structured - yolaajlahasani.yolasite.com/resources/sql urdheresat.pdf · dhe manipulimin me...
TRANSCRIPT
Valon Hoti IT Software Developer Prishtine – 2001,2002 Verzioni : 1.0
Structured Query Language DRAFT 1.1 – ne shqyrtim 15.Janar.2002
Index DRAFT 1.1
Valon Hoti
00 - Permbajtja 01 - Hyrja 02 - SELECT 03 - WHERE 04 - INSERT INTO 05 - UPDATE 06 - ORDERED BY 07 - AND & OR 08 - BETWEEN .. AND 09 - Aliases 10 - JOIN 11 - CREATE 12 - ALTER 13 - Agregate Functions 14 - GROUP BY 15 - SELECT INTO
SQL Hapat Themelore
SQL Hyrje Pershkrimi se cka eshte SQL dhe si mund te perdoret
SQL SELECT si te perdoret komanda SELECT per selektimin e te dhenave nga tabelat ne SQL.
SQL WHERE Si te perdoret klauzula WHERE per percaktimin e kriteriumeve ne tabele
SQL INSERT INTO Si te perdoret komanda INSERT INTO qe te vendosen rreshtat e reja ne tabel
SQL UPDATE Si te perdoret komanda UPDATE per te ndrruar shenimet ose rreshtin ne tabel.
SQL DELETE How to use the DELETE statement to delete rows in a table.
SQL Hapat e avancuara
SQL ORDER BY Si te perdoret komanda ORDER BY te cilat e bejne renditjen sipas nje definicionit te caktuar
SQL AND & OR Si te perdoren AND dhe OR ti therrasin dy a me shume kriteriume ne komanden WHERE .
SQL BETWEEN...AND Si te perdoret BETWEEN....AND per te gjetur shenimet e caktuar ne nje rang.
SQL Aliases Si te perdoren aliaset per kolona dhe tabela
SQL JOIN Si te selektohen shenimet nga me shume se nje tabel.
SQL CREATE Si te krijohen bazat e te dhenave ,tabelat si dhe si te fshihen ato.
SQL ALTER TABLE Si te perdoret komanda ALTER TABLE per te shtuar ose larguar kolonat ne nje table ku ato ekzistojn
SQL Functions Si te perdoren funksionet e ndertuara ne SQL.
SQL GROUP BY Si te perdoret funksioni GROUP BY ne SQL.
SQL SELECT INTO
Si te perdoret komanda SELECT INTO qe te krijohen kopjet reserve te tabelave
SQL eshte nje gjuhe standarde programuese e kompjutereve per qasje dhe manipulim me bazat e te dhenave
Cka eshte SQL?
• SQL rrjedh Structured Query Language • SQL lejon qe te ju qaseni bazes se te dhenave • SQL eshte nje standard I gjuheve te kompjutereve - ANSI • SQL mund te I ekzukutoj pyetesoret e bazave te shenimeve • SQL mund te I lexoj shenimet nga bazat e te dhenave • SQL mund te vendos rekorde te reja ne bazen e te dhenave • SQL mund te I fshij te rekordet nga baza e te dhenave • SQL mund te ri-ndryshoj te dhenat qe jan ne bazat e te dhenave • SQL eshte shume e lehte per t’u mesuar
SQL eshte nje Standard - POR....
SQL eshte nje ANSI (American National Standards Institute) standard I gjuheve kopmjuterike per qasjen dhe manipulimin me sistemet e bazave te dhenave. Komandat e SQL perdoren per leximin dhe ndryshimin e shenimeve ne bazat e te dhenave. SQL punon me bazat e te dhenave sikurs te perogrameve siq jan MS Access, DB2, Informix, MS SQL Server, Oracle, Sybase, e tjera.
Fatkeqesisht, jane disa verzionet te ndryshme te gjuhes SQL, por per te qen kompatibil me standardin ANSI, ata duhet te perkrahin fjalet njejta te rezervuara per SQL siq jan SELECT, UPDATE, DELETE, INSERT, WHERE, edhe te tjera.
Verejtje: Shume programe te baza te dhenave SQL gjithashtu kan ekstenzionet e tyre prioritare si shtojca ne standardin e SQL.
SQL – Tabelat e bazave te dhenave
Nje baze e te dhenave shpesh permban 1 ose me shume tabela. Secila table identifikohet me emrin e tij(p.sh.. "Personet" or "Porosit"). Tabelat permbajne rekorde(reshta) me shenime.
Ketu eshte nje shembull tabela qe quhet "Personet"
Emri Mbiemri Adresa Qyteti
Valon Hoti 7 Shtatori Mitrovice
Gzim Ademi Shipol Mitrovice
Bajram Fejza Arsim Jashari Prishtine
Tabela siq shihet permban tre rekorde (nje per secilin person) dhe kater kolona (Mbiemri, Emri, Adresa, dhe Qyteti).
SQL Pytesoret
Me SQL pytesoret,ne mund a te arrijme deri te rezultatet e deshiruar te cilat na nevojiten.
Pytesori si kjo:
SELECT Mbiemri FROM Personet
Na kthen rezultatin si kjo qe vijon:
Mbiemri
Hoti
Ademi
Fejza
Verejtje: Disa sisteme te bazave te dhenave kerkojne qe ne fund te komandave te ju vendoset presja ose pikepresja.Ne kete tutorial nuk kemi vendosur presje ose pikepresje.
SQL - Data Manipulation Language (DML)-Gjuha per manipulimin me te dhenave
SQL (Structured Query Language) eshte nje sintakse per ekzukutimin e pyetesoreve. Por SQL gjuhet permbajne sintaksen per ndrrim, vendosje, dhe fshirje te recordeve.
