1

Jak rozpoznać zaburzenia

Choroby związane z tarCzyCą

Leki, bandyci i złodzieje

Jak zaChować zdrową tarCzyCę

korzystne suplementy

Pięć przyczyn błędnego diagnozowania

tarCzyCaSuzy Cohen, RPh

Diagnoza i leczenie

dziesięć najczęstszych błędów popełnianych przez Lekarzy

naJlepsze testy laboratoryJne

Suzy Cohen jest dyplomowaną farmaceutką i terapeutkąmedycyny funkcjonalnej, jak również autorką wielu książek o tematyce prozdrowotnej i felietonów z serii Dear Phar-macist, które co tydzień trafiają do milionów czytelników.Suzy jest też gospodynią krótkich telewizyjnych programów o medycynie pod tytułem Know the Cause oraz blogujena Huffington Post. Występowała w The Dr. Oz Show,The View, The Doctors, Good Morning America Halth oraz w wielu innych audycjach w licznych stacjach tele- wizyjnych. Jest również członkinią kilku organizacji nauko-

wych oraz założycielką Script Essentials.com, spółki specjalizującej się w produkcji bioaktywnych suplementów.

Tarczyca – niewielki organ, jeden z gruczołów wydzielania wewnętrznego – to wie-ża kontrolna całego organizmu człowieka. Wytwarzane przez nią hormony regulują masę i ciepło naszego ciała, mają wpływ na zegar biologiczny, nastrój, jasność umy-słu, poziom energii życiowej oraz zawiadują naszą gospodarką mineralną. Jak zatem o nią dbać? Jak pomóc jej lepiej funkcjonować, kiedy zdrowie szwankuje?

Często, gdy mówisz swojemu lekarzowi o typowych objawach niedoczynności – przewlekłym zmęczeniu, zaparciach, problemach z koncentracją, przybieraniu na wadze, depresji czy lęku – on nie łączy tych dolegliwości z tarczycą. Wykony-wane standardowo badania laboratoryjne na poziom hormonów są często niedo-kładne i nie odzwierciedlają w pełni procesów zachodzących w organizmie. Co wię-cej, lekarze nie zawsze wnikliwie słuchają pacjentów opowiadających im o swoim samopoczuciu.

Z książki Tarczyca dowiesz się wszystkiego o najlepszych testach laboratoryjnych, m.in. kiedy je wykonać i jak interpretować. Zdobędziesz wiedzę o żywności, któ-ra wspomaga leczenie tarczycy i produktach, które jej szkodzą. Dowiesz się, które leki działają najlepiej, a które są całkowicie bezużyteczne. Poznasz też najskutecz-niejsze suplementy.

Autorka, Suzy Cohen, na podstawie osobistych doświadczeń uczy nas, jak odzy-skać zdrowie, radosny nastrój i mieć więcej energii. Zacznij już dziś.

Jak rozpoznać zaburzenia

Choroby związane z tarCzyCą

Leki, bandyci i złodzieje

Jak zaChować zdrową tarCzyCę

korzystne suplementy

Pięć przyczyn błędnego diagnozowania

TarczycaSuzy Cohen, RPh

Diagnoza i leczenie

dziesięć najczęstszych błędów popełnianych przez Lekarzy

naJlepsze testy laboratoryJne

TARCZYCA_TYTULOWE.indd 2 2018-02-01 15:11:52

Tytuł oryginalny: Thyroid Healthy, Lose Weight, Look Beautiful and Live the Life You Imagine

Przekład: Katarzyna Przybyś-Preiskorn

Redakcja: Magda BitnerProjekt okładki: Tomasz PrzybyłProjekt wnętrza, skład: TYPO 2 Jolanta UgorowskaKorekta: Studio F

Copyright © Script Essentials llcAll Rights Reserved

Copyright for the Polish edition © 2018 by Oficyna Wydawnicza ABAWszelkie prawa zastrzeżone.

Żadna część tej książki nie może być powielana ani rozpowszechniana w jakikolwiek sposób, elektronicznie lub mechanicznie, a w szczególności kopiowana, nagrywana i przechowywana w systemach gromadzenia i udostępniania danych bez pisemnej zgody właściciela praw autorskich.

ISBN 978-83-65717-11-5

Oficyna Wydawnicza ABA Sp. z o.o.00-790 Warszawa, ul. Willowa 8/10 lok. 43tel. (22) 885 26 09, 885 26 15e-mail: sekretariat@oficynaaba.plwww.oficynaaba.pl

Dystrybucja:DICTUM Sp. z o.o.01-942 Warszawa, ul. Kabaretowa 21tel./fax (22) 663 98 12, 663 98 13e-mail: dystrybucja@dictum.plwww.dictum.pl

Uwag zawartych w tej książce nie należy traktować jak porad lekar-skich. Moim celem nie jest ani diagnozowanie, ani leczenie. Proszę, skonsultuj się z lekarzem przed wprowadzeniem jakichkolwiek zmian stylu życia, przyjmowanych leków oraz stosowanych terapii. Pamię-taj, że propozycje dotyczące składników odżywczych (a także ich dawek) mają charakter ogólnych wskazówek i nie są odpowiednie dla każdego. Choroba tarczycy to poważna i złożona dolegliwość, która czasami wymaga natychmiastowej interwencji medycznej. Kieruj się własnym instynktem, ale zawsze przestrzegaj zaleceń lekarza. Musisz wziąć całkowitą odpowiedzialność za swój styl życia i wszystkie de-cyzje dotyczące zdrowia. Ta książka ma charakter wyłącznie eduka-cyjny. Jeśli chorujesz, zasięgnij porady co najmniej kilku lekarzy spe-cjalizujących się w zaburzeniach endokrynologicznych.

