UNIVERSITETI I PRISHTINS FAKULTETI I MJEKSIS DEPARTAMENTI I INFERMIERIS, DEGA N GJAKOV

STUDENTJA: VENERA HOXHA Gjakov, Mars 2014 STUDIM RASTI 1

1.Parathnie .......................... 2.Hyrje.....33.Anatomia dhe fiziologjia e organit.......44.Faktort etiologjik dhe simptomat........75.Diagnostifikimi mjeksor dhe mjekimi.....86.Vlersimi fillestar....127.Diagnoza infermierore.148.Planifikimi infermieror....159.Zbatimi infermieror.....1610.Evoluimi prfundimtar....1711.Edukimi shndetsor...............1812.Referencat........19 - PARATHNIE - 2

-HYRJE- -EDEMA PULMONALE: Grumbullimi i lngut n intersticium t mushkrive dhe n alveole quhet edem pulmonale.-Kjo shpesh vie si shkak i smundjeve t zemrs,prandaj sht nj problem mjaft serioz mjeksor.-E.P sht gjendje urgjente n kardiologji dhe krkon intervenim t menjhershm.-Nse gjendja nuk trajtohet mund t jet e rrezikshme pr jetn.-Kjo rrjedh si pasoj e paaftsis s ventrikulit t majt q ta shtyj gjakun n qarkullim sistemik ,kshtu e rrit presionin n ventrikulin e majt.Retrograd,shtypja rritet n atriumin e majt dhe venn pulmonale,kur t arrihet niveli i caktuar i shtypjes n kapilart e mushkrive lngu fillon t kaloj n intersticium e pastaj edhe n alveola.Presioni i rritur i lngut n indet mushkrore dhe qeset e ajrit(alveolat) bn q mos t kemi hapsir pr ajr,kjo shkakton probleme me shkmbimin e gazit(oksigjenit dhe dioksidit t karbonit)kjo e bn t vshtir frymmarrjen dhe do t thot se oksigjeni nuk mund t lviz nga mushkrit n gjak.3 _______________

* http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/pulmonaryedema/basics/definition/CON-20022485

- MUSHKRIT -- ANATOMIA:Mushkrit jan t vendosura n mesin e krahrorit(mediastum).-Jan t prbr nga dy krah,i majti dhe i djathti(pulmo dexter et sinister).-I ngjajn konit me baz kah diafragma,e me maje prpjet.-Te krahu i djatht i mushkrive dallohen tri lobe,kurse te i majti 2 lobe.-Qdo lob ndahet n pjes m t vogla lobuse-segmente,kurse kta n pjes edhe m t vogla-lobuluse(lobulus pulmonis).-Degt e lobuluseve prfundojn me mshikza mushkrore-alveole(alveoli pulmonis) t prshkruara me rrjetin e kapilarve.-Jan t mbshtjellura me nj cip t dyfisht ,pleura e murit t krahrorit dhe pleura mushkrore.4

-FIZIOLOGJIA:Mushkrit prfaqsojn organet kryesore t frymkmbimit meqnse n to kryhet shkmbimi i gazrave.-Frymmarrja ndodh pr shkak t zgjerimit t mushkrive me rast ajri nga ambienti I jashtm deprton n mushkri.-Pas prfundimit t aktit t inspirimit,muskujt inspirues shtrihen dhe kthehen n gjendjen e mparshme,brinjt lshohen,diafragma ngritet dhe vllimi i hapsirs s krahrorit zvoglohet,bhet presion mbi mushkrit t cilat mblidhen dhe ajri nga to nxirret-ekspirohet.

-EDEMA PULMONALE-5

-EDEMA PULMONALE - 6

-FAKTORT ETIOLOGJIK-

-Ndr shkaktart kryesor t edems mushkrore kardiogjene jan: -Infarkti I miokardit.-Qrregullimi i ritmit.-Kriza hipertenzive.-Operacionet n tru.-Gjakderdhjet n tru(hemorragji cranialis).-Mbidoz e heroins.-Stenoza mitrale.-Miokarditi.-Ngarkesa e tepruar me lngje e sidomos pas operacioneve.-Dobsimi i funksionit t ventrikulit t majt t zemrs.

