sytuacji na rynku pracy osób mieszkających wraz z rodzicami (gniazdowników) – das kprm
DESCRIPTION
"Sytuacji na rynku pracy osób mieszkających wraz z rodzicami (gniazdowników)” – DAS KPRMTRANSCRIPT
1
Warszawa, dnia 25 marca 2010 r. Departament Analiz Strategicznych Kancelaria Prezesa Rady Ministrów
Sytuacja na rynku pracy osób mieszkających wraz z rodzicami (tzw. „gniazdowników”)
Streszczenie
Wśród osób powyżej 19. roku życia „gniazdownicy” (osoby mieszkające ze swoimi rodzicami) stanowią około 20% populacji (wśród mężczyzn – ok. 24%, zaś
wśród kobiet – 16,5%). Udział ten zmniejsza się wraz z wiekiem – w przedziale wiekowym 20-24 lat wynosi niemal 83%, w przedziale 25-29 lat – 57,5%, zaś w
kategorii 30-34 lat – 28,2%. Z kolei przewaga udziału mężczyzn nad kobietami w populacji „gniazdowników” rośnie w czasie. Problem pozostawania w
gospodarstwie domowym rodziców dotyczy w największym stopniu mieszkaoców wsi, zaś w najmniejszym – mieszkaoców dużych miast (wielkości powyżej
20 tys., szczególnie tych powyżej 100 tys.).
„Gniazdownicy” później wkraczają na rynek pracy – w przedziale wiekowym 25-29 istnieje w tej kategorii istotna nadreprezentacja w stosunku do populacji
ogółem osób kontynuujących naukę. Gorzej radzą sobie również ze znalezieniem pracy – istotnie częściej niż średnio w populacji pierwszą pracę
zawdzięczają pośrednictwu rodziców lub znajomych i urzędów pracy, zaś rzadziej odbytym praktykom i stażom lub pomyślnemu przebiegowi postępowania
kwalifikacyjnego, zaś okres między zakooczeniem edukacji a podjęciem pierwszej pracy jest w ich przypadku istotnie dłuższy niż w populacji ogółem.
„Gniazdownicy” istotnie rzadziej pracują w wyuczonym zawodzie, czego przyczyną jest raczej niemożnośd znalezienia pracy niż lepsze warunki finansowe w
innej profesji. Istotnie rzadziej podejmują również pracę na własny rachunek. W każdej kategorii wiekowej i klasie miejscowości udział osób bezrobotnych
wśród gniazdowników jest istotnie wyższy niż w populacji ogółem, zaś w przypadku osób w wieku 30-50 lat wyższy jest również odsetek biernych zawodowo.
Co więcej, bierni „gniazdownicy” w tym przedziale wiekowym istotnie częściej niż to ma miejsce w populacji są przekonani o niemożności znalezienia
odpowiedniej pracy i wyczerpaniu wszystkich możliwości poszukiwao. Tym niemniej, relatywnie duża biernośd wśród „gniazdowników” determinowana jest
w znacznym stopniu nadreprezentacją w tej grupie osób chorych lub niepełnosprawnych, zaś wśród osób do 35. roku życia – kontynuacją nauki. W każdym
przedziale wiekowym wśród „gniazdowników” występuje istotna nadreprezentacja osób pozostających na utrzymaniu innych.
„Gniazdownicy” stanowią grupę o gorszych kwalifikacjach na rynku pracy niż średnio w populacji. W przedziale wiekowym 25-50 lat występuje wśród nich
istotna niedoreprezentacja osób z wykształceniem wyższym, zaś nadreprezentacja osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym i podstawowym. Osoby
mieszkające z rodzicami są również gorzej opłacane – w każdym przedziale wiekowym jest ich istotnie mniej wśród najlepiej zarabiających niż w populacji
ogółem.
2
Podsumowując, wyniki analizy wskazują na współwystępowanie zjawiska „gniazdownictwa” z problemami na rynku pracy (bezrobocie, biernośd zawodowa,
niższe zarobki, praca poza wyuczonym zawodem, przekonanie o niemożności znalezienia pracy itp.), jednak niemożliwym jest wskazanie na kierunek
przyczynowości w tym zakresie. Ze względu na fakt, iż wśród „gniazdowników” istotna nadreprezentacja bezrobotnych w stosunku do populacji ogółem
występuje we wszystkich kategoriach wiekowych, jak i klasach miejscowości (również przy kontroli wieku), można zaryzykowad tezę, iż „gniazdownictwo”
nie tyle wynika z ogólnych problemów na rynku pracy, ile z samej charakterystyki osób mieszkających z rodzicami (słabsze wykształcenie niż średnio w
populacji, średnio niższy staż zawodowy związany z późniejszym wejściem na rynek pracy). W związku z tym następuje swoista selekcja negatywna – ludzie
słabiej wykształceni doświadczają problemów na rynku pracy (brak pracy, niskie zarobki), więc nie są w stanie się usamodzielnid i odejśd z gospodarstwa
domowego swoich rodziców, jednak pierwotnym źródłem problemów nie jest rynek pracy, ale kwalifikacje.
„Gniazdownicy” – charakterystyka ogólna
Mianem „gnizadowników” (określenie zaczerpnięte od nazwy gatunków ptaków, których pisklęta po wykluciu pozostają w gniazdach) określane są na
potrzeby niniejszej analizy osoby powyżej 19. roku życia zamieszkujące w mieszkaniach swoich rodziców (lub dziadków), które nie stworzyły osobnego
gospodarstwa domowego. Cezura wieku związana jest z jednej strony z obowiązującą w Polsce górną granicą obowiązku powszechnej edukacji (18 lat), zaś z
drugiej z modalnym wiekiem ukooczenia szkoły średniej1.
