stany zapalne skÓry i tkanki podskÓrnej · w.sawicki ––histologia 66.. s.kruś,...
TRANSCRIPT
STANY ZAPALNE STANY ZAPALNE SKÓRY SKÓRY
IIIITKANKI PODSKÓRNEJTKANKI PODSKÓRNEJ
Magdalena BizońMagdalena Bizoń
Budowa skóryBudowa skóry
Funkcje skóryFunkcje skóry
�� Rola ochronna Rola ochronna •• MelaninaMelanina
•• Warstwa zrogowaciałaWarstwa zrogowaciała
�� Regulacja cieplnaRegulacja cieplna
�� Rola wydzielnicza i Rola wydzielnicza i
�� Narząd czuciaNarząd czucia
�� Metabolizm białek, Metabolizm białek, lipidów, lipidów, węglowodanów, węglowodanów, witaminwitamin
�� Rola wydzielnicza i Rola wydzielnicza i regulacja równowagi regulacja równowagi wodnowodno--elektrolitowejelektrolitowej
�� Czynność resorpcyjnaCzynność resorpcyjna
witaminwitamin
�� Rola w procesach Rola w procesach odpornościowych odpornościowych organizmuorganizmu
Drogi zakażenia bakteryjnegoDrogi zakażenia bakteryjnego
�� Zewnatrzpochodna:Zewnatrzpochodna:�� Otarcia skóry, drapanie w wyniku świąduOtarcia skóry, drapanie w wyniku świądu
�� Uderzenie, stłuczenie, oparzeniaUderzenie, stłuczenie, oparzenia
�� Ukąszenia, ugryzieniaUkąszenia, ugryzienia
�� Przewlekłe owrzodzenia podudzi, rany przetoki Przewlekłe owrzodzenia podudzi, rany przetoki �� Przewlekłe owrzodzenia podudzi, rany przetoki Przewlekłe owrzodzenia podudzi, rany przetoki pooperacyjnepooperacyjne
�� Wewnatrzpochodna:Wewnatrzpochodna:�� Zapalenie zatok, uszuZapalenie zatok, uszu
�� Ropnie w jamie brzusznejRopnie w jamie brzusznej
�� Ropnie okołozęboweRopnie okołozębowe
�� Zakażenia po operacjach jelit i narządów rodnychZakażenia po operacjach jelit i narządów rodnych
Czynniki predysponujące do Czynniki predysponujące do zakażenia:zakażenia:
�� Podeszły wiek pacjentaPodeszły wiek pacjenta
�� CukrzycaCukrzyca
�� Niewydolność krążeniaNiewydolność krążenia
�� ImmunosupresjaImmunosupresja
�� Obniżenie odpowiedzi komórkowej i humoralnejObniżenie odpowiedzi komórkowej i humoralnej�� Obniżenie odpowiedzi komórkowej i humoralnejObniżenie odpowiedzi komórkowej i humoralnej
�� MocznicaMocznica
�� Nadmierna wilgotność (wywołana nasilonym Nadmierna wilgotność (wywołana nasilonym poceniem)poceniem)
�� Zła pielęgnacja, zaniedbania higieniczneZła pielęgnacja, zaniedbania higieniczne
�� NiedożywienieNiedożywienie
�� Ogólne wyniszczenieOgólne wyniszczenie
Podział zakażeń bakteryjnychPodział zakażeń bakteryjnych
�� Ze względu na stan miejscowy i Ze względu na stan miejscowy i objawy ogólne:objawy ogólne:
�� Ostre Ostre
�� PodostrePodostre�� PodostrePodostre
�� PrzewlekłePrzewlekłe
�� Ze względu na głębokość zmian:Ze względu na głębokość zmian:�� Powierzchowne (tkanka podskórna)Powierzchowne (tkanka podskórna)
�� Głębokie (powięź i mięśnie)Głębokie (powięź i mięśnie)
EtiopatogenezaEtiopatogeneza
�� Infekcje gronkowcowe:Infekcje gronkowcowe:
•• Zapalenie mieszka włosowego Zapalenie mieszka włosowego (folliculitis)(folliculitis)
•• Figówka (sycosis)Figówka (sycosis)•• Figówka (sycosis)Figówka (sycosis)
•• Furunculus/carbunculusFurunculus/carbunculus
•• Hidradenitis suppurativaHidradenitis suppurativa
EtiopatogenezaEtiopatogeneza
�� Infekcje paciorkowcoweInfekcje paciorkowcowe::
•• Róża (erysipelas)Róża (erysipelas)
�� Infekcje mieszane:Infekcje mieszane:
•• Liszajec zakaźny (impetigo contagiosa)Liszajec zakaźny (impetigo contagiosa)•• Liszajec zakaźny (impetigo contagiosa)Liszajec zakaźny (impetigo contagiosa)
•• Folliculitis GramFolliculitis Gram--negativanegativa
•• Niesztowica (ecthyma)Niesztowica (ecthyma)
•• Piodermia przewlekła (pyodermia Piodermia przewlekła (pyodermia chronica)chronica)
EtiopatogenezaEtiopatogeneza
�� Infekcje wywołane przez bakterie z Infekcje wywołane przez bakterie z innych grup:innych grup:
•• Promienica (actinomycosis)Promienica (actinomycosis)
•• Cat scratch diseaseCat scratch disease•• Cat scratch diseaseCat scratch disease
•• Różyca (erysipeloid)Różyca (erysipeloid)
