sosio-ekonomiese opname - orania.co.za opname orania sensus | 2014 2014 orania sensus 1 urban-econ...

SOSIO-EKONOMIESE OPNAMEORANIA SENSUS | 2014

2014 ORANIA SENSUS

1 Urban-Econ Kopiereg © 2015

Voorwoord deur die burgemeester van Orania, mnr Harry Theron

Die Orania Sensus 2014 verteenwoordig ‘n besondere mylpaal in die dorp se geskiedenis. Met hierdie verslag poog die Dorpsraad van Orania om betroubare inligting rakende die sosio-ekonomiese posisie van Orania, sy inwoners, sy besighede en instellings beskikbaar te stel. Dit is die eerste keer in die dorp se geskiedenis dat so ‘n omvattende ondersoek onderneem is en in die openbaar beskikbaar gestel word. Om te verseker dat die resultate van die ondersoek onafhanklik en geloofwaardig is, het die Dorpsraad besluit om van ‘n onafhanklike konsultasiefirma gebruik te maak om die ondersoek te doen. ‘n Ooreenkoms is gesluit met Urban-Econ, ‘n firma wat spesialiseer in die opstel van ontwikkelingsplanne vir ekonomiese ontwikkeling in ‘n munisipale omgewing. Die ondersoek is op ‘n professionele wyse hanteer en daarvoor word Urban-Econ in die besonder bedank. Daar was verskeie redes waarom hierdie ondersoek aangepak is. Die belangrikste is die volgende:

• Om inligting oor Orania beskikbaar te stel aan voornemende inwoners en sakemanne. • Om as basis te dien vir sinvolle dorpsbeplanning deur Orania se Stadsbeplanners. • Om aan die Orania Maatskaplike Raad en verwante instellings betroubare inligting rakende

maatskaplike behoeftes in Orania te voorsien. • Om te bepaal wat die behoeftes van inwoners en besighede is en te verseker dat

diensleweringbehoeftes vervul en nie maar net lukraak voorsien word nie. • Om die vertroue wat die inwoners in Orania se instellings het en die strategiese leiding wat hulle gee, te

kan bepaal.

Foto Magdaleen Kleynhans

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 0

1

ORANIA SENSUS | 2014

VOORWOORD DEUR DIE BURGEMEESTER VAN ORANIA, MNR HARRY THERON

Die Orania Sensus 2014 verteenwoordig ‘n besondere mylpaal in die dorp se geskiedenis. Met hierdie verslag poog die Dorpsraad van Orania om betroubare inligting rakende die sosio-ekonomiese posisie van Orania, sy inwoners, sy besighede en instellings beskikbaar te stel. Dit is die eerste keer in die dorp se geskiedenis dat so ‘n omvattende ondersoek onderneem is en in die openbaar beskikbaar gestel word.

Om te verseker dat die resultate van die ondersoek onafhanklik en geloofwaardig is, het die Dorpsraad besluit om van ‘n onafhanklike konsultasiefirma gebruik te maak om die ondersoek te doen. ‘n Ooreenkoms is gesluit met Urban-Econ, ‘n firma wat spesialiseer in die opstel van ontwikkelingsplanne vir ekonomiese ontwikkeling in ‘n munisipale omgewing. Die ondersoek is op ‘n professionele wyse hanteer en daarvoor word Urban-Econ in die besonder bedank.

Daar was verskeie redes waarom hierdie ondersoek aangepak is. Die belangrikste is die volgende:

• Om inligting oor Orania beskikbaar te stel aan voornemende inwoners en sakemanne.• Om as basis te dien vir sinvolle dorpsbeplanning deur Orania se Stadsbeplanners.• Om aan die Orania Maatskaplike Raad en verwante instellings betroubare inligting rakende maatskaplike

behoeftes in Orania te voorsien.• Om te bepaal wat die behoeftes van inwoners en besighede is en te verseker dat diensleweringbehoeftes

vervul en nie maar net lukraak voorsien word nie.• Om die vertroue wat die inwoners in Orania se instellings het en die strategiese leiding wat hulle gee, te kan

bepaal.• Om die nodige inligting te kan voorsien wat as grondslag dien vir die opstel van ‘n ekonomiese