-Shkaktart e edems jokardiogjene mushkrore jan :

-Infeksionet.-Intoksikimet me gaze irituese(kloroform,tym etj).-Reaksionet imunologjike.-Aspirimi I prbrjes s Lukthit,I ujit t njelmt t detit.-Prdorimi i gjat i respiratorit. 7

-SIMPTOMAT- -Simptomat kryesore t edems jokardiogjene jan:tahipnea,dispnea,cianoza,koll ,hemoptizi,tahikardia,rnie e shtypjes arteriale,shqetsimi e nganjher edhe temperatura e rritur.-Simptomat kryesore t edems kardiogjene paraqiten te pacienti me dobsi t ventrikulit t majt t zemrs,veqanrisht gjat nats.-Pacientt jan t friksuar,dispnoik,t djersitur,t zbeht.-Marrin pozit t ulur apo rrin n kmb pran dritares duke tentuar t marrin sa m shum ajr.-Frymmarrja e vshtirsuar,prcillet me krham.-Shpesh i smuri kollitt e pshtyn lng t przier me shkum,ndonjher paraqiten edhe hemoptiziet,gjithashtu ka dobsi trupore.

-DIAGNOSTIFIKIMI MJEKSOR:Pr t diagnostifikuar E.P ndrmirren disa hapa:-Bhet ekzaminimi fizik i pacientit,-Merret anamneza,heteroanamneza,-Bhet elektrokardiogrami,rntgenografia,-Matja e shtypjes kapilare n mushkri.

-MJEKIMI:Pacienti duhet mjekuar ne spital ,n dhomn e kujdesit intensiv.-Pacienti vendoset n pozit t prshtatshme pr mjekim konkretisht I shtrir n shtrat;-Jepet oksigjeni 4-6 l/min.;-Vendoset vija intravenoze;-Jepen diuretik(furosemid i.v) vazodilatator(nitroglicerin i.v);-Nse ekziston bronhospazm jepen bronhodilatator(aminofilin i.v);-Vendosja e lidhseve n ekstremitete mund t zvogloj kthimin e gjakut n zemr;-Venpunksioni(me gjilpr kalibri i madh shpejt mund t evakuohet 200-500ml gjak nga qarkullimi;-Pacienti kyqet n monitor dhe bhet elektrokardiogrami;-Plasohet kateteri urinar dhe prcillet diureza;-Merren mostrat e gjakut.8

-PACIENTI- -Emri dhe Mbiemri: N.N-Data e lindjes:14/04/1965-Vendi i lindjes: Gjakov-Gjinia:Mashkull-Statusi:I martuar,4 fmij-Vendbanimi: Gjakov-Profesioni:Arsimtar-Pesha: 98 kg ,Gjatsia: 1.70cm-Gjendja socialo-ekonomike:Mesatare9

-Ai ka punuar n shkoll me orar t prgjysmuar,dhe nuk sht marr me aktivitete fizike.-N javn e fundit ai e ka ndrprer msimdhnien pr shkak t prkeqsimit t gjendjes trupore.-Ai sht paraqitur n kujdesin primar pr shkak t keqsimit t gjendjes shndetsore .-Koht e fundit ai ska mundur t qndroj gjat n kmb,ka pasur frymznie gjat ecjes por edhe gjat qndrimit ulur.-Hipertensioni sht prezent,temperatura e tij sht ngritur n 38.9C ,kollitja e tij e her pas hershme dhe prmbajtja e sputumit bashk me gjak e kan alarmuar edhe mshum gjendjen e tij emocionale e shpirtrore,prandaj tek ai gjithashtu sht i shprehur shqetsimi pr gjendjen dhe frika.-Nga kujdesi primar ai sht paraqit n kujdesin sekondar dhe trajtimi i tij nga kujdesi infermieror sht si vijon:-Data e pranimit n spital:02/02/201410

11

-VLERSIMI FILLESTAR--Marrja e t dhnave personale(anamneza) sht br n mnyr verbale nga vet pacienti,kjo bhet me an t 4 lloje t t dhnave:

a.)Objektive:Ai duket mjaft i lodhur n momentin e ardhjes s tij n institucionin shndetsor,tek aishteparaqiturcianoza,djersitje,friksim(shqetsim),dispne,vshtirsi n t qndruarit e tij drejt.

b.)Subjektive:Pacienti rrfen se kjo gjendje i sht paraqit gradualisht,d.m.th n fillim ka pasur frymznie,nuk ka pasur rehati gjat nats,her-her ka pasur dhimbje t prgjithshme,dhe dhimbje sistemike,gjithashtu na tregon pr kollitjen e tij n fillim t that pastaj me sekret,pshtyma e tij ka qen n shumicen e rasteve me shkum por ndonjher ka pasur edhe paraqitje t hemit-gjakut(hemoptizi),hipertensioni TA: 150/90 ,temperatura tregon qe i sht ngritur n 39 0 C,ka pasur shqetsim t madh rreth gjendjes s tij t tanishme(t rregulluar).12

c.)Aktuale:Vshtirsi t mdha n frymmarrje(pamjaftueshmri ajri-oksigjeni).-Tension t ngritur 150/90 mm Hg .-Tahikardi 40/min.-Frik dhe shqetsim.-Djersitje t mdha,temperatur t shprehur(39.3 0 C).-Prezente sht edhe cianoza .-Mosbaraspeshim I trupit.

d.)Historike:Pacienti tregon se gjat jets s tij nuk ka pasur smundje serioze,prveq gripit sezonal.-Nuk sht alergjik n ndonj substanc t caktuar.-Nuk ka pasur ndrhyrje kirurgjike.-As ndonj I afrm nuk ka vuajtur nga kjo gjendje.

