sɣur tmeskart-agi : rigin numidya n wehran. - · pdf filesɣur tmeskart-agi : - lemmer a...

112

Upload: lytram

Post on 06-Mar-2018

223 views

Category:

Documents


3 download

TRANSCRIPT

Page 1: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :
Page 2: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :
Page 3: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Sɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella : - Imeṭṭi n tsusmi, ammud isefra. - I kečč kan, tullisin.

Page 4: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

TANAṢLIT

Akli n tayri

Tullist

Asqamu Unnig n Timmuzɣa 2009

Page 5: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :
Page 6: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

ASUNṬEC

* I yiman n wid iruḥen yakk d asfel n tlelli d laṣel. * I yiman n idaddaten-nneɣ : i ɣ-d-yellin allen, i ɣ-d-yemlan abrid ɣer tafat, i ɣ-d-ineǧren abrid ɣer tira s tutlayt tayemmat. * I yemma i yi-yessuṭḍen tanaṣlit. * I iɛeggalen n Tiddukla Tadelsant Tanaddalt Numidya n Wehran. * I mass Benɛuf Ǧamal i d-yefkan afus akken tullist-a ad twali tafat. * I mass Sɛid at Mɛemmer, Remḍan Ɛebdenbi akk d mass Yusef Merraḥi. * I unaẓur Kamal Buɛrab ilmend usuneɣ i iga i tduli n wedlis-a. * I kra n win d-yellan i lmendad ama yebɛed neɣ yeqreb. * I kra n win yessefrayen, d-yessekfalen ccbaḥa i izedɣen iman.

Tanaûlit

Page 7: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :
Page 8: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 7 -

AGZUL N TULLIST : AKLI N TAYRI

Ixef (1): « Ussan-nni »

Dagi wwiɣ-d ɣef sin leṣnaf n « wussan-nni », ṣṣenf amenzu, ussan-nni imi i yella “Ṭeyyeb“ (aṣad n tullist-agi) iḥemmel taxḍibt-is “Werda“, imi i s-yefka akk ayen i tessaram ama d leḥnana, tayri neɣ lxir; asmi yella akken yedderɣel ur yettwali di tudert ala tinna akken i imelken ul-is, am wakken d nettat i d tudert, ma yella texḍa-t ad yemmet !

Ṣṣenf wis-sin n « wussan-nni »; d ussan-nni n waṭṭan d wurfan, ussan-nni n ẓẓmik d leḥzen. Imi d-yeɣli akken “Ṭeyyeb“ deg lehlak i t-yeǧǧan yeṭṭef usu acḥal, yettnaɣ aṭṭan n tfekka akk d waṭṭan n terwiḥt imi taxḍibt-nni i ilaqen ad tzeg ɣer tama-s akken ad tessifses fell-as taɛekkemt n lehlak d wurfan, truḥ ad tnadi leṣlaḥ-is anda-nniḍen, teǧǧa-t ad iqabel yir tagnit weḥd-s ! ladɣa imiren kan i d-llint wallen n“Ṭeyyeb” ɣef terẓeg n tidet…

Ixef (2) : « Timlilit n talwit »

Dagi; ad nidir tagnit-nni i yellan d tazgart si ccwal d waṭṭan ɣer lehna d tujjya. Llant daɣen kraḍ temliliyin n talwit deg yixef-agi : - Timlilit n talwit 1 : Imi yejji “Ṭeyyeb“ seg waṭṭan-nni n tfekka, yuɣal ɣer tudert-is n yal ass, yebra-yas wusu-nni n waṭṭan d lweswas.Yuɣal ɣer uxeddim-is, ur yeqqim ara akken d ameɛlal ; acku yella yettḥulfu iman-is d taɛekkemt ẓẓayen ɣef wid i s-d-yezzin ( Aḥulfu umuḍin-nni i yellan s tezmert-is, s wedrim-is, am tzizwit, iḥemmel ad yelḥu, ad yazzel, ad yettekki deg waddal… ger wass d yiḍ yufa-d iman-is yettwarez ur yufi ara ula s wacu ara d-yaɣ ula d agaru n ddexxan …) tuɣal-it-id terwiḥt imi yejji, yemlal talwit … - Timlilit n talwit 2 : Imi d-yemlal akken “ Werda“, acḥal d netta irewwel i waktayen-is , irewwel ula ɣef imukan anda ara

Page 9: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 8 -

tt-id-yemlil ; yugad ma yella iwala-tt a d-taki tayri-s deg wul-is (imi ɣur “Ṭeyyeb“ “Werda“ tecba taseḥḥart, tessen i wawal, ad tẓeṭ tilufa akken i s-yehwa, ad tekkat ad tettru, yernu ad tɣiḍ winna akken ideg tekkat ! ) Yugad ad tesɛeddi fell-as tiḥila-nni n zik, maca, imi tt-yemlal ass-nni, yenser-as i tugdi, yefra-tt d wul-is akken dayen afrayen-nni n tayri i s-yettbuddu ddan d tḥemmalt-nni n imeṭṭi d-ssurgent wallen-is imi t-teǧǧa akken d ameɛlal ur tecliɛ deg-s! Dagi yufa talwit n yiman, imi i yejji daɣen seg waṭṭan n terwiḥt… - Timlilit n talwit 3 : D timlilit n tṣebḥit-nni n tegrest, mi rsent wallen-is ɣef teqcict-nni tawlawalt i ileḥḥun i ugeffur. Tuɣal-d tudert ɣer wul-is i iɛudd yemmut! Ihi tuɣal-it-id talwit mi yufa ul-is werɛad-it d aleqqaq, yettḥulfu. Yufa talwit imi d-yemlal tayri i d-yessakin ɣer daxel-is iḥulfan n leḥnana d laman...

Ixef (3): «Akli n tayri »

« Ṭeyyeb » i tejreḥ tayri yakan, teǧǧa-yas-d ccama yeqqazen deg wul-is; ur yennecham ara! Mi s-d-tessawel i tikkelt-nniḍen ur yezmir ara a tt-yerr, neɣ a s-yini “ala”, ɣas ma yella imiren kan i d-yeffeɣ si temda lqayen, ɣas akken leǧruḥ-is werɛad nezzfen, maca ur yezmir ara ad yidir war tayri. Ur yennecham ara ! Yeɣli i tikkelt-nniḍen ger ifassen n tayri. Yedda-yas i wul-is deg lebɣi…

Ixef (4) : «Leḥmala »

Tazwara n tayri, tettili daymen tecbeḥ, telha, am ujeǧǧig-nni i itellin cwiṭ cwiṭ akken ad yemmager tafat! Tudert n yemrayen-nni i sin tenbeddal degmi ssnen leḥmala, yal wa yettu iɣeblan i yesɛedda, yufa leḥnana d laman, yeffeɣ-d seg tegnit n leḥzen d wurfan ideg yella, yufa lbenna n tudert, iḥulfa s wazal n yiman-is yennerna .

Page 10: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 9 -

Ad nwali amek yal yiwen deg-sen (“Ṭeyyeb” akk d “Tiziri”) yettḥadar ɣef wayeḍ, yettuḥnan fell-as,… Amek i mḥemmalen ɣas ma yella ẓran yella wugur i iferrqen gar-asen!

Leḥmala-nsen tɛedda ɣef sin ikayaden : Amezwaru deg-sen d lɣiba n “Tiziri” i sin wussan war isalan, war ma yella yeẓra “Ṭeyyeb” tamentilt n lɣiba-yagi, ad nidir yid-s tiswiɛin-nni uceṭṭen d lḥir , ad nwali amek i yettḥeyyer wemray ɣef win i iḥemmel, amek i s-tḍerru mi ara ibeɛɛed fell-as !

Dagi imrayen-nni i sin ad bdun ad ttḥulfun ugar s wugur-nni i yellan gar-asen, ad ḥulfun ugar s lefraq i ten-yettganin i lebda. Sin wussan n lɣiba d lefraq a sen-fken daɣen tamsirt akken yal wa deg-sen ur yezmir ad yidir mebla wayeḍ. « Tiziri » ad tḥulfu s tuzzma n yiman, ad twali iman-is d ugur di tudert n winna akken i tḥemmel, ɣas ma yella netta yeffer fell-as leɛtab-is, maca nettat teẓra d acu i yellan ɣer daxel n wul-is war ma yessawel-d , d ayen ara tt-iceṭṭnen ugar, a tt-idemmer akken ad tnadi tifrat i tyersi-nni, amek ara d yaf talwit d lehna “Ṭeyyeb” ɣas ma yella mgal n talwit-is d lehna-s nettat.

Akayad wis-sin d « Tismin », imi aṭas n yemrayen i ferqent tismin, aṭas n wid iruḥen d asfel n wurfan d ccek. Ad nẓer amek i tɛedda tegnit am ta ɣef yemrayen-agi, ad negzu daɣen akken mačči d tuccḍa ma nusem ɣef win nḥemmel, maca ilaq ad nissin amek ara nqabel urfan d ccek s tayri d laman, imi tayri yeṣfan tejhed ugar n tkerkas n tismin d iɣeblan…

Ixef (5) : «Ger layas d usirem»

Skud tettnerni tayri, simmal yettimɣur wassaɣ-nni i ten-yezdin, yettnerni daɣen umihi n wugur-nni i ten-iferqen. “Tiziri” di tegnit n leḥzen d ẓẓmik a tt-yeɣleb layas, ad tebɣu ad teg tilas i wassaɣ-nsen ad teɛfes ɣef wul-is d wul n winna akken tḥemmel ad tefren lefraq, maca a d-yekcem “Meṣṭafa” (azamul n tdukli yeṣfan) gar-asen a tt-id-yerr ɣer leɛqel-is, a s-ibeddel rray-is, a s-yefk ibzizen usirem i “Tiziri” ...

Page 11: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 10 -

Ixef (6) : « Lefraq»

Mačči d lefraq-nni i fernen, maca d lefraq n tmara, n war lebɣi, yewweḍ-d wayen akken iseg rewwlen, tikkelt-a d akud i ten-iferqen, yewweḍ-d unebdu, “Tiziri” truḥ teǧǧa-t weḥd-s ur s-tefki ara ttiɛad-nniḍen, ur ẓrin ara ma yella ad uɣalen ad mlilen kra n wass neɣ d tinna i d timlilit taneggarut! Msefraqen d nutni werɛad-iten mḥemmalen ugar n tazwara...

Ixef (7) : « Tuzzmiwin»

Imrayen i yemsefraqen i tegnit iḍulen, yiwen deg-sen ur yeẓri amek i teḍra i wayeḍ, yal wa amek i yessezri ussan-nni n lefraq, mkul yiwen acu n taktiwin i icewwlen allaɣ-is, ... Mlalen i tikkelt-nniḍen deg wadeg-nni anda mfaraqen yakan, si tujjma d lferḥ n teswiɛt-nni mi mwalan, ar tuzzma i d-yellan gar-asen, (imi yal wa iɛudd wayeḍ yettu-t) alamma d tayri-nni i iɣelben yakk uguren, tayri-nni ur nemmut, ur nttemmat, i ten-yesduklen lwaḥid akken ad lḥun afus deg ufus deg webrid n lefraq...!

Ixef (8): « Awal n Tiziri i Ṭeyyeb»

D akli n tayri, neɣ d agellid di tayri, Ṭeyyeb, mi yeṭṭef tasga deg wul n Tiziri, yenǧer-as abrid ɣer umaḍal n tirga, ɣas ma yella teɛteb tikli-s deg webrid-a, ɣas ma yella tru idim d imeṭṭi, maca, d imeṭṭi ẓiden, d leɛtab bninen, imi leɛtab n wul yettuɣal tikkwal d agerruj i yesnernayen azal n wemdan, Tiziri, s leɛtab n terwiḥt-is, d imeṭṭi n wallen-is, d nnhati n wul-is, tessaɣ i Ṭeyyeb taftilt akken a s-tettazen tafat s wacu ara ad iwali, mi ara tibrik tegnawt-is.

Page 12: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 11 -

Tudert wa tefka-yas, wa terna-yas, yella wayeḍ tekkes-as, yella yiwen wenzi i yeqqaren: “Mi ara k-d-tefk ddunit, ḥṣu akken yella win i wumi tekkes ayen akken i d ak-d-tefka” Tudert yiwwas ma teḍsa, aṭas n wallen i tesruy taḍsa-s. Tayri, mačči d ussan-nni ubeḥri d tili, mačči d ccbaḥa-nni n yiṭij deg igenni, mačči d talaba-nni tamellalt i ttarran ɣef yiman-nsen teslit d yesli … Tayri, d nnhati, n tujjma d leɛtab, d argagi n terwiḥt zdat n ṣṣwab, d tiselbi, d awezɣi yifen ayen akken i ssnen yemdanen … Tayri d iman n ddunit, yes-s kan i cebḥen wussan, d ccwal i yifen talwit, d terẓeg i yifen qeḍran, war tayri, d ulac wemdan…

Page 13: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :
Page 14: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

- (1)- Ussan-nni…

Ussan-nni ur aɣ-yezdin, amzun am wakken ur llin; nekk yid-k werɛad d-nlul, si leɛmer-nneɣ i zrin, deg usemmud-nneɣ snernin, ma d lǧerra-nsen d wulac

teddukul …

Page 15: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :
Page 16: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 15 -

Asirem i d-ilulen, uqbel mi ara d yelmed tikli, yeɣṣeb-d ɣer ɣur-s leḥmeq, yemdel-as allen uqbel mi ara d iwali ibzizen n tafat i d-igellun d wudem n tṣebḥit, yekref-as iḍarren, yesburr-as abernus n nndama d layas. Imi-nni i yettheǧǧin isem n talwit yeggugem tura, yeɛreq-as amek-it wawal deg-s tegra-d taɣect n leḥzen d wurfan. Allen-nni i yennumen ccbaḥa, tesderɣel-itent tagut n ṭṭlam, ula d ul-nni i iḥemmlen tirga, yuɣal yenneɛdam, yezzer di nndama, iɣunza iḍ d yetran. Yiwen ur yeẓri d acu i t-yettrajun, neɣ d acu i s-d-yettheggi uzekka, d acu kan, iceffu ɣef wayen i yesɛedda. Yal wa d acu i s-d-yeǧǧa yiḍelli, wa taḍsa d lehna, wayeḍ ccwal d imeṭṭi, yella win i yettnechamen i lebda, yella win i yettuɣalen kan ɣer zik-nni ! Ur yeẓri ara wemdan ma d netta i iferrnen abrid ideg ileḥḥu, neɣ ahat d tira-nni n twenza ḥedd ur yezmir a tt-yemḥu … Ilemẓi-nni i wumi xerbent tirga, yufa-d iman-is ger iberdan, yeɛreq-as akk wayen i yebɣa, xelḍen fell-as iḥulfan, ger layas d tuččḥa, terẓeg n nndama akk d usirem-nni n lehna i yettargu, yebɣa-t ad yenneḍ deg wul-is later n lhemm d iɣeblan. Yebna acḥal d targit, yennuɣ ussan d wuḍan, yuzzel ama di luḍa neɣ deg usawen, yebɣa ad yelḥeq talwit uqbel mi ara tt-meṭlen iɣeblan dayen ! Aṭas i yenɛettab ; mačči d yiwet i yesɛedda, yettwet war leḥsab, yal tiyiti teǧǧa-d deg-s ccama. Am yifer-nni i yettawi waḍu, am winna akken i iɣerqen deffir wagu, yebɣa ad yetthedden, yettnadi amek ara yesteɛfu, yessaram ad iwali tafat, ad yelli ul-is i tudert, ad yissin d acu-tt tumert. Ẓẓayet fell-as ttɛebga n ccfawat, yal ass ireqq am tcemmaɛt, i ixessin di ṭṭlam. Seg tirga-nni i iḥerrez wul-is, tesduqqes-it-id tilawt, ayen akk iɣer yettmuqul, tebrek n leḥzen temḥa-t!

Ussan-nni ɣas qerriḥit

Page 17: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 16 -

Ɣas akken aṭas i ẓẓayit Nekk ɛuddeɣ d lehna!

Leḥzen deg wul mazal-it Truḥ tesrafeg ula d talwit Tegla yid-s s wayen nebɣa

Ahat ẓẓher-iw diri-t Ayen akk ttmenniɣ yugi-t

Deg wul-iw yesluɣ leḥmala S waṭas n lɣiḍ d wurfan, i d-yettmektay Ṭeyyeb ussan-nni i t-yeǧǧan. Izri n wemdan anda ma yerra yeṭṭafar-it, ur yezmir ara a s-yenser, imi ccfaya i lebda tḥerrez-it skud yedder... Ussan-nni! ur ẓriɣ ma d lehna neɣ d ccwal, terwel seg yimi-w teḍsa yuɣal yerxes wawal, tudert azal ur s-d-yegri, imi ayen akk i yi-d-tefka yuɣal d iɣed i yezzuzur ubeḥri di yal tama…

Ussan-nni ur ẓriɣ d acu D leḥzen neɣ d zzhu

Fell-i yugi ad yali wass Tezzi-yi-d ddeɛwessu

Ruḥeɣ di tayugt uɣurru Yennerna deg-i lweswas Ulac ttejra ur ihuzz waḍu Ttejra-w yekcem-itt rekku

Aẓar-is seg wakal yenneḥwaṣ. Ur yezmir ara ad yettu, tuzzma n yiman tugi a s-tebru, lferḥ-nni i yella yettidir yuɣal-as d asmekti kan, yeqqim-as-d d lǧerḥ i yeqqazen deg-s yal ass. Sin wagguren degmi yuɣ tiyita, aṭṭan yugi a s-yebru, yal ass i yettɛeddayen irennu-yas anezgum, ger lǧerḥ n yiman akk d waṭṭan n tfekka, yettraju ma a t-id-yenced ḥellu...

Ussan-nni, cbiɣ akli Lqedra ur tt-yesɛi Akken a d-yini ala Llah ɣaleb d tayri

Fell-i s leqyud tezzi

Page 18: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 17 -

Tekkes-iyi lqedra Bɣiɣ ad tili yid-i

D nettat i d agellid fell-i Ɣileɣ ddunit isem-is...”Werda”

“Ussan-nni; ur nwiɣ ad kfun akka! Teɣleb ul-iw nniya, nwiɣ ad nekfu tadyant-nneɣ n leḥmala s jjwaǧ n leḥlal akk d dderya. Ussan-nni ddreɣleɣ ur ẓerreɣ ara, ala nettat i yezgan ger wallen-iw, ugiɣ a d-akiɣ si targit-iw, win ara yi-d-yinin: “lli allen-ik, tagi ur teṣliḥ ara, tagi ur k-twulem ara,...” ini rfuɣ fell-as ttɛudduɣ d tismin i usmen deg-i! Ula d yemma, mačči d tikkelt i yi-d-tenna: “yiwwas ad tendemmeḍ di rray-ik, tagi yiwwas a d-tezzi i yiri-k” ugiɣ ad sleɣ akk i lehdur-nni, ugiɣ ad amneɣ ayen i yi-d-qqaren! Ussan-nni ɣur-i tudert isem-is Werda, igenni, lqaɛa, lehwa, kra i yi-d-yezzin semmaɣ-as... Werda

Ussan-nni... Teqqel tagut ɣef wallen

Ulac acu i yi-d-yettbanen Ala udem n "Werda“

Ttuɣ akk merra medden Ula d wid i yi-d-yurwen

Nwiɣ... ala nettat i iteddun f lqaɛa !

Ur ẓriɣ d acu i yi-yuɣen D leḥmala-s i yi-icudden

Ur ufiɣ seg-s tarewla! Sin wagguren i yezrin fell-as, Ṭeyyeb werɛad yeẓẓel deg wusu, ur yezmir ara ad yekker ad yelḥu, tiyita tres-as deg uḍar-is, imi yiwet tmeddit mi yella yerkeb “lamuṭu” umeddakel-is, ur yeẓri amek?... Armi d-yufa iman-is di ssbiṭar ameqqran, zzin fell-as waṭas imejjayen, ur yecfi amek i teḍra, kullec yusa-d s tɣawla, mi d-yelli allen-is, yaf-d iman-is ger lmut d tudert, di ssbiṭar-nni anda i txeddem texḍibt-is Werda...Ṭeyyeb; yettmektay-d, yettarra nnhati...

Page 19: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 18 -

“Ufiɣ-d iman-iw ger tudert d lmut, ɣileɣ d tinna i d taggara! Ur ẓriɣ ara ma yella a yi-d-taf tṣebḥit neɣ ala! Ur cliɛeɣ di kra di ddqiqa-nni, bɣiɣ kan ad waliɣ Werda, neddheɣ ala s yisem-is, riɣ a tt-waliɣ kan i tikkelt taneggarut, sikin ma yella tebɣa lmut a yi-tawi, tawi-yi... Ussan-nni, Rzan-d ɣur-i leḥbab merra, ḥemmden-iyi-d sslama, ferḥen imi d-nesreɣ seg irebbi n lmut, ttnadiɣ gar-asen Werda later-is ur yelli! Deg yimi-w rẓag lqut...”

Asmi akken tazmert tella Sserwaɣ-as yal lɣella Ulac ayen i tt-ixuṣṣen Tufa akk ayen tebɣa Fell-as ur ɣlay ara

Sserseɣ-as kullec ger ifassen Mi yi-teǧǧa tezmert tura ɣliɣ am wezger di lqaɛa Tbeddel udem-nniḍen!

Ziɣ tecba ɣer tata Leṣlaḥ-is anda yella

Nnul-is ad yeqqel akken Ur tesɛi udem iṣeḥḥa

Deg-i mi tres tyita Terwel teǧǧa-yi dayen!

“Tceyyeɛ ɣer ɣur-s yemma, tenna-yas: axḍib-im atan deg yir lḥala, amek ur t-id-tneccdeḍ ara? Werda, tenna-yas-d i umazan i s-tceyyeɛ yemma: Axḍib-iw ur t-ttuɣ ara, maca ur stufaɣ tura, aql-i-n weḥleɣ di lxedma “

Ussan-nni, uqbel ass-a Tesɛa akud testufa

Akken ad tḥewwes yid-i Ad nezzi akk f tḥuna

Ad nṣerref mebla ceḥḥa Si lǧib-iw d asmiri

Mi qqleɣ d ameɛlal tura Aḍar-iw ur yezmir ara

Page 20: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 19 -

Akken yid-s ad icali Daɣen ula d lǧib-iw yexla Qqimeɣ la adrim la ṣṣeḥḥa Tdewwer udem-is fell-i!

“Ussan-nni, ɛeddan fell-i amzun d lmut, aṭṭan deg-i yettsummut, yerna-yi-d ula d anezgum. Ul-iw lḥir itezzu-t, yezzer ger lehmum, ttrajuɣ, ahat tinna akken i xtareɣ akken ad tecrek yid-i tudert, a d-yuḥnan wul-is fell-i a d-tejbu am yetri, akken ad tekkes fell-i ṭṭlam. Mi ɛeddan 20 wussan, leḥzen, tujjma d waṭṭan, tusa-d ɣur-i Werda. Leǧruḥ-iw imiren kan i nnernan, mi d-tusa am usennan deg tasa-w i tenta; tenbeddal fell-i tban mačči am tazwara! Ḥulfaɣ deg imeslayen-is terfa, ur ẓriɣ d acu-tt ssebba! Tban yennejla lxir seg wul-is, terwel seg-s ula d leḥnana, tinna akken i itettlen iles-is! Tusa-d am tlafsa akken a yi-d-tessureg ssem-is. ...steqsaɣ-tt: - Mel-iyi ttxilm a Werda, lemmer i mmuteɣ di tyiti-yagi, amek ara m-teḍru?! Tettmuqul-iyi-d kan seg iḍarren ar uqerru, ur yi-d-terri lhedra, tban ur tecliɛ ara, hubaɣ tasusmi-s! ...steqsaɣ-tt i tikkelt-nniḍen : - Lemmer a Werda, aḍar-iw ur iḥellu ara ... Lemmer a yi-t-qerḍen … Qbel mi ara kfuɣ ameslay, tekker akken ad truḥ, tewweḍ ɣer tewwurt n texxamt, tezzi-d ɣur-i tenna-yi: - Nniɣ-ak ay amexluq, nekk yid-k ur nettemsefham, axir yal wa ad yaɣ abrid i s-yehwan. Kkreɣ akken ɣas ur zmireɣ, beddeɣ ɣef uḍar-iw ɣas ttwaqerḥeɣ, nniɣ-as : - Uɣal-d ad nemsefham, mel-iyi d acu i kem-yuman?! Tuɣal-d teqqim, teǧǧa-yi akken sɛukkuleɣ ur yi-d-teṭṭif ula d afus! Tenna-yi:

Page 21: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 20 -

- Sel a mmi-s n medden; kečč imal-ik yekfen ur iban wudem-is, bru-yi ad aɣeɣ win-nniḍen, d netta i yi-iḥemmlen, yal wa iḍebber ɣef yiman-is. Rriɣ-as s leḥzen d nndama: - Tufiḍ a Werda azger-nniḍen, mačči win i kem-iḥemmlen? Tufiḍ a “Werda” ...idrimen!

ussan-nni, mi lliɣ d nniya Ddreɣleɣ ur ẓerreɣ ara Ɣileɣ d nekk i tḥemmleḍ

Semmaɣ ddunit-iw “Werda“ Ɣileɣ am kemm ur ttafeɣ ara

Ziɣ yes-i tesserwateḍ! Am wezger i yeẓẓlen di lqaɛa

Mi teɣli yes-i tura Deg ujenwi tessemsadeḍ Ruḥ, buddeɣ-am lehna

Ruḥ anef-iyi akka Ɣurm a d-tuɣleḍ!

Mi tesla i imeslayen-agi, tecmumeḥ tenna-yi: - Buddeɣ-ak ḥellu, ma yella tuḥwajeḍ kra si ssbiṭar siwel-iyi-d, neɣ ahat teẓriḍ anda ara yi-d-tafeḍ? Rriɣ-as:

Aṭṭan-iw ur iḥellu Ddwa-s ur d-yettnulfu Ur t-ttissinen imejjayen Lǧerḥ deg wul ad yefsu Ad ijuǧǧeg a d-yarew Aṭas n leǧruḥ-nniḍen

“...Ussan-nni rẓagit fell-i am lmut, ayen akk i icebḥen di tudert, ɣur-i yuɣal amzun d asennan. Kerheɣ ad waliɣ ayen i yelhan, kullec yuɣal yettban-iyi-d d aberkan!”

