stres biotyczny
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
![Page 1: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/1.jpg)
Stres biotyczny
![Page 2: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/2.jpg)
Stres biotyczny
1. Negatywny wpływ roślin
- allelopatia
- zagęszczenie w łanie
- pasożyty roślinne
2. Mikroorganizmy
- wirusy
- bakterie
- grzyby
3. Owady
4. Nicienie
![Page 3: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/3.jpg)
Allelopatia Molish w 1937 r. użył tego terminu po raz pierwszy,
allelon - nawzajem, patheia - cierpienie
Związki allelopatyczne wydzielane przez rośliny hamują wzrost i rozwój innych roślin rosnących w najbliższym otoczeniu.
Interakcje pomiędzy roślinami wyższymi - koliny, wpływ roślin wyższych na drobnoustroje - fitoncydy, drobnoustrojów na rośliny wyższe - marazminy, drobnoustroje na drobnoustroje - antybiotyki
![Page 4: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/4.jpg)
Allelopatia
![Page 5: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/5.jpg)
Allelopatia Do związków allelopatycznych zalicza się:
cyjanogenne glikozydy (cyjanowodór), mocznik, lotne terpeny, kwasy organiczne (bursztynowy, mrówkowy,
krotonowy, mlekowy), flawonoidy (kwercetyna), izoflawonoidy, związki fenolowe (kwas chlorogenowy, kumarowy,
ferulowy), taniny, chinony.
Związki te stosuje się często jako naturalne herbicydy lub środki przeciw owadom i nicieniom
![Page 6: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/6.jpg)
Allelopatia Związki allelopatyczne dostają się głównie do
gleby wydzielane przez specjalne komórki, bądź też z resztek roślin rozkładających się. Zapobiegają kiełkowaniu nasion roślin konkurencyjnych.
Ich działanie to m.in.
![Page 7: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/7.jpg)
Wpływ na przepuszczalność błon
![Page 8: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/8.jpg)
Wpływ na syntezę kallozy w komórkach sito-
wych, blokują dystrybucję asymilatów
![Page 9: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/9.jpg)
Zmniejszają wydajność syntezy ATP
![Page 10: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/10.jpg)
Hamują biosyntezę białek
![Page 11: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/11.jpg)
Spowolniają akumulację chlorofilu, a przez to obniżają wydajność fotosyntezy
![Page 12: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/12.jpg)
Hamują podział komórkowy
![Page 13: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/13.jpg)
Hamują powstawanie brodawek korzeniowych u roślin motylkowatych
![Page 14: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/14.jpg)
Allelopatia
Działanie substancji alleopatycznych zależy od ich stężenia w środowisku, pory roku i warunków wzrostu. Substancje te są szczególnie aktywne wiosną w słabo natlenionych glebach.
Znajomość tego zjawiska zapobiega powstawania tzw. zmęczeniu gleby
![Page 15: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/15.jpg)
Rośliny pasożytnicze Kanianka korzeniówka jemioła łuskiewnik Pasożytnicze rośliny, grupa roślin bezzieleniowych (lub
częściowo bezzieleniowych, półpasożytów, np. jemioła lub wiele gatunków z rodziny trędownikowatych (Scrophulariaceae), np. świetlik, szelężnik, gnidosz, pszeniec), przez to nie asymilujących, które wykorzystują substancje pokarmowe wytworzone przez zaatakowanego żywiciela, np. kanianka, łuskiewnik różowy, zaraza.
![Page 16: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/16.jpg)
![Page 17: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/17.jpg)
Jemioła (Viscum)
rodzaj z rodziny gązewnikowatych, około 70 gatunków pasożytniczych lub półpasożytniczych krzewów lub krzewinek, rosnących na pniach i gałęziach drzew. Występują w obszarach umiarkowanych i ciepłych całego świata.
Pod korą żywiciela posiadają rozgałęziony system ssawek, którymi pobierają wodę i substancje mineralne, natomiast dzięki zielonym pędom i liściom samodzielnie asymilują.