Keto komanda se bashku e formojne “Data Manipulation Language (DML)” pjese e SQL
SELECT – ekstrakton te dhenat nga tabela e bazave te dhenave UPDATE – ndryshon te dhenat ne tabelat e bazave te dhenave DELETE – fshin te dhenat nga tabelat ne baza te dhenave INSERT INTO – vendos te dhena te reja ne tabela te bazave te dhenave
SQL Data Definition Language (DDL) – Gjuha per definimin e shenimeve
“Data Definition Language (DDL)” eshte pjese e SQL e cila lejon tabelat e bazes se te dhenave te jene te krijuara apo te fshira. Ne gjithashtu munde te definojme indekset(qeleset), te cilat veqojn lidhjen ne mes te tabelave si dhe imponojne permbajtjen ne mes tabelave
Komandat kryesore qe me shumti nevojiten ne DDL jane keto SQL komanda:
CREATE TABLE – krijon nje tabele te re ne bazen e te dhenave ALTER TABLE - nderprerjet (per ndryshime) tabelave ne bazen e te dhenave DROP TABLE – fshin tabelen nga baza e te dhenave CREATE INDEX – krijon nje indeks (qelesin kerkues) DROP INDEX – fshin indeksin
Komanda - SELECT
Komanda SELECT perdoret per te I selektuar shenimet ne tabele. Rezultati tabular eshte I ruajtur ne tabelat rezultuese (quhet pjesa-rezultat).
Sintaksa:
SELECT emrin_e_kolenes-ave FROM emri_tabeles
Selektimi i disa kolonave
Per te I selektuar kolonat me emra "Mbiemri" dhe "Emri", perdoret komanda SELECT sikurse qe eshte kjo si vijon:
SELECT Mbiemri,Emri FROM Personet
Tabela "Personet"
Mbiemri Emri Adresa Qyteti
Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice
Ademi Gzim Shipol shpija e dyte Mitrovice
Hasani Mimoza 2 Korriku no.37 Prishtine
Resulton ne tabelen e re siq eshte kjo me poshte
Mbiemri Emri
Hoti Valon
Ademi Gzim
Hasani Mimoza
Selektimi I tere kolonave
Per te selektuar tere kolonat nga tabela "Personet" perdorim simbolin * ne vend te emrave te kolonave siq vijon me poshte :
SELECT * FROM Personet
Resultati eshte siq vijon
Mbiemri Emri Adresa Qyteti
Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice
Ademi Gzim Shipol shpija e dyte Mitrovice
Hasani Mimoza 2 Korriku no.37 Prishtine
Rezultati rang
Rezultati prej SQL pyetesoreve eshte I ruajtur ne rang-rezultat. Shumica e sistemeve softuerike te bazave te dhenave lejon navigimin neper rang-rezultate me funksionet te programuara si p.sh.: Move-To-First-Record(shko ne fillim te rekordit te pare), Get-Record-Content(lexo permbajtjen e rekordit), Move-To-Next-Record(shko te tjetri record me radhe), etj.
Per te mesuar rreth ketyre funksioneve se si thirren nga gjuhet programuese e kemi ne tutoriale te programimit.
Pikepresja ne komandat e SQL ?
Pikepresja eshte menyra standarde per te ndare secilin komande te SQL ne sistemet e bazave te dhenave duke lejuar ne ate menyre te ekzekutohen me shume se nje komande e SQL ne nje renditje te nje pas njeshme ne server.
Disa mesime perfundojme me pikepresje te nje pas njeshme te komandave te SQL.
A eshte e nevojshme a jo? Nese perdorim bazat te dhenave sikurse MS Access apo Ms Sql Server nuk ka nevoj per secilen pikepresje ne secilen komand te SQL , por disa baza te dhenave e shtytin me force qe te perdoret ajo gjithesesi.
Komanda SELECT DISTINCT
Fjala e rezervuar DISTINCT perdoret per te kthyer vetem vlerat qe ndryshojne.
Me komanden SELECT I kthen informacionet qe I ka tabela . Por nese deshirojm te selektojme vetem tabelat kur prej tyre presim rezultat te filtruar me vetem nga nje vlere te ndryshme ?
Rezultati eshte vetem vlerat e pa perseritura
Me SQL, krejt cka nevojitet eshte te shtojme fjalen e rezervuar DISTINCT pas komandes SELECT :
Sintaksa:
SELECT DISTINCT emri_kolones-ave FROM emri_tabeles
Perdorimi I fjales se rezervuar DISTINCT
Per te selektuar te gjitha vlerat nga tabela qe quhet “Kompanite” ne do te perdorim komanden SELECT ne kete menyre:
SELECT Kompanite FROM Porosite
Tabela Porosite
Kompanite NumriPorosise
IT Department 3412
BRK 2312
IT Department 4678
Shtepia Mallrave Lux 6798
Rezultati eshte :
Kompanite
IT Department
BRK
IT Department
Shtepia Mallrave Lux
Vereni kete se "IT Department" eshte listuar dy here :
Keshtu qe te selektohen vetem vlera e ndryshme prej kolones "Kompanite" ne do te perdorim komanden SELECT DISTINCT siq eshte kjo qe vijon :
SELECT DISTINCT Kompanite FROM Porosite
Rezultati do te jete:
Kompanite
IT Department
BRK
Shtepia Mallrave Lux Tash e shohim se "IT Department" eshte listuar vetem njehere
Klauzula WHERE per te caktuar kriterin gjate selektimit
Klauzula WHERE
Per te selektuar shenimet nga baza e te dhenave nga nje tabele ne baze te nje kushti te caktuar ,atehere e shtojm klauzulen WHERE gjate perdorimit te komandes SELECT .