Page 22: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 21 -

Akka i s-teḍra ussan-nni i Ṭeyyeb imi t-tesmundel tayri, ur yeẓri d acu t-yettrajun ɣer zdat. Aṭṭan n tfekka, cwiṭ cwiṭ yebda iḥellu, ma yella d aṭṭan n terwiḥt yal ass irennu. Yugad ad yeqqim akken d ameɛlal, aṭṭan, ɛawaz d ccwal, yetteɣẓaẓ deg iḍudan-is, yettnadi ad yegzu acuɣer i tbeddel fell-as tinna akken i wumi yefka si temẓi-s 05 iseggasen! Yenwa d nettat i d tafat ara t-id-yessufɣen si ṭṭlam, d nettat i d tafukt ara s-inewwren ussan, taggara tbeddel-it s wayeḍ imi t-teẓra di lḥal-nni ideg yella... Simmal ttɛeddin wussan, tudert teddewwir, Werda tejweǧ, tuɣ amɣar yesɛan taferka, tɛudd s yedrimen ara taɣ lehna, maca ffɣent-as tirga mxalfa; yeɛreq-as wayen i tebɣa, aḥulfu-nni n leḥmala i tufa ɣer Ṭeyyeb i tt-yerran d tagellidt, ass-a yuɣal-as d acennef, tuɣal amzun d taɣawsa am nettat am tɣawsiwin-nniḍen n wexxam, tḥulfa s wazal-is yuɣal d ulac! Ṭeyyeb; tazmert i t-yeǧǧan tuɣal-d ɣer ɣur-s. Yuɣal am zik, tezri tegnit-nni n ẓẓmik s ṣṣber akk d leḥnana n wid i t-iḥemmlen, yemma-s, yessetma-s akk d imeddukal-is, wid-nni i ibedden ɣer tama-s, ur t-ǧǧin ara ad yezzer di leḥzen. Ameddakel-is Meṣṭafa i iḥemmel aṭas ur t-yeǧǧi ula d ddqiqa, yal ass irezzu fell-as, itekkes-as ɣef wul-is, yessenqas-as si leḥzen d nndama, yessufuɣ-it, yexdem akk is fell-as akken a t-id-yerr ɣer tudert, a s-yekkes tuzzma n yiman. Mbeɛd 08 wagguren; Ṭeyyeb yeḥla, yuɣal ɣer uxeddim-is, ɣer tudert-is n yal ass, maca, mebla Werda, war iḥulfan-nni i yennum ssifsusen fell-as tameddurt. Ma d Werda; imiren kan i tfaq akken “Ttif tayri ssɛaya”!

Page 23: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :
Page 24: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

- (2)- Timlilit n talwit…

Yal wa ansi d-yekka, yal yiwen d acu i inuda, ulawen

msawalen. Nerra i teɣri n leḥmala, deg-neɣ mi d-tennulfa, nger-as iɣallen. Nekk yid-k mi d-nemyufa,

nexsi wa deg wa, nuɣal d yiwen…

Page 25: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :
Page 26: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 25 -

Nekk d tayri nemsebḍa Yal wa yextar abrid-is Ɣzeɣ-as deg wul aẓekka S qeḍran ḍliɣ udem-is

Ma tezzi-d ɣur-i azekka Ahat a yi-yeɛreq lexyal-is Ttuɣ isem-nni n leḥmala

Yeɛreq-iyi unamek-is Ttafeɣ-t kan di tirga

Di tilawt ur ssineɣ amkan-is ! Ṭeyyeb; yettnadi ɣef lehna i rruḥ-is, yebɣa ad yemlil talwit, yennejla ɣef yeẓri-s usigna, iger-as irebbi i ddunit...

Uɣaleɣ ɣer uxeddim Ǧǧiɣ ɛawaz d ttexmim Ɣunzaɣ ula d ul-iw

Nnuɣeɣ iḥulfan f lǧal-im Ccama i yi-tweccmeḍ s ufus-im

Tezga dima ger wallen-iw “Ggulleɣ ad att-ttuɣ, ad fsiɣ yal acuddu i yi-yezdin ɣur-s, isem n tayri a t-mḥuɣ, ahat a yi-d-yas yiḍes! Ferrḥeɣ mi ara d-yali wass, mi ara yi-d-zzin medden, imiren kan i yi-iberru layas, iteffeɣ seg wul-iw leḥzen, tettuɣ akk aktayen, dehhuɣ s lecɣal-iw, ulac d acu i yi-iceɣben ala axeddim-iw.” Yal ass i yettɛeddin; igellu-d yid-s s talwit, ɣas mazal-it wul-is d amuḍin, yettnaɣ ccfawat, yebɣa ad yettu akk ayen i iɛeddan akken ad iqabel ussan i d-iteddun. Ayen i yettagad d tameddit, mi ara yeɣli yiṭij, mi ara yeṭṭef akken abrid n tuɣalin ɣer wexxam weḥd-s ḥedd ur yelli, ala netta d nnhati i yettarra wul-is.

Page 27: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 26 -

Abrid-nni anda yal taqernit tesmektay-it-id yes-s, taɣect-is, taḍsa-s, lehdur-is, tikli-s...yecfa-yasen webrid-agi mi ttdukulen akken i sin, am yefrax-nni imecṭuḥen i yettecruruden, taḍsa-nsen teččaray akk iberdan, ttwalin-ten akken medden, qqaren-as “wigi i lebda zhan!” Ṭeyyeb; ileḥḥu iman-is ḥedd ur yelli, ala aḥefḥuf-nni ubeḥri i d-yesrusun lweḥc, ileḥḥu, yettarra nnhati, yal mi ara d-yemmekti wul-is, iḍarren-is ɣeṣṣben tikli, yebɣa ad yerwel seg waktayen-nni i yettwali. Yebɣa ad yettu targit-nni takeddabt ideg iɛac 05 iseggasen! “Ɣas akken ẓẓayet fell-i tilawt, maca ttif akka wala akter, akken qqaren wat zik: “Tidet i iqerrḥen wala lekdeb yessefraḥen”; 05 iseggasen si temẓi-w ruḥen deg wulac! Iseggasen-agi zrin kan akken di lekdeb, ruḥen d asfel akken kan ad tessezri akud yes-i ‘Werda’! Temẓi-w, tazmert-iw, ula d lǧib-iw ... ulac d acu i tezgel, nekk i wumi d-yekka wasif ddaw iḍarren ur d-wwiɣ lexbar! Ass-a, dayen sefḍeɣ i wul-iw imeṭṭawen, qqareɣ-as: “Kker ad nebnu imal-nniḍen anda ur telli Werda, tullas ḥader a tent-namen, fell-as ur mgerradent ara!’ “

Nniɣ-ak ay ul-iw amuḍin Kker fell-ak yuli wass

Wali ccbaḥa i k-d-yezzin Bru i lxuf d lweswas

Tinna akken i d ak-yugin Ur tuklal ad truḍ fell-as Asif n ṭṭmeɛ i tt-yewwin

A d-yeḥmel fell-as yiwwas D nndama i tt-yettganin

A d-tegri ɣur layas! Yal ass mi ara d-yemmekti, yeqqar i yiman-is imeslayen-agi, yugad ma ulac a d-yilqiq wul-is, ad yuɣal ɣer yezri. Yebɣa ad yettu akk ayen i t-yettcuddun ɣer iḥulfan d leḥnana.

Page 28: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 27 -

Am tannumi; yiwet tmeddit yeffeɣ-d seg uxeddim, ileḥḥu weḥd-s yuɣ lḥal d tagrest, asemmiḍ yettsummu adif seg yiɣess, azniq yexla, ala aḍu i yettṣeffiren, dɣa imi i tekkat lehwa, Ṭeyyeb yebɣa ad ikemmel abrid f uḍar, imi netta iḥemmel agama mi ara yili akken. Ileḥḥu, timiqwa n lehwa ssirident udem-is akken i ssirident daɣen leǧruḥ n wul-is; mi yewweḍ ɣer”Cave gay” anda i yella wexxam-nsen, iwala si mebɛid “werda” tteddu-d ar ɣur-s, tban-as-d am tinna akken ur neẓri anda i tleḥḥu, neɣ am wakken yeɛreq-as webrid, ɣas ma yella abrid-agi teḥfeḍ-it taqernit s tqernit! Imi d-tewweḍ zdat-s, ihuba ad imuqel ɣer wudem-is, iɛudd-itt ad tɛeddi d aɛeddi kan, maca tbedd-d zdat-s, tessawel-as-d s yisem-is! Netta ikemmel tikli-s yugi ad as-yerr awal, yemdel allen-is akken ur ẓerrent tinna akken i yerran iman-is d sselɛa ur ikesseb ala win ara ixellṣen ugar! “Werda” telḥeq-it s tazzla, tessawal-as: Ṭeyyeb, Ṭeyyeb; di leɛnaya-k rju... Yeḥbes, iṣemmer deg wemkan-is am weẓru, yugad ma yella iwala-tt zdat wallen-is kullec deg wul-is a d-yeḥyu, tayri-nni i yessufeɣ si tudert-is ɣur-s ad tuɣal a d-terzu, yugad aṭṭan ad as-yaker ḥellu...Tbedd-d qbal-is, yemdel allen-is akken ur tt-iẓerr yenna-yas:

Tecfiḍ mazal f yisem-iw?! Nekk ɛuddeɣ tettuḍ Asmi yefreɣ lǧib-iw

Nniɣ seg wallaɣ-im a t-temḥuḍ! Tegzem-as ameslay, tenna-yas s taɣect-nni i yettseḥḥiren: Di leɛnaya-k ur yi-d-qqar akka ... D acu i tebɣiḍ a m-d-iniɣ a “Werda”?

A m-d-iniɣ: Amek telliḍ

Ma tetthennaḍ, ma tezhiḍ Ma yella ḍsan-am-d wussan?!

Neɣ a m-d-iniɣ:

Page 29: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 28 -

Ayɣer i yi-teǧǧiḍ D acu m-yexdem wul i tenɣiḍ Tayri-nni i tebḍiḍ d iceqfan?

…Fren asteqsi i d am-yehwan, tiririt anef-as i kemm, imi nekk tura dayen, ur cliɛeɣ ma zzant neɣ rɣant! Imi i s-yenna akka, terfa, tessengi-yas-d imeṭṭawen-nni n zik, wid-nni i s-yessendafen tasa, i s-yesderɣilen allen, tenna-yas: Qesdeɣ-k-id ass-a, imi ẓriɣ ur yi-tettarraḍ ara, ẓriɣ ul-ik ḥnin ur yettu ara lemleḥ i yellan gar-aneɣ... Yeqḍeɛ-as-d ameslay s wurfan; imi yekkuffet-d wul-is imi i yesla i wawal-nni n “lemleḥ i ten-yezdin” yesteqsay anwa deg-sen i t-yerwin? Yenna-yas:

Ur tqudreḍ lemleḥ i teččiḍ D arseḍ i t-terriḍ

Messus ur s-d-tegri lbenna Ass-a mi kem-yenɣa usemmiḍ

Am wezrem i d-tezziḍ Tbeddleḍ dayen ṣṣura! Yak ɣileɣ trebḥeḍ tufiḍ Textareḍ abrid i tewwiḍ

Neɣ tufiḍ ur yessufuɣ ara?! Tuɣaleḍ-d ɣer wayen tessegriḍ

Am uzunbi a yi-tezwiḍ Akken ad am-teqqed tasa!

Tenna-yas s wesmisken: - Ruḥeɣ s axxam-nwen, steqsaɣ yemma-k fell-ak, tenna-yi ur d-yettuɣal tura! Yernu ɣef tewwurt kan, ur yi-d-teɛriḍ ara ula ad kecmeɣ s axxam, ɣas ulamma teẓra lehwa tekkat fell-i! Yemma-k a Ṭeyyeb seg zik ur yi-tḥemmel ara. Ṭeyyeb; yerra-yas-d s wurfan: - Ur d-ttader ara yemma ɣef yiles-im, werɛad ur tettuḍ tid-im? Aha, d acu i tebɣiḍ? Ma ulac anef-iyi ad ruḥeɣ tettwaliḍ amek i bezgeɣ!

Page 30: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 29 -

- Ula d nekk daɣen bezgeɣ, acuɣer ur nettruḥ ara s axxam-nwen ad nemmeslay? Ur yecbiḥ ara ma nbedd akka deg wezniq! Ṭeyyeb; yessaked-itt s zzɛaf d tuzzma, yezwar ileḥḥu, nettat teṭṭafar-it, ṭul n webrid d netta itezzem deg yiman-is, yeqqar:” Yak d nekk i yeggullen ur ẓerreɣ udem-is , d nekk i yeggullen ad xḍuɣ i webrid-is, d acu tt-id-yerran ass-a ɣur-i?! Ugadeɣ deg wul-iw a d-taki, ugadeɣ a yi-d-tesmekti s waktayen-nni akk i yeqqden ul-iw, wid-nni i ssardeɣ s imeṭṭi rẓagen i yenɣan akk ayen i yeddren deg-i. Ugadeɣ kullec a d-yeḥyu, a d-akin leǧruḥ-nni i yeqqazen deg-i, ul-nni i yekcem ḥellu ad yuɣal am zik d amuḍin...Teẓra ul-iw ḥnin! Tessen amek i s-tettḍebbir!” Wwḍen s axxam, kecmen di tsusmi , rran srid ɣer texxamt n inebgawen, ufan yemma-s n Ṭeyyeb akk d yessetma-s din, walant kan Werda kkrent a d-ffɣent, Ṭeyyeb yenṭeq ɣer yemma-s yenna-yas: Di leɛnaya-m a yemma, qqimemt yid-s d tinebgit i tella am nettat am yal inebgi, yak nekkni seg wid-nni yettɛuzzun inebgi! D acu i tt-id-yerran? Tura i s-nniɣ ad tebren ssya, ur d-tettuɣal s axxam-agi. Acuɣer i tettnadi fell-ak tura, neɣ tettuḍ ayen deg-k i tga? I s-tenna yemma-s s wurfan. Greɣ-am-d ayen ɛzizen fell-am a yemma, anef-as i tmeddit-a ad tezri di talwit, ur ttagad ara fell-i, tura ssneɣ akk tikerkas-is. Ṭeyyeb; yezzi ɣer Werda, yenna-yas: Ad bedleɣ lqecc-iw a d-uɣaleɣ, ur ttɛeṭṭileɣ ara. Werda, teqqim nettat akk d Zina weltma-s n Ṭeyyeb, yemma-s truḥ a d-tawi lqahwa, kecment-d daɣen Xdija d Samya yessetma-s nniḍen, yiwet ur tt-tluɛa, xezzrent-tt kan s wallen, zzment-tt s tmuɣli-nsent i yeččuren d asteqsi akk d lḥir. Ṭeyyeb yerra ɣer texxamt-is, ibedd zdat lemri, yeskaway aqerruy-is, yessikid udem-is amek i t-cerwen wussan. Yettmuqul amek i tenbeddal ṣṣifa-s, Werda, ddexxan d waṭṭan sseɣlin tazmert-is, armi yuɣal am lexyal! Yerra nnehta, yuɣal ɣer yezri, yemmekta-d ass-nni amezwaru imi d-yewwi “Werda” ɣer wexxam-agi:

Page 31: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 30 -

“Cfiɣ amzun d ass-a, ɣef mi tt-id-wwiɣ akken ɣer da, tella tkukra, tessetḥa… Nniɣ-as: - Ur ttsetḥi ara a Werda, axxam-agi ḥseb-it d axxam-im, tagi seg wass-a ad tuɣal d tawacult-im, ḥader ad terreḍ iman-im di rrif… Ṭeyyeb akka mi d-yettmektay, ihuzz aqerruy-is yeḍsa, yeqqar deg yiman-is: Werda, ass-nni tenna-yi-d: - Ṭeyyeb, ur ttxemmim ara yakk, yemma-k a tt-ḥemmleɣ amzun d yemma… Nekk nwiɣ-tt a d-ternu d tajeǧǧigt di twacult-iw, akken ad yekmel lferḥ-iw, nwiɣ-tt d ajeǧǧig ara yesnernin di ccbeḥa n tudert-iw, ziɣ nettat d asennan! Warɛad i d-tgir iman-is gar-aneɣ armi tebda tzerreɛ lfetna-s am settut! Teččur-iyi allaɣ-iw s ssem-is, tesderɣel-iyi allen-iw s tḥila-s, ur tezgil ula d yiwen! Yemma, yessetma, dɣa Zina imi tt-teẓra txeddem, teẓwer, tettasem deg-s aṭas, ulac tagnit ideg ara mlilent war ma yella texleq-d ssebba s wacu ara nnaɣent, tezga i lebda tettačar-iyi aqerruy-iw fell-as, aṭas n yegna i yi-d-texdem akk d Zina, ula d jida tamuḍint ur tt-tezgil ara, acḥal d tikkelt i tt-tennuɣ! Dɣa agnu meqqren i yi-tga, asmi akken i tessexreb assaɣ gar-i d umeddakel-iw Meṣṭafa, imi yi-t-terra rẓag ur t-ẓerreɣ ara, sburreɣ-as ayen ur yexdim! Armi d ass-nni mi teɣli yes-i, imi t-id-ufiɣ ɣer tama-w i gziɣ d acu i yi-texdem Werda. D awezɣi ad as-samḥeɣ aya!” Yemmekta-d akk aya di teswiɛt-nni imi d-tuɣal Werda, ibeddel iceṭṭiḍen-is s tɣawla, iruḥ-d ɣer texxamt n inebgawen anda i t-tettraju Werda. Yeqqim-d qbal-is, tasusmi tettel-as iles, yettmuqul ɣur-s; deg wallen-is yeɣra tabrat n nndama; deg wudem-is tban ur tetthenna ara , mačči d udem-nni n zik i yerwan yal lxir! Tban-as-d tezzer di lmeḥna i wumi ur tezmir… “Tilemẓit am nettat, tura kan i tessaɣ taftilt n temẓi-s, tuɣal tettcabi tamɣart-nni i wumi cerwen wussan tazmert! Anda-tt ccbaḥa-nni n zik, anda-tt tmuɣli-nni n lɛezz d lefcuc?!

Page 32: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 31 -

Tamuɣli-s ass-a, teččur d layas, d nndama, d leḥzen.., aɛennen-nni n zik yuɣal-as d asrus uqerruy! Aseggas kan i yezrin ɣef jjwaǧ-is yeḍra yid-s waya!? Ula d lqecc i telsa, d wid-nni i s-uɣeɣ nekk, amzun ur telli d tislit tamaynut! Asmi akken i tella yid-i, ulac taɣawsa i tebɣa ur s-tt-srusuɣ ara ger ifassen-is, ɣas ma yella ur lliɣ ara d bab n ttrika, maca di leɛmer i ssaɣliɣ fell-as kra, nwiɣ-tt ad tili d leɛmar n wexxam-iw, bɣiɣ ad att-rreɣ d lalla-as n lxalat… Leqder i s-giɣ i Werda werǧin t-yessin ḥedd-nniḍen, medden merra gren tamawt i lxir ideg tella, tullas akk usment deg-s… Semmaɣ-as “Tagellidt”, nettat kan ad twehhi s uḍad-is nekk ad as-knuɣ, mačči d kennu n ddel maca d kennu n wergaz i yeččuren d tayri akk d leḥnana i tmeṭṭut-nni i iḥemmel. Riɣ a sen-fkeɣ i wiyaḍ tamsirt n tayri, maca Werda ur tefki azal i wayen i yellan ger ifassen-is, leḥmala-w teḥseb-itt d tugdi, nniya-w yeṣfan ar ɣur-s nettat tettban-as-d d ddel! Ass-a iɣaḍ-iyi lḥal mi ttwaliɣ di tgellidt-nni tuɣal tettcabi ulac!!” Akka i yemxemmam Ṭeyyeb d yiman-is, yettarra nnhati rẓagen; icerreg tasusmi-nni ideg llan s westeqsi-agi: D acu i kem-id-yesmektin yes-i ass-a? D awal-agi kan i s-d-inesren seg yimi, Werda ḥemlent-d wallen-is s imeṭṭi. Ṭeyyeb i yellan zik ur yezmir ara ad iwali imeṭṭi-yagi, ass-a ifaq akken tessexdam-it kan i wakken ad tennal lebɣi-s, yenṭeq ɣur-s s wurfan yenna-yas: Ma yella tusiḍ-d akken ad truḍ, ur stufaɣ ara i waya, aṭas n lacɣal i yi-yettrajun. Terna tenṭeq-d ar ɣur-s yemma-s tenna: Yiwen ur d am-d-yestaf, aha ma yella kra texseḍ a d-tiniḍ, ma ulac anef-as i weqcic ad yekker ɣer lecɣal-is. Tenṭeq-d Werda s waṭas n lɣiḍ d layas: Usiɣ-d ass-a a Ṭeyyeb akken a yi-tsamḥeḍ ayen i iɛeddan, riɣ ad sleɣ i “ssmaḥ” seg yimi-k akken ad yetthedden lxaṭer-iw… “Ssmaḥ”! D acu ara yi-d-yexdem ssmaḥ!? “Ur yeslusu, ur yettɛerri” yak akka i teqqareḍ kemm zik-nni? Yessusem cwiṭ, yerna deg wawal-is: Aha, mel-iyi-d kan tidet, d acu n tmentilt i kem-id-yecqan akka? Tuḥwajeḍ kra! Iban deg wallen-im, ass-a uɣaleɣ zemreɣ

Page 33: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 32 -

a d-sskefleɣ akk ayen i yeffren deffir n wesmuɣben-im akk d imeṭṭi-m, tidderɣelt-nni n zik, ḥliɣ seg-s a “tamejjayt”! Werda, tessers aqerruy-is, tenna s leḥya d ttnefcic: -Argaz-nni uɣeɣ; yettcabi “waɣzen” yeqḍeɛ deg-i cchada, iɣurr-iyi, ur t-nwiɣ ara akka! … Yeqḍeɛ-as-d Ṭeyyeb awal s wewham d wesḥissef: -Tenwiḍ-t d lɣiṭa am nekk! Tenwiḍ-t d azger am nekk! Ffɣent-am tirga mxalfa? Werda; tkemmel ameslay-is s wesmisken: Yesseḍmeɛ-iyi s wecrureq n wureɣ akk d “Kaṭ-Kaṭ”-ines, yesseḍmeɛ-iyi s wexxam-nni i yettcabin ɣer “Ciraṭun”… Tessusem cwiṭ, tuɣal tkemmel: Kullec yura-t i tmeṭṭut-is tamezwarut, nekk ufiɣ-d axxam andi ara sdariɣ aqerruy-iw ulac! …Yesserwa-yi ddel, ula d ajurni-inu i d-ttawiɣ s lqella d lɛella, itekkes-iyi-t, ur yi-d-yettaǧǧa ara deg-s ula duru! Irennu-yi tiɣrit d ucennef n wussan. Ur ufiɣ amek ara xedmeɣ; yemma tenna-yi-d “ɣurm a d-tennebruḍ, imi ala ɣer ɣur-i ur d-ttuɣal ara!” Tenṭeq ɣur-s yemma-s n Ṭeyyeb s tuzzma: I mmi; d acu i tebɣiḍ a m-yexdem?! D kemm i yebɣan akka, qqaren: “Win i d-iheggan talbixt, yeḍlu-tt i uqerruy-is”. Werda, tessusem, ur tt-id-yuli wawal, ur tufi d acu ara d-tini, ma d Ṭeyyeb yesteqsa-tt s leḥzen: D acu i tebɣiḍ ar ɣur-i? D acu i tettrajuḍ a m-d-iniɣ? … Yak d kemm i ifernen aya, d kemm i yebɣan ad tiliḍ akka! Zina, i yessusmen di tazwara, tenṭeq-d s taɣect i yeččuren d tuzzma, tenna-yas i Werda: Tecfiḍ a Werda? Asmi akken i kem-ttḥellileɣ akken a d-tuɣaleḍ ɣer Ṭeyyeb, imi t-teǧǧiḍ akken d ameɛlal, ur tecliɛeḍ ma yella ad yeḥlu neɣ ala! Kemm imiren a Werda tnudaḍ leṣlaḥ-im, war ma txemmmeḍ ɣef winna akken i wumi tenɣiḍ asirem aneggaru i s-d-yegran… Mel-iyi-d d acu i d am-yexdem armi t-tqubleḍ s lexdeɛ? Ṭeyyeb i yennuɣen akk medden akken kan ad yili yid-m; mel-iyi-d ma yella iɛeṭṭel fell-am kra n wass, mel-iyi-d d acu n tɣawsa i tebɣiḍ ur d am-tt-id-yewwi ara s llehfa d lferḥ? Taggara, teǧǧiḍ-t, tettɛudduḍ-as d azger amuḍin ur s-d-tegra ala tmezliwt. Werda, fiḥel ad truḍ tura, imi imeṭṭi ur yettbeddil ara ayen i yezrin, afexxar ma yella yerreẓ dayen!