W Polsce 3 gatunki, najczęstszym jest jemioła pospolita (Viscum album) pasożytująca na drzewach liściastych, rzadko szpilkowych. Owoce z kleistym miąższem zjadane są przez ptaki, które przyczyniają się do rozsiewania jemioły. Roślina trująca i lecznicza.
![Page 18: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/18.jpg)
Kanianka (Cuscuta)
rodzaj z rodziny kaniankowatych, rośliny pasożytnicze, bezzieleniowe, pozbawione liści i korzeni, wnikające w tkanki żywiciela przy pomocy ssawek (haustoriów).
Na świecie ok. 170 gatunków, w Polsce 8, z których najczęściej spotykane są: kanianka pospolita (Cuscuta europaea), pasożytująca na różnych roślinach zielnych i krzewach oraz kanianka macierzankowa (Cuscuta epithymum), częsta na łąkach. Kanianki pasożytujące na roślinach uprawnych powodują poważne szkody. Rośliny trujące, niekiedy stosowane
w homeopatii.
![Page 19: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/19.jpg)
Cuscuta epithymum
![Page 20: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/20.jpg)
![Page 21: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/21.jpg)
Łuskiewnik różowy
(Lathraea squamaria), bezzieleniowy pasożyt z rodziny trędownikowatych, żyjący nakorzeniach drzew liściastych` i szpilkowych.
Na wiosnę wydaje nadziemny pęd kwiatowy koloru różowego, pokryty mięsistymi łuskami. Łuskiewnik występuje niezbyt często w lasach liściastych na niżu i w niższych położeniach górskich, a także w lasach świerkowych w górach.
![Page 22: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/22.jpg)
Korzeniówka (Monotropa),
rodzaj z rodziny korzeniówkowatych (Monotropaceae), kilka gatunków bezzieleniowychroślin saprofitycznych, występujących w klimacie umiarkowanym i chłodnym półkuli północnej.
W Polsce spotykana jest korzeniówka pospolita (Monotropa hypopitys), rosnąca w cienistych lasach szpilkowych i liściastych na niżu i w niższych położeniach górskich.
![Page 23: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/23.jpg)
Monotropa uniflora
![Page 24: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/24.jpg)
Wirusy Wirusy, Virales, twory biologiczne o wielkości 15-
300 nm, charakteryzujące się brakiem budowy komórkowej i brakiem własnych układów enzymatycznych, niezbędnych do przebiegu procesów metabolicznych, syntezy białek i replikacji. Z tych względów wirusy nie rosną i nie rozmnażają się, są pasożytami obligatoryjnymi, tzn. do istnienia w przyrodzie niezbędne jest ich stałe krążenie pomiędzy organizmami żywymi (komórkami roślinnymi, zwierzęcymi lub bakteryjnymi -bakteriofagi). Wszystkie funkcje wirusów dokonywane są przez rybosomy gospodarza.
![Page 25: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/25.jpg)
Adenowirus
![Page 26: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/26.jpg)
![Page 27: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/27.jpg)
Wirus ptasiej grypy
![Page 28: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/28.jpg)
Wirusy Zdefiniowano 40 rodzin wirusów roślinnych. Mimo wielu
różnic mają dwie cechy wspólne: 1. Replikacje w komórkach rośliny-gospodarza,
wykorzystując wszystkie możliwe substancje 2. Dostać się do systemu naczyniowego
Wirusy przedostają się komórkami wolno, infekcja
gwałtownie przyspiesza po dostaniu się do sit. Czas inkubacji choroby bardzo różny, ale generalnie
dłuższy niż w przypadku bakterii.
Drogi infekcji: wszelkie zranienia, uszkodzenia błony cytoplazmatycznej, szparki. Infekcja przenoszona narzędziami, rękami, glebą, szczątkami roślinnymi, owadami, przez nasiona, ziarnem pyłku.
![Page 29: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/29.jpg)
Wirusy Owady przenoszące wirusy: pluskwiaki, przylżeńce,
pajęczaki, mszyce, skoczki, piewiki, mkliki szklarniowe
Objawy chorobowe: przejaśnienia, biała siatka. Identyfikacja wirusów: Liście zabija się w parze
wodnej, wypłukuje chlorofil alkoholem, a następnie barwi się jodem. Po wysuszeniu materiału widać białe plamy z ciemną obwódką - wirusy blokują syntezę skrobi w chloroplastach - biała plama, ciemna obwódka świadczy o zaburzeniach w translokacji skrobi.