Sintaksa
SELECT emri_kolones FROM emri_tabeles WHERE emri_kolones operatori vlera
Me klauzulen WHERE ,mund te perdoren keto operator
Operatori Pershkrimi
= Barbarte
<> Jo Barabarte
> Me e madhe se
< Me e vogel se
>= Me e madhe ose e barabart
<= Me e vogel ose e barabart
BETWEEN Ne mes te rangut
LIKE Sipas nje kushti te per afert
Verejte: Ne disa verzione te SQL operatori <> mund te shkruhet si !=
Perdorimi I klauzules WHERE
Per te selektuar personet te cilet jetojn ne qytetin "Mitrovica", ne ja shtojme klauzulen WHERE gjate perdorimit te komandes SELECT :
SELECT * FROM Personet WHERE Qyteti='Mitrovice'
Tabela “Personet"
Mbiemri Emri Adresa Qyteti Viti
Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice 1951
Ademi Gzim Shipol no.2 Mitrovice 1978
Doroci Adnan Shupkofc no.1 Prishtine 1980
Krasniqi Ismajl Xhamia Haxhi Veselit no.1 Prishtine 1960
Rezultati do te jete
Mbiemri Emri Adresa Qyteti Viti
Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice 1951
Ademi Gzim Shipol no.2 Mitrovice 1978
Perdorimi I thojzave
Vereni se ne kemi perdorur thojza te thjeshta te nje fishte ‘’.
SQL per vlerat text perdore thojza te thjeshta (shume sisteme te bazave te dhenave mund te perdorin edhe thojza te dyfishta “). Ndersa vlerat numerike nuk kan nevoje te futen ne thojza.
Per vlerat text:
Mire : SELECT * FROM Personet WHERE Emri='Valon' Keq: SELECT * FROM Personet WHERE Emri=Valon
Per vlera numerike:
Mire: SELECT * FROM Personet WHERE Viti>1965 Keq: SELECT * FROM Personet WHERE Viti>'1965'
kushti LIKE
Kushti LIKE perdoret per te kerkuar dicka te perafert .
Sintaksa
SELECT emri_kolones FROM emri_tabeles WHERE emri_kolones LIKE perafersishte
Shenja "%" mund te perdoret si gjoker (per shenjat qe mungojn perpara apo pas shenimit te perafert)
perdorimi LIKE
Perdorimi i kesaj komandet kthen si rezulat emrat qe fillojn me 'O':
SELECT * FROM Personet WHERE Emri LIKE 'O%'
Perdorimi i kesaj komandet kthen si rezulat emrat qe mbarojne me 'a':
SELECT * FROM Personet WHERE Emri LIKE '%a'
Perdorimi i kesaj komandet kthen si rezulat emrat qe permbajne 'la':
SELECT * FROM Personet WHERE Emri LIKE '%la%'
Komanda INSERT INTO
Komanda INSERT INTO perdoret per te shtuar rreshta te reja net abele.
Sintaksa
INSERT INTO emri_tabeles VALUES (vlera1, vlera2,....)
Ju gjithesesi mund te tregoni se ku deshironi te vendosni vlerat:
INSERT INTO emri_tabeles(kolona1, kolona2,...) VALUES (vlera1, vlera2,....)
Vendosja e nje rreshti te ri
Ne tabelen "Personet" :
Mbiemri Emri Adresa Qyteti
Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice
Dhe nese e shenojme komanden si me poshte
INSERT INTO Personet VALUES ('Jonuzi', 'Ilir', 'Zhabari no.4', 'Mitrovice')
Do te kemi si rezultat:
Mbiemri Emri Adresa Qyteti
Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice
Jonuzi Ilir Zhabari no.4 Mitrovice
Vendosja e shenimit ne kolone te caktuar
Tabela "Personet" :
Mbiemri Emri Adresa Qyteti
Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice
Jonuzi Ilir Zhabari no.4 Mitrovice
Dhe nese e shenojm komanden siq vijon :
INSERT INTO Personet (Mbiemri, Adresa) VALUES ('Arifi', 'Soliteri tjegullorja')
Do te kemi rezultat
Mbiemri Emri Adresa Qyteti
Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice
Jonuzi Ilir Zhabari no.4 Mitrovice
Arifi Soliteri tjegullorja
Komanda UPDATE
Komanda UPDATE perdoret per te modifikuar shenimet
Sintaksa
UPDATE emri_tabels SET emri_kolones = vlera_re WHERE emri_kolones = vlera_caktuar
Tabela “Personet”:
Mbiemri Emri Adresa Qyeti
Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice
Arifi Soliteri tjegullorja
Modifikimi i shenimit ne kolone
Ne deshirojme te vendosim emrin e aty ku gjinedet mbiemri "Arifi":
UPDATE Personet SET Emri = 'Aferdita' WHERE Mbiemri = 'Arifi'
Rezultaton tabelen:
Mbiemri Emri Adresa Qyteti
Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice
Arifi Aferdita Soliteri tjegullorja
Modifikimi i disa kolonoave pernjehere