Dbaj o organizm. To twój jedyny dom.Jim Rohn

9

Spis treści

Przedmowa doktora Davida Brownsteina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

CZĘŚĆ PIERWSZA Co warto wiedzieć o tarczycy . . . . . . . . . 23ROZDZIAŁ 1 Bardzo pracowity gruczoł . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25ROZDZIAŁ 2 Hormony tarczycy rozdają karty . . . . . . . . . . . . . . . . 37ROZDZIAŁ 3 Gdy tarczyca choruje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

CZĘŚĆ DRUGA Badania tarczycy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73ROZDZIAŁ 4 Ograniczona przydatność badania poziomu TSH . . 75ROZDZIAŁ 5 Najlepsze badania laboratoryjne . . . . . . . . . . . . . . . 80ROZDZIAŁ 6 Pięć przyczyn błędnego diagnozowania pacjentów 111

CZĘŚĆ TRZECIA Leki rabusie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121ROZDZIAŁ 7 Odzyskaj zrabowane składniki odżywcze . . . . . . . . 123ROZDZIAŁ 8 Złodzieje kryją się wszędzie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138ROZDZIAŁ 9 Błędy utrudniające powrót do zdrowia . . . . . . . . . . 146

CZĘŚĆ CZWARTA Choroby związane z tarczycą . . . . . . . . . . . 151ROZDZIAŁ 10 Przybieranie na wadze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153ROZDZIAŁ 11 Depresja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161ROZDZIAŁ 12 Choroby serca i wysoki cholesterol . . . . . . . . . . . . 168ROZDZIAŁ 13 Chroniczny ból . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172

Tarczyca

ROZDZIAŁ 14 Niedobór żelaza a chroniczne zmęczenie . . . . . . . 179ROZDZIAŁ 15 PMS, ciąża i niepłodność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183ROZDZIAŁ 16 Choroba Hashimoto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197ROZDZIAŁ 17 Choroba Gravesa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215

CZĘŚĆ PIĄTA Leczenie tarczycy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227ROZDZIAŁ 18 Leki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229ROZDZIAŁ 19 Suplementy korzystne dla zdrowia tarczycy . . . . . . 251

CZĘŚĆ SZÓSTA Zdrowa tarczyca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265ROZDZIAŁ 20 Dobroczynne produkty spożywcze . . . . . . . . . . . . . . . 267ROZDZIAŁ 21 Produkty spożywcze powodujące chorobę tarczycy . 281ROZDZIAŁ 22 Zdrowa kuchnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289ROZDZIAŁ 23 Jak złagodzić objawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300ROZDZIAŁ 24 Jak dbać o zdrowie tarczycy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313

Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329Indeks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346

11

Przedmowa doktora Davida Brownsteina

autor dwunastu bestsellerów, między innymi Overcoming Thyroid Disorders (Jak opanować zaburzenia tarczycy)

Tarczyca, najnowsza książka Suzy Cohen, to lektu-ra obowiązkowa. Liczba osób z  chorobami tarczycy rośnie lawinowo, a  mimo to wielu lekarzy nie potra-

fi prawidłowo ocenić stanu pacjenta. Najczęściej to sam chory musi na własną rękę podejmować decyzje dotyczące swojego zdrowia i  szukać specjalisty, który potrafiłby po-stawić właściwą diagnozę.

Tarczyca jest gruczołem odpowiedzialnym za wytwarza-nie hormonów regulujących metabolizm wszystkich komó-rek naszego organizmu dwadzieścia cztery godziny na dobę i  siedem dni w  tygodniu. Nawet niewielkie zmiany w  jej funkcjonowaniu wywierają znaczący wpływ na organizm i samopoczucie pacjenta. Przez ostatnie czterdzieści lat leka-rzy uczono, by oceniali stan chorych z zaburzeniami tarczy-cy jedynie na podstawie badania poziomu hormonu TSH, który stymuluje ten gruczoł. Suzy w  bardzo prosty sposób tłumaczy, dlaczego nie jest to najlepsze rozwiązanie. Jasno przedstawia ograniczenia tej metody i przekonuje o koniecz-ności zlecania badań T4, T3 i przeciwciał tarczycy. Wyjaśnia

12

Tarczyca

również, dlaczego powinno się koniecznie przeprowadzić także pomiar podstawowej temperatury ciała. Tylko nielicz-ni lekarze są skłonni wziąć to pod uwagę. Tarczyca dostarcza informacji o  krokach, jakie należy podjąć, by prawidłowo ocenić swój stan zdrowia.

Suzy, jako farmaceutka i autorka bestsellera Drug Mug-gers (Leki rabusie), doskonale zdaje sobie sprawę, jak ważne jest dostarczanie tarczycy odpowiednich składników od-żywczych, które umożliwią jej produkcję optymalnej ilości hormonów. W  naszym pożywieniu często ich brakuje. W ciągu minionych pięćdziesięciu lat z powodu nadużywa-nia nawozów i pestycydów pozbawiliśmy glebę niezwykle ważnych substancji mineralnych. W trakcie mojej kariery zawodowej przebadałem tysiące pacjentów, analizowałem stan odżywienia ich organizmów i mogę zapewnić, że więk-szość ludzi cierpi na niedobory składników odżywczych. Może to wywierać bezpośredni wpływ na funkcje tarczycy. Suzy wyjaśnia to w łatwy i zrozumiały sposób. Daje jasne wskazówki, jakie suplementy należy stosować, by poprawić działanie tego gruczołu, i w jaki sposób to robić.

Jedną z głównych funkcji tarczycy jest regulowanie masy ciała. Mamy obecnie do czynienia z epidemią: prawie dwie trzecie Amerykanów ma nadwagę, a  jedna trzecia cierpi na otyłość. To z kolei prowadzi do chorób cywilizacyjnych: mnóstwo ludzi ma cukrzycę, nadciśnienie, nowotwory i inne chroniczne przypadłości. Skąd ta epidemia? Suzy ar-gumentuje logicznie, że można ją opanować jedynie dzięki prawidłowemu diagnozowaniu i  leczeniu niedoczynności tarczycy. Ta książka ma w tym pomóc.

Jesteśmy najbogatszym narodem na ziemi. Ameryka-nie wydają na ochronę zdrowia więcej niż ktokolwiek inny.

