T. C. T. C. ANKARA VALİLİĞİ ANKARA VALİLİĞİ

İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜİL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜEğitim Şube MüdürlüğüEğitim Şube Müdürlüğü

www.asm.gov.tr www.asm.gov.tr

ÇEVRE ve SAĞLIKÇEVRE ve SAĞLIK

AMAÇ:AMAÇ: Çevre sağlığı ve sağlığın korunması Çevre sağlığı ve sağlığın korunması konusunda bilgi kazandırmakkonusunda bilgi kazandırmak

ÖĞRENİM HEDEFLERİ:ÖĞRENİM HEDEFLERİ:• Çevre kavramını açıklayabilmeÇevre kavramını açıklayabilme• Çevrenin bileşenlerini sayabilmeÇevrenin bileşenlerini sayabilme• Çevrenin insan sağlığı üzerine etkilerini söyleyebilmeÇevrenin insan sağlığı üzerine etkilerini söyleyebilme• Çevre sağlığı kavramını açıklayabilmeÇevre sağlığı kavramını açıklayabilme• Çevre sağlığı hizmetlerinin gerekliliğini söyleyebilmeÇevre sağlığı hizmetlerinin gerekliliğini söyleyebilme• Çevreye yönelik alınması gereken önlemleri sayabilmeÇevreye yönelik alınması gereken önlemleri sayabilme

SağlıkSağlık Sağlığın çağdaş tanımı Sağlığın çağdaş tanımı ""sadece hastalık ve sadece hastalık ve

sakatlığın olmayışı değil, bedensel, ruhsal ve sakatlığın olmayışı değil, bedensel, ruhsal ve sosyal bakımlardan tam bir iyilik hali sosyal bakımlardan tam bir iyilik hali içerisinde olmakiçerisinde olmak"" biçimindedir. biçimindedir.

İnsanların ve diğer canlıların yaşamları boyunca ilişkilerini sürdürdükleri ve etkileşim içinde bulundukları fiziki, biyolojik, sosyal, ekonomik ve kültürel ortamdır.

Çevre:Çevre:

Çevre:Çevre:

Doğal çevreDoğal çevre herhangi herhangi bir insan müdahalesi bir insan müdahalesi olmaksızın oluşmuş olmaksızın oluşmuş olan çevredir.olan çevredir.

Yapay çevreYapay çevre insan yapımı insan yapımı çevredir. çevredir.

Sağlık açısından baktığımızda çevre Sağlık açısından baktığımızda çevre üç ana grupta incelenirüç ana grupta incelenir

1.Fizik çevre1.Fizik çevre

2.Biyolojik2.Biyolojik çevre(Mikroorganizmalar, çevre(Mikroorganizmalar, vektörler, bitki ve hayvanlar, vektörler, bitki ve hayvanlar, besinler) besinler)

3. Sosyokültürel çevre3. Sosyokültürel çevre

Hastalık nedenleri;Hastalık nedenleri; Hastalık nedenleri Hastalık nedenleri bünyeselbünyesel ve ve çevreselçevresel

nedenler olmak üzere iki grupta nedenler olmak üzere iki grupta incelenebilir.incelenebilir.

Bünyesel nedenlerBünyesel nedenler Gen, hormon ve metabolik Gen, hormon ve metabolik

kaynaklı nedenlerdir. Bazı kaynaklı nedenlerdir. Bazı bünyesel nedenler bazı bünyesel nedenler bazı hastalıklara daha büyük hastalıklara daha büyük oranda yakalanmaya yol oranda yakalanmaya yol açabilmektedir. Bunlar insan açabilmektedir. Bunlar insan iç ortamı ile ilişkili bir iç ortamı ile ilişkili bir durumdur. İnsan dış çevrenin durumdur. İnsan dış çevrenin etkilerine genetik yapısı ile etkilerine genetik yapısı ile cevap vermektedir. cevap vermektedir.