ontwikkelingsplan vir Orania.In my loopbaan in munisipale bestuur het ek al baie keer gesien hoe munisipaliteite groot beleggings in infrastruktuur maak sonder dat daar vooraf goeie navorsing rakende behoeftes gedoen is. Baie keer lei dit tot die skepping van oorbodige infrastruktuur en die wanaanwending van skaars hulpbronne. Met hierdie ondersoek wil die Dorpsraad juis verhoed dat dit met Orania gebeur. Hulpbronne is skaars en moet doeltreffend aangewend word. Ek vertrou dat hierdie verslag ‘n groot bydrae sal lewer tot sinvolle besluitneming.

Wat die toekoms betref, beplan die Dorpsraad om elke vyf jaar so ‘n omvattende taak te onderneem. Uit ‘n kostevoordeeloogpunt is dit nie wenslik om dit jaarliks te doen nie. Daar word egter beplan om jaarliks enkele van die belangrikste groei-aanwysers te meet sodat groeitendense in Orania bepaal kan word.

Ons spreek die vertroue uit dat alle belanghebbendes waarde uit hierdie verslag sal put. Ons ontvang ook graag voorstelle ter verbetering metodiek en inhoud sodat ons dit in ag kan neem wanneer daar in die toekoms weer so ‘n ondersoek onderneem word.

Oraniagroete.

Harry TheronBurgemeesterOrania

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 0

3


VOORWOORD DEUR LIDA STRYDOM, HOOF: GEMEENSKAPSDIENSTE

Die Orania Sensus 2014 is ‘n groot en belangrike projek vir die Orania Dorpskantoor. As ‘n sosio-ekonomiese opname is dit egter veral tydig.

Die opname het inwoners die geleentheid gebied om in direkte gesprek met die Dorpskantoor te tree en so hulle stemme te laat hoor. Kritiek is ook verwelkom want die Dorpsraad wil graag die mening van die inwoners hoor.

Om so ‘n groot projek te bestuur verg insig en kundigheid. Daarom wil ons graag vir Wynand Myburgh van Urban Econ bedank vir die vriendelike wyse waarop hy deel geraak het van die span en die energie wat hy in die projek gestort het om ‘n groot sukses daarvan te maak.

Sonder die veldwerkers se betrokkenheid, ten koste van hulle eie vrye tyd, sou daar geen opname gewees het nie. Ons het hartlike waardering vir die onvermoeide ywer van elke veldwerker wat moeilike ure gewerk het om die vraelyste ingevul te kry. Dankie, dit was ‘n voorreg om saam met julle te werk!

Natuurlik is die deelnemers wat die vraelyste ingevul het se betrokkenheid van deurslaggewende waarde! Dankie aan elke inwoner van die Groter Orania vir die bereidwilligheid en geduld om die tydrowende vorms in te vul. Ons opregte dank daarvoor. Ons sal graag in die toekoms weer op elkeen se samewerking staatmaak, maar ons sal sorg vir ‘n verkorte vraelys!

Na hierdie opname gaan Dorpsraad die toekoms tegemoet, gewapen met die kennis van die behoeftes van die gemeenskap. Die beskikbare bronne kan nou ten beste benut word om ‘n gemeenskap te ontwikkel waarin Oraniërs tuis sal voel, maar veral sal gedy.

Lida Strydom

Hoof: Gemeenskapsdienste

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 0

5


INLEIDING

Urban-Econ is deur die Orania Dorpsraad aangestel om ’n sosio-ekonomiese profiel, bekend as die Orania Sensus, vir die gemeenskap van Orania op te stel. Die Orania Sensus is daarop gemik om die pertinente demografiese en sosio-ekonomiese karakter van Orania weer te gee. Dit is eerstens nodig om te bevestig waar Orania tans staan ten opsigte van belangrike sosio-ekonomiese inligting en tweedens om sodoende die gemeenskap van Orania te lei om ingeligte besluite te neem om ’n realistiese, tog voorspoedige toekoms te verseker. ’n Oorhoofse besigheidsopname is ook as deel van hierdie studie gedoen om ter inleiding van die beoogde Geïntegreerde Ontwikkelingsplan (GOP) te dien. Beide die sosio-ekonomiese en besigheidsopnames sal hierdie GOP lei om ingeligte ontwikkelingsanalises, asook fokuspunte te maak.