Przykłady chorób wirusowych: mozaika tytoniu, pomidora, liściozwój ziemniaka, smugowatość ziemniaka, mozaika żółty rzepy
![Page 30: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/30.jpg)
WirusyWirusy
Liściozwój ziemniaka
Wirus mozaiki
![Page 31: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/31.jpg)
Bakterie
Bakterie (Bacteria, Schizomycetes), jedna z gromad królestwa bezjądrowych obejmująca organizmy jednokomórkowe o różnych kształtach (ziarenkowce, pałeczki, laseczki, przecinkowce i śrubowce), które mogą się łączyć, tworząc dwoinki, łańcuszki luźno powiązanych komórek (paciorkowiec), nieregularne skupienia (gronkowiec) lub regularne prostopadłościany (pakietowiec).
Zamiast jądra komórkowego mają nukleoid. W ich komórkach brak również mitochondriów, których rolę pełnią mezosomy.
![Page 32: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/32.jpg)
![Page 33: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/33.jpg)
Bakterie W niesprzyjających warunkach bakterie tworzą formy
przetrwalnikowe. Rozmnażają się wegetatywnie przez podział (rzadko obserwowane procesy płciowe służą jedynie do tworzenia form mieszańcowych).
Bakterie są w większości cudzożywne (heterotrofy), część zaś samożywna (chemoautotrofy i fotoautotrofy). Są wśród nich zarówno tlenowce, jak i beztlenowce.
Bakterie mają bardzo szeroką tolerancję ekologiczną i mogą występować w ekstremalnych warunkach środowiska (np. w gorących źródłach czy na śniegu). Odgrywają (obok grzybów) ważną rolę w rozkładzie materii organicznej (destruenci). Niektóre pasożytują w organizmach ludzkich, zwierzęcych i roślinnych (bakterie chorobotwórcze).
![Page 34: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/34.jpg)
Bakterie
Do najważniejszych grup ekologiczno-fizjologicznych należą bakterie glebowe (wytwarzające m.in. próchnicę glebową) i bakterie korzeniowe. Ze względu na wykorzystywane źródło energii wyróżnia się m.in. bakterie: siarkowe (uzyskujące energię, potrzebną do asymilacji dwutlenku węgla, podczas utleniania siarki i jej związków), metanowe (rozkładające związki organiczne z wytworzeniem metanu), wodorowe (utleniające wodór cząsteczkowy), żelazowe (utleniające związki żelazawe do żelazowych), purpurowe siarkowe (samożywne, zawierające bakteriochlorofil, które w czasie
fotosyntezy redukują dwutlenek węgla, utleniając siarkowodór) i purpurowe bezsiarkowe (na świetle, przy braku tlenu, samożywne, w czasie fotosyntezy redukujące dwutlenek węgla przez utlenianie znajdujących się w środowisku alkoholi lub wodoru).
![Page 35: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/35.jpg)
Opis: Budowa bakterii: 1) rzęska, 2) otoczka, 3) ściana komórkowa, 4) błona cytoplazmatyczna, 5) mezosom, 6)
nukleoid, 7) ciałka chromatoforowe, 8) substancje zapasowe, 9) cytoplazma, 10) rybosomy. Autor: Dzwonkowski Robert.