ZAKAŻENIA ZAKAŻENIA GRONKOWCOWEGRONKOWCOWE
STAPHYLODERMIAESTAPHYLODERMIAE
Staphylococcus aureusStaphylococcus aureus
�� Gram+Gram+
�� Bardzo oporny na Bardzo oporny na wzrost temperaturywzrost temperatury
�� Koagulozo+, Koagulozo+, fermentuje mannitol i fermentuje mannitol i glukozęglukozęfermentuje mannitol i fermentuje mannitol i glukozęglukozę
�� Mogą być przyczyną Mogą być przyczyną powikłań wirusowych powikłań wirusowych zakażeń, zakażeń zakażeń, zakażeń szpitalnych, ropnych szpitalnych, ropnych zakażeń ran zakażeń ran pooperacyjnychpooperacyjnych
Staphylococcus aureusStaphylococcus aureusczynniki zjadliwościczynniki zjadliwości
�� Hemolizyna Hemolizyna αα�� KoagulazaKoagulaza�� Białko ABiałko A�� HialuronidazyHialuronidazy�� EksfoliatynaEksfoliatyna
LeukocydynyLeukocydyny�� LeukocydynyLeukocydyny�� Enterotoksyny gronkowcoweEnterotoksyny gronkowcowe�� Stafilokinaza (fibrynolizyna)Stafilokinaza (fibrynolizyna)�� KoagulazaKoagulaza�� „clumping factor” (CF)„clumping factor” (CF)�� Glikokaliks polisacharydowyGlikokaliks polisacharydowy�� Białko wiążące fibronektynę, kolagen, fibrynogenBiałko wiążące fibronektynę, kolagen, fibrynogen
STAPHYLODERMIAESTAPHYLODERMIAEzapalenie mieszka włosowegozapalenie mieszka włosowego
�� Stan zapalny ujścia Stan zapalny ujścia mieszkamieszka
�� Twarz, tułów, Twarz, tułów, kończynykończyny
�� Zmiany rozsiane lub Zmiany rozsiane lub zgrupowanezgrupowaneZmiany rozsiane lub Zmiany rozsiane lub zgrupowanezgrupowane
�� Obecne wykwity Obecne wykwity krostkowe związane z krostkowe związane z mieszkiem włosowym mieszkiem włosowym tworzą się do tworzą się do kilkunastu godzinkilkunastu godzin
�� Stan ogólny dobryStan ogólny dobry
STAPHYLODERMIAESTAPHYLODERMIAEfigówkafigówka
�� = przewlekła zapalenie ropne mieszka = przewlekła zapalenie ropne mieszka włosowegowłosowego
�� Owłosiona skora twarzy, rzadziej skóra Owłosiona skora twarzy, rzadziej skóra głowygłowy
�� Okres trwania wielomiesięczny bądź Okres trwania wielomiesięczny bądź �� Okres trwania wielomiesięczny bądź Okres trwania wielomiesięczny bądź wieloletniwieloletni
�� BliznyBlizny�� Włosy odrastająWłosy odrastają�� Odmiany:Odmiany:
�� Folliculitis scleroticans nuchaeFolliculitis scleroticans nuchae�� Folliculitis capitis abscedens et suffodiensFolliculitis capitis abscedens et suffodiens
STAPHYLODERMIAESTAPHYLODERMIAEczyrakczyrak
�� Ropne zapalenie okołomieszkowe z wytworzeniem czopa Ropne zapalenie okołomieszkowe z wytworzeniem czopa martwiczego po upływie 4martwiczego po upływie 4--6 dni6 dni
�� Niewielka blizna jako ubytek po oddzieleniu się tkanek Niewielka blizna jako ubytek po oddzieleniu się tkanek martwiczychmartwiczychW okresie powstawania czyraka występuje duża bolesnośćW okresie powstawania czyraka występuje duża bolesność�� W okresie powstawania czyraka występuje duża bolesnośćW okresie powstawania czyraka występuje duża bolesność
�� Brak gorączkiBrak gorączki�� Czyrak pojedynczy o rozwojuCzyrak pojedynczy o rozwoju
szybkim, gojenie w ciągu kilkunastu szybkim, gojenie w ciągu kilkunastu dnidni
�� Przebieg przewlekły lub nawrotowy Przebieg przewlekły lub nawrotowy przez miesiące i lataprzez miesiące i lata
�� Stan zapalny w wielu przypadkach Stan zapalny w wielu przypadkach rozprzestrzenia się z mieszka włosowego rozprzestrzenia się z mieszka włosowego na otaczającą go skóręna otaczającą go skórę
STAPHYLODERMIAESTAPHYLODERMIAEczyrakczyrak
�� Lokalizacja rozmaita, szczególnie Lokalizacja rozmaita, szczególnie niebezpieczna okolica wargi górnej, niebezpieczna okolica wargi górnej, oczodołu i skronioczodołu i skroni
STAPHYLODERMIAESTAPHYLODERMIAEczyrak mnogiczyrak mnogi
�� Przewlekły przebiegPrzewlekły przebieg
�� Pojawiają się stopniowoPojawiają się stopniowo
�� Rozmaite Rozmaite
umiejscowienieumiejscowienieumiejscowienieumiejscowienie
�� Powikłania:Powikłania:�� Powiększenie węzłów Powiększenie węzłów
chłonnychchłonnych
