελέγξουν την παρουσία προφλεγµονωδώνπαραγόντων στον ορό ασθενών µε τύπο 1 διαβήτη. Συλλέχθηκανδείγµατα ορών και στη συνέχεια χρησιµοποιήθηκαν για να επά-γουν γονιδιακή έκφραση σε καλλιέργειες κυττάρων αίµατος απόυγιείς δότες. Η προσέγγιση αυτή παρέχει περισσότερο ευαίσθητηδοκιµασία για την αναγνώριση προφλεγµονωδών παραγόντωνστον ορό, όπου ακόµη και χαµηλά επίπεδα ανοσορρυθµιστικών

παραγόντων θα είναι επαρκή για να επάγουν την έκφραση τωνγονιδίων κάτω από την επίδρασή τους.Μετά την καλλιέργεια, η γονιδιακή έκφραση µετρήθηκε µε αυτόµα-τη ανάλυση µικροσυστοιχιών-τεχνική στην οποία µικροσκοπικήσυλλογή γονιδίων συνδέεται µε σεσηµασµένο DNA από δείγµαταµελετών, επιτρέποντας έτσι τη µέτρηση των επιπέδων της έκφρα-σης χιλιάδων γονιδίων συγχρόνως.

¶ÂÚ›Ô˘ 200 ÁÔÓ›‰È·Ορός αίµατος από κάθε άτοµο µε νεοδιαγνωσµένο διαβήτη ενερ-γοποίησε την έκφραση 192 γονιδίων, στα οποία περιλαµβάνονταιγονίδια υπεύθυνα για πολυάριθµους υποδοχείς πρωτεϊνών καισηµατοδοτικά µόρια, µεταξύ των οποίων και η ιντερλευκίνη-1 (IL-1). Η µοριακή υπογραφή των 192 γονιδίων δεν ήταν εµφανής σεάτοµα µε µακροχρόνιο διαβήτη ή στην οµάδα ελέγχου που συνί-στατο από υγιή άτοµα. Η απουσία υπογραφής σε ασθενείς µεµακροχρόνιο διαβήτη είναι συµβατή µε το ανοσολογικά αδρανέςστάδιο, στο οποίο βρίσκονται και υποστηρίζει την υπόθεση ότι ονεοδιαγνωσµένος διαβήτης αποτελεί στάδιο ενεργούς αυτοανο-σίας.Ίσως είναι ενδιαφέρουσα η µακροχρόνια διερεύνηση τριών αδελ-φών µε υψηλό κίνδυνο για εµφάνιση διαβήτη, οι οποίοι τελικάανάπτυξαν τύπο 1 διαβήτη. Παρατηρήθηκε στους αδελφούςαυτούς η φλεγµονώδης υπογραφή χρόνια πριν από την κλινικήεµφάνιση του διαβήτη και σε έναν, µάλιστα, ακόµη και πριν από

την αύξηση των νησιδιοκυτταρικών αυτοαντισωµάτων. Στονασθενή αυτόν δεν διαπιστώθηκαν αυτοαντισώµατα

έως και 5 έτη πριν από την εµφάνιση του τύπου 1διαβήτη.

Είναι σηµαντικό να γνωρίσουµε αν η φλεγµο-νώδης υπογραφή που περιγράφεται στηµελέτη αυτή, η οποία αποδεδειγµένα εξα-φανίζεται σε ποικίλο διάστηµα µετά τηνέναρξη της νόσου, συµπίπτει µε το πέραςτης περιόδου του µέλιτος, δηλαδή τηςανοσολογικά ενεργούς περιόδου, η οποία

επακολουθεί την έναρξη της ινσουλινοθε-ραπείας. Κατά τη διάρκεια της περιόδου

του µέλιτος, οι πάσχοντες συχνά παρουσιά-ζουν αποκατάσταση της λειτουργίας των β-κυτ-

τάρων, που µπορεί να διαρκέσει από µήνες µέχρικαι χρόνια. Το διάστηµα αυτό ασφαλώς παρέχει ένα

παράθυρο ευκαιρίας για δυνητική θεραπευτική παρέµβαση.Πιθανώς, σηµαντική επέκταση της έρευνας αυτής µπορεί να είναιη µελέτη της χρησιµότητας της φλεγµονώδους υπογραφής ωςδείκτη της εξέλιξης της νόσου και της πρόβλεψης καλών θερα-πευτικών στόχων. Το JDRF ξεκινά δοκιµασία φαρµάκου το οποίοεµποδίζει την προφλεγµονώδη διαδικασία στην οποίο µεσολαβεί ηιντερλευκίνη-1 (IL-1) χρησιµοποιώντας έναν ανταγωνιστή του υπο-δοχέα της IL-1 µε σκοπό να παρατείνεται η περίοδος του µέλιτοςσε νεοδιαγνωζόµενους ασθενείς.

°È·Ù› ÔÚÈṲ̂ÓÔÈ ·ÛıÂÓ›˜ ‰ÂÓ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ‰È·‚ËÙÈ΋ ÓÂÊÚÔ¿ıÂÈ·;Μία γενετική µελέτη έδειξε ότι άτοµα µε τύπο 1 διαβήτη που διαθέ-τουν παραλλαγή ενός ειδικού γονιδίου προστατεύονται από τηνεµφάνιση διαβητικής νεφροπάθειας. Ως γνωστόν η διαβητική

6

TA NEA MAS 68 18/6/2008 03:45 ÌÌ ™ÂÏ›‰·6

νεφροπάθεια αποτελείπροοδευτική και απειλητι-κή για την ζωή νεφρικήνόσο, που αναπτύσσεταισε περίπου έναν από τουςτρεις ασθενείς µε τύπο 1διαβήτη. Τα άτοµα που έχουν κλη-ρονοµήσει την αλληλικήµορφή του γονιδίου, τοDRB1*04, είναι σε θέση ναανέχονται ή να αναστέλλουν τουςβλαπτικούς κινδύνους της υπεργλυκαιµίας. ΤοDRB1*04, αναγνωρισµένος δείκτης για τύπο 1 διαβήτη εµφανίζεταινα δρα, τόσο ως παράγοντας κινδύνου όσο και ως προστατευτι-κός παράγοντας κατά της νεφροπάθειας, σύµφωνα µε τους ερευ-νητές του άρθρου στο περιοδικό Diabetes. Η έρευνα αυτή, που διεξήχθη από την Suzanne K. Cordovaro στοεργαστήριο της Patricia W. Mueller στο Εθνικό Κέντρο για Περι-βαλλοντική Υγεία των Κέντρων για Έλεγχο και Πρόληψη τωνΝόσων στην Atlanta, Georgia των ΗΠΑ, είναι η πρώτη που αναφέ-ρει σχέση µεταξύ κληρονοµικής ποικιλοµορφίας στο γονίδιο DRB1και προδιάθεσης για διαβητική νεφροπάθεια. Τα ευρήµατα τηςµελέτης παρέχουν σηµαντικά στοιχεία και µπορούν να συµβάλουνστην ανάπτυξη στοχευµένων θεραπειών, καθώς και νέων θεραπευ-τικών στόχων.Προηγούµενες µελέτες έχουν αναγνωρίσει τέσσερις σηµαντικούςκληρονοµικούς παράγοντες κινδύνου για τον τύπο 1 διαβήτη: ταγονίδια του HLA DRB1, DQA1 και DQB1, που εντοπίζονται στοχρωµατόσωµα 6, (το οποίο ενέχει ιδιαίτερο ρόλο στο ανοσοσύ-στηµα), καθώς και στο γονίδιο της ινσουλίνης, στο χρωµατόσωµα11. Προκειµένου να διαπιστωθεί αν ειδικοί γενετικοί παράγοντεςπαίζουν κάποιο ρόλο στην ανάπτυξη διαβητικής νεφροπάθειας, οιερευνητές ανέλυσαν τα γονίδια αυτά χρησιµοποιώντας δείγµαταDNA από την συλλογή GoKinD, µία πρωτοβουλία που υποστηρίζε-ται από το JDRF, τα NIH (Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ) και τοCDC (Κέντρο Ελέγχου Νόσων). Η Μελέτη Γενετικής Νεφρών στον∆ιαβήτη (GoKinD-Genetics of Kidneys in Diabetes Study) δηµιουρ-γήθηκε ως πηγή υλικού για τους ερευνητές που µελετούν την γενε-τική της διαβητικής νεφροπάθειας, παρέχοντάς τους δείγµαταDNA, καθώς και εκτεταµένες κλινικές πληροφορίες από ασθενείςµε διαβήτη, που είτε εµφανίζουν, είτε δεν πάσχουν από διαβητικήνεφροπάθεια. Στη µελέτη αυτή οι ερευνητές ανέλυσαν 829 διαβη-τικούς ασθενείς µε νεφροπάθεια και 904 χωρίς την επιπλοκή αυτή.Το πλέον εντυπωσιακό εύρηµα υπήρξε ότι οι ασθενείς µε τύπο 1διαβήτη που έφεραν δύο αντίγραφα του αλληλίου DRB1*04 είχαν50% λιγότερες πιθανότητες να εµφανίσουν νεφροπάθεια, άσχεταµε την διάρκεια του διαβήτη τους.Οι συγγραφείς διαπίστωσαν συσχέτιση µεταξύ του αριθµού τωναντιγράφων DRB1*04 και επιπέδων της ΗβΑ1C. Αναφέρουν ότιστην υποοµάδα των ασθενών, που δεν είχαν εµφανίσει διαβητικήνεφροπάθεια παρά την µακρά διάρκεια του διαβήτη, η ΗβΑ1Cκυµαίνεται µεταξύ 7,2 και 7,3% ανάλογα αν διέθεταν κανένα ήένα αντίγραφο του γονιδίου, ενώ 7,7% αν διαθέτουν δύο αντίγρα-φα του αλληλίου. Σύµφωνα µε την παρατήρηση αυτή το DRB1*04προσφέρει κάποιου βαθµού προφύλαξη από τη νεφροπάθεια,πιθανώς µέσω µηχανισµού ανοχής προς την υπεργλυκαιµία.Ασφαλώς, απαιτούνται συµπληρωµατικές µελέτες προκειµένου νακατανοηθεί η βιολογία της προστατευτικής επίδρασης τουDRB1*04.

