të mësuarit nga e kaluara, projektimi i të ardhmes sonë ... book_sq.pdf · qëllimi i këtij...

1

Të mësuarit nga e kaluara, projektimi i të ardhmes sonë: trashëgimia kulturore e Evropës nëpërmjet eTwinning

2 Të mësuarit nga e kaluara, projektimi i të ardhmes sonë: Trashëgimia kulturore e Evropës nëpërmjet eTwinning

eTwinning është një komunitet i gjallë që ka përfshirë, në 13 vitet e ekzistencës së saj, më shumë se 500,000 mësues që punojnë në 190,000 * shkolla. Më shumë se 70,000 * projekte janë drejtuar, duke përfshirë më shumë se 2,000,000 studentë në të gjithë kontinentin (* të dhëna që nga maji 2018).

eTwinning – komuniteti për shkollat në Evropë dhe vendet partnere fqinje – është një veprim për shkollat e financuara nga Komisioni Evropian në kuadrin e programit Erasmus +. Ai përfshin mësuesit nga 36 vende evropiane dhe 8 vende fqinje.

eTwinning është një platformë digjitale e disponueshme në 29 gjuhë. Shfletimi i vizitorëve mund të ketë qasje në një sërë informacionesh publike për mënyrën e përfshirjes në eTwinning; duke shpjeguar përfitimet që veprimi ofron dhe ofron frymëzim për punën e përbashkët të projektit. Mësuesit e regjistruar kanë qasje në një zonë të kufizuar të quajtur eTwinning Live, e cila është ndërfaqja e mësuesit individual me komunitetin: ai u mundëson përdoruesve të gjejnë partnerë, të ndërveprojnë, të bashkëpunojnë në projekte dhe të marrin pjesë në aktivitetet e zhvillimit profesional të organizuara në nivel qendror kombëtar, jo europian kombëtar dhe evropian. Së fundi, kur mësuesit punojnë së bashku në një projekt, ata kanë qasje në një hapësirë private bashkëpunimi, e cila është unike për çdo projekt, të quajtur TwinSpace.

eTwinning ofron një nivel të lartë mbështetjeje për përdoruesit e tij. Në secilin prej vendeve pjesëmarrëse (aktualisht 44), një Shërbim Kombëtar i Mbështetjes (NSS) ose një Agjensi për Përkrahjen e Partnerëve (PSA) promovon veprimin, jep këshilla dhe udhëzime për përdoruesit përfundimtarë dhe organizon një sërë aktivitetesh dhe mundësi zhvillimi profesional në nivel kombëtar. Në nivel evropian, eTwinning koordinohet nga Shërbimi Qendror i Mbështetjes (CSS) i cili menaxhohet nga European Schoolnet (një konsorcium prej 34 Ministrive të Arsimit), në emër të Komisionit Evropian. CSS ndërlidhet me NSS dhe PSA dhe është përgjegjës për zhvillimin e platformës, si dhe ofron një sërë mundësish për zhvillim profesional dhe aktivitete të tjera të tilla si një Konferencë Evropiane vjetore dhe ngjarje çmimesh që i vlerëson mësuesit dhe studentët për përfshirjen e tyre në projekte të jashtëzakonshme.

1

Të mësuarit nga e kaluara, projektimi i të ardhmes sonë: trashëgimia kulturore e Evropës nëpërmjet eTwinning


PërmbajtjeParathënie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

Hyrje: trashëgimia kulturore: lidhja e së kaluarës, e tashmja dhe e ardhmja . . . . 5

1. Trashëgimia kulturore dhe arsimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71.1. Viti Evropian i Trashëgimisë Kulturore, një mundësi për të nxitur

edukimin e trashëgimisë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81.2. Interpretimi i trashëgimisë një mënyrë për të angazhuar nxënësit dhe

studentët për Europën? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9

2. eTwinning dhe trashëgiminë kulturore. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132.1. eTwinning dhe lidhja e saj me trashëgiminë kulturore . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142.2. Trashëgimia kulturore në projektet eTwinning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

3. Mësimdhënia e trashëgimisë kulturore në shkollë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373.1. Mësimdhënia me trashëgiminë kulturore digjitale në klasat

e shekullit të 21-të . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383.2. Njëzet ide dhe aktivitete për të futur trashëgiminë kulturore në klasën tuaj . . . . . 41

4. Angazhimi me trashëgiminë kulturore të Evropës - burime të tjera të të mësuarit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 534.1. Mësoni rreth historisë dhe trashëgimisë nga perspektiva evropiane:

Shtëpia e Historisë Evropiane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 544.1.1. Një Shtëpi për Historinë Evropiane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 544.1.2. Një hapësirë për Reinterpretimin e Trashëgimisë 554.1.3. Një burim mësimor për Europën . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

4.2. eTwinning dhe UNESCO: duke ndërtuar të ardhmen duke zbuluar të kaluarën . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

Përfundime . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65Referencat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

3Parathënie libri

Parathënie libriTibor Navracsics, Komisioner për Arsim, Kulturë, Rini dhe Sport

Trashëgimia jonë e përbashkët kulturore është në qendër të mënyrës evropiane të jetës. Na rrethon ne qytetet dhe vendet tona, peizazhet natyrore dhe vendet arkeologjike Është letërsia, arti dhe monumentet, zanatet e mësuara nga paraardhësit tanë, tregimet që u tregojmë fëmijëve tanë, ushqimi që gëzojmë dhe filmat që shikojmë dhe në të cilën ne e njohim veten. Trashëgimia kulturore përcakton se kush jemi dhe forcon ndjenjën tonë të përkatësisë në një familje të përbashkët evropiane. Ne të gjithë i përkasim një komuniteti paqësor prej më shumë se 500 milionë qytetarë me histori të pasura dhe kultura të ndërthurura.

Ambicia ime me Vitin Europian të Trashëgimisë Kulturore është të inkurajojë njerëzit, veçanërisht fëmijët dhe të rinjtë, të eksplorojnë trashëgiminë e pasur dhe të larmishme kulturore të Evropës dhe të reflektojë mbi vendin që zë në gjithë jetën tonë. Nëpërmjet kësaj fokusi, ne duam t'u mundësojmë atyre të bëhen kujdestarë dhe kujdestarë të trashëgimisë sonë kulturore në të ardhmen.

Viti na lejon të gërmojmë në traditat tona, kujtimet dhe monumentet e së kaluarës sonë. Nga këto kujtime, nga historia jonë, ne mund të mësojmë shumë. Shpresoj që nëpërmjet eksplorimit dhe përjetimit të trashëgimisë kulturore të përbashkët brenda dhe jashtë klasës, fëmijët dhe të rinjtë të kuptojnë se identitetet e tyre të ndryshme - qofshin ato lokale, rajonale apo kombëtare - mund të plotësojnë, të pasurojnë dhe të forcojnë njëra tjetrën dhe të bashkëjetojnë me njeri tjetrin dhe brenda një identiteti evropian. Shumëllojshmëria është pasuria dhe forca jonë.

Sipas një sondazhi të veçantë të Eurobarometrit në lidhje me trashëgiminë kulturore, nëntë në dhjetë evropianë të anketuar duan që trashëgimia kulturore e Evropës të mësohet në shkollë. Shkollat dhe mësuesit kanë një rol kyç për të luajtur për ta bërë atë të ndodhë.

Jam veçanërisht e kënaqur të prezantoj librin eTwinning 2018, i dedikuar për sjelljen e trashëgimisë kulturore në klasë. Libri paraqet një përzgjedhje të projekteve të shkëlqyera eTwinning që lidhen me shumë dimensione dhe forma të trashëgimisë kulturore dhe

Tibor Navracsics


tregon se si mësuesit dhe nxënësit e të gjitha moshave reflektojne në një mënyrë më krijuese dhe më të gjallë në lidhje me këtë temë.

Edicioni i sivjetshëm i librit eTwinning gjithashtu u ofron mësuesve dhe studentëve një sërë resursesh dhe ide konkrete për aktivitetet e klasës në këtë temë, si dhe për aktivitetet jashtë komunitetit të shkollës. Projektet eTwinning tregojnë se trashëgimia kulturore mund të ofrojë kaq shumë mundësi arsimore dhe pjesëmarrëse për fëmijët e rinj. E mirëpres shumë këtë qasje, e cila promovon dialogun midis kulturave dhe gjeneratave të ndryshme, ofron një ndjenjë të kuptimit të përbashkët të dallimeve dhe ngjashmërive tona dhe na inkurajon të vlerësojmë shumëllojshmërinë kulturore.

Unë jam mirënjohës për të gjithë mësuesit dhe studentët të cilët u përfshinë në aktivitete dhe projekte të ndryshme, si dhe eTwinning dhe gjithë komunitetin e saj, për të kontribuar në suksesin e Vitit Europian të Trashëgimisë Kulturore. Ky libër është një kontribut më i prekshëm që do të na ndihmojë të sigurojmë që trashëgimia kulturore të mbetet në qendër të jetës sonë të përditshme përtej Vitit Evropian. Ky është çelësi për të shkaktuar ndryshime reale në mënyrën se si ne gëzojmë, mbrojmë dhe promovojmë trashëgiminë, duke u siguruar që nga ky Vit përfitojne qytetarët në një afat më të gjatë - dhe na ndihmon të ndërtojmë Evropën e Evropës.

5

Trashëgimia kulturore: lidhja e së kaluarës,të tashmes dhe të ardhmes

Viti 2018 është viti evropian i trashëgimisë kulturore. Trashëgimia kulturore formon jetën tonë të përditshme. Ajo na rrethon në qytetet dhe vendet e Evropës, peisazhet natyrore dhe vendet arkeologjike. Ajo nuk gjendet vetëm në letërsinë, artin dhe objektet, por edhe në zanatet që mësojmë nga paraardhësit tanë, tregimet që u tregojmë fëmijëve tanë, ushqimin që gëzojmë dhe filmat që ne i shikojmë dhe njohim.

Viti fokusohet në veçanti tek fëmijët dhe të rinjtë, të cilët do të bëhen kujdestarë të trashëgi-misë sonë në të ardhmen. Sipas Eurobarometrit, një shumicë e madhe e të anketuarve (88%) pajtohen se trashëgimia kulturore e Evropës duhet të mësohet në shkolla, pasi na tregon për historinë dhe kulturën tonë. (Raporti Special i Eurobarometrit, Trashëgimia Kulturore, 2017).

Fëmijët dhe të rinjtë kanë mundësi të zbulojnë shumë përfaqësime të trashëgimisë kulturore, duke përfshirë: • Ndërtesat, monumentet, faktet, arkivat, veshjet, veprat e artit, librat, makinat, qytetet

historike, vendet arkeologjike etj. - ( trashëgiminë e prekshme )• Praktikat, përfaqësimet, njohuritë, objektet e aftësive dhe shprehjet kulturore që

njerëzit i vlerësojnë si festivale. Ai gjithashtu përfshin gjuhët dhe traditat gojore, artet e interpretimit dhe zanatet tradicionale, etj. - ( trashëgiminë e paprekshme )

• Peisazhet - zonat gjeografike ku burimet natyrore tregojnë dëshmi të praktikave dhe traditave të njerëzve

• Burimet që janë krijuar në një formë dixhitale (për shembull arti digjital dhe animacioni) ose që janë dixhitalizuar si një mënyrë për t'i ruajtur ato (përfshirë tekstin, imazhet, videot dhe regjistrimet) - ( trashëgimia dixhitale).

Çfarë ofron ky libërQëllimi i këtij libri është të shpalosë aspektet e ndryshme të trashëgimisë kulturore dhe të ofrojë shembuj të projekteve eTwinning si dhe ide për aktivitete që lidhen me trashëgiminë kulturore.

Hyrja

Hyrja


Në pjesën e parë, do të zbuloni se çfarë nënkuptohet me trashëgiminë kulturore dhe do të futet në interpretimin e trashëgimisë si një qasje mësimore.

Pjesa e dytë paraqet shembuj të projekteve frymëzuese eTwinning që merren me aspektet e prekshme, të paprekshme, digjitale dhe natyrore të trashëgimisë kulturore.

Seksioni i tretë ju ofron burimet e ofruara nga Europeana: platformën digjitale të Bashkimit Evropian për trashëgiminë kulturore. Gjithashtu, ju ofron ide për aktivitete të klasës që lidhen me tema të ndryshme, nga historia në astronomi dhe nga matematikat në gjuhë.

Në pjesën e fundit, do të zbuloni se si nxënësit tuaj mund të mësojnë rreth historisë dhe trashëgimisë duke përdorur burimet e Shtëpisë së Historisë Evropiane. Ju gjithashtu do të zbuloni se si shkollat eTwinning dhe UNESCO mund të promovojnë trashëgiminë kulturore duke organizuar aktivitete brenda dhe jashtë komunitetit të shkollës.

Trashëgimia kulturore është një temë e gjerë që mund t'ju frymëzojë që të organizoni shumë aktivitete krijuese me nxënësit tuaj. Këtu, ne ju ofrojmë frymëzim, atëherë ju duhet të promovoni dhe përkrahni kulturën dhe trashëgiminë evropiane në shkollat tuaja.

“Trashëgimia jonë e pasur dhe e larmishme kulturore ka një fuqi të thellë për të ndihmuar ndërtimin e kombit tonë” – Nelson Mandela.

7

Trashëgimia kulturore dhe arsimi

Kapitulli 1

7


1.1. Viti Evropian i Trashëgimisë Kulturore, një mundësi për të nxitur edukimin e trashëgimisë Erminia Sciacchitano, Këshilltari kryesor shkencor i, Komisionit Europian

Për shumë dekada, 'trashëgimia kulturore' u shoqërua me monumente, muze dhe arkeologji. Lidhja mes trashëgimisë kulturore dhe arsimit ishte zakonisht në formën e vizitave pasive në monumente ose muze dhe ishte e kufizuar në vëzhgimin e monumenteve ose objekteve historike. Shumë shpesh, ai përfshinte turne me udhëzime që përqendroheshin në historinë kronologjike të ngjarjeve që nuk kishin lidhje me përvojat e jetës së nxënësve. Broshura që tregojnë të gjitha detajet e një monumenti të caktuar pa asnjë lidhje me kontekstin e tij, ose me njohuritë paraprake apo përvojat e nxënësve, ishin shumë të zakonshme.

Në dekadat e fundit, trashëgimia kulturore ka marrë një kuptim më të gjerë, duke përfshirë trashëgiminë e paprekshme, peizazhet natyrore, urbane dhe rurale, trashëgiminë digjitale dhe filmike. Konventa Kornizë e Këshillit të Evropës mbi vlerën e Trashëgimisë Kulturore të Shoqërisë (Faro, 2005) jep përkufizimin më të plotë të trashëgimisë kulturore, duke përmirësuar dimensionin e saj të prekshëm, të paprekshëm dhe dixhital në një mënyrë holistike:

Trashëgimia Kulturore është një grup burimesh të trashëguara nga e kaluara, të cilat njerëzit e identifikojnë, pavarësisht nga pronësia, si reflektim dhe shprehje të vlerave të tyre vazhdimisht në zhvillim, besimeve, njohurive dhe tranzicionit. Ai përfshin të gjitha aspektet e mjedisit që rezultojnë nga ndërveprimi midis njerëzve dhe vendeve përmes kohës (Faro 2005).

Kjo Konventë nënvizon se çdo shenjë ose simbol i krijuar ose dhënë kuptim nga aktiviteti njerëzor, i mbrojtur qëllimisht, i ruajtur ose i ringjallur, në vend që të lihet në prishje, harresë ose shkatërrim natyror, mund të konsiderohet trashëgimi kulturore. Thekson theksin mbi vlerat (p.sh: vlerat kulturore, historike, estetike, arkeologjike, shkencore, etnologjike, antropologjike), besimet, njohuritë dhe tranzicionet, të cilat konsiderohen të rëndësishme nga një komunitet ose grup referimi që ka të drejtë të përfitojë nga ky burim dhe që është përgjegjës për transmetimin tek gjeneratat e ardhshme. Siç theksohet në Konventë, këto vlera janë vazhdimisht në zhvillim.

Tani është njohur plotësisht se trashëgimia kulturore luan një rol qendror në shoqëritë tona, duke krijuar një ndjenjë bashkimi brenda dhe jashtë kufijve kombëtarë dhe duke promovuar mirëkuptimin reciprok dhe vlerat e përbashkëta, kështu që kujdesi për

Erminia Sciacchitano

9

trashëgiminë kulturore po rritet. Duke reflektuar mbi këtë kuptim më të gjerë të trashëgi-misë kulturore dhe interesit në rritje, trashëgimia kulturore përdoret gjithnjë e më shumë në mjedisin mësimor, kryesisht për të sjellë trashëgiminë kulturore në vëmendjen e sa më shumë nxënësve të jetë e mundur dhe për të pasuruar proceset e të mësuarit.

Edukimi i trashëgimisë është një qasje ndaj mësimdhënies dhe mësimit bazuar në idenë se trashëgimia u ofron mundësi nxënësve të angazhohen në përvojat që i bëjnë ata të mësojnë. Duke përjetuar, shqyrtuar, analizuar dhe vlerësuar në mënyrë të drejtpërdrejtë trashëgiminë kulturore siç janë ndërtesat, monumentet, vendet e punës, peizazhet, faktet, ritualet dhe traditat, nxënësit fitojnë njohuri, aftësi intelektuale dhe një gamë më të gjerë të kompetencave që rrisin kapacitetet e tyre për mirëmbajtjen dhe përmirësimin e shoqërisë dhe mënyrat e jetesës.

1.2. Interpretimi i trashëgimisë një mënyrë për të angazhuar nxënësit dhe studentët për Europën? interpretuar Evropën – Shoqata Evropiane për interpretimin e Trashëgimisë

Bazuar në ekstraktet nga gazeta nga Interpret Europe (2017) Angazhimi i qytetarëve me trashëgiminë kulturore të Evropës: Si të përdorim më së miri qasjen interpretuese, Witzenhausen: Interpretojmë Evropën 1

Si një qasje joformale e mësimit, interpretimi i trashëgimisë duket i përshtatshëm për projektet eTwinning. Interpretimi i trashëgimisë kthen përvojat në burime të frymëzimit dhe krijimtarisë, provokon kuriozitetin e studentëve i përfshin ata nata në mënyrë narrative që mund të jetë e rendesishme për ta dhe që inkurajon reflektimin e tyre.