�� RopowicaRopowica
�� Czyrak gromadnyCzyrak gromadny
STAPHYLODERMIAESTAPHYLODERMIAEczyrak gromadnyczyrak gromadny
�� =carbunculus=carbunculus
�� Liczne czopy martwicze w zlewnym Liczne czopy martwicze w zlewnym ogniskuognisku
Przebieg przewlekłyPrzebieg przewlekły�� Przebieg przewlekłyPrzebieg przewlekły
�� Duża bolesność, nierzadko Duża bolesność, nierzadko podwyższona temperaturapodwyższona temperatura
RozpoznanieRozpoznanie
�� Posiewy bakteriologiczne treści ropniPosiewy bakteriologiczne treści ropni�� Obraz histologiczny:Obraz histologiczny:
•• Martwica okołomieszkowa zawierająca włóknik Martwica okołomieszkowa zawierająca włóknik i neutrofilei neutrofile
•• Głęboko pod czopem martwiczym, w tkance Głęboko pod czopem martwiczym, w tkance podskórnej, obecny jest duży ropień podskórnej, obecny jest duży ropień
•• Głęboko pod czopem martwiczym, w tkance Głęboko pod czopem martwiczym, w tkance podskórnej, obecny jest duży ropień podskórnej, obecny jest duży ropień zawierający wybarwiające się Gramzawierający wybarwiające się Gram--dodatnio dodatnio komórki S.aureuskomórki S.aureus
•• Powikłania : Powikłania : •• BliznowacenieBliznowacenie•• Bakteriemia Bakteriemia •• Uszkodzenie zastawek sercaUszkodzenie zastawek serca•• Uszkodzenie powierzchni stawowychUszkodzenie powierzchni stawowych
STAPHYLODERMIAESTAPHYLODERMIAEropnie mnogie pachropnie mnogie pach
�� Głębokie guzy zapalne ze skłonnością do Głębokie guzy zapalne ze skłonnością do rozmiękania i bliznowacenia, tworzenia rozmiękania i bliznowacenia, tworzenia przetokprzetok
�� Lokalizacja w okolicy pachLokalizacja w okolicy pach
obustronnie,obustronnie,obustronnie,obustronnie,
rzadziej narządy płciowe,rzadziej narządy płciowe,
odbyt, brodawki sutkoweodbyt, brodawki sutkowe
�� Okres trwania kilkuOkres trwania kilku-- lub wielomiesięcznylub wielomiesięczny
�� Rozmaicie nasilone objawy przedmiotowe, Rozmaicie nasilone objawy przedmiotowe, bolesność niekiedy znacznabolesność niekiedy znaczna
ZAKAŻENIA ZAKAŻENIA PACIORKOWCOWEPACIORKOWCOWE
STREPTODERMIAESTREPTODERMIAE
Streptococcus pyogenesStreptococcus pyogenes
�� Paciorkowiec Paciorkowiec ββ--hemolizujący z grupy hemolizujący z grupy AA
�� Najważniejsze toksyny Najważniejsze toksyny i enzymy:i enzymy:•• Streptolizyna O (ASO)Streptolizyna O (ASO)
•• Toksyna erytrogennaToksyna erytrogenna
•• Streptodornaza Streptodornaza •• Streptodornaza Streptodornaza (deoksyrybonukleaza)(deoksyrybonukleaza)
•• HialuronidazaHialuronidaza
•• StreptokinazaStreptokinaza
•• Grupowo swoisty Grupowo swoisty antygen Aantygen A
•• Białko MBiałko M
STREPTODERMIAESTREPTODERMIAEróża (erysipelas)róża (erysipelas)
�� Obrzęk i ostry stan Obrzęk i ostry stan zapalny skóry i tkanki zapalny skóry i tkanki podskórnejpodskórnej
�� Drobne, Drobne, powierzchowne powierzchowne zadrapania, zadrapania, skaleczenia skóry i skaleczenia skóry i zadrapania, zadrapania, skaleczenia skóry i skaleczenia skóry i śluzówekśluzówek
�� Kształt ogniska Kształt ogniska nieregularny często ze nieregularny często ze smugowatymi smugowatymi wypustkamiwypustkami
�� Skóra wygładzona, Skóra wygładzona, jakby napięta i lśniącajakby napięta i lśniąca
STREPTODERMIAESTREPTODERMIAEróża (erysipelas)róża (erysipelas)
�� Etiopatogeneza:Etiopatogeneza:�� Urazy mechaniczneUrazy mechaniczne
�� Upośledzone krążenie żylne lub chłonneUpośledzone krążenie żylne lub chłonne
�� Paciorkowce grupy A, rzadziej G lub CPaciorkowce grupy A, rzadziej G lub CPaciorkowce grupy A, rzadziej G lub CPaciorkowce grupy A, rzadziej G lub C
�� S.aureusS.aureus
STREPTODERMIAESTREPTODERMIAEróża (erysipelas)róża (erysipelas)
�� Lokalizacja:Lokalizacja:�� Dorośli/starsze dzieci:Dorośli/starsze dzieci:
�� Twarz (wrota: śluzówka jam nosa)Twarz (wrota: śluzówka jam nosa)
�� Skóra podudzi: zwłaszcza przy Skóra podudzi: zwłaszcza przy współistniejących zmianach troficznychwspółistniejących zmianach troficznychwspółistniejących zmianach troficznychwspółistniejących zmianach troficznych