Wśród osób powyżej 19. roku życia dzieci mieszkające ze swoimi rodzicami stanowią około 20% populacji. Skala zjawiska jest istotnie większa wśród
mężczyzn (ok. 24%) niż wśród kobiet (16,5%). Udział „gniazdowników” w populacji spada wraz z wiekiem (Tab. 1.) – najwyższy odsetek tej kategorii jest
wśród osób między 20 a 24 rokiem życia (niemal 83%), co związane jest po części z kontynuacją nauki (i tym samym ograniczoną możliwością aktywności na
rynku pracy), jednak nawet wśród osób należących do wyższych przedziałów wiekowych udział ten jest znaczny – niemal 60% w przedziale 25-29 lat i niemal
30% w przedziale 30-34 lata. Ze względu na malejący wraz z wiekiem udział „gniazdowników” w populacji i tym samym nadreprezentację ludzi młodych w tej
kategorii w stosunku do populacji ogółem, wyniki poszczególnych analiz przedstawiane są w podziale na kategorie wiekowe.
Tab. 1. Udział „gniazdowników” w poszczególnych przedziałach wiekowych
Przedział wiekowy Udział „gniazdowników” w populacji
ogółem (powyżej 19. roku życia) 20,1%
20-24 82,9%
25-29 57,5%
1 Analiza w przedziale powyżej 18. roku życia byłaby obciążona ze względu na duży udział osób, które nie ukooczyły szkoły średniej w tak skonstruowanej podpróbie.
3
30-34 28,2%
35-39 15,1%
40-44 10,2%
45-49 6,6%
powyżej 50 1,9% Źródło: GUS
We wszystkich przedziałach wiekowych występuje statystycznie istotna niedoreprezentacja „gniazdowników” wśród kobiet (Tab. 2.). Jest ona relatywnie
niewielka w przypadku najmłodszej kategorii wiekowej (udział „gniazdowników” wśród mężczyzn wyższy o nieco ponad 7%) i rośnie wraz z wiekiem – w
przedziale wiekowym 25-29 nadreprezentacja mężczyzn wynosi ok. 24%, w przedziale 30-34 – ok. 30%, zaś wśród osób powyżej 35 roku życia różnica między
odsetkiem osób mieszkających z rodzicami wśród kobiet i mężczyzn zwiększa się do ponad 40%.
Tab. 2. Udział „gniazdowników” wśród kobiet i mężczyzn w poszczególnych przedziałach wiekowych
Przedział wiekowy Płed Udział „gniazdowników” w populacji
20-24 K 79,7%
M 86,0%
25-29 K 49,8%
M 65,3%
30-34 K 23,1%
M 33,2%
35-39 K 10,9%
M 19,3%
40-44 K 6,9%
M 13,4%
45-49 K 5,0%
M 8,2%
powyżej 50 K 1,3%
M 2,6% Źródło: GUS. Pogrubiono kategorie ze statystycznie istotną nadreprezentacją lub niedoreprezentacją w stosunku do populacji z danego przedziału wiekowego.
4
Największy udział „gniazdowników” jest wśród mieszkaoców wsi (niemal 25%), zaś istotna niedoreprezentacja w stosunku do populacji ogółem występuje
wśród mieszkaoców dużych miast (powyżej 20 tys. mieszkaoców) – w szczególności w tych powyżej 100 tys. mieszkaoców – poniżej 16% (Tab. 3.). Wyniki
analizy w poszczególnych kategoriach wiekowych (Tab. 4.) wskazują, iż istotnie mniejszy udział „gniazdowników” niż średnio w populacji występuje wśród
mieszkaoców największych miast w młodszych kategoriach wiekowych (do 40 roku życia). Wśród ludzi młodych (do 35. roku życia) największa skala zjawiska
występuje wśród mieszkaoców wsi i miast o wielkości 5-20 tys. Zastanawiający jest bardzo niski udział „gniazdowników” wśród mieszkaoców miast do 2 tys.
mieszkaoców (co prawda istotny – ze względu na małą liczebnośd mieszkaoców tej klasy miejscowości w próbie – jedynie wśród najmłodszej kategorii
wiekowej) – znacznie mniejszy niż wśród mieszkaoców miast o wielkości 2-5 tys. i wsi.
Tab. 3. Udział „gniazdowników” w wśród mieszkaoców poszczególnych klas miejscowości
Klasa miejscowości Udział „gniazdowników” w populacji
miasto powyżej 100 tys. mieszkaoców 15,8%
miasto 50 tys.- 100 tys. mieszkaoców 17,6%
miasto 20 tys.- 50 tys. mieszkaoców 17,7%
miasto 10 tys.- 20 tys. mieszkaoców 20,3%
miasto 5 tys.- 10 tys. mieszkaoców 21,1%
miasto 2 tys.- 5 tys. mieszkaoców 19,6%
miasto poniżej 2 tys. mieszkaoców 13,5%
wieś 24,8%
Źródło: GUS. Pogrubiono kategorie ze statystycznie istotną nadreprezentacją lub niedoreprezentacją w stosunku do populacji ogółem.