¡¤Â˜ ÂΉfiÛÂÈ˜Η Ελληνική Οµοσπονδία ∆ιαβήτη εξέδωσε νέο περιοδικό µε τίτλο:«Σακχαρώδης ∆ιαβήτης: Φροντίδα γιαΌλους». Στόχος του περιο-δικού είναι να προβάλλο-νται κυρίως οι ανάγκες τωνατόµων µε σακχαρώδη δια-βήτη, τόσο σε θέµατα ασφα-λιστικών φορέων, όσο και σεθέµατα των νέων, όπως θέσε-ων εργασίας, εθελοντικήςστράτευσης και εκπαίδευσης.Παράλληλα γίνεται προσπά-θεια για τη σωστή ενηµέρωσησχετικά µε τον διαβήτη, για τιςνεότερες εξελίξεις, τόσο στηναιτιολογία, όσο και στη διάγνω-ση, ιδιαίτερα µάλιστα στην τρέ-χουσα θεραπευτική αντιµετώπιση.Το πρώτο τεύχος (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2008) στις 64 σελίδεςτου περιέχει χρήσιµα άρθρα από καταξιωµένους επιστήµονες τουδιαβήτη, τα οποία καλύπτουν το ευρύ φάσµα του διαβήτη, τόσο τουτύπου 1, όσο και του τύπου 2.Το περιοδικό της ΕΛΟ∆Ι θα αποτελεί από σήµερα και µελλοντικά, ένασηµαντικό ενηµερωτικό όργανο για τα άτοµα µε διαβήτη και τις οικο-γένειές τους.o Ηλίας Ν. Μυγδάλης (Υπεύθυνος Έκδοσης) «∆ιαβητική Νευρο-πάθεια», Ιατρικές Εκδόσεις ΖΗΤΑ, Αθήνα 2008, σελίδες 259 (ISBN:978-960-7144-96-6). Ένα µεγάλο κενό της ελληνικής βιβλιογρα-φίας του διαβήτη έρχεται να καλύψει η εξαιρετική µονογραφίατου ακούραστου Ηλία Μυγδάλη. Σε µία λίαν καλαίσθητη έκδοσηπεριγράφονται από τον συγγραφέα οι διάφορες πτυχές της δια-βητικής νευροπάθειας από πλευράς ταξινόµησης, επιδηµιολο-γίας, παθογένειας, πρόληψης και αντιµετώπισής της. Η εικονο-γράφηση είναι πλούσια, όπως είναι και η εκτεταµένη βιβλιογρα-φία. Γραµµένο κατά τρόπο επαγωγικό, επεξηγηµατικό και διδακτι-κό, το βιβλίο του κ. Μυγδάλη αποτελεί πολύτιµο βοήθηµα για τονδιαβητολόγο. Η ανάγνωση του βιβλίου είναι απαραίτητη και χρή-σιµη, διότι σε πολλά σηµεία η διαβητική νευροπάθεια ήταν terraincognita και ασαφής.

o Ηλίας Ν. Μυγδάλης (Υπεύθυνος Έκδοσης) «Στρατηγικές στοΣακχαρώδη ∆ιαβήτη 2008», Ιατρικές Εκδόσεις ΖΗΤΑ, σελίδες 449,Αθήνα 2008 (ISBN: 978-960-7144-97-3). Στη σειρά των εκδόσεων

7

TA NEA MAS 68 18/6/2008 03:45 ÌÌ ™ÂÏ›‰·7

του Ηλία Μυγδάλη «Στρατηγικές στο Σακχαρώδη ∆ιαβήτη» κυκλο-φόρησε προσφάτως το εφετεινό βιβλίο, προϊόν των παρουσιάσε-ων στα οµώνυµα εκπαιδευτικά Μαθήµατα. Κάθε νέα επιστηµονικήπληροφορία, θεωρία ή παρατήρηση για τον σακχαρώδη διαβήτηπεριγράφεται στις 450 σελίδες, σε 30 κεφαλαία. Οι συγγραφείς,γνωστοί διαβητολόγοι, παρέχουν την γνώση και την εµπειρία τουςστη πλούσια αυτή εικονογραφηµένη έκδοση και περιλαµβάνουντην πρόσφατη διεθνή βιβλιογραφία. Το βιβλίο αυτό, όπως και ταπροηγούµενα της σειράς είναι χρησιµότατο εφόδιο για κάθε δια-βητολόγο.

√È ‰ËÌÔÛȇÛÂȘ Ì·˜Κατά το τρίµηνο Απριλίου-Ιουνίου 2008 µετείχαµε στις παρακάτωεπιστηµονικές δηµοσιεύσεις για τον διαβήτη:

— Χ.Σ.ΜΠΑΡΤΣΟΚΑΣ: «Αντιµετώπιση του σακχαρώδους διαβήτηστα παιδιά και τους εφήβους», σελ. 237-257, στο βιβλίο του ΗλίαΜυγδάλη (υπεύθυνου έκδοσης) «Στρατηγικές στο Σακχαρώδη ∆ια-βήτη 2008». Ιατρικές Εκδόσεις ΖΗΤΑ, Αθήνα 2008.— DAVIES M, LAVALLE-GONZALES F, STORMS F, GOMIS R, AT.LANTUS Study Group: “Initiation of insulin glargine therapy intype 2 diabetes subjects suboptimally controlled on oralantidiabetic agents. Results from the AT. LANTUS trial”. DiabetesObesity & Metabolism 10: 387-399, 2008.

∆Ô ËÌÂÚÔÏfiÁÈfi Ì·˜Κατά το τρίµηνο Απριλίου-Ιουνίου 2008 συµµετείχαµε στις παρα-κάτω επιστηµονικές εκδηλώσεις, που είχαν σχέση µε τον διαβήτη:

o 18-19 Απριλίου 2008 (Αθήνα). 7ο ∆ιεθνές Μετεκπαιδευτικό

Σεµινάριο µε θέµα: «Παχυσαρ-κία και Σακχαρώδης ∆ιαβήτη Τύπου 2».

o 20 Απριλίου 2008 (Αθήνα).«∆ιεθνείς Εξελίξεις & Προοπτι-κές στη Θεραπεία του Σακχα-ρώδη ∆ιαβήτη Τύπου 1».Το ∆ιαβητολογικό Κέντρο τουΝοσοκοµείου Παίδων «Π & ΑΚυριακού» µε µία συγκινητικήεπιστηµονική εκδήλωση στην«Αίγλη» του Ζαππείου, τίµη-

σε τον ιδρυτή του κ. Χρ. Μπαρ-τσόκα. Στην κατάµεστη αίθουσα από γιατρούς και οικο-

8

Γ. Χρούσος

∆ηµ. Χιώτης

Γερ. Μπονάτσος

Σοφ. Μανέα

Σοφ. Κίτσιου

Σωτ. Ράπτης

Λ. Σταµογιάννου Χ. ΚαραγιάννηΗ Ντιάνα Βαζαίου επιδίδει τιµητική πλακέτα στον Χρ. Μπαρτσόκα