![Page 36: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/36.jpg)
BakterieGatunki wywołujące choroby roślin należą do
czterech rodzin Pseudomonadaceae (Pseudomonas -
pałeczka z kilkoma wiciami na jednym biegunie, Xanthomonas - pałeczka z jedną wicią na jednym biegunie),
![Page 37: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/37.jpg)
Objawy chorobowe wywołane przez Pseudomonas syringae
![Page 38: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/38.jpg)
Xanthomonas campestris
![Page 39: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/39.jpg)
Rhizobiaceae (Rhizobium, Agrobacterium, -ruchliwe, wydłużone)
![Page 40: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/40.jpg)
Corynebacteriaceae - nieruchliwe pałeczki
![Page 41: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/41.jpg)
Enterobacteriaceae (Erwinia - pałeczka cała otoczona witkami)
![Page 42: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/42.jpg)
Bakterie Objawy chorobowe: uwiąd, zgnilizna,
hiperplazja, narośla, śluzowacenie Drogi infekcji: mechaniczne uszkodzenia,
uszczykiwanie, przez szparki wodne, miodniki, szparki, przetchlinki, owady gryzące i kłujące
Działanie: rozpuszczają pektyny (rozluźnienie spoistości pomiędzy komórkami), scukrzają skrobię, rozpuszczają tłuszcze, białka, rozkładają związki organiczne do kwasów, zasad z wydzieleniem CO2, H2 , NH3
![Page 43: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/43.jpg)
Bakterie Toksyny uniemożliwiają rozwój i
doprowadzają do zabicia komórek Przeżywają w resztkach roślinnych Przykłady chorób bakteryjnych: bakteryjne
więdnięcie fasoli, zgorzel bakteryjna kwiatów drzew owocowych, czarna nóżka i miękka zgnilizna bulw ziemniaka
![Page 44: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/44.jpg)
Grzyby ObligatoryjneErysiphe, Uromyces, Puccinia, Synchytrium Nie wydzielają toksyn, potrzebują żywej tkanki rośliny
gospodarza, nie potrafią tworzyć estrów fosforanowych z fosforu nieorganicznego, wykorzystują gotowe estry żywiciela
FakultatywnePhytophtora, Verticilium, Fusarium, AlternariaOkolicznościowe saprofity, wydzielają wiele toksyn
![Page 45: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/45.jpg)
Grzyby Grzyby niedoskonałe (Fungi imperfecti), ogromna grupa (ok.
30 tys. gatunków) grzybów, które zatraciły w toku ewolucji zdolność do rozmnażania płciowego i rozmnażają się wyłącznie wegetatywnie, dzięki czemu powstałe potomstwo posiada dokładnie takie same cechy fizjologiczne jak osobnik rodzicielski.
Fakt ten ma zasadnicze znaczenie dla utrzymania się gatunku, gdyż grzyby niedoskonałe są przeważnie wąsko wyspecjalizowanymi pasożytami, lub rzadziej, saprofitami (roztocza) żyjącymi na ściśle określonych podłożach. Do grupy tej należą również grzyby drapieżne.
![Page 46: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/46.jpg)
Toksyny
1. Specyficzne (host-selective HSTs), produkowane głównie przez grzyby z rodzajów Alternaria i Cochliobolus
2. Niespecyficzne (non-host-selective), produkowane przez szereg różnych rodzajów grzybów
![Page 47: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/47.jpg)
Toksyny T-toksyna wydzielana przez Cochliobolus heterostrophus
uszkadza morfologicznie i biochemicznie mitochondria HC-toksyna wydzielana przez C. carbonum hamuje
deacylację histonów, inhibuje wzrost korzeni kukurydzy wiktoryna produkowana przez C. victoriae łączy się z
białkami odpowiadającymi za procesy respiracji lub z innymi enzymami
fuzikokcyna wytwarzana przez Fusicoccum amygdali powoduje hiperpolaryzację membran cytoplazmatycznych poprzez stymulację H+-ATPazy (zaburza transport jonów, substratów, wzrost komórek, przenoszenie sygnałów i transkrypcję genów odpornościowych)
![Page 48: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/48.jpg)
Grzyby Drogi infekcji: aparaty szparkowe
(Erysiphe), pęknięcia w rizodermie, przetchlinki (Verticillium, Fusarium), rozpuszczanie hydrolityczne ściany komórkowej, ligniny, korka
Objawy chorobowe: nekrozy, więdnięcia, zgnilizny, zasychania
![Page 49: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/49.jpg)
![Page 50: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/50.jpg)
![Page 51: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/51.jpg)
Nicienie bezkręgowce z gromady zaliczanej do typu robaków
obłych, czyli obleńców (Nemathelminthes), zamieszkujące zarówno środowiska wodne, jak i glebę, liczne gatunki pędzą pasożytniczy tryb życia jako endopasożyty zwierząt i roślin.
