İST60 TELESKOBU

UZAKTAN KONTROL

KULLANIM KILAVUZU

v1: Nisan 2012 / Sinan Aliş

v2: Kasım 2017 / Seda Kaptan, Sinan Aliş

İÇİNDEKİLER

1. ANAHATLARI İLE BİR GÖZLEMİN YAPILIŞI................................1

2. GÖZLEM ÖNCESİ HAZIRLIKLAR.....................................................2

3. TELESKOBUN KONTROLÜ................................................................9

4. GÖZLEM SIRASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER..........14

5. GÖZLEM SONRASI YAPILMASI GEREKENLER...........................15

6. METEOROLOJİ İSTASYONU.............................................................18

7. TELESKOBUN ÇALIŞMA İLKELERİ………………………………19

8. TELESKOBUN TEKNİK ÖZELLİKLERİ...........................................23

9. APOGE U42 CCD'NİN TEKNİK ÖZELLİKLERİ...............................24

10. KARŞILAŞILABİLECEK SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ..25

11. İLGİLİ KİŞİLER VE İLETİŞİM BİLGİLERİ......................................26

1. ANAHATLARI İLE BİR GÖZLEMİN YAPILIŞI

NOT: Burada sadece ana adımlar verilmektedir. Her bir maddedeki konular detaylı olarak bu

kitapçıkta anlatılmaktadır.

1.) Kontrol bilgisayarlarına bağlanma

2.) Kubbe ve ışık kontrolü için terminali açma

3.) Kubbenin açılması ve CCD’nin soğutulması

4.) Kontrol bilgisayarından teleskobun çalışır hale getirilmesi

5.) Teleskobun yönlendirilmesi

6.) MaxIm DL üzerinde gerekli ayarların yapılması ve deneme görüntüsünün alınması

7.) Kubbe içindeki ışık kaynaklarının kapatılması

8.) Cismin konumuna bağlı olarak ara ara teleskop ile kubbe yarığının kontrol edilmesi

9.) Gözlem sonunda verilerin alınması

10.) Teleskobun park konumuna alınması

11.) CCD'nin soğutma ayarlarının değiştirilmesi ve fanlarını kapatmadan bağlantının kesilmesi

12.) Kubbenin kapatılması

ÖNEMLİ NOT: Bu teleskop kullanılarak yapılan tüm bilimsel çalışmaların BAP birimi tarafından

desteklendiğini ifade etmek için İngilizce hazırlanmış makalelerde “This work was supported by

Scientific Research Projects Coordination Unit of Istanbul University. Project numbers 3685

and FBG-2017-23943”; Türkçe hazırlanmış makalelerde ise “Bu çalışma İstanbul Üniversitesi

Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından desteklenmiştir. Proje

numaraları 3685 ve FBG-2017-23943” belirteci kullanılmalı ve ilgili yayının bir

kopyası gozlemevi@istanbul.edu.tr adresine gönderilmelidir.

2

2. GÖZLEM ÖNCESİ HAZIRLIKLAR

Uzaktan Kontrol Bağlantısı Uzaktan kontrol için TeamViewer programı kullanılmaktadır. Kubbenin içindeki ana kontrol

bilgisayarına TeamViewer üzerinden bağlanmak için listedeki IST60_kontrol_v2B@ulupinar

bilgisayarına çift tıklanır. Şifre yerine “observer” yazılır ve giriş yapılır.

Kameralara Bağlanma Kameralara bağlanmak için TeamViewer bilgisayar listesindeki ist60_meteo_V1@ulupinar

bilgisayarına çift tıklanır. Bağlanılan bilgisayarda Internet Explorer açılır. Kameraların

desteklediği yazılım (ActiveX) yalnızca Internet Explorer'da bulunmaktadır ve diğer web

tarayıcılar maalesef kullanılamamaktadır.

Kubbe içerisinde, kubbenin alt kapağını gösteren kameraya ve kubbenin tamamını gösteren

kameralara farklı IP'ler kullanılarak bağlanılmaktadır.

Kubbe alt kapağını gören kameraya bağlanmak için Internet Explorer’ın adres satırına

“192.168.210.10” yazılır. Açılan sayfada “View Video - ActiveX Mode”a tıklanır.