�� Noworodki:Noworodki:�� Zapalenie w ścianie brzucha szybko Zapalenie w ścianie brzucha szybko
uogólniające się (wrota: kikut pępowiny)uogólniające się (wrota: kikut pępowiny)
�� Niemowlęta:Niemowlęta:�� Oba policzki, powieki (wrota: zakażenie Oba policzki, powieki (wrota: zakażenie
śluzówek jamy ustnej i nosa)śluzówek jamy ustnej i nosa)
STREPTODERMIAESTREPTODERMIAEróża (erysipelas)róża (erysipelas)
�� Postacie:Postacie:
•• Erysipelas bullosumErysipelas bullosum
•• Erysipelas haemorrhagicumErysipelas haemorrhagicum
•• Erysipelas gangraenosumErysipelas gangraenosum•• Erysipelas gangraenosumErysipelas gangraenosum
•• Erysipelas migransErysipelas migrans
•• Erysipelas recidivans:Erysipelas recidivans:•• Trwały obrzęk głównie twarzy, narządów Trwały obrzęk głównie twarzy, narządów
płciowych lub kończyn (elephantiasis)płciowych lub kończyn (elephantiasis)
•• Erysipelas carcinomatosumErysipelas carcinomatosum
STREPTODERMIAESTREPTODERMIAEróża (erysipelas)róża (erysipelas)
�� Powikłania:Powikłania:�� Erysipelas recidivansErysipelas recidivans
�� Ropowica (gdy zmiany w tkance podskórnej)Ropowica (gdy zmiany w tkance podskórnej)
Zapalenie naczyń chłonnych i żylnychZapalenie naczyń chłonnych i żylnych�� Zapalenie naczyń chłonnych i żylnychZapalenie naczyń chłonnych i żylnych
�� Trwały obrzękTrwały obrzęk
�� elephantiasiselephantiasis
STREPTODERMIAESTREPTODERMIAEróża (erysipelas)róża (erysipelas)
�� Obraz morfologiczny:Obraz morfologiczny:�� Leukocytoza granulocytarnaLeukocytoza granulocytarna
�� Podwyższone OBPodwyższone OB
�� Podwyższone CRPPodwyższone CRPPodwyższone CRPPodwyższone CRP
�� Narastanie miana ASONarastanie miana ASO
�� Posiewy ze zmian skórnych rzadko wskazują Posiewy ze zmian skórnych rzadko wskazują na obecność S.pyogenesna obecność S.pyogenes
STREPTODERMIAESTREPTODERMIAEfasciitis necroticansfasciitis necroticans
�� Rzadko występujeRzadko występuje
�� Etiopatogeneza: paciorkowce i Etiopatogeneza: paciorkowce i beztlenowcebeztlenowce
�� Zmiany obecne w głębszych Zmiany obecne w głębszych �� Zmiany obecne w głębszych Zmiany obecne w głębszych tkankach, nie ma wyraźnego tkankach, nie ma wyraźnego odgraniczenia od otoczenia; odgraniczenia od otoczenia; martwicamartwica
�� Objawy gwałtowne, gorączka, Objawy gwałtowne, gorączka, przebieg ciężkiprzebieg ciężki
Fasciitis necroticansFasciitis necroticans=necrotizing fasciitis=necrotizing fasciitis
ZAKAŻENIA MIESZANEZAKAŻENIA MIESZANE
STAPHYLOSTAPHYLO--STREPTODERMIAESTREPTODERMIAE
STAPHYLOSTAPHYLO--STREPTODERMIAESTREPTODERMIAEliszajec zakaźnyliszajec zakaźny
�� Lokalizacja: części Lokalizacja: części odsłonięte, okolica odsłonięte, okolica jamy ustnej i nosa, jamy ustnej i nosa, okolica płytek okolica płytek paznokciowychpaznokciowychpaznokciowychpaznokciowych
�� Wykwity pęcherzowoWykwity pęcherzowo--ropne z dominującymi ropne z dominującymi miodowożółtymi miodowożółtymi strupamistrupami
�� Okres trwania: kilka Okres trwania: kilka lub kilkanaście dnilub kilkanaście dni
STAPHYLOSTAPHYLO--STREPTODERMIAESTREPTODERMIAEliszajec zakaźnyliszajec zakaźny
�� Mieszane zakażenie w 70% Mieszane zakażenie w 70% przypadkówprzypadków
�� Często wśród dzieciCzęsto wśród dzieci
Droga:Droga:�� Droga:Droga:�� Zewnątrzpochodne:Zewnątrzpochodne:
•• Bezpośredni kontaktBezpośredni kontakt
�� Wewnątrzpochodne:Wewnątrzpochodne:•• Błony śluzowe jamy nosowoBłony śluzowe jamy nosowo--gardłowejgardłowej
�� samowszczepianiesamowszczepianie
STAPHYLOSTAPHYLO--STREPTODERMIAESTREPTODERMIAEniesztowicaniesztowica
�� Etiologia jak w liszajcu zakaźnymEtiologia jak w liszajcu zakaźnym�� Lokalizacja:Lokalizacja:
�� Kończyny dolne, głównie podudziaKończyny dolne, głównie podudzia�� TułówTułów�� PośladkiPośladki�� Rzadko kończyny górneRzadko kończyny górne�� Rzadko kończyny górneRzadko kończyny górne