Kształt ciała silnie wydłużony. W zależności od gatunku osiągają od 0,2 mm do 1 mm długości. Ciało nicieni tworzy wór skórno-mięśniowy, wewnątrz którego znajduje się tzw. pierwotna jama ciała wypełniona płynem.
Przewód pokarmowy rozpoczyna się otworem gębowym prowadzącym do gardzieli, łączącej się z jelitem, którego komórki zawierają glikogen, odżywczą substancję zapasową. Przewód pokarmowy zakończony jest tzw. jelitem tylnym.
![Page 52: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/52.jpg)
Nicienie Posiadają gruczoły wydzielające lepką substancję,
umożliwiającą im uczepienie się w danym miejscu. Nicienie są z reguły rozdzielnopłciowe, u licznych gatunków występuje dymorfizm płciowy. Są przeważnie jajorodne, w rozwoju wyróżnia się kilka stadiów. Znanych jest 10 tys. gatunków.
Przedstawicielami nicieni są m.in. owsik ludzki (Enterobius vermicularis), pasożytujący w jelicie człowieka, mątwik buraczany (Heterodera schachtii), filarie (Filariidae), nerkowiec (Dioctophyma renale).
![Page 53: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/53.jpg)
Heterodera schachtii
![Page 54: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/54.jpg)
Dioctophyma renale
![Page 55: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/55.jpg)
Mątwiki
Mątwiki, obleńce zaliczane do rodziny Heteroderidae, zaliczanej do gromady nicieni. Najczęściej spotykanymi przedstawicielami mątwików są:
- mątwik buraczany (Heterodera schachtii) będący groźnym szkodnikiem upraw buraka cukrowego, powodującym znaczne straty plonów. Larwy wykluwają się z jaj wiosną i wnikają do młodych korzeni buraków. Po przeobrażeniu samice pozostają w korzeniach, a samce przedostają się do gleby, oczekując na kolejny cykl rozrodczy.
![Page 56: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/56.jpg)
Mątwiki
- mątwik ziemniaczany (Heterodera rostochiensis), którego larwy i samce uszkadzają korzenie pomidorów i bulwy ziemniaków w stopniu powodującym straty sięgające w skrajnych przypadkach 80-90% plonu.
![Page 57: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/57.jpg)
Mątwiki Larwy wchodzą do korzeni w strefie wierzchołkowej,
przemieszczają się w kierunku walca osiowego, a następnie migrują wzdłuż osi korzenia. Ich aparat gębowy zaopatrzony jest w sztylet, którym niszczą komórki. Blisko walca osiowego nakłuwają delikatnie kilka komórek inicjując powstawanie tzw. syncytium. Jest to komórka intensywnie powiększająca się, o dużej ilości organelli: mitochondriów, plastydów i diktiosomów. Centralna wakuola rozpada się na wiele mniejszych. Wzdłuż syncytium następują zmiany morfologiczne i funkcyjne komórek sąsiadujących. Syncytia służą do pobierania pokarmu przez larwy.
![Page 58: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/58.jpg)
Syncytium
![Page 59: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/59.jpg)
Guzaki
Larwy guzaków wchodzą do korzenia w strefie elongacyjnej i migrują do wierzchołka korzenia. Następnie wykonują zwrot o 180 stopni i wędrują do nasady korzenia. Ich aparat gębowy jest wyposażony w sztylet, ale mniejszy niż u mątwików. W strefie różnicowania komórek przechodzą w osiadły tryb
życia. Inicjują powstawanie komórek olbrzymich. Komórka olbrzymia powstaje z 2-12 komórek, łączących się plasmodesmami, charakteryzującymi się wielojądrowością (wiele podziałów bez cytokinezy). Otaczają nicienia, który pobiera z nich pokarm.
![Page 60: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/60.jpg)
Uszkodzenia spowodowane przez guzaki
![Page 61: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/61.jpg)
Przykłady oddziaływania nicieni na ekspresję genów roślinnych
Nicienie aktywują gen Nem2 kodujący katalazę. Katalaza rozkłada nadtlenek wodoru, uznawany za substancję sygnalną, kontrolującą reakcje odpornościowe rośliny. Zwiększona ilość katalazy w zainfekowanych komórkach korzenia osłabia system obronny rośliny.