Przedmowa doktora Davida Brownsteina

Mimo to częściej cierpimy na chroniczne choroby i notu-jemy więcej przypadków otyłości niż inne państwa. Nie mam wątpliwości, że liczne schorzenia trapią nas z powodu zaburzeń poziomu składników odżywczych i  równowagi hormonalnej oraz toksyn w organizmie. Sytuację pogarsza fakt, że lekarze nie słuchają tego, co mają im do powiedze-nia pacjenci, i nie potrafią prawidłowo diagnozować oraz leczyć chorób tarczycy. Ta książka dostarcza wiedzy i  ar-gumentów pozwalających na podejmowanie celniejszych decyzji w kwestii własnego zdrowia. Uważam, że powinni ją przeczytać wszyscy studenci medycyny. Z każdej książ-ki Suzy uczę się czegoś nowego. Ta uczy optymalizowania pracy tarczycy.

dr David Brownstein autor dwunastu bestsellerów, między innymi

Overcoming Thyroid Disorders (Jak opanować zaburzenia tarczycy) oraz The Miracle of B12 and Iodine: Why You Need It, Why You Can’t

Live Without It (Cud B12 i jodu. Dlaczego ich potrzebujesz i nie możesz bez nich żyć)

14

Wstęp

Wszyscy staramy się żyć pełnią życia i  dążymy do tego, by jak najlepiej czuć się we własnym ciele. Codziennie musimy przezwyciężać problemy, ale

rozwiązywanie tych zdrowotnych powinno być priorytetem. Gdy pojawia się choroba, wszystko inne usuwa się w cień.

Tak bardzo chciałabym ci pomóc! Na pewno byłeś już u  lekarza i  skarżyłeś się na zmęczenie, depresję i  nadwa-gę. Większość lekarzy odpowiada wtedy: „Proszę przestać tyle jeść i  zacząć się więcej ruszać”. Doskonale wiem, jak się czujesz. Sama miałam do czynienia z systemem opieki zdrowotnej. Rozumiem i  współczuję, dlatego napisałam dla ciebie tę książkę. Wszystkie tkanki w twoim organizmie mają inne zapotrzebowanie na hormony tarczycy. To wyja-śnia, dlaczego jedna osoba odczuwa przewlekłe zmęczenie i  stale jest jej zimno, a druga, również z niedoczynnością tarczycy, nie może zrzucić pięciu kilogramów i ciągle jest przygnębiona. Obie cierpią na tę samą chorobę, ale mają tuzin innych objawów!

Jestem kobietą w  średnim wieku, matką. Wiele prze-szłam w życiu. Od dwudziestu pięciu lat pracuję jako far-maceutka i  propaguję naturalne metody leczenia, szcze-gólnie medycynę naturalną. Od piętnastu lat jestem też terapeutką w zakresie medycyny funkcjonalnej.

15

Wstęp

Aby zeszczupleć, pięknie wyglądać i prowadzić szczęśli-we życie, trzeba utrzymywać hormony na takim poziomie jak w  młodości. Dotyczy to zwłaszcza hormonów tarczy-cy. Wiem o tym, bo sama zmagałam się z niedoczynnością. Jako farmaceutka z  dwudziestopięcioletnim doświadcze-niem zawodowym mogę zapewnić, że leki i  sposoby dia-gnozowania tej dolegliwości nie zmieniły się od dziesięcio-leci. Gdyby było inaczej, wcale nie musiałbyś tak cierpieć.

Czy wiesz, że hormony tarczycy wywierają wpływ na wszystkie komórki organizmu? Większości ludzi wydaje się, że ich działanie ogranicza się do samego gruczołu, który jest usytuowany z przodu u podstawy szyi. Zaburze-nia pracy tarczycy wywołują dość oczywiste objawy. To aż śmieszne, że nie można ich zdiagnozować choćby na pod-stawie samej obserwacji. Najczęściej zdarzają się zaburze-nia związane z  metabolizmem i  emocjami. Tyjesz, a  twój nastrój się pogarsza. Kolejnym oczywistym objawem jest znużenie. Łatwo się męczysz i  tracisz energię szybciej niż kiedyś, i  to bez powodu. Często jest ci zimno. Nie potra-fisz sobie poradzić ze stresem. Czujesz się mniej atrakcyj-ny i często płaczesz. Twoje ciało przestaje reagować tak jak powinno, i to wcale nie dlatego, że się starzejesz. Choroby tarczycy dotykają nawet dwudziestolatków, więc nie jest to problem jedynie starszych osób.

Tarczyca dosłownie steruje naszym zdrowiem. Moje zdjęcia poniżej pokazują wyraźnie, jak ważne są jej hor-mony. Na tym po lewej jestem mniej więcej o  dziesięć lat młodsza niż na tym po prawej, które zrobiono kilka miesięcy temu. Lepiej funkcjonująca tarczyca ujęła mi lat i  kilogramów. Nigdy nie ważyłam dużo, ale siedem do-datkowych kilogramów to sporo przy stu sześćdziesięciu

16

Tarczyca

centymetrach wzrostu. Z pięćdziesięciu siedmiu kilogra-mów zeszłam do pięćdziesięciu i ta różnica jest wyraźnie widoczna.

Dziś mam więcej energii niż kiedyś, dobrze śpię i  jak na pięćdziesięciolatkę świetnie się czuję. Uprawiam jogę i  zumbę. Z  przyjemnością zabiorę cię na pieszą wyprawę po szlakach Kolorado, jeśli zechcesz mnie odwiedzić.