Φ. Παυλάτος

∆. ∆ελής

Αντ. Γαβαλάς

Αλεξ. Παπαδοπούλου

Μ. Μητράκου Αντ. Αλαβέρας

TA NEA MAS 68 18/6/2008 03:45 ÌÌ ™ÂÏ›‰·8

γένειες µε διαβήτη, διηγήθηκαν στιγµές από το πέρασµα του κ. Χρ.Μπαρτσόκα παλαιοί συνεργάτες και φίλοι, όπως η τωρινή υπεύ-θυνος του ∆ιαβητολογικού Κέντρου κ. Ντιάνα Βαζαίου, η νυν διευ-θύντρια της Α΄ Παιδιατρικής Κλινικής του Νοσοκοµείου Παίδων «Π& Α Κυριακού» κ. Λέλα Σταµογιάννου, ο αναπλ. ∆ιευθυντής παι-δίατρος του κέντρου ∆ηµ. ∆ελής, η επίκ. Καθηγήτρια κ. ΧριστίναΚαραγιάννη, που διάβασε και µήνυµα του καθηγητή της Β΄ Παιδια-τρικής Κλινικής του Πανεπιστηµίου Αθηνών ∆ηµ. Καφετζή, η πρόε-δρος της ΠΕΑΝ∆ κ. Σόφη Μανέα, η Επίκ. Καθηγήτρια ΜίναΜητράκου για το JDRF Hellas, ο καθηγητής Γεράσ. Μπονάτσος απότο Τµήµα Νοσηλευτικής του Πανεπιστηµίου Αθηνών, ο Πρόεδροςτης ΕΛΟ∆Ι κ. ∆ηµ. Χιώτης, ο καθηγητής Γεώργιος Χρούσος, ο κ.Αντ. Αλαβέρας ως πρόεδρος της Ε∆Ε και ο καθηγητής Σωτ.Ράπτης, ως πρόεδρος του ΕΚΕ∆Ι. Γλαφυρός όπως πάντα ο καθη-γητής Φώτης Παυλάτος απήγγειλε και ποίηµα που έγραψε για τηνσυγκεκριµένη εκδήλωση.Μετά την επίδοση τιµητικής πλακέτας στον κ. Μπαρτσόκα, από τηνκ. Βαζαίου, µε µεγάλη συγκίνηση αυτός ευχαρίστησε για τηναγάπη, ιδιαίτερα τους συνεργάτες µε τους οποίους συντελέστηκεη προσπάθεια για την όσο το δυνατόν καλύτερη βοήθεια στο παιδίµε διαβήτη.Στο δεύτερο µέρος ακολούθησαν εισηγήσεις του κ. Αντώνη Γαβα-λά (Βλαστοκύτταρα στη θεραπεία του σακχαρώδη διαβήτη τύπου1: Πρόοδος και προοπτικές), της κ. Ανδριανής Βαζαίου (Τεχνητόπάγκρεας: Παρόν και Μέλλον), του κ. ∆ηµήτρη ∆ελή (Αντιµετώπι-ση του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 στα παιδιά: η ελληνική πραγ-µατικότητα) και της κ. Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου (Σακχαρώδηςδιαβήτης τύπου 1 και κοιλιοκάκη: µία παράδοξη συγγένεια).o 7 Μαΐου 2008 (Αθήνα). Εορτασµός της Παγκόσµιας Ηµέραςτης Μητέρας. Με την ευκαιρία της Παγκόσµια Ηµέρας της Μητέ-ρας, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Υγείας, το περιοδικό VITA µεχορηγία της εταιρείας NOVO NORDISK Hellas οργάνωσε εκδήλω-ση στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών µε θέµα: «Η συµβολή της µητέ-ρας του διαβητικού παιδιού και εφήβου στη πρόληψη και θερα-πεία του διαβήτη».Οµιλητές ήταν οι κ. Χρ. Μπαρτσόκας, η κλινική ψυχολόγος τουΜΗΤΕΡΑ κ. Ελίνα Γκίκα και η διαιτολόγος του ΜΗΤΕΡΑ κ. ΜελίναΚαριπίδου. Τονίστηκε ο σηµαντικός ρόλος της µητέρας στην εκπαί-δευση, την παρακολούθηση, την υποστήριξη, αλλά και την αντιµε-τώπιση των καθηµερινών αναγκών των παιδιών µε διαβήτη, καθώςκαι η συµβολή της στην ψυχική υγεία και ισορροπία του παιδιούτης. Τέλος, έγινε ευρεία συζήτηση για την ορθή διατροφή των παι-διών µε διαβήτη.o 15-17 Μαΐου 2008 (Λουτράκι). «Στρατηγικές στο Σακχαρώδη∆ιαβήτη 2008». 7ο Μετεκπαιδευτικό Σεµινάριο, που οργανώθηκεαπό τον Ηλία Μυγδάλη, ∆ιευθυντή του ∆ιαβητολογικού Κέντρουτης Β΄ Παθολογικής Κλινικής του Νοσηλευτικού Ιδρύµατος Μετοχι-

κού Ταµείου Στρατού (ΝΙΜΤΣ). Το Σεµινάριο που ήταν υπό τηναιγίδα της Ελληνικής ∆ιαβητολογικής Εταιρείας και της EuropeanAssociation for the Study of Diabetes απευθύνθηκε σε 70 καιπλέον υπεύθυνους διαβητολογικών ιατρείων της χώρας. Μετείχανως οµιλητές όλοι σχεδόν οι γνωστοί έλληνες οµιλητές, καθώς καιο Πρόεδρος της EASD καθηγητής Eli Ferrannini (University of Pisa,Ιταλία), ο καθηγητής David Leslie (St. Bartholomew’s Hospital,University of London) και ο καθηγητής Stefano Del Prato (Universityof Pisa, Ιταλία), οι οποίοι κάλυψαν το ευρύτατο φάσµα των εξελί-ξεων στο σακχαρώδη διαβήτη.Οµιλητής και ο Χρ. Μπαρτσόκας µε θέµα: «Αντιµετώπιση του σακ-χαρώδους διαβήτη στα παιδιά και τους εφή-βους».o 8 Μαΐου 2008 (Αθήνα). Ο Νίκος Κεφα-λάς οργάνωσε µε µεγάλη επιτυχία συνά-ντηση γονέων για συζήτηση στα γραφείατης ΕΛΟ∆Ι.o 20-24 Μαΐου 2008 (Αθήνα). 34ο Ετή-σιο Πανελλήνιο Ιατρικό Συνέδριο. Συντο-νισµός και Εισήγηση ∆ιεταιρικής Συζήτη-σης από τον κ. Χ. Μπαρτσόκα, µε θέµα:«Σπάνιες Παθήσεις-Ορφανά Φάρµακα:Προβληµατισµοί στη διάγνωση και αντι-µετώπιση».o 6-10 Ιουνίου 2008 (San Francisco,California). Ετήσιο Συνέδριο της Αµερικανικής∆ιαβητολογικής Εταιρείας. (Λεπτοµέρειες στο επόµενο τεύχος).

ºÈÏÔÙÂÏÈÎfi˜ ¢È·‚‹Ù˘ – 41Μετά τη δηµοσίευση αυστριακού γραµµατοσήµου που απεικόνιζεδιαβητική αµφιβληστροειδοπάθεια στο 20ο τεύχος µας, παρου-σιάζουµε σήµερα τρία ακόµη γραµµατόσηµα για την αµφιβλη-στροειδοπάθεια.Το πρώτο (Α) εκδόθηκε από την Uganda το 1978. Η αξία του ήταν2 σελλίνια. Αναφέρεται στον αγώνα κατά της υπέρτασης και απεικονίζει τον αµφιβληστροειδή µε διαβητικές βλάβες.Το δεύτερο (Β) κυκλοφόρησε από το Ισραήλ το 1998 και ήταν αφιερωµένο στην ιατρική τεχνολογία και συγκεκριµένα στις ακτίνες laser και την εφαρµογή τους στη θεραπεία της οφθαλµοπάθειας.Το τρίτο (Γ) αποτελεί ένα γραµµατόσηµο γαλλικής σειράς πουεκδόθηκε για τις σηµαντικές ανακαλύψεις του 20ου αιώνος. Απει-κονίζει ακτίνες laser, που εφαρµόζονται για τη θεραπεία σοβαρούοιδήµατος της ωχράς κηλίδας ή της νεοαγγείωσης του διαβήτη.Στη περίπτωση της προηγούµενης οι ακτίνες laser χρησιµοποιού-

9

Ο Ηλ. Μυγδάλης έχοντας δίπλα του τους καθηγητές David Leslie(κέντρο) και Stefano Del Prato

TA NEA MAS 68 18/6/2008 03:45 ÌÌ ™ÂÏ›‰·9

νται για να σταµα-τήσουν την εξαγγεί-ωση και στην άλληγια να καταστρέ-ψουν την περιφερι-κή ισχαιµία τουαµφιβληστροειδούς

και να σταµατήσουν τηνπαραγωγή αγγειογόνωνπαραγόντων.