-Prezantimi im me pacientin sht br n momentin kur ai ka ardhur n spital.-E bazuar n etikn profesionale kam ruajtur intimitetin e pacientit,i kam shrbyer dhe ndihmuar m qllim pr shrimin e tij sa m t shpejt dhe efikas.-Bashkpunimi duhet t jet i ndrsjell pr t arritur m t rndsishmen:SHNDETIN.-Un(infermieria)duhet ta prcjell kualitetin,ritmin dhe tipin e pulsit pr 24 or.-Ndryshimet e mundshme rreth gjendjes shndetsore t pacientit,vetdijen(frika,ankthi,stresi),presionin arterial,matja e temperaturs duke ditur se ajo sht reaksion mbrojts I organizmit,statusin nutritiv,ekzaminimin fizik(inspekcionin-shikojm fizikun e t smurit dhe vrejm ndryshimet nga gjendja normale,palpacioni-prekja e t smurit n pjest ku ne dyshojm pr ndjeshmri t organit,perkusioni goditja n trupin e tij edhe kjo arrihet prmes gishtave,dhe auskultimi me t cilin mund t dgjohet zhurma karakteristike ne fushn e mushkrive),mbajtja e shenjave vitale,t kem njohuri dhe t kem t kuptuar procedurat e mtejm,gadishmrin dhe fazn e shrimit.Rezultatet e analizave:Urea: 12-50 mmol/LKreatinina: 80-135 mmol/LGlukoza 9.5-13.02 mmol/LHemoglobina: 200-210 g/L13

-DIAGNOZA INFERMIERORE- -T dhnat q jan marr nga pacienti jan mbledhur,gropuar,dokumentuar,interpretuar dhe kemi marr diagnozat infermierore. -Ai ka frymznie pr shkak t sekrecionit traheobronkial,-Puls t rregulluar pr shkak t rregullimit t puns s zemrs,vllimi i teprt igjakut n qarkullim.-Tahikardi sepse kemi disfunksion t ventrikulit t majt,pamjaftueshmri O(oksigjeni) pr shkak t mbushjes me lng t alveolave mushkrore.-Frik dhe shqetsim pr shkak t gjendjes s krijuar.-Jostabilitet trupor si pasoj e frymznies.-Hipertension si pasoj e gjendjes s krijuar.-Hipertrofi e atriumit t majt, pr shkak t stresit dhe jets inaktive-pasive,-Cianoza paraqitet si pasoj e mungess s O-it n qelizat nervore dhe qelizat tjera trupore,-Temperatur t shprehur pr shkak t stresit dhe shqetsimeve psiqike dhe fizike,-Presioni i lart i gjakut n mushkri pr shkak t lngut t teprt.-Kokdhembja shkak I pagjumsis si rezultat i stresit,friks,shqetsimit .-Gjakderdhje jo e madhe dhe e rrall. 14

-Gjithashtu ne si infermiere duhet ti dim edhe diagnozat e mundshme,p.sh insuficienca respiratore diagnoz potenciale pra gjendja e tij mund t prkeqsohet dhe t na shpie te smundje tjera sekondare,prandaj asnjher nuk duhet t knaqemi me gjendjen momentale. -Duhet t prpiqemi t gjejm shkakun dhe faktor kontribues t edems s Mushkrive.-Pr qdo ndryshim t mundshm e lajmrojm mjekun.

-PLANIFIKIMI INFERMIEROR--Prioritetet e mia infermierore :

-Tia sigurojm ambientin ku mundet pacienti t pushoj qet.-T bjm vendosjen e pacientit n pozitn m t prshtatshme t mundur.-Tia ajrosim dhomn.-T sigurojm rrugn venoze dhe medikamentet e duhura.-Ti japim kshilla rreth ushqimit dhe higjiens personale.-Kshilla rreth trajtimit t smundjes s tij gjat kohs s hospitalizimit.-Bashkpunim I pandrprer me pacientin ,pr efekt pozitiv.15