W korzeniach pomidora aktywują gen Lemmi9, który w komórkach olbrzymich zapobiegają wysychaniu cytoplazmy
U Arabidopsis powodują zmniejszoną akumulację ekstensyny w ścianie komórkowej, pozostawiając ją cienką (łatwiejsze pobieranie składników pokarmowych z syncytium).
![Page 62: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/62.jpg)
Zastosowanie biotechnologii we wprowadzaniu odporności na nicienie
Namatocydy - najbardziej toksyczne pestycydy Zmianowanie Naturalni wrogowie - grzyby Nemathophora gynophila
czy Verticillium chlamydosporium Za rośliny odporne uważa się te, które uniemożliwiają
namnażanie populacji tj. w których rozwijają się tylko samce i sporadycznie kilka samic.
Znane geny odporności na nicienie powodują reakcję nadwrażliwości tzn, obumierania zanfekowanych komórek. Np. gen z Lycopersicum peruvianum, obecnie sklonowany i powszechnie dostępny
![Page 63: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/63.jpg)
Verticillium chlamydosporium
![Page 64: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/64.jpg)
Zastosowanie biotechnologii we wprowadzaniu odporności na nicienie
Przerwanie rozwoju nicieni Zapobieganie opuszczeniu osłonki jajowej
przez larwy Ograniczenie możliwości rozpoznania przez
receptory nicieni rośliny-gospodarza Wykrycie białek toksycznych dla nicieni np.
egzotoksyna produkowana przez Bacillus thuringensis lub inhibitor proteinazy
![Page 65: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/65.jpg)
Zastosowanie biotechnologii we wprowadzaniu odporności na nicienie
Wprowadzanie wydzielin larw do komórek - wytwarzają się przeciwciała, immunoglobuliny, które wiążą się z centrami aktywnymi enzymów, przeciw którym zostały wyprodukowane
Wprowadzanie toksyn niszczących syncytia - odcięcie larwy od źródła pożywienia (proteinazy, glukanazy, lipazy, nukleazy, przeciwciała) - konieczność, aby wprowadzony gen kodujący dany związek działał tylko w komórkach zainfekowanych
![Page 66: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/66.jpg)
Grzybowi Zabójcy: Biologiczna Kontrola
Nie możemy przetrwać bez roślin, które są źródłem naszego pokarmu i ubrań. Bliskość poszczególnych upraw umożliwia szybkie rozprzestrzenianie się chorób i owadów-szkod-ników. Pestycydy zabijają szkodniki, umożliwia-jąc uprawom przetrwanie. Dla zwalczania szkod-ników często stosowane są pestycydy chemiczne, ale biologiczna kontrola jest tańsza i nie wprowa-dza żadnych sztucznych związków chemicznych do systemów ekologicznych.
![Page 67: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/67.jpg)
Grzybowi Zabójcy: Biologiczna Kontrola
Biologiczna kontrola polega na użyciu jednego organizmu w celu ograniczenia rozwoju lub wyelimi-nowania drugiego. Sztucznie wywołana epidemia choroby szybko rozprzestrzenia się, zagrażając tylko szkodnikom. Przykładowo, kontrola biologiczna zasto-sowana w przypadku wystąpienia choroby roślin, szyb-ko eliminuje szkodnika, podczas gdy u rośliny nie ob-serwuje się żadnych skutków ubocznych. Po osiągnięciu celu wprowadzony organizm zostaje w sposób natural-ny wyeliminowany.
![Page 68: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/68.jpg)
Grzybowi Zabójcy: Biologiczna Kontrola
Organizmy używane do kontroli biologicznej są zazwy-czaj szkodnikami. Grzyby pasożytnicze stanowią tu bardzo cenną broń. Zazwyczaj zarodniki grzyba rozpy-lane są na terenach gdzie występują owady-szkodniki. Atak owada przez grzybnię składa się z trzech etapów: infekcja ciała owada, wzrost a następnie produkcja zarodników w stadium dojrzałości grzyba. Zdjęcie na tej stronie pokazuje wyrastające z ciała martwej mrówki podkładki Cordyceps australis, w obrębie której wykształcają się zarodniki.