�� Wykwity pęcherzowoWykwity pęcherzowo--ropne, ropne, z których powstają owrzodzenia z których powstają owrzodzenia pokryte strupempokryte strupem
�� Pierwotne zmiany o charakterze pęcherzowym, starsze Pierwotne zmiany o charakterze pęcherzowym, starsze wykwity pokryte tkanką ziarninową a na obwodzie widoczne wykwity pokryte tkanką ziarninową a na obwodzie widoczne resztki po pekniętych pęcherzachresztki po pekniętych pęcherzach
�� Zmiany bliznowaciejące, pozostawiające na obwodzie blizny Zmiany bliznowaciejące, pozostawiające na obwodzie blizny przebarwieniaprzebarwienia
�� Okres trwania: kilka tygodniOkres trwania: kilka tygodni
STAPHYLOSTAPHYLO--STREPTODERMIAESTREPTODERMIAEpiodermia przewlekłapiodermia przewlekła bujająca i wrzodziejącabujająca i wrzodziejąca
�� Przewlekłe zakażeniePrzewlekłe zakażenie
�� Obecne owrzodzenia, przetoki, bujająca Obecne owrzodzenia, przetoki, bujająca ziarnina, tworzą się nieregularne blizny ziarnina, tworzą się nieregularne blizny otoczone wałem zapalnymotoczone wałem zapalnymotoczone wałem zapalnymotoczone wałem zapalnym
�� Lokalizacja:Lokalizacja:�� Często pośladkiCzęsto pośladki
�� Okolice pachwinOkolice pachwin
�� Kończyny dolneKończyny dolne
�� Rozpoznanie: badania histologiczne, Rozpoznanie: badania histologiczne, bakteriologiczne i mikologicznebakteriologiczne i mikologiczne
CELLULITISCELLULITIS
�� Zapalenie tkanki łącznej podskórnej wywołane Zapalenie tkanki łącznej podskórnej wywołane infekcją bakteryjną (głównie S.aureus lub infekcją bakteryjną (głównie S.aureus lub S.pyogenes, rzadziej: S.pneumoniae, S.pyogenes, rzadziej: S.pneumoniae, E.rhusiopathiae, E.coli)E.rhusiopathiae, E.coli)
�� u osób z cukrzycą występujące na podudziach u osób z cukrzycą występujące na podudziach może być wywołane bakteriami beztlenowymimoże być wywołane bakteriami beztlenowymimoże być wywołane bakteriami beztlenowymimoże być wywołane bakteriami beztlenowymi
�� Droga:Droga:�� charakter miejscowy charakter miejscowy
(rozwija się najczęściej w następstwie(rozwija się najczęściej w następstwieurazów lub ognisk pierwotnych urazów lub ognisk pierwotnych skórnych, jak czyrak,skórnych, jak czyrak,owrzodzenie)owrzodzenie)
�� Droga chłonnaDroga chłonna�� Droga krwiopochodna (rzadko)Droga krwiopochodna (rzadko)
CELLULITISCELLULITIS
�� Objawy:Objawy:�� Silne Silne
zaczerwienienie zaczerwienienie skóry przybierające skóry przybierające odcień purpurowyodcień purpurowy
�� Bolesność uciskowaBolesność uciskowa
�� PieczeniePieczenie
�� Początkowo może Początkowo może być ból głowy, być ból głowy, nudności, gorączkanudności, gorączka
CELLULITISCELLULITIS
�� Lokalizacja:Lokalizacja:
NoworodkiNoworodki
niemowlętaniemowlęta
Najczęściej obie strony twarzyNajczęściej obie strony twarzy
Poniżej 5 r.ż.Poniżej 5 r.ż. Niesymetrycznie jeden policzekNiesymetrycznie jeden policzek
Jednoczasowo zapalenie ucha Jednoczasowo zapalenie ucha środkowego, powiększenie okolicznych środkowego, powiększenie okolicznych węzłów chłonnych oraz bakteriemiawęzłów chłonnych oraz bakteriemia
Szczególny przypadek Szczególny przypadek -- periorbital periorbital cellulitiscellulitis
doroślidorośli Odsłonięte partie ciałaOdsłonięte partie ciała
Periorbital cellulitisPeriorbital cellulitis
CELLULITISCELLULITIS
�� Nierozpoznanie zapalenia tkanki Nierozpoznanie zapalenia tkanki podskórnej prowadzi do licznych podskórnej prowadzi do licznych powikłań:powikłań:
�� PosocznicaPosocznica�� PosocznicaPosocznica
�� Zapalenie opon mózgowoZapalenie opon mózgowo--rdzeniowychrdzeniowych
�� Krwiopochodne zapalenie stawówKrwiopochodne zapalenie stawów
�� Zapalenie kości i szpikuZapalenie kości i szpiku
�� Ropne zapalenie stawówRopne zapalenie stawów
ZAPALENIE ZAPALENIE NACZYŃ CHŁONNYCHNACZYŃ CHŁONNYCH
�� Zapalenie Zapalenie powierzchownych powierzchownych naczyń chłonnychnaczyń chłonnych
�� Etiologia: paciorkowce Etiologia: paciorkowce ββ--hemolizujące grupy hemolizujące grupy ββ--hemolizujące grupy hemolizujące grupy A i gronkowce,A i gronkowce,