Pamiętam czasy, kiedy nie wytrzymywałam wysiłku fi-zycznego przez dłuższą chwilę. Stale miałam podkrążone oczy i kilka razy dziennie musiałam się kłaść, by odpocząć. Trwało to przez kilka lat. Mieszkałam wtedy na Florydzie. Przypominam sobie, jak w  2007 roku tłumaczyłam leka-rzowi, że szybko się męczę. Jeszcze nie skończyłam zdania, a on już wypisał mi receptę na Zoloft. Przecież nie miałam depresji! Byłam tylko zmęczona, nawet jeśli przesypiałam po dziewięć godzin na dobę. Jestem towarzyska, pogodna i  lubię się śmiać. Wtedy też tak było. Pisząc moją pierw-szą książkę, pracowałam na pół etatu w  aptece i  do tego opiekowałam się dzieckiem. Ledwie wystarczało mi na to wszystko energii. Natomiast zmęczenie, o którym mówię, jest zupełnie inne. Trudno to opisać, ale pewnie domyślasz się, o  co mi chodzi. Czułam się ociężała, łatwo dostawa-łam zadyszki i kręciło mi się w głowie podczas niektórych ćwiczeń na zumbie. Mimo że zwykle bardzo jasno myślę, w tamtym okresie było mi trudno się skoncentrować.

Kiedy lekarzowi nie udało się rozpoznać prawdziwej przyczyny przewlekłego zmęczenia i  niepotrzebnie za-pisał mi lek wpływający na stan świadomości, poczułam się samotna i przerażona. Czy moje życie już zawsze takie będzie? W tamtym okresie obserwowałam też, jak zdro-wie mojego ukochanego męża drastycznie się pogarsza

17

Wstęp

pomimo licznych interwencji lekarskich. Miał boreliozę, o  czym wtedy nie wiedzieliśmy, a  antybiotyki, które mu przepisano, na zawsze zniszczyły jego system nerwowy. Przeczytasz o nich więcej w dalszej części książki. Co za sytuacja! Musiałam poważnie zastanowić się nad swoją życiową drogą i znaleźć sposób, by pomóc mężowi i samej sobie. Dałam słowo, że jeżeli uda mi się nas z tego wycią-gnąć, to w jakiś sposób się za to odwdzięczę. Masz przed sobą rezultat tej pracy.

Krótko mówiąc, doprowadziłam do tego, że inny lekarz zlecił badanie poziomu ferrytyny. To marker stężenia żelaza w organizmie. Wynik był o wiele za niski. Wynosił u mnie osiem, a powinien pomiędzy siedemdziesiąt a dzie-więćdziesiąt. Anemia spowodowana niedoborem żelaza wpływała na hormony tarczycy i  wywoływała zmęczenie.

18

Tarczyca

To było ważne odkrycie. Wyniki standardowo wykonywa-nych badań poziomu żelaza i hormonów tarczycy miałam w normie. Wszystko to wpływało również na poziom hor-monów kory nadnercza, który był tak niski, że wręcz nie-wykrywalny. Żelazo i  tarczyca idą ze sobą w  parze jak serdeczni przyjaciele. Więcej informacji o  tym związku znajdziesz w rozdziale 14.

To nie koniec moich osobistych doświadczeń. Mój mąż też cierpi na zaburzenia hormonów tarczycy w wyniku za-żywania antybiotyków, które zatruły u  niego ten gruczoł. Dowiedzieliśmy się o tym, ponieważ zawsze jest mu zimno, szczególnie w stopy i dłonie. Wprawdzie teraz mieszkamy w  Kolorado, ale na Florydzie w  temperaturze 38oC było tak samo! Kiedy gdzieś razem jechaliśmy, zawsze najpierw wsiadał do stojącego w pełnym słońcu samochodu, żeby się rozgrzać, i dopiero po kilku minutach włączał silnik i kli-matyzację. Twierdził, że tak jest mu dobrze. A ja cały czas się męczyłam, bo nienawidzę gorąca. Kiedy już nie mogłam tego wytrzymać, to z całą słodyczą, na jaką było mnie stać, warczałam: „Włącz ten cholerny silnik!”.

Podczas rutynowego badania lekarskiego temperatura ciała Sama o  trzeciej po południu wynosiła  36oC! Zaczę-liśmy ją systematycznie mierzyć i okazało się, że waha się w przedziale 34,7–35,6oC. Nic dziwnego, że tak lubił swoją samochodową saunę. Teraz, kiedy mieszkamy w Kolorado, kupiliśmy prawdziwą, żeby mógł się w niej wygrzewać do woli, zamiast prażyć mnie w nagrzanym samochodzie.

Łatwo sobie wyobrazić, jak ciężko pracowały wszyst-kie organy Sama przy tak niskiej temperaturze. Tarczyca bierze udział w  jej regulacji oraz odpowiada za poczucie ciepła i  zimna. Nie jest to nowa informacja, a na stronie

19

Wstęp

www.pubmed.com możesz przejrzeć wyniki badań nauko-wych prowadzonych w  tym zakresie od dziesiątków lat. Nie musisz sam się przez nie przebijać, bo zrobiłam to za ciebie. Dzielę się ważnymi informacjami, które mogą od-mienić ci życie. Natrafiłam na nie, czytając mnóstwo lite-ratury oraz wyników dobrze przygotowanych badań kli-nicznych.

Czasem powołuję się na stare artykuły i  przytaczam cytaty sprzed wielu lat. Możesz się zastanawiać, dlaczego korzystam z  takich danych. Zamiast tego, przemyśl coś innego: jeżeli te informacje publikowano w czasopismach medycznych od tak dawna, dlaczego nie dowiedziałeś się o tym wcześniej? Niestety, w medycynie konwencjonalnej przyswojenie nowych koncepcji zajmuje od dwudziestu do trzydziestu lat. Obecnie trwają debaty na temat bada-nia i leczenia pacjentów z chorobami tarczycy.

Bardzo wiele kwestii medycznych staje się tematami po-litycznymi lub wywołuje skrajne emocje, zwłaszcza gdy le-karze uznają za słuszne tylko to, czego nauczyli się w szkole. Można wtedy jedynie ciężko westchnąć i obserwować, jak spierają się między sobą, podczas gdy ich pacjenci cierpią.