3

Kubbe içerisindeki diğer kameralara bağlanmak için Internet Explorer’ın adres satırına

“192.168.210.9” yazılır. Açılan sayfada username alanın “admin” yazılır password alanı boş

bırakılarak “Login”e basılır karşımıza çıkan ufak pencerede de “ok” seçilir ve kameralara

bağlanılır.

4

Işıkların Kontrolü Işıkların kontrolü ilk bağlandığımız IST60_kontrol_v2B@ulupinar bilgisayarı üzerinden yapılır.

Bağlandığımız bilgisayarın görev çubuğunda bulunan Bitvise SSH Client programının ikonuna

sağ tıklanır. Açılan pencerede “tdo.tld” dosyasına sağ tıklanır ve “connect”e basılır. Kontroller

karşımıza çıkan terminal üzerinden yapılır.

Açılan terminalde;

Işıkları açmak için kullanılan komut: tlight 1

Işıkları kapatmak için kullanılan komut: tlight 0

IR’yi açmak için kullanılan komut: tir1

IR’yi kapatmak için kullanılan komut: tir 0

5

Kubbe ve Kameraların Görüş Açısı Kubbe kapaklarını açma/kapatma işlemi yapmadan önce, kapakların bu amaçla kullanılan

kameranın (192.168.210.10 adresindeki) net şekilde göreceği açıya gelmesi için önce aydınlatmayı

açıp, sonra da kubbeyi döndürerek uygun konuma getiriniz. Kubbeyi döndürebilmek için 4.

Bölümde yer alan “Kubbenin Döndürülmesi” başlığında anlatılan tleft ve tright komutlarını

kullanabilirsiniz. Kapakların açılma sürecini her iki kamera sisteminden de kontrol ediniz ve

işlemin tamamlandığından emin olmadan diğer aşamalara geçmeyiniz. Kurgusu nedeniyle,

teleskop üzerindeki kameranın görüş açısı ile yarık çakışmayabilir. Bu ayarı yapabilmek için

kameranın hangi yöne doğru eğik olduğunu dikkate alınız.

Kubbenin Açılması Kubbe kapaklarının açılıp kapanması bilgisayar üzerinden kontrol edilmektedir. Kapakları açmak

için görev çubuğunda bulunan Bitvise SSH Client programının ikonuna sağ tıklanır. Açılan

pencerede “tdo.tld” dosyasına sağ tıklanır ve “connect”e basılır. Kontroller karşımıza çıkan

terminal üzerinden yapılır. Terminal daha önce açılmışsa, yeniden açılmasına gerek yok. Aynı

terminalde aşağıdaki komutlar yardımıyla kubbe kapakları kontrol edilebilir.

Önce üst kapak açılmalıdır. Üst kapağın açık olduğundan emin olmadan alt kapak açma

işlemi yapılMAMAlıdır.

6

Kubbe yarığını açmak için;

1) Yarığı açmak için önce üst kapak ardından alt kapak açılmalıdır.

2) Üst kapağı açmak için terminale girilmesi gereken komut: topopen

3) topopen komutunu girip enter’a bastıktan sonra kubbe üst kapağı otomatik olarak

açılacaktır. Kameralardan izleyerek kapağın açıldığından emin olunuz.

4) Alt kapağı açmak için girilmesi gereken komut: sideopen

5) sideopen komutunu girip enter’a bastıktan sonra kubbe alt kapağı otomatik olarak

açılacaktır. Program, alt kapağı belli bir açıya kadar açıp duracaktır. Güvenlik nedeniyle at

kapağın tamamen açılmaması sağlanmıştır. Mevcut limitler, teleskopun 20 derece

yükseklik limitiyle uyumludur.

Kubbe yarığını kapatırken;

1) Yarığı kapatmak için önce alt kapak ardından üst kapak kapatılmalıdır.

2) Alt kapağı kapatmak için girilmesi gereken komut: sideclose

3) sideclose komutunu girip enter’a bastıktan sonra kubbe alt kapağı otomatik olarak

kapanacaktır.

4) Üst kapağı kapatmak için terminale girilmesi gereken komut: topclose

5) topclose komutunu girip enter’a bastıktan sonra kubbe üst kapağı otomatik olarak

kapanacaktır.