∞Ó¿ÁÎË ÁÈ· Ó¤Ô˘˜ ηÓfiÓ˜ ·ÛÊ¿ÏÂÈ·˜¯Ú‹Ûˆ˜ Ù˘ ∞ÓÙÏ›·˜ πÓÛÔ˘Ï›Ó˘Νέα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στην FDA (∆ιοίκηση Τροφώνκαι Φαρµάκων των ΗΠΑ) δείχνουν ότι υφίσταται σοβαρό πρόβλη-µα ασφαλείας των ασθενών από τη χρήση αντλίας ινσουλίνης. Ηιατρός που συνέλεξε τις πληροφορίες αναφέρει 1594 τραυµατι-σµούς και 13 θανάτους παιδιών και εφήβων από αντλίες µέσα σεµία δεκαετία. 82% αυτών των περιπτώσεων χρειάσθηκαν εισαγωγήσε νοσοκοµείο.Άλλωστε, ο Dr. Richard Hellman, Πρόεδρος της ΑµερικανικήςΕταιρείας Κλινικών Ενδοκρινολόγων επαίνεσε τις ενέργειες τηςFDA να προστατεύσει την ασφάλεια των παιδιών και των εφήβων,που χρησιµοποιούν αντλίες ινσουλίνης.Σύµφωνα µε την Dr. Judith Cope σε άρθρο που δηµοσίευσε στοτεύχος Μαΐου 2008 του περιοδικού “Pediatrics”, το περισσότεροκοινό πρόβληµα ήταν η έλλειψη επαρκούς εκπαίδευσης και φυσι-κά ούτε ο πάσχων, ούτε ο υπεύθυνος ενήλικος διέθετε επαρκείςγνώσεις για την λειτουργία της αντλίας και για το πώς θα απο-φεύγετο ο τραυµατισµός ή ο θάνατος. Αν και υπήρξαν µερικέςπεριπτώσεις µηχανικής δυσλειτουργίας της αντλίας, τα περισσό-τερα προβλήµατα ήταν αποτέλεσµα των ανθρωπίνων παραγόντωνπου αφορούν την χρήση αντλιών.∆υστυχώς, µέχρι στιγµής το FDA δεν έχει ανακοινώσει παρόµοιαστοιχεία για τον αριθµό σοβαρών τραυµατισµών στην ευρύτερηοµάδα των ενηλίκων που χρησιµοποιούν αντλίες. Τα στοιχείααυτά, που θα είναι κρίσιµα, θεωρούνται δύσκολα για να συλλε-χθούν και µόνο η FDA φαίνεται να έχει την ικανότητα να συλλέξειστοιχεία τραυµατισµών και θανάτων από όλους τους παραγω-γούς αντλιών ινσουλίνης. O Dr. Hellman συµπεραίνει ότι οι παράγοντεςπου αναφέρονται στη παιδιατρική µελέτη, οιοποίοι συνέβαλαν στη δυσάρεστη έκβα-ση στα παιδιά και τους εφήβους, θαπρέπει να υφίστανται και σε σηµαντικήαναλογία των ενηλίκων που φορούναντλίες ινσουλίνης.Κοινό πρόβληµα στα παιδιά και τουςεφήβους θεωρείται η περιορισµένηεκπαίδευσή τους στην αρχή της εφαρ-µογής της αντλίας. Μπορεί το πρόβλη-µα να είναι σοβαρότερο για τους ενη-

λίκους. Είναι εµφανής και η µειονεκτική διαθεσιµότητα υποστήριξηςτης χρήσης αντλίας σε επείγουσες καταστάσεις. Πολλοί γιατροί καιοι συνεργάτες τους, που φροντίζουν πάσχοντες µε αντλία ινσουλί-νης, δεν διαθέτουν επαρκείς γνώσεις για τη λειτουργία της αντλίαςπροκειµένου να λύουν άµεσα τα λάθη του ασθενούς ή την δυσλει-τουργία της αντλίας. Μολονότι είναι συνήθως διαθέσιµη η τηλεφω-νική υποστήριξη από την παραγωγό εταιρεία, το προσωπικό υπο-στήριξης συνήθως δεν είναι εντολεύς της δοσολογίας ινσουλίνηςκαι δεν έχει άµεση σχέση µε την φροντίδα του ασθενούς.Επιπλέον, πολλές νεότερες αντλίες είναι περισσότερο «έξυπνες»και πολύπλοκες. Η πολυπλοκότητά τους µπορεί να παραπλανείακόµη και έµπειρους χρήστες και να αυξήσει σηµαντικά τον κίνδυ-νο σε ασθενείς που είναι άπειροι µε την αντλία, που µπορεί ναέχουν άγχος, κατάθλιψη ή ακόµη να εµφανίζουν µεταβατικά προ-βλήµατα αντιλήψεως, όπως συχνά συµβαίνει είτε µε τα πολύχαµηλά ή και τα πολύ υψηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίµα.Ο Dr. Hellman δήλωσε ότι η Αµερικανική Εταιρεία Κλινικών Ενδο-κρινολόγων από τριετίας διαθέτει ετήσιο πρόγραµµα διδασκαλίαςκαι πρακτικής εµπειρίας για όλους τους γιατρούς που συµπληρώ-νουν την εκπαίδευσή τους στην ειδικότητα της Ενδοκρινολογίας. Οιγιατροί διδάσκονται πώς να φροντίζουν ασθενείς µε αντλίαινσουλίνης, πώς να προστατεύονται οι πάσχοντες από δυσλει-τουργία της αντλίας και πως θα βελτιώσουν τις ικανότητες τουασθενούς να φορά την αντλία καλά και µε ασφάλεια. Οι γιατροίθεωρούν το πρόγραµµα αυτό ως πολύτιµο, αλλά απαιτούνταιπολλά παρόµοια προγράµµατα. Από πέρυσι µάλιστα θεσµοθετή-θηκε οµάδα κρούσεως εµπειρογνωµόνων για αντλίες, προκειµέ-νου να αναπτύξουν καθοριστικές γραµµές και απαιτούµενα χαρα-κτηριστικά για την εγκατάσταση αντλιών, ως και τι θεωρείταιουσιώδες για να εξασφαλίζει ασφαλή και αποτελεσµατική φρο-ντίδα στα άτοµα µε αντλίες ινσουλίνης.Η Αµερικανική Εταιρεία Κλινικών Ενδοκρινολόγων είναι λίαν υπο-στηρικτική της τεχνολογίας των αντλιών ινσουλίνης, πιστεύει δε ότιακόµη περισσότεροι ασθενείς µπορούν να ωφεληθούν απόαντλία. Είναι ξεκάθαρο όµως ότι ένας σηµαντικός αριθµός ασθε-νών δεν έπρεπε να φορά αντλία. Σ’ αυτούς περιλαµβάνονταιάτοµα µε βαρέα ψυχολογικά προβλήµατα, τα οποία τους αποµα-κρύνουν από την ασφαλή αυτοφροντίδα, ως επίσης και οι ασθε-νείς, οι οποίοι δεν είναι σε θέση να αντιµετωπίζουν την πολυπλο-κότητα της αντλίας, που ως αποτέλεσµα υποφέρουν από αντιλη-πτική φόρτιση και φυσικά εµφανίζουν κακή ρύθµιση. Οι περισσότε-ροι ασθενείς χρειάζονται περισσότερη εκπαίδευση και ιατρικήυποστήριξη πληροφόρησης. ∆υστυχώς, συνεχιζόµενο πρόβληµαείναι ότι η εκπαίδευση και η αρχική, αλλά και η συνεχιζόµενη,καθώς και η ιατρική υποστήριξη για την αντιµετώπιση των ειδικώνπροβληµάτων και αναγκών των χρηστών αντλίας, ούτε παρέχεται,ούτε πληρώνεται. Ως αποτέλεσµα έχουµε πρόβληµα ασφαλείαςτου ασθενούς, που δυνατόν να µην οφείλεται στην αντλία, αυτή

καθ’ εαυτή, αλλά σε πρόβληµα, αποτυχία του συστή-µατος φροντίδας για υποστήριξη της αντλίας.

Είναι υποχρεωµένη η FDA να συλλέξει στοι-χεία ασφαλείας για τις αντλίες ινσουλίνηςκαι να τα κοινοποιήσει στην επιστηµονικήκοινότητα το ταχύτερο. Απαιτείται ναπροχωρήσουµε, ούτως ώστε να κατα-στεί ασφαλέστερη η αντλία ινσουλίνηςκαι να εξαφανιστούν οι θάνατοι και οι

τραυµατισµοί από την χρήση της, όπωςαυτοί που ανέφερε η Dr. Cope και η οµάδα της FDA.