Krahasuar me qasjet e tjera të të nxënit, karakteristika më e rëndësishme e interpretimit të trashëgimisë është se ai inkurajon aktivisht pjesëmarrësit të interpretojnë vetë përvojën e tyre në kërkimin e kontekstit të tyre kuptimplotë prapa fakteve. Ajo kërkon të ofrojë: • përvojën e dorës së parë me fenomenet origjinale të trashëgimisë (të mësuarit eksper-

imental); • përfshirjen aktive dhe shkëmbimin me pjesëmarrësit, duke shkaktuar rezonancë • përkushtim ndaj idesë për t'u kujdesur për trashëgiminë (dhe gjithashtu si një burim

për të mësuarit personal).

1. Trashëgimia kulturore dhe arsimi

1. http://www.interpret-europe.net/fileadmin/Documents/publications/ie_engaging_citizens_with_europes_cultural_heritage_co.pdf

http://www.interpret-europe.net/fileadmin/Documents/publications/ie_engaging_citizens_with_europes_cultural_heritage_co.pdf

http://www.interpret-europe.net/fileadmin/Documents/publications/ie_engaging_citizens_with_europes_cultural_heritage_co.pdf


Në edukimin e hershëm të fëmijërisë

Ndjenjat dhe të menduarit e fëmijëve më të rinj i përgjigjen drejtpërdrejt asaj që ata përjetojnë nga mjedisi i tyre i menjëhershëm. Por nocioni i interpretimit të trashëgimisë përfshin një kuptim të së kaluarës përtej mundësive të horizontit personal të përvojës. Prandaj, zhvillimi i fëmijës për një kuptim të kohës duhet të merret parasysh. Në fillim, nocioni i kohës është ende i lidhur ngushtë me përvojën e fëmijëve të ngjarjeve që ndodhin rregullisht, p.sh. çdo javë (nuk ka çerdhe të shtunave) ose çdo vit (ditëlindje, Krishtlindje). Ndërsa fëmijët më të vegjël duan përsëritjen - dhe parashikueshmërinë - ata të moshës pesë deri në gjashtë vjet zakonisht janë të prirur për të mësuar gjëra të reja përtej mjedisit të tyre të menjëhershëm dhe për të dëgjuar tregime për jetën dhe talentet e njerëzve të tjerë. Në atë moshë, fëmijët fillojnë të kuptojnë matjen dhe krahasimin dhe të marrin një ndjenjë të së kaluarës dhe të së ardhmes. Ky është një parakusht për çdo interpretim të trashëgimisë kulturore që shqyrton se si e kaluara është kuptimplotë.

Aftësia për të krahasuar nxit kuriozitetin e një fëmije: "Më tregoni diçka që kurrë nuk kam parë apo ka bërë më parë!" Krahasimi është një parakusht për të mrekulluar në atë që njerëzit ose krijesat e tjera kanë bërë. Fëmijët pastaj mund të kuptojnë kuptimin nga tregimet interpretuese për ngjarjet e kaluara ose njerëzit që lidhen me trashëgiminë kulturore, me përvojën e tyre të jetës. Fëmijët pastaj zhvillojnë aftësinë e tyre të ndjeshmërisë në një nivel të parë.

Në arsimin fillor

Kur fëmijët shkojnë në shkollë, takohen me të tjerë nga prejardhje të ndryshme socio-kul-turore dhe kanë mundësi të bëjnë përvoja të reja në një mjedis të ri shoqëror.

Për shkollat, interpretimi i trashëgimisë mund të jetë një qasje e vlefshme e cila plotëson arsimin formal. Arsimi në klasë shpesh bazohet në tekste dhe media. Ai fokusohet në njohuritë gjenerike, shkathtësitë dhe qëndrimet që konsiderohen të rëndësishme për një vend. Zhvillime historike në shkallë më të gjerë janë ilustruar përmes shembujve të përzgjedhur, ideal-tipikë.

Nga ana tjetër, interpretimi lidhet me përvojën e dorës së parë të vendeve të trashëgimisë së vërtetë. Ata i referohen trashëgimisë konkrete lokale e cila është pjesë e mjedisit lokal në të cilin jetojnë fëmijët. Kjo rezulton në një ndjenjë më të fortë të realitetit: "Ka ndodhur këtu". Për më tepër, trashëgimia lokale rrallë përshtatet tërësisht në koncepte dhe ide ideologjike të zakonshme. Mund të jetë e përshtatur në mënyra që zbulojnë shumë hije

11

dhe ngjyra të gjërave të veçanta dhe individëve përtej kategorizimit ideal-tipik. Ajo mund të vizitohet përsëri dhe mund të interpretohet nga perspektiva të ndryshme.

Për përfshirjen e fëmijëve në shkolla fillore me trashëgimi kulturore në mënyrë domethënëse mund të merren parasysh:

• Trashëgimia kulturore duhet të jetë e përshtatur në rrëfimet interpretuese që lidhin të kaluarën me horizontin e përvojave të fëmijëve dhe lejojnë të aktivizojnë ndjeshmërinë.

• Interpretimi duhet të forcojë ndjenjën e realitetit duke përfituar nga përvoja e dorës së parë e fenomeneve reale të lidhura me mjedisin e njohur të qytetit të origjinës dhe rrethinës së tij.

• Kontekstet dhe historitë e së kaluarës, të cilat aktivizojnë vlerat e vetë-transcendentëve dhe të hapjes ndaj ndryshimeve, duhet të zgjidhen.

• Interpretimi duhet të përfitojë nga kurioziteti në një mënyrë që ngjall të mrekullohet duke mbështetur interesin e vërtetë të fëmijëve në pasurinë dhe diversitetin e botës.

Në arsimin e mesëm; arsimin dhe trajnimin profesional

Kjo periudhë korrespondon më së shumti me periudhën e kërkimit më intensiv për kuptime më të thella. Kjo periudhë korrespondon më së shumti me periudhën e kërkimit më intensive për kuptime më të thellë. Kjo është gjithashtu një periudhë kohe kur preferencat e vlerave individuale janë formuar.

Rrëfimet interpretuese rreth ngjarjeve të vërteta mund të zbulojnë perspektiva të reja që i ndihmojnë adoleshentët të shqyrtojnë konceptet dhe të kontrollojnë në mënyrë kritike koherencën e sistemeve dhe vlerave të besimit. Ajo gjithashtu mund të ndihmojë për të fituar një ide më të qartë të asaj që një qëllim nuk dëshiron të bëhet. Nga ana tjetër, mund të aktivizojë entuziazëm për dikë tjetër që admirohet - ndoshta vetëm për një kohë - si frymëzim apo edhe si model rol. Gjatë kësaj kërkese për vendin e dikujt në botë dhe ndër të tjera, trashëgimia kuptimplotë mund të ndihmojë të rinjtë të riformësojnë sistemin e tyre të vlerave dhe identitetet.

Gjatë këtij procesi emancipimi tipik, interpretimi i trashëgimisë ofron një mundësi mjaft të pashfrytëzuar për shoqëritë evropiane për të forcuar vlerat e vetë-transcendencës. Bashkë-krijimi i interpretimit të trashëgimisë me të rinjtë të lehtësuar nga përkthyes të aftë mund të jetë shumë i fuqishëm për të nxitur debate dhe reflektime dhe për të parandaluar cenueshmërinë e gjeneratës së ardhshme drejt populizmit dhe fundamentalizmit fetar2.

1. Trashëgimia kulturore dhe arsimi

2. Shembull: Erasmus + project HIMIS (Interpretimi i Trashëgimisë për përfshirjen e emigrantëve në shkolla):http://himisproject.eu/en/home-page/

http://himisproject.eu/en/home-page/

http://himisproject.eu/en/home-page/


Ω βγ

Për përfshirjen e të rinjve me trashëgimi kulturore në mënyrë kuptimplote, mund të merren parasysh këto:

• Trashëgimia kulturore duhet të përfshihet në rrëfime interpretuese që lidhin trashëgiminë e veçantë me besimet dhe vlerat që kanë kuptim për të rinjtë.

• Duhen përzgjedhur kontekstet dhe tregimet që aktivizojnë vetë-transcendencen dhe oponencen - për të ndryshuar vlerat që do të ndihmojnë për të mbajtur identitetin edhe si të rritur.

• Interpretimi duhet të përfshijë perspektiva të shumta që tregojnë se çfarë do të thotë trashëgimia e veçantë për palët e ndryshme historike (p.sh. me prejardhje të ndryshme socio-kulturore).

• Interpretimi duhet të ngrejë pyetje të hapura që provokojnë ndërveprimin, debatin dhe ushqimin për vetë-reflektim, në vend që të japin përgjigje të thjeshta.

• Interpretimi emancipues duhet të respektojë autonominë e individit dhe mendimin e tij / saj - nganjëherë provokues.

• Në të njëjtën kohë përkthyesi mund të sfidohet nga adoleshentët të cilët do ta respektojnë atë për besime të bazuara dhe sjellje koherente.

13

Ω βγ

13

eTwinning dhe trashëgimia kulturore

Kapitulli 2


2.1. eTwinning dhe lidhja e saj me trashëgiminë kulturoreIrene Pateraki, Menaxhere Pedagogjike dhe monitoruese, e Shërbimit Qendror të Mbështetjes

Trashëgimia kulturore duhet të ushqehet dhe të ndahet me fëmijët që nga mosha e hershme, ndërsa në të njëjtën kohë duhet të rritet ndërgjegjësimi për rëndësinë e ruajtjes së tij. Në këtë kuptim, detyra e shkollave është që të mësojnë, vlerësojnë dhe ruajnë trashëgiminë unike kulturore dhe natyrore përmes fushave të ndryshme të mësimdhënies, sidomos zonave kreative si arti (Ivon, Hicela, Kuscevic, Dubravka, 2013, 2, S. 29-50).

Sa i përket të nxënit të trashëgimisë, qëllimet duhet të jenë që secili fëmijë të dijë për trashëgiminë e vet. Përveç kësaj, edukimi i trashëgimisë duhet t'i fusë të rinjtë në çështjet e zhvillimit

të qëndrueshëm dhe të jetë i hapur ndaj trashëgimisë së të tjerëve. Rekomandohet të forcohet ndjenja e një identiteti të përbashkët evropian dhe të prezantohet njohja e trashëgimisë në kurrikulat e shkollave (Jakoba Sraml Gonzalez, 2012).

Në eTwinning, studentët kanë privilegjin të vijnë në kontakt me kultura të ndryshme dhe të bëhen të hapur për trashëgiminë e të tjerëve përmes pjesëmarrjes së tyre në projekte. Edhe nëse projekti nuk lidhet drejtpërdrejt me temën e trashëgimisë kulturore, studentët mund të kuptojnë disa nga karakteristikat kulturore të kolegëve të tyre, nëpërmjet ndërve-primeve dhe aktiviteteve bashkëpunuese në të cilat ata marrin pjesë.

Që nga futja e eTwinning në vitin 2005, mësuesit kanë kryer shumë projekte që u ofrojnë studentëve mundësinë për të mësuar rreth karakteristikave kulturore të kolegëve të tyre, për të gjetur trashëgiminë e Evropës, për të zbuluar ngjashmëri dhe dallime dhe për të krijuar burime të përbashkëta. Disa nga këto projekte kanë marrë Çmime Evropiane dhe janë përdorur si shembuj të praktikës së mirë gjatë viteve. Në vitin 2005, në projektin: “ Evropa, Edukimi, Shkolla – Klubi I Filozofise ”, nxënësit e shkollave të mesme të larta nga Italia dhe Franca shkëmbyen informacion në lidhje me rolin e kulturës, arsimit dhe shkollave në një Evropë të së nesërmes. Në vitin 2007, nxënësit e shkollave fillore nga Irlanda dhe Malta shkëmbyen mite dhe legjenda nga ishujt e tyre në projekt: “ Dikur në një blog ”, ndërkohë që studentët e shkollave të mesme nga Greqia dhe Franca studiuan fjalorin latin dhe greqisht dhe ndikimin e tyre në gjuhët moderne në projekt “24 pas- 24 βήματα”. Në vitin 2012, studentët e kopshteve nga Greqia, Franca, Letonia, Austria dhe Portugalia zbuluan Picasso, Klimt, Klee, Monet dhe Malevich duke kërkuar, duke vëzhguar, duke identifikuar veprat e tyre dhe duke krijuar objekte të reja në projektin "Akti në Art".

Irene Pateraki

15

Këto janë vetëm disa shembuj të projekteve eTwinning që fitojnë çmime që nxjerrin në pah interesin e mësuesve dhe të nxënësve në ngritjen e vetëdijes për historinë dhe vlerat e përbashkëta si dhe ruajtjen dhe promovimin e trashëgimisë kulturore të Evropës përmes punës së tyre.

Angeliki Kougiourouki, ambasadori eTwinning thotë:

“Trashëgimia kulturore është si një pemë që gjithmonë jep; ajo ka nevojë që rrënjët të lidhen në tokë, për të transferuar lëngjet e jetës nëpër, degë dhe për të parë në të ardhmen. Elementet e prekshme dhe të paprekshme brenda saj, të cilat ne duhet ti ruajmë në mënyrë që të kuptojmë diversitetin tonë, të pasurohemi me njohurinë e së kaluarës, të formojmë identitetet tona me vlera të rëndësishme si individë, komunitete, shoqëri, të ngulim përpara dhe t'i kalojmë të gjitha në të ardhmen brezat. eTwinning mund të luajë një rol të rëndësishëm; në sajë të zhvillimit të projekteve mësuesit dhe studentët mund të komunikojnë, adresojnë dhe respektojnë diversitetin, dhe mund të bashkëpunojnë për një qëllim të përbashkët. Ata mund të ndajnë idetë, të mësojnë rreth vlerave dhe besimeve që komunikojnë ato të paraardhësve të tyre, duke bashkëvepruar dhe duke punuar së bashku, të mësojnë nga njëri-tjetri, të ndërtojnë njohuri bazuar në aftësitë dhe përfaqësimet e tyre individuale për të formuar të ardhmen tonë të përbashkët”.

Në vitin 2018, Viti Evropian i Trashëgimisë Kulturore, shumë mësues janë inkurajuar që të fillojnë të punojnë në projektet eTwinning që mbulojnë të gjitha aspektet e trashëgimisë kulturore në një larmi të lëndëve të kurrikulës.

eTwinning u ofroi atyre burime shtesë si seminare online, ngjarje mësimore dhe fushata të organizuara të veçanta për të festuar dhe rritur ndërgjegjësimin për rëndësinë e trashëgimisë kulturore të Evropës.

Nxënësit që marrin pjesë në këto projekte shprehin mendimet e tyre, bëjnë pyetje, kujtojnë atë që ata tashmë e dinë dhe formojnë shoqata me njohuri të tjera të tanishme. Ata bashkëpunojnë me kolegët e tyre, kuptojnë se ata mund të ruajnë kulturën e tyre, por gjithashtu nderojnë dhe respektojnë kulturën e partnerëve të tyre. Kjo është në fakt një mënyrë krijuese për të përdorur të kaluarën, duke synuar të ndryshojë të ardhmen.

2. eTwinning dhe trashëgimia kulturore


Projektet eTwinning

Martenitza me porosi

16 Mësoni nga e kaluara, dizenjoni të ardhmen tonë: Trashëgimia kulturore e Evropës nëpërmjet eTwinning

Zhytuni në thellësitë e vendeve të

Unesco

Trashëgimia Kulturore përmes

Mediave të Reja

UNESCO - një çelës për trashëgiminë

tonë

Muzika na lidh

Teatrot e lashtë i bëjnë

jehonë heshtjes së

tyreBuka si traditë

Trashëgimia kulturore:

Fuqia e bimëve

CLORIS, Termat botanikë të fjalorit,

trashëgimia kulturore e përbashkët

evropiane.

Zakonet e pazakonta, traditat

dhe karakteret folklorike të vendit tonë

"Lojrat olimpike: një gjuhë ndërkom-bëtare" e vlerave "

"Kultura e pasuruar me migracionin"

(C.E.M)

Dancing Nëpërmjet Kulturave

tona

Geoparket e Evropës


Le të vizitojmë monumentet

tona së bashku

Ndani trashëgiminë tuaj kulturore përtej kufijve Lufta e Dytë

Botërore, Historia dhe trashëgimia

kulturore

Një aventurë mahnitëse përmes

dy qyteteve patrulluese: Romës

dhe Seviljes

Muzeu Virtual - përmes derës në internet për

jetën reale

Trashëgimia kulturore përmes

kuzhinës sonë

Trashëgimia Kimike

Kodimi i trashëgi-

misë digjitale kulturore

BEE BOT Zbuloni

kulturën e njerëzve

Bukuria dhe Matematika - Viti Evropian

i Trashëgimisë Kulturore

Arti popullor - trashëgimia jonë lokale,

kulturoreTrashëgimia

kulturore: S.O.S (Lufta e mbijetesës)

Trashëgimia Botërore dhe Kupa Botërore


2.2. Trashëgimia kulturore në projektet eTwinningTrashëgimia kulturore duhet të jetë pjesë e jetës së fëmijëve që nga mosha e hershme dhe t'i ndihmojë ata të kuptojnë rëndësinë e ruajtjes së tij. Në këtë kuptim, mësuesit duhet t'i mësojnë studentët e tyre që jo vetëm të shijojnë arritjet e gjeneratave të mëparshme, por edhe të mësojnë nga e kaluara dhe ta përdorin këtë përvojë dhe njohuri për të ndërtuar për të ardhmen.

Në eTwinning, shumica e projekteve trajtojnë aspekte të trashëgimisë kulturore qëllimisht dhe pa dashje. Që nga fillimi i projektit, studentët prezantojnë veten dhe vendet e tyre dhe ndajnë informacion me partnerët e tyre në lidhje me trashëgiminë e tyre kulturore Ka shumë projekte që përfshijnë trashëgiminë e prekshme, të paprekshme, digjitale dhe natyrore në eTwinning. Më poshtë mund të shihni disa shembuj nga projektet eTwinning që mbulojnë aspekte të ndryshme të trashëgimisë kulturore, të cilat mund t'ju ndihmojnë, të zhvilloni ide që mund t'i përdorni në kontekstin tuaj shkollor.

Më shumë se Lodrat

Pse? Lodrat popullore përmbajnë elemente të prekshme dhe të paprekshme të trashëgimisë kulturore me vlerë të thellë nga komunitetet, rajonet apo vendet e ndryshme. Nxënësit patën mundësinë të kuptojnë dhe të mësojnë rreth kulturës së tyre tradicionale dhe vlerave krijuese dhe estetike duke zbuluar lloje të ndryshme të lodrave.

Çfarë? Studentët krijuan një muze virtual me vizatime të lodrave popullore të shoqëruara me udhëzues audio, të cilat u ofrojnë më shumë informacion vizitorëve.