7

ÖNEMLİ NOT: Herhangi bir nedenle kapakların açılıp, kapanmasını durdurmak gerekirse;

terminalde Ctrl-C tuşlarına basılarak komut sonlandırılabilir (Linux terminalde olduğu gibi).

Böyle bir durumda, kapakları yeniden açmak veya kapatmak (işleme kaldığı yerden devam etmek)

için, durdurduğunuz komutu yeniden vermelisiniz. Bu komut gerçekleştirilerken ekranda görülen

yüzde değerleri göreli değerler olup, mutlak değerler değildir. Kapaklara bağlı fiziksel "switch"ler

bulunduğu için, kapaklar limitlerine ulaşınca (program hangi yüzde aşamasında olursa olsun)

duracaklardır.

CCD'nin Soğutulması

Güneşin ufukta iyice alçalmasıyla veya gözlemden 2 saat önce, CCD'nin soğutmasını arttırmak ve

gözlem için elverişli sıcaklığa düşmesini sağlamak gerekir.

Gündüz sıcaklığının ve genel olarak nemin CCD üzerinde problem yaratmasını engellemek

amacıyla CCD'nin fanları 24 saat çalışır durumda bırakılmaktadır. Ancak gündüz istenen

sıcaklıklar gece gözlemde istenen sıcaklıklardan farklıdır. CCD'nin normal gözlem sırasında -20

derecelere kadar soğuması istenebilir. Normal olarak termoelektrik yöntemle soğuyan Apogee U42

model CCD ortam sıcaklığının 40-45 derece altına kadar inebilmektedir. Ancak gündüz 0 – 10

derecelere soğutmak yeterli olacaktır. Gündüz -20'lere soğumasını istemek CCD'yi aşırı zorlamak

olur ve bu yapılmamalıdır.

MaxIm DL ile CCD kontrol penceresindeki “Setup” sekmesinden CCD'ye bağlanılabilir ve

soğutma ayarları değiştirilebilir.

Öncelikle sağ üstteki “Connect” ile CCD'ye bağlanılmalıdır. Sol taraftaki “Camera 1” bölümünde

Apogee USB/Net görülmelidir. Bağlantı sağlanınca aşağıdaki boş pencerelerde CCD'nin durum

bilgisi belirecektir. Çipin şimdiki sıcaklığı (Sensor Temp) ve hedeflenen sıcaklık (Setpoint)

görülebilir. “Camera 1” bölümündeki “Cooler” düğmesi tıklandığında “Setpoint” olarak ifade

edilen hedef sıcaklık değeri görülebilir ve değiştirilebilir. Hedef sıcaklık belirlendikten sonra

8

“Connect”in altında yeralan “Coolers” bölümünden “On” düğmesi tıklanır ve soğutma süreci

başlar.

Gözlem bittikten sonra “Camera 1”deki “Cooler” bölümünden sıcaklık 0-10 derecelere çekilir.

Daha sonra sağ taraftaki “Off” düğmesi tıklanmadan “Disconnect” düğmesi tıklanır. Bu şekilde

CCD'nin fanları çalışır bırakılmış olur. Gözlem bitiminde “Coolers”ın “On” konumunda

bırakıldığından emin olunmalıdır.

9

3. TELESKOBUN KONTROLÜ

AsTelOS ve MaxIm DL Kullanılarak Teleskobun Kontrolü

IST60 teleskobunun kontrolü kubbe içerisinde yeralan kontrol bilgisayarı vasıtası ile

gerçekleşmektedir. Bu bilgisayar üzerinde gerekli programlar ve kütüphaneler kurulmuş

durumdadır.

BU BİLGİSAYARIN AYARLARI KESİNLİKLE DEĞİŞTİRİLMEMELİ, ÜZERİNE YENİ BİR

PROGRAM KURULMAMALIDIR. İHTİYAÇ HALİNDE TELESKOBUN TEKNİK

SORUMLULARI İLE TEMASA GEÇİLMESİ GEREKMEKTEDİR.

Teleskobu kontrol eden ana yazılım AsTelOS yazılımıdır. Bu ASTELCO tarafından sağlanan ve

kontrol odasındaki kontrol ünitesi (NTM-500) ile teleskop arasındaki iletişimi sağlayan yazılımdır.