Page 34: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 33 -

D kemm ur nḥezzeb ara, wali amek i terriḍ argaz-nni i kem-iḥemmlen, kullec deg-s yerɣa s tmess n nndama d wurfan.Tenwiḍ a Werda d idrimen i d lehna, ṭṭmeɛ yesderɣel-am ul d wallen, yerra-kem d ajenwi i imesden akken ad yezlu aḥeddad-is. Zina, am wakken tekcem ɣer wul n Ṭeyyeb, tessenṭeq-d akk iḥulfan-nni i yeffren deg-s, ayen akk i yebɣa a d-yini, tessekfel-it-id. Ma d netta, yergel yiles deffir n tuɣmas, yuɣal-as wawal d amessas, yezzer di tsusmi lqayen; armi t-id-tesduqes “werda” s westeqsi-yagi: - I kečč a Ṭeyyeb, d acu n tuzzma i tesɛiḍ? Yerfed-d allen-is ɣur-s s leḥzen, yenna: - Ur telli gar-aneɣ tuzzma, yal wa ad yezzem iman-is; fiḥel a d-neḥyu leǧruḥ yeḥlan. Teẓriḍ d acu ara m-d-iniɣ? Kker ad tesqirreḍ s axxam-im, igna-yagi fru-ten d wergaz-im, ur tettu ara akken ɣef ddemma-s i telliḍ; ur ilaq ara ad teqqimeḍ ar lweqt-a berra n wexxam-im war ma yeẓra! Ilaq a s-tgeḍ leqder i wakken a m-yerr azal. Ur s-yeɛjib ara wayen i s-d-yenna, tekker akken ad truḥ, tessegra-yas-d awal-agi: - Ur nwiɣ ara ad yeqqar wul-ik ɣer tama-w akka! Yeqḍeɛ-as-d ameslay s wesḥissef d wurfan: - D kemm i yeddmen ul, tesserseḍ deg wemkan-is aẓru semmḍen…

Ma yemmut wul-iw Ḥṣu d kemm i t-yenɣan Ma yella rẓag wawal-iw

D kemm i s-yessumsen qeḍran Ma ur kem-yeɛjib wudem-iw

Ccama d kemm i s-tt-igan! Werda, tezzetwi, tezwar ɣer tewwurt. Yeḍfer-itt, mi tɛedda ad teffeɣ, yessawel-as-d, mi d-tezzi ar ɣur-s, iger afus-is ɣer lǧib, yeddem-d “5000 idinaren” yefka-yas-ten, yenna-yas:

Page 35: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 34 -

- Ax-iten, ḍebber yes-sen tilufa-m si leɛḍil, maca ẓer amek ara tefruḍ igna-m d wergaz-im, ahat ad ibeddel ɣer lǧiha-m, a d-yuḥnan wul-is fell-am… Ssarameɣ ad tafeḍ yid-s lehna. Werda; teṭṭef idrimen-nni, tezmummeg, ur s-tenni ara ula “tanemmirt”! Nettat truḥ, netta teǧǧa-yas-d lḥir akk d lɣiḍ; ur yumin ara akken ad tezzi fell-as tudert akka! Ɣas ma yella teḍlem-it maca werǧin i s-ibudd lmeḥna am tagi, ɣas ur yettu ara tiyita n leɣder i t-tewwet, maca yessaram-as s wul yeṣfan akken ad taf talwit!

Tuɛer tyita n tayri Ddwa ur tt-tesɛi

Aḥlil win tt-yuɣen di laman Yeẓẓa deg wul ilili

Ulac terẓeg ur yeswi Temsawa ɣur-s tamment d qeḍran

Tisin-agi n Werda, annect i s-d-tegla s lḥir d wurfan, tegla-yas-d daɣen s lehna; imi yefra-tt d wul-is i lebda, akken tayri-nni i t-yeẓẓuɣren ɣer wasif dayen temmut ! Acḥal d netta irewwel ɣef wayen i t-id-yesmektayen yes-s, yugad a tt-iwali neɣ ad isel i taɣect-is, yugad ad iḥulfu mazal tedder deg wul-is, timlilit-agi n wass-a tella-yas d anza akken Werda teffeɣ si tudert-is i lebda . Ṭeyyeb; iḥulfa s lferḥ d laman, yettmeslay i yiman-is di teswiɛt-agi yeqqar:

Nekk ɣileɣ mi ara kem-waliɣ Ul-iw ad yendeh s yisem-im

Nekk ɛuddeɣ ɣas ma yella ḥliɣ Deg-i werɛad tedder tayri-m

Ziɣ tura dayen ẓriɣ Deg wul-iw yeqqur ujeǧǧig-im!

Ṭeyyeb; deg wass-nni i yufa talwit, yegzem akk lexyuḍ i t-yettcuddun ɣer yezri, iger asurif amenzu deg webrid n tafat, yekkes fell-as agu-nni n ṭṭlam i s-d-yezzin, iger afus-is i usirem i d-ibedden ɣef tewwurt n tudert-is. Yelli ul-is i tudert,

Page 36: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 35 -

axeddim-is yeṭṭef akk akud-ines, ahil n wass-a d win n yiḍelli akk d uzekka yettemcabi, ulac deg-s amaynut, akken kan i ttɛeddin wussan … Am tannumi; yiwet tṣebḥit, yerza zik ɣer uxeddim-is i yellan di tesdawit, agama ass-nni yerfa mačči d kra, aḍu, ageffur akk d rrɛud-nni i irennun deg wulawen rrehba. Mi yewweḍ ɣer din , yuɣ lḥal yeččuččex d ayen kan si lehwa yeqwan i d-yessurug igenni, inalmaden akken daɣen, yal wa anta tama iɣer yettazzal, d tarewla i rewwlen seg tmiqwa-nni n lehwa i ten-yessbezgen! Ṭeyyeb mi yewweḍ ɣer wadeg-ines uxeddim, iɛelleq akebbuḍ-is i yettiqqin, imi yettheggi iman-is akken ad yebdu axeddim, iḍegger tamuɣli-s ɣer berra akken ad yeččar allen-is s ccbaḥa ugama i yettrun taṣebḥit-a, werɛad-it akken yezzer di ccbaḥa-nni n war tilas ugeffur d tagut i yesburr ugama armi d-yuki am winna akken i d-yedduqsen si targit, yessikid, yettalas tamuɣli. Yettwali yiwet teqcict am tin akken i d-yekkan seg umaḍal-nniḍen! Tleḥḥu, i ugeffur s isurifen ẓẓayen, deg wallen-is yettban leḥzen, am wakken teɛreq-as tnila! Tleḥḥu tettmuqul ɣer igenni, lehwa fell-as tneggi, ur tecliɛ ara ma tebzeg, am wakken d tarda i tessirid iman-is! Ṭeyyeb; yecmumeḥ yenna deg yiman-is: “Taqcict-agi am nekk tḥemmel ageffur!” Imiren Kan bdan keccmen-d yemsaɣen, dɣa yebda uxeddim, aḥbas ulac! … Yezri wakud s tɣawla, mi yufa imi i neqsen lɣaci, Ṭeyyeb; ifureṣ tagnit akken ad yesteɛfu, yeffeɣ-d ɣer berra, isenned ɣer lḥiḍ, yessaɣ agaru n ddexxan, yettmuqul ɣer wefrag asdawan; i tikkelt-nniḍen, rsent wallen-is ɣef teqcict-nni i iwala akken sgellin, teqqim iman-is deg yiwet tqernit , tban am wakken tunag ɣer umaḍal-nniḍen! Ulac d acu i d-ijebbden lwelha-s, tamuɣli-s teččur d lbaḍnat! Ɣas ma tezzer di tsusmi maca deg wallen-is aṭas n imeslayen. Ṭeyyeb, yesteqsay iman-is: “D acu i yeffren akka deffir n tmuɣli-agi n leḥzen? Tban tenɛettab aṭas, ad tili ahat ula d nettat d asfel-nniḍen seg iseflan n tudert-agi ur nesɛi tamella!” Yessexsi cwiṭ-nni ugaru i d-yeqqimen, yuɣal ɣer uxeddim-is, maca ur yeẓri d acu i t-icudden ɣer berra! Si tegnit ɣer tayeḍ,

Page 37: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 36 -

yettḍeggir tamuɣli-s ɣer wefrag asdawan, amzun yettnadi ɣef kra! Ass-nni, ur ifaq amek i yezri, armi d-yufa lawan n rrwaḥ yewweḍ-d war ma iḥulfa s wakud amek i yerwel! Imuqel ɣer temrilt yufa-tt tewweḍ d 18:30. Ur yumin ara! Yeffeɣ-d s tɣawla, yufa-d ageffur yeḥbes, ṭṭlam yebda iḍelleq-d ijufar-is, yenna s wewham: “Iruḥ lḥal!” Ileḥḥu deg wefrag asdawan, mi yewweḍ ɣer wadeg-nni anda i tella teqqim teqcict-nni, ur yeẓri ara acuɣer i yeḥbes dinna! Yeksa di ttexmim: “D acu i d tamentilt n leḥzen-nni i ɣriɣ deg wallen-im? D acu i kem-ikerfen, acuɣer i yeɛteb yiman-im? “ Yerra nnehta, yessaked deg wemkan-nni, iwala-tt amzun werɛad-itt teqqim din! Tuɣal-d ger wallen-is ṣṣura n tmuɣli-nni i iḥeznen, yewwi-t wallaɣ-is ɣer tizi n ccwal, am ddkir-nni i ijebbden uzzal, asteqsi deffir wayeḍ, yaf-d ṭṭlam yezzi-yas-d si yal tama! Yedduqes, iruḥ s tazzla yeqqar: ”Awi-d kan ad afeɣ rrekba” Iḍ-nni; yemgerrad ɣef wuḍan i iɛeddan, Ṭeyyeb; yedduqes-d si targit, yebɣa a tt-id-yaf d tilawt! Yekker itezzi di tɣerɣert, am wakken yettnadi ɣef kra ur yeẓri d acu-t! Ur yegzi ara aḥulfu-nni i yeskikkiḍen ul-is…

Walaɣ-kem amzun di targit Teddmeḍ iɣeblan ẓẓayit Tleḥḥuḍ deg webrid-iw

Ageffur tiqqit, tiqqit Iman-im yessirid-it

Ssufɣeɣ-d ula d nekk rruḥ-iw Nniɣ-am yid-m awi-t

Anef-as ad yebzeg akkit Ad yirid ula d nekk waṭṭan-iw!

Page 38: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

-(3)- Akli n tayri….

Tsemmaḍ iman-ik “Akli”, tekniḍ zdat tayri, deg wul-

iw teqqleḍ d agellid. Di tegnawt-iw riɣ-k d itri, d aggur i tcebbeḥ tziri, tekkseḍ tallest ɣef

yiman-iw awḥid…

Page 39: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :
Page 40: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 39 -

Ɣas ur kem-ssineɣ Ɣas ur zmireɣ a m-hedreɣ

Ttḥulfuɣ zdiɣ yid-m Yal taṣebḥit a kem-ẓerreɣ Ala fell-am i ttmeslayeɣ

Ur ẓriɣ d acu yi-icudden ɣur-m! Tudert, teččur d lbaḍnat, yal amdan d tedyant-is, yal yiwen amek i s-tga ddunit, wa tesserwa-yas lehna, ma d wayeḍ yectaq udem-is! Ṭeyyeb, yal ass yettnerni deg wallaɣ-is uxemmem ɣef teqcict-nni, yettḥulfu yella kra simmal yettcuddu-t ar ɣur-s! Yuɣal ur yezmir ara ad yebdu ass-is war ma yella iwala-tt, ɣas ulamma si mebɛid; yettnadi isalan-is, yebɣa ad yekkes agu-nni n lḥir i yezzin fell-as. Ur yegzi ara d acu-t uḥulfu-nni i yettnernin ɣer daxel-is yal mi ara tt-iwali! Yesteqsay iman-is s lḥir: “Ayen i tebɣiḍ ad tegzuḍ lbaḍna n teqcict-agi? D acu akka i k-yettcuddun ar ɣur-s yal ass ugar!” Tuɣal-as d tannumi, yeḥfeḍ akk lewqat ideg d-tettas, d lawan ideg tettruḥu, ula d imukan anda i tettɣima d talɣa is tleḥḥu, teḍra-yas am umeslub, tikkwal yettaǧǧa axeddim-is iteffeɣ-d akken ad as-yessetbeɛ tamuɣli ɣas ulamma si mebɛid. “Uɣaleɣ ttwaliɣ-tt ula di tirga-w! Deg yiḍ yettas-d ger wallen-iw lexyal-is, amek i tleḥḥu akken s isurifen ẓẓayen!” Iɛedda waggur d netta akken, yal ass yettnerni uḥulfu-nni amaynut ɣer daxel-is, yettḥulfu yella kra i yenbeddalen di tudert-is, yefka lbenna i wussan-is d wuḍan-is daɣen! Mi yemlal ameddakel-is Meṣṭafa, yemla-yas d acu i iḍerrun yid-s, yenna: - Ala nettat i izedɣen di tikta-w, ur izerri ara wass war ma walaɣ-tt, ur zmireɣ ara a tt-ssufɣeɣ si ttexmam-iw! Ur ẓriɣ ara d acu i yi-yuɣen akka! Meṣṭafa, yecmumeḥ yenna-yas:

Page 41: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 40 -

- Nniɣ-ak a “Ṭeyyeb”, ttwaliɣ tezzreḍ di temda-nni n zik iseg i d-teffɣeḍ yakan. - D acu i tebɣiḍ a d-tiniḍ s waya? Yesteqsa-t Ṭeyyeb s lḥir. - Riɣ a d-iniɣ, tuɣaleḍ d amray-nni aderɣal. I s-d-yerra. Ṭeyyeb, yenna-yas s wurfan: - Awwah a Meṣṭafa, anwa i k-d-yennan ḥemmleɣ? Nekk ggulleɣ ur yeqqil wul-iw ɣer tidak n zik-nni, yak “ttɛeddayent ɣef wuccen tikkelt kan”? Meṣṭafa, yettezmumug, am wakken ur t-yumin ara, imiren kan Ṭeyyeb iwala-tt imi d-tɛedda, iwehha-yas i Meṣṭafa, yenna-yas s leḥya:” D tagi, d tagi i d nettat…” D awal-agi kan, yeǧǧa ameddakel-is, yeffeɣ akken a s-yesseḍfer tamuɣli. Ul-is ɣer daxel yeɣṣeb tikli akken ad att-yeḍfer, yebɣa ad yeddu di later-is. Yeqqim akken tagnit, yuɣal-d, yufa-d ameddakel-is Meṣṭafa yeṭṭef adeg-is deg uxeddim, iwala-t kan mi d-yuɣal, yeḍsa yenna-yas-d: -Akken i truḥeḍ i d-tuɣaleḍ! Teqqareḍ ggulleɣ? Ṭeyyeb, yessaɣ agaru, ihuzz aqerruy-is yenna: - Ur ẓriɣ ara, nniɣ-ak tagi mačči am tiyaḍ, temgerrad akk ɣef tullas i ttwaliɣ. Masṭafa, ibedd zdat-s yenna-yas: - D tidet, ur tecbi ara ɣer tiyaḍ! Tban terẓen, ur ṭṭuqtent ara tid yellan am nettat, yernu ur tecciḍeḍ ara, ula d nekk walaɣ deg wudem-is leḥzen! Ṭeyyeb, yerra nnehta s wesḥissef yenna: - Wissen d acu i d ssebba n leḥzen-agi d tewlawalt ideg tella! Ahat nezmer a s-nefk afus n tullin akken a d-teffeɣ seg wanu-nni ideg tezzer? Meṣṭafa, yessers afus-is ɣef tayet-is, yenna-yas: - Tzemreḍ, tzemreḍ a Ṭeyyeb. - D acu i zemreɣ? - Tzemreḍ ad tafeḍ tayri i tikkelt-nniḍen. Ul-ik yekseb agerruj n iḥulfan, leḥnana deg-s mazal tedder, ur temmut ara, tzemreḍ a s-tefkeḍ tagnit-nniḍen i wul-ik akken ad iḥemmel. - Ugadeɣ a Meṣṭafa… - Ur ttagad, tagi mačči d Werda. Ttɛeddayen wussan, timseɛreqt-agi ur nesɛi tifrat teṭṭef tasga di tudert n Ṭeyyeb.Yiwet tṣebḥit, yettraju s lḥir ɣer tewwurt n

Page 42: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 41 -

tesdawit, yebɣa a tt-iwali zdat-s mi ara d-tas. Aṭas i iruja, ur d-tban ara! Ur d-tusi ara di lawan-is, mi qrib ad yeqḍeɛ layas si tisin-is, iwala-tt si mebɛid, iṣemmer deg wemkan-is, ur yerfid ara iẓri-s fell-as, mi d-tewweḍ zdat-s, terra nnehta rẓagen, tɛedda, war ma tḥulfa yes-s. Telḥa iman-is, ɣer wanda ur llin medden, teṭṭef taqernit anda i teqqim weḥd-s, iẓri-s ineggi… Ṭeyyeb, yessikid-itt si mebɛid, ul-is iteẓẓem-it leḥzen, yebɣa ad yerzu ar ɣur-s, ad iwali d acu i tt-yuɣen, maca, ur yufi ara tabɣest, akukru d leḥya ṣemmren-t deg wemkan-is.

Walaɣ imeṭṭi deg wallen-im Ass-nni terwi tegnawt-im

Ur ẓriɣ d acu i kem-yerḥan Steqsaɣ si mebɛid ul-im Ɣef ssebba n imeṭṭi-m

D acu i kem-yesnuɣnan? Uzneɣ-d iman-iw i rruḥ-im

Yeqqim-d ɣer yidis-im Akken a m-yesfeḍ iɣeblan

“Riɣ ad snejliɣ agu i m-d-yezzin, a m-d-azneɣ aseḍsu i yimi-m, a kem-ḥadreɣ si kra yellan. Riɣ a d-qqimeɣ zdat-m, fell-am ad sefḍeɣ lhemm, a m-d-awiɣ asirem d ameqqran” i yenna Ṭeyyeb deg yiman-is. Tirwiḥin, yettenɛettaben di tallest ḥedd ur isell i unazeɛ-nsent, ttenɛettabent di tuffra, ttsuɣunt di tsusmi ɣas ma yella isuɣan-nsent ttcerrigen igenwan. D tirwiḥin yettexbibiḍen deg iɣeblan, yettcabin ɣer teftilt-nni i ixessin di tallest! Taqcict-nni, teqqim akken tagnit, tuɣal tekker, tezdi lqedd-is, tesfeḍ imeṭṭi-s, am wakken tuɣal-d ɣer tilawt, tger kra isurifen ẓẓayen tuɣal teɣṣeb tikli-s amzun trewwel si ccwal i tt-yeṭṭafaren! Terra ɣer tzeqqa anda ara teḥḍer tamsirt n 11:00, nettat tekcem ad tɣer ma d Ṭeyyeb, yezzer di lḥir d leḥzen, yeqqar i yiman-is: “Ɣas ma yella ur yi-tessin ara, nekk ssneɣ-tt tura dayen ! Ɣas ma yella ur yi-teẓri ara, ma d nekk lexyal-is yezga-iyi-d lebda

Page 43: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 42 -

ger wallen” Yuɣal yettmeslay i wul-is : « Tura i gziɣ d acu i k-yuman ! Ziɣ kečč tezzreḍ am weslem ddaw waman, nekk nwiɣ a k-id-ssufɣeɣ ssyenna, ttuɣ akken aslem ma yella yeffeɣ-d seg waman ad yemmet. Anwa i izemren ad yeḥjeb tafukt ? Anwa i izemren ad yelqeḍ seg igenni itran? Anwa akka i izemren ad yeg tilas i wul-is? Ziɣ kečč mazal teddreḍ, nekk i yennan temmuteḍ! Awwah ay ul-iw; fell-ak lqedra ur tt-sɛiɣ, d kečč i d agellid n yiman-iw, akken kan i k-yehwa ara iliɣ. Ḥemmleɣ-tt? D tidet iseg rewwleɣ aṭas, tuɣal-d tayri akken a yi-teẓẓuɣer ɣer wanda i s-yehwa, nekk ad ṭṭafareɣ kan lǧerrat-is, deg yiḍ neɣ deg wass, d anebdu neɣ d tagrest, d talwit neɣ d ccwal n war taggara, leḥḥuɣ kan yid-s am uderɣal ur nessin tanila. D akli ddaw uḍar n tayri, ur zmireɣ ara a s-iniɣ “ala”, mi ara yi-d-tessiwel. Tufa-d terwiḥt-iw ayen iɣef tettnadi, tbedd-d leḥmala ɣef tewwurt-iw ur zmireɣ ara a tt-rreɣ.” Ṭeyyeb, imi i yegza d acu i iḍerrun yid-s, yefka lɛahed i wul-is akken ma yella tudert-is ger ifassen n tayri, ur yezmir ara a s-tt-yekkes.

Tuklaleḍ zdat-m ad knuɣ Ad iliɣ ddaw uḍar-im

A kem-ḥemmleɣ ad rennuɣ Ur tesɛi tilas tayri-m Tuklaleḍ a kem-ẓẓuɣ

Deg wul-iw ad yaɣ uẓar-im Tuklaleḍ fell-am ma ttruɣ

S imeṭṭi-w ad ssirdeɣ ul-im “Fkiɣ lɛahud i yiman-iw, akken ur tthennayeɣ alamma walaɣ acmumeḥ ɣef yimi-s, alamma sefḍeɣ leḥzen-nni deg wallen-is, ggulleɣ ar a s-d-rreɣ asirem, fell-as ad yekfu lhemm skud ɣer yidis-is i lliɣ. Akken yebɣu yili waṭṭan-is, ɣas ẓẓayet tɛekkemt-is, nekk ad refdeɣ kra i ẓẓayen ɣef tuyat-is.”

S kra i yellan d azedgan S yisem n bab igenwan S kra i ɛzizen di ddunit

Page 44: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 43 -

Ggulleɣ a m-d-awiɣ laman A m-d-aǧweɣ tafat n yetran Akken kan ad tafeḍ talwit

A m-kkseɣ akk iɣeblan A m-d-rreɣ asirem i kem-yeǧǧan

Yes-s ad temmagreḍ taṣebḥit Akka i yelli Ṭeyyeb ul-is i tayri i d-yuɣalen ɣer tudert-is. Iruja-tt armi d-teffeɣ si temsirt, tezga teṭṭef taqernit am tannumi, teqqim weḥd-s. Yelḥa ar ɣur-s s ukukru d ameqqran, yeqqim ɣer yidis-is, ur tt-id-yuli wawal, am wakken ur tḥulfa ara yes-s! Yenna-yas s leḥnana: Tezzi fell-am tagut n leḥzen d wurfan, lli ul-im i tefsut ad am-d-ḍsen wussan. Tenṭeq ɣur-s s wesḥissef: Win i yuɣen tannumi di tallest a s-yeɛreq wudem n tafat. Win i irebban tasa ɣef iɣeblan, a s-yeɛreq wudem n talwit. Ṭeyyeb, yerra nnehta, yenna: - Ayen akka i tezzreḍ deg wanu n ṭṭlam? Wali, amek i tecbeḥ tudert, anef-as i tafat ad teččar allen-im, anef-as i tudert ad tefsu deg wul-im. Yessusem cwiṭ, yuɣal ikemmel deg wawal-is: Akken bɣun ilin yegna, akken yebɣu yili uɣilif, ddwa i terwiḥt d lehna, seg wul-im ssufeɣ lḥif. Taqcict-nni, tmuqel-it ɣer wallen-is tiwraɣin am tafukt n tmeddit, tḥulfa s leḥnana d laman, ma d Ṭeyyeb yettkemmil ameslay s taɣect yeččuren d tayri, yeqqar-as: - Mi ara tḥezneḍ, nadi taḍsa, imeṭṭi err-it di rrif, ma tennuɣnaḍ ur ceffu ara, ttu imiren kan urrif, ḥader ad teǧǧeḍ deg wul-im amkan i lɣiḍ d leḥzen, eǧǧ win i kem-yeǧǧan, nadi win i t-yifen, ma ẓẓayit fell-am wussan, deg irebbi n yiḍ mṭel-iten. S taɣect i yexneq layas, tenna-yas-d: - Win i yettewten di laman, win i yeɣlin ger ifassen n iɣeblan, win i yettun d acu-t useḍsu, aḥlil, aḥlil a gma ma yettru. Win i igezmen amrar gar-as d usirem, deg wacu ara yeṭṭef? - Ala; ur d-qqar ara akka! Ḥṣiɣ ul-im d ameqqran, ɣas ma zgan deg-s wurfan, yella wadeg anda ara teddari tafat, yella deg-s wadeg i usirem. Nekk i yenwan terwel fell-i lehna, imi i kem-

Page 45: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 44 -

ẓriɣ ṭṭfeɣ deg ijifer usirem, nesreɣ-d ger tuɣmas n lhemm, walaɣ ccbaḥa n tudert yes-m… - Twalaḍ tudert deg lexyal n lmut?! - Walaɣ tafat, tezga f ṭṭlam tettɣummu-t, walaɣ asirem yenser-d si tagut, asirem-nni i d-yeẓẓlen afus-is ar ɣur-i, mi t-ṭṭfeɣ ddiɣ di later-is, yuzen-iyi-d akken ad gluɣ yes-m. Nettat, i isellen i imeslayen-agi, tḥulfa s laman d talwit, mi tettmuqul deg wallen n Ṭeyyeb, teɣra tabrat usirem d lehna. Tanna-yas: - D amdan i telliḍ neɣ d aneglus?! Ɣur-i ass-a mi d-terziḍ ḥulfaɣ s tɛekkemt tettifsus! Ṭeyyeb, yecmumeḥ, yerra-yas-d: - D amdan i yerwan leɛtab armi i yunag seg umaḍal n yemdanen ɣer wanda ur yelli leḥsab, anda ur sɛin azal yedrimen, din anda ur telli tnekkayt ur yelli ṭṭmeɛ, ur telli tagut. Tegzem-as-d ameslay: - D amaḍal n terwiḥin! Ṭeyyeb, yerra-yas-d: - D amaḍal n kra n win i yerwan leɛtab, d amaḍal n kra n win i ɣ-yettcabin, d amḍal-iw, d amaḍal-im, d amaḍal n yakk wid i teẓẓem tudert-agi ur nesɛi tamella. Tekker akken ad truḥ, tenna-yas s leḥnana: - Tanemmirt a … - Ṭeyyeb, ism-iw! - Tanemmirt a Ṭeyyeb ɣef imeslayen-ik i d-yettarran tarwiḥt ɣer tudert. -Tanemmirt d kemm i tt-yuklalen, imi ufiɣ yes-m talwit i yi-iɛerqen aṭas aya. Tger asurif akken ad truḥ, yessawel-as-d: - Di leɛnaya-m a tamsiwt… Tezzi-d ar ɣur-s tenna-yas: - Ah! Ttuɣ ur k-d-nniɣ ara ɣef yisem-iw, Tiziri! - Riɣ a Tiziri ad nemmeslay ugar, acku aṭas n wayen i bɣiɣ a m-d-iniɣ ma yella ulac aɣilif? - Ssuref-iyi acku sɛiɣ tamsirt tura, ur zmireɣ ara ad ɛeṭṭleɣ. Ṭeyyeb, yenna-yas: - A tt-neǧǧ deffir n temsirt?