Typowy scenariusz wygląda w ten sposób: lekarz zleca badania tarczycy i kiedy okazuje się, że wyniki są w grani-cach normy, stwierdza, że wszystko jest w porządku. Tylko że ty mimo wszystko źle się czujesz! Dlaczego musisz kon-sultować się z  „doktorem Google”, żeby odkryć u  siebie niedoczynność tarczycy, kiedy diagnozę powinien posta-wić twój lekarz, któremu za to płacisz? Jednym z  zadań tej książki jest ułatwienie ci tego zadania. W miarę moż-liwości staram się również proponować proste rozwiąza-nia, ale w żadnym wypadku nie zamierzam wprowadzać

20

Tarczyca

cię w błąd, twierdząc, że wyleczy cię detoks, a  trzydnio-wy plan pomoże ci pozbyć się dolegliwości, na które cier-piałeś przez dziesięć lat. Nie uznaję pustych obietnic. Za-miast tego przyrzekam, że dam ci nadzieję i siłę płynące z  konkretnych informacji o  terapiach i  badaniach, które ujawnią rzeczywisty stan twojego zdrowia. Pamiętaj: nie ma dwóch takich samych osób, więc nie ma również iden-tycznych sposobów leczenia. Każdy z  nas jest niepowta-rzalny i inaczej reaguje na leki oraz suplementy.

Badania są ważne, bo gdyby mnie prawidłowo przebada-no, już po kilku miesiącach poczułabym się lepiej, zamiast męczyć się codziennie przez wiele lat. Do szału doprowa-dza mnie myśl, że prawdopodobnie masz niezdiagnozowa-ną niedoczynność tarczycy. I że jesteś chory, bo nie zastoso-wano u ciebie właściwego leczenia. Chciałabym podkreślić, że standardowe badania hormonów tarczycy nie wykrywa-ją osiemdziesięciu procent przypadków niedoczynności! Czyli niemal wszystkich, nieprawdaż? Wierzę ci, że mimo prawidłowych wyników badań czujesz się koszmarnie. Sama byłam w takiej sytuacji.

Odnoszę się tu do badania TSH, czyli hormonu sty-mulującego tarczycę. Jest to pierwsze zalecenie specjali-stów zgodnie ze standardami praktyki lekarskiej w Stanach Zjednoczonych, które regulują zasady leczenia pacjen-tów. Inne, skuteczniejsze badania nie są z nimi zgodne, ale znam doskonałych lekarzy, którzy kierują na nie pacjentów wbrew powszechnie panującej opinii. To oni są bohaterami mojej książki. Wizyta u dobrego lekarza to pierwszy krok do wyzdrowienia.

Jestem zaszczycona, że darzysz mnie zaufaniem. Możesz liczyć na moje wsparcie podczas całego procesu leczenia.

Wstęp

Będę szczęśliwa, jeśli zaczniesz żyć zgodnie ze swoimi ma-rzeniami: pięknie, szczęśliwie, zdrowo i  z  energią. Przede wszystkim znajdź lekarza, który ci uwierzy! A ja przekażę ci wiedzę o badaniach laboratoryjnych, żebyś był świado-my, które z nich są potrzebne. Nauczę cię mówić językiem tarczycy tak sprawnie i  inteligentnie, że specjaliści zaczną cię szanować i traktować poważnie.

Żeby mieć zdrową tarczycę, trzeba się na niej znać! To oznacza, że musisz nauczyć się nowych pojęć. Te na po-czątku mogą wydawać się skomplikowane, ale będę je po-wtarzać. Prowadzę również stronę internetową, na której zamieszczam filmy pomagające w zrozumieniu wszystkie-go, o czym tu napisałam.

Wierzę w  ciebie. Zasługujesz, by cieszyć się zdrowym, szczęśliwym, pełnym energii życiem. Już czas, żeby twoja tarczyca wyzdrowiała. Choćby ze względu na koszty lecze-nia. Lekarze, badania, suplementy i leki... Do licha, po tym wszystkim już dawno temu powinieneś odzyskać zdrowie! Obiecuję, że zrobię wszystko, co w  mojej mocy, żeby ci pomóc. Wybrniemy z tego razem. Co ty na to?

Pozdrawiam cię serdecznie,

C Z Ę Ś Ć P I E R W S Z A

Co warto wiedzieć o tarczycy

25

R O Z D Z I A Ł 1

Bardzo pracowity gruczoł

Tarczyca to niezwykle cenny gruczoł. Mamy ją tylko jedną. Jest bardzo delikatna, ma kształt motyla i mieści się u podstawy szyi. W dodatku jest niezmier-

nie wrażliwa, na przykład na środki chemiczne w basenie, pastę do zębów, wodę pitną, a nawet na twój nowy samo-chód. Wszelkiego rodzaju substancje chemiczne mogą ją uszkodzić i wpłynąć na wytwarzanie przez nią hormonów.

Te z kolei oddziałują na wszystkie komórki twojego orga-nizmu, a są ich biliony. Hormony regulują różne rodzaj ak-tywności w każdej sekundzie twojego dnia. Jedną z ich głów-nych funkcji jest rozkładanie tego, co zjadasz, i dostarczanie energii – zamiana pożywienia w paliwo. Co się więc dzieje, jeśli tarczyca zaczyna szwankować? Oczywiście, odczuwasz zmęczenie. Jest ono klasycznym objawem niskiego poziomu hormonów tarczycy, szczególnie jeśli to zmęczenie poranne. Jeżeli taki stan utrzymuje się przez cały dzień, jest oznaką niedomagania nadnerczy w  połączeniu z  niedoczynnością tarczycy. Kiedy spada aktywność tego gruczołu, na pewien czas zwiększa się poziom hormonów kory nadnerczy. Ta zaczyna pompować duże ilości kortyzolu z powodu stresu, w wyniku czego powstają stany zapalne i pojawia się ból.