Si? Studentët bënin hulumtime në Internet, vizituan muzetë lokale dhe kombëtare, ekspozita të lodrave dhe anëtarë të intervistuar të familjes së tyre dhe komunitetit lokal. Pastaj, ata shkëmbyen informacione lidhur me mitet,

zakonet dhe bestytnitë rreth lodrave dhe jepnin udhëzime se si të bëjnë lodrat. Së fundmi, ata krijuan lodrat popullore të partnerëve të tyre dhe shkëmbyen lodrat për të krijuar ekspozita shkollore.

Vendet: Armenia, Azerbajxhan, Gjeorgjia, Lituania, Rumania, Turqia, UkrainaMosha e studenteve: 8 – 15 Linku I projektit: https://twinspace.etwinning.net/1528 Produkti: http://bit.ly/etwinningch1

https://twinspace.etwinning.net/1528


http://bit.ly/etwinningch1

19

Aprendemos jugandoPse? Të ndihmojë studentët të mësojnë për trashëgiminë e tyre kulturore, gjuhësore, historike dhe natyrore, por edhe trashëgimi të paprekshme: vlerat që na bashkojnë si qytetarë të botës (bash-këjetesa paqësore, liria, toleranca).

Çfarë? Studentët krijuan lojëra në formatin tekstual dhe video për të ndihmuar njëri-tjetrin për të zbuluar trashëgiminë e tyre kulturore.

Si? Nxënësit studiuan trashëgiminë e vendit të tyre dhe krijuan lojëra arsimore në spanjisht dhe anglisht. Çdo kartë lojë përfshin një vend, një karakter, një datë ose një vend në lidhje me trashëgiminë kulturore, një imazh dhe tre përgjigje të mundshme (ku vetëm një është e saktë). Studentët gjithashtu morën lojërat e

partnerëve të tyre dhe i luanin për të mësuar trashëgiminë kulturore të partnerit të tyre.

Vendet: Itali, SpanjëMosha e studenteve: 10 – 14 Linku I Projectit : https: //twinspace.etwinning.net/26348 Produkti: http://bit.ly/etwinningch2

Wojtek the Soldier Bear

Why? Kur zbulojmë historinë, është e rëndësishme për studentët të mësojnë për të kaluarën nga këndvështrime të ndryshme. Ata e bënë këtë me ndihmën e një ariu kaf. Skulpturat e këtij ariu mund të gjenden në Poloni dhe në Mbretërinë e Bashkuar.

Çfarë? Nxënësit krijuan një video bash-këpunuese për të treguar historinë e Wojtek-it të ariut kaf.

Si? Nxënësit u inkurajuan të lexonin libra dhe të mësonin rreth Luftës së Dytë Botërore dhe të mësonin për jetën e Wojtek, një ari të adoptuar nga ushtarët polakë gjatë luftës.

Vendet: Poloni, AngliaMosha e studenteve: 7 – 12 Linku I Projektit: https://twinspace.etwinning.net/23911 Produkti: http://bit.ly/etwinningch4


https://twinspace.etwinning.net/26348/home






Këngë plot ngjyra

Pse? Një person që merr edukimin e artit në moshë të hershme ka më shumë mundësi për të zhvilluar ndjeshmërinë dhe kapacitetin intelektual, ndërtimin e vetëvlerësimit dhe identitetit kulturor, ruajtjen dhe promovimin e pluralizmit, njohjes dhe respektit për të tjerët.

Çfarë? Studentët krijuan një e-libër me të gjitha aktivitetet e tyre në lidhje me artin, poezinë dhe muzikën.

Si? Duke ndërlidhur artin me proceset arsimore, projekti synonte t'u sigurojë fëmijëve jo vetëm mjete të reja të komunikimit dhe shprehjes, por edhe mundësinë për të zbuluar artistë vendës, kombëtarë dhe evropianë, të cilët kanë kontribuar në pasurinë kulturore dhe gjuhësore dhe diversitetin e Evropës. Gjithashtu, ajo përforcoi identitetin lokal dhe trashëgiminë kulturore të fëmijëve nëpërmjet punës së artistëve lokalë dhe atyre të shkollave partnere.

Vendet: Greqi, Itali, Lituania, Spanja, AngliaMosha e nxënësve: 3 – 11 Linku I projektit: https://twinspace.etwinning.net/26039 Produkti: http://bit.ly/etwinningch3

Valorisons nos patrimoines

Pse? Të mësojnë rreth trashëgimisë së tyre kulturore lokale dhe trashëgimisë kulturore të Evropës.

Çfarë? Studentët krijuan një libër dixhital me të gjithë informacionin që ata mblodhën.

Si? Nxënësit krijuan një lojë interaktive (kuize kloze) për të zbuluar trashëgiminë kulturore të partnerëve të tyre: vendet historike, gastronomia, arkitektura dhe traditat.

Vendet: Belgjika, Franca, Italia Mosha e studentëve: 12 – 14 Linku I projektit: https://twinspace.etwinning.net/23303






21

CARPE ANTIQUIT@TEM!

Pse? Për të kuptuar trashëgiminë e Greqisë dhe Italisë duke kërkuar fjalore themelore latine dhe greke dhe sa fjalë janë transferuar në gjuhë të tjera evropiane.

Cfare? Studentët krijuan një fjalor me fjalë që rrjedhin nga greqishtja e lashtë dhe latinishtja, kuicione etimologjike dhe video rreth njerëzve të rëndësishëm të Greqisë së Lashtë dhe Romës.

Si? Studentët kërkonin për shprehje me origjinë klasike që janë ende në përdorim, mësojnë për jetën e përditshme të grekëve dhe romakëve të lashtë, hulumtojnë origjinën e traditave (teatër, dasma, vdekje) dhe studiojnë biografitë e njerëzve të

rëndësishëm si Perikliu, Calliope, Ciceroni , Cezari dhe Themistokli.

Vendet: Greqi, Itali, SpanjeMosha e studenteve: 15 – 16Linku I projektit: https://twinspace.etwinning.net/30369 Produkti: http://bit.ly/etwinningch6

Festat dhe festimet në Shkolla të ndryshme Evropiane

Pse? Të mësojmë dhe të vlerësojmë trashëgiminë kulturore të Europës dhe të thellojmë njohuritë e nxënësve për festat e ndryshme evropiane me ndihmën e një nuske.

Çfarë? Studentët krijuan një e-libër me aventurat e Maxit, recetat tradicionale dhe fjalorët.

Si? Studentët bënë një libër bash-këpunues me aventurat e nuskës të tyre, Max, i cili udhëtoi për në të gjitha vendet. Ai filloi udhëtimin e tij në Spanjë me një festë dhe gatim tradicional dhe pastaj vizitoi Poloninë, Finlandën, Rumaninë, Irlandën dhe Ukrainën përpara se të kthehej në Spanjë.

Vendet: Finlanda, Irlanda, Rumania, Polonia, Spanja, UkrainaMosha e nxënësve: 3 – 11Linku i projektit: https://twinspace.etwinning.net/24439Produkti: http://bit.ly/etwinningch5









Kur Arti plotëson realitetin virtual!

Pse? Për të mësuar rreth 20 artistë dhe për të studiuar një vepër të artit të caktuar nga këta artistë për të krijuar një ekspozitë virtuale me Aurasma (një mjet i shtuar realiteti).

Çfarë? Studentët krijuan një ekspozitë prej 20 veprash artistike (piktura kryesisht) nga 20 artistë europianë nga Republika Çeke, Italia, Polonia dhe Franca, duke përdorur tableta, me realitet të shtuar dhe një revistë online.

Si? Në grupe, studentët duhej të zgjedhin artistë nga vendet e tyre dhe të përga-tisin një kuiz për partnerët e tyre për të luajtur. Pas kërkimit të informatave rreth 20 artistëve të dhënë, secili grup mori quizin, artistin e partnerëve të tyre dhe më pas

përgatiti një prezantim rreth artistit. Ata, së fundi, zgjodhën një pjesë të veprës nga artisti dhe përgatitën një prezantim duke përdorur realitetin e shtuar.

Vendet: Republika Ceke, Franca, Italia, PoloniaMosha e nxënësve: 13 – 16Linku I projektit: https://twinspace.etwinning.net/23619 Produkti: http://bit.ly/etwinningch7

Mon jardin, ton jardin, nosjardins européens et…extra européens aussi !!

Pse? Trashëgimia natyrore i referohet shumës totale të elementeve të biodi-versitetit, përfshirë florën dhe faunën, ekosistemet dhe strukturat gjeologjike. Qëllimi ishte t'i jepnin studentëve mundësinë për të zbuluar këtë përmes shkëmbimeve interaktive, argëtuese, shkencore, kuzhinare dhe artistike.

Çfarë? Studentët krijuan një e-libër me aktivitete që lidhen me kopshtet e tyre.

Si? Studentët zbuluan trashëgiminë natyrore të vendeve të tyre dhe traditat e lidhura me të duke krijuar video,

prezantime, harta mendore dhe kuize.

Vendet: Danimarka, Franca, Ish Republika Jugosllave e Maqedonisë, Italia, Lituania, Tunizi Mosha e nxënësve: 12 – 16 Linku I projektit: https://twinspace.etwinning.net/24216 Produkti: http://bit.ly/etwinningch9







23

Eurocomics – EksploroEuropen përmes Comics

Pse? Të ndihmojë studentët të zbulojnë legjenda, ushqime tradicionale dhe ndërtesa historike në një mënyrë qesharake dhe krijuese.

Çfarë? Studentët krijuan një e-libër të shkruar "Aladdin dhe shtatë tregime" në të cilat karakteri i viziton qytetet e tyre dhe zbulon trashëgiminë kulturore të prekshme dhe të paprekshme.

Si? Nëpërmjet punës kërkimore dhe grupore, studentët zbuluan trashëgiminë e tyre kulturore duke shndërruar vizatime të përafërta me laps në një karakter të librave komik gjysmë

profesional që udhëton në histori dhe në kulturë.

Vendet: Republika çeke, Franca, Gjeorgjia, Greqia, Italia, Turqia Mosha e nxënësve: 14 – 16 Linku I projektit: https://twinspace.etwinning.net/23618 Produkti: http://bit.ly/etwinningch10

Trashëgimia kulturorerreth vendeve evropiane

Pse? Për t'i bërë studentët të vetëdijshëm për trashëgiminë kulturore që mund të gjejnë në vendin e tyre, si dhe në vende të tjera. Në këtë mënyrë, ata mund të reflektojnë se sa e pasur është trashëgimia e vendit të tyre dhe sa e rëndësishme është të respektohet dhe të mbrohet trashëgimia e tyre si dhe kultura e vendeve të tjera.

Çfarë? Studentët krijuan një hartë që thek-sonte trashëgiminë kulturore të vendeve të tyre dhe muret e pllakave që shfaqin trashëgiminë e partnerëve të tyre.

Si? Në çifte, ata zgjodhën një kategori (vende arkeologjike, ndërtesa, tradita, kështjella, kulla, trashëgimia natyrore); ata kërkuan informacion dhe prezantime të për-gatitura për partnerët e tjerë. Së fundi, ata

përdorën Tricider për të votuar për ata që ata i pëlqyen më së shumti dhe shkëmbyen pikëpamjet e tyre.

Vendet: Franca, Greqia, Italia, SpanjaMosha e nxënësve: 11 – 13 Linku I projektit: https://twinspace.etwinning.net/23667 Produkti: http://bit.ly/etwinningch8









Le të zbulojmë Evropën tonëBota e matematikës

Pse? Qëllimi ishte të ndihmonte studentët të zbulonin jo vetëm pasurinë kulturore të trashëgimisë së partnerëve të tyre, por edhe të tyre, duke eksploruar dimensionin e prekshëm që ekziston midis Matematikës dhe mjedisit tonë rrethues, në të gjithë Evropën.

Çfarë? Rezultati kryesor ishte një quiz transnacional. Në fund të secilit seminar, pasi studentët botuan videot në TwinSpace, ata përgatitën disa pyetje në lidhje me të. Mësuesit grupuan disa nga këto pyetje në një kuiz të madh dhe organizuan një konkurs evropian duke përdorur Kahoot.

Si? Nxënësit ndihmuan partnerët e tyre të zbulojnë trashëgiminë e tyre lokale përmes seminareve të matematikës jashtë mureve të klasës, si pjesë e udhëtimeve në terren. Çdo herë, kartolina të vërteta u dërguan tek partnerët, duke përshkruar vendet e vizituara dhe seminaret, me qëllim përgatitjen e disa mureve të kartolinave në klasa. Nga të gjitha videot e krijuara, pas

çdo udhëtimi në klasë, studentët ndërtuan një quiz transnacional dhe organizuan një konkurs midis të gjithë studentëve evropianë të përfshirë në këtë aventurë kulturore.

Vendet: Belgjika, Bullgaria, Republika Çeke, Franca, Ish Republika Jugosllave e Maqedonisë, Gjermania, Greqia, Islanda, Italia, Polonia, Portugalia, Rumania, Serbia, Sllovakia, Spanja, TurqiaMosha e nxënësve: 13 – 15 Linku I projektit: https://twinspace.etwinning.net/21637 Produkti: http://bit.ly/etwinningCH11

A e mbani mend atëprofesion?

Pse? Që nga Revolucioni Industrial, bota e punës është transformuar me tregti artizanale që bien viktimë e këtij procesi. Qëllimi i këtij projekti ishte ruajtja e kujtesës së profesioneve të ndryshme tradicionale, pasi trashëgimia kulturore nuk përfshin vetëm ndërtesa, libra, këngë dhe vepra arti por edhe punën e popullit dhe atë që ata krijuan.



http://bit.ly/etwinningCH11

25

Njihuni me fqinjët tuaj - Conoce një tus vecinos

Pse? Për t'i bërë studentët të vetëdijshëm për trashëgiminë kulturore të tre vendeve të përfshira, me fokus në arkitekturën, letërsinë, muzikën, gatim dhe sportet tradicionale. Projekti u zhvillua nga Departamente të ndryshme Didaktike: Gjuhë dhe letërsi, gjuhë klasike, histori, biologji, muzikë, edukim fizik dhe anglisht për të ndihmuar studentët të kuptojnë rëndësinë e kulturës sonë si qytetarë evropianë nga këndvështrime të ndryshme.

Çfarë? Studentët krijuan një e-libër me mite dhe një ekspozitë fotografike me veturat e tyre para vendeve të trashëgi-misë kulturore.

Si? Nxënësit studiojnë tregimet tradicio-nale evropiane dhe versionet që na kanë ardhur deri ne ditet e sotme dhe pastaj kanë marrë objektet në vendet e trashëgi-misë kulturore të rajonit të tyre. Ata

studiuan gjithashtu këngë të ndryshme, meloditë e të cilëve u kompozuan nga poeti spanjoll Federico García Lorca dhe zbuluan receta tradicionale nga partnerët e tyre.

Vendet: Finlanda, Greqia, SpanjaMosha e nxënësve: 13 – 15 Linku I projektit: https://twinspace.etwinning.net/17214 Produkti: http://bit.ly/etwinningch14

Çfarë? Studentët krijuan disa lojëra online dhe një lojë me kartën e kujtesës, e cila mund të shkarkohet dhe printohet për t'u luajtur.

Si? Studentët bënë disa kërkime mbi profesionet tradicionale në secilin prej vendeve pjesëmarrëse dhe krijuan kolazhe, modele dhe karta të luajtura me informacionin e mbledhur. Pastaj, ata krijuan skuadra shumëkombëshe dhe diskutuan informacionin e tyre në forum për binjakëzimin e projektit. Ata

krijuan prezantime bashkëpunuese që na kujtojnë profesione pothuajse të harruara. Kolazhet, karikaturat, videot dhe fotot e detyrave të duarve u përfshinë në prezantime.

Vendet: Gjermania, Greqia, Polonia, Portugalia, SlloveniaMosha e nxënësve: 13 – 15Linku I projektit: https://twinspace.etwinning.net/43292 Produkti: http://bit.ly/etwinningch13









Greke – Griko. Gjuha jotetingëllon e njohur

Pse? Qëllimi ishte që studentët të zbulojnë origjinën dhe të gjurmojnë evolucionin e "Griko", një dialekt i pakicës që flitet në Greqinë Salentina, në jug të Italisë. Duke ua paraqitur traditat dhe zakonet e tyre partnerëve të tyre, studentët zbulojnë ngjashmëri dhe dallime kulturore.

Çfarë? Rezultati kryesor ishte një poster interaktiv me gjetjet e studimit të studentëve.

Si? Studentët dëgjuan këngët tradicionale Griko për të krijuar re të fjalëve me fjalët kyçe që mund të njihnin dhe përgatitë një fjalor për t'i ndihmuar ata të komunikonin. Ata gjithashtu shkëmbyen mite, legjenda

dhe tregime dhe krijuan një kuiz online për të provuar atë që kishin mësuar .

Vendet: Greqia, ItaliaMosha e nxënësve: 13 – 15 Linku I projektit: https://twinspace.etwinning.net/25161 Produkti: http://bit.ly/etwinningch12

Twinlettres: regards critiquessur le monde!

Pse? Për t'i nxitur studentët të marrin një hap prapa nga identiteti i tyre kulturor, të shohin shoqërinë rreth tyre me një sy kritik duke punuar në Letrat persiane të Montesquieu dhe të krijojnë ura midis të kaluarës dhe të tashmes së Evropës.

Çfarë? Studentët shkruan një roman epistolar që imiton punën origjinale. Ai përmban 161 letra të shkruara nga nxënës nga 10 shkolla, si dhe vizatime, dialogje, histori, komike dhe video.

Si? Nxënësit lexonin "Letrat persiane" dhe morën pjesë në aktivitetet e shkrimit krijues të frymëzuar nga puna.

Vendet: Belgjika, Franca, Greqia, Italia, Rumania, Spanja,TuniziaMosha e nxënësve: 12 – 18 Linku I projektit: https://twinspace.etwinning.net/24460/ Produkti: http://bit.ly/etwinningch16




https://twinspace.etwinning.net/24460/



27

Parqet natyrore =Ndërkombëtare Thesar

Pse? Të tregojë bukurinë dhe pasurinë e parqeve kombëtare përmes eksplorimit të faunës, florës dhe biodiversitetit të tyre dhe të rrisë ndërgjegjësimin për rëndësinë e ruajtjes së trashëgimisë natyrore duke krijuar një park ndërkombëtar.

Çfarë? Studentët krijuan një webfaqe ku ata paraqitën parkun e tyre ndërkombëtar, duke përfshirë lojërat, reklamat dhe info-graphics.

Si? Nxënësit studiuan karakteristikat e parqeve kombëtare të tyre dhe u ndanë në grupe ekspertësh. Studentët pastaj krijuan një fjalor të natyrës, krijuan infografikë rreth sjelljes në parqet ndërkombëtare, regjistruan reklamat për parkun dhe

zhvilluan një faqe interneti unike me informata relevante rreth parkut të tyre ndërkombëtar.