10

TA NEA MAS 68 18/6/2008 03:45 ÌÌ ™ÂÏ›‰·10

µÚ·‰È¿ ·ÊÈÂڈ̤ÓË ÛÙË ∫‡ÚÔΥπό την αιγίδα της Κυπριακής Πρεσβείας το Ελληνικό Τµήµα του∆ιεθνούς Ιδρύµατος Έρευνας Νεανικού ∆ιαβήτη οργάνωσε στις15 Μαΐου 2008 φιλανθρωπικό gala µε επίδειξη µόδας της Κύπριαςσχεδιάστριας κ. Elina Leventi µε τίτλο «Αποτυπώµατα αγάπης»(οίκος µόδας MARINI & LEVENTI) και γεύµα µε κυπριακά εδέσµα-τα. Guest stars της βρα-

διάς ήταν η ΜαρίαΣταµατέρη και ηηθοποιός ΧριστίναΑλεξανιάν, ενώτην βραδιάπαρουσίασε η κ.Βάσια Λόη. Πολ-λές ήταν οι εκλε-κτές παρουσίεςαπό την κοσµικήΑθήνα

√Ì·Ïfi˜ ∫Ú‹Ù˘ 2008Με µεγάλη επιτυχία πραγµατοποιήθηκε στον Οµαλό των ΧανίωνΚρήτης τις ηµέρες 2 έως 4 Μαΐου η εκδήλωση του Ελληνικού Τµή-µατος του JDRF σε συνεργασία µε τα ∆ιαβητολογικά Κέντρα τωνΝοσοκοµείων Παίδων Π&Α Κυριακού, Πανεπιστηµιακού ΓενικούΝοσοκοµείου Ηρακλείου και «Βενιζέλειου- Πανάνειου» ΓενικούΝοσοκοµείου Ηρακλείου. Στα πλαίσια της εκδήλωσης αυτής, εξετάστηκε το κατά πόσον τουποδόριο σύστηµα συνεχούς καταγραφής γλυκόζης τηςMedtronic Minimed Guardian RT, είναι αξιόπιστο σε καταστάσειςέντονης άσκησης. Για το λόγο αυτό πραγµατοποιήθηκε πεζοπορία5 ωρών σε µια εκ των κορυφών των Λευκών Ορέων (Γκίγκιλος-υψόµετρο 2000m), στη θέση του εθνικού δρυµού του φαραγγιούτης Σαµαριάς. Στην πεζοπορία συµµετείχαν µια οµάδα 20 παιδιών και νέων ηλι-κίας 15-30 ετών µε τύπο Ι διαβήτη, όπου φόρεσαν το Guardian, καισυνοδευόµενοι από τους γιατρούς κ. Α. Μητράκου (επίκουρηκαθηγήτρια Παθολογίας- Θεραπευτική Κλινική ΠανεπιστηµίουΑθηνών – ταµία του JDRF- Hellas), κ. Α.Βαζαίου (Αναπλ. ∆ιευθύ-ντρια Α’ Παιδιατρικής και υπεύθυνη του ∆ιαβητολογικού Κέντρουτου Νοσοκοµείου Παίδων Π&Α Κυριακού), κ. ∆ηµ. Μαµουλάκηαναπληρωτή διευθυντή στο Πανεπιστηµιακό Γενικό ΝοσοκοµείοΗρακλείου, κ. Παπά από το «Βενιζέλειο- Πανάνειο» Γενικό Νοσο-κοµείο Ηρακλείου και τη νοσηλεύτρια του ∆ιαβητολογικού Ιατρεί-ου ΠαΓΝΗ Νατάσα Χρυσανθακοπούλου κατέκτησαν την κορυφή.Αρκετοί βέβαια αφού απόλαυσαν τη διάρκειας 2,5 ωρών διαδρο-µή, που ήταν αρκετά κουραστική, σταµάτησαν πιο χαµηλά καιδροσίστηκαν από το γάργαρο νερό της πηγής που βρισκόταν στο

11

∆√ ∂§§∏¡π∫√ ∆ª∏ª∞ ∆√À ¢π∂£¡√À™ π¢ƒÀª∞∆√™ ∂ƒ∂À¡∞™ ¡∂∞¡π∫√À ¢π∞µ∏∆∏∂Ú˘ıÚÔ‡ ™Ù·˘ÚÔ‡ 6, 151 23 – ª·ÚÔ‡ÛÈ∆ËÏ./Fax: 210-6869148, www.jdrf.org.gr

Οι κυρίες Μ. Ξάνθου, Π. Γεώργα και Αγγ. Παπανικόλα

Νανά Φράγκου, Βάση Λακιώτη και Λίζα Έβερτ

Ο πρέσβης της Κύπρου µαζί µε τρεις γνωστές κυρίες

Οι νέοι µας στην ΚρήτηΟι νέοι µας στην Κρήτη

TA NEA MAS 68 18/6/2008 03:46 ÌÌ ™ÂÏ›‰·11

σηµείο, απολαµβάνοντας ταυτόχρονα αφ’υψηλού τη θέα τωνορεινών όγκων που κατέληγαν στο Φαράγγι της Σαµαριάς κάτωαπό λαµπρό ήλιο που έλουζε την Κρητική Γή. Το θέαµα έκοβε τηνανάσα και τους αποζηµίωνε για την προσπάθεια που είχανε κατα-βάλλει. Ωστόσο οι πιο τολµηροί και γυµνασµένοι συνέχισαν γιαακόµη µια ώρα, ξεπερνώντας την κούραση που είχαν, καταφέρ-νοντας να πατήσουν την κορυφογραµµή και να αντικρύσουν απότην άλλη όψη των ορεινών αυτών όγκων, τα δύο απόµακρα καισυνάµα νότια όρια της χώρας µας, τις νήσους Γαύδο και Γαυδο-πούλα.

Σηµαντικότατη, στη διεξαγωγήαυτής της εκδήλωσης ήταν καιη συµµετοχή των δύο συλλό-γων, της Πανελλήνιας ΈνωσηςΑγώνα κατά του Νεανικού ∆ια-βήτη (ΠΕΑΝ∆) και του Παγκρή-

τιου Συλλόγου για το Νεανικό ∆ιαβήτη (ΠΑΣΥΝΕ∆). Οι πρόεδροι,του ΠΑΣΥΝΕ∆ κ. Γιάννης Πατσάκης και της ΠΕΑΝ∆ κ. ΣόφηΜανέα, οι ιατροί-µέλη του ∆Σ της ΠΕΑΝ∆, ∆.Σακκάς, Σ.Τζαλα-βρά και Ι.Βασιλάκης µαζί µε άλλα εξέχοντα µέλη των 2 συλλό-γων, υποστήριξαν το εγχείρηµα προσφέροντας την εµπειρία τουςαπό άλλες παρόµοιες αθλητικές δραστηριότητες. Υποστηρικτής της εκδήλωσης αυτής ήταν εκτός από την εταιρείαMedtronic, που διέθεσε τον εξοπλισµό και την τεχνογνωσία και ηεταιρεία Nestlé που προσέφερε τις µπάρες δηµητριακών.Η σύντοµη παραµονή µας στο όµορφο νησί της Κρήτης ήταν αξέ-χαστη, αφού µε την άψογη οργάνωση που υπήρχε, βιώσαµε τηφιλοξενία, γευθήκαµε τα εδέσµατα, δοκιµάσαµε τη ρακί, χαρήκα-

µε τη φυσική οµορφιά και κυρίως συναντηθήκαµε µε φίλουςµε τους οποίους µοιραζόµαστε πολλά κοινά. Η όλη αυτή

προσπάθεια, µας έδειξε για µια ακόµη φορά, αφενόςότι όταν είµαστε όλοι µαζί µπορούµε να πετύχουµεπολλά και, αφετέρου, πως όταν βάλουµε ένα στόχο

(όπως η κορυφή ενός βουνού) µπορούµε να τον πετύ-χουµε χωρίς ο διαβήτης να αποτελεί εµπόδιο ή άλλοθι.

Είναι απλά ένας παράγων που µας κάνει πιο υπεύθυνους καιδυνατούς ώστε να αντιµετωπίζουµε τη ζωή κατάµατα και ναζούµε κάθε της στιγµή κατακτώντας κάθε φορά και νέες κορυφές.Η εκδήλωση ήταν υπό την αιγίδα του Υπουργείου Υγείας και Κοι-νωνικής Αλληλεγγύης και τη Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χανίων.Το JDRF χρηµατοδότησε το όλο εγχείρηµα εκπληρώνοντας τοστόχο του για την έρευνα, µε σκοπό την ίαση του ∆ιαβήτη, ενώπρογραµµατίζονται ανάλογες εκδηλώσεις στο άµεσο µέλλον καισε άλλα µέρη της Ελλάδος.