Zaburzenia funkcjonowania tarczycy mogą skutko-wać niedoborem hormonów (niedoczynnością) albo ich

26

Tarczyca

nadmiarem (nadczynnością). Na choroby tarczycy cierpi około dwudziestu procent Amerykanów, ale sześćdziesiąt procent chorych w  ogóle nie zdaje sobie z  tego sprawy. Według niektórych specjalistów kobiety są od pięciu do ośmiu razy bardziej podatne na tę dolegliwość. Problemy z  funkcjonowaniem tarczycy są zawsze powiązane z  nie-wydolnością kory nadnerczy i  zaburzeniami równowagi hormonalnej. Niektóre z  objawów można łatwo zaobser-wować: cienkie i suche włosy, opadające zewnętrzne końcówki brwi, brak włosów na zewnętrznym odcinku brwi, brak lub przerzedzenie się rzęs na dolnej powiece, trądzik torbielowaty w  okolicy ust lub podbródka

z powodu braku równowagi hormonalnej, sine wewnętrzne kąciki oczu z powodu niewydolno-

ści kory nadnerczy, sucha skóra, opuchnięta okolica jabłka Adama.

Czasem jednak oznaki zaburzeń tarczycy mogą być bardzo subtelne, więc często nie zauważa się ich albo myli z  innymi dolegliwościami. Radzę co roku sprawdzać poziom hormonów przy okazji badania krwi. Wiele osób cierpi na nierozpoznaną niedoczynność tarczycy. Drogie czytelniczki, czy słyszałyście ostatnio któryś z  tych zwro-tów? Jest pani po prostu przygnębiona. Jest pani za gruba. Przechodzi pani pewną przemianę. To menopauza.

27

Bardzo pracowity gruczoł

To wszystko jest w pani głowie. Proszę przestać czytać Facebooka, ja wiem lepiej.

Jeśli brakuje ci wsparcia albo pomocy obeznanego z tymi dolegliwościami lekarza, dalej źle się czujesz i twoje relacje z bliskimi zaczynają się psuć, możesz popaść w de-presję! Zadręczasz się, bo stale przybierasz na wadze albo z  trudem chudniesz, nawet jeśli bardzo niewiele jesz. Złe samopoczucie psychiczne i  fizyczne zaczyna ci coraz bar-dziej ciążyć. Co gorsza, twoje działania stają się chaotycz-ne, kosztowne i nieskuteczne. Masz wrażenie, jakby twoje życie wypadło z toru. Moim zdaniem można to zmienić.

Poszukiwania na forach internetowych nie na wiele się zdadzą, bo nawet jeśli dowiesz się, jak inni poradzili sobie z chorobą, nie znaczy to, że ich metody będą dla ciebie od-powiednie. Porady internetowe mogą być mylące, niepra-widłowe albo wręcz niebezpieczne. Niedoczynność tar-czycy sprawia, że wszystkie układy w  organizmie działają wolniej. Przeciwieństwem jest jej nadczynność. Większość osób cierpi na niedoczynność, więc głównie tym zajmuję się w mojej książce. Jednak aby dopełnić nakreślony obraz, napisałam też krótki rozdział o  problemie nadczynności (mowa o rozdziale 17).

Choroba tarczycy czy niedoczynność?

W  tym rozdziale znajdziesz bardzo ważne informacje. Wprowadzam w nim rozróżnienie, które powinno od razu poprowadzić cię do wyzdrowienia. Zrozumienie tej kwe-stii jest niezwykle ważne, aby móc we właściwy sposób

28

Tarczyca

rozmawiać z  lekarzami i  doprowadzić do zlecenia odpo-wiednich testów, postawienia właściwej diagnozy i wyboru skutecznej terapii. Między niedoczynnością a chorobą tar-czycy jest zasadnicza różnica.

Osoby, których tarczyca źle funkcjonuje i  wytwarza za mało hormonów, będę nazywać cierpiącymi na niedoczyn-ność. Dolegliwość ta wywołuje wszystkie objawy wymienione w tabeli 1. zatytułowanej Objawy niedoboru hormonów tarczy-cy. Gruczoł nie działa w takim przypadku prawidłowo i dlate-go nie produkuje wystarczająco dużych ich ilości. W medycy-nie zwykle określa się ten stan mianem niedoczynności.

Natomiast osoby, które mają zdrową tarczycę produku-jącą wystarczająco dużo hormonów, ale jednak zdradzające objawy niedoczynności, będę nazywać chorymi na tarczycę. Jeśli czytujesz literaturę fachową, z pewnością natrafiłeś na terminy „zespół oporności na hormony tarczycy” lub „nie-doczynność komórkowa”. Właśnie o to mi chodzi, ale wolę po prostu pisać, że ktoś ma „chorobę tarczycy” albo jest „chory na tarczycę” – tak jest prościej. W takim przypadku sam gruczoł jest zdrowy, ale hormony nie docierają do bi-lionów komórek organizmu. Chcemy, żeby w  nie wniknął, a nie pozostawał we krwi i się lenił. Czy to brzmi logicznie?

Mam nadzieję, że tak. Dlaczego miałabym mówić o nie-doczynności, kiedy tarczyca produkuje mnóstwo hormo-nów? Nie zamierzam tego robić. Będę mówić o  chorych na tarczycę, żeby odróżnić osobę ze zdrowym gruczołem, która cierpi na kliniczne objawy niedoczynności (bo hormo-ny nie przedostają się do wnętrza komórek), od pacjentów cierpiących na niedoczynność. Komórki łączą się, tworząc tkanki, a z nich z kolei składają się organy. U osoby chorej na tarczycę komórki cierpią na głód hormonów. Może się

29

Bardzo pracowity gruczoł

to zdarzyć, nawet gdy sam gruczoł jest zdrowy i produkuje ich wystarczająco dużo. Technicznie rzecz biorąc, nie jest to więc niedoczynność – w mojej książce jesteś chory na tar-czycę. Większość czytelników, zwłaszcza kobiet, należy do tej grupy.