Page 46: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 45 -

- Deffir n temsirt, ad rzuɣ srid s axxam, ma yella ur teɣṣibeḍ ara a s-nanef ar azekka. S wesḥissef yenna-yas: - Ihi, ar azekka, ulac aɣilif. Tiziri, truḥ, ma d Ṭeyyeb, iḥulfa am wakken tegza d acu i yebɣa a s-yini, maca trewwel deg-s! Truḥ, tektal abrid-is mačči s isurifen ẓẓayen am zik, tleḥḥu s ttnefxa, am wakken tebɣa ad tger irebbi i igenni! Ṭeyyeb, yessetbeɛ-as tamuɣli armi i tedreg am yetri deffir wagu. Tiziri, i yellan tettnadi amdan ara irefden fell-as taɛekkemt n tudert, win ara tt-id-yessufɣen si tugdi-nni i tt-yurzen, a s-d-yerr aḥulfu-nni n laman i tt-yeǧǧan, a s-yesfeḍ tira-nni n yezri i d-yeǧǧan deg-s ccwami, tḥulfa s laman meqqren mi tres tmuɣli-s ɣer daxel n wallen-nni tiwraɣin am tafukt n tmeddit. Ṭeyyeb, lemmer yufi, ad yuɣal d lexyal-is ara tt-yeṭṭafaren anda ma terra! Yettraju azekka-nni s waṭas n lḥir, iḥulfa s wul-is ɣer daxel mɣin-as-d wafriwen, yefferfer am yetbir ilelli i igren irebbi i igenni. Tiziri; iḍ-nni yugi a s-d-ires yiḍes, temmekta-d akk ayen i yezrin fell-as deg wass-nni. Temmekta-d amek i s-tuɣal akken tudert berriket, di tṣebḥit-nni, mi d-teffeɣ seg wexxam, imi i s-d-yewweḍ yir isali, ɣef uneglus n tdukli, i yellan ibeṭṭu yid-s taɛekkemt n wurfan, yettak-as-d amedya di ṣṣber akk d usirem, imi aneggaru-yagi, ɣas akken yeẓra drus n wussan i d as-d-yegran di tudert, imi teǧǧa-t tezmert di tṣebḥit n wussan-is, tekkes-as akk ayen i yettargu, maca, Ɛli, yezga i lebda wecmumeḥ ɣef wudem-is, akk d yisem usirem ɣef yiles-is, iḥemmel tudert ɣas ma yella ur s-d-tefki lebɣi-s, yezga i lebda yettmeslay ɣef ṣṣber, tayri d usirem, yenna-yas i Tiziri yiwen wass: “ skud nedder ilaq ad nḥemmel akk ayen i nettidir, skud nedder yessefk ad nḥemmel tudert!” Akka i d Ɛli, d aɣerbaz, deg-s teɣra Tiziri aṭas n temsirin n tudert, ɣur-s teḥfeḍ amek i tɣelleb layas tumert, d ilemẓi yeččuren d ccbaḥa, yesɛan aṭas n tirga, maca, aṭṭan amcum ur s-yebri armi i yegla yes-s. Taṣebḥit-nni, mi s-tessawel Tiziri di

Page 47: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 46 -

tiliɣri, nnan-as-d:”Ɛli, yewweḍ leɛfu n Ṛebbi, di ssbiṭar n Bgayet, war ma iḥulfa ḥedd s unazeɛ-is neɣ s waṭṭan-is”. Aneglus n tdukli; akka i d netta, yettnazaɛ di tsusmi, ixessi di ṭṭlam, sin iseggasen d netta yettnaɣ aṭṭan, yeffer annect-a ɣef twacult-is, ur yebɣi ara a ten-iɛetteb yid-s, yerfed taɛekkemt iman-is, ala i texḍibt-is akk d Tiziri i wumi yemla lbaḍna-yagi i yeglan yes-s. Tiziri ass-nni, irab zdat wallen-is uzamul n ṣṣber, yedrem wexxam usirem, tḥulfa iman-is d ulac, zdat n tudert-agi tawaɣezniwt, i d-yettbegginen tuɣmas-is zdat n wid iḍeɛfen! Temmekta-d akk aya, deg yiḍ-nni aɣezfan i yugin ad yekfu, temmekta-d daɣen di tlemmast n leḥzen-agi, allen-nni tiwraɣin am tafukt n tmeddit, tḥulfa s talwit testertef-d ɣer wul-is s lheffa ẓẓayen, tesla-yas i yiman-is mi s-yeqqar i yiḍ-nni: “Aha kfu, anef-as a d-yaweḍ uzekka”. Ṭeyyeb, taṣebḥit-nni, ur yeẓri amek i d-tewweḍ, yemmuger ass-nni s waṭas n tujjma d lferḥ:

Ttrajuɣ a d-tejbuḍ fell-i Am waggur mi ara d-yali

Fell-i ad inewwer yiḍ A yi-d-tazneḍ tiziri

Ad waliɣ akin i tmuɣli Ɣer umaḍal-im a yi-tawiḍ

A yi-tesslemdeḍ tayri Ad am-dduɣ di lebɣi

Deg wul-iw ad teddariḍ Ur kem-yettḥaz ubeḥri

Ul-im werǧin ad yennuɣni Kemm d talwit ad tezdiḍ

Yettraju ɣer tewwurt n tzeqqa anda i teqqar, ul-is ineddu s tɣawla, mi tekfa temsirt, ur d-teffiɣ ara! Yekcem ɣer daxel, yufa-tt teqqim weḥd-s tettaru, ibedd zdat-s yettmuqul-itt s leḥnana yenna-yas: - Azul a Tiziri. Terra-yas-d war ma terfed-d allen-is ar ɣur-s: - Azul, amek tettiliḍ?

Page 48: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 47 -

- Ur yi-yuɣ ara, i kemm ssarameɣ yif wass-a iḍelli? Tiziri terra-yas-d s taɣect i iḥeznen: - Ass-a neɣ iḍelli, neɣ ulamma d azekka, ttemcabin akk wussan! Ṭeyyeb, yewhem si talɣa s wacu i s-d-tettmeslay, iḥulfa am wakken terfa fell-as; yenna-yas s wesḥissef: - Ahat ur d-usiɣ ara di tegnit iwulmen? Ssuref-iyi ma ɛeṭṭleɣ-kem ɣef ccɣel-im. Ṭeyyeb iɛedda a d-yeffeɣ, Tiziri, tessers imru-ines, tessawel-as-d : - Ssuref-iyi di leɛnaya-k a Ṭeyyeb, ur nwiɣ ara a k-sserfuɣ. Yezzi-d ar ɣur-s yenna: - Ulac aɣilif, ur rfiɣ ara fell-am. - Qqim ihi, ḥṣiɣ tesɛiḍ d acu ara d-tiniḍ, aql-i-n smeḥsiseɣ. Ṭeyyeb, yennecraḥ wudem-is yeqqim-d ɣer yidis-is, am wakken ur yumin ayen i iḍerrun, acḥal degmi iruja taswiɛt am tagi, Tiziri, temdel tazmamt-is, tessaked-it s wecmumeḥ, tenna-yas: - Aha, la ttrajuɣ deg-k a Ṭeyyeb, neɣ rewlen-ak imeslayen?! Ṭeyyeb, ur yeẓri ansi ara d-yebdu, imeslayen-nni akk i d-ihegga acḥal aya, akken a s-ten-yini, ɛerqen-as di teswiɛt-nni, yessusem cwiṭ, yuɣal yenṭeq-d s imeslayen-agi: Akken i m-d-nniɣ yakan, isem-iw Ṭeyyeb. Cfiɣ isem-ik Ṭeyyeb! I s-d-terra Tiziri s wecmumeḥ. Netta ikemmel ameslay-is: Tawacult-iw d nettat i d tafat n tmuɣli-w, imawlan-iw fkan-iyi-d aṭas n tayri d leḥnana, dɣa imi d nekk i d aqcic awḥid allen-nsen zgant i lebda ar ɣur-i, sɛiɣ kraḍ yessetma, i ttwaliɣ d itran di tegnawt-iw, dɣa Zina, tameqqrant deg-sent adeg i teṭṭef deg wul-iw meqqer. Ḥemmleɣ aṭas akal d wuẓu, ɣef waya i ferneɣ ad ɣreɣ tafellaḥt mi wwḍeɣ ɣer tesdawit, wwiɣ agerdas-iw ger imezwura deg useggas n 2001, maca ar ass-a ur xdimeɣ ara yes-s. D wagi i d lḥal di tmurt-nneɣ, ulac win i ixeddmen ayen i yebɣa, neɣ ayen i yeɣra. I s-d-tenna Tiziri. Ṭeyyeb, am wakken yuɣal ɣef wudem-is wagu n nndama d wurfan, i d-yettalin di nnhati n wesḥissef yenna: -Aḥric-nniḍen di tudert-iw, d layas i d azwel-ines, 05 iseggasen deg usemmud-iw, ruḥen deg wulac! Ɣlint-d fell-i

Page 49: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 48 -

tlufa d tirac, taluft tesseḍfar-d weltma-s, asalu ideg ggareɣ iḍarren-iw ziɣ yessadar ar lqaɛ ur yessalay ara! 05 iseggasen, tezziɣ tennḍeɣ deg wemkan-iw kan, nekk i iɛudden wwḍeɣ igenwan, a ziɣ teɛteb talluyt, fessuset trusi! Yessusem, yerra nnehta, yetthuzzu aqerruy-is, amzun itezzem aktayen-nni i d-yuɣalen akka ger wallen-is, yuɣal ikemmel ameslay s wesḥissef yeqqar: -Teḍra-yi a Tiziri, am tedyant-nni n yizem mi yettwaqqed ger wallen, “Yir leǧruḥ qqazen ḥellun, ma d yir lehdur qqazen rennun”. Ṭeyyeb, yettel yiles ɣer daxel n yimi, tres-d fell-as tsusmi, yerra-tt kan i nnhati, aḥaruq n nndama yesruɣ ul-is, Tiziri, tessikid-it s tmuɣli n leḥzen, am wakken tḥulfa s wayen i t-yuɣen, tenna-yas s taɣect yebḥebḥen: - Tɣurr-ik tayri? Terẓa-yak ifadden! Netta yerra-yas-d: - Tin akken i wumi d-uǧweɣ tafat akken ad twali, tger-iyi di temda n tallest! Awal deffir wayeḍ, s lemrar d nndama, i s-d-iḥekku tamsalt n Werda, netta yezzer deg wanu n ccfawat, Tiziri, tessikid-it s wallen ideg iḥeǧǧer imeṭṭi, mi yekfa Ṭeyyeb ameslay ɣef yezri-s, terra nnehta, am wakken d nettat i d-yeḥkan, amzun tɛac ayen yeḍran! Tenna-yas s leḥzen: Fiḥel a k-tekref nndama, kečč ddnub ur t-tesɛiḍ deg waya, akka i d leḥmala a Ṭeyyeb, a k-tebbeɣ cwiṭ di tirga sikin a k-id-tessaki, abrid-is ur iban ara, yiwen ur yeẓri ma yella ad yaweḍ neɣ xaṭi! kečč telḥiḍ s nniya-k, ur yelli ɣef wacu ara tendemmeḍ. D nettat i yeccḍen, yiwwas ad tfaq d yiman-is. Ṭeyyeb, yenna-yas-d : Wissen ma yella ad teḥṣu teḍlem, neɣ ahat ad tennerni di ṭṭmeɛ-nni i s-yesderɣilen allen! Tres-d fell-asen tsusmi, yal yiwen anda i t-teẓẓuɣer takti, yal wa yezzer deg yezri-s, nndama teṭṭef tasga di tmuɣli-nsen. Qqimen akken tagnit, yuɣal yenṭeq-d Ṭeyyeb, yenna: - Wagi d agzul n wayen i iɛeddan ɣef yixef-iw, degmi furqeɣ Werda, yuɣal-iyi-d leɛqel, ɣas mačči s sshala, maca, uǧweɣ-d i yiman-iw tabɣest, akken a d-zegreɣ si tegnit-nni n layas d nndama, ɣer talwit d laman. Ɣas ma yella tiyiti i yi-d-yersen

Page 50: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 49 -

qerriḥet, maca ur tenɣi ara deg-i ccbaḥa n tirga, ul-iw werɛad-it ineddu, yettḥulfu, ur yemmut ara!... Ttwaliɣ deg-m tessusmeḍ, tunageḍ akin i tilawt! Yesrafeg yiman-im ssyagi, yuɣal ɣer yezri? Ahat ssakiɣ-d deg-m yir aktayen?!... Tiziri, tegzem-as-d ameslay, s wesḥissef tenna-yas: - Ur cukkeɣ ara d yir aktayen, maca, mi ara ten-id-mmektiɣ, tettuɣal fell-i tallest d usemmiḍ. Daya kan i s-d-tenna, tuɣal tezzer di tsusmi, imeṭṭi yeččur-d allen-is, terra nnhati, ur d-terni awal. Ṭeyyeb, iḥulfa akken d yiwen weɣbel i ten-yezdin, yessarem ammer i s-d-telli ul-is, ad tḍegger akk taẓayt-nni i tt-yettɛettiben fell-as, ad tessexsi deg-s timess-nni i tt-yesruɣun, yenna-yas:

Lli-yi-d ul-im ttxilem Ad bḍuɣ aṭṭan yid-m

Ad tifsus tɛekkemt fell-am Ẓriɣ tasusmi tɛetteb-ikem

Tawlawalt tezga turez-ikem Ass-a aql-i-n ɣer tama-m Fell-am ad yekfu lhemm

Lǧerḥ n wul-im ad yekkussem S lehna ad tfeǧǧeǧ ṣṣifa-m

Ṭeyyeb, yettmuqul ɣer Tiziri, s wallen yeččuren d leḥnana akk d tayri, yezzer di tsusmi ula d netta, yedda di tayugt n waktayen, tagnit kan, yuɣal am wakken yuɣal-d ɣer tilawt iwala udem usirem, yecmumeḥ, ikemmel ameslay yenna:

Nekk yid-m mi d-nemyufa Am waggur akk d tziri

Lbaz yedduklen d tninna Ccbaḥa fell-asen tezzi

nekk yid-m mi d-nemyufa Acuddu i ɣ-yurzen yefsi!

Tiziri, ur teẓri d acu i iḍerrun yid-s, ur tegzi ara aḥulfu i tt-izedɣen di teswiɛt-nni, tettnadi ɣer daxel n yiman-is, ma yella

Page 51: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 50 -

a d-taf kra n tifrat! Tessusem, ur tt-id-yuli wawal, Ṭeyyeb, yegza tasusmi-s, yeẓra d acu i tessedrag deffir n nnhati-s, yerna deg wawal-is: - Ḥemmleɣ-kem, atan d acu i xseɣ a m-d-iniɣ a Tiziri. Tiziri, tessikid-it ɣer wallen-nni tiwraɣin am tafukt n tmeddit, terra nnehta tenna-yas: - Ahat, mačči d nekk i k-ilaqen? Ur uklaleɣ ara ahat tayri-k... Yeqḍeɛ-as-d ameslay:

Akken yebɣu yili waṭṭan-im Akken s-yehwa tili tedyant-im

Nekk ul-iw yeqbel kullci Kullec yura deg wallen-im Deg-sent ɣriɣ leǧruḥ-im

A ten-yesseḥlun d nekkini Fkiɣ lɛahud i wul-im

Ad iliɣ d akli ddaw uḍar-im Skud deg-i tezdeɣ tayri-m

D akli n tayri, akka i d nekkini! Ur zmireɣ ara ad beddleɣ aya, akka ara idireɣ ddaw uḍar n tayri, yes-s kan i banen iberdan, am tziri n waggur d yetran, ɣas ma yella tettas-d si ṭṭlam, tafat-is d tin zeddigen. Attan temsalt ger ifassen-im a Tiziri, akken kan i tebɣiḍ ara iliɣ. Ssya ar sin wussan, ad nemlil, di tsekmut n yemrayen, nekk a kem-rajuɣ, ma yella triḍ ad tezdiḍ ul-im ɣer wul-iw, a d-taseḍ, a yi-d-tawiḍ tayri d laman, ma ulac, a yi-tanfeḍ weḥd-i. Ṭeyyeb, yenna-yas-d akka kan, iruḥ s tɣawla, war ma yella iruja a s-d-terr awal. Tiziri, tezzer di tsusmi, tettnaɣ iman-is tebɣa ad tegzu ayen i tettidir akka ma yella d tidet neɣ d tirga. Tettḥulfu am wakken tufa tarwiḥt iɣef tettnadi aṭas aya, werǧin tḥulfa s lehna am tinna akken i tufa deg wallen-nni tiwraɣin am tafukt n tmeddit, yal mi ara temdel allen-is, a d- temmekti tamuɣli-nni i d-yessakayen deg-s targit yelhan. Zrin sin wussan, lḥir, tugdi, iɣeblan; yal wa deg-sen yezzer di lmeḥna uraju d ukukru.

Page 52: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 51 -

Ṭeyyeb, yewweḍ-d zik, yeqqim yettraju, yettmeslay i yiman-is: “Wissen ma a yi-d-tḍes tilawt, neɣ ad qqimeɣ akka d anekraf n tirga? Tin akken i wumi fkiɣ deg wul-iw tasga, wissen ma d-tuḥnan fell-i neɣ ala! Ugadeɣ a yi-teǧǧ i tewlawalt a yi-tezzu s tmess n tayri-s.” Aṭas i iruja, Tiziri, ur d-tban ara, yezdeɣ-it lweswas, yesseɛya-t uraju yeskew-as ifadden, ur yezmir ara ad yernu nnig n wakken, tewweḍ-d tmeddit, yeqḍeɛ layas dayen, yekker akken ad iruḥ, texsi deg-s teftilt usirem i yessaɣ s wafrayen-is lqayen, yeqqar: “Riɣ ad iliɣ ɣer yidis-is, ad idireɣ s nnhati n wul-is, maca, turda-s tban, tefren ad tili iman-is, ma d nekk, yeckenṭeḍ wul-iw deg tayri-s…” Ileḥḥu, am win ur neɛqil abrid, ur yeẓri anda ara yerr, iḥulfa ẓẓayet fell-as ddunit, asirem-nni i yessaɣ yexsi yeǧǧa-t di tallest.

Ass-nni i rujaɣ a d-yas Asirem a yi-d-yeglu yes-s Ziɣ i d-yeẓẓuɣer d layas

Yewwi akk tirga-w yid-s! Werɛad-it akken, ileḥḥu, yettarra nnhati rẓagen, armi i yesla i teɣri si mebɛid, iɛudd d targit, ziɣ d tilawt, yezzi ɣer deffir, tuɣal-it-id terwiḥt i t-yeǧǧan, mi tt-iwala am waggur-nni i d-inesren deffir wagu, tbedd tettraju-t s wecmumeḥ, yuzzel ɣur-s am win akken ara yemmagren talwit, mi yewweḍ zdat-s, imuqel-itt s tujjma meqqren, yerra nnehta, yenna-yas s taɣect i tezdeɣ leḥnana: - Uyseɣ tisin-im, ɣileɣ a yi-teǧǧeḍ akken di tallest! Ugadeɣ tawlawalt! Tiziri, tezzer deg wallen-nni tiwraɣin am tafukt n tmeddit, tenna-yas s leɛqel kan: - Ssawlent-iyi-d wallen-ik, ur zmireɣ ara ad ɛeṭṭleɣ ɣef teɣri-nsent. Icudd yiman-iw ar ɣur-k degmi ɣriɣ tira-nni n terwiḥin di twenza-k…

Page 53: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 52 -

- Tira n terwiḥin?! I tt-yesteqsa Ṭeyyeb s wewham, nettat tenna:

Mi yerfed ccfer ɣef yeẓri-k Ɣur-i mi d-terra tmuɣli-k

Walaɣ…walaɣ tafsut Sliɣ di tsusmi i ṣṣut-ik

Sliɣ-as i wul mi d-yebder isem-ik Sliɣ-as i wallaɣ yenna-yi ttu-t

Ɣezzif aṭas webrid-ik Teɛteb tikli di later-ik

Qessiḥet tmara i ɣ-yerran nemmut! Walaɣ yefsex ujeǧǧig-ik

Mi yeswa timaqwa n imeṭṭi-k Leḥzen s tebrek yettɣummu-t

Walaɣ yeɣli yiṭij-ik Walaɣ terwi tegnawt-ik

Ass-ik yesburr tagut Walaɣ-t mi yunag wul-ik Yezzer di temda n ẓẓmik

Iɛudd dayen lḥal ifut! Walaɣ asirem f tewwurt-ik Yettraju a s-d-tefkeḍ afus-ik Akken a k-id-yaker si lmut Walaɣ-k mi d-telliḍ allen-ik

Ufiɣ lehna di tmuɣli-k Terna ccbaḥa i tefsut!

Ṭeyyeb, tumert tettfeǧǧiǧ deg wudem-is, yenna-yas: - Ihi, tefkiḍ-iyi-d ul-im?! tqebleḍ ad tiliḍ inu, inu iman-iw kan! - Maca, ugadeɣ! I s-d-terra Tiziri s kra n wesḥissef. Ṭeyyeb, yesteqsa-tt s wewham: - D acu i kem-yessagden? D nekk! - Ugadeɣ ur nettaweḍ ara, ugadeɣ a ɣ-yeɛreq webrid, ad yiɣzif fell-aɣ… Ṭeyyeb; iqerreb ar ɣur-s, yeṭṭef afus-is yenna-yas:

Page 54: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 53 -

Skud telliḍ yid-i Ulac d acu i yuɛren Kra yellan d awezɣi

A s-nefk isem-nniḍen A t-nerr d asirem n tayri

Ulac d acu a t-isefḍen Kemm d tagellidt, nekk d akli

Deg umaḍal n yemrayen ! Tiziri, imiren tḥulfa s laman yestertef-d ɣer wul-is, tecmumeḥ, tenna-yas: - Ṭeyyeb, ḥemmel-iyi! Anef-as i wul-iw ad yefsi deg wul-ik, atan yiman-iw ger ifassen-ik, ḥader a k-iruḥ yiwwas, di leɛnaya-k ḥader fell-as! Ṭeyyeb, yerra-yas-d s leḥnana d tayri:

S kra i zeddigen ur yumis S tezdeg n yiman

S wul i yeddren ur yuyis S tirga i yettṣebbiren imeɣban

S usirem-nni i iseffḍen leḥzen aberkan S wakud i yesseftayen ussan

S kra yellan akken ad yili S kra ara yeddren lebda Mi ara mmteɣ nekkini

S yakk ayen ur tettḥaz tmettant Ayen ur nrekku, ur nettfuku

S kra i yesɛan azal nnig tudert d lmut S kra i icebḥen ugar n tefsut

Ma ggulleɣ-am s waya drus… Aḥeqq n terwiḥt-nni i teẓẓuɣur lmut

Aḥeqq akal iseg i d-nexleq Aḥeqq iṭij i iseffḍen tagut

Aḥeqq n yiman-iw d yiman-im Aḥeqq…

Ma ggulleɣ-am s waya drus! Aḥeqq akk ayen is i ggulleɣ

Aḥeqq akk ayen is ur ggulleɣ

Page 55: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 54 -

Aḥeqq n tayri d-ilulen gar-aneɣ Seg wass-nni mi kem-ssneɣ

Aḥeqq imeṭṭi i ruɣ D yakk imeṭṭi i truḍ

Aḥeqq ayen akken ttarguɣ D wayen ula d kemm tettarguḍ

Ggulleɣ a m-d-aǧweɣ tafat A kem-ḥaddeɣ si lmertat

Ggulleɣ ar d a kem-ḥemmleɣ Skud lliɣ, skud ddreɣ

Page 56: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

-(4)- Leḥmala…

Leḥmala-k tecba targit, targit ur necbi tiyaḍ. D leḥmala i yessaɣen tirgit, daxel n wul-iw asemmaḍ, leḥmala-k tif ddunit, yes-s deg wul wwteɣ ticraḍ…

Page 57: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :
Page 58: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 57 -

Leḥmala, tecba agris, ma yessaɣ deg wul, ur ifessi, agris-nni n ccetwa, yessergagayen amzun d asemmiḍ qessiḥen i yetthuzzun ul ɣer daxel! Leḥmala, tecba timess, simmal d-yettsuḍ fell-as waḍu, nettat ad tzehher ad trennu, ma tecɛel deg wul ur tettnusu, tirɣi-s tettaǧǧa-d ccama ! D targit, i ten-yeẓẓuɣren ɣer umaḍal n terwiḥin, i ten-yewwin akin i yetran, anda ur telli tagut. Ttɛeddin fell-asen wussan, uɣalen am ijeǧǧigen n tefsut, ulac d acu i ten-yecban, asirem i ten-yesduklen d ameqqran! Iɣeblan-nni n zik, xsin, uɣalen am wakken ur llin, yal wa yelli tawwurt n wul-is i tafat n leḥmala, i isefḍen deg-s later n waṭṭan d lmeḥna. Wa yettḥadar ɣef wayeḍ, yal yiwen yettnadi lehna d talwit n wayeḍ, akka i d leḥmala, ulac deg-s tanekkayt. Fsin wa deg wa, uɣalen d yiwen n yiman. Ṭeyyeb akk d Tiziri, teḍsa-yasen-d tudert, ttun akk ayen i sen-d-yezzin, ula d ayen i yezrin, zzren di tumert n tayri. Tiziri, tekfa fell-as tewlawalt-nni i tt-ikerfen, tesfeḍ seg wallen-is tmuɣli-nni n leḥzen, tettban-as-d tudert tecbeḥ mi ara tt-id-tettwali si daxel n wallen-nni tiwraɣin am tafukt n tmeddit, allen-nni i s-yessḥefḍen lehna, i s-d-yemlan abrid ɣer tirga. Ṭeyyeb, i tikkelt tamezwarut, iḥulfa akken yella win ara iḥadren fell-as, win ara d-yezgen i lebda ɣer tama-s, yufa ɣur Tiziri, leḥnana-nni i s-iɛerqen aṭas aya, laman-nni is ur iḥulafa yakan, tayri yemgerraden s waṭas ɣef tinna n Werda. Tirga-nsen, yal ass ttnernint, bɣan ad dduklen i lebda, ad lḥun s tɣawla ɣer tumert d lehna. Ttemlilent wallen-nsen, akken ad myeḥkunt tujjma d usirem, di yal taswiɛt ttemsawalent terwiḥin-nsen « ḥemmleɣ-k, ḥemmleɣ-kem » di yal nnehta i d-ggaren wulawen-nsen, tettsuɣu taɣect n leḥmala i yezdin gar-asen,… d yiwet targit kan i ttwalin deg wuḍan i ten-iferqen : «timlilit, taṣebḥit ».