Το ∆ιοικητικό Συµβούλιο της ΠΕΑΝ∆

¶·ÁÎfiÛÌÈ· ∏̤ڷ ÀÁ›·˜Με την ευκαιρία της Ηµέρας της Υγείας η ΠΕΑΝ∆ µετείχε µε περί-πτερο στη Πλατεία Συντάγµατος καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδοµά-δας 7 µε 13 Απριλίου 2008. Μέλη της ΠΕΑΝ∆ διένεµαν φυλλάδιασχετικά µε τον διαβήτη στους διερχόµενους, ενώ το περίπτερο επι-σκέφθηκε πλήθος ενδιαφεροµένων.

¶·È‰ÈΤ˜ ηٷÛÎËÓÒÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ 2008!!Να ενηµερώσουµε παιδιά και γονείς πως ξεκίνησαν οι εγγραφέςγια τη φετινή κατασκήνωση, έναν θεσµό που καθιέρωσε η ΠΕΑΝ∆από το 1991 και λειτουτγεί µε φοβερή οργάνωση και συµµετοχήκαθώς αποτελεί ιδιαίτερα σηµαντική εµπειρία για το παιδί µε Νεα-νικό ∆ιαβήτη.Η κατασκήνωση που θα φιλοξενήσει φέτος τα υπερδραστήρια

12

MÂÛÔÁ›ˆÓ 24, 115 27 Aı‹Ó·, TËÏ.: 210 7796660, www.peand.gr

∂-mail: peand@live.com

Παγκόσµια Ηµέρα Υγείας, το περίπτερο της ΠΕΑΝ∆

TA NEA MAS 68 18/6/2008 03:46 ÌÌ ™ÂÏ›‰·12

διαβητόπουλα είναι η "Kinderland ", στον Κάλαµο Αττικής. Η χρο-νική περίοδος διαµονής είναι από 12 Ιουλίου έως και 2 Αυγού-στου (22 ηµέρες) και οι ηλικίες που µπορούν να συµµετάσχουνείναι 6 έως 15 ετών. Το κόστος συµµετοχής είναι:a. για τους ιδιώτες (όσους δεν έχουν ασφαλιστικό φορέα ή οφορέας που ανήκουν δεν καλύπτει κατασκηνώσεις) €720 συν €80για το νοσηλευτή.b. Για τους υπόλοιπους επιβαρύνονται µόνο µε το κόστος τουνοσηλευτή €80.Λόγω µεγάλης συµµετοχής οι θέσεις κατοχυρώνονται µόνο µετάαπό κατάθεση προκαταβολής €200 µέχρι 15 Ιουνίου στουςπαρακάτω λογαριασµούς:— Alpha Bank: 132-0021-0112-7620— Eurobank: 0026-0063-4401-0048-6238— Εθνική Τράπεζα: 072/296043-55ΠΡΟΣΟΧΗ!!! στην κατάθεση µην ξεχάσετε να γράψετε το ονοµα-τεπώνυµο του παιδιού καθώς και ένα τηλέφωνο επικοινωνίας.Τέλος το αποδεικτικό στείλτε το στο fax 210-8002060 για άµεσηκράτηση της θέσης.Θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας καθώς επίσης και θα προηγη-θούν τα παιδιά µε διαβήτη έναντι των αδερφών και φίλων τους.Λοιπές πληροφορίες για τη λειτουργία του προγράµµατος µπο-ρείτε να καλέσετε στα τηλέφωνα — 6974492304 κ. Μανέα απογευµατινές ώρες— 6972221751 κ. Βασιλάκης

Για όσους ενδιαφέρονται να επισκεφθούν το χώρο της κατασκή-νωσης, όλα να επόµενα σαββατοκύριακα 9.00πµ-3.00µµ θαπαραµείνουν ανοικτά και θα δέχονται επισκέπτες.

Η Πρόεδρος Η ΓραµµατέαςΣοφία Μανέα Σοφία Τζαλαβρά

Από τον Γιάννη Σταθόπουλο

ºÚÔÓÙ›˙Ô˘Ì ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ“Η ίδρυση µιας υψηλού επιστηµονικού επιπέδου τριτοβάθµιας Παι-διατρικής Κλινικής στην Αθήνα αποτέλεσε σηµαντική πρόκληση.Γι’αυτό έπρεπε να υπάρξει η σωστή χρονική περίοδος και οισυγκυρίες για την επιτυχία του εγχειρήµατος. Ένας σηµαντικός παράγοντας για την ίδρυση και λειτουργία τηςκλινικής υπήρξε η ανάγκη για τη συνέχιση της παρακολούθησηςκαι νοσηλείας του µεγάλου αριθµού βρεφών που γεννώνται στοΜΗΤΕΡΑ. Είχε καταστεί αναγκαίο για το «ΜΗΤΕΡΑ», µε τους 12.000τοκετούς το χρόνο και µε την όντως τεράστια µονάδα εντατικήςθεραπείας νεογνών µε δυναµικότητα 100 κλινών και θερµοκοιτί-δων, να συνεχίζει την ιατρική περίθαλψη των νεογέννητων, ιδιαίτε-ρα αυτών µε προβλήµατα υγείας. Αυτό αποτέλεσε πάγια επιθυµία

των γονέων, αλλά και των µαιευτήρων που πίστεψαν στην ανάγκηενός πλήρως στελεχωµένου και εξοπλισµένου παιδιατρικού/παι-δοχειρουργικού τµήµατος, αντάξιου του επιστηµονικού επιπέδουκαι της φήµης του ΜΗΤΕΡΑ.”

Χρήστος Μπαρτσόκας∆/ντης Παιδιατρικής Κλινικής ΜΗΤΕΡΑΑπό την συνέντευξή του στο περιοδικό “Art of Life & Health”

∏ ¶·È‰È·ÙÚÈ΋ ∫ÏÈÓÈ΋ ª∏∆∂ƒ∞‰›Ï· ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙˆÓ Û¯ÔÏ›ˆÓÎ·È ÛÙÔ˘˜ ·ıÏËÙ¤˜ ÙˆÓ ·ıÏËÙÈÎÒӷη‰ËÌÈÒÓ Ù˘ ∞ÙÙÈ΋˜.

Την Παιδιατρική Κλινική ΜΗΤΕΡΑ επιλέγουν ολοένα και περισσότε-ρα εκπαιδευτικά ιδρύµατα και αθλητικές ακαδηµίες, για να επω-φεληθούν των υπηρεσιών της τόσο σε νοσηλευτικό επίπεδο, όσοκαι σε επίπεδο επιµόρφωσης και υποστήριξης των δραστηριοτή-των των παιδιών.Μερικά από τα εκπαιδευτήρια τα οποία έτυχαν των υπηρεσιών καιτης υποστήριξης της Παιδιατρικής Κλινικής ΜΗΤΕΡΑ είναι η Ελλη-νογερµανική Αγωγή, τα Ιδιωτικά Εκπαιδευτήρια ACS, η ΣχολήΞΕΝΟΠΟΥΛΟΥ, το Αρσάκειο Εκάλης, η Ελληνογαλλική ΣχολήSaint Joseph και τα Εκπαιδευτήρια Κωστέα-Γείτονα, ενώ από τιςαθλητικές ακαδηµίες το Family Sports Club των Βριλησσίων και οιΠοδοσφαιρικές Ακαδηµίες «Κένταυρος» ζήτησαν την συνδροµή

της Παιδιατρι-κής ΚλινικήςΜΗΤΕΡΑ, γιαδραστηριότητεςτων αθλητώντους.Έτσι και το Πρό-τυπο Εκπαιδευ-τήριο Αθηνώνστη Βάρη, µεαφορµή τηνολοένα παρατη-ρούµενη αύξησηπεριστατικώνπαιδικής παχυ-σαρκίας, διαβή-τη, νευρικήςανορεξίαςκαθώς και τωνατυχηµάτων πουσυµβαίνουν σεσπίτι και σχο-λείο, ζήτησαντην συνεργασίατης Κλινικής, γιατην διενέργειασχετικών επιµορ-φωτικών οµιλιώνστους µαθητέςτου.

13

www.mitera.gr

O ιατρός εργασίας του ΜΗΤΕΡΑ, ενώ ενηµερώνει τουςµαθητές του Προτύπου Αθηνών, σχετικά µε τις Πρώ-τες Βοήθειες.

Η Παιδοενδοκρινολόγος κ. Μαρία Καράτζα-Χαρώνη,ενώ ενηµερώνει του γονείς των αθλητών των ποδο-σφαιρικών ακαδηµιών Soccer Station, σχετικά µε τιςσυνέπειες της χρήσης αναβολικών από τους αθλητές.