Nese deshirojme te shtojme emrin e qytetit dhe te ndrrojme emrin e adreses:
UPDATE Personet SET Adresa = 'Soliteri kalter ', Qyteti = 'Prishtine' WHERE Mbiemri = 'Arifi'
Rezultaton tabelen si vijon:
Mbiemri Emri Adresa Qyteti
Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice
Arifi Aferdita Soliteri kalter Prishtine
Komanda DELETE
Komanda Delete perdoret per te fshire rreshtin
Sintaksa
DELETE FROM emri_tabeles WHERE emri_kolones = vlera_caktuar
Tabela “Personet”:
Mbiemri Emri Adresa Qyteti
Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice
Milaimi Milot 2 Korriku Mitrovice
Fshirja e rreshtit
Deshirojm te fshijme rreshtin ne te cilen eshte “Milot Milaimi”:
DELETE FROM Personet WHERE Mbiemri = 'Milaimi'
Rezultati do te jete :
Mbiemri Emri Adresa Qyteti
Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice
Fshirja e te gjitha rreshtave ne tabele
Eshte e mundeshme te fshihen te gjitha rreshtat pa e fshire tabelen fare. Kjo do te thot qe atributet ,indekset,struktura do te jete e pa prekur:
DELETE FROM emri_tabeles ose DELETE * FROM emri_tabeles
Renditja perms fjale se rezervuar ORDER BY
Renditja e rreshtave
Klauzula ORDER BY perdoret per rrenditjen ose sortimin e tabeles apo me saktesisht te kolones
Porosite:
Kompanite NumriPorosise
BRK 3412
Ardi 5678
IT Department 2312
IT Department 6798
Shembull
Nese deshirojme te i paraqesim kompani te renditura sipa alfabetit:
SELECT Kompanite, NumriPorosise FROM Porosite ORDER BY Kompanite
Rezulton tabelen:
Kompanite NumriPorosise
Ardi 5678
BRK 3412
IT Department 6798
IT Department 2312
Shembull 2:
Te paraqiten Kompanite sipas renditje me alphabet dhe numrit te porosive ne renditje numerike:
SELECT Kompanite, NumriPorosise FROM Porosite ORDER BY Kompanite, NumriPorosise
Resulton tabelen qe vijon:
Kompanite NumriPorosise
Ardi 5678
BRK 3412
IT Department 2312
IT Department 6798
Shembull 3
Te paraqitet renditja reverze e renditjes alfabetike
SELECT Kompanite, NumriPorosise FROM Porosite ORDER BY Kompanite DESC
Rezulton tabelen:
Kompanite NumriPorosise
IT Department 6798
IT Department 2312
BRK 3412
Ardi 5678
Shembull 4
Te paraqitet renditja reverze e renditjes alfabetike dhe numerike ne rregull:
SELECT Kompanite, NumriPorosises FROM Porosite ORDER BY Kompanite DESC, NumriPorosise ASC
Rezulton tabelen:
Kompanite NumriPorosise
IT Department 2312
IT Department 6798
BRK 3412
Ardi 5678
Operatore AND dhe OR
AND dhe OR bashkojn dy apo me shume kushte ne klauzulen WHERE .
Operatori AND paraqet rreshta vetem nese te gjitha kushte e listimit jane te plotesuar. Ndersa operatori OR paraqet rreshtat vetem nese ndonje prej kushteve te listimit jan te plotesuar.
Tabela Origjinale (Qe perdoret si shembull)
Mbiemri Emri Adresa Qyteti
Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice
Ademi Gzim Shipol no.4 Mitrovice
Arifi Aferdita Soliteri Tjegullorja 8/2 Mitrovice
Jonuzi Ilir Zhabar no.4 Mitrovice
Doroci Adnan Shupkofc no.1 Mitrovice
Shembull
Perdorimi i operatorit AND per te paraqitur te gjithe personat qe e kan emrin "Adnan",si dhe qe e kan mbiemrin "Doroci":
SELECT * FROM Personet WHERE Emri='Adnan' AND Mbiemri='Doroci'
Do te na paraqitet tabela :
Mbiemri Emri Adresa Qyteti
Doroci Adnan Shupkofc no.1 Mitrovice
Shembull 2
Perdorimi i operatorit OR secilin person qe ka emrin "Tove", ose mbiemrin "Hoti":
SELECT * FROM Personet WHERE Emri='Adnan' OR Mbiemri='Hoti'
Rezultati:
Mbiemri Emri Adresa Qyteti
Doroci Adnan Shupkofc no.1 Mitrovice
Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice
Shembull
Ju gjithashtu munde ti kombinoni operatoret AND dhe OR (duke i perdorur kllapat per format komplekse te operacioneve):
SELECT * FROM Personet WHERE (Emri='Adnan' OR Emri='Valon') AND LastName='Hoti'
Rezulton:
Mbiemri Emri Adresa Qyteti
Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice
Operatoret BETWEEN ... AND
Operatoret BETWEEN ... AND selektojn nje range te shenimeve ne mes te dy vlerave te caktuara. Keto vlera mund te jene numra,tekst ,data.