Page 59: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 58 -

Yiwen deg-sen ur yezmir ad yidir mebla wayeḍ, ɛettben-ten aṭas ddqayeq, teswiɛin neɣ ussan ideg ur ttemwalin. Yiwet tṣebḥit, Tiziri, tɛeṭṭel ɣef wakud ideg d-tettas, Ṭeyyeb, yettraju-tt s lḥir am umeslub, yeǧǧa merra lecɣal-is, yettruḥu, yettuɣal, am win i wumi yeɛreq kra, ur yezmir ara ad yebdu ass-is war ma yella iwala-tt, akken ad yessexsi timess-nni n lḥir i itezzun ul-is. Iruja aṭas, yuɣal yebda axeddim, lḥir yettban ɣef wudem-is, kra n win ara t-iwalin a t-yesteqsi: « D acu i k-iɛerqen akka ass-a ?! » Netta ur yerri awal i ḥedd, amzun ur isell i tergagayt-nni i yesneznizen ɣer daxel n wul-is, mačči d yiwet taluft i d-iger wallaɣ-is, « Ahat, tehlek, maca, iḍelli i tt-walaɣ ur tt-yuɣ ara ! » i yenna deg yiman-is, allen-is zgant ggunint tawwurt, melmi ara d-tekcem ɣur-s akken a s-tebru tawla-nni n tugdi i t-irekben. « Mačči d leɛwayed-is! Ur tezgalay ara timsirin, acuɣer ur d-tusi ara attan d 12:30! Ɛni yella kra n wegnu i tt-yeṭṭfen! »Ṭeyyeb, yettmuqul tamrilt, yesself i wudem-is, yenna : “ Awi-d kan ad yili d lxir i tt-yeṭṭfen!” Ammer yufi ad yuɣal d abeḥri, ad yekcem si ṭṭaq n wexxam-nsen, akken a tt-iwali, ad iẓer d acu i tt-yuɣen. Iceṭṭen wul-is, simmal izerri wakud, lḥir-is yettnerni: « Ahat, teɛya kan, tebɣa ad testeɛfu! » yettṣebbir ul-is s imeslayen-agi, maca, yugi a t-ihenni. Si tegnit ɣer tayeḍ, iteffeɣ-d ɣer berra, yettnadi s wallen-is ger waṭas n teḥdayin, anda ara tt-id-iwali: « ulac, ur d-tban ara! » Yuɣal ɣer uxeddim, allaɣ-is yettawi-d aṭas n taktiwin, ur yufi ara d acu ara yessrekden tayugt-nni n lweswas i t-yewwin, mazal-it akken ibennu, yessedram, armi d-yekcem ar ɣur-s umeddakel-is Meṣṭafa: -Azul a Ṭeyyeb. -Azul. Yerra-yas-d s taɣect yebḥebḥen ideg yettban leḥzen. Meṣṭafa, yessaked-it s wewham, yenna-yas: -D acu i k-yuɣen akka? Werraɣ wudem-ik amzun twalaḍ awaɣezniw! Ṭeyyeb, yessusem kan, ur s-d-yerri awal, allen-is rsent ɣef tewwurt, Meṣṭafa, iqerreb ɣur-s yenna-yas: -Awwah, ur yi-yeɛjib ara wudem-ik, thelkeḍ? D aḍar-ik ɛni?! Ṭeyyeb, ihuzz aqerruy-is yenna-yas:

Page 60: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 59 -

-Ur hlikeɣ ara, a Meṣṭafa, acemma ur yi-yuɣ. -D acu ihi?! -Tiziri… -D acu tt-yuɣen? Tesserfa-k, tebdam yakan! i s-d-yenna Meṣṭafa s wesqecmeɛ, Ṭeyyeb yerra-yas-d s layas: -Mačči d Tiziri ara yi-yesserfun, ceṭṭneɣ fell-as aṭas acku ur d-tusi ara ar tura, ur cukkeɣ ara a d-tas ass-a yakk! Wissen d acu tt-yeṭṭfen? -Ahat, tebɣa ad testeɛfu, ddurt i iɛeddan i tessezri ikayaden, aṭas i tenɛettab. I s-yenna Meṣṭafa. Ammer akka, yili tenna-yi-d iḍelli akken ur ttenceṭṭaneɣ ara akka, yernu nettat ur tḥemmel ara ad tezgel timsirin-is, dɣa tid n wass-a, nekk cukkeɣ tehlek, neɣ yella kra n wegnu i tesɛa! Akka i d ul n wemray, ur itecceḍ ara, yettḥulfu s kra yellan! Ṭeyyeb, ass-nni, ul-is yugi a t-ihenni, iban-as-d berrik mebla Tiziri, ẓẓayit teswiɛin-nni i yettɛeddin, banent-as-d d aseggas, yugi ad yayes, yessaram, ahat a d-tas, a tt-iwali! Ɣezzifit teswiɛin uraju ɣef wemray iceṭṭnen. Si teswiɛt ɣer tayeḍ a d-yeddem “lmubil”-ines, a t-yettmuqul am wakken yebɣa-t a d-yenṭeq ɣur-s s taɣect n tin akken i iḥemmel. -Nniɣ-ak a Meṣṭafa, ur ẓriɣ ara yakk d acu i yi-yuɣen, yugi wul-iw a yi-ihenni! i s-yenna i Meṣṭafa war ma yella yerfed allen-is ɣef “lmubil” i yeṭṭef ger ifassen-is, Meṣṭafa, yeqqim yid-s tagnit, yuɣal, yessaked tamrilt yenna-yas: -Attan d 2:00, nekk sɛiɣ tamsirt tura, ilaq ad ruḥeɣ, ur ttceṭṭin ara iman-ik a Ṭeyyeb, ma ur d-tban ass-a, azekka a d-tas, a tt-twaliḍ, ɣas thenni, nekk nniɣ-ak ala lxir ara yilin. -Ssarameɣ ad yili wul-iw yecceḍ, ruḥ di lehna a Meṣṭafa, ar tufat. Sin wussan i yezrin akken, Tiziri, ur d-iban fell-as isali, Ṭeyyeb, yezza-t lḥir d uxemmem, banen-as-d wussan-nni d aseggas, ɛawaz, lḥir d lweswas, ur yeẓri ara d acu-t wagu-yagi i iḥejben fell-as Tiziri! Ass-nni n Aram taṣebḥit, s leɛdez meqqren i d-yusa Ṭeyyeb, ɣer uxeddim, tuɣal-as tesdawit berriket! Imir kan i yebda axeddim, yekcem-d ar ɣur-s Meṣṭafa: -Azul a Ṭeyyeb.

Page 61: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 60 -

Ṭeyyeb, isellem fell-as yerra nnehta, yejbed-d agaru n ddexxan yessaɣ-it, awal ur t-id-yuli. Yesteqsa-t Meṣṭafa: -Ur d-tusi ara Tiziri? -Ur d-tban ara! Ula d iḍelli ur d-tusi ara, nniɣ-ak aql-i-n ddrewceɣ, rwiɣ, ur ẓriɣ d acu ara xedmeɣ. Meṣṭafa, yecmumeḥ, yenna-yas: -Awwah, kunwi s yemrayen at wulawen ileqqaqen, tḥemmlem leɛtab ɣef wulac! -Ɣef wulac! i s-d-yerra Ṭeyyeb s wurfan, Meṣṭafa ikemmel deg umeslay-is yenna: -Wali amek i k-teḍra, di sin wussan tuɣaleḍ d wayeḍ! Ttwaliɣ deg-k d kečč i yuḍnen, allen nexrent, udem yejjet werraɣ, amzun tuɣaleḍ-d si laxert! Werɛad-it akken Meṣṭafa yettmeslay-as, armi d-tbedd Tiziri di tewwurt, tessikid Ṭeyyeb s wallen i yeččuren d leḥnana akk d tujjma, s taɣect yebḥebḥen tenna: -Tanezzakt tameggazt! Ṭeyyeb, yesla kan i taɣect-nni, yebra i ugaru-nni ɣer lqaɛa, ifeǧǧeǧ-d wudem-is yuzzel ɣur-s s waṭas n tumert, yessaked-itt s tujjma, yenṭeq ɣur-s s tuzzma: -Akka a Tiziri?! Sin wussan ara yi-teǧǧeḍ akken tezzuɣ s tmess n lḥir d layas! -Sin wussan, uɣalen d aseggas! sin wussan tudert ur s-ufiɣ lbenna-s! i s-d-terra Tiziri, s taɣect yeččuren d leḥzen. -D acu i kem-yuɣen? Acuɣer ur d-tusiḍ ara!? i tt-yesteqsa Ṭeyyeb. Tiziri, qbel mi ara s-d-terr ɣef westeqsi-yagi, tezzi ɣer Meṣṭafa, tenna-yas : -Atan tbekkreḍ-d assa-agi, ɛni d lɛid? Meṣṭafa, yerra-yas-d s lferḥ: -Lɛeslama-m a Tiziri, bekkreɣ-d taṣebḥit ɣer wegrud-agi amecṭuḥ i teǧǧa mamma-s! Ur teẓriḍ ara amek i s-teḍra?! Tiziri, tecmumeḥ, tenna-yas: -Amek i s-teḍra?! Ttwaliɣ ur yecliɛ ara! Ṭeyyeb, iḥulfa yella kra i teffer fell-as, deg wallen-is yeɣra leḥzen uffir, yeẓra akken lɣiba-yagi n sin wussan, yella kra n wegnu deffir-s, yettmuqul kan deg-s amek i tettbeddil awal yal mi ara tt-yesteqsi ɣef tmentilt n lɣiba-yagi i tt-yeṭṭfen sin

Page 62: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 61 -

wussan, Tiziri, tettmeslay d Meṣṭafa, ɣef wayen i yeɛnan leqraya, akk d ikayaden i yezrin ddurt i iɛeddan, tagnit kan, tuɣal tezzi ɣer Ṭeyyeb, tenna-yas: -D lawan n temsirt, nekk a yi-tessurfem a ken-ǧǧeɣ ihi! Teffeɣ-d, Ṭeyyeb, yeḍfer-itt-id, ɣer berra, yesteqsa-tt: -Tiziri, rju cwiṭ di leɛnaya-m! Mel-iyi-d; d acu i kem-yuɣen, ɛni tselbeḍ?! -D acu i yi-yuɣen? Nniɣ-ak d lawan n temsirt, ilaq ad ruḥeɣ, d aya kan! I s-d-terra Tiziri, Ṭeyyeb, yessaked-itt ɣer wallen s tuzzma yenna-yas: -Ass-agi d Aram. -Ẓriɣ. -Timsirin-nwen ad bdunt ɣef 10:00. -Ẓriɣ daɣen! I s-d-terra s wurfan. Ṭeyyeb, ikemmel deg wawal-is s waṭas n wurfan: -Ihi, tura attan d 9:00! Acuɣer i tɣeṣbeḍ, teqqareḍ d lawan n temsirt, ɣef wacu i trewwleḍ akka a Tiziri… fell-i ?! Tiziri, tessusem, ur tt-id-yuli wawal, Ṭeyyeb, yesteqsa-tt i tikkelt-nniḍen : -Tiziri ; d acu i yellan ? Acuɣer i trewwleḍ fell-i? Tiziri, tessusem, ur s-d-terri awal, Ṭeyyeb yesteqsa-tt i tikkelt-nniḍen: -Tiziri, d acu i yellan? acuɣer i tessebɛadeḍ iman-im fell-i! Tiziri, tenna-yas: -Ruḥ ɣer uxeddim-ik, mačči d lawan umeslay tura. -Atan Meṣṭafa din ur ttxemmim ara ɣef uxeddim-iw. -Nekk ad ruḥeɣ ad nadiɣ timsirin i yi-ifuten ussan i iɛeddan. -Timsirin a tent-id ɣur-i, ṣewwreɣ-am-tent-id yakk, ur ttceṭṭin ara iman-im. -Tanemmirt a Ṭeyyeb, maca ur bɣiɣ ara a k-ɛeṭṭleɣ ɣef lecɣal-ik. -Axeddim-iw yezmer ad iraju, maca, kemm, ur zmireɣ ara ad ɛeṭṭleɣ fell-am, teẓriḍ a Tiziri, di sin wussan-agi i yezrin, faqeɣ akken tudert war yes-m ur tesɛi ara azal, tesseḍlem, berriket amzun d aẓekka! Tiziri, tebra i wallen-is ɣer lqaɛa, terra nnehta di tsusmi rẓagen tezzer, ma d Ṭeyyeb, iqerreb ar ɣur-s yesteqsa-tt s leḥnana:

Page 63: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 62 -

-Acuɣer ur d-tusiḍ ara? D acu i kem-iḥejben ay aggur ? -Helkeɣ, yewwet-iyi waḍu daya ! Tecmumeḥ mi tettmuqul ar ɣur-s, am wakken tebɣa ad tessedreg s useḍsu-nni nniɣma-nni n layas i ixenqen taɣect-is, Ṭeyyeb, s waṭas n leḥnana i s- yenna: -Sslama-m a tayri-w, ssarameɣ ad tiliḍ testeɛfaḍ, awer kem-iḥaz ula d asennan. Tiziri, terra-yas-d: -Mi k-walaɣ jjiɣ, yekfa waṭṭan-iw. Ṭeyyeb, yezmumeg, yerra nnehta, yenna: -Ur umineɣ ara ad nemsebḍu, ur zmireɣ ara ad amneɣ akken tella tudert war yes-m. Ayen kan i ssarameɣ di ddunit-agi, d akken imawlan-im ad gzun ayen i ɣ-yezdin, ur ttarran i tayri-nneɣ timedlin, ur aɣ-meṭṭlen akka nedder! Tiziri, imi i tesla i imeslayen-agi, yennerna deg wallen-is leḥzen, ul-is iɛetteb-itt mi yeɣṣeb tikli, tezzer deg tuzzma n yiman, tessaked Ṭeyyeb ɣer wallen tenna-yas: -Ṭeyyeb, di leɛnaya-k dayen, anef-aɣ si lehdur-agi. Uɣal ɣer uxeddim-ik tɛeṭṭleḍ ɣef Meṣṭafa. Nekk ad ruḥeɣ ɣer temkarḍit. Ṭeyyeb am win i d-yendekwalen si tnafa, iḥulfa s yiles-is yecceḍ-d s wayen ur ilaq a d-yebder, yeẓra akken Tiziri, ur tesɛi ara lqedra akken ad tbeddel tidmi n imawlan-is neɣ ad treẓ awal-nsen! Dɣa ayen i s-d-yenna yesnerna di laɛtab-is, mi yettmuqul ar ɣur-s, yegza acuɣer i tesserwal allen-is fell-as, acuɣer i ttezzi udem-is yal mi ara d-mlilent wallen-nsen. Yeɛfes ɣef wul-is i yeččuren d iɣeblan, yecmumeḥ-d s tmara, yenna-yas : -Tiziri; ḥemmleɣ-kem, daya kan i yesɛan tixuṭṭert, ayen- nniḍen, ur yelli deg ufus-iw ur yelli deg ufus-im, d ussan i yeẓran d acu i ɣ-d-kemsen deg ijufar-nsen, ammer ahat d ayen yelhan i ɣ-d-ttheggin! Tiziri, am wakken ur tumin ara s “usirem”, d layas kan i s-d-yettbanen, tuɣal-as tudert ẓẓayet segmi d-tfaq ɣef tidet-agi qerriḥen i d-yettheggin i tayri-s taggara. Tettmuqul Ṭeyyeb ɣer wallen, am wakken i tikkelt tamenzut, taneggarut i t-tettwali, teqqar-as: -Tuklaleḍ aṭas n lehna d tayri. Aya ur ḥṣiɣ a t-tafeḍ yid-i, ugadeɣ fell-ak seg-i a Ṭeyyeb.

Page 64: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 63 -

Netta yerra-yas-d: -Tiziri; di leɛnaya-m, ma yella s tidet tḥemmleḍ-iyi, ur d-ttales i imeslayen-agi! Lehna-w d tayri-w ala yid-m i tent-ufiɣ, tumert-iw ssneɣ-tt asmi akken i kem-id-ufiɣ, tarwiḥt-iw tettuɣal-d ɣur-i mi ara kem-waliɣ tettfeǧǧiǧeḍ am waggur, am tafukt, am kra ɛzizen i tmuɣli. Tiziri, tḥulfa s laman, tezzer ɣer daxel n wallen-nni tiwraɣin am tafukt n tmeddit, tunag s terwiḥt-is ɣer umaḍal anda ur llin wurfan, ur telli tugdi, anda ala ccbaḥa n targit i s-d-yettbanen. Ṭeyyeb, iqerreb ar ɣur-s yenna-yas: -Skud lliɣ, skud telliḍ ulac tugdi gar-aneɣ. Yya-n ad nuɣal ɣer Meṣṭafa, akken a m-d-fkeɣ timsirin-nni i kem-ifuten. Skud lliɣ ɣer tama-m a Tiziri, fiḥel ad tennuɣniḍ neɣ ad txemmmeḍ ɣef uzekka, anef-aɣ ad nidir ass-a, taswiɛt-agi i ɣ-yezdin kan. “Tismin; d anza n leḥmala” , akka i d-qqaren! Maca, llan waṭas n leṣnaf n tismin, llant tismin yelhan i yesnernayen deg wazal n tayri, llant tid i icemten i yessexsayen taftilt n iḥulfan i yessexraben assaɣ ger yemrayen. Mi ara tili tayri zeddiget, mi ara yili llsas-is iṣeḥḥa, ur tt-tesluɣ ur tt-tessedram tismin, maca trennu tessijhid-as aẓar. Yiwet tmeddit; Tiziri, tella di temkarḍit n tesdawit, teqqar, armi d-tekcem yiwet teqcict, teqqim-d qbal-is, tessaked-itt tagnit, tuɣal tenna-yas: -Tiziri; ur teẓriḍ ara anda-t Ṭeyyeb? Tiziri, terfed-d allen-is ɣef wedlis i yellan ger ifassen-is, tmuqel-itt: “D Nasima!” Tenna deg yiman-is: “Taqcict-agi anda ma yerra Ṭeyyeb a t-teṭṭafar, d acu i tettnadi ar ɣur-s?!” Tiziri, mi tt-twala akken tḥar, tecmumeḥ tenna-yas: -Atan deg lǧib-iw! Teḍsa terna tenna-yas: Atan deg uxeddim-is, anda ara yili?! Nasima s wurfan terra-yas-d: -Ulac-it; tura i d-usiɣ ssyenna, ur t-ufiɣ ara! -Ihi, ur ẓriɣ ara! I s-d-terra Tiziri. Nasima tessusem cwiṭ; tuɣal tenna-yas: -Ttnadiɣ fell-as acku ssawleɣ-as-d sglin; yenna-yi-d ɛeddi-d ɣur-i taswiɛt, mi t-nudaɣ ur t-ufiɣ ara. Tiziri, testeqsa-tt s kra n tismin:

Page 65: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 64 -

-D acu i tebɣiḍ ar ɣur-s? Mi ara t-waliɣ a s-iniɣ. Nasima, tezmumeg tenna-yas: -D tamsalt gar-aneɣ kan, ur zmireɣ ara a m d-iniɣ fell-as. Tekker akken ad truḥ, tenna-yas: -Ad ruḥeɣ ad waliɣ ma yella yuɣal-d neɣ ala! Nasima, truḥ, Tiziri, deg wul-is bdant sduxxunent tismin, yal mi ara teɛreḍ amek ara tsuḍ fell-as akken ad tnes, timess-nni ad tzehher ad trennu, tenna i yiman-is: “Nasima-yagi, tebɣa kan a yi-tesserfu, ur yelli d acu i yebɣa ɣur-s Ṭeyyeb”. Tettṣebbir ul-is s imeslayen-agi, maca, yugi a tt-ihenni, simmal ineǧǧeɛ-itt lweswas ɣer daxel, teqqim akken tagnit, tuɣal tekker, terza srid ɣer Ṭeyyeb, ad twali ma yella s tidet truḥ-d ɣur-s Nasima neɣ ala. Mi tewweḍ ɣer din, tufa-ten bedden lwaḥid ttmeslayen. Ṭeyyeb mi tt-iwala, yessawel-as-d yenna: -Tiziri, yya-n, acuɣer i tbeddeḍ mebɛid! Tiziri, tessaked-iten di tsusmi, tuɣal ansi d-tusa, Ṭeyyeb, yeḍfer-itt, yessawal-as, maca, ur d-teḥbis ara ar ɣur-s. Deg webrid-is, temlal-d Areẓqi, wagi aṭas aya d netta yebɣa ad yemmeslay yid-s, nettat trewwel fell-as, tugi-t, meɛna imiren, Tiziri, teḥbes-d ar ɣur-s tenna-yas: -Azul ay Areẓqi. -Azul a Tiziri; amek tettiliḍ? I tt-yesteqsa Areẓqi s lferḥ meqqren. -Ur yi-yuɣ ara, i kečč?! Ṭeyyeb, yerfa mi tt-iwala yid-s, yerza ar ɣur-sen, yenna-yas s tismin: -Ur yi-d-temmaleḍ ara anwa-t akka wagi? Tiziri, tecmumeḥ, tezzi-d ar ɣur-s, tenna-yas: -Wagi d Areẓqi! Tezzi ɣer Areẓqi tenna-yas: Wagi isem-is Ṭeyyeb. Areẓqi, yenṭeq ɣer Ṭeyyeb, yenna-yas: -Anṣuf yes-k a Ṭeyyeb. Ṭeyyeb, yenna-yas i Tiziri s wurfan: -Yya-n ad nruḥ tura. Nettat, terra-yas-d s wurfan: -Ruḥ, ma d nekk uḥwaǧeɣ Areẓqi deg yiwet temsalt.

Page 66: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 65 -

Ṭeyyeb, iruḥ izellez, s wurfan d tismin irekkem, yuɣal ɣer Nasima. Tiziri mi t-twala akken yuɣal ar ɣur-s, terḥa s tismin ula d nettat daɣen, teqqim d Areẓqi, sseftin awal ɣef tsekla d tẓuri, awal deffir wayeḍ, akud yettazzal. Ṭeyyeb, ula d netta yessefti awal akk d Nasima, qqimen akken tagnit, yal yiwen ɣer daxel yezza, yal wa yettaker tamuɣli ɣer wayeḍ, ajajiḥ n tmess simmal yettnerni. Ṭeyyeb, ssawlen-as-d ɣer uxeddim, Nasima truḥ teǧǧa-t, ma d Tiziri, werɛad-itt akken teqqim d Areẓqi, tebɣa ad terḥu ul n Ṭeyyeb, akken i tt-yerḥa, netta si tegnit ɣer tayeḍ iteffeɣ-d yessikid-iten tagnit, sikin ad yuɣal ɣer uxeddim-is deg wallen-is tettban tuzzma meqqren texleḍ s waṭas n tismin d wurfan. Tiziri, mi t-tettwali akken ɣas ma yella iɣaḍ-itt maca tebɣa-t ad yeɛreḍ cwiṭ si teqreḥ n tismin amek i ttezzu ul n wemray war tamella. Ṭeyyeb akken ad yessexsi aḥaruq-nni n tismin yerra-tt i wesduxxen, agaru deffir wayeḍ, Tiziri mi t-twala akken yuḥnan-d wul-is fell-as, tenna deg yiman-is:“ Tura dayen, ddeqs-is, iɣaḍ-iyi“ tenna-yas i Areẓqi: -Ssuref-iyi, d lawan a k-ǧǧeɣ, ameslay yid-k yelha, ur nezgil taluft addal, tasekla, tasertit, .. A ziɣ yeččur uqerruy-ik! -Tanemmirt-im a Tiziri; ula d nekk aṭas ubaɣur i d-ɣennmeɣ si temlilit-agi. Tiziri; terra srid ɣer Ṭeyyeb, tufa-t yettheggi iman-is akken ad yeffeɣ, tenna-yas s wewham: -Dayen, tekfiḍ axeddim?! Netta yerra-yas-d s wurfan: -I kemm dayen, tefriḍ tilufa-m d Ssi Areẓqi? Tiziri terra-yas-d: -Am tlufa-nni i tefriḍ akk d Nasima! -Ur llint tlufa gar-i d Nasima! I s-d-yerra Ṭeyyeb. Nettat tenna-yas s tuzzma: -Ɣef waya i s-tenniḍ a d-tɛeddi ar ɣur-k, dɣa ɣef waya daɣen i tnuda fell-ak akk tasdawit?! -D nettat i yi-d-yessawlen yakan, tenna-yi-d akken tuḥwaj-iyi, ihi nniɣ-as a yi-d-tafeḍ deg uxeddim, ɛeddi-d taswiɛt. Tiziri, ammer sɛiɣ lbeḍnat yid-s yili mačči dagi zdat wallen-im ara tent-fruɣ! Tiziri, tuɣal-itt-id terwiḥt, tecmumeḥ tenna-yas: -D nettat i yi-d-yennan “Tamsalt gar-aneɣ nekk yid-s kan”!