-Bashkpunim me ekipin,sigurimi I pajisjeve t nevojshme e q jan:Oksigjenoterapia,Ekg-ja,monitorimi I shenjave vitale,t bhet ekzaminimi fizik:askultimi dhe perkusioni,aspiratori,niveli I oksigjenit n gjak,t bhet Eho-ja e zemrs ,marrja e mostrave t gjakut,marrja e analizave pr pasqyrimin e gjakut,vendosja e kateterit urinar,ta prshkruajm datn e dhnies s terapis 27/01/2012,cili infermier do ta aplikoj terapin V.H ,koha e dhnies n orn 10:00 ,n orn 16:00 dhe n orn 23:00,terapia sht:Parenterale:-morphium 4-6 mg i.v-oksigjen 4-6 l/min-vazodilator (nitroglycerin i.v por mund t jepet edhe sublingual)-diuretik (furosemid 40 mg i.v)-bronhodilatator(aminofillin i.v 250mg - 10 ml)Enterale: -enap 1x1 tabl.

-ZBATIMI INFERMIEROR- - Ia sqarojm pacientit procesin e trajtimit,pozitn q duhet t merr, procedurat speciale,pajisjet t cilat duhet t prdoren ,e prgatisim at si n mnyr fizike ashtu edhe psiqike,ia mirmbajm rrugt e frymmarrjes,pasi q pacientin e kemi kyq n monitor kontrollojm shpesh shenjat vitale,pas vendosjes s kateterit urinar,kontrollojm diurezen tek pacienti,rregullojm dhe mbikqyrim infuzionin,vlersojm nivelin e vetdijes,kthimin e kontrollit vullnetar t muskujve,I administrojm barnat e prshkruara,kshillojm pacientin t qndroj n shtrat,vlersojm nevojn pr barnat pr dhimbje,ia rregullojm pozicionin n pozitn m t rehatshme,e ndriqojm dhomn e pacientit n mas t duhur,e ajrosim dhomn,I mnjanojm pengesat n rast se jan t paraqitura:zhurmn,errat.Un si infermiere duhet ti kompletoj shnimet e pacientit n kartel duke prfshi;rezultatet laboratorike t kompletuara,historikun e smundjes,statusin e pacientit e reaksionin n medikamentet t prfshira n kartel,e kemi prgjegjsin ti mirmbajm pajisjet e vendosura,poashtu t dhnat e pacientit vazhdimisht rimbledhen,rishikohen dhe vendosjen e prioriteve mund ta ndryshojm do qast,qdo min.,or,dit,jav,muaj 16

-EVALUIMI PRFUNDIMTAR- -Vlersojm procesin prfundimtar si nga ana e pacientit ashtu edhe nga kujdesi Infermieror.-Fokusohemi n arritjen e qllimeve tona,a jan realizuar parashikimet tona si infermier rreth marrjes s t dhnave,a e kemi parashikuar n mnyr t sakt diagnozat infermierore primare dhe ato sekondare.-A e kemi planifikuar n mnyr t rregullt procesin infermieror.-Sa i kemi zbatu me prpikmri ato,marrim opinionin e pacientit si ka qen shrbimi ndaj tij gjat qndrimit t tij n spital,tek ai vrejm se i sht kthyer normaliteti i gjendjes s tij shndetsore.Edema sht eliminuar dhe tani ai mund ti kthehet aktiviteteve t tij t mhershme.Jan normalizuar vlerat e shenjave vitale,gjithashtu ai ndihet I qetsuar pas prmirsimit t gjendjes,domethn sht arritur statusi fizik dhe psikologjik optimal.Rekomandojm pacientin tashm t shruar q t vij vazhdimisht n kontrolla mjeksore.T dhnat e pacientit dokumentohen njjt si n vlersimin fillestar.17

-REKOMANDIME--Pr ju kshillohet q t mos ushqeheni n sasi t teprt ,pr shkak t ndryshimit q bhet n shndetin tuaj,gjithashtu n at mnyr do t keni edhe rritje t teprt t lngjeve . -Ndiqni nj diet t pasur ushqimore q iu cakton dietologu,mos ushqeheni me shum kripra,nse po,t jen zvendsues kriprash. -Duhet t merreni sa m shum me aktivitete fizike,t liroheni nga stresi dhe shqetsimet tjera.

T jesh i shndetshm,sht gjja m e mire q mund ti ndodh secilit .18

-REFERENCAT-

Mjeksia interne me kujdes. Kraja.E, Bazat e Infermieris.http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/pulmonary-edema/basics/definition/CON-20022485 E.Saraini-H.Zherka-Saraini Anatomia dhe fiziologjia e njeriut,Enti I Teksteve dhe I Mjeteve Msimore I Kosovs Prishtin 2001.19

*