Ancak bu yazılım sadece teleskobu çalıştırmak, hata konumundan kurtarmak ve kapatmak amaçlı

kullanılmaktadır. Zaman zaman güncellenecek olan yönlenme modeli de (pointing model) yine bu

arayüz yardımı ile yapılmaktadır. Bunun dışındaki yönlendirmeler için MaxIm DL kullanılacaktır.

Teleskobu çalışır (operational) hale getirmek için öncelikle masaüstünde bulunan AsTelOS

Express simgesi çift tıklanarak program başlatılır. Aşağıdaki gibi bir ekran görülecektir.

Açılan AsTelOS penceresinde üç ana bölüm görülmektedir. Bunlardan ilki (sol başta olan)

teleskobun durumunu ve pozisyonunu bildiren bölümdür. Ortadaki bölüm kubbe otomasyonunun

olması halinde devreye girecek olan bölümdür. Sağ başta bulunan bölüm ise meteoroloji istasyonu

ile entegre bir sistem olduğunda devreye girecek bölümdür. Bizim meteoroloji istasyonumuz ile

ASTELCO'nun meteoroloji istasyonu farklıdır ancak entegre edilebilir. Ancak bu ileride

ROBOTİK gözlemlere geçildiği zaman önem kazanacak bir bölümdür.

AsTelOS Express'i çalıştırdıktan sonra, teleskop bölümündeki “On” düğmesi tıklanır. Yazılım

kanalıyla, NTM-500 (kontrol ünitesi) teleskop ile iletişime geçer. Bu sırada özellikle hava

pompalanması sesi ve bazı çeşitli sesler duyulacaktır. Teleskop ile NTM-500 sorunsuz bir şekilde

haberleşirse, teleskop çok küçük bir miktar hareket edecek ve ekrandaki bölümde “Operational”

yazısı belirecektir ve teleskobun konum bilgileri ekranda belirecektir. Bu bölüm yeşil renkli

olduğunda teleskop kontrol edilebilir halde demektir.

10

ÖNEMLİ: Zaman zaman NTM-500 ile teleskobun iletişiminde aksaklıklar olabilir. “On”

denildikten sonra teleskop çalışır hale gelmeye çalışabilir ve başarısız olabilir. Bu durumda

ekranda aynı bölümde “Error” yazısı belirecek ve sarı renkli olacaktır. Böyle bir durumda;

teleskop “Operational” hale gelinceye kadar “Clear Errors” düğmesine tıklanmalıdır. Bu süreç

bazı durumlarda biraz uzun sürebilir. Endişe edilecek bir durum değildir. Emin olunamaması

durumunda LÜTFEN teleskobun teknik sorumluları ile temasa geçiniz. Burada sözü edilen durum

sık karşılaşılan bir durum değildir ve iki temel sebebi vardır: Birincisi teleskobun yazılım

üzerinden düzgün kapatılmaması ile ilgilidir. Diğeri ise teleskobun dengesinin değişmiş olmasıdır.

IST60 teleskobunun kurgusu teleskobun ağırlığına çok duyarlı olduğundan, kurgu üzerindeki

ağırlık değiştiğinde teleskobun çalışır duruma gelmesi zor olabilmektedir. Bu tip bir durumda

doğrudan teleskobun teknik sorumluları ile bağlantıya geçilmesi gerekmektedir.

Teleskop çalışır duruma geldikten sonra AsTelOS Express'deki “Tracking” sekmesinden (sekmeler

program penceresinde altta yeralıyor) teleskobun takibi kontrol edilebilir. Gözlem sırasında

teleskop meridyene geldiğinde takip duruyor. Bu bakımdan gözlem sırasında “Tracking”

sekmesini takip etmek faydalı olacaktır.

11

Teleskop ile NTM-500 ve bilgisayar; ASCOM (Astronomy Common Object Model) iletişim dili

kullanarak haberleşiyorlar. ASCOM, teleskop firmasından ve üreticiden bağımsız gözlemevleri,

teleskoplar ve benzeri cihazların iletişimi için geliştirilmiş bir dil. Bu dili kullanabilen herhangi bir

yazılım (MaxImDL, Ciel Espace, The Sky, SkyMap gibi) IST60 teleskobu ile haberlesebilir.