Tab. 4. Udział „gniazdowników” wśród mieszkaoców poszczególnych klas miejscowości w poszczególnych przedziałach wiekowych
Przedział wiekowy Klasa miejscowości Udział „gniazdowników” w populacji
20-24
miasto powyżej 100 tys. mieszkaoców 65%
miasto 50 tys.- 100 tys. mieszkaoców 88%
miasto 20 tys.- 50 tys. mieszkaoców 88%
miasto 10 tys.- 20 tys. mieszkaoców 89%
miasto 5 tys.- 10 tys. mieszkaoców 90%
miasto 2 tys.- 5 tys. mieszkaoców 91%
miasto poniżej 2 tys. mieszkaoców 38%
wieś 92%
5
25-29
miasto powyżej 100 tys. mieszkaoców 44%
miasto 50 tys.- 100 tys. mieszkaoców 58%
miasto 20 tys.- 50 tys. mieszkaoców 56%
miasto 10 tys.- 20 tys. mieszkaoców 68%
miasto 5 tys.- 10 tys. mieszkaoców 68%
miasto 2 tys.- 5 tys. mieszkaoców 57%
miasto poniżej 2 tys. mieszkaoców 25%
wieś 68%
30-34
miasto powyżej 100 tys. mieszkaoców 18%
miasto 50 tys.- 100 tys. mieszkaoców 25%
miasto 20 tys.- 50 tys. mieszkaoców 26%
miasto 10 tys.- 20 tys. mieszkaoców 31%
miasto 5 tys.- 10 tys. mieszkaoców 41%
miasto 2 tys.- 5 tys. mieszkaoców 24%
miasto poniżej 2 tys. mieszkaoców 40%
wieś 37%
35-39
miasto powyżej 100 tys. mieszkaoców 11%
miasto 50 tys.- 100 tys. mieszkaoców 12%
miasto 20 tys.- 50 tys. mieszkaoców 12%
miasto 10 tys.- 20 tys. mieszkaoców 17%
miasto 5 tys.- 10 tys. mieszkaoców 14%
miasto 2 tys.- 5 tys. mieszkaoców 13%
miasto poniżej 2 tys. mieszkaoców 25%
wieś 20%
40-44
miasto powyżej 100 tys. mieszkaoców 10%
miasto 50 tys.- 100 tys. mieszkaoców 9%
miasto 20 tys.- 50 tys. mieszkaoców 9%
miasto 10 tys.- 20 tys. mieszkaoców 8%
miasto 5 tys.- 10 tys. mieszkaoców 9%
miasto 2 tys.- 5 tys. mieszkaoców 8%
miasto poniżej 2 tys. mieszkaoców 0%
6
wieś 12%
45-49
miasto powyżej 100 tys. mieszkaoców 6%
miasto 50 tys.- 100 tys. mieszkaoców 5%
miasto 20 tys.- 50 tys. mieszkaoców 6%
miasto 10 tys.- 20 tys. mieszkaoców 6%
miasto 5 tys.- 10 tys. mieszkaoców 3%
miasto 2 tys.- 5 tys. mieszkaoców 7%
miasto poniżej 2 tys. mieszkaoców 11%
wieś 8%
powyżej 50
miasto powyżej 100 tys. mieszkaoców 2%
miasto 50 tys.- 100 tys. mieszkaoców 1%
miasto 20 tys.- 50 tys. mieszkaoców 2%
miasto 10 tys.- 20 tys. mieszkaoców 1%
miasto 5 tys.- 10 tys. mieszkaoców 1%
miasto 2 tys.- 5 tys. mieszkaoców 2%
miasto poniżej 2 tys. mieszkaoców 5%
wieś 2%
Źródło: GUS. Pogrubiono kategorie ze statystycznie istotną nadreprezentacją lub niedoreprezentacją w stosunku do populacji z danego przedziału wiekowego.
7
Wśród „gniazdowników” występuje nadreprezentacja osób z wykształceniem (lub kształcących się) w zakresie nauk społecznych, humanistycznych,
pedagogiki oraz usług, zaś niedoreprezentacja absolwentów oraz kształcących się w zakresie inżynierii i budownictwa, a także rolnictwa i programów
ogólnych (Tab. 5).
Tab. 5. Dziedzina najwyższego zdobytego poziomu wykształcenia lub dziedziny, w której dana osoba się kształci w populacji „gniazdowników” i pozostałych
osób
Kategoria
Dziedzina wykształcenia p
rogr
amy
ogó
lne
pe
dag
ogi
ka
języ
ki o
bce
nau
ki
hu
man
isty
czn
e
nau
ki s
po
łecz
ne
,
eko
no
mia
, pra
wo
nau
ki b
iolo
gicz
ne
nau
ki f
izyc
zne
mat
em
atyk
a i
info
rmat
yka
inży
nie
ria
,
bu
do
wn
ictw
o
roln
ictw
o
zdro
wie
usł
ugi
inn
e
"gniazdownicy" 16,0% 4,6% 1,5% 2,4% 21,0% 1,2% 1,1% 4,6% 29,7% 4,3% 3,3% 9,5% 0,66%
pozostali 19,2% 4,2% ,7% 1,9% 15,6% ,5% 1,4% 1,6% 36,3% 7,2% 3,6% 7,5% 0,27%
Źródło: GUS. Pogrubiono kategorie ze statystycznie istotną nadreprezentacją lub niedoreprezentacją w stosunku do populacji ogółem.