TA NEA MAS 68 18/6/2008 03:46 ÌÌ ™ÂÏ›‰·13

Η Παιδιατρική Κλινική ΜΗΤΕΡΑ ανταποκρινόµενη στο αίτηµά τουςκαι µε την συνδροµή του ιατρού εργασίας κ. Ηλία Μπέλλου, τηςψυχολόγου κ. Ελίνας Γκίκα και της διαιτολόγου κ. Μελίνας Καριπί-δου βρέθηκαν στο σχολείο και ενηµέρωσαν αναλυτικά όχι µόνοτους µαθητές, αλλά και τους δασκάλους, εστιάζοντας στην αξίατης έγκαιρης πρόληψης.Την Κυριακή 2 Μαρτίου διεξήχθει στο Συνεδριακό Κέντρο «Νικόλα-ος Λούρος» ενηµερωτική οµιλία από επιστήµονες της Παιδιατρι-κής Κλινικής ΜΗΤΕΡΑ, στους γονείς των Ποδοσφαιρικών Ακαδη-µιών Soccer Station. Τα θέµατα της συνάντησης αυτής ήταν«Αναβολικά και Άθληση» και «∆ιατροφή και Άθληση», τα οποίαανέπτυξαν η Παιδοενδοκρινολόγος κ. Μαρία Καράτζα-Χαρώνηκαι η Κλινική ∆ιαιτολόγος-∆ιατροφολόγος κυρία Μελίνα Καριπί-δου αντίστοιχα. Οι συµβουλές και οι παρατηρήσεις των 2 επιστη-µόνων προς του γονείς των παιδιών, εν όψει µάλιστα του επικείµε-νου τουρνουά που συµµετέχουν στο γήπεδο της Barcelona.

¶·È‰ÔηډÈÔ¯ÂÈÚÔ˘ÚÁÈ΋ ªËÙ¤Ú·Ξεκίνησε επίσηµα η λειτουργία της πρώτης ιδιωτικής Παιδοκαρ-διοχειρουργικής και Παιδοκαρδιολογικής Κλινικής στη χώραµας, εντός των εγκαταστάσεων της Παιδιατρικής Κλινικής του“ΜΗΤΕΡΑ”. Για τη νέα αυτή Κλινική διαµορφώθηκε εξ αρχής µία ολόκληρηπτέρυγα, η οποία περιλαµβάνει, µεταξύ άλλων, Χειρουργείο προ-ορισµένο αποκλειστικά για παιδοκαρδιοχειρουργικές επεµβάσεις,

Παιδοκαρδιοχειρουργική Μ.Ε.Θ. και Αιµοδυ-ναµικό-Ηλεκτροφυσιολογικό Εργαστήριο,

εξοπλισµένα µε ό,τιτελειότερο έχει να

επιδείξει ηιατρική τεχνο-λογία. Ο κάθε ασθε-

νής παρακολου-θείται σε ειδικό

monitor τηλεµετρίαςκαθ’ όλη τη διάρκεια

της νοσηλείας του.Είναι δυνατή ηπραγµατοποίη-ση χειρουργι-κών επεµβά-σεων συγγε-νών καρδιο-

παθειών κάθε µορφής, ακόµη καιαυτών που µε βάση τα επιστηµονικάκριτήρια θεωρούνται ως οι πλέον

περίπλοκες. Επίσης,µπορούν να θεραπευ-θούν µε µη χειρουργι-κές επεµβατικές

τεχνικές πολλές συγγε-νείς καρδιοπάθειες και

σοβαρές αρρυθµίες.Τα Εξωτερικά Ιατρεία τα οποία λει-

τουργούν καθ’ όλο το 24ωρο, καλύ-πτουν όλο το εύρος των καρδιακών

παθήσεων της παιδικής ηλικίας.

Η Κλινική έχει στελεχωθεί µε το πλέον εξειδικευµένο και έµπειροιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, η παρουσία του οποίου δια-σφαλίζει υψηλό επίπεδο παροχής ιατρικών υπηρεσιών. Υπεύθυνοι της νέας Κλινικής ορίστηκαν οι κ.κ.:• Γεώργιος Σαρρής, Καρδιοχειρουργός Παίδων, ως ∆ιευθυντήςτης Καρδιοχειρουργικής Κλινικής Παίδων, µε εκπαίδευση και προ-ϋπηρεσία στις Η.Π.Α (Πανεπιστήµια Harvard, Stanford, Emory,Cleveland Clinic) και στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο.• Ιωάννης Παπαγιάννης, Παιδοκαρδιολόγος, ως ∆ιευθυντής τηςΚαρδιολογικής Κλινικής Παίδων, µε εκπαίδευση και προϋπηρεσίαστις Η.Π.Α. (Πανεπιστήµια Washington, Duke, Harvard) και στοΩνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο.• Γεώργιος Κυρβασίλης, Αναισθησιολόγος, ως ∆ιευθυντής Καρ-διοαναισθησιολογίας και Εντατικής Θεραπείας Παίδων, µε εκπαί-δευση και προϋπηρεσία στις Η.Π.Α. (Πανεπιστήµια Washington,Harvard) και στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο.Η “ΜΗΤΕΡΑ Α.Ε.” µε υψηλό αίσθηµα κοινωνικής ευαισθησίας καιµε προσήλωση στις αρχές που διέπουν την παροχή υπηρεσιώνυγείας, ιδιαίτερα στα παιδιά, προχώρησε στη δηµιουργία τηςνέας αυτής Κλινικής, η επένδυση της οποίας άγγιξε τα 6 εκατοµ-µύρια ευρώ. Η νέα Κλινική είναι σε θέση να παρέχει ιατρικές υπη-ρεσίες υψηλότατου επιπέδου και να αντιµετωπίσει παιδιατρικέςκαρδιοπάθειες οιασδήποτε βαρύτητας, ακόµη και όσες έωςσήµερα νοσηλεύονταν σε κλινικές του εξωτερικού.

∂Ή‹ÏˆÛË ÁÈ· ÙÔ ·È‰› ηÈÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓΗ Παιδιατρική Κλινική ΜΗΤΕΡΑ και ο Πολιτιστικός Σύλλογος Λυκα-βητός διοργάνωσαν ένα πολύ όµορφο street event, στην ΠλατείαΚολωνακίου, µε θέµα: Παιδί και Περιβάλλον, µε την ελπίδα ναµην επαναληφθούν τα δραµατικά γεγονότα των πυρκαγιών, πουέπληξαν την χώρα, πέρσι το καλοκαίρι.Η ανταπόκριση του κοινού ήταν πολύ µεγάλη και η πλατεία γέµισεαπό κόσµο, που ενηµερώθηκε για ένα θέµα που µας αφοράόλους και είχε να κάνει µε το τι περιβάλλον θα παραδώσουν οι«µεγάλοι» στις νεότερες γενιές, στα παιδιά τους. Ο κ. ΓιάννηςΜωυσίδης, Αλλεργιολόγος-Ανοσολόγος, συνεργάτης των νοσο-κοµείων ΥΓΕΙΑ και ΜΗΤΕΡΑ ήταν ένας εκ των βασικών οµιλητών

14 συνέχεια στη σελ. 16

Η νεαρά ταλαντούχα τραγουδίστρια ∆ήµητρα ∆ουµένη µαζί µε παιδιά καιτους ανθρώπους της Παιδιατρικής Κλινικής ΜΗΤΕΡΑ, στην εκδήλωση για τοΠαιδί και το Περιβάλλον.

TA NEA MAS 68 18/6/2008 03:46 ÌÌ ™ÂÏ›‰·14

Τη σηµασία της αποδοχής τουνεανικού διαβήτη, της σωστήςαντιµετώπισής του και τηςεκπαίδευσης του παιδιού απότη µητέρα, συζήτησαν κορυ-φαίοι ειδικοί στην ηµερίδα πουδιοργάνωσε το περιοδικόVITA, µε αφορµή τη γιορτή τηςΜητέρας, µε την ευγενικήχορηγία της Νovo Νordiskκαι υπό την αιγίδα του Υπουρ-γείου Υγείας.

Το ενδιαφέρον των συγκε-ντρωµένων, ανάµεσα στουςοποίους ήταν και ορισµέναπαιδιά, ήταν πολύ εµφανές όχιµόνο από τον αριθµό τους,αλλά και από την ποιότητα καιτην πληθώρα των ερωτήσεωνπου έθεσαν στους ειδικούςοµιλητές. Ο παιδικός διαβήτηςείναι άλλωστε µια κατάστασηπου καθορίζει την ποιότηταζωής χιλιάδων οικογενειώνστην Ελλάδα. Η ηµερίδα ξεκί-νησε µε χαιρετισµό από τηδιευθύντρια του περιοδικούVita κ. Χριστίνα Ψυχάρη, ενώστη συνέχεια ανέλαβαν ναενηµερώσουν το κοινό σεσχέση µε το ιδιαίτερα ενδιαφέ-ρον θέµα του σακχαρώδουςδιαβήτη στα παιδιά τρεις εξέ-χοντες επιστήµονες. Φυσικά,µεγάλο βάρος έριξαν όλοι στο ρόλο της µητέρας ως καθοδηγητήκαι εκπαιδευτή για το παιδί που έχει διαβήτη.