ASTELCO firması da bu amaçla, AsTelOS programını çok işlevsel yapmamış. Sadece teleskobu

çalışır hale getirmek, park pozisyonuna almak gibi temel işlevler var. Teleskobu yönlendirmek için

az önce bahsedilen programlardan biri gerekiyor. Hem CCD'nin kontrolünü yapması hem de

teleskoptan aldığı bilgileri CCD görüntülerinin başlıklarına (header) yazması nedeniyle biz

MaxIm DL programını öneriyoruz ve bununla ilgili ayarlamalar teleskop kontrol bilgisayarında

yapılı durumda.

MaxIm DL ile teleskobu yönlendirmek için öncelikle sözü edilen ASCOM bağlantısının MaxIm

DL üzerinden gerçeklenmesi gerekiyor. MaxIm DL ile tipik bir gözlem için gereken pencereler

açılmış durumda aşağıda verilmektedir. Bunlardan “CCD Control” ve “Observatory” pencereleri

en önemlileridir. Bu pencerelere, programın araç çubuğundan veya menülerinden erişilebilir.

Yukarıdaki görüntüde açık olan pencerelerden sol üstteki CCD kontrol penceresi, sağ üstteki ise

gözlemevi (altyapı müsait olduğunda MaxIm DL ile kubbe ve diğer gözlemevi bileşenleri de

12

kontrol edilebiliyor) kontrol penceresidir.

Gözlemevi penceresindeki “Status” sekmesinden teleskobun o anda hangi koordinatlarda olduğu,

filtre tekerleğinin durumu, CCD'nin sıcaklığı ve zaman gibi bilgilere ulaşılabiliyor.

Teleskobu yönlendirmeden önce MaxIm DL'in teleskoba bağlanması sağlanmalıdır. Bunun için

“Observatory” penceresindeki “Setup” sekmesine gidilmelidir. Burada sol üst tarafta yeralan

teleskop ile ilgili kısımdan “Connect” tuşuna basılması gerekmektedir. NTM-500 açıksa, ayarlarda

veya internet bağlantısında bir problem yoksa, bağlantının kolaylıkla gerçekleşmesi ve AsTelOS'a

ait “τ - tau” logosunun bilgisayarın sağ alt tarafındaki simgeler arasında görünmesi gerekmektedir.

13

Bağlantı sağlandıktan sonra teleskobu yönlendirmek için; gözlemevi penceresindeki “Telescope”

sekmesi kullanılacaktır. Bu sekmeye teleskobu yönlendirmek istediğiniz koordinatları yazarak,

“Go” tuşuna basılması yeterlidir. Bazı durumlarda, yeni bir cisme veya koordinata yönlendirme

yapmak için, önce, aynı yerde bulunan “Abort” tuşuna basılması ve sonra yeniden “Go” denilmesi

gerekmektedir.

Ayrıca yine “Telescope” sekmesindeki “Nudge” bölümünden teleskobu istenilen yönlerde ve

istenilen hızlarda (maksimum hız NTM-500 tarafından belirlenmiştir ve 15 derece/saniye) hareket

ettirmek mümkündür.

Aynı sekmedeki, “Mount” bölümünden de teleskobu park konumuna almak mümkündür. Bu

işlemin AsTelOS üzerinden de yapılabileceği hatırda tutulmalıdır.

14

4. GÖZLEM SIRASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

Kubbe Açıklığı ile Teleskobun Konumlarının Düzenli Takibi

Kubbe otomasyonu henüz yapılamamış olduğundan, şimdilik gözlemcilerin gözlem sırasında

düzenli olarak kubbe açıklığı ile teleskopun konumlarını takip etmeleri gerekmektedir. Teleskopun

ayna çapı kubbenin açıklığı için limit değerlerdedir. Ayrıca teleskobun kurgusunun Alman

Ekvatoryal olması da, gökcisminin pozisyonuna göre teleskobun hareketinin ve kubbeyi görüş

açısının çok farklı olabilmesine neden olmaktadır. Bu nedenle cisimlerin gökyüzündeki

hareketlerine bağlı olarak bu süre 5-10 dakikalardan 20-25 dakikalara kadar değişebilmektedir. Bu

konuda zamanla bir tecrübe gelişecektir. En kısa zamanda kubbe ile teleskopun otomasyonunun

sağlanmasına çalışılacaktır.