Page 67: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 66 -

Ṭeyyeb, yezmumeg yenna-yas: -Tebɣa a kem-tesserfu daya kan! Attan lbaḍna d acu-tt; gma-s yewwi-d kra n tɣawsiwin, yenna-yas a yi-d-tini ma yella riɣ a tent-aɣeɣ fell-as, acku gma-s yettbezniz. D tagi i d taluft merra, maca kemm ɣur-m ugar n ssaɛa teẓẓaḍeḍ lemleḥ, teḥma tuɣmest akk d Areẓqi-yagi! Ammer i terniḍ cwiṭ yili ur yi-d-tettafeḍ ara. Tiziri, teḍsa, tenna-yas: -Nemmeslay ɣef tsekla aṭas, Areẓqi d amedyaz a ziɣ, yernu isefra-s lhan! -Ihi tufiḍ lebɣi-k ay ul?! I s-d-yerra s wesḥissef d wurfan, yezzi udem-is akin, yessaɣ agaru. Tiziri, tekkes-as-t tessexssi-t, tenna-yas: -Tjerrbeḍ? -D acu ?! I tt-id-yesteqsa s wewham. Tenna-yas: - Timess n tismin. Ṭeyyeb, yecmumeḥ, yenna-yas s leḥnana: -Jerrbeɣ a tayri-w; ur tezmir tiṭ a kem-twali d wayeḍ! Riɣ ad tiliḍ inu iman-iw, ḥedd ur kem-yettwali. Tiziri, tqerreb ar ɣur-s tenna-yas: -Ḥemmleɣ-k ay ameslub, ssuref-iyi ma yella sserfaɣ-k-id, d tismin i ɣ-igan akka! - Uɛrent aṭas tismin, qerriḥit ziɣen a Tiziri! -Qqaren wat zik; “Win ur nejerreb tasa, yens anda nensa” Tegziḍ tura acuɣer i rfiɣ mi k-walaɣ akk d Nasima? -Gziɣ a tarwiḥt; maca ilaq ad teḥṣuḍ akken ger yakk tullas n umaḍal, ul-iw yefren-ikem kemm, d kemm kan i t-izedɣen lebɣi-w werǧin ad yecceḍ ɣer tayeḍ. Tisura n tayri-w a tent-id ger ifassen-im kemm weḥd-m. Tiziri, terra nnehta, tenna-yas: -Ḥemmleɣ-k.

Page 68: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

-(5)- Ger layas d usirem…

Ɣas ul yeẓẓem-it layas, yeẓra ur telliḍ d ayla-s, meɛna

yugi a k-yexḍu. Yettraju a d-tejbuḍ fell-as, ad tiliḍ lebda ɣer tama-s, akken aẓar-is a d-yeḥyu. Ma teǧǧiḍ-

t yiwwas, a t-yezdeɣ lweswas, ad yejjet ad yerku…

Page 69: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :
Page 70: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 69 -

D rruḥ i yextaren Neɣ d ayen i yuran

Leɛtab wi t-iḥemmlen Anwa i t-yebɣan?!

Neẓra yettraju uwezɣi Di taggara n webrid

Nɛemmed, neqbel kullci Nebɣa ad nerẓ lqid Abrid-nni n tayri

Ad nelḥu deg-s lwaḥid Nettargu ayen ur nelli

Seg wassen lxaṭer ur yerkid Ɣas layas yetnerni

Asirem yettgani mebɛid Ɣur-s mi neɛjel tikli

Simmal ad yettbeɛɛid! Yegra-yaɣ-d kan westeqsi

D rruḥ i yextaren Neɣ d ayen i yuran?! …

Akli n tayri, ur yezmir ara a s-yenser i uḥulfu-nni uɣris i yettcebbiḥen tudert-is. Ṭeyyeb, yal ass yesteqsay: “Acuɣer i yi-tga tudert akka? Yal mi ara d-afeɣ ayen ssarameɣ, ger ifassen-iw ad yettaḥwaṣ!” Maca, yesmenyaf ad yidir d anekraf n tirga, akken ur s-iteddu di lebɣi i layas. Ɣas yeẓra tayri-s ur s-d-tettṣiḥ, maca yeggull akken ur s-yettserriḥ, yal ass iḥemmel-itt ugar, leḥmala-s simmal tettnerni. Ɣas yeḥṣa tirga-s d awezɣi, iɛemmed ɣef kra yellan, leɛtab, imeṭṭi, urfan… Tiziri, i t-iḥemmlen, tugad fell-as si leɛtab, tebɣa a t-twali di talwit, ad yif medden akkit, ad yaweḍ ɣer kra i yessaram. Tettwali iman-is d ugur deg webrid n tirga-s, tettḥulfu am wakken tuɣal-as d ttɛebga ẓẓayen i wumi ur yezmir.

Page 71: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 70 -

Tayri i ten-yezdin, skud tettnerni tettɛettib-iten i sin, Tiziri, tenna deg yiman-is: “Simmal izerri wakud, beṭṭu a d-yettaẓ, acuɣer akka i nettkellix i wulawen-nneɣ s tirga uwezɣi?!”

Qqaren ul d aderɣal Ur yessin ad yefru timsal Mi ara t-id-tenced tayri

Yessawaḍ ar lmuḥal Ɣas ma xerben lecɣal

Yettban-as-d yeɛdel kullci! Nniɣ-ak ay ul yeddreɣlen Ɣas ulamma ẓerrent wallen

Kečč tettkellixeḍ i lebɣi Teṭṭfeḍ isennanen

Tɛuddeḍ d ijeǧǧigen Ɣas idim-ik ineggi!

Tɣurr-ik targit dayen Wali iṭij i d-icerqen

Ahat, asigna-k ad yennejli! Tiziri, tezzer di tuzzma n yiman, ger usirem uɛriq d layas uɛwiq ur tufi lehna. Ger lebɣi n wul-is, d tilawt rẓagen i yezgan lebda ger wallen-is, tḥar anwa abrid ara teḍfer.

Aql-i-n cbiɣ ttejra Mi d-yezzi fell-as lexrif

F igenni idel usigna Deg wul-iw yemɣi-d lḥif Mi yufa ayen i imenna

yezzer ger lmeḥna d uɣilif Seg igenni iṭij yennejla Iḍ d wass qqlen kif kif Lǧerḥ-iw werǧin yeḥla Fell-i yal ass yettneẓẓif

Mi ɣileɣ ṭṭfeɣ tasga Ufiɣ-d iman-iw di rrif!

Page 72: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 71 -

D wagi i d lḥal n Tiziri, i igezmen rray-is akken ad teffeɣ i lebda si tudert n Ṭeyyeb, i wakken a s-teǧǧ tagnit ad yefren tin ara yefken rruḥ i tirga tin ukud ara yezdi tudert akken i yessaram. Ṭeyyeb; i tt-yettrajun a d-tejbu fall-as taṣebḥit am tafukt i s-ibeddu wass, iwala-tt si mebɛid mi terra srid ɣer tzeqqa n temsirin, yewhem acuɣer ur d-terzi ara ɣur-s am tannumi! Yuɣal yenna deg yiman-is: “Ahat yella kra i tt-iɣeṣben! Neɣ ahat tebda temsirt-nsen zik ass-a?!” Akken i yezri wass, Tiziri ur d-teffiɣ ara si tzeqqa-nni ulamma di teswiɛt n westeɛfu, Ṭeyyeb iḥar ur yegzi ara acuɣer i teffer akka fell-as! Werɛad-it akken yettxemmim armi iwala Meṣṭafa si mebɛid, yessawel-as-d, yerra-d srid ar ɣur-s: - Azul a Ṭeyyeb. - Azul; nniɣ-ak a Meṣṭafa… Qbel mi ara yekfu ameslay, Meṣṭafa yenna-yas: - Tiziri?! -Amek i teẓriḍ?! I t-yesteqsa Ṭeyyeb s wewham; Meṣṭafa yecmumeḥ yenna-yas: - D acu i k-iceɣben nnig-s? Aha; mel-iyi-d d acu ken-yuɣen akka daɣen? Ṭeyyeb, yerra nnehta yenna-yas: - Rzu ar ɣur-s di leɛnaya-k, wali acuɣer ur d-tɛedda ara ar ɣur-i, ɛni terfa fell-i! -D acu i s-txedmeḍ, ur yi-d-qqar ara d Nasima daɣen!? - Ala ur yelli d acu i yellan, maca ḥareɣ, ini-as a d-tas mi ara testaf ttxilk. Meṣṭafa, yecmumeḥ yenna-yas: - Srid ar ɣur-s, a tt-id-awiɣ yid-i ɣas thenni. - Tanemmirt. Meṣṭafa; yerza ɣer tzeqqa anda i teqqar Tiziri, yufa-tt tefreɣ ḥedd ur yelli deg-s, inuda s wallen-is deg wefrag asdawan ur s-d-tban ara, iɛedda ad yuɣal ɣer Ṭeyyeb yemlal-d yiwet teqcict teqqar d Tiziri, yesteqsa-tt: -Di leɛnaya-m, ur twalaḍ ara Tiziri? -Teffeɣ seg llin, acku tehlek ur tezmir ara ad tkemmel timsirin. -Tanemmirt.

Page 73: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 72 -

Meṣṭafa, yuɣal ɣer Ṭeyyeb i t-yettrajun s lḥir, iwala-t kan, yeǧǧa ayen yellan ger ifassen-is, yuzzel ar ɣur-s, yestaqsa-t: -D acu i k-d-tenna? Acuɣer ur d-teddi ara yid-k? -Ur tt-ufiɣ ara, teffeɣ. - I temsirin n tmeddit, ur teqqar ara ɛni? Acuɣer ur d-tɛedda ara ɣur-i?! -Ur ẓriɣ ara! Tenna-yi-d tin yeqqaren yid-s teffeɣ ɣef 12:00. Meṣṭafa, ur yebɣi ara a s-yini tehlek akken ur t-yettceṭṭin ara. Azekka-nni daɣen Tiziri, tusa-d teḥḍer timsirin-is teffeɣ war ma yella iwala-tt Ṭeyyeb ur negzi ara tamentilt i tt-yeǧǧan trewwel fell-as. Tezri ddurt d lḥal akken, imrayen ur mlalen ur mwalan, yal wa deg-sen ireqq di tsusmi akk d tewlawalt. Ṭeyyeb teḍra-yas am umeslub, ur yegzi ara d acu i iḍerrun yid-sen. Ass-nni amenzu n ddurt yezga yettgani ɣer tewwurt n tzeqqa anda ara tɣer, aṭas i iruja, inalmaden merra nnejmaɛen zdat n tzeqqa, nettat mi t-twala si mebɛid, truja armi yekcem uselmad ɣer tzeqqa, s wamek i d-terza ɣer din, tufa-t-id werɛad yettraju-tt, mi d-tewweḍ zdat-s tenna-yas war ma tmuqel s udem-is: - Tanezzakt tameggazt. Tger asurif akken ad tɛeddi, yeṭṭef-itt-id deg ufus yenna-yas: -Tiziri, ilaq ad nemmeslay. Nettat, tuɣal ɣer deffir, tenna-yas s taɣect i yexneq leḥzen: - Aselmad yekcem, ur yi-ttɛeṭṭil ara di leɛnaya-k. Ṭeyyeb yerra-yas-d: - Muqel-d ar ɣur-i, wali amek i uɣaleɣ! Ssegzu-yi-d kan acuɣer i iyi-txeddmeḍ akka? -Anef-iyi di leɛnaya-k a Ṭeyyeb ɛeṭṭleɣ aṭas ɣef temsirt. Ṭeyyeb yenna-yas s layas: - Aql-i-n a kem-rajuɣ deg wadeg-nni anda i tḥemmleḍ ad teqqimeḍ, ur ttɛeṭṭil ara fell-i ttxilm, ilaq ad nemlil. Tiziri, tessaked-it ɣer wallen, tenna-yas: - Deffir temsirt ad nemlil, ur ttɛeṭṭileɣ ara fell-ak, ssuref-iyi tura.

Tadyant-nni n leḥmala Am tinna i icudden aẓeṭṭa Yeqreṣ ɣas lexyuḍ ṣeḥḥan!

Page 74: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 73 -

Akka i yeqqar Ṭeyyeb deg yiman-is, di teswiɛt-nni mi yeqqim weḥd-s dinna anda i iwala Tiziri i tikkelt tamenzut, asmi akken i tt-yettmuqul si mebɛid am yetri-nni i yezgan deg igenni. Dagi, i tt-yettraju ass-a s waṭas n lḥir d leɛtab, yeṭṭef deg ufus-is tajeǧǧigt n ilili yessikid-itt s wallen i yeččur imeṭṭi, yeqqar: Akka i d kemm a tayri, annect i tcebḥeḍ, i leqqaqeḍ, annect i rẓageḍ daɣen. Yerra nnehta, yerfed iẓri-s ɣer igenni yenna: -Ttxilm a tayri, ahat a kem-ɣiḍeɣ, a d-tuḥnaneḍ fell-i?! Anef-iyi ad ddariɣ deg ijifer-inem, ur yi-ttaǧǧa ara i wegris d usemmiḍ. Imiren kan tbedd-d zdat-s Tiziri, gar-asen sin isurifen, tessikid-it ɣer wallen-is tiwraɣin am tafukt n tmeddit, tḥulfa s yiman-is i tt-yeǧǧan yuɣal-itt-id di teswiɛt-nni. Tenṭeq ar ɣur-s s taɣect yeččuren d leḥzen: - Ṭeyyeb… Netta yerfed-d allen-is ar ɣur-s, yessikid-itt di tsusmi amzun d tikkelt tamenzut ideg tt-yettwali! yerra-yas-d awal s taɣect yebḥebḥen: - D acu a Tiziri? Ssuter-iyi-d di rruḥ-iw, a m-n-iniɣ war axemmem awi-t. Tiziri s imeṭṭi tenna-yas: - A k-ǧǧeɣ… - Amek?! - Akken i tesliḍ, dayen ur zmireɣ ara, ɛyiɣ si tugdi, si tuffra, si lḥir d layas. Ṭeyyeb i tt-yettmuqulen s tujjma meqqren ur yumin ara ayen i isell, yenna-yas s leḥzen: - Teɛyiḍ si tayri?! - Ḥemmleɣ-k! i s-tenna s layas d wurfan. - Win i iḥemmlen ur yettaǧǧa, yak nenna-d ad neṣber; neɣ yekfa-yam ṣṣber, dayen?! - Ugadeɣ... - Seg-i?! - Fell-ak, ugadeɣ leɛtab a k-yesseknu, ugadeɣ a k-rewlen wussan uqbel ara tawḍeḍ ɣer wayen i tettarguḍ. - Ad truḥeḍ? I tt-yesteqsa s wesḥissef, allen-is grent-d timeqwa imeṭṭi. Nettat tezzi udem-is akin tessedreg imeṭṭi-s fell-as,

Page 75: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 74 -

iqerreb ar ɣur-s tuɣal ɣer deffir. Tafukt i yeḥjeb wagu deg igenni tebda tjebbu-d s leḥya, ṭṭlam i yezzin fell-asen, yettenqas cwiṭ, cwiṭ, deg wadeg-is tuɣal-d tafat. Ṭeyyeb, imuqel igenni, yenna-yas: - Tiziri, wali amek i teṭṭef tafat adeg n ṭṭlam, wali amek i tekkes tafukt agu ɣef wudem-is akken a ɣ-d-twali, wagi d anza akken yiwwas a ɣ-d-ḍsen wussan, ad yekfu fell-aɣ ẓẓmik. Ulac acu ara ɣ-yebḍun a Tiziri skud ulawen-nneɣ zdin! - Ur zmireɣ ara a k-d-fkeɣ asirem deg wayen i yellan d awezɣi. Tayri-nneɣ tlul-d akken ad temṭel ɣas tedder, Ṭeyyeb, ur ilaq ara ad nkellex i yiman-nneɣ. - Acuɣer ara yi-tḥerrmeḍ ula si targit?! - I wakken ad twaliḍ tilawt. Ṭeyyeb s wurfan yerra-yas-d : - Ur tesɛiḍ ara azref akken ad tenɣeḍ ul i kem-iḥemmlen. Ur tesɛiḍ ara azref akken a yi-tekkseḍ tirga-w ; nekk bɣiɣ ad ṭṭfeɣ deg usirem, ɣas ad nɛettabeɣ, maca ad ḥulfuɣ ddreɣ, ur yi-ttnuɣ ara di leɛnaya-m. Tiziri, terra nnehta, tger afus-is yettergigin, tesfeḍ-as timiqwa imeṭṭi i yettazzalen ɣef wudem-is, tanna-yas s leḥnana : - Ḥemmleɣ-k… Ṭeyybe ; yeckenṭed deg ufus-is am wegrud amecṭuḥ i yugaden a s-teɛreq yemma-s. Tiziri, tettmuqul-it s leḥnana d tayri, testeqsa-t : - Aḍar-ik, yak tettḥadareḍ fell-as ussan-agi n usemmiḍ?! Ṭeyyeb, yecmumeḥ acmumeḥ i ixelḍen s terẓeg d layas, yessaked-itt, yenna-yas: - Anwa ara iḥadren fell-i ma teǧǧiḍ-iyi kemmi?! Mi ara tiliḍ yid-i, ttḥulfuɣ ṭṭfeɣ itran s ifassen-iw, ɣas a d-terzu lmut ɣur-i, d tayri-m ara tt-yerren. Tiziri, yes-m i ddreɣ, ma teǧǧiḍ-iyi ɣas ḥseb-iyi mmuteɣ. Tiziri, tessaked-it ɣer wallen, terra nnehta, testeqsa-t s lḥir d tismin: - Akka i tettḥulfuḍ mi telliḍ yid-s daɣen?! - Menhu?! I tt-yesteqsa s wewham. - Werda, tayri-k tamenzut. I s-d-tenna s wesḥissef d tismin. Ṭeyyeb, ihuzz aqerruy-is yenna-yas s wurfan:

Page 76: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 75 -

- Aḥulfu i yi-yettcuddun ɣur-m, di leɛmer i t-ssineɣ, ilul-d deg-i ass-nni kan mi kem-walaɣ, d kemm i t-id-yesnulfan. Tayri-w i m-ttbudduɣ a Tiziri, tugar kra yellan, tesfeḍ akk ayen i iɛeddan. Tayri i lemdeɣ ɣur-m, temgerrad s waṭas ɣef tinna i yi-tesselmed tmejjayt-nni… -D acu i k-sslemdeɣ?! -Tesslemdeḍ-iyi leḥnana, nettat tesselmed-iyi imeṭṭi. Tesslemdeḍ-iyi lehna, nettat tessɣer-iyi ccwal. Tessḥefḍeḍ-iyi tidet, nettat tesnum-iyi lekdeb. Tesslemdeḍ-iyi a Tiziri, leḥmala n wul, nettat temla-yi-d tinna n tfekka. Kemm d tezdeg a Tiziri, nettat d amus, kemm d nniya, nettat d tikerkas. Kemm tceffuḍ, nettat ttettu!!... Tiziri, twala-t yerfa aṭas, yuki-d deg wul-is lǧerḥ-nni i s-d-yeǧǧan yir ccama. Tendem ɣef westeqsi-nni i s-d-tebder, tḥulfa s yiman-is tecceḍ, teqḍeɛ-as-d ameslay, tenna-yas: - Dayen! Ssuref-iyi di leɛnaya-k, ssuref i tismin-nni n tiselbi i yi-d-yessneṭqen. -Tusmeḍ seg yezri?! Yak nniɣ-am yakan, gulleɣ-am acḥal d tikkelt akken ul-nni n zik i yemmuten, d kemm i s-d-yefkan tudert, d kemm i s-d-yerran rruḥ i tfekka-w terriḍ-iyi-d ɣer tudert. Tiziri, terfed allen-is ɣer igenni tenna-yas s wesḥissef: - A d-tas tayeḍ deffir-i, a d-teḥyu tayri-nniḍen. Ula d nekk yiwwas ad uɣaleɣ d izri, d asmekti kan ara k-id-yettɛeddayen di ccfaya. D abziz mecṭuḥen ger waktayen-ik yeṭṭuqten. Tezzer di tsusmi , deg wul-is tettsuɣu-d teɣri i yezgan mgal tidet-agi iɣef tettmeslay. Amennuɣ n tilawt d targit werɛad yefri ɣer daxel n wul-is, s terẓeg tkemmel ameslay, teqqar-as: - Ṭeyyeb, ur bɣiɣ ara a k-teḍru am nekk; ad yirẓig deg wul-ik kra ẓiden, ad texreb targit-ik a k-teǧǧ dayen. Kečč yeččur wul-ik d asirem, ur bɣiɣ ara a t-yeɛdem layas. Nekk d ugur deg webrid n tirga-k d lebɣi-k, ur zmireɣ ara ad iliɣ i lebda ɣer yidis-ik, axir ma yella tettuḍ-iyi tnudaḍ deg wadeg-iw tin ara yilin inek, ad tesbedd axxam-ik, ad teḥrez tarwa-k, ad tesjuǧǧeg ussan-ik.. Tiziri, ɣas akken teqqar-as-d imeslayen-agi, maca d iles kan i ten-id-ibeddren maca ul-is ɣer daxel itezzu, ineggef yugi ad yeqbel tidet-nni rẓagen. Tayri-s treqq s tmess n tismin yal mi

Page 77: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 76 -

ara d-temmekti akken a d-yas wass ideg ara teṭṭef tayeḍ adeg-ines. Ul-nni n Ṭeyyeb ammer tufi a t-terhen lebda i nettat iman-is. Amennuɣ yezga gar-as d yiman-is, tḥar ur tufi lehna, ger lebɣi n wul-is d wayen i yuran di twenza ur tezmir ara ad tefren abrid i tebɣa. Qqimen akken tagnit, idis ɣer yidis, tasusmi tesberber fell-asen, yal wa anda i yeksa wul-is, netta yettnadi amek ara d-yaf tifrat ara ibeddlen tidet-agi i ten-iferqen, nettat tettnaɣ lmektub-is, tessawal di tsusmi i wul-is teqqar-as: “Amek ara teḥluḍ? Teẓriḍ beṭṭu yettgani-k simmal yettaẓ-d ugar” Ṭeyyeb, yemdel allen-is, yerfed aqerruy-is ɣer igenni, s leḥzen yenna-yas i Tiziri: - Tiziri; fren abrid i m-yehwan; ma yella triḍ a yi-teǧǧeḍ, ma yella seg-i tɛetbeḍ, ɣas nadi lehna-m, ahat war yes-i a tt-tafeḍ. Maca cfu ɣef yiwen wawal kan, ḥader a t-tettuḍ: “Skud ddreɣ a Tiziri, ala kemm ara ḥemmleɣ” Ɣas a yi-teǧǧeḍ, maca yella wacu ara yi-d-teǧǧeḍ. A yi-d-teǧǧeḍ iḥulfan yeddren. Nekk smenyafeɣ yid-m ad ddreɣ ɣas ulamma di tirga, a kem-ttwaliɣ ɣas si mebɛid am waggur deg igenni. Tiziri, ur ttagad ara fell-i, d talwit-im i d lehna-w, targit-im d ayla-w; mi ara tiliḍ kemm thennaḍ ula d nekk ad iliɣ akken. Maca, di leɛnaya-m a kem-id-ssutreɣ yiwet taluft ssarameɣ ur yi-tettarraḍ ara. Tiziri s leḥnana terra-yas-d war axemmem: - Ssuter-d rruḥ-iw, allen-iw, a k-iniɣ ax-iten. - Tiziri, di leɛnaya-m, s kra ɛzizen fell-am, ḥader a yi-tettuḍ. Anef-iyi ad idireɣ ɣas ulamma d asmekti kan deg wul-im, ɣurm a m-rewlen waktayen i ɣ-yesduklen. Dɣa ḥṣu akken anda ma telliḍ, yella di kra n wemkan di ddunit-agi ur nesɛi tilas, wul i kem-iḥemmlen i yettrajun a d-tejbuḍ yiwwas fell-as a s-tekkseḍ agu i t-iɣummen akken ad iwali tafat. Ur tettu ara, anda i m-yehwa ili, tamuɣli n wul-iw terra dima ar ɣur-m. Tayri-w di yal amkan teṭṭafar-ikem, lebɣi-w ad yeddu yid-m…Tiziri, ur tettu ara akken …ḥemmleɣ-kem. Yessusem Ṭeyyeb, amzun kfan-as imeslayen, neɣ ahat mazal aṭas n wayen i yebɣa a s-yini, maca, s tutlayt n wallen, imi teqqar-d tmuɣli tikkwal ayen ur yezmir yimi. Yessikid deg-s am wakken i tikkelt tamenzut i tt-yettwali, neɣ yugad ma yella truḥ a s-yeɛreq wudem-is.