Vendet: Republika Çeke, Polonia, Slovakia, SpanjaMosha e nxënësve: 14 – 15Project link: https://twinspace.etwinning.net/20319 Produkti: http://bit.ly/etwinningch15

Gjueti thesari! Zbulonimatematikë dhe gjeometri që janë të fshehura në qoshet e qytetit tuaj!

Pse? Qëllimi i projektit ishte të kuptonte se matematika, historia, shkenca dhe gjeometria mund të gjenden në ndërtesa dhe hapësira që përfaqësojnë trashëgiminë kulturore të çdo qyteti. Duke përdorur analizën gjeometrike, studentët përmirësuan vetëdijen e tyre për shkëlqimin e artistëve në transformimin e hapësirave urbane.

Çfarë? Studentët përdorën Geogebra dhe morën pjesë në kuize. Në fund, një gjueti thesari, në lidhje me temat e diskutuara, u organizua njëkohësisht në të gjitha shkollat partnere.

Si? Studentët shikonin modelet gjeometrike të monumenteve të ndryshme dhe u prezantuan me parimet themelore të ndërtimeve gjeometrike.

Vendet: Qipro, Greqia, Italia, PortugaliaMosha e nxënësve: 15 – 17Linku I projektit: https://twinspace.etwinning.net/26008








Një tren për Evropën

Pse? Evropa ka një histori të pasur që pasqyrohet në katedralet, monumentet dhe zakonet e saj. Nxënësit patën mundësi, nëpërmjet aktiviteteve të ndryshme, të njihen me trashëgiminë kulturore dhe panë se identiteti i tyre përbëhet nga një diversitet dhe pasuri unike. Të dy vendet e Trashëgimisë Botërore të UNESKO-s dhe lokalitetet u prezantuan dhe u vlerësuan.

Çfarë?? Rezultati i projektit ishte një udhëtim i kënaqshëm, informativ dhe i qëndrueshëm, i ndarë nëpërmjet një prezantimi të Prezi.

Si? Studentët udhëtuan nëpër Evropë me tren. Gjatë udhëtimit të tyre, ata vizituan shumë qytete dhe mblodhën informacion për vende të ndryshme të Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s. Ata krijuan kuize, studiuan kriteret e UNESCO-s për vendet e Trashëgimisë Botërore dhe

propozuan vende lokale për t'u përfshirë në listë.

Vendet: Bullgaria, Franca, Germania, Italia, Polonia, SllovakiaMosha e nxënësve: 14 – 18Linku I projektit: https://twinspace.etwinning.net/44227Produkti: http://bit.ly/etwinningch17

A e njihni qytetin tim?

Pse? Të promovojë pjesëmarrjen aktive dhe të përgjegjshme të studentëve në mbrojtjen dhe përmirësimin e trashëgimisë kulturore lokale, kombëtare dhe evropiane. Të forcojë lidhjen midis shkollës dhe komunitetit në mënyrë që studentët të kuptojnë traditat dhe vlerat e nxjerra nga vendet arkeologjike dhe historike.

Çfarë? Studentët krijuan itinerare turistike, e-libra dhe video për të promovuar pasurinë kulturore të rajonit të tyre. Shkolla italiane

u bë pjesë e rrjetit të shkollave të lidhura me UNESCO.




29

Si? Studentët kanë hulumtuar dhe kanë përzgjedhur informacione në lidhje me historinë, kulturën dhe gastronominë. Ata organizuan udhëtime edukative në rajonin e tyre dhe krijuan itinerare turistike dhe reklama për të rritur trashëgiminë kulturore të prekshme dhe të paprekshme dhe për të promovuar turizmin kulturor.

Vendet: Albania, Gjeorgjia, Italia, Polonia, Rumania, Serbia, Spanja, Turqia, UkrainaMosha e nxënësve : 15 – 19 Linku I projektit: https://twinspace.etwinning.net/25451 Produkti: http://bit.ly/etwinningch18

Universi është bërë nga TinyTregime

Pse? Duke ndjekur idetë e prezantuara në diskutimin e ekspertëve të titulluar "Përdorimi i tregimit digjital për të mbështetur mësimdhënien dhe mësimin" drejtuar nga Bernard Robin organizuar nga Grupi i Klasës Kreative, mësuesit prezantuan projektin që nxënësit e tyre te kishin si qëllim kryesor të flisnin si qytetarë përgjegjës digjital të vetëdijshëm për identitete të ndryshme kulturore.

Çfarë? Historitë lidhen me problemet e vendeve. Bërja e vendeve për njerëz të veçantë që kishin dalluar veten në çdo fushë të trashëgimisë kulturore në çdo vend partner.

Si? Nxënësit e shkollave të mesme krijuan një prezantim multimedial në formën e një historie dixhitale që përfshinte përdorimin e mjeteve kompjuterike për t'i treguar ato histori. Tregime të tilla përmbanin një përzierje të imazheve dixhitale, tekstit, transmetimit audio të regjistruar, videokli-peve dhe / ose muzikës. Këto histori ishin imponuese dhe kuptimplote dhe doli të jetë e rëndësishme për trashëgiminë kulturore

të secilit vend gjithashtu. Pas shumë sesioneve të Skype dy avatars vizituan çdo shkollë dhe cdo qytet për një javë.

Vendet: Belgjika, Kroacia, Republika Çeke, Greqia, Hungaria, Italia, Norvegjia, Polonia, Portugalia, Republika e Moldavisë, Rumania, Spanja, Suedia, TurqiaMosha e nxënësve: 15 – 19Linku I projektit: https://twinspace.etwinning.net/21062 Produkti: http://bit.ly/etwinningch20








Nuestra Historia Al Rescate

Pse? Duke filluar nga studimi i heronjve historikë të vendeve të tyre (Hannibal nga Tunizia, Viriato nga Spanja dhe Falcone nga Italia), studentët u frymëzuan nga trashëgimia kulturore dhe u bënë heronj të së tashmes duke propozuar zgjidhje për problemet dhe temat aktuale duke përfshirë emigracionin e refugjatëve, dhunën dhe përfshirjen.

Çfarë? Studentët në grupe shumëkom-bëshe krijuan një Kahoot kulturor: Historia e Rescate, lidhur me tre heronjtë e tyre. Si? Nxënësit në tre grupe shumëkombëshe kërkuan informacion për heronjtë e tyre dhe prodhuan video rreth këtyre heronjve duke qenë transmetuesit e Historisë. Ata krijuan një Kahoot kulturor dhe konkuruan me njëri-tjetrin në një videokonferencë. Gjithashtu, duke qenë heronjtë e së tashmes, ata

bënë një e-libër, duke paraqitur zgjidhje për problemet aktuale.

Vendet: Italia, Spanja, TuniziaMosha e nxënësve: 14 – 19 Linku I projektit: https://twinspace.etwinning.net/24960 Produkti: http://bit.ly/etwinningch19 (llogaria është e nevojshme)

Misteret në MesjetëEurope

Pse? Studentët zbuluan dhe hulumtonin aspektet e Mesjetës në vendin e tyre dhe vendin e partnerit të tyre me qëllim që të njiheshin me themelimin dhe zhvillimin e qyteteve dhe fshatrave të tyre dhe të zhyteshin thellë në trashëgiminë e tyre kulturore.

Çfarë? Studentët krijuan rrëfime të ndryshme rreth aspekteve të Mesjetës, të paraqitura si shfaqje të shkurtra, karikatura

ose piktura. Këto produkte u vendosën së bashku në një libër dixhital.




31

Ju jeni foto - Tu eres elcuadro

Pse? Qëllimi i projektit ishte që t'u mundësonte studentëve të marrin një pasqyrë të thellë në veprat e artit, domethënë pikturat e famshme të vendosura në muze të Evropës. Kështu, ngritja e vetëdijes për vlerën e trashëgi-misë kulturore si një mjet për t’u lidhur me të kaluarën me jetën e tyre të tanishme, për të vlerësuar diversitetin kulturor, për të zbuluar historinë dhe vlerat e përbashkëta dhe për të zhvilluar respekt dhe mirëkuptim reciprok.

Çfarë? Rreth 200 piktura që datojnë nga Rilindja në Artin Modern u ri-miratuan, fotografuan dhe ngarkuan në TwinSpace. Fotot, duke përfshirë punën bash-këpunuese dhe posterat u shtypën dhe ekspozita së bashku me prezantimet u mbajtën në të gjitha shkollat partnere.

Si? Studentët u ftuan për të zgjedhur piktura të famshme dhe për të rivendosur skenën e pikturës duke marrë një rol dhe duke marrë përsipër dhe shprehjen e

fytyrës të personazheve. Kjo krijoi fotografi të ngrira të jetesës, të cilat u fotografuan dhe u ngarkuan në TwinSpace ku u ndanë nga të gjitha shkollat partnere. Fotot u bënë burim i aktiviteteve të ndryshme bash-këpunuese në internet si lojëra, kuize, gara, shkëmbime komente dhe prezantime.

Vendet: Greqia, Italia, Polonia, Portugalia, Rumania, Spanja, TurqiaMosha e nxënësve: 10 – 19 Linku I projektit: https://twinspace.etwinning.net/22676

Si? Së pari, studentët fituan njohuritë bazë të Mesjetës duke bërë turne udhëzuesish të qyteteve të tyre, duke shikuar videot rreth kohëve mesjetare dhe duke lexuar tekste. Pastaj, ata grumbulluan ide për rrëfimet e tyre që përshkruanin aspekte të Mesjetës. Nxënësit nga të dyja vendet bashkëpunuan për të krijuar rrëfime, të prezantuara si video, histori ose karikaturë, së bashku.

Vendet: Italia, GjermaniaMosha e nxënësve: 11 – 14Linku I projektit: https://twinspace.etwinning.net/49815 Produkti: http://bit.ly/etwinningch21







Trashëgimia kulturore është si

unaza e familjes së mbretit që

kalon nga njëri brez në tjetrin.

Pra, ky është një thesar, për të

cilin ne jemi përgjegjës jo vetëm

për të shpëtuar dhe për t’u

mbrojtur, por edhe ta kalojmë te

gjeneratat e reja.

Adriana Laze, Albania Të gjithë njerëzit kontribuojnë në kulturën e botës. Prandaj është e rëndësishme të respektojmë dhe të mbrojmë të gjithë trashëgiminë kulturore, nëpërmjet ligjeve kombëtare dhe traktateve ndër-kombëtare. Trafikimi i paligjshëm i objekteve dhe objekteve kulturore, plaçkitja e objekteve arkeologjike dhe shkatërrimi i ndërtesave dhe monumenteve historike shkaktojnë dëme të pariparueshme për trashëgiminë kulturore të një vendi".

Sakine Rüzgar, Turqia

eTwinning bazohet në projekte bashkëpunimi, shkëmbimi i ideve dhe besimeve në mes të shkollave nga vende të ndryshme; ajo ndërton respekt, mirëkuptim dhe njohuri. Çfarë mënyre më e mirë për të mësuar rreth trashëgimisë kulturore të njëri-tjetri?

Maria Vasilopoulou, Greqia

“

”Zëri i mësuesve Ne duhet ta vlerësojmë trashëgiminë kulturore të vendit tonë për të kuptuar të tjerët dhe për t'i hapur sytë botës. Irene Confalone, Itali

33

Trashëgimia kulturore është një bartës i kujtesës. Kjo ju lejon të hyni në një marrëdhënie

personale me objekte dhe hapësirë të jetës së përditshme të gjeneratave të kaluara, të zbuloni se si njerëzit mendonin për veten, komunitetin ku ata jetonin dhe si e kuptuan botën.

Piotr Krzysztoforski, Polonia

Si qytetarë, ne i përkasim një shoqërie që ka rritur rrënjët e saj përmes përvojave të kaluara dhe po zhvillon identitetin e saj në të tashmen për të udhëhequr drejt së ardhmes. Ne, si mësues, mund të forcojmë nyjet e trashëgimisë sonë kulturore përmes projekteve ndërkombëtare si eTwinning ose Erasmus +, të cilat përforcojnë vetëdijen dhe ndjeshmërinë e nxënësve tanë për rëndësinë e vlerësimit të vlerës së madhe të të gjithë botës. Fina Vendrell, Spanja

Mendoj se edukimi mund të jetë me të vërtetë i dobishëm në përhapjen dhe ruajtjen e trashëgimisë kulturore deri sa të zgjedhësh mjetet e duhura. Në fakt, arsimi mund të përfaqësojë një mënyrë shumë të drejtpërdrejtë për të komunikuar me të rinjtë dhe kjo bëhet më e efektshme nëse prezantoni këtë temë në mënyrë interesante për marrësit. Sa i përket rolit të eTwinning, unë mendoj se është facilitatori i përsosur për të gjithë procesin.

Gabriella Gasperini, Itali


Mendoj se trashëgimia kulturore e çdo vendi tregon historinë e saj historike dhe historinë e pasur që do të informojë gjeneratat e ardhshme të vendit. Ajo mbahet dhe mbijeton në mendjet dhe zemrat e popullit të saj. Trashëgimia kulturore është rrënja e kombeve, e cila gjithnjë lulëzon nga shpirtrat e dashur të popullit të saj.

Lina Qashu, Jordani

Trashëgimia kulturore përfaqëson

kaq shumë për mua. Ne rritemi me

këtë kontekst të tërë. Gjuhët, zakonet,

ushqimet, traditat, muzika, vallëzimi,

ngjyrat, pikturat, madje edhe mënyra

me të cilën po vishemi është ndikimi

nga trashëgimia jonë kulturore. Unë

jam francez dhe vij nga Martinika.

Është një ishull i vogël që ndodhet në

Detin e Karaibeve. Në të vërtetë, unë

u ndërtova me dy kultura dhe unë jam

krenar për këtë.

Mirella Martins, St Paul Les Dax,

France


Trashëgimia kulturore na përcakton

dhe mendoj se është shumë e

rëndësishme për të ndikuar te

të rinjtë për t'u kujdesur për këtë

trashëgimi. Unë mendoj se do të

ishte mirë ta lidhim trashëgiminë

me interesat e studentëve të sotëm,

të përdorim teknologji të reja për

të bërë përmbajtjen e trashëgi-

misë kulturore më të kapshme dhe

më interesante. Brezat e sotëm

kërkojnë përgjigje më të shpejta

dhe ne duhet t'i përshtatemi kësaj.

Përndryshe, studentët do të kthehen

në përmbajtje të tjera.

Vesna Kostic, Serbia

Trashëgimia kulturore duhet

t'u mësohet nxënësve të rinj

në shkolla, pasi u lejon atyre

të jenë të hapur ndaj qytetëri-

meve të tjera dhe u lejon atyre

të zbulojnë ngjashmëritë dhe të

jenë të vetëdijshëm për dallimet

si një lloj pasurie dhe diversiteti

njerëzor. Prandaj, duke pranuar

veten dhe të tjerët, është në fakt

përfshirja.

Olfa Ben Hassine, Tunizia

Trashëgimia kulturore është globale; të gjithë e kanë atë.Svetlana Borsch, Ukraina

Është ADN-ja jonë ... Evropianët janë

një përzierje e kulturave dhe kjo është

e mirë sepse trashëgimia jonë është

unike. Ne jemi ajo që jemi, sepse e

kaluara na ka pasuruar dhe gjithashtu

sepse të tashmen na e ndryshojnë

gjatë gjithë kohës. Historia shkon

drejt një të ardhme që me siguri do të

sjellë ndryshime të reja për Europën.

Megjithatë, trashëgimia jonë është atje

dhe kjo është arsyeja pse është kaq

e rëndësishme për të ruajtur kujtimin

e njerëzve, vlerat e tyre, arritjet e tyre

dhe gjithashtu gabimet. Pa të, asgjë

nuk do të ketë kuptim për gjeneratat e

ardhshme. Delfina Casalderrey, Portugalia

35

“

”Zëri i nxënësve

Trashëgimia është e gjitha

që na ka lënë e kaluara.

Trashëgimia është gjithçka që

njeriu ka arritur të ruajë.Prandaj,

workshop-i jonë "LE PIETRE

PARLANO" na ndihmon të

zbulojmë, ta njohim, ta duam

dhe ta çmojmë atë që mbetet

nga e kaluara. Martina, Gaia, Alberto, 8 vjeç, Itali

Trashëgimia kulturore ka gjëra që janë të rëndësishme për çdo vend dhe luajnë një rol të rëndësishëm për njerëzit lokalë. Mund të jetë një ndërtesë historike ose një ushqim kombëtar. Mësojmë rreth trashëgimisë kulturore nga prindërit, rrethinat ose mësuesit tanëGohar, 16 vjeç, Armenia

Trashëgimia kulturore është një

koleksion i artit, zanatet, zakonet,

traditat, vendet si muzetë, vendet

arkeologjike, ndërtesat e vjetra

etj., e cila na tregon për njerëzit.

Më pëlqen të vizitoj vende të

tilla, siç jam kureshtar të di për

njerëzit që jetojnë në vende të

ndryshme në botë. Në shkollë,

më pëlqen të punoj në projekte

dhe të marr pjesë në mësime

rreth këtyre temave. Unë e dua

Historinë dhe Gjeografinë.

Raul, 10 vjeç, Rumani



Mendoj se është me të vërtetë

e rëndësishme të kujdeset për

trashëgiminë kulturore, sepse

është një burim i madh dijeje dhe

një mundësi për të mësuar rreth

kulturave të ndryshme jo vetëm

nga librat. Mënyra më e mirë

për të mësuar rreth trashëgimisë

kulturore është ta shihni atë me

sytë tuaj. Gjithashtu, mund të flisni

me pleqtë ose të merrni pjesë

në shkëmbime ndërkombëtare,

udhëtime, biseda me njerëz të huaj

ose shfletoni internetin.

Aleksandra, 17 vjeç, PoloniaTrashëgimia kulturore është një ansambël e traditave, monumenteve, kulturës, por është gjithashtu diçka që duhet

mbrojtur dhe vlerësuar. Mund të mësojmë duke udhëtuar, duke punuar jashtë vendit, duke dëgjuar ose duke kërkuar

informacion rreth kulturave të tjera dhe monumenteve të vizituara. Michela, 16 vjeç, Italia

Më pëlqen të vizitoj muzetë sepse ndihem sikur po udhëtoj prapa në kohë dhe jetoj një jetë tjetër. Elena, 12 vjeç, Italia

3737

Mësimdhënia e trashëgimisë kulturore në shkollë

Kapitulli 3


3.1. Mësimdhënia me trashëgiminë kulturore digjitale në klasat e shekullit të 21-tëMilena Popova, Udhëheqësi i shërbimeve të ri-përdorimit, Europiana

Gjatë vitit 2018, Viti Evropian i Trashëgimisë Kulturore ka vënë në qendër të vëmendjes pasurinë e Evropës në trashëgiminë kulturore si pjesë e jetës së përditshme të njerëzve. Shfrytëzimi i potencialit të saj të plotë për mësimdhënie dhe mësim është një përpjekje e pafundme. Mësuesit kanë ndihmuar nxënësit e tyre të zbulojnë dhe të angazhohen me trashëgiminë kulturore përmes udhëtimeve në terren, vizitave në muze apo shfaqjeve të artit. Tani, ata gjithashtu mund të sjellin të dhëna digjitale kulturore në klasat e tyre për ta bërë mësimin edhe më intuitiv, kreativ dhe më të shpërblyer.