Kubbenin Döndürülmesi

− Kubbenin döndürülmesi bilgisayar üzerinden kontrol edilmektedir. Kapakları açmak için

kullanılan aynı terminal kubbenin döndürülmesinde de kullanılır. Sözkonusu terminal zaten

açıksa aşağıda tarif edilen komutlar doğrudan kullanılabilir. Eğer terminal açık değilse

veya yanıt vermiyorsa Windows Araç Çubuğunda bulunan Bitvise SSH Client

programının ikonuna sağ tıklanır. Açılan pencerede “tdo.tld” dosyasına sağ tıklanır ve

“connect”e basılır. Kontroller karşımıza çıkan terminal üzerinden yapılır.

− Kubbeyi sola döndürmek için girilecek komut: tleft xxx (xxx yerine derece girilir. Kubbe,

girilen derece kadar saat yönünün tersine hareket eder.)

− Kubbeyi sağa döndürmek için girilecek komut: tright xxx (xxx yerine derece girilir.

Kubbe, girilen derece kadar saat yönünde hareket eder.)

− Kubbe dönüşü herhangi bir anda Ctrl+C ile durdurulabilir.

ÖNEMLİ NOT: Teleskobun kubbe yarığına göre konumunu anlayabilmek için kameraların

IR ışıklarını açmak gerekebilir. Bu ışıklar daha önce belirtildiği gibi tir 1 ve tir 0 komutları ile

açılıp, kapatılabilir. Önemli olan, bu ışıkların açık UNUTULMAMASIDIR. IR ışıklar özellikle

R ve I filtrelerindeki sayımları etkileyebilirler.

15

5. GÖZLEM SONRASINDA YAPILMASI GEREKENLER

Teleskobun “Home” veya “Park” Konumu

Teleskopu muhtemel yağmur veya ıslanma etkilerinden korumak için yere paralel bir konumda

bırakmak uygun olmaktadır. Bu konum HA: ve Dec: olarak AsTelOS Express programında

kayıtlıdır.

AsTelOS programındaki teleskop kontrol bölümünde bulunan “Home Position” düğmesine

tıklanılmak suretiyle teleskop park konumuna alınabilir. Bu konum ayrıca, ayna kapaklarının alınıp

takılabileceği uygun bir konumdur.

Kubbenin Gözlem Sonunda Bırakılacağı Konum

− Kubbe alt ve üst kapaklarının tam ve doğru bir şekilde kapandıklarından emin olunmalı.

Herhangi bir fiziksel sorunla karşılaşılması durumunnda bu kılavuzun sonunda

verilen Teknik Sorumlular veya İST60 Gözlemcileri ile iletişime geçilmelidir.

− Kubbe, gözlem sonunda “192.168.210.10” adresindeki kameranın alt kapağı görebileceği

pozisyonda bırakılmalıdır.

Verilerin Kopyalanması

- Verileri kopyalamak için TeamViewer’ın dosya aktarımı aracı kullanılır.

- Ekranın üst kısmında yer alan araç çubuğundan “Dosyalar ve Diğerleri" seçilir ve “Dosya

Aktarımını Etkinleştir”e tıklanır.

- Karşımıza açılan pencerede; sol taraftaki bölüm yerel bilgisayar dosyalarını, sağ taraf ise

gözlem bilgisayarının (Kontrol@Ulupınar@Kubbe) dosyalarını gösterir.

- Yerel bilgisayarda gözlemleri kaydetmek istenilen klasör seçilir.

- Gözlemler, gözlem bilgisayarında C:/Gozlem/AP42 klasöründe yer almaktadır. Buradan

gözlem yapılan gecenin klasörü seçilir.

- Sağ taraftaki pencerenin hemen üstünde bulunan “Al” butonu aktif hale gelir ve bu butona

tıklanır.

- Veri aktarımı başlar.

16

17

Gözlem Raporunun Hazırlanması

- Gözlem raporları elektronik halde arşivlenmektedir.

- Rapor göndermek için http://ist60.istanbul.edu.tr/ist60/obsreport/ bağlantı

adresine girilir.

- Karşımıza çıkan ekranda kullanıcı adı ve şifre istemektedir. Bu bilgiler gözlemcilere

gözlem öncesinde iletilecektir.