SELECT emri_kolones FROM emri_tabeles WHERE emri_kolones BETWEEN vlera1 AND vlera2
Tabela origjinale qe perdoret ne shembull eshte :
Mbiemri Emri Adresa Qyteti
Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice
Hasani Mimoza Xhamia Haxhi Veselit no.5 Mitrovice
Siqeva Florentina Kodra Minatoreve no.4 Mitrovice
Hoxha Mit Hat Tregu Gjelbert no.5 Mitrovice
Morina Nexhat Tregu Mbyllur no.4 Mitrovice
Arifi Luljeta Tjegullorja 8/2 Mitrovice
Shembull 1
Per te I paraqitur ne menyre alfabetike personet prej(duke I perfshi edhe ata) "Hoti" dhe eksluzivisht "Hoxha", perdoren komandat e SQL siq vijojn me poshte :
SELECT * FROM Personet WHERE Mbiemri BETWEEN 'Hoti' AND 'Hoxha'
Rezulton:
Mbiemri Emri Adresa Qyteti
Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice
Hasani Mimoza Xhamia Haxhi Veselit no.5 Mitrovice
Siqeva Florentina Kodra Monatoreve no.4 Mitrovice
Hoxha Mit Hat Tregu Gjelbert no.5 Mitrovice
Me Rendesi! Operatoret BETWEEN...AND perdoren ne menyra te ndryshme ne bazat e te dhenave te ndryshme. Ne disa baza te dhenave personi me mbiemrin "Hoti" ose "Hoxha" nuk do te listohen (ne mes dhe vetem te selektuarat mund te paraqiten). Ne disa baza te dhenave personi me mbiemer "Hoti" ose "Hoxha" do te listohen (ne mess i dhe fushat e selektuara jane te perfshira). Ndersa ne baza e te dhenave tjera personi me mbiemer "Hoti" do te listohet, po jo edhe personi me mbiemrin "Hoxha" (ne mes dhe vetem te selektuarat duke perfshi larguar te fundit nga lista) Keshtu paraprakisht :Bazen e te dhenave tuaj se si I perdor keto BETWEEN....AND operatoret!
Shembull 2
Per te e paraqitur listen jasht rangut ne mes te ‘Hoti’ dhe ‘Hoxha’
SELECT * FROM Personet WHERE Mbiemri NOT BETWEEN 'Hoti' AND 'Hoxha'
Rezulton:
Mbiemri Emri Adresa Qyteti
Morina Nexhat Tregu Mbyllur no.4 Mitrovice
Arifi Luljeta Tjegullorja 8/2 Mitrovice
Ne SQL mund te perdorem aliaset “pseudonimet” e tabelave {te cilave mund te ju japim cfaredo emra per nga emrat e tyre origjinale}
Emri Kolones Pseudonimi
Sintaksa:
SELECT emri_kolones AS pseudonimi FROM emri_tabeles
Emri tabeles Pseudonimi
Sintaksa:
SELECT emri_kolones FROM emri_tabeles AS pseudonim
Shembull perdorimi i kolones si alias
Tabela (Personet):
Mbiemri Emri Adresa Qyteti
Doroci Adnan Shupkofc no.2 Mitrovice
Ademi Gzim Shipol no.4 Mitrovice
Arifi Aferdita Tjegullorja 8/2 Mitrovice
Si dhe keto komanda do te na japin kete rezultat
SELECT Mbiemri AS EmriFamiljar, Emri AS EmriPersonal FROM Personet
Na kthehet si rezultat tabela si me poshte:
EmriFamiljar EmriPersonal
Doroci Adnan
Ademi Gzim
Arifi Aferdita
Shembull perdorim i tabelave si alias
Tabela (Personet):
Mbiemri Emri Adresa Qyteti
Doroci Adnan Shupkofc no.1 Mitrovice
Ademi Gzim Shipol no.4 Mitrovice
Arifi Aferdita Tjegullorja 8/2 Mitrovice
Si dhe keto komanda te SQL
SELECT Mbiemri, Emri FROM Personet AS Puntoret
Rezultati do te jete tabela :
Tabela Puntoret:
Mbiemri Emri
Doroci Adnan
Ademi Gzim
Arifi Aferdita
Lidhjet dhe qelesat
Ndonjehere na nevojitet te selektojme shenimet prej dy a me shume tabela per te fituar rezultate te duhura qe na nevojitetn. Atehere ne e bejme lidhjen ne mes dy a me shume tabelave
Tabelat ne baza te dhenave mundet te kene secila relacionet e veta perms qelesit identifikues. Qelsi primar eshte nje identifikator unik net abele dhe ka per qellim te I kontrolloj dhe punoj me shenimet neper tabel pa patur nevoje per perseritjen e te gjitha shenimeve neper secilin tabele.
Ne tabelen me poshte "Puntoret" kolona "Punteori_ID" eshte qelsi, qe nenkupton qe asnje rreshte ne at tabele nuk mund te kete shenim te njejt . Puntori_ID dallon dy personet nese kane emrin e njejte.
Shikoni shembullin ne vijim dhe vereni kete:
• Kolona "Puntori_ID" eshte qelsi primar ne tabelen "Puntoret" • Kolona "Prodh_ID" eshte qelsi primar ne tabelen "Porosite" • Kolona "Puntori_ID" ne tabelen "Porosite" e perdor per tu referuar te personi ne tabelen
"Puntoret" pa i perdorur emrat e tyre
Puntoret:
Puntori_ID Emri
01 Hoti, Valon
02 Ademi,Gzim
03 Arifi,Luljeta
04 Jonuzi,Ilir
Porosite:
Prodh_ID Produket Puntori_ID
234 Printeri 01
657 Tabela 03
865 Karrige 03
Referimi te dy tabelat
Ne munde te i lexojme shenimet prej dy tabelave duke u referuar ne te dy tabelat , keshtu:
Shembull
Kush ,cka ka marre?
SELECT Puntoret.Emri, Porosite.Produktet FROM Puntoret, Porosite WHERE Puntoret.Puntori_ID=Porosite.Puntori_ID
Rezultati do te jete
Emri Produktet
Hoti,Valon Printeri
Arifi,Luljeta Tabela
Arifi,Luljeta Karrige
Shembull
Kush ka marre printerin?
