Improved Financial Sustainability in Functional Areas

Tirane, 2 Maj Janar 2014

Prof.as. Dr Vabona Karakai, MA. Blendi Bushati , Prof. Stefan PfaeffliStudimi i zonave funksionale n 5 Qarqe t Vendit

Programi pr Zhvillim Lokal dhe Decentralizim (dldp)2

Fusha: Demokratizimi, decentralizimi dhe qeverisja vendore

Kohshtrirja: 2006-2017 (Faza e III-t 01.01.2014 -31.12.2017 )

Kontribut i qeveris Zvicerane (SCO-A): 17.4 Mil CHF

Zbatues:Helvetas Swiss Intercooperation (HIS)

Qllimi:Prmirsimi i cilsis s shrbimeve gjithprfshirse ofruar qytetarve (burra dhe gra) prmes forcimit t kapaciteteve t qeverive vendore n Veri t Shqipris, ankorimit t produkteve t dldp n nivel kombtar dhe kontributeve t reflektuara n kuadrin ligjor.Konteksti i studimit dhe identifikimi i kriterit Zon FunksionaleShtator-Dhjetor 2013Shrbime t qndrueshme: rasti I mbetjeve (niveli ndr-rajonal) do NJQV mbledh vet mbetjet dhe shkon drejtprdrejt n landifll. N praktik mbetjet jo gjithmon transportohen n landfill.

Zgjidhje jo e qndrueshme ekonomikishtPas 25- 40 km : kostot e transportit me kamiont e grumbullimit jan shum t larta: ka nevoj pr zgjidhje t tjera.Grumbullimi duhet organizuar pr t paktn 10,000 banor nga orgnizata ndrvendore ose organizata private.

Shkalla e optimizimit t shrbimit n nivel nn-rajonal

Sistemi i grumbullimit

Sistemi i transportit NJQV Stacion transferimiNJQV - LandfillStacion trasnferimi- Landfill40 % reduktimi mesatar

Territore t riprkufizuara nga njerzit dhe entet

Termi zona funksionale i referohet konceptit t nj hapsire, q nuk prcaktohet rreth linjave politike , por m tepr rreth ndrveprimeve t ndryshme q ndodhin n at hapsir. Hapsira ku ndrveprimet e banorve;bashkpunimet mes enteve qeverisse; bashkpunimet mes enteve ekonomike etj.jan t dendura e t shpeshta.

Paraqitje grafike 6GjeografiaFizikeAdministrativeEkonomiaSocialePartner pr zhvillim:hapsir e qndrueshme, me kohezion t brendshm7Ta shikosh territorin pa kufij dmth t shmangsh kufirin administrativ dhe t ndjeksh logjikn e shfrytzimit t burimeve dhe oportuniteteve;T fotografosh trendet e zhvillimit socio-ekonomik pavarsisht prej roleve dhe prgjegjsive t rregulluara nga politikat;T verifikosh potencialin pr bashkpunim, si form pr optimizim dhe konkurrueshmri prtej hapsirave t kuadrit strategjik dhe ligjor. T rikonfirmosh brthama t qndrueshme dhe tradicionale atraktive pr komunitet, me legjitimitet historik e kulturor.8AdministrativEkonomikSocialFizikGjeografia

PROCESI DHE REZULTATET9Metodologjia e Zons FunksionaleZonat funksionale (ii) EKONOMIAPunsimiKonsumiVariabl/Pyetje Burimi i Informacionit Variabl/Pyetje Burimi i Informacionit A ka ndrmarrje me numr t madh punonjsish q trheqin njerz nga NjQV-t e tjera? - T dhnat nga zyrat e punsimit/zyrat tatimore rreth pundhnsve m t mdhenj.- Intervista me prfaqsues t NjQV-ve.Vendndodhja e tregjeve m t mdha n rreth/rajon.- Profilet ekonomike t zons dhe strategjit e zhvillimit lokal/rajonal.- Diskutime n fokus-grupe lokale A ka nj numr t konsiderueshm njerzish q jetojn n nj NjQV dhe punojn n NjQV t tjera? - Intervista/diskutime me prfaqsues t biznesit. - Intervista me prfaqsues t NjQV-ve. - Diskutim n fokus-grupe lokaleSjelljet konsumatore t njerzve. Ku shkojn njerzit pr t bler mallra konsumi apo jetgjat? - Intervista me prfaqsues t NjQV-ve.- Diskutime n fokus-grupe lokale - Verifikim nprmjet komuniteteve lokale apo burime t tjera. Zonat funksionale (ilustrime)-punsimi/konsumi 11