- Yeni çıkan ekranda “add report”a tıklanır.

- Rapor formu gözlem gecesine uygun şekilde doldurulur, gözlemle ilgili bir problemle

karşılaşıldıysa en altta yer alan “problems” kısmında belirtilir ve “add”e tıklanarak form

gönderilir.

18

6. METEOROLOJİ İSTASYONU

Meteoroloji İstasyonunun Kullanılması

IST60 meteoroloji istasyonu, kontrol odasının çatısında yer almaktadır. Gözlemci; 5 dakikada bir

güncellenen http://ist60.istanbul.edu.tr/meteo/ web adresinden veya kontrol odasında (Ulupınar)

yer alan wireless özellikli meteoroloji istasyonu panelinden meteorolojik verilere anlık olarak

ulaşabilir.

İstanbul Üniversitesi'ndeki İST60 Kontrol Odasında kurulu büyük ekran televizyon ve buna bağlı

olan Windows bilgisayar ile meteorolojik değerler ve güvenlik kameraları sürekli kontrol edilebilir

durumdadır.

Meteoroloji İstasyonunun Bilgisayarı ve Kullanılması

Meteoroloji istasyonunun paneli RS-232 kablosu ile bilgisayara bağlıdır ve bilgisayar kapanıp

açıldığında otomatik olarak programı çalışacak biçimde ayarlanmıştır. Meteoroloji bilgisayarının

ve meteoroloji programının (Weatherlink) normal şartlarda kapatılmaması gereklidir. Web

güncellemeleri nedeniyle meteoroloji bilgisayarının internet bağlantısının sürekliliği sağlanmalıdır.

19

7. TELESKOBUN ÇALIŞMA İLKELERİ

Gözleme başlamadan önce dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır. Teleskobun çalışabileceği

meteorolojik üst limitler belirlenmiştir. Teleskobu açmadan önce hava durumunun uygunluğu

http://ist60.istanbul.edu.tr/meteo/ web sitesinden kontrol edilmelidir. Teleskop, hava koşulları bu

üst limitlerin altında olduğu takdirde açılmalıdır. Gece boyunca hava koşullarında değişim

gözlenirse ve meteorojik olaylar üst limitlere gelirse hızlı bir şekilde gözlem durdurulmalı ve

teleskop kapatılmalıdır.

Meteorolojik Limitler

Dış Nem: %85

Rüzgar: 40 km/saat

Yağmur: Yağmurlu havada teleskop kesinlikle açılmamalıdır.

20

All Sky Kamera

Gözleme başlamadan önce meteorolojik limitlerin kontrolünün yanında havanın bulutluğunu da

kontrol etmek gerekmektedir. Bu kontrol http://ist60.istanbul.edu.tr/allsky/ web sitesinden allsky

kamera ile yapılır. Hava tamamen kapalıysa yağmur yağma riski sebebiyle kubbe kapakları

açılmamalıdır.

Farklı hava koşullarındaki kamera görüntüleri şöyledir:

Yağmurlu :

Yüksek Nem:

21

Parçalı Bulutlu:

Az Bulutlu:

Bulutlu:

22

Açık:

23

8. TELESKOBUN TEKNİK ÖZELLİKLERİ

Model Astelco RC Lightweight

Telescope

Optik Tasarım Ritchey-Chretien

Çap 60 cm

Odak Oranı f/8

Odaklayıcı FLI Atlas

Ağırlık ~75 kg

Kurgu NTM-500

24

9. APOGEE U42 CCD'NİN TEKNİK ÖZELLİKLERİ

CCD E2V CCD42-40

Piksel Sayısı 2048 x 2048

Piksel Boyutu 13.5 ц x 13.5 ц

Piksel Ölçeği 0,58 "/piksel (43 "/mm)

Görüş Alanı 19,8´x 19,8´ (27.6 x 27.6 mm2 )

Gain* 1.19 (electron / count)

Read Noise* 11.0 electrons

Dark Current* 0.25 (electrons / pixel / second)

Bias Level* 1275 counts

Dark (120 seconds)* 1350 counts

Binning 1x1 - 8x8

Lineer “Full Well”* 65000 (counts) (76000 electrons)

Poz Süreleri 30 milisaniye – 183 dakika

Soğutma Ortam sıcaklığının 40-45 derece altı

Bağlantı USB 2.0

* İşaretli değerler, CCD'nin çipini koruyan bölümün arızası ile ilgili Apogee'ye gönderilmesi

üzerine yapılan tamirattan sonra yapılan test sonuçlarıdır. Testler J. Rogers (Apogee) tarafından

13.06.2017 tarihinde yapılmıştır.