Wytwarzanie hormonów tarczycy

Do wytworzenia hormonów tarczycy wystarczy kilka sekund. Cała ta magia odbywa się na przestrzeni paru cen-tymetrów, a mimo to zapewnia zdrowie ponadpółtorame-trowego stworzenia! Podwzgórze (część mózgu) produkuje związek zwany TRH. To hormon uwalniający tyreotropi-nę znany również jako tyreliberyna. Pobudza on przysad-kę, która znajduje się u  podstawy mózgu, do uwalniania innego związku – TSH (hormonu stymulującego tarczycę). Krótko mówiąc, TRH powoduje wydzielanie TSH. TSH z  kolei pobudza tarczycę do wydzielania T4 (tyroksyny). Ta substancja nie wpływa na produkcję innych hormonów. Mimo to nie jest bezczynna – pomaga organizmowi w wy-twarzaniu ryboflawiny zwanej dinukleotydem flawinoade-ninowym, w skrócie FAD, który usprawnia metylację, czyli proces oczyszczania organizmu.

Tyroksyna (T4) nie pomoże ci się obudzić, ale na pewno można ją wykorzystać do metylacji, dzięki której pozbę-dziesz się zanieczyszczeń. Niedoczynność tarczycy oznacza niedobór tyroksyny i  spowolnione odtruwanie organizmu. Aby poczuć się świetnie, musisz poczekać, aż T4 przekształci się w T3, bo właśnie ten hormon pomaga nam się obudzić. I tu napotykasz na poważny problem zdrowotny. Liczysz, że

30

Tarczyca

Tabela 1 Objawy niedoboru hormonów tarczycy

apatia

lęk

zimne dłonie i stopy

problemy z koncentracją

zatwardzenia

depresja

zaburzenia snu i/lub bezsenność

sucha skóra i włosy

zmęczenie lub osłabienie

utrata lub przerzedzanie się włosów

utrata włosów na zewnętrznych końcówkach brwi

brak rzęs lub przerzedzone rzęsy na dolnej powiece

obfite krwawienia miesięczne

bezpłodność

bóle stawów

niska temperatura ciała

kłopoty z pamięcią

migreny

bóle mięśni

bladość skóry

zmniejszone pocenie się

zadyszka przy niewielkim wysiłku

zatrzymywanie wody w organizmie

przybieranie na wadze lub trudności z utratą wagi

31

Bardzo pracowity gruczoł

hormon zaktywizuje się w postaci T3, ale jeżeli proces prze-biegnie w innym kierunku i wytworzy się rewers T3 (rT3), to masz problem! rT3 blokuje działanie prawdziwego T3, przez co stajesz się modelowym przykładem niedoczynności tar-czycy. Wszystkie wyniki standardowych badań laboratoryj-nych będą w normie, ponieważ twoja tarczyca jest zdrowa, ale mimo to będziesz wylegiwać się bezwładnie na kanapie i  przybierać na wadze, nawet jeśli jesz bardzo niewiele. Po umyciu włosów będziesz znajdować całe ich garście w  od-pływie. Będzie ci zimno. Twoje komórki będą głodować z powodu braku hormonów. Będziesz chory na tarczycę!

Dlaczego jesteśmy źle diagnozowani?

Mamy obecnie do czynienia z  epidemią chorób tarczycy, ale nie niedoczynności, ponieważ gruczoł ten działa u cho-rych sprawnie. Z tego powodu pacjenci są błędnie diagno-zowani. Czy do nich należysz? Lekarze uważają, że jesteś zestresowany albo w  depresji? Choroba tarczycy nie jest rozpoznawana z  powodu powszechnego stosowania ba-dania poziomu TSH, czyli hormonu stymulującego ten narząd. Wytwarza go mózg, a  jego działanie jest wyłącz-nie mobilizujące. Powiedzmy, że tarczyca po prostu lubi się obijać, dopóki nie pojawi się TSH (produkowany w przy-sadce) i  nie każe jej się zabrać do roboty. Przysadka jest malutka, mniej więcej wielkości ziarna grochu.

Normalny poziom TSH niewiele nam mówi. Ale wynik niemieszczący się w normie powinien być alarmujący. Kłopot w  tym, że w  badaniach widać to dopiero po długim czasie. Dolegliwości pojawiają się więc, zanim poziom TSH stanie się

32

Tarczyca

niepokojący. To bardzo ważna informacja. Nie wolno pole-gać wyłącznie na badaniach TSH. To, że źle się czujesz i masz wszystkie objawy niedoczynności tarczycy pomimo wyników mieszczących się w normie, jest całkiem powszechne.

Jeżeli twój poziom TSH jest prawidłowy, lekarze powie-dzą ci, że nie masz niedoczynności. Owszem, to prawda, ale mimo tego możesz być chory na tarczycę. Często właśnie tak się dzieje! Możesz mieć zastraszająco niski poziom hor-monów tarczycy wewnątrz bilionów komórek twojego or-ganizmu. Jak już wspomniałam, chory na tarczycę ma takie same objawy jak osoba z  niedoczynnością! To niezwykle ważna informacja. Chcę, żebyś zrozumiał, że możesz mieć kliniczną niedoczynność komórkową przy normalnych wynikach TSH. Dopiero kiedy choroba przybierze poważ-ną postać, badania laboratoryjne wykażą poziom tego hor-monu niemieszczący się w normie. Ale wtedy będziesz już w poważnych tarapatach. Twoje relacje mogą lec w gruzach, być może znajdziesz się na karuzeli nastrojów i będziesz się zastanawiać, jak do diabła wpakowałeś się w  to wszystko. Teraz już wiesz, dlaczego może się tak zdarzyć: standardo-we badania poziomu hormonów tarczycy nie wychwytują tego, co dzieje się wewnątrz komórek. Odzwierciedlają je-dynie poziom hormonów mózgowych, a nie stężenie wła-ściwych hormonów tarczycy w tkankach i organach, które mogą zostać dosłownie zagłodzone na śmierć.

Dlaczego, dlaczego, dlaczego?!

Normalne poziomy TSH wyznaczono bardzo dawno temu na podstawie wyników badań osób, które były poważnie

33

Bardzo pracowity gruczoł

chore na tarczycę. Od tej pory przyjmij więc, że dopusz-czalny zakres jest o  wiele niższy, niż zwykle się zakłada. Normy te zresztą stale się zmieniają i różnią w zależności od lekarza i laboratorium. Niektórzy specjaliści uważają, że TSH powyżej 4,5 lub 5 to nieprawidłowy wynik, i zaczyna-ją wtedy leczenie. Jednak moim zdaniem TSH powyżej 1 już powoduje złe samopoczucie. Większość lekarzy uważa, że TSH pomiędzy 1 a 2 to cel, do którego należy dążyć, ale ja nigdy w życiu nie polegałabym tylko na wynikach tego badania.