�� Wuchereria bancrofti Wuchereria bancrofti (90%) na obszarach (90%) na obszarach endemicznej filariozyendemicznej filariozy--południowopołudniowo--wschodnia wschodnia AzjaAzja
ZAPALENIEZAPALENIENACZYŃ CHŁONNYCHNACZYŃ CHŁONNYCH
�� OBRAZ KLINICZNY:OBRAZ KLINICZNY:�� Nieregularne, linijne zaczerwienienie na skórze w Nieregularne, linijne zaczerwienienie na skórze w
kierunku regionalnych węzłów chłonnychkierunku regionalnych węzłów chłonnych
�� Węzły mogą być bolesne i powiększoneWęzły mogą być bolesne i powiększone
�� Podwyższona temperatura ciałaPodwyższona temperatura ciała�� Podwyższona temperatura ciałaPodwyższona temperatura ciała
�� DreszczeDreszcze
�� Ból głowyBól głowy
�� POWIKŁANIA:POWIKŁANIA:�� SepsaSepsa
�� W przypadku nawrotów obrzęk limfatycznyW przypadku nawrotów obrzęk limfatyczny
�� Ropnie węzłów chłonnychRopnie węzłów chłonnych
ZGORZEL GAZOWAZGORZEL GAZOWA= gangraena emphysematosa= gangraena emphysematosa
�� Zakażenie mięśni, tkanki podskórnej Zakażenie mięśni, tkanki podskórnej i skóry:i skóry:
�� Rany miażdżone lub postrzałoweRany miażdżone lub postrzałowe
Rozległe złamania kości kończynRozległe złamania kości kończyn�� Rozległe złamania kości kończynRozległe złamania kości kończyn
�� Zanieczyszczenie rany ziemiąZanieczyszczenie rany ziemią
�� Wadliwe zaopatrzenie pierwotne rany i Wadliwe zaopatrzenie pierwotne rany i wtórne zakażeniawtórne zakażenia
�� Rany operacyjne w zanieczyszczonym poluRany operacyjne w zanieczyszczonym polu
ZGORZEL GAZOWAZGORZEL GAZOWA
�� ETIOLOGIA:ETIOLOGIA:•• C. perfringens 77%C. perfringens 77%
•• C.septicum 13%C.septicum 13%
•• C.histolyticum 9%C.histolyticum 9%
•• C.saprogenes 1%C.saprogenes 1%•• C.saprogenes 1%C.saprogenes 1%
�� Postacie zgorzeli:Postacie zgorzeli:•• GazowaGazowa
•• GazowoGazowo--naciekowanaciekowa
•• GnilnoGnilno--ropnaropna
•• NadpowięziowaNadpowięziowa
•• podpowięziowapodpowięziowa
ZGORZEL GAZOWAZGORZEL GAZOWA
�� Wczesne objawy często słabo Wczesne objawy często słabo uchwytne:uchwytne:
�� Nienaturalne, postępujące zwiększenie Nienaturalne, postępujące zwiększenie tkliwości okolicy ranytkliwości okolicy rany
�� Lśnienie skóry wokół ranyLśnienie skóry wokół rany
�� Wzrost ciepłoty ciała do 39Wzrost ciepłoty ciała do 39--4040°°CC
�� Przyspieszenie tętna do 120Przyspieszenie tętna do 120--130/min130/min
�� Zaburzenia mentalneZaburzenia mentalne
�� WymiotyWymioty
ZGORZEL GAZOWAZGORZEL GAZOWA
�� ZMIANY MIEJSCOWE:ZMIANY MIEJSCOWE:�� Obrzęk wokół rany barwy brązowej, szarej lub Obrzęk wokół rany barwy brązowej, szarej lub
purpurowejpurpurowej
�� Skąpa,brązowa wodnista lub surowiczoSkąpa,brązowa wodnista lub surowiczo--krwista krwista wydzielinawydzielina
�� Krwotoczne pęcherze i szybko szerząca się strefa Krwotoczne pęcherze i szybko szerząca się strefa rumienia wokół ranyrumienia wokół rany
�� Mięśnie tworzą płynną, kleistą, cuchnącą masęMięśnie tworzą płynną, kleistą, cuchnącą masę
�� Niekiedy zastój w naczyniach żylnych i chłonnychNiekiedy zastój w naczyniach żylnych i chłonnych
�� Rozległa martwica (już po 10Rozległa martwica (już po 10--12h)12h)
�� RTG: pęcherzyki gazu w tkankach powierzchownych RTG: pęcherzyki gazu w tkankach powierzchownych lub w kształcie rozwidlonej gałązkilub w kształcie rozwidlonej gałązki
ZGORZEL GAZOWAZGORZEL GAZOWA
�� Wyczuwalne palpacyjne trzeszczenie Wyczuwalne palpacyjne trzeszczenie tkanek jako późny objaw tkanek jako późny objaw zaawansowanej zgorzeli gazowejzaawansowanej zgorzeli gazowej
�� POWIKŁANIA:POWIKŁANIA:�� Niewydolność nerekNiewydolność nerek
�� niedokrwistośćniedokrwistość
LECZENIE ZAKAŻEŃ LECZENIE ZAKAŻEŃ BAKTERYJNYCHBAKTERYJNYCH
�� Farmakologiczne:Farmakologiczne:
•• Do stosowania zewnętrznegoDo stosowania zewnętrznego
•• Stosowane ogólnieStosowane ogólnie
ChirurgiczneChirurgiczne�� ChirurgiczneChirurgiczne
�� Fitoterapia (?)Fitoterapia (?)