Teleskoba takılı olan Apogee U42 model CCD'miz “midband” modelidir.

25

10. KARŞILAŞILABİLECEK SORUNLAR VE ÇÖZÜM

ÖNERİLERİ

_____________________________________________________________________________

Sorun: Gözlem sırasında karşılaşılabilecek sorun terminale girilen komutların çalışmamasıdır.

Terminalde herhangi bir komut çalışmadığı zaman başka bir komut denenmemelidir.

Çözüm: Terminale treset komutu girilip “enter”a basılır. Bu komut 10 dakikalık bir işlem yapar.

Sistem kendini tamamen kapatır ve daha sonra çalışır hale gelir.

DİKKAT: treset komutunun da çalışmadığı durumda, başka herhangi bir işlem yapılmadan ilgili

kişilerle irtibata geçilmelidir.

_____________________________________________________________________________

Sorun: AstelOS programı "operational" (yeşil) olarak görünmüyor, kırmızı olarak "Not

Connected" yazıyor.

Çözüm: Birkaç kere "Clear Errors" düğmesine tıklanmalıdır. Bu çözüm olmazsa, program

kapatılıp tekrar açılmalıdır.

Uzun süre bu şekilde bir deneme sonuç vermezse, NTM-500 ile ilgili bir bağlantı sorunu olabilir.

Bu durumda, fiziksel olarak yerleşkedeki birinin NTM-500'ü "reset"lemesi gerekebilir.

_____________________________________________________________________________

Sorun: All Sky Kamera çalışmıyor, meteoroloji linklerinde görüntü alınamıyor.

Çözüm: ist60_meteo_V1@ulupinar bilgisayarının masaüstünde bulunan “allsky-restart.cmd”

scripti çift tıklanılarak çalıştırılır. Bu işlem, All Sky Kamerayı yeniden çalıştıracaktır.

_____________________________________________________________________________

NOT: Bu bölümde veya kılavuzun genelinde yeralmayan bir sorunla karşılaştığınızda öncelikle

ilgili kişilerle iletişime geçiniz. Teleskobu ve sistemi bilen kişilerden görüş almadan

KESİNLİKLE başka yollar denemeyiniz. Gözlemlerin uzaktan yapıldığı ve yerleşkede her zaman

anında fiziksel müdahale için birilerinin olmayabileceğini akılda tutunuz.

Bu bölüme eklenmesinin yerinde olduğu düşündüğünüz sorun/çözüm varsa lütfen

salis@istanbul.edu.tr ve sedakaptan@gmail.com adreslerine bir e-posta ile iletiniz.

26

11. İLGİLİ KİŞİLER VE İLETİŞİM BİLGİLERİ

Doç. Dr. Tolga GÜVER

İÜ – İdari Sorumlu

0533 – 020 82 21

0212 – 440 00 00 / 10284

tolga.guver@istanbul.edu.tr

Prof. Dr. Ahmet ERDEM

ÇOMÜ – İdari Sorumlu

aerdem@comu.edu.tr

Dr. Mehmet TÜYSÜZ

ÇOMÜ – Teknik Sorumlu

0506 – 608 24 06 mehmettuysuz@gmail.com

Yrd. Doç. Dr. Sinan ALİŞ

İÜ – Teknik Sorumlu

0533 – 740 74 17

0212 – 440 00 00 / 10535

salis@istanbul.edu.tr

YL Öğr. Süleyman FİŞEK

İÜ - İST60 Gözlemcisi

0506 – 426 46 82

suleymanfisek@gmail.com

YL Öğr. Seda KAPTAN

İÜ - İST60 Gözlemcisi

0555 - 426 68 85 sedakaptan@gmail.com

YL Öğr. Ergün EGE

İÜ - İST60 Uzaktan Kontrol

Sistemi Geliştiricisi

0532 - 553 05 11 ergun.ege@ogr.iu.edu.tr