Τρόπος ζωήςΠρώτος µίλησε ο κ. Χρήστος Μπαρτσόκας, οµότιµος καθηγη-τής Παιδιατρικής του Πανεπιστηµίου Αθηνών και διευθυντήςτης Παιδιατρικής Κλινικής του Νοσοκοµείου «ΜΗΤΕΡΑ», γιατο σηµαντικό ρόλο της µητέρας στην αντιµετώπιση του σακχαρώ-δους διαβήτη στα παιδιά και στους εφήβους. Ο κ. Μπαρτσόκαςεξήγησε ότι ο διαβήτης τύπου 1 είναι ένας διαφορετικός τρόποςζωής, στον οποίο τα παιδιά ευτυχώς προσαρµόζονται πολύεύκολα. Τόνισε επίσης ότι απαιτείται πολύ καλή εκπαίδευση, τόσο των

παιδιών όσο και του άµεσουπεριβάλλοντός τους, ώστενα επιτευχθεί άριστη ρύθµι-ση του διαβήτη, που αποδε-δειγµένα προλαµβάνει ήτουλάχιστον καθυστερείπολύ τις επιπλοκές. Επιπλέ-ον, έδωσε αρκετές ελπίδεςγια το µέλλον όσον αφοράστην καλύτερη αντιµετώπισητου διαβήτη µε τη συµβολήτης επιστηµονικής προόδου.Ο κ. Μπαρτσόκας τόνισε ιδι-αίτερα την αύξηση τηςσυχνότητας του διαβήτητύπου 2 στα παιδιά ως συνέ-πεια του σύγχρονου τρόπουζωής και φυσικά της παχυ-σαρκίας, που θεωρείταιπλέον επιδηµία.

Η σηµασία της ψυχολογίας Για το συµβουλευτικό καιυποστηρικτικό ρόλο τωνψυχολόγων απέναντι στουςγονείς, µε σκοπό την οµαλήανάπτυξη των παιδιών µεδιαβήτη και την επίλυση τωνπροβληµάτων που πιθανώςαντιµετωπίζουν µίλησε η ∆ρ.Ελίνα Γκίκα, κλινική ψυχο-λόγος - ψυχοθεραπεύτριατης Παιδιατρικής Κλινικήςτου «ΜΗΤΕΡΑ», που υπο-

γράµµισε ιδιαίτερα ότι ο ψυχολόγος είναι συνεργάτης των παι-διών και σύµβουλος για ό,τι χρειαστούν.

Ο ρόλος της διατροφής Μιλώντας για τη σηµασία της σωστής διατροφής στη ρύθµιση τουσακχαρώδους διαβήτη, η κ. Μελίνα Σ. Καριπίδου, MSc, κλινικήδιαιτολόγος - διατροφολόγος, υπεύθυνη Τµήµατος ∆ιαιτολο-γίας - ∆ιατροφής του «ΜΗΤΕΡΑ», τόνισε ότι η µητέρα είναι εκεί-νη που καθορίζει και οργανώνει το φαγητό στο σπίτι, καθώς καιτις ώρες ενασχόλησης των παιδιών µε τις διάφορες δραστηριότη-τές τους. Τόνισε επίσης ότι η µητέρα είναι εκείνη που εξοικειώνε-ται πρώτη µε την ποιότητα, την ποσότητα και τη σωστή κατανοµήτων γευµάτων του παιδιού µε διαβήτη τύπου 1.

15

Ο ρόλος της µητέραςστην αρµονική συµβίωση µε το διαβήτη

TA NEA MAS 68 18/6/2008 03:46 ÌÌ ™ÂÏ›‰·15

της εκδήλωσης και αναφέρθηκε εκτενώς για τις επιπτώσεις τηςµόλυνσης του περιβάλλοντος στην υγεία των παιδιών, όσοναφορά την πρόκληση αλλεργιών και άσθµατος.Τα παιδιά, που είχαν την τύχη να παρευρεθούν στην εκδήλωση,διασκέδασαν µε την ψυχή τους, καθώς οι οργανωτές είχαν φρο-ντίσει να υπάρχουν παιχνίδια, διαγωνισµοί και πολλά δώρα γιαόλους, ενώ όλοι µαγεύτηκαν από τις υπέροχες φωνές τηςΜαριάννας Τόλη και της µικρής ∆ήµητρας ∆ουµένη, που τραγού-δησαν αφιλοκερδώς για τους σκοπούς της εκδήλωσης.Την προσπάθεια αυτή της Παιδιατρικής Κλινικής ΜΗΤΕΡΑ και τουΠολιτιστικού Συλλόγου «Ο Λυκαβηττός», πλαισίωσαν µε τηνπαρουσία τους ο ραδιοφωνικός σταθµός 9,84, το «Χαµόγελο τουΠαιδιού», η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης κ.αΗ Παιδιατρική Κλινική ΜΗΤΕΡΑ θα συνεχίσει να είναι αρωγός σεκάθε προσπάθεια, που έχει σαν στόχο την προστασία του περι-βάλλοντος.

∏ ¶·È‰È·ÙÚÈ΋ ∫ÏÈÓÈ΋ÛÙËÓ ∞ÓıÔÎÔÌÈ΋ ŒÎıÂÛË ∫ËÊÈÛÈ¿˜ÁÈ· ÙËÓ ∏̤ڷ Ù˘ ªËÙ¤Ú·˜Η Παιδιατρική Κλινική ΜΗΤΕΡΑ ανταποκρίθηκε στην πολύ όµορφηπρωτοβουλία του ∆ήµου Κηφισιάς, ο οποίος στα πλαίσια της 30ηςΑνθοκοµικής Έκθεσης, διοργάνωσε εκδηλώσεις και δραστηριότητεςγια τα παιδιά και τα τιµώµενα πρόσωπα, τις µητέρες τους.Έτσι οµάδα στελεχών της Κλινικής µε εξειδικευµένο νοσηλευτικόπροσωπικό, βρέθηκε στην Ανθοκοµική και παρείχε ενηµέρωσηστους παρευρισκόµενους για την Κλινική και συµβουλές σχετικάµε τις ασθένειες της άνοιξης. Το ασθενοφόρο της Κλινικής ήταν κιαυτό εκεί για κάθε ενδεχόµενο, αλλά ευτυχώς δεν χρειάστηκε σεκαµία περίπτωση.

16

συνέχεια από τη σελ. 14

Harvard Medical SchoolDepartment of Pediatrics

¶ÚfiÛÎÏËÛËΤο προσεχές εκπαιδευτικό σεµινάριο της ΠαιδιατρικήςΚλινικής του ΜΗΤΕΡΑ Α.Ε. θα γίνει το Σάββατο 27Σεπτεµβρίου 2008, 10πµ-4µµ. Το σεµινάριο συνοργα-νώνεται µε το Children’s Hospital της Βοστώνης (ΙατρικήΣχολή Harvard) και θα γίνει, όπως και τα προηγούµενα,στο αµφιθέατρο «Νικ. Λούρος» του ΜΗΤΕΡΑ, ΕρυθρούΣταυρού 6, Μαρούσι.Στα θέµατα περιλαµβάνονται εισηγήσεις των καθηγη-τών Joseph Majzoub («∆ιαταραχές ισορροπίας τουύδατος»), Lisa Albers («Αυτισµός»), Francisco Bonilla(«Πρωτοπαθείς ανοσοανεπάρκειες»), Thomas Sandora(«Ανθεκτικοί Μικροοργανισµοί»). Στα θέµατα περιλαµ-βάνονται επίσης: η αναφυλαξία, τα συγκοπτικά επεισό-δια στα παιδιά και τους εφήβους, ο στραβισµός και τασυµπληρώµατα διατροφής, κ.ά.

Για πληροφορίες στα τηλέφωνα: 210 6869110 (κ. Νίκη Σπίρτου) ή 210 6869148(κ. Καίτη Μαθιουδάκη).

Η οµάδα των Στελεχών και των Νοσηλευτών της Κλινικής µε τον ∆ήµαρχοΚηφισιάς, κ. Νίκο Χιωτάκη και την Πρόεδρο της Ανθοκοµικής Έκθεσης, κΕλευθερία Λιαπάκη

TA NEA MAS 68 18/6/2008 03:46 ÌÌ ™ÂÏ›‰·16