SELECT Puntoret.Emri FROM Puntoret, Porosite WHERE Puntoret.Puntori_ID=Porosite.Puntori_ID AND Porosite.Produktet='Printeri'
Rezulton
Emri
Hoti,Valon
Perdorimi i fjales se rezervuar JOIN
Ose ne mund te selektojm shenimet ne dy e me shume tabela duke perdorur fjalen e rezervuar JOIN ne kete menyre:
Shembull INNER JOIN
Sintaksa
SELECT fusha1, fusha2, fusha3 FROM tabela_pare INNER JOIN tabela_dyte ON tabela_pare.fusha_kotrolluese = tabela_dyte.fusha_referuar
Kush ka porositur dhe cka kan porositur ata?
SELECT Puntoret.Emri, Porosite.Produket FROM Puntoret INNER JOIN Porosite ON Puntoret.Puntori_ID=Porosite.Puntori_ID
Fjala rezervuar INNER JOIN ka per detyre te kthej rezultatin nga tere reshtat nga te dy tabelat ku ata jane te njejta. Nese ka rreshta ne tabelen “Puntoret” te cilat nuk perputhen me tabeln “Porosite” tere ato rreshta nuk do te listohen.
Rezultati
Emri Produktet
Hoti,Valon Printeri
Arifi,Luljeta Tabela
Arifi,Luljeta Karrige
Shembull LEFT JOIN
Sintaksa
SELECT Puntoret.Emri, Porosite.Produket FROM Puntoret LEFT JOIN Porosite ON Puntoret.Puntori_ID=Porosite.Puntori_ID
Liston te gjithe puntoret dhe porosite e tyre – nese ndonjeri.
Fjala rezervuar LEFT JOIN te gjitha rreshtat prej tabeles (Puntoret), nese ato nuk perputhen me rreshta e tabeles (Porosite). Nese ekziston ndonje rreshte ne tabelen “Puntoret” e cila nuk perputhet me at ne tabelen “Porosite” ato do te listohen
Rezultati si vijon
Emri Produktet
Hoti,Valon Printeri
Ademi,Gzim
Arifi,Luljeta Tabele
Arifi,Luljeta Karrige
Jonuzi,Ilir
Shembull RIGHT JOIN
Sintaksa
SELECT Puntoret.Emri, Porosite.Produket FROM Puntoret RIGHT JOIN Porosite ON Puntoret.Puntori_ID=Porosite.Puntori_ID
Liston te gjithe porosite dhe ata qe kan marre – nese ka ndonje.
Fjala rezervuar RIGHT JOIN te gjitha rreshtat nga tabela e dyte(Porosite), vetem nese ato nuk perputhen me rreshtat e tabeles (Puntoret). Nese ka ndonje rreshte ne tabelen Porosite dhe nuk perputhet me ate ne tabelen Puntoret, ato rreshta gjithashtu do te listohen.
Rezulton tabelen
Emri Produkti
Hoti,Valon Printeri
Arifi,Luljeta Tabele
Arifi,Luljeta Karrige
Shembull
Kush e ka marr printerin?
SELECT Puntoret.Emri FROM Puntoret INNER JOIN Porosite ON Puntoret.Puntori_ID=Porosite.Puntori_ID WHERE Porosite.Produkti = 'Printer'
Rezulton
Emri
Hoti,Valon
Krijimi i bazes se dhenave
Per te krijuar bazat e te dhenave perdorim si me poshte:
CREATE DATABASE emri_bazes_se_te_dhenave
Krijimi i tabeles
Per te krijuar tabele perdorim si me poshte:
CREATE TABLE emri_tabeles ( kolona1 tipi_i_te_dhenave, Kolona2 tipi_i_te_dhenave, ....... )
Shembull
Ky shembull demonstron se si krijohet tabela me emrin "Personet", e cila ka kater kolona. Emrat e kolonave do te jene "Mbiemri", "Emri", "Adresa", dhe "Mosha":
CREATE TABLE Personet ( Mbiemri varchar, Emri varchar, Adresa varchar, Mosha int )
Ndersa ky shembull tregon se mund te caktoni gjatesin maksimale per secilen fushe:
CREATE TABLE Personet ( Mbiemri varchar(30), Emri varchar, Adresa varchar, Mosha int(3) )
Tipi I te dhenave tregon se cfare shenimesh do te mbaj kolona. Tabela si vijon tregon se cfare tipesh me se shumti perdoren ne SQL:
Tipi I te dhenave Pershkrimi
integer(madhesia) int(madhesia) smallint(madhesia) tinyint(madhesia)
Permban tipet e te dhenave integjer dhe numri ne kllapa tregon sa shifror.
decimal(madhesia,d) numeric(madhesia,d)
Tregon numrat me pike dhjetor. Sa shifror definohet ne madhesin e saj. Sa shifra pas pikes dhjetore shenohet ne "d".
char(madhesia) Tregon gjatesin fikse te stringut (mund te permbaj shkronja,numra si dhe karaktere speciale). Madhesia fikse definohet ne kllapa.
varchar(madhesia) Permban variablen e tipit string (mund te permbaj shkronja,numra si dhe karaktere speciale). Madhesia fikse definohet ne kllapa.
date(yyyymmdd) Shenon daten yyyy – viti,mm – muaji , dd – dita
Krijimi i indekseve
Indekset krijohen ne tabele per arsye qe ti gjej rreshta ne tabele shume me shpejt. Eshte e mundeshme qe te krijohen indekset ne nje a me shume kolonat te tabeles, dhe secili indeks mund te kete emerin e vet. Ata qe I perdorin nuk munde te I shohin indekset por mund te I perdorin per ta shpejtuar punen gjate punimit me pyetesoret
Verejte: Ndryshimi “freskimi” shenimve ne tabelen me indeksa merr kohe me shume se sa tabela pa indeksa, kjo eshte per arsye se ndrrimi behet ne te gjitha indekset. Keshtu , te krijohet indekset veten ne ato kolona ne te cilen do te behet kerkesat per kriteriume.