Europeana është platforma e Evropës për trashëgiminë digjitale kulturore dhe fytyra virtuale e Vitit Europian të Trashëgimisë Kulturore. Europeana mund të ndihmojë mësuesit të prezantojnë praktika të reja, të dizenjojnë angazhimin e përvojave të të nxënit për studentët e tyre dhe të zhvillojnë kompetencat e tyre digjitale dhe kulturore. Faqja e internetit siguron qasje falas në internet në mbi 50 milionë artikuj të digjitalizuar të nxjerra nga mbi 3.700 muze, arkiva, biblioteka dhe galeri në të gjithë Europën. Koleksionet e tij shfaqin një gamë të gjerë përmbajtjesh nga 43 vende dhe 23 gjuhë të ndryshme, në tema dhe media të ndryshme, duke përfshirë vepra arti, fotografi, dizajne të modës, imazhe 3D, harta, gazeta dhe më shumë. Këto shënime dixhitale ofrojnë një mori mundësish për të përjetuar fenomenet e trashëgimisë kulturore dhe vazhdimin e interpretimit të trashëgi-misë për mësim, siç paraqitet në seksionin 1.2. Përveç kësaj, rreth 20 milionë artikuj koleksionesh janë të licencuara hapur dhe mund të jenë lehtësisht dhe falas, të integruara në aplikacione edukative, lojëra, platforma dhe shërbime online.

Mësuesit dhe nxënësit mund të përdorin burimet e pasura të përmbajtjes së Europeana në aktivitetet eTwinning në klasë. Ata mund të kërkojnë koleksione me ngjyrë, njerëz, periudha kohore dhe tema ose të eksplorojnë burime të kuruara, duke filluar nga ekspozimet dhe galeritë online në koleksionet tematike të Luftës së Parë Botërore, artit, muzikës, modës, fotografisë, gjeografisë e të tjera. Të ardhurit për në Europeana mund të gjejnë këshilla të dobishme për kërkimin, kreditimin dhe lundrimin e të drejtës së autorit në "Udhëzuesin për përdorimin e Europeana në arsim" në dispozicion në pesë gjuhë (anglisht, frëngjisht, spanjisht, portugalisht dhe italisht).

Milena Popova

39

Koleksionet e pasur dhe të larmishme të Europeana ndihmojnë edukatorët të pasurojnë mësimet e tyre, pavarësisht nga lënda që zakonisht mësojnë. Për shembull, letrat dhe fotografitë e mbledhjes së Luftës së Parë Botërore mund të shërbejnë si ndihmë për mësimdhënien për një mësim historik; tregimet personale nga koleksioni i Migracionit mund të japin frymëzim për një konkurs të eseve në një kurs gjuhe.

Për më tepër, mësuesit mund të zgjedhin nga një sërë mjetesh interaktive dhe burime digjitale të të mësuarit me përmbajtjen e Europeana për të animuar klasat e tyre dhe për t'i ndihmuar studentët të zhvillojnë kompetencat e tyre digjitale dhe kulturore. Puna me të dhënat dhe mjetet digjitale kulturore do të përmirësojë shkathtësitë e tyre dixhitale, bash-këpunimin dhe aftësitë e të menduarit kritik; bashkëveprimi me trashëgiminë kulturore do të rrisë vlerësimin për thesaret tona kulturore, do të forcojë ndjenjën e përkatësisë dhe do të ushqejë kuriozitetin dhe tolerancën për të jetuar në një botë globale dhe të ndërlidhur. Më poshtë mund të gjeni disa shembuj të burimeve dixhitale të të mësuarit dhe mjeteve me përmbajtje Europeana, të përshtatshme për projektet eTwinning:

1. Art Faces appTags: arsimi fillor, art

Një lojë digjitale për fëmijët e shkollave fillore, e cila i fut ato në artin vizual përmes veprave të zgjedhura të koleksioneve të Evropës. Çdo pikturë është e lidhur me sfida të ndryshme të të mësuarit dhe një quiz përfundimtar ndihmon zbulimin e një afati kohor me të gjitha portretet dhe veçoritë e tyre.

Linku: http://bit.ly/etwinningCHa

2. "Lufta e Parë Botërore: Një betejë perspektivash" Libri i Multi-Touch dhe kursit onlineTags: arsimi i mesëm, historia, WW1

Libri interaktiv hulumton katër hipoteza për shpërthimin e Luftës së Parë Botërore duke përdorur materiale nga koleksioni Europeana 1914 - 1918. Kursi iTunes U siguron një ndihmë mësimore interaktive bazuar në librin Multi-Touch për të ndihmuar studentët të vlerësojnë burimet dhe të zhvillojnë kuptimin e tyre për atë që çoi në luftë më 1914. Të dy burimet janë të lira në dy gjuhë (anglisht dhe holandisht).

Lidhja me librin Multi-touch: http://bit.ly/etwinningCHb Lidhu me kursin: http://bit.ly/etwinningCHc

3. Mësimdhënia e trashëgimisë kulturore në shkollë

http://bit.ly/etwinningCHa

http://bit.ly/etwinningCHb

http://bit.ly/etwinningCHc


3. Libri "Kafshët në Luftën e Madhe"Tags: arsimi i mesëm, historia, WW1

Një e-libër dygjuhësh (italisht dhe anglisht) për mësuesit dhe nxënësit e arsimit të mesëm. Studion Luftën e Parë Botërore nga këndvështrimi i kafshëve që morën pjesë në të duke përdorur koleksionin tematik të Europeana 1914-1918.

Linku: http://bit.ly/etwinningCHd

4. HistorianaTags: arsimi i mesëm, historia, STEM

Historiana sjell burime plotësuese pan-evropiane për edukatorët dhe studentët e historisë, duke përfshirë mjetet novatore dixhitale, burimet e përmbajtjeve dhe aktivitetet e mësimit elektronik me përmbajtjen e Europeana. Nxënësit mund të eksplorojnë mini-koleksionet e kuruara për figurat historike (nga Jeanne D'Arc në Mbretëreshën Victoria dhe Stalin) dhe aktivitetet e të mësuarit online në Luftën e Parë Botërore, Revolucionin Industrial, lëvizjen britanike të Suffragës dhe më shumë.

Linqe: http://bit.ly/etwinningCHk http://bit.ly/etwinningCHi

5. TranscribathonTags: arsimi i mesëm, mjet bashkëpunues, tema të ndryshme

Transkriptimi është një mjet i mësimit online për transkriptimin e dokumenteve historike nga koleksioni tematik i Luftës së Parë Botërore Europeana. Kjo i lejon studentët të përmirësojnë aftësitë e tyre digjitale duke mësuar se si të krijojnë të dhëna digjitale dhe të shtojnë mjaft të dhëna (për shembull, vendndodhjen). Ata gjithashtu mund të fitojnë aftësi të vlefshme për bashkëveprimin duke punuar në ekipe dhe të konkurrojnë kundër ekipeve apo shkollave të tjera. Mësimdhënësit mund të kenë qasje në mësime në shtatë gjuhë të ndryshme dhe të përdorin dokumentet në kontekste të ndryshme (nga historia në klasa qytetare).

Linku: http://bit.ly/etwinningCHg

http://bit.ly/etwinningCHd

http://bit.ly/etwinningCHk

http://bit.ly/etwinningCHi

http://bit.ly/etwinningCHg

41

3.2. Njëzet ide dhe aktivitete për të futur trashëgiminë kulturore në klasën tuaj

“ Unë nuk dua që shtëpia ime të jetë e rrethuar nga të gjitha anët dhe dritaret e mia të jenë të mbushura. Dua që kultura e të gjitha tokave të lulëzojë për shtëpinë time sa më lirisht të jetë e mundur. Por unë nuk pranoj që të largohen nga këmbët e mia”

Mahatma Ghandi

Kuptimi i Trashëgimisë Kulturore Botërore mund të na ndihmojë të bëhemi më të vetëdijshëm për rrënjët tona dhe identitetin tonë kulturor dhe social. Nëpërmjet eTwinning, mësuesit dhe studentët kanë mundësinë të tregojnë trashëgiminë e Evropës si një mozaik të pasur dhe të larmishëm të shprehjes kulturore. Studentët në eTwinning mund të mësojnë rreth besimeve, vlerave dhe njohurive të paraardhësve të tyre dhe qytetëri-meve që i krijuan ose bashkëveprojnë me ta duke bashkëpunuar me kolegët e tyre nga vendet e tjera, duke shkëmbyer pikëpamje, duke debatuar, duke mësuar dhe paraqitur trashëgiminë kulturore të Evropës. eTwinning mund të luajë një rol të rëndësishëm në ruajtjen e diversitetit të jashtëzakonshëm kulturor të botës nëpërmjet bashkëpunimit ndërkombëtar Trashëgimia kulturore është një temë e gjerë dhe aktivitetet që lidhen me të janë gjithmonë të pranishme në projektet eTwinning. Më poshtë mund të gjeni njëzet aktivitete praktike, gjashtë nga projektet eTwinning që mund t'i zbatoni në klasën tuaj për të prezantuar trashëgiminë kulturore për nxënësit tuaj në të gjitha nivelet e moshës. Këto janë vetëm disa ide që mund t'ju frymëzojnë për të promovuar trashëgiminë kulturore për nxënësit tuaj dhe për të ndërtuar projekte inovative.

1. Zbulimi i trashëgimisë kulturore të prekshme

Mosha e nxënësve: 5 - 9 vjeçDiskutoni se çfarë trashëgimi kulturore të prekshme ka të bëjë me studentët tuaj dhe t'u tregoni shembuj të trashëgimisë së luajtshme kulturore: piktura, skulptura, monedha, dorëshkrime dhe trashëgimi kulturore e paluajtshme: monumente, vende arkeologjike të vendit tuaj. Kërkojuni nxënësve tuaj të zgjedhin një dhe ta tërheqin atë në letër ose në një mjet në internet si Collorilo (http://colorillo.com/). Krijo një kolazh me vizatimet e të gjithë partnerëve për të dekoruar klasën tuaj.

Mosha e nxënësve: 10 - 18 vjeçDiskutoni se çfarë trashëgimi kulturore ka të bëjë me nxënësit tuaj duke u përqendruar në trashëgiminë e prekshme. Përcaktoni dallimet midis trashëgimisë së luajtshme kulturore: piktura, skulptura, monedha, dorëshkrime dhe trashëgimi kulturore e paluajtshme:


http://colorillo.com/


monumentet, vendet arkeologjike. Kërkojuni atyre të bëjnë kërkime në internet, të gjejnë trashëgiminë kulturore të lëvizshme dhe të paluajtshme të rajonit ose të vendit të tyre dhe të ngarkojnë fotot dhe 2 - 3 rreshta informacione mbi një padlet (https://padlet.com) or on the project’s TwinSpace.

2. Vizitoni një vend ose një muze

Mosha e nxënësve: 5 - 11 vjeç Para vizitës, shpjegoni studentëve tuaj se çfarë do të shohin dhe tregoju atyre disa fotografi. Kërkojuni atyre të mendojnë se cilat pyetje do të dëshironin t'i kërkonin udhëzuesit të faqes dhe t'i shkruanin në letër.

Gjatë vizitës, kërkoni nga ata të tërheqin tiparin ose një pjesë të faqes që ata i pëlqyen më së shumti. Kërkojuni atyre të mbyllin sytë e tyre dhe të përshkruajnë se çfarë dëgjojnë dhe çfarë ndjejnë dhe marrin shënime. Mos harroni të bëni pyetjet që keni përgatitur për udhëzuesin.

Pas vizitës, bisedoni me studentët tuaj dhe kërkoni nga ata të ndajnë përshtypjet e tyre. Dërgo vizatimet partnerëve tuaj dhe kërkoni nga ata që të shikojnë faqen, të mësojnë rreth saj dhe të përdorin vizatimet tuaja për ta paraqitur atë. Ju mund të përdorni Voicethread (https://voicethread.com/) kështu që të gjithë mund të shtoni komentet tuaja të regjistruara.

Mosha e nxënësve: 12 - 18Para vizitës, përpiquni të përfshini kolegët tuaj në përgatitjen e studentëve.

• Mësuesi i historisë mund të japë informacion rreth faqes gjatë gjithë moshave• mësuesi i gjeografisë mund të nxjerrë në pah pikat e interesit të vendndodhjes së faqes• mësuesi i gjuhës mund të ofrojë tekste që i referohen faqes• mësuesi i matematikës mund t'u kërkojë studentëve të llogarisin dimensionet e sitit dhe

mënyrën se si është ndërtuar • mësuesi i shkencës mund të fliste me studentët rreth kërcënimeve të mundshme që

vendi has për shkak të ndotjes, turizmit apo neglizhencës etj.

Përgatisni nxënësit tuaj duke diskutuar se çfarë mund të bëjnë dhe të shohin gjatë vizitës dhe t'i ndajë ato në grupe sipas interesave të tyre. Grupi i parë mund të nxjerrë fotografi të faqes, grupi dy mund të marrë fotografi, grupi tre mund të intervistojë udhërrëfyesin dhe njerëzit që punojnë në këtë faqe interneti dhe grupi katër mund të regjistrojë pjesë të vizitës.

Kur të ktheheni në klasë, pyetni nxënësit tuaj se çfarë kanë parë dhe mësuan dhe vendosni se si do ta përdorni materialin e mbledhur gjatë vizitës suaj duke u fokusuar në atë se si ta paraqisni atë tek partnerët tuaj eTwinning në një mënyrë interesante. Nxënësit mund të krijojnë një video me të gjithë materialin dhe ta ngarkojnë atë në TwinSpace. Pastaj, ata mund të ftojnë partnerët e tyre që të shikojnë videon dhe të krijojnë një kuiz me pyetje rreth faqes.

https://padlet.com

https://voicethread.com

https://voicethread.com

43

Ata gjithashtu mund të organizojnë një konkurs fotografik me partnerët e tyre duke ngarkuar të gjitha fotografitë që kanë marrë gjatë vizitave të tyre në faqet e tyre, në Dotstorming (https://dotstorming.com/) dhe të votojnë për ata që u pëlqen më së miri. Ato më të mirat mund të përdoren për të ngritur një ekspozitë ku mund të ftohen bashkësia e shkollës, prindërit dhe përfaqësuesit rajonalë.

3. Debati i Komitetit Kombëtar të Trashëgimisë

Mosha e nxënësve: 15 - 18Çdo vit, vendet që kanë nënshkruar Konventën e Trashëgimisë Botërore mund të dorëzojnë propozimet për pronat në territorin e tyre për t'u konsideruar për t'u përfshirë në Listën e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s si një mënyrë për të mbrojtur trashëgiminë e tyre natyrore dhe kulturore (http://whc.unesco.org/en/globalstrategy/).

Bisedoni me studentët tuaj për këtë konventë dhe shikoni listën. Në këtë aktivitet të luajtjes së roleve, duhet të zgjidhni një kryetar, dy zëvendëskryesues dhe një raportues. Këta studentë do të përfaqësojnë komisionin që vendos se cilat vende të emëruara janë të përfshira në listën e Trashëgimisë Botërore.

Ndani studentët e tjerë në grupe kombëtare ose ndërkombëtare dhe kërkoni nga ata që të gjejnë një vend kombëtar ose europian që nuk është përfshirë në listë. Ata duhet të punojnë së bashku dhe të paraqesin vendin dhe arsyet që duhet të përfshihen në listë.

Organizoni një ngjarje eTwinning Live ku të gjitha grupet do të paraqesin faqen e tyre në komision. Grupet duhet të jenë të gatshme t'u përgjigjen pyetjeve si:• A është ruajtur mirë vendi?• Pse është e rëndësishme ta mbrosh atë?• A ka plane për ruajtjen e sitit?• Si ndihen njerëzit lokalë për këtë emërim?• Cilat aktivitete mund të organizojnë për të rritur ndërgjegjësimin për rëndësinë e saj?


https://dotstorming.com

http://whc.unesco.org/en/globalstrategy/


Pastaj, komisioni do të vendosë se cili nga faqet e paraqitura mund të përfshihet në listë dhe të shpjegojë arsyet për vendimin e tyre.

4. Turizmi i qëndrueshëm dhe trashëgimia

Mosha: 12 - 18Atraksionet e trashëgimisë kulturore, nga natyra, janë unike dhe të brishta. Prandaj, është e rëndësishme që autoritetet e turizmit të zhvillojnë këto vende të trashëgimisë kulturore në mënyrë të qëndrueshme.

Ndajini studentët në dy grupe:Grupi i parë: bën një listë të përparësive të turizmit në vendet e trashëgimisë kulturoreGrupi i dytë: bën një listë të kërcënimeve të turizmit nga vendet e trashëgimisë kulturore.

Pastaj, të dy grupet mund të paraqesin listat e tyre dhe të diskutojnë se cilat veprime mund të zbatojnë për të zvogëluar kërcënimet e turizmit. Të dy listat mund të publikohen në Tricider (http://www.tricider.com/) i cili do të inkurajojë dy grupet për të bashkëvepruar me njëri-tjetrin duke komentuar përmbajtjen e njëri-tjetrit.

5. Gjyshërit që ndajnë trashëgiminë e tyre kulturore

Mosha: 5 - 15Gjyshërit dhe njerëzit e moshuar mund të ndajnë shumë informacione të vlefshme për trashëgiminë kulturore. Ju mund t'i ftoni ata në klasë dhe t'u kërkoni studentëve që të përgatisin pyetje rreth gjërave që duan të mësojnë prej tyre, si tradita, këngë të vjetra, vallëzime, tregime nga fëmijëria e tyre dhe si gjërat kanë ndryshuar gjatë viteve.

Sipas moshës së nxënësve tuaj, ju mund të organizoni aktivitete të ndryshme me ta:• Gjyshërit tregojnë një histori dhe studentët e dokumentojnë atë duke shtuar fotografitë

e tyre: përkthyer atë në gjuhën e projektit për ndarjen në TwinSpace.• Gjyshërit sjellin objekte dhe foto të vjetra dhe studentët krijojnë një ekspozitë. Ata

marrin fotografi të ekspozitës së tyre për ta ndarë atë me partnerët e tyre ose për t'u takuar në një ngjarje të drejtpërdrejtë dhe të bëhen udhërrëfyes që japin të gjithë infor-macionin në lidhje me objektet e ndryshme.