1. AGTERGRONDOrania is ’n unieke gebied, gekenmerk deur ’n Afrikanergemeenskap gefokus op selfbeskikking en met unieke sosio-ekonomiese eienskappe. Daarom is die aard van hierdie Orania Sensus om hierdie unieke karakter nie net weer te gee nie, maar ook om vir die toekoms te beplan. In kort is die doel van die Orania Sensus om waardevolle en bruikbare data van die plaaslike situasie soos die demografie van plaaslike huishoudings, inkomste en bekostigbaarheidsvlakke vas te lê wat dan aangewend kan word vir toekomstige beplanning en ontwikkeling.

Dit is belangrik om op te merk dat, met die interpretasie van bevindinge in hierdie studie dat die opname gefokus was op huishoudings (HH) en nie spesifiek op die inwoners of individue nie. Wat hiermee bedoel word, is dat die inligting in hierdie studie huishoudings weerspieël, tensy anders vermeld. Lesers word dus gevra om uit die staanspoor die inligting in hierdie studie in hierdie trant te oorweeg.

Volgens die Orania Sensus is daar tans 386 huishoudings in Orania met ’n gemiddelde grootte van 3.5 persone p/HH.

2. DOELSTELLINGS VAN STUDIE Die volgende doelstelling is met die studie beoog:

• Deelname van die plaaslike gemeenskap in die onderneming van hierdie opname

• Gedetailleerde vraelyste vir inwoners van Orania

• Persepsies van probleemareas uit te wys

• Idees en moontlike oplossings te voorsien as voorkomende maatreëls

• Interpretasie en oorsig van die Orania Sensus se sosio-ekonomiese data

STUDIEDOELWITOm primêre navorsing in Orania te onderneem deur middel van ’n huishoudelike opname met

die doel om akkurate sosiale en ekonomiese data in te win en te weerspieël

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 0

6SOSIO-EKONOMIESE OPNAME

3. STUDIEGEBIEDOrania is geleë op die oostelike grens tussen die Noord-Kaap Provinsie en die Vrystaat langs die Oranjerivier (aangedui op Kaart 1.1). Die dorp is aan weerskante van die R369 geleë, ongeveer 40 km van Hopetown af na die Noorde. Vanderkloof en Petrusville is onderskeidelik 47 km en 44 km na die suide geleë. Kimberley is 165 km van Orania af geleë en Bloemfontein 243 km weg in die Vrystaat. Orania is stroomaf van die Vanderkloofdam geleë en beskik oor ’n betroubare waterbron vir die besproeiing van landbougewasse en skoon water van ‘n hoë gehalte vir huishoudelike en nywerheidsdoeleindes.

Kaart 1.1: Ligging van Orania

(Bron: Urban-Econ GIS Unit, 2015)

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 0

7


4. METODOLOGIE’n Opsomming van die metodologie word weergegee in Diagram 1.1.

Diagram 1.1.: Orania Sensusmetodologie

5. DOKUMENTUITLEGDie dokument gee die bevindinge van die stappe in die metodologie soos volg weer:

Deel 1 - Demografiese Inligting: Hierdie deel weerspieël die demografiese profiel van die sensus se opname en vergelyk dit met soortgelyke demografiese profiele om nie net plaaslike nie maar ook nasionale tendense in ’n groter geheel te observeer.

Deel 2 - Huishoudelike Inligting: Orania se daaglikse huishoudelike aktiwiteite word in hierdie deel weergegee, asook toegang tot basiese dienste.

Deel 3 - Opvoeding en Arbeidsprofiel: In hierdie afdeling word die plaaslike gemeenskap se opvoeding en arbeid weerspieël, asook toegang tot beide. Verder word die arbeidsmag se vaardighede weergegee.

Deel 4 - Welvaart & Sekuriteit: In hierdie afdeling word die plaaslike gemeenskap van Orania se persepsies rakende die gemak van toegang tot sosiale geriewe soos skole en mediese dienste getoon.