Indeksi unik
Krijimi i indekseve unike. Indeksi unik nenkupton qe dy rreshta nuk munde te kene vler te njejte.
CREATE UNIQUE INDEX emri_indeksit ON emri_tabeles (emri_kolones)
"emri_kolones" tregon se cilen kolone deshironi t’a indeksoni.
Indeksi thjeshte
Krijimi I nje indeksi te thjeshte. Kur perdorimi I fjales se rezervuar UNIQUE nuk eshte bere, indeksat me vlerat te perseritura jan te lejuara.
CREATE INDEX emri_indeksit ON emri_tabeles (emri_kolones)
"emri_kolones" tregon se cila kolon indeksohet.
Shembull
Krijimi i indeksit te thjesht, emertuar "PersonIndex", ne fushen Mbiemri ne tabelen Personet:
CREATE INDEX PersonIndex ON Personet (Mbiemri)
Nese deshirojm qe vlerat e indekseve te paraqiten ne forme renese “nga fundi deri ne fillim” atehere ju duhet qe te shtoni fjalen e rezervuar DESC pas emrit te kolones:
CREATE INDEX PersonIndex ON Personet (Mbiemri DESC)
Ndese dershironi te indeksioni me shume kolona atehere I ndajme kolonat me presje:
CREATE INDEX PersonIndex ON Personet (Mbiemri, Emri)
Fshirja indeksit
Ju mund te fshini indekset permes komandes DROP.
DROP INDEX emri_tabeles.emri_indeksit
Fshirja e bazes te dhenave ose tabeles
Te fshihet baza e te dhenave perdorim si me poshte:
DROP DATABASE emri_bazes_te_dhenave
Te fshihet tabela (struktura,atributete dhe indekset gjithashtu do te fshihen):
DROP TABLE emri_tabeles
Ndryshimi i tabeles
Komanda ALTER TABLE perdoret per shtimin apo largimin e kolonave nga tabela.
Shtimi i nje kolone: ALTER TABLE emri_tabeles ADD emri_kolones tipi_i_te_dhenave Largimi i nje kolone: ALTER TABLE emri_tabeles DROP COLUMN emri_kolones
Verejtej: Disa sisteme te baza te dhenave nuk lejojn fshirjen e kolonave ne tabelat e bazave te dhenave(DROP COLUMN emri_kolones).
Personet:
Mbiemri Emri Adresa
Hoti Valon 7 Shtatori no.12
Shembull
Te shtohet kolona me emrin "Qyteti" ne tabelen "Personet":
ALTER TABLE Person ADD Qyteti varchar(30)
Rezulton:
Mbiemri Emri Adresa Qyteti
Hoti Valon 7 Shtatori no.12
Shembull
Te largohet kolona "Adresa" nga tabela "Personet":
ALTER TABLE Personet DROP COLUMN Adresa
Rezulton:
Mbiemri Emri Qyteti
Hoti Valon
SQL ka shume funksione te integruara per llogaritje e kalkulime te ndryshme
Sintaksa e funksioneve
Sintaksa e funksioneve te ndertuara ne SQL eshte:
SELECT function(emri_kolones) FROM emri_tabeles
Tipet e funksioneve
Ka disa tipe themelore te funksioneve ne SQL. Tipet themelore jane siq vijon:
• Funksionet Agregate • Funksionet Skalare
Funksionet Agregate
Funksionet Agregate punojne me vlera te kolektuara , por si rezultat e kthejne vetem nje vlere.
Verejtej: Nese perdoret me shume artikuj tjere net abele permes komandes SELECT, atehere SELECT duhe te kete klauzulen GROUP BY!!
Tabela "Personet"
Emri Mosha
Hoti,Valon 34
Beqiri,Agim 45
Dauti,Bekim 19
Funksionet agregate ne MS Access jane :
Function Description
AVG(emri_kolones) Kthen vleren mesatare qe gjindet ne kolone
COUNT(emri_kolones) Kthen numri e rreshtave (pa i numruar rreshtat NULL)
COUNT(*) Kthen numrin e rreshtave gjithesej sa jan ne tabele
FIRST(emri_kolones) Kthen vleren qe gjindet ne rekordin e pare te asaj kolone
LAST(emri_kolones) Kthen vleren qe gjindet ne rekordin e fundit te asaj kolone
MAX(emri_kolones) Kthen vleren me te madhe qe eshte ne at kolone
MIN(emri_kolones) Kthen vleren me te vogel qe eshte ne at kolone
STDEV(emri_kolones)
STDEVP(emri_kolones)
SUM(emri_kolones) Kthen Shumen totale qe eshte ne at kolone
VAR(emri_kolones)
VARP(emri_kolones)
Funksionet agregate ne SQL Server jane:
Funksioni Pershkrimi
AVG(emri_kolones) Kthen vleren mesatare qe gjindet ne at kolone
BINARY_CHECKSUM
CHECKSUM
CHECKSUM_AGG
COUNT(emri_kolones) Kthen numrin e rreshtave (pa i numruar rreshtat NULL)
COUN(*) Kthen numrin e rreshtave qe ka ne at tabele
COUNT(DISTINC emri_kolones) Kthen numrin nga Funksioni DISTINC ne kolone
FIRST(emri_kolones) Kthen vleren e pare te rekordit ne at kolone
LAST(emri_kolones) Kthen vleren e fundit te rekordit ne at kolone
MAX(emri_kolones) Kthen vleren maksimale qe gjindet ne at kolone
MIN(emri_kolones) Kthen vleren minimale qe gjindet ne at kolone
STDEV(emri_kolones)
STDEVP(emri_kolones)
SUM(emri_kolones) Kthen shumen totale ne ate kolone
VAR(emri_kolones)
VARP(emri_kolones)
Funksionet Skalare
Funksionet skalare jane funksionet qe punojn me nje vlere te caktuar, dhe kthejn rezultat bazuar nga vlera hyres.