Jeśli objawy wskazują, że masz chorą tarczycę, a  twój lekarz upiera się przy wynikach TSH albo tłumaczy, że nic ci nie jest, bo mieścisz się w  granicach normy (a  jak już wspominałam, ma ona niewiele wspólnego z  normalno-ścią), być może brak mu wiedzy na temat chorób tarczy-cy i  ich leczenia. Istnieją lepsze sposoby diagnozowania. Opiszę je w rozdziale 5 zatytułowanym Najlepsze badania laboratoryjne. Moim zdaniem najważniejsze jest twoje sa-mopoczucie. Jeżeli masz TSH na poziomie 3, ale dobrze się czujesz, to świetnie. Jeżeli masz TSH 1,5, ale czujesz się okropnie, to zacznij się leczyć. Nie ma dwóch takich samych osób. Przede wszystkim należy o siebie dbać. Prze-stań się obwiniać o  to, że źle się czujesz i  wyglądasz nie-atrakcyjnie. To nie twoja wina, że nic dziś nie zrobiłeś, bo byłeś zbyt zmęczony. Bądź wobec siebie troskliwy i kocha-jący.

Żeby ci pomóc, opracowałam SChEMAT łagodnej te-rapii. To plan, który pomoże ci zachować zdrową tarczy-cę. Będę się do niego czasem odwoływać. W rozdziale 24 omówię w szczegółach każdy z jego punktów.

34

Tarczyca

Skonsultuj się z dobrym lekarzem. Przestań walić głową w mur. Znajdź specjalistę, który zleci ci właściwe badania i przepisze lub zaproponuje skuteczne leki oraz suplementy.

Chroń tarczycę przed toksynami. Przez toksyny rozu-miem niektóre antygeny zawarte w  produktach spożyw-czych, które powodują zapalenie. Soja, gluten, nabiał, rafi-nowany cukier i  sztuczne składniki pożywienia wywołują niewielkie metaboliczne pożary w  organizmie. Częściowo strawione cząstki pożywienia doprowadzają wewnętrzne procesy chemiczne do obłędu. Sprawiają, że komórki wy-rzucają z siebie nadmierne ilości związków, które wprawdzie powstały w naturalny sposób, ale – ponieważ jest ich za dużo – wywołują ból i stany zapalne, jak również problemy neu-rologiczne, psychiczne i emocjonalne. Inne toksyny, których powinieneś się wystrzegać, to chlorki, fluorki i bromki.

Efektywnie przekształcaj T4 w T3. To zapewni ci więcej aktywnych hormonów tarczycy. T4 (niezależnie od tego, czy syntetyzowany naturalnie, czy przyjmowany w  po-staci lewotyroksyny) tak nie działa. Dobre samopoczucie uzyskasz dopiero po przekształceniu go w  T3. Większość z nas nie robi tego skutecznie z powodu niedoboru skład-ników odżywczych, wysokiego poziomu kortyzolu, niedo-boru witaminy D i  z  kilku innych przyczyn. Niezależnie od jej źródeł niedoczynność będzie ci dokuczać pomimo wyników badań w granicach normy aż do chwili, kiedy za-czniesz efektywnie przekształcać T4 w T3.

Magazynuj utracone składniki odżywcze. Okradają cię z  nich leki, produkty spożywcze i  napoje. Pijąc kawę,

35

Bardzo pracowity gruczoł

tracisz magnez i żelazo. Biorąc tabletki przeciw cholestero-lowi, tracisz witaminę D i koenzym Q10. Przyjmując ste-rydy, leki przeciw nadkwasocie lub hormony, tracisz cynk, selen i  inne ważne substancje. Ta farmaceutyczna grabież zmniejsza zasoby składników odżywczych i upośledza wy-twarzanie hormonów tarczycy.

Analizuj poprawnie wyniki badań. Jeżeli pogodzisz się z  podawanymi w  nich granicami normy, dalej będziesz chory. Stosowane obecnie przedziały nie zostały ustalo-ne po to, żebyś był zdrowszy, więc jeżeli je zaakceptujesz, zawsze będziesz mieć niedoczynność. Chcę ci uświadomić, że chociaż wyniki badań czarno na białym stwierdzają, że jesteś w normie, nie należy im ufać, ponieważ określono je dla osób chorych, a nie zdrowych. Dlaczego masz się do-stosowywać do takich wskaźników?

Transportuj hormony tarczycy. Jeżeli nie uda ci się dostarczyć ich do komórek, dalej będzie ci dolegać nie-doczynność. Kiedy już zabezpieczysz swoją tarczycę i  za-czniesz przekształcać T4 w  T3, trzeba będzie przetrans-portować go tam, gdzie jest potrzebny, a  konkretnie do mitochondriów, które działają jak silniki dostarczające energii. Transport hormonów tarczycy to aktywny, dyna-miczny proces. Tyroksyna przez cały czas wnika do komó-rek i wydostaje się z nich. W czasie, gdy czytałeś poprzed-nie zdanie, zaszedł on tysiące razy. Ten system nie może się zakorkować jak Piąta Aleja w Nowym Jorku! Byłeś tam kiedyś? To całe morze żółtych taksówek ciągnące się kilo-metrami i  trąbiące ile wlezie. Po co trąbią, skoro i  tak nie ma dokąd się ruszyć, bo wszystko jest zatkane? Hormony

Tarczyca

tarczycy w twoim organizmie powinny wędrować bez prze-szkód, a nie tkwić w miejscu. Mechanizmy ich przenosze-nia muszą w tym celu prawidłowo funkcjonować. A w tym pomogą składniki odżywcze i zmiana stylu życia.