Deel 5 - Algemene Behoeftes, Persepsies & Vertrouensvlakke: Hierdie afdeling fokus geheel en al op die gemeenskap se behoeftes, persepsies en vertrouensvlakke ten opsigte van verskeie sosio-ekonomiese kwessies in Orania.

Deel 6 - Besigheidsprofiel: Besighede in Orania het deelgeneem aan ’n korter opname om ’n ingeligte oorsig van besighede in Orania te kry. Hierdie afdeling kyk na die algemene besigheidsprofiel, liggings, voor- en nadele vir sakeondernemings in Orania, skakeling in die plaaslike en wyer ekonomiese sfeer, historiese en toekomstige tendense, besigheidsvertroue in Orania en besigheidswelvaart.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 0


DEEL 1: DEMOGRAFIESE INLIGTING

Die eerste deel van die Orania Sensus fokus op die demografiese profiel van Orania se gemeenskap. Demografiese tendense word beskou as belangrike ontwikkelingsaanwysers. Dit is as gevolg van die verhouding tussen die bevolking en ekonomiese groei, tesame met die plaaslike bevolking se vermoë om aan hulle kinders se behoeftes te voorsien.

1.1. BEVOLKINGSKARAKTEREIENSKAPPE EN VERGELYKINGSDie verspreiding van huishoudings binne Orania word volgens die spesifieke gebied binne Orania aangedui in die volgende tabelle:

Tabel 1.1: Huishoudingsverspreiding binne Orania, 2014

Woonbuurte Aantal HH %Orania Dorpsgebied 342 88.6%Vluytjeskraal 272-hoewes 41 10.6%Vluytjeskraal-Noord 3 0.8%

386 100% (Bron: Orania Sosio-Ekonomiese Opname, 2014)

Verder word die huishoudings binne die Orania Dorpsgebied soos volg verdeel:

Tabel 1.2: Huishoudings se verspreiding binne die Orania Dorpsgebied, 2014

Woonbuurte Aantal HH %Kleingeluk 114 33.7%S-blok en Nywerheidsgebied 15 4.4%Orania-Oos 119 35.2%Orania-Wes 54 16.0%Dorpshoewes 27 8.0%Oewergebied 9 2.7%

338 100% (Bron: Orania Sosio-Ekonomiese Opname, 2014)

Die vergelykende bevolkingsgetalle vir Suid-Afrika, die Noord-Kaap en naburige dorpe word weerspieël in Tabel 1.3 vir beide 2001 asook 2011. Verder word die totaal van alle Suid-Afrikaners, sowel as vir alle blanke Suid-Afrikaners weergegee.

Tabel 1.3: Vergelykende Bevolkingsgetalle, 2001 – 2011

Gebied 2001 2011Totaal Blankes Totaal Blankes

Suid-Afrika 44,819,777 4,292,924 51,770,560 4,572,692Noord-Kaap 991,919 102,480 1,145,859 80,270De Aar 20,451 3,358 23757 2,444Vanderkloof 826 288 1226 413Hopetown 7,356 274 10259 689Petrusville 3,564 148 5212 127

(Bron: RSA Sensus 2011)

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 0

9


Figuur 1.1. toon die groei van Orania se bevolking sedert 2001 tot 2014. Sedert 2001 het die bevolking in Orania verdubbel na 2013 se 965 inwoners en in 2014 het Orania die 1000-merk verbygegaan met 1085 inwoners wat tans in Orania tuis is.

Figuur 1.1.: Orania Bevolkingsgetalle, 2001 – 2014

2014 ORANIA SENSUS


Tabel 1.3: Vergelykende Bevolkingsgetalle, 2001 – 2011

Gebied

2001 2011

Totaal Blankes Totaal Blankes

Suid-Afrika 44,819,777 4,292,924 51,770,560 4,572,692

Noord-Kaap 991,919 102,480 1,145,859 80,270

De Aar 20,451 3,358 23757 2,444

Vanderkloof 826 288 1226 413

Hopetown 7,356 274 10259 689

Petrusville 3,564 148 5212 127

(Bron: RSA Sensus 2011)

Figuur 1.1. toon die groei van Orania se bevolking sedert 2001 tot 2014. Sedert 2001 het die bevolking in Orania verdubbel na 2013 se 965 inwoners en in 2014 het Orania die 1000-merk verbygegaan met 1085 inwoners wat tans in Orania tuis is.