Çevresel nedenlerÇevresel nedenler FizikselFiziksel Kimyasal etmenler,Kimyasal etmenler, TemelmaddeTemelmadde

eksiklikleri,eksiklikleri, Biyolojik etmenler, Biyolojik etmenler, Psikolojik etmenler, Psikolojik etmenler, Sosyal, kültürel ve Sosyal, kültürel ve

ekonomik etmenler ekonomik etmenler olarak sıralanabilir.olarak sıralanabilir.

Fiziksel nedenlerFiziksel nedenler Sıcaklık, soğuk, ışın, travma, Sıcaklık, soğuk, ışın, travma,

içme ve kullanma suyu, atıklar, içme ve kullanma suyu, atıklar, konut sağlığı, iklim koşulları, konut sağlığı, iklim koşulları, hava ve su kirliliği, hava ve su kirliliği, giyeceklerimiz, kamuya açık giyeceklerimiz, kamuya açık yerler, sağlığa az ya da çok zarar yerler, sağlığa az ya da çok zarar verebilme olasılığı olan verebilme olasılığı olan kuruluşlar, mezarlıklar başlıca kuruluşlar, mezarlıklar başlıca fiziksel çevre öğeleridir. fiziksel çevre öğeleridir.

Kimyasal nedenlerKimyasal nedenler Zehirler, kanser oluşumuna Zehirler, kanser oluşumuna

neden olan bazı etkenler neden olan bazı etkenler buna örnek verilebilir. buna örnek verilebilir.

Temel madde eksiklikleriTemel madde eksiklikleri Bazı maddeler vardır ki insanın Bazı maddeler vardır ki insanın

sağlıklı olabilmesi ve hayatsal sağlıklı olabilmesi ve hayatsal olayların yürütülebilmesi için olayların yürütülebilmesi için dışarıdan alınmaları gerekir (Örn: dışarıdan alınmaları gerekir (Örn: Vitaminler).Vitaminler).

Biyolojik etkenlerBiyolojik etkenler

Mikroorganizmalar, asalaklar, mantarlar ve Mikroorganizmalar, asalaklar, mantarlar ve diğer etkenler biyolojik etkenleri oluşturur. diğer etkenler biyolojik etkenleri oluşturur. Bunlar canlı vücudunda hastalık yapabilirler. Bunlar canlı vücudunda hastalık yapabilirler.

Psikolojik etkenlerPsikolojik etkenler Çağdaş yaşamda sık duyulan strese neden olan Çağdaş yaşamda sık duyulan strese neden olan

durumlar.durumlar.

Sosyal, kültürel ve ekonomik Sosyal, kültürel ve ekonomik etkenleretkenler

Fakirlik, göç gibi durumlardır. Fakirlik, göç gibi durumlardır.

Çevrenin sağlığa etkileri:Çevrenin sağlığa etkileri:

1.1.Hastalıklar için zemin hazırlayabilir. Sözgelimi Hastalıklar için zemin hazırlayabilir. Sözgelimi iklim koşullarının solunum sistemi iklim koşullarının solunum sistemi hastalıklarının artmasına yol açması gibi.hastalıklarının artmasına yol açması gibi.

2.2.Çevre doğrudan hastalık nedeni olabilir. Çevre doğrudan hastalık nedeni olabilir.

3.3.Çevre bir kısım hastalıkların oluşmasını ve Çevre bir kısım hastalıkların oluşmasını ve yayılımını kolaylaştırabilir.yayılımını kolaylaştırabilir.

4.4.Bazı hastalıkların gidişini ve sonucunu Bazı hastalıkların gidişini ve sonucunu etkileyebilir.etkileyebilir.

Çevre Sağlığı UygulamalarıÇevre Sağlığı Uygulamaları

İçme ve kullanma sularıİçme ve kullanma suları AtıklarAtıklar KonutKonut Hava kirliliğiHava kirliliği RadyasyonRadyasyon AydınlatmaAydınlatma GürültüGürültü Vektör kontrolüVektör kontrolü

İçme ve kullanma sularıİçme ve kullanma suları

AtıklarAtıklar

KonutKonut

Hava kirliliğiHava kirliliği Hava kirliliği sonucu ortaya çıkan en önemli problem iklim değişikliğidir. 1950-1990 yılları arasında dünya ısısı 0.4 oC yükselmiştir. Eğer önlem alınmazsa 2025’e kadar dünya ısısının 1 oC, 2050’ye kadar 2.4 oC, denizlerin ise 25 cm. yükseleceği öngörülüyor. Sıcaklık artışı(yoğun sıcak dalgaları 5-10 yılda bir görülecek, sıcak dalgaları sırasında ölümlerde artış olacak (Hasat Fenomeni)) ile denizlerde yükselme, hava felaketleri görülebilecektir(seller,fırtınalar). Bazı ülkelerin sular altında kalacağı düşünülmektedir.