LECZENIE FARMAKOLOGICZNELECZENIE FARMAKOLOGICZNE
Wybór leku uwarunkowany jest:Wybór leku uwarunkowany jest:1.1. Lokalizacją zmianLokalizacją zmian
2.2. Ciężkością zakażeniaCiężkością zakażenia
3.3. Dostępnością biologicznąDostępnością biologiczną3.3. Dostępnością biologicznąDostępnością biologiczną
LECZENIE FARMAKOLOGICZNELECZENIE FARMAKOLOGICZNE
�� Do stosowania zewnętrznego:Do stosowania zewnętrznego:�� Erytromycyna (Davercin)Erytromycyna (Davercin)
�� Tetracyklina (aerozol Oxycort)Tetracyklina (aerozol Oxycort)
�� GentamycynaGentamycyna
�� NeomycynaNeomycyna
Chloramfenikol 1Chloramfenikol 1--2% (Detreomycin)2% (Detreomycin)�� Chloramfenikol 1Chloramfenikol 1--2% (Detreomycin)2% (Detreomycin)
�� Klindamycyna 1% (Clindamycin, Dalacin C)Klindamycyna 1% (Clindamycin, Dalacin C)
�� MupirocynaMupirocyna
�� BactrobanBactroban
�� FucidinFucidin
�� BetadynaBetadyna
�� VioseptViosept
�� Maść ichtiolowaMaść ichtiolowa
Leczenie miejscoweLeczenie miejscowe�� FolliculitisFolliculitis
�� Aerozole zawierające antybiotyki (neomycyna, tetracyklina, Pimafucin, Aerozole zawierające antybiotyki (neomycyna, tetracyklina, Pimafucin, Bactrim, Fucidin)Bactrim, Fucidin)
�� Wg antybiogramuWg antybiogramu�� BiseptolBiseptol
�� Czyrak pojedynczyCzyrak pojedynczy�� Kompres ichtiolowyKompres ichtiolowy
�� Ropnie mnogie pachRopnie mnogie pach�� Maść ichtiolowaMaść ichtiolowaMaść ichtiolowaMaść ichtiolowa�� Antybiotyki wg posiewuAntybiotyki wg posiewu�� Niekiedy preparaty antyandrogenowa (cyproteron, finasteryd 5mg/doba Niekiedy preparaty antyandrogenowa (cyproteron, finasteryd 5mg/doba
przez 3przez 3--9 miesiecy)9 miesiecy)�� Izotretinoina (4Izotretinoina (4--6tygodni)6tygodni)
�� Liszajec zakaźnyLiszajec zakaźny�� Aerozole/maści z antybiotykami lub środkami odkażającymi (Vioform, Aerozole/maści z antybiotykami lub środkami odkażającymi (Vioform,
bacitracyna, mupirocyna, Pimafucort)bacitracyna, mupirocyna, Pimafucort)�� Oporne : półsyntetyczne penicyliny lub cefalosporyny / erytromycynaOporne : półsyntetyczne penicyliny lub cefalosporyny / erytromycyna
�� NiesztowicaNiesztowica�� Aerozole i kremy przeciwbakteryjne z antybiotykami lub środkami Aerozole i kremy przeciwbakteryjne z antybiotykami lub środkami
odkazającymiodkazającymi�� Maści z mupirocyną miejscowoMaści z mupirocyną miejscowo�� Penicylina/erytromycyna 10Penicylina/erytromycyna 10--14dni14dni
LECZENIE FARMAKOLOGICZNELECZENIE FARMAKOLOGICZNE
�� Stosowane ogólnie:Stosowane ogólnie:I.I. Grupy penicylin:Grupy penicylin:
�� AmpicylinaAmpicylina�� AmoksycylinaAmoksycylina�� AugmentinAugmentin�� Penicyliny izoksazolowe (kloksacylina, oksacylina, metycylina, Penicyliny izoksazolowe (kloksacylina, oksacylina, metycylina,
dikloksacylina)dikloksacylina)
II.II. Grupy tetracyklin:Grupy tetracyklin:II.II. Grupy tetracyklin:Grupy tetracyklin:�� Doksycyklina (Vibramycin)Doksycyklina (Vibramycin)
III.III. Makrolidy (dlugi T1/2 stad 1xdziennie):Makrolidy (dlugi T1/2 stad 1xdziennie):�� Roksitromycyna (Rulid) p.o.Roksitromycyna (Rulid) p.o.�� AzitromycynaAzitromycyna�� dirytromycynadirytromycyna
IV.IV. Aminoglikozydy:Aminoglikozydy:�� StreptomycynaStreptomycyna�� GentamycynaGentamycyna�� KanamycynaKanamycyna�� Amikacyna (w ciężkich zakażeniach zalecane podawanie łącznie z Amikacyna (w ciężkich zakażeniach zalecane podawanie łącznie z
antybiotykami antybiotykami ββ--laktamowymi)laktamowymi)
LECZENIE FARMAKOLOGICZNELECZENIE FARMAKOLOGICZNE
V.V. Cefalosporyny:Cefalosporyny:�� Cefradyna (Sefril)Cefradyna (Sefril)
�� Ceftriakson (Biotrakson)Ceftriakson (Biotrakson)
�� Cefotaksim (Biotaksym, Claforan)Cefotaksim (Biotaksym, Claforan)
�� Ceftazidim (Biotum, Fortum)Ceftazidim (Biotum, Fortum)�� Ceftazidim (Biotum, Fortum)Ceftazidim (Biotum, Fortum)
�� ZinacefZinacef
VI.VI. Fluorochinolony:Fluorochinolony:�� Ciprofloksacyna (Ciprobay)Ciprofloksacyna (Ciprobay)
�� Ofloksacyna (Tarivid)Ofloksacyna (Tarivid)
VII.VII. koko--trimoksazol (Biseptol) lub trimoksazol (Biseptol) lub i.m.Bactrimi.m.Bactrim
Leczenie ogólneLeczenie ogólne
�� RóżaRóża1.1. Penicylina (krystaliczna,prokainowa, Penicylina (krystaliczna,prokainowa,
półsyntetyczna)półsyntetyczna)
2.2. Cefalosporyny i.v.Cefalosporyny i.v.
3.3. /Erytromycyna,klindamycyna/ chloramfenikol/Erytromycyna,klindamycyna/ chloramfenikol3.3. /Erytromycyna,klindamycyna/ chloramfenikol/Erytromycyna,klindamycyna/ chloramfenikol