Figuur 1.1.: Orania Bevolkingsgetalle, 2001 – 2014

(Bron: RSA-Sensus 2011; Orania Sosio-ekonomiese Opname, 2014)

2001 2011 2012 2013 2014Orania Bevolking 481 892 941 965 1085

0

200

400

600

800

1000

1200

(Bron: RSA-Sensus 2011; Orania Sosio-ekonomiese Opname, 2014)

Die ouderdomverspreiding onder die inwoners van Orania is verkry en word vergelyk met dié van alle Suid-Afrikaners, sowel as alle blanke Suid-Afrikaners. Die verskillende vergelykende grafieke word soos volg weergegee:

Figuur 1.2: Ouderdomstruktuur vir RSA, 2013

(Bron: Household Survey, 2013)

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 1


Figuur 1.3: Ouderdomstruktuur vir blankes (Hele RSA), 2013

(Bron: Household Survey, 2013)

Figuur 1.4: Ouderdomstruktuur vir Orania, 2014

(Bron: Orania Sosio-Ekonomiese Opname, 2014)

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 1

1


1.2. HUISHOUDELIKE SAMESTELLINGFiguur 1.5. illustreer die familiesamestelling van huishoudings in Orania. In die figuur kan gesien word dat die meeste van die huishoudings uit ’n kerngesin bestaan.

Figuur 1.5: Samestelling van huishoudings

2014 ORANIA SENSUS




’n Kerngesin (40.7%) kan gedefinieer word as ouers wat saam met hulle eie kinders in ’n huis woon. Verder beslaan enkellopendes 33.2% van die huishoudings in Orania en huishoudings wat slegs uit ’n egpaar bestaan ’n verdere 10%.

Huishoudings is verder gevra om die hoofbroodwinner aan te dui. Figuur 1.6 toon dat mans in Orania primêr die hoofbroodwinners is.

Figuur 1.6: Hoofbroodwinner


Mans verteenwoordig 53% van die totale hoofbroodwinners in huishoudings, terwyl vroue 35% en afgetredenes en pensionarisse 12% verteenwoordig. Verder is daar 280 afhanklikes in Orania wat omgereken kan word na 2 afhanklikes per huishouding.

53% 35%

0% 12%

Man

Vrou

Kind

Pensionaris/Afgetredene

40.7%

4.9%

33.7%

5.4%

3.0%

1.1%

1.3%

10.0%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45%

Kerngesin (ouers met eie kinders)

Gemeenskaplike gesin (gesin en kennisse)

Enkellopend

Enkelouer met kind

Uitgebreide gesin (kerngesin met familielede)

2 Volwassenes

Grootouers met kleinkinders

Egpaar





2014 ORANIA SENSUS









53% 35%

0% 12%

Man

Vrou

Kind

Pensionaris/Afgetredene

40.7%

4.9%

33.7%

5.4%

3.0%

1.1%

1.3%

10.0%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45%

Kerngesin (ouers met eie kinders)

Gemeenskaplike gesin (gesin en kennisse)

Enkellopend

Enkelouer met kind

Uitgebreide gesin (kerngesin met familielede)

2 Volwassenes

Grootouers met kleinkinders

Egpaar



In Figuur 1.7 word die huistaal van inwoners getoon en Afrikaans is by uitstek die dominante huistaal in Orania. Daar is 95% van die plaaslike huishoudings wat Afrikaans as huistaal het en verder het 3% van die inwoners aangedui dat beide Afrikaans en Engels hulle huistaal is. Laastens het 2% aangedui dat Engels hulle huistaal is.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 1


Figuur 1.7.: Huistaal van huishoudings

2014 ORANIA SENSUS





Huishoudings is verder gevra hoe lede in die huishoudings hulself beskou. Dit kan gesien word in Figuur 1.8. dat die meeste huishoudings hulself as Oraniërs sien: 52.3%. Afrikaner was tweede met 23% en Suid-Afrikaner met 21.2%. Verder het 1.3% van die respondente aangedui dat hulle hulself met almal soos aangedui kan identifiseer. Onder andere het 2.3% van die huishoudings gesê hulle beskou hulleself as Boere. Hierop is nie verder uitgebrei nie.