Page 78: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 77 -

Tiziri tqerreb ar ɣur-s, tesself s leḥnana i wudem-is, allen-is i iḥeznen zzrent ɣer daxel n wallen-nni tiwraɣin am tafukt n tmeddit, rruḥ-is ireqq s tmess n beṭṭu i yezgan mgal lebɣi-s. Tekker s leɛdez am tinna akken ara yelḥun ɣer uẓekka, netta imi d-yeḥḍer rrwaḥ, texsi teftilt usirem deg wul-is, kkawen ifadden-is, yeffer udem-is s ifassen-is akken ur tt-yettwali ara mi ara truḥ a t-teǧǧ dayen! Tiziri, tessaked-it tagnit s leḥzen d imeṭṭi tenna-yas: - Ṭeyyeb, ḥader iman-ik, ssarameɣ-ak talwit… Truḥ, teɣṣeb tikli, Ṭeyyeb di tsusmi yessetbaɛ tamuɣli i lǧerrat i ggaren iḍarren-is armi tɣab ɣef wallen-is. Tiziri i yektalen abrid-is s tɣawla, imeṭṭi deg wallen-is, ur d-tewwi lexbar armi d-tufa Meṣṭafa ibedd-d zdat-s, yesseḥbes-itt-id yenna-yas s wewham: - Tiziri! D acu i kem-yuɣen akka?! - Acemma ur yelli! I s-d-terra s leḥzen, tezzi udem-is akken ur yettwali imeṭṭi-s, Meṣṭafa, i yeẓran akk lbaḍnat umeddakel-is, i yeẓran ayen i yellan gar-asen, imuqel-itt s tuzzma yenna-yas: - Tteffreḍ fell-i a Tiziri! Anda-t Ṭeyyeb? - Atan dihin. Twehha-yas s ufus-is ɣer wansi i d-tusa, terna tenna-yas s layas: - Meṣṭafa, di leɛnaya-k ruḥ ar ɣur-s, ur t-ttaǧǧa ara weḥd-s, d kečč kan i izemren ad tessifesseḍ fell-as taɛekkemt. Meṣṭafa, yecmumeḥ s leḥnana yenna-yas: - Ur ttagad ara ɣef Ṭeyyeb a Tiziri, ɣas ma yella ul-is hcic, maca yezmer i tlufa ẓẓayen. Ijerreb yakan deg wayen i yesɛedda. Ttwaliɣ d kemm i yeɣleb leḥzen, aql-ikem-id deg yir lḥala! Tzemreḍ a yi-d-telliḍ ul-im, yya-n ad nelḥu, temleḍ-iyi-d d acu i kem-iceɣben?! Lḥan akken lwaḥid, Tiziri tezzer deg leḥzen lqayen, tenṭeq ɣer Meṣṭafa tenna-yas: - Dayen, kullec yekfa... Yeqḍeɛ-as-d ameslay: -Amek? Teǧǧiḍ Ṭeyyeb! Acuɣer a Tiziri yak tḥemmleḍ-t?! - Ḥemmleɣ-t a Meṣṭafa, maca… - Maca, nekk ɣileɣ tayri tugar akk uguren n tudert. Ṭeyyeb, degmi i kem-yessen i s-d-tuɣal terwiḥt, d nekk ara m-d-yinin acḥal i yenbeddal, zemreɣ a m-d-iniɣ yella d aderɣal, kemm

Page 79: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 78 -

terriḍ-as-d iẓri s wacu ara iwali tudert, yella yesleb, kemm terriḍ-as-d leɛqel. Tiziri, i yesmeḥsisen s wesḥissef meqqren, teḥṣa akken ayen i s-d-yeqqar akka d tidet, maca tettḥulfu tettwarez ur tezmir ad tenser i waccaren n tidet rẓagen i yezgan mgal lebɣi-s, tenna-yas i Meṣṭafa : - Ẓriɣ a Meṣṭafa, maca, mel-iyi-d di leɛnaya-k ar melmi ara neskiddib ɣef yiman-nneɣ ? Ar melmi ara nidir di targit takeddabt?! Yegguni-yaɣ beṭṭu i d-yettaẓen simmal izerri wakud, aya neẓra-t, acuɣer ara nɛemmed i uwezɣi ihi?! Axir yal wa deg-neɣ ad icuqq abrid-is ass-a qbel azekka. -Awwah a Tiziri; tettɛettibeḍ iman-im, terniḍ tettɛettibeḍ-t yid-m daɣen. Ẓriɣ tudert-agi tuɛer aṭas ur tesɛi ul neɣ tasa akken a tt-nɣiḍ a d-tuḥnan fell-aɣ, mca, nekkni d imdanen, nettḥulfu, ur ilaq ara a s-neddu di lebɣi i tudert mi ara ɣ-d-tesmir ssem-is! Yessusem cwiṭ, yuɣal ikemmel deg wawal-is: - Tiziri, yiwen ur yeẓri acḥal ara yidir, ur yeẓri daɣen d acu i s-yeffren deg ijifer n wussan, tagnit n tayri d lehna tettufaraṣ, imi tettunefk-d i wemdan tikkelt kan deg usemmud-is, ma tezri ur d-tettuɣal. Ɣef waya ur ilaq ara a tt-nesluɣ s tugdi d ukukru. Acuɣer ara nnadi ccwal mi ara nili di talwit, acuɣer ara neɣṣeb ɣer leɛtab ad nerwel ɣef lehna, sikin a s-neqqar: “Akka i ɣ-yura”! Tiziri, terra-yas-d: - Ugadeɣ si nndama, ugadeɣ ɣef Ṭeyyeb, ad yeckenṭeḍ deg uwezɣi, a d-yaf iman-is d anekraf n tirga d tiselbi. Meṣṭafa, yerra-yas-d: - Tugdi a Tiziri, tneqq tayri. Skud tedder deg-m tayri, ur tt-neqq ara s ufus-im. Tudert tefka-yam-d agerruj n iḥulfan ɣas abrid-nsen yessa s usennan maca, yuklal ma telḥiḍ deg-s. Anef-as i wakud ad yefru timsal akken i s-yehwa, ma yella yeḍlem-iken zzman, kemm ur sseḍlam ul-im. Iḍelli kan i ken-ttwaliɣ am ijeǧǧigen n tefsut i yeččuren d ccbaḥa, ass-a wali amek i tuɣalem am yetbiren-nni i yerrẓen deg iferri ! Tzemreḍ a yi-d-tiniḍ acuɣer akka? - Acku ulac asirem i tayri-yagi! I s-d-tenna s layas d wurfan. - Teẓram aya si tazwara, aya mačči d amaynut!

Page 80: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 79 -

- Yettgani-yaɣ lefraq. -Werɛad i d-yeḥḍir, acuɣer ara tɛejjleḍ yes-s?! Tiziri, ulawen i yemḥemmalen, ama zdin neɣ ferqen, werǧin ad yemmet uḥulfu-nni i yezdin gar-asen. - Amek ihi, ḥareɣ a Meṣṭafa, ur d-ufiɣ tifrat! Meṣṭafa yecmumeḥ s waṭas n tzemnit yenna-yas: - Kker ad nruḥ ɣer Ṭeyyeb, awal-nni n beṭṭu ɣas ttu-t, idir yal ass amek i yella, ur ttxemmim ara ɣef uzekka qbel mi ara d-yaweḍ. Wi yeẓran! Ahat ad tbeddel tegnit udem, ur qeṭṭeɛ ara layas, yak yeqqar wenzi: “Acḥal ḍeyyiqet tudert, ammer ur yelli usirem!” Tiziri, tecmumeḥ, tuɣal-itt-id tudert, udem-is ifeǧǧeǧ-d imi i tesla i wawal-nni:”Asirem”, tenna-yas i Meṣṭafa: - Tesɛiḍ azref deg waya a Meṣṭafa! Netta ihuzz aqerru-s yezmummeg, yenna-yas: - Teẓriḍ amek i tcebbeḥ tudert mi ara d-nemmekti asirem?! Ur tettu ara skud yella wemdan, yella usirem, skud yella ccer, yella lxir, skud yella ccwal, tella lehna. Ulac awezɣi zdat lebɣi n Yakuc! Dduklen akken i sin, leḥḥun s tɣawla. Mi wwḍen ɣer Ṭeyyeb, ufan-t werɛad-it din, yeqqim weḥd-s, yerra-tt i ukeyyef n ddexxan, yeṭṭef deg wenyir-is, yettxemmim… Yezwar ar ɣur-s Meṣṭafa, yenna-yas s wesqecmeɛ: - Ɛni yezzer-ak lbabur ay ameddakel?! Ṭeyyeb, yessaked-it di tsusmi , yejbed deg ugaru-ines war ma yella yerra-yas-d awal, Meṣṭafa yekkes-as-t yenna-yas: - Fiḥel asduxxen, ulac acu i yuklalen. Ṭeyyeb, isuɣ-d fell-as s wurfan: -Meṣṭafa, anef-iyi di leɛnaya-k anef-iyi. Tiziri, tbedd-d deffir-s, tessers afus-is ɣef tayet-is, tenna-yas s leḥnana: - Acuɣer i tettsuɣuḍ?! Mmeslay s leɛqel kan! Ṭeyyeb, yezzi-d ɣur-s, yeṭṭef deg ufus-is akken ad yekker, iqerreb ar ɣur-s yenna-yas: - Tiziri, s kra ɛzizen fell-am, ur yi-ttaǧǧa ara, ur yi-kkat ara s ujenwi n beṭṭu di leɛnaya-m. Meṣṭafa, yeḍsa yenna-yas-d: - Ur ttagad, dayen, ur k-tettaǧǧa ara mamma!

Page 81: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 80 -

Ṭeyyeb yettmuqul-itt s tujjma, allen-is ttecruruqent s tumert, yesteqsa-tt: - D tidet?! Tiziri, terra-yas-d: - D tidet, ur zmireɣ ara ad idireɣ war yes-k ula d nekk daɣen! Maca ilaq ad tesnemmreḍ Meṣṭafa i yi-d-yerran leɛqel, i yi-d-yellin allen ɣef tidet-agi. Yezzi ɣer umeddakel-is, iger-as iɣallen, yenna-yas s lferḥ meqqren: - Tanemmirt a gma, kečč s tidet d aneglus ay ameddakel. Meṣṭafa, yessers afus-is ɣef yedmaren n Ṭeyyeb, yenna-yas: - Aneglus n tidet d ul n wemdan a Ṭeyyeb, d tayri i d agerruj iɣef ilaq ad tḥadrem. Yessusem, yessaked-iten s talqayt, yeɣra deg wallen-nni iseg yeffeɣ layas asefru n tayri akk d talwit. Lḥan akken di kraḍ yid-sen, lferḥ i ten-izedɣen meqqer, Tiziri, tettales-as i wawal-nni: “Acḥal ḍeyyiqet tudert, ammer ur yelli usirem!” Tenna i yiman-is: “D asirem i d tarwiḥt n wemdan, ma yesɛa-t ad yedder, ma yesruḥ-it, tudert-is a tt-tif lmut!” Temmekta-d di teswiɛt-nni taɣect-nni n Brahim Ṭeyyeb mi s-yeqqar: “Mkul yiwen anda ilul Ur yextar ara Nekk yid-m nlul-d anda nemyufa…”

Page 82: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

- (6)- Lefraq…

Isuḍ-d waḍu n lḥif, yezzuzer merra tirga, yesmar-d qeḍran d uɣilif, yes-sen yeččur uran n leḥmala, iḍ d

wass qqlen kif kif, imi deg-sen ur telliḍ ara….

Page 83: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :
Page 84: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 83 -

« Ziɣ ulac amaḍal iḥulfan, anda ma llan medden, wid-nni ur nsell i wul mi ara ineddu, wid-nni ur nettḥulfu, ur nessin d acu-t yiman-nni i d-ilulen deg irebbi n telqeq d leḥnana, iman-nni i wumi qqaren ‘Leḥmala’ neɣ ‘Tayri’… »

I sin nexḍa i waya Ur neẓri d acu d ssebba Armi nebḍa d iceqfan

Tadyant-nneɣ n leḥmala Am tinna icudden aẓeṭṭa

Yeqqreṣ ɣas lexyuḍ ṣeḥḥan Am tegnawt di ccetwa

Rrɛud, aḍu, lehwa Ṭṭlam i yeččuren iberdan

Am win ur neẓri anda Nleḥḥu war tanila Itri-nneɣ ur d-iban

Am yiḍ ur nesɛi taggara Am wudem-nni n lmeḥna Mi d-yegla yid-s iɣeblan Tadyant-nni n leḥmala

Deg wul-iw i treṣṣa Tenta amzun d asennan Am iderɣalen i ɣ-terra Ur neẓri anda i nella Nleḥḥu ɣer zdat kan

Ur nextar mi d-nemyufa Yal yiwen ansi d-yusa Nezdi d yiwen n yiman

Nefsi wa deg wa Acḥal d targit i nebna

Asirem-nneɣ d ameqqran Taggara xerbent tirga

Page 85: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 84 -

Yal wa anda yerra Zgan ɛerqen iberdan !

“Ɣas ugiɣ ad ayseɣ tayri-s, nettat yessefcel-itt layas, nekk riɣ ad qqimeɣ i lebda ɣer yidis-is, ad zgeɣ lebda ɣer tama-s, nettat yeɛreq lebɣi-s ger wurfan, tuɣal-as leḥmala-s d aɣbel. Tugdi, leɛtab, layas, ɣummen ɣef wallen-is udem usirem, gan i lebɣi-s tilas. Yal ass trewwel fell-i targit-nni n tayri, yal mi ara qerrbeɣ ɣur-s ad taẓ akin!” Akka i yettmeslay Ṭeyyeb d yiman-is i yugin ad yegzu ayen akka i iḍerrun, yal mi ara iqerreb ɣer talwit d tayri, nettat ad trewwel fell-as! Lefraq-nni iseg ugaden aṭas aya, yeḥḍer-asen-d ass-a am “qebbaḍ lerwaḥ” i sen-d-yeglan s lmut berriken. Zdat ttejra-nni n ilili s terẓeg n leḥzen d imeṭṭi, s uḥaruq n waḍu-nni achili unebdu i d-yettsuḍun fell-asen, di tsusmi ttemsawalent s ucewwiq-nni n nnhati i d-ggarent terwiḥin-nsen.

D nekk neɣ d kečči Win i iḍelmen ur neẓri

Nɛewweq ur iban yixef-is Neɣ ahat nexḍa nekkni

Ddnub ur t-nesɛi Mi d-yerra ṭṭlam ijufar-is

Lexdeɛ fell-as ur nebni Tcebbeḥ nniya tadukli

Assaɣ i ɣ-yezdin d udem-is Nedda deg uzeggar ḥafi

Nɛeffes deg wegris ur nefsi Iṭij nettraju-t ur nuyis Ɣas ṭṭlam fell-aɣ yezzi Tafat later-is ur yelli

Ɣas asirem yeffer udem-is Nɛemmed neqbel kullci

Lqid i yezzin i tayri Nɛudd ṣṣber d abdil-is

Page 86: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 85 -

Tawwurt n ẓẓher ur nelli A tt-nreẓ nugi

Nettqellib tasarut-is Asemmud-nneɣ ad izerri

Yal ass mi ara iɛeddi Temɣer tettheggi-d iman-is Neẓra ur tettdumm temẓi Kra n win yeṭṭsen a d-yaki F tilawt a d-ters tmuɣli-s A d-yaf lebɣi-s d awezɣi Ayen akk iɣef yettnadi

Ger wussan yeɣba later-is Allen-is ssurugent imeṭṭi, leḥzen yezdeɣ-as di tmuɣli, Tiziri, dayen teqḍeɛ layas di tayri, s uḥaruq d wurfan is tettmeslay i Ṭeyyeb, netta yezzer di tsusmi, yeqqar deg yiman-is: “Wissen ma d ẓẓher ur nesɛi, neɣ d tira-nni n twenziwin! mi nufa ayen i nettnadi, yesrafeg ger ifassen, imawlan urzen lebɣi, targit-nneɣ d awezɣi i s-sburren” Tiziri, thegga iman-is akken ad truḥ, deg wul-is treqq tayri s tmess n beṭṭu-nni ur tebɣi. Mi tger asurif amenzu akken ad tektil abrid-is, Ṭeyyeb yessawel-as-d: -Tiziri, rju ttxilm! Mi d-tezzi ɣur-s yenna-yas:

Ɣas ad truḥeḍ Ɣas weḥd-i a yi-d-teǧǧeḍ Ad iliɣ i lebda d ayla-m Deg wul-iw ad tzedɣeḍ

Ger wallen-iw ad teqqimeḍ Ur tettuɣ ara ṣṣifa-m

Am walhin a yi-tmelkeḍ Yid n rruḥ-iw teddukleḍ

Amek ara farqeɣ fell-am!? Heddreɣ-as yal ass i lkaɣeḍ

Ḥekkuɣ-as ayen i yi-d-teqqareḍ Ssenṭaqeɣ-d deg-s leḥmala-m

Deg yiḍ ɣur-i a d-tettaseḍ Ger yetran a yi-d-tettbaneḍ

Page 87: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 86 -

D aggur i iseffḍen ṭṭlam Yid-i a d-tettmeslayeḍ

Selleɣ-am-d ɣas tbeɛdeḍ Amzun zgiɣ ɣer tama-m! Azekka ma yella tjewǧeḍ Ɣurm ansi s-teqqareḍ

Qeḍɛeɣ layas si lǧiha-m Ɣas tṣaḥeḍ-d i wayeḍ

Ɣas i nekk ur d-tettṣiḥeḍ Ɣas ad teɛreq lǧerra-m Ggulleɣ ur lliɣ i tayeḍ

skud deg wul-iw teddreḍ Ad iliɣ i lebda d ayla-m!

Yessusem cwiṭ, yessaked-itt ɣer wallen-nni i tesserwal fell-as, yenna-yas: - Aḥeqq ul i tezdeɣ tayri, ɣas ma fell-as imeṭṭi-w yeɣli, ajeǧǧig-im ad yefsu, leḥmala-m ad tefti, ɣas s tmess tettruɣu, simmal treqq ad tettnerni. Ɣas a yi-teǧǧeḍ weḥd-i, ad truḥeḍ a Tiziri, cfu, ḥṣu, ad qqimeɣ i lebda d akli ddaw uḍar n tayri-m! Imiren, nettat tektal abrid-is n war tuɣalin, ma d Ṭeyyeb, ur yeẓri anwa abrid ara t-yawin. Truḥ tin akken i t-imelken, wissen ma tt-iwali tikkelt-nniḍen neɣ ahat d tagi i d tamuɣli taneggarut! Mi tɣab ɣef wallen-is, yebra i tfekka-s ɣer lqaɛa, yeqqim ɣef useddar-nni i yezzin i ttejra-nni n ilili yeddem-d si lǧib-is agaru n ddexxan, yessikid-it s wallen i yeččuren d imeṭṭi, yeqqar deg yiman-is: “Ammer i tezmireḍ ad tesserɣeḍ akk iḥulfan-agi i yettcerrigen idmaren-iw, ammer i tezmireḍ ad tessexsiḍ aḥaruq-agi i yi-itezzun…” Yessaɣ-it, yejbed deg-s tikkelt kan, yuɣal yemmekta-d asmi akken i s-tenna: “Ma yella tḥemmleḍ-iyi, anef-as i ddexxan-agi” yenna-yas:” Ur zmireɣ ara uɣeɣ fell-as tanummi dayen!” Tiziri terra-yas-d: “ Yal mi ara tessiɣeḍ agaru, mmekti-d akken d nekk i yesɛan azal ugar n ugaru-nni, aneɣ 5 idinaren kan i swiɣ ɣur-k?!” Imiren kan mi d-yemmekta aya, iḍegger agaru-nni, yerra nnehta, yenna deg yiman-is: “Azal-im yugar akk igerrujen n ddunit, azal-im yif kra yellan a tayri!” …

Page 88: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

- (7)- Tuzzmiwin…

Nekk yid-k ɣas nemyuzzam, tuzzma-nneɣ tesnernay tayri. Nemlal ur nemsalam, s wallen nger irebbi, ɣas fell-aɣ yezga-d ṭṭlam, tafat n wulawen-nneɣ werǧin

texsi…

Page 89: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :
Page 90: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 89 -

Akken bɣun ɛeddin wussan Aktayen deg wul ttɣiman

Akud ur ten-iseffeḍ Sebbɣen lebda deg wemdan

Ama diri-ten neɣ lhan Di rruḥ later-nsen yeckenṭeḍ

Ɣas aṭas aya ur mwalan, ɣas zgan myebɛaden, maca, yiwen deg-sen ur yettu, iḥulfan-nsen werɛad ddren simmal ttnernayen, ur ten-tenɣi tatut, acku ayen i ten-yezdin yugar tudert d lmut, yezga nnig leɛtab d iɣeblan! Ass-a mi d-tuɣal Tiziri ɣer wadeg-nni anda akken msefraqen, ur teẓri ara d acu i tt-yettrajun, tusa-d i wakken a d-temmekti ayen akk i iɛeddan fell-as deg wussan-nni i iruḥen war tuɣalin. Tuɣal-d ɣer wadeg-agi, akken ad tnadi ɣef lǧerra n tayri-s i ssedragen wussan. Ul-is i yeččḥen fall-as aṭas aya, tuɣal-it-id tudert di teswiɛt-a, yebda ineddu, yuɣal am zik yettḥulfu! Yefrḥ, yettǧellib ger yedmaren-is, yebɣa a d-yeffeɣ akken ad iger irebbi i yal tiɣmert i s-d-yezzin, i ttejra-nni n ilili, i tafukt, i igenni, i kra yellan d anagi ɣef wussan-nni n talwit d tayri… Teqqim nettat d wul-is akk d waktayen-nni i yeddren daxel-is, tewwi-tt tayugt n ccfawat ɣer umaḍal i d-yezgan deg wallen-nni tiwraɣin am tafukt n tmeddit, tettmektay-d: imeslayen, tamuɣli, nnehta, tasusmi, acmumeḥ imeṭṭi…ayen akk i werɛad yedder deg wadeg-agi… Terra nnehta yeččuren d asḥissef akk d leḥzen, tenna deg yiman-is: “Ziɣ tazmert n tayri, tugar tazmert n wakud! Kra ur yemmut, kra ur yesfiḍ, werɛad-iten ddren da wussan-nni, ur zrin ara!” Tezzi tamuɣli-s ɣef yal taqernit i s-d-yezzin, tetthuzz aqerru-s teqqar: “Acuɣer i neqqaz aẓekka i tayri yeddren ur temmut!?” Aṭas n yesteqsiyen i itezzin deg wallaɣ-is, aṭas n lḥir d wurfan i iqebren ul-is.

Page 91: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 90 -

Dagi deg wemkan-agi, i texsi teftilt usirem-is, da i temṭel acḥal d targit. Deg wadeg-agi i teǧǧa akk ccbaḥa d lehna i s-d-tefka tudert. Lemmer i tufi ur tettruḥ ara ssyenna, ad tidir i lebda din imi ala dagi i tettḥulfu s laman, maca, tamara tezga lebda mgal lebɣi n wul-is! D lawan n rrwaḥ, ilaq-as i tikkelt-nniḍen ad truḥ ssya, imi akud yettazzal ur yettraju ara ul i yeckenṭiḍen deg yezri. Tekker, telḥa s isurifen ẓẓayen, aḍar ɣer zdat, wayeḍ ɣer deffir, werɛad-itt akken armi t-twala si mebɛid, ileḥḥu-d s tɣawla ar ɣur-s, yeɛqel-itt-id, atan yettwehhi-yas-d s ufus-is akken ad teḥbes! Ur tumin ara allen-is, teqqar s lferḥ d wewham i yiman-is: “D netta! D Ṭeyyeb!” D tilawt neɣ d targit ur tecliɛ ara! Awi-d kan a t-twali akken ad tessexsi tujjma-s, di teswiɛt-nni mi rsent wallen-is fell-as, tettu kra yellan, ula d tidet-nni i ten-yebḍan, temmakta-d kan akken tḥemmel-it! Mi d-yewweḍ zdat-s, tres-d fell-asen tsusmi, zzrent wallen deg wallen, s tmuɣli ttemsawalen. Ṭeyyeb, yettecmumuḥen, allen-is ttecruruqent s lferḥ mi akken i tt-yettwali, iger afus-is akken ad isellem fell-as. Ma d nettat, tessaked-it seg uqerru armi d tifednin, am wakken werɛad tumin ayen i tettwali! Yenṭeq ar ɣur-s s taɣect yettergigin yenna-yas: - D nekk, ur yi-d-teɛqileḍ ara a Tiziri?! Neɣ ur tumineḍ ara ula d kemm akken nuɣal-d nemlal i tikkelt-nniḍen? Tiziri, tebra i wallen-is, tettmeslay d yiman-is: “D wagi i tettrajuḍ aṭas aya, d netta i izedɣen ɣer daxel n wul-im, i tettwaliḍ yal ass di targit-im!? Acḥal d aggur d kemm tettrajuḍ taswiɛt-a, s tujjma d leɛtab i tzerriḍ ussan, tḥessbeḍ yal ddqiqa i yettɛeddin ammer ahat a d-teglu s waḍu n nnhati-s ara yesselfen i leǧruḥ n yiman-im. Acuɣer i teffreḍ ay yiles tura deffir tuɣmas, acuɣer i tṣemmreḍ deg wemkan-im!” Tettxemmim deg waya di ddqiqa-nni ideg ibedd yettmuqul-itt s lferḥ d tujjma, yettraju ad tqerreb ar ɣur-s, ad texsi deg-s, akken ad tnes tmess-nni i ten-yesruɣun. Tiziri, teqqar i yiman-is: “Ayen ara d-nerwi tamda i irekden, axir ma yella nunef-as i wanu s uɣummu-s” Ɣas ma yella tumert tesnulfa-yas-d afriwen i tt-yeddmen deg igenwan, maca, ur tebɣi ara a d-tessken annect-nni i Ṭeyyeb, s lǧehd meqqren i teffer tujjma-s, i teṭṭef ul-is i yebɣan ad iǧelleb

Page 92: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 91 -

ar ɣur-s a s-iger irebbi. Tuɣal s kra isurifen ar deffir, tenna-yas s taɣect yettergigin war ma tmuqel s udem-is: - Amek tettiliḍ a Ṭeyyeb?! Netta, werɛad-it akken yeẓẓel afus-is ar ɣur-s, yettraju ad teṭṭerḍeq s lferḥ, a s-tger iɣallen, a t-tqabel s tumert-nni n wemray i d-yufan tayri-s, maca, ur yegzi ara acuɣer i tessebɛad iman-is fell-as! Ayen i tessensar allen-is seg wallen-nni tiwraɣin am tafukt n tmeddit, ayen i s-d-tettmeslay akka s tesmeḍ d wurfan?! Ṭeyyeb, yenṭeq ɣur-s s leḥnana i ixelḍen s wesḥissef: - Werɛad-ikem trewwleḍ fell-i?! … Yelḥa ɣer useddar-nni i yezzin i ttejra n ilili, yessaɣ agaru, yebra i tfekka-s, ma d Tiziri, tṣemmer deg wemkan-is tettmeslay di tsusmi-s: “Mačči d tarewla i rewwleɣ fell-ak, mačči d ul-iw i k-yettun!” Terra nnehta, terna deg wawal-is: “ Ḥṣiɣ teqqareḍ i yiman-ik: tettu-yi, yenbeddal wul-is fell-i, texsi deg wul-is tmess-nni n tayri iɣef yi-d-tettmeslay acḥal, tettu yakk imeslayen-nni i tleqqem deg-i, tessreɣ aktayen i tt-yezdin yid-i, teǧǧa-yi am tinna i qbel-is akken ad tnadi leṣlaḥ-is… Imeslayen-agi tezzun-iyi tasa, ɣas ma yella ur ten-id yebdir yimi-k, maca tsuɣ-d yes-sen tmuɣli-k, sliɣ-asen di nnhati-k i d-igellun d ukuffit-nni n wurfan d wesḥissef i d-yeggar wul-ik. Maca, axir ma tuyseḍ seg-i akken ur k-tettɣurr targit-nni i d-yessakay lefjer” Teḍfer-it ɣer din, teqqim ɣer yidis-is, testeqsa-t s tuzzma: - D acu i k-id-yewwin ɣer da ass-a? Anwa i k-d-yennan a yi-d-tafeḍ da?! Ṭeyyeb, ixeẓẓer-itt war ma yerra-yas-d awal, yessufeɣ-d seg wanzaren-is agu n ddexxan-nni i yettsummu, amzun yebɣa ad iɣumm-yes-s akk ayen i s-d-yezzin akken ur t-iẓerr ara! Ɣef wudem-is yettban leɛtab meqqren, aṭas n tlufa i iɛebba wul-is. Tiziri, tḥulfa s wayen i t-iḥuzan, tessikid allen-nni ideg yefsex yiṭij, taṣebḥit-nni i tecrew tmeddit, lehna-nni i tesluɣ twaɣit, mačči d wagi i d udem-nni yefsan i s-yettcebbiḥen tirga n wuḍan, mačči akka i tebɣa a t-twali, ul-is ur s-yefki ara akken a t-teǧǧ akken di lḥala-nni, teqqar-as: - Ṭeyyeb; acuɣer i tessusmeḍ, ini-d kra, d acu i k-yuɣen akka?!