Funksionet skalare qe perdoren ne MS Access
Funksionet Pershkrimi
UCASE(c) Fushat I kthen ne shkronja te medha
LCASE(c) Fushat I kthen ne shkronja te vogla
MID(c,start[,end]) Nxjerr karakterin e caktuar nga TEKSTI
LEN(c) Kthen gjatesin e tekstit
INSTR(c) Kthen rezultat numeric te pozites se caktuar te nje karakteri ne tekst
LEFT(c,number_of_char) Kthen pjesen e majte te ndonje teksti te kerkuar
RIGHT(c,number_of_char) Kthen pjesen e djath te ndonje teksti te kerkuar
ROUND(c,decimals) Rumbullakon numrin me pike dhjetore ne nje numer te plote
MOD(x,y) Kthen mbetjen nga rezultati i pjestimit te dy numrave
NOW() Kthen rezultat daten aktuale
FORMAT(c,format) Ndrron menyren e paraqitjes
DATEDIFF(d,date1,date2) Perdoret per kalkulimet ne diference te datave
Funksionet agregate (sikurse SUM) shpesh ka nevoj te ju shtohet GROUP BY funksionaliteti .
GROUP BY...
GROUP BY... eshte shtuar ne SQL sepse funksionet agregate (sikurse SUM) kthen vlera aggregate nga kolona sa here te thirret , si dhe pa funksionin GROUP BY eshte e pa mundur te gjendet shuma per secilin grup individual per vlerat e kolones.
Sintaksa e funksionit GROUP BY eshte:
SELECT emri_kolones,SUM(emri_kolones) FROM emri_tabeles GROUP BY emri_kolones
Shembull GROUP BY
Tabela "Shitjet":
Kompanite Sasia
IT Department 5500
Ardi 4500
IT Department 7100
Dhe komandat ne SQL si me poshte:
SELECT Kompanite, SUM(Sasia) FROM Shitjet
Kthen rezultat:
Kompanit SUM(Sasia)
IT Department 17100
Ardi 17100
IT Department 17100
Rezultati permbi eshte I pakuptueshem dhe nuk eshte me pjese e funksioneve agregate.Prandaj duhet te perdoret klauzula GROUP BY per te zgjedhur kete problem:
SELECT Kompanit,SUM(Sasia) FROM Shitjet GROUP BY Kompanit
Dhe si rezultat fitojm:
Kompanit SUM(Sasia)
IT Department 12600
Ardi 4500
HAVING...
HAVING... i eshte shtuar SQL sepse fjala e rezervuar WHERE nuk perdoret gjate thirrjeve te funksionve agregate (sikurse SUM), si dhe pa fjalen e rezervuar HAVING... eshte e pamundur qe te thirren kushtet per rezultat.
Sintaksa per funksionin HAVING eshte:
SELECT emri_kolones,SUM(emri_kolones) FROM emri_tabeles GROUP BY emri_kolones HAVING SUM(emri_kolones) vlera e kushtit
Tabela "Shitjet":
Kompanit Sasia
IT Department 5500
Ardi 4500
IT Department 7100
Nese perdorim keto SQL komanda:
SELECT Kompanit,SUM(Sasia) FROM Shitjet GROUP BY Kompanit HAVING SUM(Sasia)>10000
Na kthehet ky rezultat
Komanit SUM(Sasia)
IT Department 12600
Komanda SELECT INTO
Komanda SELECT INTO shpesh perdoret per te krijuar kopje rezerver te arkivuara te tabelave per arkivimin e rekordeve.
Sintaksa
SELECT emri_kolone(ave) INTO tabela_e_re [IN bazen_e_te_dhenave_tjeter] FROM burimit
Krijimi i kopjeve rezerve
Krijimi i kopjeve reserve ne tabelen "Persone":
SELECT * INTO Personet_kopjerezerve FROM Personet
Klauzula IN munde te perdoret nese e kopjojm tabelen nje baze te dhenave tjeter:
SELECT Personet.* INTO Personet IN 'Backup.mdb' FROM Personet
Nese doni te i kopjoni vetem sa fusha ate munde te e beni duke I listuar ato, me ndihmen e komandes SELECT :
SELECT Mbiemri,Emri INTO Personet_kopjarezerver FROM Personet
Ju gjithashtu mund te perdorni klauzulen WHERE. Shikoni kete shembull p.sh. tabela "Personet_kopjarezerve" me dy kolona (Emri dhe Mbiemri) duke I nxjerr vetem personet qe jetojn ne "Mitrovice" nga tabela "Personet":
SELECT Mbiemri,Emri INTO Personet_mitrovice FROM Personet WHERE Qyteti='Mitrovice'
Selektimi i shenimeve nga me shume tabela gjithashtu eshte e mundeshme. Shembulli I ardheshem krijon kopjen ne nje tabele te re "Porosite_e_puntoreve_kopja" e cila permban shenimet prej dy tabelave Puntoret dhe Porosite:
SELECT Puntoret.Emri,Porosite.Produkti INTO Porosite_e_puntoreve_kopja FROM Puntoret INNER JOIN Porosite ON Puntoret.Puntori_ID=Porosite.Puntori_ID