• Gjyshërit sjellin fotografi dhe objekte të vjetra në klasë dhe diskutojnë traditat që u sollën. Studentët ngarkojnë fotot e objekteve dhe fotografive dhe partnerët e tyre i përdorin këto foto për të krijuar një histori të re.

https://www.tricider.com/;jsessionid=jedvTYuKihNcPJtmtUIT3Q

45

• Gjyshërit sjellin fotografi të vjetra të rajonit të tyre në klasë. Nxënësit marrin ose gjejnë fotografi të ngjashme nga të njëjtat vende dhe krahasojnë të kaluarën dhe të tashmen.

• Gjyshërit u mësojnë studentëve valle tradicionale ose këngë që studentët mund t'u mësojnë partnerëve të tyre.

6. Ringjallja e historisë përmes dramës

Mosha: 5 - 18Sipas moshës së nxënësve tuaj, ju mund të përdorni aktivitete drama për t'i ndihmuar ata të zbulojnë trashëgiminë e tyre kulturore dhe trashëgiminë kulturore të partnerëve të tyre.

Kërkojuni nxënësve tuaj të mendojnë për traditat e rajonit ose të vendit të tyre dhe t'i shkruajnë ato. Partnerët tuaj bëjnë të njëjtën gjë me nxënësit e tyre. Pastaj, votoni për dy më interesantët me nxënësit tuaj. Studentët duhet të gjejnë informacione si fotografitë dhe videot dhe t'i ndajnë me partnerët e tyre. Çdo klasë partnere duhet të zgjedhë një traditë të paraqitur tek ata nga partnerët e tyre, të përdorë informacionin e përbashkët dhe të dramatizojë atë. Mësuesi mund të marrë një video të aktivitetit të dramës dhe ta shpërndajë atë në TwinSpace.

Nëse studentët janë më të mëdhenj, ata gjithashtu mund të diskutojnë dhe identifikojnë nëse traditat e tyre kanë aspekte të përbashkëta.

7. Gatimi dhe ndarja e kulturës sonë

Mosha: 5 - 12Studentët ndajnë receta tradicionale nga rajoni i tyre me partnerët e tyre. Ata mund të përgatisin pjatën në klasë ose të përfshijnë prindërit e tyre dhe të organizojnë një Ditë Kombëtare të Gatimit:• Nxënësit paraqesin në klasë atë që ata do të gatuajnë• Ata vendosin ditën kur ata do të festojnë Ditën Kombëtare të Gatimit• Ditën e mëparshme, studentët përgatisin gjellën e tyre me prindërit e tyre duke marrë

fotografi dhe video të përgatitjes• Ditën e ardhshme, nxënësit dhe prindërit vijnë në shkollë me pjatat e tyre dhe kanë

mundësinë të provojnë enët e ndryshme nga rajonet e ndryshme• Të gjitha recetat me foto dhe video ndahen në TwinSpace.

Dhe / ose një Ditë Evropiane Gatim:• Secili student zgjedh një recetë nga një student në klasën e tyre partnere • Një ditë është vendosur të festojmë Ditën Evropiane të Gatimit



• Ditën e mëparshme, nxënësit përgatisin gjellën e tyre me prindërit e tyre• Të nesërmen nxënësit dhe prindërit vijnë në shkollë me enët e tyre dhe kanë mundësinë

të provojnë enët e ndryshme nga vendet e tjera• Ata regjistrojnë mendimin e tyre për shijet e ndryshme, gjejnë ngjashmëri ose dallime

dhe i ndajnë ato me partnerët e tyre.

8. Guida turistike të qytetit tuaj

Mosha: 12 - 18 Studentët janë të ftuar të paraqesin qytetin e tyre në një mënyrë të angazhuar me qëllim të tërheqjes së më shumë turistëve në qytetin e tyre. Gjithashtu, ata do të bashkëpunojnë me partnerët e tyre për t'i ndihmuar ata.

Çdo klasë do të krijojë një listë të pyetjeve në lidhje me gjërat që duan të mësojnë për zonën e partnerit të tyre: vendet arkeologjike që mund të vizitojnë, festivalet kulturore në të cilat mund të marrin pjesë, ushqime tradicionale që mund të shijojnë etj.

Nxënësit në secilën klasë do të jenë përgjegjës për krijimin e një udhëzuesi të udhëtimit në internet, ku ata u përgjigjen pyetjeve të partnerëve të tyre. Para botimit përfundimtar, studentët në çdo klasë partnere do të kontrollojnë nëse të gjitha pyetjet e tyre janë përgjigjur dhe do t'u japin komente shokëve të tyre.

9. Trashëgimia kulturore dhe sipërmarrja

Mosha: 12 - 18Gjatë një vizite në një muze apo një vend arkeologjik, kërkoni nga studentët tuaj të kenë një vështrim në dyqanin e dhuratave të Muzeut. Kërkojuni atyre të shkruajnë se cilat objekte gjenden atje dhe të diskutojnë përse njerëzit shpesh duan të marrin një suvenir nga vendi ku kanë vizituar. Pasi të ktheheni në klasë, diskutoni me studentët, cilat objekte

47

të tjera mund të shiten në dyqan dhe si këto objekte promovojnë trashëgiminë kulturore të vendit apo zonës së tyre. Studentët pastaj mund të projektojnë objektet e tyre dhe t'i dërgojnë tek partnerët e tyre. Partnerët e tyre do t'u dërgojnë planet e tyre. Të dy klasat pastaj do të duhet të gjejnë më shumë informacion rreth trashëgimisë kulturore të njëri-tjetrit dhe të përpiqen të krijojnë objekte të reja. Ju mund të përdorni materiale të ndryshme për të ndërtuar objekte si kuti kartoni ose printera 3D.

10. Ndërtimi i monumenteve

Mosha: 5 - 11Në një projekt ku po diskutoni monumente të ndryshme, ju mund t'i kërkoni nxënësve tuaj të ndërtojnë një kopje të një monumenti të famshëm në vendin e tyre ose në vendin e partnerit të tyre. Qëllimi është të ndërtojmë diçka sa më afër gjërave të vërteta, ndërsa të mësojmë rreth shkallës, proporcionit dhe normës. Ata mund të vendosin për materialet që do të përdorin dhe meqë janë të rinj, ata mund të kërkojnë ndihmën e prindërve të tyre. Sapo të gjitha kopjet janë të gatshme, ju mund të organizoni një ekspozitë dhe t'i paraqisni monumentet tuaja partnerëve tuaj përmes një sesioni të gjallë. Nëse partnerët janë të interesuar, atëherë ata mund të kërkojnë më shumë informacion lidhur me monumentet që janë ndërtuar.

Mosha 12 - 18Me nxënës të mëdhenj, mund të futni Minecraft (https://minecraft.net/en-us/) dhe u kërkoni atyre të punojnë në bashkëpunim dhe të ri-krijojnë një monument ose të krijojnë një dimension të ri të një monumenti ekzistues. Ata do të duhet të planifikojnë madhësinë e strukturës, të zgjedhin materialin dhe të matin diametrin dhe lartësinë, duke marrë parasysh konceptet e rëndësishme matematikore. Minecraft gjithashtu u jep atyre mundësinë për të punuar në bashkëpunim në ekipet kombëtare ose transnacionale.

11. Radio Programi për trashëgiminë kulturore

Mosha: 12 - 18Ndani studentët tuaj në ekipet kombëtare ose transnacionale dhe planifikoni një radio program për trashëgiminë kulturore.

Programi mund të përfshijë:• Një diskutim për rëndësinë e një vendi të trashëgimisë kulturore• Pjesë nga poemat ose literatura që i referohen faqes• Muzika dhe tingujt nga vendet e trashëgimisë kulturore• Intervistat me njerëzit që punojnë në këto vende p.sh. arkeologët, restauruesit e artit

dhe ekspertët e ruajtjes


https://minecraft.net/en-us/


• Debaton se si të mbrohet trashëgimia kulturore• Diskutim rreth shfrytëzimit të shfrenuar të vendeve të trashëgimisë kulturore siç është

Palmyra.

Studentët do të punojnë në përmbajtjen dhe sapo të jenë gati, ata mund të përdorin Audacity (https://www.audacityteam.org/) dhe SoundCloud (https://soundcloud.com/) për të krijuar podkastet e tyre.

12. Mbrojtja e trashëgimisë kulturore të prekshme

Mosha: 12 - 18Pasi studentët të kuptojnë se çfarë do të thotë trashëgimi kulturore të prekshme, kërkoni nga ata që të përcaktojnë kërcënimet që kanë faqet e objekteve për shkak të:

• Ndotjes se ajrit dhe ujit • tërmetet• Turizmit masiv• Ndërhyrjet njerëzore ose • Lufta• Fatkeqësitë natyrore• Kushtet e ruajtjes (ndriçim, ajër të kondicionuar).

Studentët punojnë në grupe, zgjedhin një nga kërcënimet e mësipërme dhe punojnë me ekipin e tyre për ta eksploruar atë, për të drejtuar eksperimente, për të kërkuar informacion, për të diskutuar me ekspertë etj. Sapo të dinë më shumë, ata mund të propozojnë zgjidhje të qëndrueshme për mbrojtjen dhe ruajtjen e objekteve të trashegimisë kulturore të prekshme

13. Zhvillimi dhe Trashëgimia

Mosha: 15 - 18Autoriteti lokal ka hartuar një plan zhvillimi në lidhje me qendrën e qytetit ku jetoni. Qendra e qytetit është mjaft e vjetër dhe përfshin disa nga shtëpitë e mbetura tradicio-nale të rajonit tuaj. Këto shtëpi janë reflektime të rëndësishme të identitetit tuaj lokal; megjithatë, standardi i banimit në atë pjesë të qytetit ka mbetur prapa procesit të modern-izimit. Për shembull, uji i rrjedhshëm dhe objektet e banjës nuk mund të instalohen. Nëse zbatohet plani i zhvillimit, do të nënkuptojë shkatërrimin e pjesës më të vjetër të qytetit dhe ndërtimin e shtëpive moderne apartamentesh. Disa anëtarë të autoriteteve lokale janë në favor të planit të propozuar të zhvillimit ndërsa politikanët e tjerë vendorë janë qartësisht kundër tij. Sot, palët e interesuara janë takuar për të debatuar dhe për

https://www.audacityteam.org

https://soundcloud.com

49

të vendosur nëse plani duhet të zbatohet ( skenar i marrë nga Trashëgimia Botërore e UNESKO-s në Platformen e Burimeve të të Rinjve ).

Skenari i jepet të gjitha shkollave partnere. Ju njoftoni pesë grupe dhe i lini studentët të vendosin se në cilin grup dëshirojnë të marrin pjesë:

a. Grupi i autoriteteve lokale në favor të planitb. Grupi i autoriteteve lokale kundër planitc. Qytetarët që jetojnë në qytetin e vjetërd. Ekspertët si arkitektë dhe urbanistëe. Përfaqësuesit e mediave

Secila shkollë duhet gjithashtu të zgjedhë një kryetar dhe një raportues për të shkruar një raport të takimit. Nxënësit nga secili grup punojnë së bashku në një takim fjalësh (http://meetingwords.com/) dokumentoni dhe shkruani një fjalim për të mbështetur pozicionin e tyre gjatë takimit. Ata do të duhet të mendojnë për pyetjet e mundshme nga ata që kanë pikëpamje të kundërta dhe të jenë të gatshëm për të mbrojtur pozicionin e tyre.

Në një ditë dhe kohë të caktuar, partneret takohen në një ngjarje Live dhe debati fillon. Secila palë paraqet idetë dhe propozimet e tyre dhe pastaj kryetarët arrijnë një vendim. Raportuesit publikojnë raportin pas takimit tek TwinSpace i projektit.

14. Lidhja jonë me qiellin

Mosha: 12 - 18Pyesni studentët tuaj të hulumtojnë trashëgiminë në lidhje me astronominë, për shembull mbetjet e monumenteve, vendeve dhe peisazheve, instrumenteve, arkivave etj. Ndërsa tema është e gjerë, vendosni se çfarë do të dëshironit të studioni dhe të punoni në: trashëgimi të prekshme, të paprekshme ose natyrore. Për shembull, Kulla e Ajnshtajnit


http://meetingwords.com

http://meetingwords.com


në Potsdam, Gjermani kombinon cilësitë e shquara shkencore dhe arkitektonike, ndërsa dokumentet historike greke të historisë lidhen kryesisht me elementin matematikor të astronomisë (p.sh. mekanizmi Antikythera). Sipas lëndës që jepni mësim, mund të përqendroheni në elemente të ndryshme.

Më shumë informacion: https://www3.astronomicalheritage.net

15. Trashëgimia Kulturore Trivia

Mosha: 11 - 18Studentët janë të ftuar për të krijuar në mënyrë kolektive një lojë bordesh me pyetje mbi trashëgiminë kulturore. Ata do të duhet të:

• të hartojnë bordin që do të luhet në lojë dhe të votojnë për atë më të mirin• vendosni kategoritë e lojës (Art, Traditat, Historia, Gjuhët etj)• projektoni sportelet që do të përdoren për të luajtur ndeshjen• dizenjoni kartat për pyetjet• shkruani pyetjet dhe përgjigjet për lojë. Secili partner duhet të punojë në pyetje për

vendin e tyre ose një partner vendos pyetjet për vendin e tyre me partnerin e tyre që vjen me katër përgjigjet e mundshme.

• çdo klasë partnere krijon vetë lojën e vet.

Nxënësit mund të vendosin nëse do të shkëmbejnë lojërat e bordit me partnerët e tyre ose nëse do të luajnë në shkollat e tyre dhe do të ftojnë shokët e tyre nga klasat e tjera për të luajtur.

Ide nga projekti eTwinning: “ Trashëgimia Kulturore Trivia” https://twinspace.etwinning.net/47907/ Vende të përfshira: Greqia, Spanja

16. Mësimdhënia dhe mësimi i vallëzimeve tradicionale

Mosha: 6 – 15Kërkojuni nxënësve tuaj të zgjedhin një valle tradicionale të rajonit të tyre dhe të kërkojnë më shumë informacion se si është e lidhur me trashëgiminë e tyre. Pastaj, punoni së bashku për të krijuar një video mësimore që synon dikë që dëshiron të mësojë valle. Sapo të jeni gati, ndani informacionin në lidhje me valle dhe videon tutorial me partnerët tuaj të cilët do të bëjnë të njëjtën gjë. Duke përdorur tutorialin, nxënësit tuaj do të përpiqen të mësojnë vallëzimin e partnerëve të tyre dhe të krijojnë një video. Të gjitha videot, përgatitja dhe materiali informativ mund të shtohen në një Thinglink: https://www.thinglink.com/

https://www3.astronomicalheritage.net



https://www.thinglink.com

51

Ide nga projekti eTwinning: "Një botë e dallimeve" të famshme " https://twinspace.etwinning.net/23626/homeVende të përfshira: Kroacia, Greqia, Polonia, Turqia

17. Mësoni rreth muzikës dhe folklorit të partnerëve tuaj

Mosha: 8 – 15 Çdo klasë partnere zgjedh një këngë tradicionale. Një ThingLink (https://www.thinglink.com/) mund të përdoret për të bashkëngjitur të gjitha videot në një hartë interaktive të Evropës.

Studentët punojnë në grupe dhe atyre u caktohet një pjesë e secilës prej këngëve të partnerëve për të përgatitur koreografi. Nxënësit e dëgjojnë muzikën disa herë, e përsërisin koreografinë e tyre dhe regjistrojnë një video të tyre që bëjnë vallëzimin. Të gjitha videot ndahen në një hartë interaktive të Thinglink të Evropës.

Ide nga projekti eTwinning: “DetecTwinning” https://twinspace.etwinning.net/44486 Vende të përfshira: Franca, Spanja, Turqia

18. Tregime tradicionale me një fund tjetër

Mosha: 6 - 15Studentët zgjedhin një përrallë tradicionale ose histori nga çdo klasë partnere dhe shkruajnë pjesën e parë të tregimit. Pastaj, secili vend shkruan kapitullin e vet në çdo tregim ose tregim që krijon histori të reja në proces.

Studentët mund të ilustrojnë tregimet ose t'u kërkojnë kolegëve të tyre më të rinj nga shkolla për t'i ndihmuar ata, pasi të tregojnë historitë për ta.

Aktivitete të ndryshme pastaj mund të ndërmerren si:• kryerja e tregimeve si një lojë• duke përdorur kukulla për të nxjerrë tregimet• duke krijuar regjistrime të tregimeve ku mund të përfshihen nxënësit, mësuesit dhe

prindërit.

Ide nga projekti eTwinning: “Fëmijët në një Evropë të vitit 2020” https://twinspace.etwinning.net/11852/home Vende të përfshira: Qipro, Daniarke, Finlandë, Hungari, Hollandë, Spanjë




https://www.thinglink.com/

https://www.thinglink.com/





19. Mësoni dhe ndani trashëgiminë tonë kulturore me nuskën tonë të udhëtimit

Mosha: 5 - 12Nxënësit dhe mësuesit vendosin për një nuskë për të përfaqësuar projektin p.sh. një arush pelushi dhe caktoni rrugën që do të udhëtojë nëpër Evropë. Arushi qëndron në çdo shkollë partnere për një javë dhe shpenzon kohë me studentët. Nxënësit duhet ta presin atë, ta bëjnë atë të ndjehet si në shtëpi, të ndajnë informacionin rreth zonës së tyre dhe traditave me të dhe ta dërgojnë atë në klasën e ardhshme partnere me një dhuratë të vogël.

Studentët duhet të prezantojnë të gjitha aktivitetet që kanë bërë me arushin dhe me partnerin e tyre. Në fund, një e-libër i përbashkët do të paraqesë aventurat e arush pelushit rreth Evropës.

Ide nga projekti eTwinning: “Jeta përmes Lens” https://twinspace.etwinning.net/20868/pages/page/218013Vende të përfshira: Kroacia, Qipro, Denimarka, Franca, Lituania, Malta, Polonia, Portugalia, Spanja, Turqia, Anglia

20. Art Galleries duke përdorur realitetin e zgjeruar

Mosha: 12 - 18Studentët kërkojnë artistë lokalë ose artistë të një epoke të caktuar dhe zgjedhin një numër të pikturave që ata do të shkruajnë në lidhje me bashkëpunimin; vetëm një përshkrim i vogël i pikturës dhe disa informacione rreth artistit. Ata krijojnë Vokis për të ndarë informacionin dhe pastaj përdorin Aurasma (mjet i shtuar real) për të përgatitur fotot dhe për të lidhur Vokis me pikturat. Ata organizojnë një ekspozitë arti në çdo shkollë partnere. Vizitorët këshillohen të shkarkojnë Aurasma në telefonat e tyre të mençur, në mënyrë që të marrin më shumë informacion rreth veprave të artit që po shohin.