„Gniazdownicy” a rynek pracy
Wśród „gniazdowników” większa jest skala problemu bezrobocia – udział bezrobotnych wśród ludności ogółem w tej kategorii wynosi nieco ponad 10%
podczas gdy w populacji ogółem – niewiele ponad 3% (Tab. 6). W związku z tym stopa bezrobocia wśród osób mieszkających z rodzicami wynosi 14,7%, zaś
wśród pozostałych osób powyżej 19. roku życia – 5,7%. Wielkośd tej różnicy jest większa wśród mężczyzn niż wśród kobiet (Tab. 7). Fakt ten nie wynika
jedynie z nadreprezentacji młodych ludzi wśród osób mieszkających z rodzicami – analiza w podziale na przedziały wiekowe wskazuje, iż w każdej kategorii
wiekowej nadreprezentacja bezrobotnych wśród „gniazdowników” jest istotna statystycznie (Tab. 8). Różnica w skali bezrobocia pomiędzy
„gniazdownikami” a populacją ogółem rośnie wraz z wiekiem w sposób niemal monotoniczny – wśród najmłodszej kategorii wiekowej wynosi ona nieco
poniżej 40%, zaś wśród osób powyżej 50. roku życia – niemal 80%. Wśród osób wieku 30-49 lat mieszkających z rodzicami istotnie wyższa jest również skala
bierności zawodowej – wśród młodszych różnica ta jest nieistotna, zaś wśród osób po 50. roku życia udział biernych zawodowo wśród „gniazdowników” jest
istotnie niższy niż średnio w populacji. Okazuje się zatem, że w pokoleniu 50+ aktywnośd (pracujący i poszukujący pracy) „gniazdowników” jest znacznie
większa niż wśród pozostałych osób – o ponad 30%, aczkolwiek w tej grupie wiekowej zjawisko „gniazdownictwa” dotyczy niewielkiej części populacji
(niecałe 2%).
8
Tab. 6. Udział pracujących, bezrobotnych i biernych zawodowo oraz stopa bezrobocia w populacji „gniazdowników” i pozostałych osób
Kategoria pracujący bezrobotni bierni stopa bezrobocia
"gniazdownicy" 58,60% 10,10% 31,30% 14,7%
pozostali 52,70% 3,20% 44,10% 5,7% Źródło: GUS. Pogrubiono kategorie ze statystycznie istotną nadreprezentacją lub niedoreprezentacją w stosunku do populacji ogółem.
Tab. 7. Udział pracujących, bezrobotnych i biernych zawodowo oraz stopa bezrobocia w populacji „gniazdowników” i pozostałych osób w podziale na płed
Płed Kategoria pracujący bezrobotni bierni stopa bezrobocia
K "gniazdownicy" 52,80% 9,20% 38,10% 14,8%
pozostali 44,50% 3,20% 52,30% 6,7%
M "gniazdownicy" 63,10% 10,80% 26,10% 14,6%
pozostali 62,80% 3,20% 34,10% 4,8% Źródło: GUS. Pogrubiono kategorie ze statystycznie istotną nadreprezentacją lub niedoreprezentacją w stosunku do populacji ogółem.
Tab. 8. Udział pracujących, bezrobotnych i biernych zawodowo oraz stopa bezrobocia w populacji „gniazdowników” i pozostałych osób w poszczególnych przedziałach wiekowych
Przedział wiekowy Kategoria pracujący bezrobotni bierni stopa bezrobocia
20-24 "gniazdownicy" 39,90% 10,70% 49,40% 21,15%
pozostali 44,10% 6,60% 49,40% 13,02%
25-29 "gniazdownicy" 72,30% 10,10% 17,70% 12,26%
pozostali 75,80% 6,30% 17,80% 7,67%
30-34 "gniazdownicy" 75,50% 8,80% 15,70% 10,44%
pozostali 83,00% 4,50% 12,60% 5,14%
35-39 "gniazdownicy" 72,50% 9,70% 17,80% 11,80%
pozostali 84,00% 4,30% 11,70% 4,87%
40-44 "gniazdownicy" 67,00% 12,70% 20,30% 15,93%
pozostali 85,60% 4,20% 10,20% 4,68%
45-49 "gniazdownicy" 66,70% 9,80% 23,50% 12,81%
pozostali 79,80% 4,70% 15,60% 5,56%
powyżej 50 "gniazdownicy" 38,70% 8,50% 52,80% 18,01%
pozostali 30,40% 1,90% 67,80% 5,88% Źródło: GUS. Pogrubiono kategorie ze statystycznie istotną nadreprezentacją lub niedoreprezentacją w stosunku do populacji z danego przedziału wiekowego.
9
Tab. 8. Udział pracujących, bezrobotnych i biernych zawodowo oraz stopa bezrobocia w populacji „gniazdowników” i pozostałych osób w poszczególnych
przedziałach wiekowych w podziale na klasy miejscowości
Klasa miejscowości Kategoria pracujący bezrobotni bierni stopa bezrobocia
miasto powyżej 100 tys. mieszkaoców
"gniazdowniki" 56,0% 8,6% 35,4% 13,4%
pozostali 54,5% 2,7% 42,8% 4,7%
miasto 50 tys.- 100 tys. mieszkaoców
"gniazdowniki" 55,7% 12,2% 32,1% 18,0%
pozostali 50,6% 4,2% 45,2% 7,6%
miasto 20 tys.- 50 tys. mieszkaoców
"gniazdowniki" 54,6% 10,2% 35,2% 15,7%
pozostali 51,0% 3,6% 45,4% 6,6%
miasto 10 tys.- 20 tys. mieszkaoców
"gniazdowniki" 60,0% 13,2% 26,8% 18,0%
pozostali 50,9% 3,3% 45,8% 6,1%
miasto 5 tys.- 10 tys. mieszkaoców
"gniazdowniki" 64,3% 10,5% 25,2% 14,1%
pozostali 50,6% 3,8% 45,6% 7,0%
miasto 2 tys.- 5 tys. mieszkaoców
"gniazdowniki" 56,8% 12,9% 30,4% 18,5%
pozostali 53,0% 5,0% 42,0% 8,6%
miasto poniżej 2 tys. mieszkaoców
"gniazdowniki" 20,0% 60,0% 20,0% 75,0%
pozostali 46,9% 10,9% 42,2% 18,9%
wieś "gniazdowniki" 60,8% 9,8% 29,3% 13,9%
pozostali 52,7% 3,0% 44,4% 5,3% Źródło: GUS. Pogrubiono kategorie ze statystycznie istotną nadreprezentacją lub niedoreprezentacją w stosunku do populacji z danej klasy miejscowości.