4.4. Leżenie z podniesioną nogąLeżenie z podniesioną nogą
5.5. Leczenie przeciwzakrzepoweLeczenie przeciwzakrzepowe
6.6. NLPZ doraźnieNLPZ doraźnie
7.7. Nie stosować okładów i kompresów!Nie stosować okładów i kompresów!
8.8. Maść cholesterolowa (w okresie wygojenia się Maść cholesterolowa (w okresie wygojenia się zmian pęcherzowych skórę można natłuszczać)zmian pęcherzowych skórę można natłuszczać)
Leczenie ogólneLeczenie ogólne
�� Cellulitis Cellulitis �� Leczenie szpitalne:Leczenie szpitalne:
1.1. Ampicylina/penicylinaAmpicylina/penicylina
2.2. Aminoglikozydy wlew i.v.Aminoglikozydy wlew i.v.
Cefalosporyny II / III generacjaCefalosporyny II / III generacja3.3. Cefalosporyny II / III generacjaCefalosporyny II / III generacja�� Brak poprawyBrak poprawy
�� Nadkażenie H.influenzae lub S.pneumoniaeNadkażenie H.influenzae lub S.pneumoniae
�� Zapalenie naczyń chłonnychZapalenie naczyń chłonnych�� Antybiotykoterapia empiryczna:Antybiotykoterapia empiryczna:
�� Kloksacylina lub cefalosporyny II/IIIgen p.o.Kloksacylina lub cefalosporyny II/IIIgen p.o.
�� Unieruchomienie kończynyUnieruchomienie kończyny
Leczenie ogólneLeczenie ogólne
�� Zgorzel gazowaZgorzel gazowa�� Początkowe stadium Początkowe stadium -- i.v.:i.v.:
1.1. Penicylina/metronidazol/imipenem z Penicylina/metronidazol/imipenem z cylastatynącylastatyną
2.2. KlindamycynaKlindamycynaKlindamycynaKlindamycyna
3.3. gentamycynagentamycyna
�� Konieczna intensywna opieka medyczna:Konieczna intensywna opieka medyczna:�� Parametry hemodynamiczneParametry hemodynamiczne
�� Zaburzenia metaboliczneZaburzenia metaboliczne
�� Utrzymanie równowagi wodnoUtrzymanie równowagi wodno--elektrolitowej elektrolitowej i kwasowoi kwasowo--zasadowejzasadowej
�� Komora hiperbarycznaKomora hiperbaryczna
LECZENIE CHIRURGICZNELECZENIE CHIRURGICZNE�� Czyrak pojedynczyCzyrak pojedynczy
�� Po wykształceniu czopa martwiczego nacięcie w celu jego Po wykształceniu czopa martwiczego nacięcie w celu jego usunięciausunięcia
�� Czyrak gromadnyCzyrak gromadny�� Postępowanie głównie chirurgicznePostępowanie głównie chirurgiczne
Ropnie mnogie pachRopnie mnogie pach�� Ropnie mnogie pachRopnie mnogie pach�� Zmiany przewlekłe Zmiany przewlekłe -- wycinanie zmian i pokrywanie wycinanie zmian i pokrywanie
ubytków przeszczepami skórnymiubytków przeszczepami skórnymi
�� Necrotizing fasciitisNecrotizing fasciitis�� Usunięcie martwiczych tkanek pod osłoną antybiotykówUsunięcie martwiczych tkanek pod osłoną antybiotyków
�� NiesztowicaNiesztowica�� W okresie wczesnym przecina się pęcherze i oczyszcza W okresie wczesnym przecina się pęcherze i oczyszcza
owrzodzeniaowrzodzenia
LECZENIE CHIRURGICZNELECZENIE CHIRURGICZNE
�� Zgorzel gazowaZgorzel gazowa�� Natychmiastowe wycięcie objętych Natychmiastowe wycięcie objętych
procesem zapalnym tkanek (z szerokim procesem zapalnym tkanek (z szerokim rozcięciem wszystkich jej zachyłków, mięśni rozcięciem wszystkich jej zachyłków, mięśni i powięzi wzdłuż kończyny)i powięzi wzdłuż kończyny)i powięzi wzdłuż kończyny)i powięzi wzdłuż kończyny)
�� Jeżeli proces chorobowy obejmuje całą Jeżeli proces chorobowy obejmuje całą kończynę, należy ją amputować w granicach kończynę, należy ją amputować w granicach zdrowych tkanekzdrowych tkanek
FITOTERAPIA?FITOTERAPIA?
BIBLIOGRAFIABIBLIOGRAFIA
1.1. S.Jabłońska, S.MajewskiS.Jabłońska, S.Majewski-- Choroby skóry i choroby Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową PZWL 2008przenoszone drogą płciową PZWL 2008
2.2. J.Cianciara, J.Juszczyk J.Cianciara, J.Juszczyk –– Choroby zakaźne i pasożytniczeChoroby zakaźne i pasożytnicze
3.3. M.L.Zaremba, J.BorowskiM.L.Zaremba, J.Borowski-- Mikrobiologia lekarskaMikrobiologia lekarska
4.4. W.Noszczyk W.Noszczyk –– ChirurgiaChirurgia
W.Sawicki W.Sawicki –– HistologiaHistologia5.5. W.Sawicki W.Sawicki –– HistologiaHistologia
6.6. S.Kruś, E.SkrzypekS.Kruś, E.Skrzypek--Fakhoury Fakhoury –– Patomorfologia klinicznaPatomorfologia kliniczna
7.7. T.S.Gaździk T.S.Gaździk –– Ortopedia i traumatologiaOrtopedia i traumatologia