Page 93: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 92 -

Netta, amzun yunag ɣer umaḍal-nniḍen! Ur yebɣi ara a d-yeffeɣ si tsusmi-nni i t-yurzen, yettmuqul ar ɣur-s am wakken ur tt-yeɛqil ara, nettat tettḥellil deg-s akken a d-yenṭeq ɣas ulamma s yiwen umeslay kan: -Zzem-iyi, ssufeɣ-d urfan-nni i k-iqebren! Aha, ini-d akk ayen i k-yesserfan, ssexsi agaru-nni i yesruɣun idmaren-ik, ḍegger fell-ak agu-nni n lḥir d lweswas i k-yezzin. Ṭeyyeb; di leɛnaya-k, ffeɣ-d seg wanu-yagi n tsusmi ideg tezzreḍ, steqsi-yi-d, zzem-iyi-d, di leɛnaya-k, ur ssusum ara, mel-iyi-d d acu i k-iqerḥen?! Ṭeyyeb, mi tt-iwala akken tenceṭṭan, iḍegger agaru-nni, yerra nnehta, yecmumeḥ-d s leɛdez, yenna-yas s taɣect i yexneq leḥzen: -Acemma ur yi-yuɣ a Tiziri, ur rfiɣ ara! Yezzi udem-is ɣer tama-nniḍen, yeslef i uqerruy-is i yetthuzzu, ɣer daxel-is rekkmen iḥulfan i yemgerraden ger tujjma n tayri, akk d tugdi, ur yebɣi ara a tt-yesnuɣni, yerra iman-is am wakken acemma ur yelli, maca, Tiziri, tessen-it akken ilaq, teqqar-it am wedlis yellin, ɣas ma yella iteffer fell-as iɣeblan-is, nettat s tmuɣli-s tessekfal-iten-id! Tqerreb ar ɣur-s, teslef i ufus-is s leḥnana, tenna-yas: -Ur teffer ara lɣiḍ n wul-ik deffir n wezmumeg-nni i yettnazaɛen. Ur sserwal ara tamuɣli-k anda-nniḍen mi ara iliɣ zdat-k! Ma yerfa wul-ik fell-i, anef-as a yi-d-yezzem, anef-as a d-yessufeɣ urfan-nni i t-iqebren, ur ttagad, ur iteččeḥ ara fall-ak wul-iw, yeqbel akk ayen ara d-yekken si tama-k. Anef-as a yi-d-yini ayen akken i teffreḍ fell-i keččini! Ṭeyyeb, anef-as i tayri-k ad tergem tayri-w, eǧǧ lɣiḍ-ik ad yessexsi lɣiḍ-iw. Ayen akk iseg trewwleḍ ɣas ini-t-id tura. Ma yella seg wul-ik i yi-tḥemmleḍ ur teffer ara fell-i, yak ulac ger yemrayen tuffra?! Am win akken i d-yukin seg yir targit, yeẓẓem allen-is yettnuddumen, yebra i uqerruy-is ɣer lqaɛa, ihuzz-it akin d wakka am wakken yexs a s-d-yini “Ala”. Yeggugem, ur yufi d acu ara s-d-yini i tlemẓit-agi i s-d-yettmeslayen s leḥzen i yebɣan ad tsell i taɣect-is. Yeqqim akken tagnit, yuɣal yenṭeq ar ɣur-s s wesḥissef yenna-yas: -Tiziri, ḥṣiɣ tɣeṣbeḍ akken ad truḥeḍ am tannumi-m, tettaseḍ-d am ubeḥri, d aɛeddi kan i tettɛeddiḍ. Ur ttḍeggir ara akud-im

Page 94: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 93 -

ɛzizen yid-i. Tiziri, ɣas ttu iḍelli, tettuḍ yid-s ula d ass-agi, azzel ɣer yimal anda i kem-ttrajunt tirga yelhan. Ttu-yi, ma yella s waya ara tafeḍ lehna.Yak tikkwal telha tatut! Yekker yezdi lqedd-is, ula d nettat tekker daɣen, tbedd-d qbal-is, tettmuqul ɣer wallen-nni tiwraɣin am tafukt n tmeddit, s waṭas n layas d wurfan tenna-yas:

Ger wass-a d yiḍelli Wissen ma tecfiḍ ass-nni Ger useggas-a d yilindi

Ger akk ayen i iɛeddan fell-i Kečč cukkeɣ tettuḍ Nekk i yettrajun itri

Nekk i yettɛawazen i tziri Nekk i yettargun tayri

Nekk i k-yebɣan keččini Kečč wissen d acu i tettrajuḍ?!

Tettrajuḍ a d-ihuzz ubeḥri ad yezzuzer fell-ak lebɣi Tettrajuḍ ayen ur nelli Tettrajuḍ ahat awezɣi

Mel-iyi d acu i tettarguḍ!? - D kemmini! d kemm i ttarguɣ, deg-m kan i ttrajuɣ. I s-d-yerra Ṭeyyeb war axemmem, nettat terra-yas-d s wesḥissef:

Cfiɣ akk ɣef wayen i iɛeddan Cfiɣ ɣef wass-nni deg wussan

Cfiɣ ɣef wayen i yezrin Ẓriɣ akk ayen yellan

Ẓriɣ d acu i d-yennulfan Ẓriɣ d acu ara yilin

Ulawen-nneɣ imi d-myufan Ḥṣiɣ acḥal i myebɣan

Ẓriɣ d acu i ten-yettganin Asirem-nni ameqqran I sen-icebbḥen ussan

Page 95: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 94 -

I yefkan afud i lesnin Asmi akken nezdeɣ igenwan

Am waggur ger yetran Ulac acu i ɣ-yettcabin Cfiɣ azekka-nni kan

Ur ẓriɣ d acu i d-yeḍran D acu akken i ɣ-yerwin! Cfiɣ ɣef wayen i yellan

D ssebba i ɣ-yebḍan Asmi akken i nessen tismin

Cfiɣ mačči d nekk kan Cfiɣ nerwa lemḥan

Tḥuza-yaɣ tyita deg sin Amzun iḍelli kan

Aktayen-nni i lebda zgan D ul-iw i ten-id-yettmektin

I kečč i ẓẓuɣren wussan Mel-iyi-d d acu i k-yeḍran

Ma tecfiḍ ɣef wayen i ɣ-yezdin!? Ṭeyyeb i yesmeḥsisen i imeslayen-agi, s wul i ineggfen yenṭeq ar ɣur-s yenna-yas:

Rfed-d iẓri-m ar ɣur-i Muqel-iyi-d ɣer yeẓri

Wali…wali ma yella ttuɣ Tɛuddeḍ-as ala kemmini I yessnen d acu-tt tayri

Tɛuddeḍ-iyi ur ttḥulfuɣ! Aha wali kan wali

ma yella tenbeddal tmuɣli Neɣ tamuɣli-m deg-i tluɣ?!

Qerreb-d cwiṭ ar ɣur-i Ahat ad tḥulfuḍ yes-i Amek yal ass ttruɣuɣ

Seg wasmi d-graɣ weḥd-i Ar ass-a werɛad-iyi

D tuɣalin-im i ttarguɣ

Page 96: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 95 -

Cfiɣ akk ɣef yezri Ayen i iɛeddan fell-am, fell-i

Mačči d ayen ara ttuɣ! Tiziri, tettmuqul-it s wallen i yeččuren d leḥnana, tesmeḥsis-as s wul i tezdeɣ leḥmala, Ṭeyyeb iqerreb-itt-id ar ɣur-s yenna-yas :

Yes-m uɣaleɣ d wayeḍ Ayen akk i yi-tesslemdeḍ Yewcem daxel n wul-iw

Tayri-nni i yi-d-tessekneḍ Ḥṣiɣ yes-s tumneḍ

Nekk rriɣ-tt d targit-iw Ɣas ẓriɣ ur yi-d-tettṣaḥeḍ Ɣas akken fell-i tbeɛdeḍ Fell-am bniɣ tudert-iw Ass-a fiḥel a yi-tezzmeḍ

Fiḥel a yi-tennaɣeḍ D kemm i yesdermen lebɣi-w

Tecfiḍ yak trewleḍ Deffir lehna tuzzleḍ

Ma d nekk ḥemmleɣ ccwal-iw D nekk i yebɣan a yi-tɛettbeḍ

D nekk i yeknan akken a yi-tɛefseḍ Di tayri-m ḥemmleɣ leɛtab-iw Ass-a mi d-tusiḍ a yi-tezzmeḍ Ɣef wayen deg-i txedmeḍ

Mel-iyi d acu-t ddnub-iw?! Tiziri, tuɣal ar deffir, tessaked-it s waṭas n leḥnana, tenna-yas:

Ddnub-ik imi i yi-tḥemmleḍ Ddnub-ik imi mazaleḍ

Tettarguḍ awezɣi Riɣ si tudert-ik a yi-tessufɣeḍ

Bɣiɣ ammer a yi-tsefḍeḍ Ad tettuḍ ayen i k-yezdin yid-i

Page 97: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 96 -

Riɣ lehna a tt-tafeḍ Ɣas ulamma ɣer tayeḍ Ɣas aya yeqreḥ-iyi

Ẓriɣ yiwwas ad tendemmeḍ Ɣef wakud-nni i tḍeggreḍ

Deg uraju n wayen ur nettili Ṭeyyeb, s tayri d usirem, yenna-yas: - Tiziri, ur cliɛeɣ ara deg wakud, a kem-rajuɣ skud deg-i tudert, ahat yiwwas a ɣ-zdin wussan... Tiziri, teqḍeɛ-as-d ameslay, tenna-yas:

Temɣer simmal a d-tettas Asemmud irennu yal ass

A k-tesburr ccib ɣef uqerru Ul i teǧǧa temẓi, a t-yekcem layas Targit uwezɣi, a d-teǧǧ ccama-s

Lebɣi yid-s ad irekku Ugadeɣ fell-ak yiwwas

Ul-ik mi ara tfaqeḍ fell-as A t-tafeḍ ur yettḥulfu

Kullec a k-yuɣal d amessas Tudert ur tettafeḍ lbenna-s

Nndama a k-tesseknu Tudert yak tettufaraṣ

Ḥader a k-tt-yekkes layas S tmess-is a k-yekwu!

Ṭeyyeb, yecmumeḥ, yeṭṭef afus-is, yenna-yas: - Tiziri, ḥemmleɣ-kem ɣas tbeɛdeḍ, ḥemmleɣ-kem ɣas a yi-teǧǧeḍ. Tiziri, tqerreb ar ɣur-s, tḥulfa s talwit d laman, tzemm allen-is, terra nnehta, tenna-yas s tujjma: - Ḥemmleɣ-k! Imiren kan, ihuzz-d ubeḥri d asemmaḍ, yegla-d yid-s s wafriwen-nni yeqquren i d-yeɣlin si ttjur-nni i yeṣneṣlen iman-nsent akken ad mmagrent tagrest, igenni yettnaɣ deg-s

Page 98: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 97 -

wagu, imrayen muqlen ɣer ugama i sen-d-yezzin, s talqayt, neṭqen-d i sin s yiwet taɣect nnan: -“D amwan!” Uɣalen ḍsan, myuṭṭafen afus deg ufus, lḥan lwaḥid akken ad ruḥen s ixammen-nsen, ẓran akken ad msebḍun i tikkelt-nniḍen, maca, tikkelt-a, ktalen abrid n beṭṭu, idis ɣer yidis, aḥulfu-nni n leḥmala i ten-yesdukulen yeɣleb deg wulawen-nsen leɛtab n lefraq uɣur teddun…

Page 99: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :
Page 100: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

- (8)- Awal n Tiziri i Ṭeyyeb

Awal-iw ara k-d-iniɣ, ḥṣiɣ ur k-id-yettaweḍ, a k-t-id-iniɣ s tutlayt-iw, ɣas akka ur tt-tfehhmeḍ, ayen akk i

yellan deg wul-iw, di yal ameslay a t-tafeḍ…

Page 101: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :
Page 102: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 101 -

«…Ḥemmleɣ-k, nnig n tayri d wayen yellan, ḥemmleɣ-k nnig leḥzen d iɣeblan, ḥemmleɣ-k, ɣas gar-aneɣ ferqen iberdan. Wissen ma tselleḍ-as-d i teɣri n wul-iw, deg yiḍ-nni aɣezfan, mi akken i ttnadint fell-ak wallen-iw, ahat a k-walint ger yetran, wissen ma tettḥulfuḍ s nnhati-w, i yeṭṭafaren lǧerra n wussan, wissen ma a d-tuɣaleḍ ɣer targit-iw, neɣ ahat …ula d kečč tecbiḍ zzman? Ɣas twala-k tiṭ si mebɛid, afus ur k-id-yettaweḍ, ɣas yettnadi-k wul-iw awḥid, yebɣa ɣur-s a d-tqerrbeḍ, ad tekkseḍ fell-as asemmiḍ, ger wafrayen-is ad teddreḍ. Ɣas ireqq s tmess-ik teẓriḍ, iḥemmel mi ara t-tesserɣeḍ, iḥemmel-ik akken i telliḍ, telhiḍ neɣ teccḍeḍ ! Ḥemmleɣ deg-k targit-iw tameslubt, i yi-d-yettawin awezɣi, ḥemmleɣ ɛawaz n wuḍan, leɛtab n wussan, tujjma-nni i yesnernayen fad deg-i. Ḥemmleɣ deg-k tayugt-nni i iɛejlen yes-i, akken ad ddreɣ di tmuɣli-nni yecban tameddit, ḥemmleɣ deg-k agu-nni i yi-iḥejben ɣef ddunit, ḥemmleɣ deg-k iman-iw i yettafen yes-k talwit. Ḥemmleɣ yes-k leɛtab-iw, ayen akk i yi-iqerrḥen. Ḥemmleɣ a d-yengi imeṭṭi-w, a k-yeɣli ɣef yedmaren, a d-yessemɣi deg wul-ik ajeǧǧig-iw, ad yessexsi timess-nni i k-yesserɣen… Ḥemmleɣ-k, a targit-iw, ɣas taṣebḥit tettaker-ik yal ass, ɣas yekkes-ik lmektub ger ifassen-iw, d awezɣi ad knuɣ i layas…Ḥemmleɣ-k a Ṭeyyeb, tayri ur nesɛi tilas… »

Page 103: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tanaṣlit – Akli n tayri

- 102 -

Awal-iw n taggara :

Tella leḥmala, tella tḥemmalt, Tayri tezga-d gar-asent. Tewwi si leḥmala ccbaḥa n tafat i yesseftayen asirem, talwit n tufat i izeddin irwiḥen, akk d uḥulfu uɣris i yessizdigen ulawen. Tewwi daɣen si tḥemmalt tayugt-nni i d-igellun s wurfan, i imeggren temẓi, i yettnuɣun ussan, i d-ixellqen aṭṭan… Ma nezdi tarwiḥt ɣer tayri, tezmer ad tjuǧǧeg targit, ɣas deg irebbi n wurfan, tezmer ad tecbeḥ ddunit ulamma berrik deg-s kra yellan, yezmer ad yuɣal ula d lḥentit am tamment d aẓidan, s tayri, yes-s kan !

Tanaṣlit

Page 104: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :
Page 105: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :
Page 106: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Tiẓrigin n Usqamu Unnig n Timmuzɣa Editions du Haut Commissariat à l'Amazighité

-o-O-o- Collection “Idlisen-nneɣ” 01- Khalfa MAMRI, Abane Ramdane, ar taggara d netta i d bab n timmunent, 2003 (Tasuqelt Abdenour HADJ-SAID d Youcef MERAHI ) 02- Slimane ZAMOUCHE, Uḍan n tegrest, 2003. 03- Omar DAHMOUNE, Bu tqulhatin, 2003. 04- Mohand Akli HADDADOU, Lexique du corps humain, 2003. 05- Hocine ARBAOUI, Idurar ireqmanen (Sophonisbe), 2004. 06- Slimane ZAMOUCHE, Inigan, 2004. 07- S. HACID et K. FERHOUH, Laṣel ittabaɛ laṣel akk d : Tafunast igujilen, 2004. 08- Y. AHMED ZAYED et R. KAHLOUCHE, Lexique des sciences de la terre et lexique animal, 2004. 09- Lhadi BELLA, Lunǧa, 2004. 10- Antoine de St EXUPERY, Le Petit Prince, 2004 (Tasuqelt Habib Allah MANSOURI, Ageldun amecṭuḥ ) 11- Djamel HAMRI, Agerruj n teqbaylit, 2004. 12- Ramdane OUSLIMANI, Akli ungif, 2004. 13- Habib Allah MANSOURI, Amawal n tmaziɣt tatrart, édition revue et augmentée, 2004. 14- Ali KHALFA, Angal n webrid, 2004. 15- Halima AIT ALI TOUDERT, Ayen i ɣ-d-nnan gar yetran, 2004. 16- Moussa OULD TALEB, Mmi-s n igellil, 2004 (Tazwart : Youcef MERAHI) 17- Mohand Akli HADDADOU, Recueil des prénoms amazighs, 2004. 18- Nadia BENMOUHOUB, Tamacahut n Basɣar, 2004. 19- Youcef MERAHI, Taqbaylit ass s wass, 2004. 20- Abdelhafidh KERROUCHE, Teɣzi n yiles, 2004. 21- Ahmed HAMADOUCHE, Tiɣri n umsedrar, 2004. 22- Slimane BELHARET, Awal ɣef wawal, 2005. 23- Madjid SI MOHAMEDI, Afus seg-m, 2005. 24- Abdellah HAMANE, Merwas di lberj n yiṭij - aḥric I, 2005. 25- Collectif, Tibḥirt n yimedyazen, 2005. 26- Mourad ZIMU, Tikli, tullisin nniḍen, 2005. 27- Tayeb DJELLAL, Si tinfusin n umaḍal, 2005. 28- Yahia AIT YAHIATENE, Faḍma n Summer, 2006. 29- Abdellah HAMANE, Merwas di lberj n yiṭij - aḥric II, 2006. 30- Lounes BENREJDAL, Tamacahut n bu yedmim, 2006. 31- Mezyan OU MOH, Tamacahut n umeksa, 2006. 32- Abdellah ARKOUB, Nnig wurfan, 2006. 33- Ali MAKOUR, Ḥmed n ugellid, 2006. 34- Y. BOULMA & S. ABDENBI, Am tmeqqunt n tjeǧǧigin, 2006. 35- Mohand Akli SALHI, Amawal n tsekla, 2006. 36- O. KERDJA & A. MEGHNEM, Amawal amecṭuḥ n ugama, 2006. 37- Ali EL-HADJEN, Tudert d usirem, 2006. 38- Hadjira OUBACHIR, Uzzu n tayri, 2007. 39- Djamel BENAOUF, Di tmurt uɛekki, 2007. 40- Akli OUTAMAZIRT, Targit, 2007. 41- Mohamed Salah OUNISSI, Tametna n umenzu, 2007.

Page 107: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

42- Ramdane ABDENBI, Anagi, 2007. 43- Ramdane LASHEB, Ccna n tlawin ɣef ṭṭrad 54/62, 2007. 44- Said CHEMAKH, Ger zik d tura, 2007. 45- Said IAMRACHE, Timenna n Saɛid Iɛemrac, 2007. 46- Mohamed MEDJDOUB, Baba Carlu, 2007. 47- Nadia BENMOUHOUB, Tafunast igujilen, 2007. 48- Ali MOKRANI, Agama s tugniwin, 2007. 49- Fatma ELKOUCHA, Tamedyazt n Yasmin, 2007. 50- Naima HADJOU, Amennuɣ n tudert-iw, 2007. 51- Hocine LAOUES, Gar umqadmu d umnelti, 2007. 52- Omar KHAYAM, Rubaɛiyyat, 2007 (Tasuqelt Abdellah HAMANE) 53- Ferdinand DUCHENE, Tamilla, 2007(Tasuqelt Habib Allah MANSOURI) 54- Slimane ZAMOUCHE, Agellil akk d ineffuten yelhan, 2007. 55- Djamel HAMRI, Anadi di tmedyazt, 2007. 56- Khaled FERHOUH, Ḥku-yaɣ-d tamacahut, 2007. 57- Lhadi BELLA, Awal d usefru, 2007. 58- Omar DAHMOUNE, Agu, 2007. 59- Yahia AIT YAHIATENE, Untigun, 2007. 60- Tiddukla Yusef U Qasi - Si Muḥend U Mḥend, Tafaska n tmedyazt, 2008. 61- Sadi DOURMANE, Abrid n tudert-iw, 2008. Actes de colloques 01- Actes des journées d'étude sur La connaissance de l'histoire de l'Algérie, mars 1998. 02- Actes des journées d'étude sur L'enseignement de Tamazight, mai 1998. 03- Actes des journées d'étude sur Tamazight dans le système de la communication, juin 1998. 04- Actes des journées d'étude sur Approche et étude sur l'amazighité, 2001. 05- Actes du colloque sur Le mouvement national et la revendication amazighe, 2002. 06- Actes du colloque international sur Tamazight face aux défis de la modernité, 2002. 07- Actes des séminaires sur la formation des enseignants de Tamazight et l'enseignement de la langue et de l'histoire amazighe, 2003. 08- Actes des colloques : Identité, langue et Etat -/- La permanence de l'architecture amazighe et l'évolution des cités en Algérie, 2003. 09- Actes des stages de perfectionnement pour les enseignants de tamazight, mars 2004. 10- Actes du Colloque : Le passage à l'écrit des langues et cultures de tradition orale, le cas de Tamazight, 2004. (Voir Timmuzgha N°13) 11- Actes du Colloque : La littérature amazighe : de l'oralité à l'écrit, 2005 (Voir Timmuzgha N°14) 12- Actes du Colloque : Tamazight dans les médias et à l'école : hypofonctionnalité et usages du lexique, 2006 (Voir Timmuzgha N°15) 13- Actes du colloque sur Le patrimoine culturel immatériel amazigh, 2006. 14- Actes du colloque sur Le libyco-berbère ou le Tifinagh ; de l'authenticité à l'usage pratique, 2007.

Page 108: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Revue « Timmuzgha » Revue d'études amazighes du Haut Commissariat à l'Amazighité : N° 01, avril 1999, ----- N° 19, août 2008. - N°10, octobre 2004, Spécial Mohya, Entretien. - N°12, décembre 2006, Tajmilt i Si Muḥend U Mḥend. - N° spécial en Tamazight : . N°16, janvier 2008. . N°17, avril 2008. . N°19, août 2008. Autres publications 01- Chafik MOHAMED, Aperçu sur trente trois siècles de l'histoire des imazighènes, 1997. 02- Annuaire des associations culturelles amazighes, 2000. 03- Idir El-Watani, L'Algérie libre vivra, 2001. 04- Mohand Oulhadj LACEB, La phonologie générative du kabyle : l'emphase et son harmonie. Tome1, Histoire et fondements d'un débat argumentaire, 2007. 05- Mohand Oulhadj LACEB, La phonologie générative du kabyle : l'emphase et son harmonie. Tome2, Analyse et représentation phonologique, 2007. 06- Collectif, Mouloud FERAOUN, Evocation, Actes du Colloque, 2008. 07- Catalogue des publications du HCA, 2008. Consultings 01- Kamel BOUAMARA, Nekni d wiyiḍ, 1998. 02- Mouloud FERAOUN, Ussan di tmurt, 1999 (Tasuqelt Kamel BOUAMARA) 03- Nora TIGZIRI - Amar NABTI, Etude sur « L'enseignement de la langue amazighe: bilan et perspectives », 2004. 04- Iddir AMARA, Les inscriptions alphabétiques amazighes d'Algérie, 2006. 05- Kemal STITI, Fascicule des inscriptions libyques gravées et peintes de la grande Kabylie, 2006. 06- Mohand Akli HADDADOU, Dictionnaire des racines berbères communes, 2006/2007. 07- Abdellah NOUH, Glossaire du vocabulaire commun au Kabyle et au Mozabite, 2006/2007. 08- Sadaq BENDALI, Awfus amaynut n tutlayt tamaziɣt, 2007. 09- M'hammed DJELLAOUI, Tiwsatin timensayin n tesrit taqbaylit, 2007. 10- Kamel BOUAMARA, Amawal n tunuɣin n tesnukyest, 2007. 11- Moussa IMARAZENE, Manuel de syntaxe berbère, 2007. 12- M'hammed DJELLAOUI, Tiwsatin timensayin n tmedyazt taqbaylit, 2007. 13- Moussa IMARAZENE, Timɛayin n leqbayel, 2007. 14- Nora BELGASMIA, L'expression écrite en tamazight, 2007. 15- Mouloud LOUNAOUCI, Projet de création d’un Centre de terminologie amazighe, TERAMA, 2007. 16- Zahir MEKSEM, Isuraz n usezdi tenmeẓla taḍrisant n tmaziɣt : Asnekwu d

tesleḍt, 2008. 17- Mohammed Brahim SALHI, La tariqa Rahmaniya : De l’avènement à l’insurrection de 1871, 2008.

Page 109: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :
Page 110: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Cet ouvrage est publié dans le cadre de la collection “Idlisen-nneɣ”

Initiée par la Direction de la promotion culturelle du Haut Commissariat à l'Amazighité

© Tous droits réservés

Conception et PAO :

Dépôt Légal : 3849-2008 ISBN : 978-9947-865-12-5

Page 111: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :

Achevé d'imprimer sur les presses de Les Oliviers

Tizi-Ouzou Tel : 026-21-07-19 Fax : 026-21-95-40

Page 112: Sɣur tmeskart-agi : rigin Numidya n Wehran. - · PDF fileSɣur tmeskart-agi : - Lemmer a d-yuɣal zzman, tullist n Tiẓrigin Numidya n Wehran. Ayen ara d-yeffɣen ssya d afella :