10
Tab. 9. Udział pracujących, bezrobotnych i biernych zawodowo oraz stopa bezrobocia w populacji „gniazdowników” i pozostałych osób do 35. roku życia w
poszczególnych przedziałach wiekowych w podziale na klasy miejscowości
Klasa miejscowości Kategoria pracujący bezrobotni bierni stopa bezrobocia
miasto powyżej 100 tys. mieszkaoców
"gniazdowniki" 55,4% 7,8% 36,8% 12,4%
pozostali 77,3% 4,3% 18,5% 5,3%
miasto 50 tys.- 100 tys. mieszkaoców
"gniazdowniki" 55,6% 12,5% 31,9% 18,3%
pozostali 79,4% 5,5% 15,1% 6,4%
miasto 20 tys.- 50 tys. mieszkaoców
"gniazdowniki" 53,6% 10,1% 36,3% 15,9%
pozostali 80,0% 5,6% 14,4% 6,5%
miasto 10 tys.- 20 tys. mieszkaoców
"gniazdowniki" 61,3% 12,8% 25,8% 17,3%
pozostali 80,0% 3,2% 16,8% 3,9%
miasto 5 tys.- 10 tys. mieszkaoców
"gniazdowniki" 63,1% 10,0% 26,9% 13,7%
pozostali 76,0% 5,7% 18,3% 7,0%
miasto 2 tys.- 5 tys. mieszkaoców
"gniazdowniki" 58,1% 11,5% 30,3% 16,6%
pozostali 70,4% 9,0% 20,6% 11,3%
miasto poniżej 2 tys. mieszkaoców
"gniazdowniki" 16,7% 50,0% 33,3% 75,0%
pozostali 81,8% 9,1% 9,1% 10,0%
wieś "gniazdowniki" 59,8% 10,3% 29,9% 14,7%
pozostali 74,5% 6,2% 19,3% 7,6% Źródło: GUS. Pogrubiono kategorie ze statystycznie istotną nadreprezentacją lub niedoreprezentacją w stosunku do populacji z danej klasy miejscowości.
W najmłodszej kategorii wiekowej nie ma istotnych różnic między rozkładem poziomu wykształcenia wśród „gniazdowników” i pozostałych osób (Tab. 10).
Istotne różnice występują jednak już w przedziale wiekowym 25-29 lat, w którym istnieje nadreprezentacja wśród mieszkających z rodzicami osób
kontynuujących naukę, zaś niedoreprezentacja osób z wykształceniem wyższym. Wśród osób powyżej 30. roku życia w każdym przedziale wiekowym wśród
„gniazdowników” występuje istotna nadreprezentacja osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym oraz (z wyjątkiem najstarszej grupy wiekowej)
podstawowym oraz niedoreprezentacja (również poza osobami powyżej 50. roku życia) osób z wykształceniem wyższym.
11
Tab. 10. Rozkład poziomu wykształcenia w populacji „gniazdowników” i pozostałych osób
Przedział wiekowy Kategoria
Wykształcenie
co n
ajm
nie
j
do
kto
rat
wyż
sze
(lic
en
cjat
,
inży
nie
r, m
agis
ter)
po
lice
aln
e
śre
dn
ie z
awo
do
we
śre
dn
ie
ogó
lno
kszt
ałcą
ce
zasa
dn
icze
zaw
od
ow
e
gim
naz
jum
po
dst
awo
we
nie
pe
łne
po
dst
awo
we
i b
ez
wyk
szta
łce
nia
be
z w
yksz
tałc
en
ia
szko
lne
go
w t
rakc
ie n
auki
20-24
"gniazdownicy" 1,9% 1,8% 11,2% 7,5% 11,0% 3,9% 1,6% ,0% ,1% 61,0%
pozostali 2,0% 1,2% 9,5% 9,4% 9,3% 3,6% 1,8% ,2% ,0% 63,0%
25-29
"gniazdownicy" ,0% 27,0% 3,7% 17,7% 6,0% 20,4% ,1% 5,9% ,1% ,3% 18,8%
pozostali ,2% 33,9% 2,8% 18,1% 6,7% 18,6% ,0% 5,5% ,0% ,0% 14,3%
30-34
"gniazdownicy" ,3% 25,7% 4,7% 17,6% 6,5% 30,3% ,1% 8,9% ,3% 1,4% 4,1%
pozostali ,8% 34,6% 2,9% 19,8% 6,1% 25,1% ,1% 6,2% ,0% ,0% 4,3%
35-39
"gniazdownicy" ,3% 14,5% 3,1% 21,3% 4,7% 40,8% 11,9% ,1% ,4% 2,9%
pozostali 1,0% 23,3% 2,9% 20,4% 6,5% 34,9% 7,5% ,2% ,0% 3,3%
40-44
"gniazdownicy" ,2% 9,3% 5,0% 14,7% 5,4% 48,9% 14,4% ,2% 1,1% ,9%
pozostali ,4% 18,8% 2,6% 23,8% 6,7% 36,7% 9,0% ,0% ,1% 1,8%
45-49
"gniazdownicy" ,3% 7,0% 2,1% 17,4% 5,2% 52,6% 12,5% ,6% ,9% 1,2%
pozostali ,2% 13,7% 4,1% 26,6% 6,0% 40,0% 8,4% ,0% ,0% ,9%
powyżej 50
"gniazdownicy" ,2% 9,5% 4,8% 18,3% 5,0% 35,4% 22,7% 1,2% 2,2% ,6%
pozostali ,5% 10,7% 2,7% 19,8% 7,4% 26,1% 30,4% 2,0% ,4% ,1% Źródło: GUS. Pogrubiono kategorie ze statystycznie istotną nadreprezentacją lub niedoreprezentacją w stosunku do populacji z danego przedziału wiekowego.