Zonat funksionale (iii) AKSESI N SHRBIMEShndetiArsimiVariabl/Pyetje Burimi i Informacionit Variabl/Pyetje Burimi i Informacionit Vendndodhja e spitaleve dhe qendrave m t mdha shndetsore.- T dhna, intervista me drejtorit shndetsore.- Vendndodhja e shkollave t mesme (t prgjithshme dhe profesionale)- T dhna, intervista me drejtorit arsimore. Objektet shndetsore t prdorura m shum nga njerzit.- Statistikat e spitaleve. - Kontakte t drejtprdrejta dhe intervista me drejtorit, spitalet.- Intervista me prfaqsues t NjQV-ve. - Lvizja e njerzve drejt shkollave t mesme nse jan n nj vendndodhje tjetr. - Statistika nga drejtorit arsimore.- Kontakte t drejtprdrejta dhe intervista me drejtorit e shkollave.- Intervista me prfaqsues t NjQV-ve.Zonat funksionale (ilustrim)-Aksesi n shrbime 13

Zonat funksionale (iv) QEVERISJABashkpunimi NdrvendorVariabl/Pyetje Burimi i Informacionit Numri i bashkpunimeve Ndr-NjQV ndrmjet dy NjQV-ve. Raporte mbi bashkpunimin Ndr-NjQV.Intervista me Departamentet e Qarqeve.Intervista me prfaqsues t NjQV-ve. Intervista me ujsjellsit dhe bordet e ujitjes.Zonat funksionale (ilustrime)- Bashkpunimi ndrvendor15

Zonat Funksionale dimensione t tjera16Mobiliteti Linjat kryesore t transportit publik Mjedisore- Burimet e prbashkta natyrore Zhvillimore- Projekte t mdha publike a private q mund ta ndryshojn skenarin e tanishmKulturore/tradicionale- Lidhjet mes komuniteteve Procesi hapat kryesore (i) 17 Modeli koncentrik Zona funksionale t udhhequra nga rrethet n rrethet e qarqet m t varfra e t izoluara. Nj qendr graviteti, q sht zakonisht qyteti/bashkia qendr rrethi.Zona funksionale intensive n zonn prreth qendrs duke humbur intensitetin e lidhjes n njsit larg qendrs. Nuk ka qendra t tjera t rndsishme. Implikimi pr reformn: Njsi me territor e popullsi t madhe. Pr tu zgjidhur cshtja e njsive periferike me dendsi t vogl popullsie

Modeli koncentrik

Modeli policentrik Nj qendr e madhe rajonale q ushtron ndikim n t gjith rrethin e qarkunEdhe qendra m t vogla sateliteq shrbejn si qendra pr zonat prreth edhe jasht NJQV-s s tyreNdrveprimi mes zonave sht m i dendurZonat mbivendosen me njra-tjetrnImplikimi pr reformn: Ka disa zgjidhje. Studimi mund t shrbej edhe pr influencim politikash, p.sh zgjedhje e modelit t zhvillimit dhe fokusimit t burimeve.

Modeli ndrkufitar21

Zona ndrkufitare Ku kufinjt jan kombtare, rajonal apo t rretheve. Mbivendosje me modelin e 1 apo te dyt. T udhhequra nga tradita apo realitetet ekonomike. Varen edhe nga skenart e zhvillimitImplikimi pr reformn: Ka disa zgjidhje. Studimi mund t shrbej edhe pr influencim politikash, p.sh zgjedhje e modelit t zhvillimit dhe fokusimit t burimeve.

Zonat Funksionale-varianti 1 Diber22

Zona Funksionale varianti 1 Durres 23

Zona Funksionale varianti 1 Kukes 24

Zona Funksionale varianti 1 Lezhe 25

Zona Funksionale varianti 1 Shkoder 26

Shembulli Kukes Lezhe27

Rezultate kyesore- nse aplikohet n reform Qarku NJQV t nivelit t par Popullsia mesatare Dendsia medianeDibr353-43,92645,81149141Durrs164-516,42436,692203250Kuks 2833,15928,96633141Lezh213-46,38242,27779250Shkodr 335-85,59136,7894655Total 13318-24Prshtatja e metodologjis pr identifikimin e e territoreve (grup NJQV) efiente (parimi i optimizimit), me kohezion t brendshm (parimi i ndrveprimit) dhe potencial pr zhvillim (parimi i burimeve)29