RadyasyonRadyasyon

AydınlatmaAydınlatma

HavalandırmaHavalandırma Kapalı ortam hava kirliliği birçok sağlık Kapalı ortam hava kirliliği birçok sağlık

sorununa yol açabilmektedir.sorununa yol açabilmektedir.

GürültüGürültü Gürültü kaynakları nelerdir?Gürültü kaynakları nelerdir?

Sağlığa etkileri nelerdir?Sağlığa etkileri nelerdir?

Vektör kontrolüVektör kontrolü

Bulaşıcı hastalıklarBulaşıcı hastalıklar

açısından çok önemlidir.açısından çok önemlidir.

Sağlıklı besinSağlıklı besin

Besinlerin sağlığa uygun hazırlanması ve Besinlerin sağlığa uygun hazırlanması ve tüketiciye sağlığa uygun biçimde iletilmesi tüketiciye sağlığa uygun biçimde iletilmesi

Sağlığa az ya da çok zararlı Sağlığa az ya da çok zararlı olabilecek kuruluşlarolabilecek kuruluşlar

Çalışma koşullarıÇalışma koşulları

Kazalar ve önlenmesiKazalar ve önlenmesi

Acil yaralanma ve kaza durumlarında hangi numarayı arıyoruz?

Turist sağlığına yönelik uygulamalarTurist sağlığına yönelik uygulamalar

Turist olarak bulunduğunuz yerde yiyecekleri

Ya temiz su ile YIKAYIN, ya SOYUN, ya da PİŞİRİN

(Bunların hiçbirini yapamıyorsanız o yiyeceği YEMEYİN !

Çevre bozulmasının Çevre bozulmasının sonuçlarısonuçları

Çevresel bozulma, dünyanın Çevresel bozulma, dünyanın ısınması, ozon tabakasının ısınması, ozon tabakasının zayıflaması, asit yağmurları, hava zayıflaması, asit yağmurları, hava kirlenmesi, toprak erozyonu, kirlenmesi, toprak erozyonu, ormansızlaşma ve okyanusların ormansızlaşma ve okyanusların veriminin düşmesi insan sağlığı ve veriminin düşmesi insan sağlığı ve tüm türlerin sağlığı açısından tüm türlerin sağlığı açısından sonsuz tehlike yaratmaktadır.sonsuz tehlike yaratmaktadır.

İsviçre'deki Triftgletscher buzulu.

Soldaki fotoğraf 1990, sağdaki ise 2001 yılına ait.

Çevre bozulmasının sonuçlarıÇevre bozulmasının sonuçları

Çevre bozulmasının sonuçlarıÇevre bozulmasının sonuçları

Bir gazete haberiBir gazete haberi

(Muş’ta kuraklık göçe zorluyor.) Uzun süren yağışlar nedeniyle geç ekim yapan Muşlu çiftçiler, şimdi de kuraklık tehdidi ile karşı karşıya kaldı. Malazgirt Ziraat Odası Başkanı Tahsin Kılıç, kuraklık nedeniyle bölgede göçün arttığını söyledi.

Mikail Gökarslan NTV-MSNBCGüncelleme: 13:14 TSİ 23 Haziran 2006 Cuma

Çevreyi biz öldürüyoruzÇevreyi biz öldürüyoruz

Temiz bir çevrenin ilk şartı bireysel Temiz bir çevrenin ilk şartı bireysel sorumluluktur!sorumluluktur!

TEŞEKKÜRLERTEŞEKKÜRLERTEŞEKKÜRLER