Analiza rozkładu zarobków netto została przeprowadzona wyłącznie w podziale na przedziały wiekowe ze względu na znaczną nadreprezentację ludzi
młodych, czyli średnio o najniższym stażu pracy i tym samym najmniej zarabiających wśród kategorii „gniazdowników” (Tab. 11). We wszystkich przedziałach
wiekowych występuje istotna niedoreprezentacja osób najlepiej zarabiających (powyżej 2201 zł netto miesięcznie) wśród osób mieszkających z rodzicami,
przy czym różnica ta zmniejsza się wraz z wiekiem. Wśród osób z przedziału 20-24 lata różnica odsetków wynosi prawie 80%, zaś w najstarszej kategorii
wiekowej – niespełna 40%. Wśród „gniazdowników” występuje z kolei nadreprezentacja osób ze średnich przedziałów zarobkowych – 1101-1400 zł.
12
Tab. 11. Rozkład zarobków w populacji „gniazdowników” i pozostałych osób
Przedział wiekowy Kategoria
Zarobki netto (w zł)
do 700 701-850 851-1000 1001-1100 1101-1200 1201-1400 1401-1500 1501-1800 1801-2200 powyżej 22001
20-24
"gniazdownicy" 13,60% 5,00% 15,50% 4,60% 17,70% 14,70% 9,90% 8,20% 7,90% 2,90%
pozostali 7,30% 4,80% 12,50% 4,50% 11,20% 8,60% 9,30% 14,10% 14,70% 13,10%
25-29
"gniazdownicy" 6,50% 3,70% 10,50% 3,90% 15,40% 14,10% 11,50% 15,30% 9,80% 9,30%
pozostali 4,40% 2,70% 10,10% 3,40% 9,90% 8,50% 8,50% 13,10% 14,20% 25,10%
30-34
"gniazdownicy" 2,90% 3,50% 14,40% 3,70% 11,40% 13,80% 13,30% 14,80% 11,80% 10,40%
pozostali 4,20% 2,10% 7,70% 2,40% 9,70% 9,40% 8,20% 13,70% 15,60% 27,10%
35-39
"gniazdownicy" 4,00% 2,80% 11,00% 2,80% 16,90% 16,40% 5,90% 14,40% 14,40% 11,30%
pozostali 4,10% 1,90% 10,60% 2,50% 9,10% 9,70% 8,10% 14,10% 14,30% 25,80%
40-44
"gniazdownicy" 2,30% 3,20% 14,80% 5,10% 22,70% 11,10% 8,30% 8,80% 13,90% 9,70%
pozostali 4,20% 2,20% 8,70% 2,10% 10,00% 11,50% 7,10% 13,90% 15,10% 25,20%
45-49
"gniazdownicy" 9,30% 5,40% 7,80% 1,60% 14,70% 18,60% 13,20% 10,90% 11,60% 7,00%
pozostali 5,40% 2,60% 9,60% 3,10% 10,20% 10,80% 9,80% 14,30% 16,30% 17,80%
powyżej 50
"gniazdownicy" 4,90% 7,80% 11,70% 1,90% 10,70% 16,50% 6,80% 11,70% 15,50% 12,60%
pozostali 8,40% 4,20% 10,30% 2,50% 9,50% 8,80% 8,90% 12,80% 14,50% 20,10%
Źródło: GUS. Pogrubiono kategorie ze statystycznie istotną nadreprezentacją lub niedoreprezentacją w stosunku do populacji z danego przedziału wiekowego.
Analiza deklarowanych głównych źródeł utrzymania (Tab. 12) wskazuje, iż w każdym przedziale wiekowym wśród „gniazdowników” występuje istotna
nadreprezentacja osób pozostających na utrzymaniu innych – szczególnie duża w przypadku najmłodszej kategorii wiekowej. Co więcej, „gniazdownicy” do
45. roku życia istotnie rzadziej niż średnio w populacji podejmują pracę na własny rachunek, zaś w przypadku osób w wieku 35-45 lat częściej utrzymują się z
zasiłku dla bezrobotnych.