Ide nga projekti eTwinning: “Balade A Musee” https://twinspace.etwinning.net/33628/Vende të përfshira: Franca, Luksenburgu, Portugalia

https://twinspace.etwinning.net/20868/pages/page/218013

https://twinspace.etwinning.net/20868/pages/page/218013



5353

Angazhimi me trashëgiminë kulturore të Evropës- burime të tjera mësimore

Kapitulli 4


4.1. Mësoni rreth historisë dhe trashëgimisë nga perspektiva evropiane: Shtëpia e Historisë EvropianeDr Constanze Itzel, Drejtor I Muzeum, Shtëpia e Historisë Evropiane

4.1.1. Një Shtëpi për Historinë Evropiane

Deri kohët e fundit, Evropa kishte dhjetëra mijëra muze, por pak për vetveten. Në maj të vitit 2017, Shtëpia e Historisë Evropiane hapi dyert e saj në Bruksel - një përpjekje për të kapur kompleksitetin e Evropës në një muze të historisë. Nisur nga Parlamenti Evropian, koncepti i muzeut u zhvillua nga një ekip ndërkombëtar historik dhe profesionist i muzeumit.3

Shtëpia shfaq një ekspozitë të përhershme rreth historisë evropiane të shekullit të 19-të dhe 20-të. Historia e integrimit

evropian është ngulitur në tregim. Shfaqjet bazohen në një koleksion të mbledhur nga më shumë se 300 huadhënës nga 37 vende.

Historia evropiane është një fushë e gjerë që mund të mbushë hapësirën në dispozicion disa herë dhe gjatë. Në kundërshtim me shumë pritshmëri, Shtëpia nuk përmban pjesë mbi historitë e ndryshme kombëtare, por propozon një perspektivë evropiane. Janë paraqitur fenomenet historike të cilat a) kanë origjinën në Evropë; b) janë përhapur në të gjithë Evropën; c) janë konsideruar të rëndësishme deri më tani.

Shtëpia e Historisë Evropiane është një forum për të mësuar, reflektuar dhe debatuar, i hapur për audiencat nga të gjitha gjeneratat dhe prejardhjet. Qëllimi i saj kryesor është të rrisë kuptimin e historisë evropiane në të gjithë kompleksitetin e vet, për të inkurajuar shkëmbimin e ideve dhe për të sfiduar supozimet.

3. Për një përshkrim të hollësishëm të këtij procesi dhe të parimeve të përshkruara në këtë artikull, shih Perikles Christodoulou, Andrea Mork (eds.): Krijimi i Shtëpisë së Historisë Evropiane, Bruksel 2018.

Dr Constanze Itzel

55

4.1.2. Një hapësirë për Reinterpretimin e Trashëgimisë

Si një muze, Shtëpia e Historisë Evropiane është një institucion që synon ruajtjen e trashëgimisë 4. Por, ajo gjithashtu pyet se çfarë është kjo trashëgimi dhe se si është zhvilluar, si përmes ekspozitave të saj të përkohshme dhe të përhershme. Ndërsa koncepti i trashëgimisë tashmë është i vështirë për t'u definuar,5 kjo është edhe më e vërtetë kur ben pyetjen se çfarë trashëgimia Europiane është në të vërtetë.

Ekspozita e përhershme shqyrton këtë pyetje.6 Një film nxjerr në pah fenomene historike të cilat kanë formuar kontinentin evropian, si migracioni, antikiteti grek dhe romak, roli i fortë që luhet nga krishterimi, ndryshimi i kufijve dhe shumë të tjerë. Një vitrinë me objekte shumë simbolike tregon fenomenet që kanë qenë formuese për kontinentin. Këto janë: filozofia greke; Demokracia; Rregulli i ligjit; Krishterimi; humanizmi; Zgjerimi kolonial; Tregtia e Sllavëve;

Shtëpia e Historisë Evropiane, Park Leopold, © Nicolas Withof, Shtëpia e Historisë Evropiane, 2018

4. Kodi ICOM i Etikës për Muzetë, 2017, f. 8, thekson detyrën e muzeve për të marrë dhe ruajtur mbledhjen e tyre si një kontribut për ruajtjen e trashëgimisë natyrore, kulturore dhe shkencore.

5. Përkufizimi i Laurajane Smith është, për shembull, se trashëgimia është "një proces kulturor ose performancë që ka të bëjë me prodhimin dhe negocimin e identitetit kulturor, kujtesën individuale dhe kolektive dhe vlerat sociale dhe kulturore", shih Laurajane Smith, Trashëgimia Kulturore. Konceptet Kritike në Mediat dhe Studimet Kulturore, Londër 2007, f. 2.

6. Përkufizimi i trashëgimisë së përdorur këtu është i gjerë, duke përfshirë trashëgiminë politike dhe intelektuale.

4. Angazhimi me trashëgiminë kulturore të Evropës- burime të tjera mësimore


Ekspozita e përhershme, Shfaqja për Evropën e shekullit të 19-të; © Bashkimi Europian, 2018

Ndjekja interaktive Evropa ime,

Ndërveprimet e përkohshme të

ekspozitës;

© Bashkimi Europian, 2018

57

Terrori shtetëror; Iluminizmi; revolucionet; kapitalizmi; Marksizmi, komunizmi dhe socializmi; shteti i kombit dhe Shoah.7 Duke ekspozuar këto momente, vizitorëve u kërkohet: A mund të konsiderohen këto zhvillime një trashëgimi e dallueshme evropiane? A mund të identifikohen të gjithë evropianët me këtë trashëgimi, edhe nëse ato u prekën në mënyra të ndryshme?

Ekspozita e parë e përkohshme, "Interactions", jepet në mënyrat në të cilat trashëgimia është në formë 8. Ai shqyrton trashëgiminë kulturore, materiale dhe jo materiale, por edhe trashëgiminë natyrore. Ekspozita thotë se afërsia e Evropës në një hapësirë relativisht të vogël në shumë territore, gjuhë, fe dhe grupe etnike, ka krijuar një rast të shpeshtë për kontaktet, konfliktet dhe bashkëpunimin ndërkulturor.

Kur të hulumtohen origjinat e trashëgimisë së pasur kulturore të Evropës, bëhet e qartë se ajo që përjetojmë si specifike për kulturën e dikujt apo vendi është shpesh produkt i ndërve-primeve në kohë dhe në hapësirë. Ekspozita e parë e përkohshme e Shtëpisë së Historisë Evropiane eksploron këto origjina të shumëfishta brenda dhe jashtë Evropës duke përfshirë, për shembull, në historinë e recetave dhe përbërësve të ushqimit, historinë e bimëve, erërave dhe kafshëve, historinë e sportit, ideve, forma të artit, fjalë, përralla dhe gjëra të tjera që na rrethojnë në jetën tonë të përditshme. Të gjitha këto ide dhe produkte kanë një histori të ndërlikuar ndikimesh, duke treguar kështu karakterin transnacional të trashëgimisë 9.

Ngjashëm, udhëtimet e jetës së sotme janë të ngatërruara. Kjo ilustrohet nga mjetet e hartës interaktive – www.myinteractions.eu. Përmbajtja e saj është tërësisht e krijuar nga përdoruesit: përgjigjet në pyetjet rreth asaj që lidh njerëzit me vendet në të gjithë Evropën janë të lidhura për të prodhuar një kartografi që përcakton lidhjet dhe preferencat e njerëzve. Modelet e nxjerra në pah, për shembull mungesa e linjave në Lindje, ose preferenca për ushqimin italian, tregojnë se përfaqësimi ynë mendor i hapësirës evropiane është shumë i formësuar nga historia. Rezultatet mund të gjenerohen, por gjithashtu kontrollohen në internet dhe në vend, duke krijuar kështu një burim për diskutimet rreth ndërveprimeve kulturore të sotme 10.

4.1.3. Një burim mësimor për Europën

Në përputhje me muzeologjinë bashkëkohore, Shtëpia e Historisë Evropiane kupton të mësuarit të mos jetë nënprodukt, por në zemër të aktiviteteve të saj 11. Muzeu është një vend që ofron mësim informal dhe vullnetar, si njohës dhe afektiv, për grupe të ndryshme të synuara.

7. Për referencë, shih Shtëpinë e Historisë Evropiane, Udhëzuesin e Përhershëm të Ekspozitave, Bruksel 2017.

8. Shih Christine Dupont, Constanze Itzel (Eds.): Ndërveprimet. Shekuj tregtimi, luftimi dhe krijimi. Katalogu i Ekspozitave. Luksemburgu 2017.

9. Shih gjithashtu Gerard Delanty, Trashëgimia Evropiane. Një Ri-Interpretim Kritik, Londër, New York 2018, f. 29ff.

10. www.myinteractions.eu

11. Termi "Mësim" preferohet për "Edukimin" pasi tregon një rol aktiv të nxënësve.

4. Angazhimi me trashëgimin kulturore të Evropës- burime të tjera mësimore


Shtresat e shumëfishta në ekspozitë të përhershme lejojnë nivele të ndryshme të thellësisë sipas nivelit të mëparshëm të njohurive të vizitorëve dhe kohës në dispozicion për vizitën. Tabela shumëgjuhësore ofron informacione të mëtejshme (audios, filma) në 24 gjuhë. Një rrugë familjare në temën e një udhëtari në kohë plotëson ekspozitën e përhershme. Punime të ndryshme ofrojnë shërbime për nxënësit e shkollave të mesme.

Ekspozita e parë e përkohshme është bërë për stile të tjera të të mësuarit dhe shërben për motivet e ndryshme të vizitorëve. Ajo inkurajon të mësuarit nëpërmjet zbulimit të gjallë dhe shumë-ndijor dhe përmes bashkëveprimit me ekspozita dhe me vizitorë të tjerë.

Në vend që të mësojnë përmbajtje fikse në mënyrë afirmative, Shtëpia e Historisë Evropiane zbaton një qasje kritike. Kjo mund të ilustrohet me tre pika: përdorimi i pyetjeve, përqendrimi në nocionin e interpretimit dhe në konceptin e kujtesës.

Kjo qasje e pyetjeve është thellësisht e gërvishtur në konceptin e ekspozitës dhe kthehet në të gjithë narrativën: vizitorëve u kërkohet mendimi i tyre, këndvështrime të ndryshme janë të kundërta, dhe objektet lejojnë interpretimin e shumëfishtë.

Koncepti i interpretimit është i pranishëm, për shembull, kur ekspozita tregon se si miti i Evropës është përdorur për të përfaqësuar pikëpamjet mbi Europën përgjatë shekujve, ose kur paraqet si ndryshon imazhi kartografik i Evropës përmes kohës dhe me perspek-tivën gjeografike të shikuesit. Interpretimi është gjithashtu tema e një vepre arti të gjatë 25 metra të pezulluar në shkallë, një vorbull i citimeve që komentojnë historinë.

Kompleksiteti shtohet më tej brenda tregimit të ekspozitës rreth proceseve të zakonshme historike nëpërmjet konceptit të kujtesës; i cili përdoret për të vënë në pikëpyetje atë që ne zgjodhëm për të kujtuar, individualisht ose kolektivisht, dhe atë që ne preferojmë të harrojmë.

Ekspozitat plotësohen nga programet e mësimit dhe ngjarjeve. Së fundi, burimet online të të mësuarit në 24 gjuhë lejojnë përdorimin e përmbajtjes transnacionale në klasa nëpër Evropë. Temat e tyre (migrimi, konflikti, të drejtat e njeriut, identiteti, teknologjitë e informacionit) u përzgjodhën për t'u përshtatur në kontekstin e kurrikulave të ndryshme shkollore në Europë 12. Nëpërmjet kësaj oferte online, Shtëpia e Historisë Evropiane synon të arrijë tek studentët në të gjithë Evropën, duke shtuar një dimension evropian për të mësuar dhe për të rritur kuriozitetin rreth historive të përbashkëta.

12. Burimet mund të shkarkohen këtu: https://historia-europa.ep.eu/en/educators-teachers/classroom-activities.

59

4.2. Shkollat eTwinning dhe UNESCO: duke ndërtuar të ardhmen duke zbuluar të kaluarën

Përderisa muzetë luajnë një rol të rëndësishëm në rritjen e të kuptuarit të trashëgimisë kulturore, mësuesit janë në një pozitë të privilegjuar për të udhëhequr studentët për të zbuluar të kaluarën e tyre, për të mësuar nga paraardhësit e tyre dhe për të ndërtuar të ardhmen e tyre. Shkollat janë një burim i pasur informacioni dhe ndihmojnë studentët të fitojnë aftësi praktike përmes aktiviteteve konstruktive.

Për këtë arsye, ne paraqesim shembuj të aktiviteteve në shkolla, të cilat u dhanë etiketën e re të Shkollave eTwinning, të cilat tashmë ishin pjesë e Rrjetit të Shkollave Shoqërore të UNESCO-s, krijuar 70 vjet më parë.

Etiketa Shkolla eTwinning u prezantua në vitin 2018 për të njohur dhe vlerësuar angazhimin e ekipeve të mësuesve dhe drejtuesve të shkollave brenda së njëjtës shkollë. Shkollat eTwinning njihen si liderë në fushën e:

• Praktikave dixhitale• Praktikave e eSafety• Qasjes inovative dhe krijuese në pedagogji• Promovimi i zhvillimit të vazhdueshëm profesional të stafit• Promovimi i praktikave bashkëpunuese të të nxënit me stafin dhe studentët.

Shkollat eTwinning do të luajnë një rol të rëndësishëm në vitet e ardhshme, pasi misioni i tyre është të frymëzojë zhvillimin e ardhshëm të eTwinning dhe të trajtojë tema të ndryshme. Një nga këto tema mund të jetë promovimi dhe ruajtja e trashëgimisë kulturore.

rrjeti i shkollave të lidhura me UNESCO (https://aspnet.unesco.org/) është një rrjet global i vjetër, i cili lidh institucionet arsimore në mbarë botën për të arritur qëllimet e përbashkëta në lidhje me mirëkuptimin dhe bashkëpunimin ndërkombëtar, dialogun ndërkulturor dhe paqen, zhvillimin e qëndrueshëm dhe arsimin cilësor në praktikë.

Rrjeti i shkollave të lidhura me UNESCO do të përfshihet gjithashtu në një projekt të përbashkët me Komisionin Evropian. Është nisur në kontekstin e Vitit Evropian të Trashëgimisë Kulturore me qëllim rritjen e ndërgjegjësimit për historinë dhe vlerat e përbashkëta dhe për të kontribuar në vlerësimin e diversitetit kulturor nëpërmjet shkëmbimeve ndërkulturore bazuar në inter-pretimin, prezantimin dhe ndarjen e trashëgimisë kulturore; si dhe angazhimin e fëmijëve në zbulimin dhe ndarjen e trashëgimisë kulturore të paprekshme.

Në këtë seksion, mësuesit kryesorë dhe mësuesit nga shkollat eTwinning, të cilat tashmë po punojnë në projekte që lidhen me trashëgiminë kulturore si pjesë e kësaj rrjeti të UNESCO-s, ndajnë idetë dhe përvojën e tyre.



Shkolla: ITCG Enrico Fermi, Tivoli, ItaliDrejtor: Laura GiovannelliMësues: Grazia Del Tito

Kur erdhët si shkollë në Rrjetin e Shkollës së Asocuar të UNESCO-s?Shkolla jonë iu bashkua rrjetit të shkollave të shoqatave të UNESCO-s në vitin 2013.

Çfarë lloj aktivitetesh të lidhura me trashëgiminë kulturore keni organizuar në shkollën tuaj dhe kush është i përfshirë?Kemi pasur një projekt të quajtur

"Salvaguardia dei beni materiali e immateriali di Tivoli e Valle dell'Aniene". Projekti filloi dy vjet më parë dhe do të përfundojë në tetor 2018. Qëllimi është të rritet ndërgjegjësimi i studentëve rreth trashëgimisë artistike dhe kulturore. Projekti ka përfshirë aktivitete të ndryshme për të promovuar njohuritë dhe vlerat e dy vendeve të UNESCO-s në Tivoli (Villa D'este dhe Villa Adriana) dhe format tradicionale të muzikës dhe valleve karakter-istike të territorit tonë, të cilat nuk përdoren më nga të rinjtë .

Shkolla jonë, ITCG Fermi (Shkolla Profesionale), e ka zhvilluar këtë projekt në bashkëpunim me 2 institucione arsimore të vendosura në Tivoli: IC Tivoli II Shkolla e mesme, Shkolla e mesme dhe Notre Dame des Anges, një shkollë e vendosur në Saint-Amand-les-Eaux, Francë (duke filluar nga parashkolloret, fillore, sekondare dhe kolegje). Projekti gjithashtu ka përfshirë Bashkinë e Tivolit dhe Shoqatat lokale si Leo Club Tivoli dhe Cooperativa "Visite guidat Tivoli".

Si një shkollë eTwinning, a mendoni se mund të përfshini më shumë mësues nga shkolla juaj në këto aktivitete?Aktivitetet në lidhje me projektin kanë përfshirë tashmë një numër të madh mësuesish. Suksesi i aktiviteteve pati një ndikim pozitiv dhe të fuqishëm dhe ngriti interesin për pjesëmarrje aktive në aktivitete dhe projekte të tjera.

A mund të sugjeroni një aktivitet nga Rrjeti i UNESCO-s që mund të zbatohet brenda konceptit të Shkollës eTwinning? Ne mund të promovojmë trashëgiminë kulturore në gjeneratën e re përmes projekteve eTwinning që nxisin Edukimin për Qytetarin Global dhe mund t'i shpërndajmë aktivitetet tona rrjetit të shkollave eTwinning. Si një shkollë eTwinning, ne gjithashtu mund të organizojmë ngjarje online dhe onsite për të prezantuar dhe promovuar aktivitetet tona në shkollat e tjera të rajonit tonë.

Laura Giovannelli Grazia Del Tito

61

Shkolla: Pentapolis Senior Shkolla e mesme, Greqi Drejtor: Nikolina StathakiMësues: Theodora Gkeniou

Kur erdhi shkolla juaj në Rrjetin e Shkollës së Asocuar të UNESCO-s, dhe pse?Shkolla jonë ka qenë anëtare e Rrjetit të Shkollave Shoqërore të UNESCO-s për katër vjet, një rrjet që lidh 11,500 shkolla nga 182 vendet për të promovuar paqen, edukimin humanitar dhe dialogun ndërkulturor rreth globit. Kreativiteti, komunikimi, inovacioni janë tri shtylla të këtij

rrjeti, të cilat, për mendjen time, janë gjithashtu ideale të përbashkëta nga komuniteti eTwinning.