![Page 69: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/69.jpg)
Codryceps australis wyrastający z ciała mrówki
![Page 70: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/70.jpg)
Grzybowi Zabójcy: Biologiczna Kontrola W 1834 włoski naukowiec Bassi odkrył, że przyczyną
zniszczenia hodowli jedwabników były owado-morkowce (grzyby pasożytnicze). Wiele lat później zarodniki tego samego gatunku grzyba, zaczęto stoso-wać jako mikoinsektycydy w kontroli biologicznej ston-ki ziemniaczanej. Zarodniki przynajmniej dwunastu innych gatunków grzybów są używane do kontroli owa-dów, roztoczy i innych szkodników. Grzyby używane są także do zwalczania innych grzybów, które są szkodliwe dla roślin. Mikoherbicyd Devine® zawiera zarodniki grzyba, które zabijają chwasty. Można się spodziewać, że spektrum gatunków przydatnych w kontroli
biologicznej zostanie wkrótce poszerzone.
![Page 71: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/71.jpg)
![Page 72: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/72.jpg)
Nicienie owadobójcze
Hermafrodyty H. megidis w poczwarce stonki
Ph. rufipes
![Page 73: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/73.jpg)
Steinernema feltiae - larwa infekcyjna
Bakteria Xenorhabdus bovieni w jelicie larwy infekcyjnej S. feltiae
![Page 74: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/74.jpg)
Na terenie województwa dolnośląskiego stan upraw zbóż ozimych ocenia się jako dobry do bardzo dobrego. Aktualnie w nizinnej części województwa prowadzony jest zbiór jęczmienia ozimego. Plonuje on nieco gorzej aniżeli w roku ubiegłym, średnio 45 dt/ha (przy rozpiętości 30-60 dt/ha). Na terenie RODR Zgorzelec w około 50% upraw tego zboża stwierdzono porażenie, żółtą karłowatością jęczmienia, straty w plonie wynoszą 65-95%; średni plon ziarna z tych plantacji nie przekroczył 13 dt/ha! Na skutek wysokich temperatur szybciej dojrzewają plantacje pszenicy. Kondycja zdrowotna zbóż jest na ogół dobra. Lokalnie występują choroby: łamliwość i zgorzel podstawy źdźbła, mączniak prawdziwy, septorioza liści i kłosów, rdza brunatna pszenicy, głownia pyłkowa jęczmienia, pasiastość jęczmienia, siatkowa plamistość jęczmienia, rynchosporioza liściowa, rdza żółta na jęczmieniu, rdza karłowa na jęczmieniu jarym oraz szkodniki: skrzypionka, mszyca zbożowa (odnotowuje się zwiększenie populacji tych szkodników w porównaniu do lat ubiegłych), mszyca czeremchowo-zbożowa, pryszczarek zbożowiec, niezmiarka paskowana. Na plantacjach niewłaściwie lub nie chronionych przed chwastami występuje: miotła zbożowa, przytulia czepna, fiołek polny, chaber bławatek, przetaczniki, gwiazdnica, komosa. Na terenach górskich początek żniw (żyta, jęczmienia) przewidywany jest po 20 lipca.
Raport dotyczący stanu fitosanitarnego upraw roślin zbożowych i rzepaku
![Page 75: Stres Biotyczny](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061201/547a9059b4af9fef158b4b59/html5/thumbnails/75.jpg)
Aktualnie prowadzony jest zbiór rzepaku. Plony wynoszą od 19 dt/ha (pow. lubiński) do 27-28 dt/ha (pow. ząbkowicki), i są na ogół niższe od spodziewanych. Na większości areału upraw zaobserwowano małe porażenie suchą zgnilizną kapustnych, średnie - zgnilizną twardzikową oraz lokalnie duże porażenie chowaczami, słodyszkiem rzepakowym i pryszczarkiem kapustnikiem.