13
Tab. 12. Główne źródła utrzymania w populacji „gniazdowników” i pozostałych osób w poszczególnych kategoriach wiekowych
Przedział wiekowy
Kategoria
Główne źródła utrzymania
pra
ca n
aje
mn
a
pra
ca w
e w
łasn
ym
gosp
od
arst
wie
ro
lnym
pra
ca n
a w
łasn
y
rach
un
ek
po
za
roln
ictw
em
em
ery
tura
ren
ta
zasi
łek
dla
be
zro
bo
tnyc
h
świa
dcz
en
ie
prz
ed
em
eryt
aln
e
inn
e ś
wia
dcz
en
ie
spo
łecz
ne
inn
e n
ieza
rob
kow
e
źró
dło
po
zost
awan
ie n
a
utr
zym
aniu
20-24 "gniazdownicy" 35,30% 2,60% 1,40%
0,50% 1,20%
4,10% 2,30% 52,40%
pozostali 37,30% 2,30% 2,60%
0,40% 0,60%
6,10% 33,40% 17,20%
25-29 "gniazdownicy" 62,80% 4,20% 4,60%
0,90% 1,70%
4,40% 1,60% 20,00%
pozostali 63,70% 4,80% 6,90%
0,30% 1,10%
3,80% 3,90% 15,60%
30-34 "gniazdownicy" 62,80% 6,40% 5,20%
3,90% 1,50%
4,30% 2,40% 13,40%
pozostali 67,10% 4,90% 10,20%
0,40% 1,60%
3,40% 1,70% 10,70%
35-39 "gniazdownicy" 56,30% 8,60% 6,80% 0,00% 3,10% 2,90%
4,50% 1,90% 15,90%
pozostali 64,80% 8,20% 10,40% 0,10% 1,10% 1,30%
2,70% 2,30% 9,20%
40-44 "gniazdownicy" 53,20% 9,10% 3,40% 0,60% 6,50% 2,80%
6,00% 1,50% 16,80%
pozostali 63,40% 10,10% 11,40% 0,60% 1,70% 1,00%
2,20% 1,30% 8,30%
45-49 "gniazdownicy" 48,60% 13,10% 3,40% 1,20% 8,60% 2,10% 0,00% 4,00% 1,20% 17,70%
pozostali 57,80% 10,40% 10,20% 2,00% 5,30% 1,30% 0,10% 2,10% 1,90% 8,80%
powyżej 50
"gniazdownicy" 23,60% 8,30% 4,20% 12,10% 21,80% 2,00% 1,80% 7,70% 2,40% 16,10%
pozostali 18,80% 3,80% 3,70% 52,10% 8,60% 0,60% 1,60% 4,70% 1,20% 4,80% Źródło: GUS. Pogrubiono kategorie ze statystycznie istotną nadreprezentacją lub niedoreprezentacją w stosunku do populacji z danego przedziału wiekowego.
W najmłodszej kategorii wiekowej wśród gniazdowników występuje istotna niedoreprezentacja osób pracujących na czas nieokreślony w stosunku do
populacji, a także nadreprezentacja osób pracujących na czas określony ze względu na naukę lub staż, co potwierdza obserwację o późniejszym wejściu na
rynek pracy przez osoby mieszkające z rodzicami (Tab. 13). Z kolei w przedziale wiekowym 25-29 „gniazdownicy” istotnie częściej pracują na czas określony
ze względu na niemożnośd znalezienia innej pracy oraz ze względu na okres próby.
14
Tab. 13. Praca na czas określony i nieokreślony w populacji „gniazdowników” i pozostałych osób
Przedział wiekowy
Kategoria
stał
a n
a cz
as
nie
okr
eśl
on
y
na
czas
okr
eśl
on
y ze
wzg
lęd
u n
a
nau
kę lu
b s
taż
na
czas
okr
eśl
on
y ze
wzg
lęd
u n
a
nie
mo
żno
śd
znal
ezi
en
ia
inn
ej
na
czas
okr
eśl
on
y, g
dyż
taka
od
po
wia
da
okr
es
pró
bn
y
na
czas
okr
eśl
on
y z
inn
ych
prz
yczy
n
19-24 "gniazdownicy" 35,3% 13,6% 22,5% 5,0% 6,6% 17,0%
pozostali 44,0% 4,2% 21,6% 7,2% 4,4% 18,6%
25-29 "gniazdownicy" 60,0% 3,6% 16,1% 3,6% 3,9% 12,8%
pozostali 63,0% 3,8% 12,5% 2,2% 2,3% 16,2%
30-34 "gniazdownicy" 75,0% 1,0% 8,9% 3,1% 2,8% 9,1%
pozostali 76,9% 1,3% 8,5% 1,8% 1,8% 9,7%
35-39 "gniazdownicy" 79,0% 1,1% 7,9% 1,8% 1,4% 8,8%
pozostali 78,9% 1,4% 7,6% 1,4% 1,8% 8,8%
40-44 "gniazdownicy" 76,6% 1,6% 8,3% 1,2% ,4% 11,9%
pozostali 81,9% 1,0% 7,8% 1,6% 1,6% 6,2%
45-49 "gniazdownicy" 79,1% ,6% 5,1% 1,3% 2,5% 11,4%
pozostali 84,0% ,4% 6,9% 1,2% 1,2% 6,3%
powyżej 50 "gniazdownicy" 82,4% ,0% 7,6% 3,4% ,0% 6,7%
pozostali 81,8% ,2% 5,7% 4,1% ,7% 7,5% Źródło: GUS. Pogrubiono kategorie ze statystycznie istotną nadreprezentacją lub niedoreprezentacją w stosunku do populacji z danego przedziału wiekowego.
Analiza przyczyn bierności zawodowej (Tab. 14) wskazuje, iż w grupie „gniazdowników” wśród młodszych kategorii wiekowych (do 35. roku życia)
kontynuacja nauki jest ważniejszą determinantą pozostawania poza rynkiem pracy niż w populacji ogółem. Z kolei wśród osób powyżej 30. roku życia wśród
„gniazdowników” występuje istotna nadreprezentacja ludzi przekonanych o niemożności znalezienia odpowiedniej pracy i wyczerpaniu możliwości
poszukiwao w tym zakresie. W niemal każdym przedziale wiekowym wśród „gniazdowników” istnieje znaczna istotna nadreprezentacja osób podających
chorobę i niepełnosprawnośd jako przyczynę bierności zawodowej.