Çfarë lloj aktivitetesh të lidhura me trashëgiminë kulturore keni organizuar në shkollën tuaj dhe kush është i përfshirë?Në Greqi, çdo vit kemi simpoziume studentore si në Veri, në Selanik, ashtu edhe në Jug, në Athinë. Për të marrë pjesë në këto ngjarje, ne luajmë shfaqje teatrale dhe përgatitim studentët tanë për të marrë pjesë në debate dhe tryeza të rrumbullakëta rreth temave, të cilat përcaktohen çdo vit. Në vitin 2014, viti i parë kur ky simpozium u mbajt në Selanik, krijuam një shfaqje të titulluar "Takimi me monumentet bizantine të Selanikut. Në vitin 2017, në Simpoziumin e 3-të, ne u përqendruam në trashëgiminë tonë të paprekshme, në zakonet dhe traditat vendore, dhe organizuam një shfaqje tjetër të quajtur "Nën hijen e malit Menikio", që është emri i malit afër vendit ku ndodhet shkolla jonë.

Këto aktivitete kryesisht ndërmerren dhe drejtohen nga mësimdhënësi i matematikës së shkollës, i specializuar në Dramën në Arsim dhe bashkëpunon me grupe studentësh që realizojnë drama dhe marrin pjesë në diskutime. Mësuesja gjithashtu siguron mbështetje, prindërit e ndihmojnë të gjithë procesin si financiarisht ashtu edhe emocionalisht, dhe ka më shumë mësues të cilët gjithashtu janë të përfshirë, duke sjellë ide dhe mbështetje sa herë që është e nevojshme.

Si një shkollë eTwinning, a mendoni se mund të përfshini më shumë mësues nga shkolla juaj në këto aktivitete?Siç e kam përmendur tashmë, ka një grup mësimdhënësish në shkollën tonë me të cilët ka komunikim dhe bashkëpunim të efektshëm. Ky grup përbëhet kryesisht nga mësuesit e gjuhës, por ne do të donim të përfshihnim mësuesit e artit dhe muzikës, mësuesit e

Nikolina Stathaki


Theodora Gkeniou


TIK-ut dhe të gjuhëve të huaja të cilët do të mund të sillnin ekspertizën e tyre dhe të ndihmonin projektet të rrjedhë më mirë.

Si një shkollë eTwinning si mund të bashkëpunoni dhe të promovoni aktivitete relevante për shkollat, kolegët dhe komunitetin lokal në rajonin tuaj? Shkollat eTwinning janë organizata mësimore dhe si të tilla janë të angazhuara për t'u përfshirë në iniciativa që promovojnë shkëmbimin e njohurive. Seminaret, trajnimet në shërbim, tryezat e rrumbullakëta dhe prezantimet e projektit gjatë gjithë vitit shkollor mund dhe janë organizuar në institucionin tonë për të shpërndarë rezultatet e aktiviteteve tona dhe për të shkëmbyer praktika të mira. Autoritetet lokale arsimore dhe administra-tive janë gjithmonë në anën tonë, duke subvencionuar sipërmarrjet tona. Për më tepër, projektet e Erasmus + që kanë rrjedhur nga partneritetet tona eTwinning na japin më shumë mundësi për të transformuar dhe zhvilluar vazhdimisht.

A mund të sugjeroni një aktivitet nga Rrjeti i UNESCO-s që mund të zbatohet në konceptin eTwinning School?Simpoziumi i studentëve është padyshim një ide e vlefshme për ndarjen pasi u japin zë adoleshentëve të përfshirë. Ato i ndihmojnë ata të krijojnë kreativitetin e tyre, duke i angazhuar ata në një jetë të vërtetë dhe kontekst interaktiv dhe duke i ndihmuar ata që të fitojnë një ndjenjë iniciative dhe sipërmarrëse, pasi janë të angazhuar dhe të vetë-dre-jtuar në masë të madhe gjatë përgatitjes së kontributit të tyre, një shfaqje, një film, një prezantim, ose ndonjë formë tjetër të shprehjes artistike.

Për më tepër, pjesëmarrja e nxënësve në debatet mbi temat vjetore rrit aftësitë e nënës dhe të gjuhëve të huaja, të mësuarit për të fituar kompetencën, ndërgjegjësimin dhe shprehjen kulturore, siç përshkruhet në kuadrin e 8 kompetencave kyçe. Gjatë këtyre debateve, nxënësve u kërkohet të kërkojnë, të përgatisin dhe diskutojnë një temë të caktuar, të praktikojnë fjalimin publik, të mbrojnë argumentet e tyre, të argumentojnë e të kundërshtojnë. Të dyja llojet e aktiviteteve, artistike dhe gjuhësore mund të organizohen në bashkëpunim dhe të mbahen në internet, duke përdorur Adobe Connect dhe eTwinning Live.

63

Shkolla: e Gjuhëve të huaja Ivan Vazov, Plovdiv, BullgariaDrejtor: Anelia MitevaMësues: Maya Kyulevchieva

Çfarë lloj aktivitetesh të lidhura me trashëgiminë kulturore keni organizuar në shkollën tuaj?Nxënësit me përkrahjen e mësim-dhënësve të tyre kanë përgatitur prezantime të ndryshme në tema si trashëgimia kulturore e Ballkanit, monumentet greko-romake të kulturës, trashëgimia e krishterë, vendet e UNESCO-s, këngët e gjysheve të Bistrishit, martenitsa etj. Gjithashtu

organizuam mësime të hapura për Gjeometrinë në qëndisje kombëtare dhe Gjeometri në qilima Chiprovtsi. Ne kemi organizuar video konferenca me shkollat e tjera të UNESCO-s nga Kievi, Ukraina dhe Baku, Azerbajxhani të cilët po punojnë në projektin e UNESCO-s: "Mësoni për të ardhmen". Përfundimisht, ne kemi drejtuar disa projekte eTwinning si: "Tradita të ngjashme dhe të ndryshme midis kulturave bullgare dhe polake", "Përshëndetje, miq të etwin! Le të luajmë së bashku lojërat e vjetra! "," Globalizimi i Ushqimit "," Një proverb në ditë e mban mërzinë”, "Kur dy qytete thonë Europën".

Si një shkollë eTwinning, a mendoni se mund të përfshini më shumë mësues nga shkolla juaj në këto aktivitete?Aktualisht po zhvillojmë një projekt Erasmus + "Materiale mësimore dhe aktivitete për shkollat e UNESCO-s" ku përfshihen temat e mëposhtme: Qëndrueshmëria, Shtetësia, Mësimi Ndërkulturor, Trashëgimia Kulturore, Paqja dhe Të Drejtat e Njeriut. Ne gjithashtu organizojmë mësime të hapura për tema të ndryshme dhe u ofrojmë mundësi studentëve që të paraqesin punën e tyre në festivale dhe festime të ndryshme. Më shumë mësues po përfshihen çdo vit dhe tani që ne jemi një shkollë eTwinning, ne mund të veprojmë si ambasadorë dhe të përfshijmë më shumë palë të interesit, si shkollat fqinje, komunën dhe komunitetin lokal.

Si një shkollë eTwinning si mund të bashkëpunoni dhe të promovoni aktivitete relevante për shkollat, kolegët dhe komunitetin tuaj lokal në rajonin tuaj? Si një shkollë eTwinning, ne mund të ndajmë praktikat e mira me kolegë të tjerë, të marrim pjesë në konferenca rajonale dhe arsimore dhe të promovojmë eTwinning dhe punën tonë me kolegë të tjerë. Si një organizatë dinamike, ne duhet të shpërndajmë punën tonë dhe të ndërtojmë sinergji me rrjetet e tjera. Unë jam i sigurt se shumë partnerë nga shoqata e UNESCO-s do të jenë të interesuar të bashkëpunojnë përmes eTwinning dhe të krijojnë projekte evropiane për trashëgiminë kulturore.

Anelia Miteva Maya Kyulevchieva



Shkolla: Osnovna šola Simona Gregorčiča Kobarid, SlloveniaDrejtor: Melita Jakelj Mësues: Aurora Calvet

Çfarë lloj aktivitetesh të lidhura me trashëgiminë kulturore keni organizuar në shkollën tuaj?Kemi festuar vetëm 50 vjetorin e shkollës dhe kemi bërë shumë studime se si shkolla ishte në të kaluarën. Ne gjithashtu organizuam një ekspozitë dhe një ditë të hapur ku 200 njerëz vizituan shkollën. Studentët punuan në temën e trashëgimisë kulturore duke vizituar muze, shtëpi të vjetra dhe ekspozita dhe kanë bashkëpunuar me gjyshërit e tyre. Një tjetër kategori drejton një projekt eTwinning "Gëzuar të takohesh me njëri-tjetrin" me partnerët nga Spanja, ku i prezantuam kulturat tona me njëri-tjetrin.

Çdo vit kemi një projekt që përfshin të gjithë shkollën, të gjithë 330 studentë dhe të gjithë mësimdhënësit dhe stafin. Këtë vit, kemi zbuluar përfitimet e bashkëpunimit me gjeneratën e vjetër dhe do të vazhdojmë të përfshijmë prindërit dhe gjyshërit në projektet e ardhshme.

A organizoni aktivitete të lidhura me rrjetin e shkollave të shoqatave të UNESCO-s nëpërmjet eTwinning? Po, jemi në kontakt me një shkollë nga Sllovenia dhe një nga Republika Çeke dhe kemi filluar të përgatisim një projekt eTwinning për vitin e ardhshëm shkollor për trashëgiminë kulturore.

Si një shkollë eTwinning, a mendoni se mund të përfshini më shumë mësues nga shkolla juaj në këto aktivitete?Po, vitin e ardhshëm të gjithë mësuesit do të përfshihen pasi do të drejtojmë një projekt Erasmus+, i cili gjithashtu do të regjistrohet në eTwinning. Mendoj se si një Shkollë eTwinning kemi një përgjegjësi të madhe dhe ne duhet të promovojmë mësim dhe mësim të ri. Përveç gjithë punës që do të bëjmë dhe kolegëve që do të përfshijmë, ministritë dhe drejtoritë arsimore duhet të na fuqizojnë dhe të mbështesin misionin tonë.

Shkollat eTwinning me siguri do të luajnë rolin e tyre si shkolla ambasadore, të cilat mund të sjellin risi në metodat e mësimdhënies, të kultivojnë frymën bashkëpunuese dhe të frymëzojnë më shumë mësues për të punuar në atë drejtim. Trashëgimia kulturore është vetëm një nga temat e shumta që mësuesit, përmes qasjes në tërë shkollën, mund të punojnë me studentët e tyre për t'i ndihmuar ata të ndërtojnë të ardhmen e tyre duke e njohur të kaluarën e tyre.

Melita Jakelj

65

PërfundimeSanti Scimeca, Menaxher i projektit eTwinning, Shërbimi Qendror i Mbështetjes

eTwinning po feston Vitin Evropian të Trashëgimisë Kulturore me shumë iniciativa: seminare, konferenca, aktivitete online, materiale dhe natyrisht ky libri. Për të kuptuar më mirë se sa trashëgimi kulturore popullore është midis eTwinners, shembulli i mëposhtëm është mjaft i thënë. Në fillim të vitit 2018, Komisioni Evropian ftoi eTwinning të përzgjedhë tre projekte që do të jepeshin me një njohje të veçantë në konferencën përmbyllëse të Vitit Evropian të Trashëgimisë Kulturore. Kjo është kthyer në "Çmimin Special të Trashëgimisë Kulturore eTwinning". Filloi menjëherë një fushatë komunikimi, duke inkurajuar mësuesit që të futeshin në këtë çmim nëpërmjet

aplikimit të tyre për Etikën Kombëtare të Cilësisë. Pas pak muajsh, dhe shumë përpara afatit përfundimtar, tashmë më shumë se 600 projekte janë paraqitur përpara për këtë çmim të veçantë (një e treta e të gjitha aplikacioneve të Etiketave të Cilësisë). Kjo na tregon dy gjëra: së pari që mësuesit janë shumë të interesuar për temën e trashëgi-misë kulturore kur ata angazhohen në aktivitete bashkëpunuese me kolegë nga e gjithë Evropa dhe se mësuesit ende po zbulojnë konceptin e trashëgimisë kulturore dhe kuptimin e saj për komunitetet lokale dhe fëmijët.

Lexuesi i këtij libri me siguri e di deri tani pasurinë e trashëgimisë kulturore të Evropës. Ajo na rrethon dhe është më e qartë sesa ndoshta kishim menduar. Por jo gjithçka që është e vjetër është trashëgimia kulturore. Vetëm rezultatet e veprimtarisë njerëzore që mbrohen, ruhen ose ringjallen qëllimisht, në vend që të mbeten në prishjen natyrore, harresën ose shkatërrimin, mund të konsiderohen trashëgimi kulturore. Të gjithë e dimë (si pjesë e trashëgimisë sonë kulturore, mund të themi), se mënyra e vetme për të mësuar se kush jemi me të vërtetë dhe ku duam të shkojmë është të dimë prej nga vijmë. Kultura jonë është një grup dinamik normash që ndryshojnë vazhdimisht: ndonjëherë kërkon shekuj, nganjëherë gjysmë brezi. Dhe në këto kohë të shoqërisë së rrjedhshme, siç do ta thoshte Bauman, duhet t'i lidhim vlerat tona me atë që vërtetohet vërtet dhe provohet, duke sfiduar atë që ofrohet si zgjidhje e lehtë për çështje komplekse. Trashëgimia jonë kulturore nuk është vetëm monumentet dhe recetat, është mënyra se si mendojmë dhe interpretojmë realitetin. Për fat të mirë, filozofët dhe dijetarët, njerëzit e zakonshëm dhe vizionarët ndikuan gjatë shekujve kulturën tonë dhe mund të na japin një dorë. Historia jonë dhe trashëgimia kulturore nuk duhet të shihen si një barrë për të kryer,

Santi Scimeca

Përfundime


por si një përgjigje për dyshimet tona: një busull e besueshme në këto kohë ndonjëherë të pakuptueshme dhe çorientuese.

Libri i eTwinning i këtij viti është një dhuratë për të gjithë eTwinners të cilët gjithmonë kanë dashur të angazhohen në një projekt që ka të bëjë me trashëgiminë kulturore, por kurrë nuk e bëri këtë sepse nuk dinin se ku të fillonin. Dhe kjo është një dhuratë për mësuesit që gjithmonë e konsiderojnë trashëgiminë kulturore si një mënyrë për të prezantuar historinë në klasë në një mënyrë të angazhueshme dhe të lire, pa e kuptuar se mund të jetë shumë më tepër: mund të jetë një mënyrë për të lexuar të tashmen dhe për t'u pajisur për të ardhmen.

67

Referencat• Alsayyad, Nezar (ed.), Konsumimi i traditës, trashëgimi prodhuese. Normat Globale

dhe Format Urbane në Epokën e Turizmit. New York: Routledge, 2001. • Bendix, R.F., Eggert, A., Peselmann., A. (eds.), Regjimet e trashëgimisë dhe shteti .

Göttingen: Universitätsverlag Göttingen, 2012. • Keshilli i Europës, Faro, 2005. https://www.coe.int• Komisioni Evropian, Drejt një qasje të integruar ndaj trashëgimisë kulturore për

Evropën, 2014 http://ec.europa.eu/assets/eac/culture/library/publications/2014-heri-tage-communication_en.pdf

• Vendimi i Parlamentit Evropian dhe i Këshillit (BE) 2017/864, 17 maj 2017 mbi Vitin Evropian të Trashëgimisë Kulturore (2018). https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32017D0864&from=EN

• Jakoba Sraml Gonzalez, Trendet në mësimin e trashëgimisë praktike të kulturës në Evropë 2012, Raporti i hulumtimit, Qendra nordike për mësimin e trashëgimisë 2012

• Lazzaretti, Luciana, Resurge e funksionit shoqëror të trashëgimisë kulturore. Një hyrje. Qyteti, Kultura dhe Shoqëria , 3:4 (2012): 229–233.

• Sonkoly, G., Vahtikari, T., Inovacioni në Kërkimin e Trashëgimisë Kulturore. Për një Politikë të Integruar Evropiane të Kërkimit . Bruksel: Komisioni Evropian, 2018.

• Raporti Special i Eurobarometrit, Trashëgimia Kulturore, 2017,).http://ec.europa.eu/commfrontoffice/publicopinion/index.cfm/WhatsNew/index

• Faqen e internetit të Vitit Evropian të Trashëgimisë Kulturore http://europa.eu/cultur-al-heritage

Referenca

https://www.coe.int/en/web/portal/home

http://ec.europa.eu/assets/eac/culture/library/publications/2014-heritage-communication_en.pdf

http://ec.europa.eu/assets/eac/culture/library/publications/2014-heritage-communication_en.pdf

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32017D0864&from=EN

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32017D0864&from=EN

http://ec.europa.eu/commfrontoffice/publicopinion/index.cfm/WhatsNew/index

http://ec.europa.eu/commfrontoffice/publicopinion/index.cfm/WhatsNew/index

http://europa.eu/cultural-heritage/


69

Botues Shërbimi Qendror i Mbështetjes për eTwinningwww.etwinning.net

European Schoolnet (EUN Partnership AISBL)Rue De Trèves 61, 1040 Brussels, Belgiumwww.europeanschoolnet.org

EditorëIrene Pateraki, Santi Scimeca

Koordinimi i Projektimit Claire Morvan

Koordinimi i gjuhëve Danosh Nasrollahi

Dizajni origjinal Pitch Black Graphic Design The Hague / Berlin

DTP dhe PrintimiHOFI Studio

Print Run1000

ISBN9789492913746

Publikuar në Shtator 2018. Pikëpamjet e shprehura në këtë publikim janë ato të autorëve dhe jo domosdoshmërisht ato të European Schoolnet ose Shërbimi Qendror i Mbështetjes eTwinning. Ky libër është botuar sipas termave dhe kushteve të licencës Creative Commons Attribution - Non Commercial-Share Like 3.0 Unported (CC BY-NC-SA 3.0) (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/) Ky publikim u krijua me mbështetjen financiare të Programit Erasmus + të Bashkimit Evropian. Ky publikim pasqyron pikëpamjet e vetëm të autorëve dhe Komisioni Evropian nuk mund të jetë përgjegjës për çdo përdorim që mund të bëhet nga informacioni që përmban ai.

http://europa.eu/cultural-heritage

www.europeanschoolnet.org

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/



www.etwinning.net

www.etwinning.net