15
Tab. 14. Powody bierności zawodowej w populacji „gniazdowników” i pozostałych osób
Przedział wiekowy Kategoria
powód braku poszukiwao pracy
przekonanie o niemożności znalezienia odpowiedniej pracy
wyczerpanie wszystkich możliwości znalezienia pracy nauka
opieka nad dziedmi lub innymi osobami
inne powody osobiste
choroba, niepełnosprawnośd inne
20-24
"gniazdownicy" 1,20% 0,80% 83,90% 4,10% 3,40% 4,50% 2,10%
pozostali 0,20% 0,70% 75,60% 16,10% 6,00% 1,10% 0,20%
25-29
"gniazdownicy" 1,70% 1,70% 38,60% 24,70% 8,70% 21,80% 2,80%
pozostali 0,70% 0,70% 13,60% 65,80% 14,30% 4,20% 0,90%
30-34
"gniazdownicy" 2,80% 4,00% 4,00% 31,70% 11,90% 42,90% 2,80%
pozostali 1,00% 1,40% 1,00% 71,40% 16,20% 7,30% 1,80%
35-39
"gniazdownicy" 10,40% 9,60% 0,00% 21,60% 16,80% 40,80% 0,80%
pozostali 4,50% 3,10% 0,80% 41,40% 30,40% 15,30% 4,50%
40-44
"gniazdownicy" 3,40% 5,70% 1,10% 8,00% 8,00% 68,20% 5,70%
pozostali 4,20% 6,00% 0,30% 35,90% 27,60% 24,70% 1,30%
45-49
"gniazdownicy" 22,90% 7,10% 0,00% 0,00% 12,90% 54,30% 2,90%
pozostali 6,20% 7,20% 0,30% 11,50% 28,20% 44,10% 2,50%
powyżej 50
"gniazdownicy" 7,70% 4,30%
7,70% 5,30% 70,80% 4,30%
pozostali 5,50% 3,60%
2,10% 13,40% 61,60% 13,70% Źródło: GUS. Pogrubiono kategorie ze statystycznie istotną nadreprezentacją lub niedoreprezentacją w stosunku do populacji z danego przedziału wiekowego.
Istotna niedoreprezentacja „gniazdowników” wśród osób do 35. roku życia, które pierwszą pracę znalazły za pośrednictwem szkoły lub uczelni, dzięki
praktykom lub stażom oraz przez ogłoszenie w prasie lub Internecie, zaś nadreprezentacja wśród osób, które pierwszą pracę zawdzięczają pośrednictwu
urzędów pracy lub rodziny i znajomych, wskazuje, iż ludzie pozostający w domu z rodzicami są mniej zaradni na rynku pracy (Tab. 15). Wśród
„gniazdowników” występuje istotna niedoreprezentacja osób pracujących w nie swoim zawodzie (Tab. 16). Częściej również przyczyną tego faktu są
problemy ze znalezieniem pracy w zawodzie, zaś rzadziej lepsze warunki płacowe w innej pracy (Tab. 17). Wśród osób mieszkających z rodzicami istotnie
wyższa jest również średnia liczba miesięcy pomiędzy zakooczeniem nauki a rozpoczęciem pierwszej pracy (Tab. 18).
16
Tab. 15. Sposoby znalezienia pierwszej pracy (analiza wśród osób do 35. roku życia)
Sposób znalezienia pierwszej pracy Udział „gniazdowników” w populacji
przez szkołę/uczelnię 36,10%
przez Powiatowy Urząd Pracy 52,90%
przez ogłoszenie w prasie lub internecie 35,60%
bezpośrednio u pracodawcy 43,80%
przez rodzinę/przyjaciół 49,70%
dzięki praktykom/stażom 35,50%
założenie własnej działalności gospodarczej 41,90%
inne 53,90%
ogółem 44,70% Źródło: GUS. Pogrubiono kategorie ze statystycznie istotną nadreprezentacją lub niedoreprezentacją w stosunku do populacji ogółem.
Tab. 16. Zgodnośd pracy zawodowej z wyuczonym zawodem (analiza wśród osób do 35. roku życia)
Kategoria Czy pierwsza praca zgodna z wyuczonym zawodem?
tak nie, ale wykorzystywane są zdobyte kwalifikacje nie
"gniazdownicy" 44,20% 7,80% 48,10%
pozostali 51,40% 7,70% 40,80% Źródło: GUS. Pogrubiono kategorie ze statystycznie istotną nadreprezentacją lub niedoreprezentacją w stosunku do populacji ogółem.
Tab. 17. Powody pracy poza wyuczonym zawodem (analiza wśród osób do 35. roku życia)
Kategoria
Dlaczego nie pracuje w wyuczonym zawodzie?
problem ze znalezieniem pracy w zawodzie
lepsze warunki płacowe w innej pracy
lepsze warunki pozapłacowe w innej pracy
"gniazdownicy" 71,70% 17,20% 3,60%
pozostali 62,80% 24,40% 4,40% Źródło: GUS. Pogrubiono kategorie ze statystycznie istotną nadreprezentacją lub niedoreprezentacją w stosunku do populacji ogółem.
17
Tab. 18. Średnia liczba miesięcy pomiędzy zakooczeniem edukacji a podjęciem pierwszej pracy w populacji „gniazdowników” i pozostałych osób (analiza wśród
osób do 35. roku życia)
Średnia liczba miesięcy pomiędzy zakooczeniem edukacji a podjęciem pierwszej pracy
"gniazdownicy" pozostali
19,5 17,7 Źródło: GUS.
Przygotowała Karolina Konopczak