Figuur 1.8: Hoe lede van huishoudings hulself beskou


95%

2% 3%

Afrikaans

Engels

Beide Afr. & Eng.

21.2%

52.3%

23.0%

1.3% 2.3%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Suid-Afrikaner Oraniër Afrikaner Almal Ander: Boere




2014 ORANIA SENSUS








95%

2% 3%

Afrikaans

Engels

Beide Afr. & Eng.

21.2%

52.3%

23.0%

1.3% 2.3%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Suid-Afrikaner Oraniër Afrikaner Almal Ander: Boere


Huishoudings in Orania is verder gevra oor hulle kerkverband en 84.4% van huishoudings het aangedui dat hulle aan ’n denominasie behoort. Soos geïllustreer in Figuur 1.9 behoort die meeste van die huishoudings in Orania met 21.9% aan die Afrikaanse Protestantse Kerk (APK). Tweede op die lys was mense wat hulself nie met enige kerkverband vereenselwig nie met 15.6% en verder is die NG-Kerk en Maranata Kerk se lidmate verteenwoordigend van 14.8% vir beide.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 1

3


Figuur 1.9.: Kerkverband van huishoudings

2014 ORANIA SENSUS


Huishoudings in Orania is verder gevra oor hulle kerkverband en 84.4% van huishoudings het aangedui dat hulle aan ’n denominasie behoort. Soos geïllustreer in Figuur 1.9 behoort die meeste van die huishoudings in Orania met 21.9% aan die Afrikaanse Protestantse Kerk (APK). Tweede op die lys was mense wat hulself nie met enige kerkverband vereenselwig nie met 15.6% en verder is die NG-Kerk en Maranata Kerk se lidmate verteenwoordigend van 14.8% vir beide.

Figuur 1.9.: Kerkverband van huishoudings


4.7%

21.9%

0.5%

2.6%

2.1%

7.4%

1.3%

2.1%

1.6%

14.8%

14.8%

2.4%

1.6%

1.1%

1.8%

15.6%

3.7%

0% 5% 10% 15% 20% 25%

AGS

APK

Huiskerk

Eenheid

Gemeente van die Verbondsvolk

Gereformeerd

Hervormd

Israelwaarheid

Liggaam van Christus Petrusville

Maranata Kerk

NG-Kerk

Ou Apostolies

Pinkster

Sewendagse Adventis

Interkerklik

Geen

Ander


1.3. HUISHOUDELIKE MIGRASIEDie huishoudelike migrasie van inwoners word in hierdie afdeling bespreek. Figuur 1.10 weerspieël die persentasieverdeling van alle migrasies na Orania volgens jaartal. Dit kan duidelik gesien word dat 2013 en 2014 van groot belang was vir Orania met instroming van huishoudings gedurende hierdie tyd.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 1


Figuur 1.10: Huishoudelike Migrasie na Orania

2014 ORANIA SENSUS


1.3. Huishoudelike Migrasie Die huishoudelike migrasie van inwoners word in hierdie afdeling bespreek. Figuur 1.10 weerspieël die persentasieverdeling van alle migrasies na Orania volgens jaartal. Dit kan duidelik gesien word dat 2013 en 2014 van groot belang was vir Orania met instroming van huishoudings gedurende hierdie tyd.

Figuur 1.10: Huishoudelike Migrasie na Orania


Huishoudings is verder gevra om redes te voorsien hoekom hulle na Orania verhuis het (Figuur 1.11). Afrikanerselfbeskikking is aangevoer as die hoofrede met 35.2% van die respondente. Verdere redes wat sterk na vore gekom het, was “Om ’n nuwe begin te maak” met 25%, Veiligheid met 16.4%, “Om werk te soek” (9.1%), Aftrede met 8.6%, en Opvoeding met 4.9%.

2.4%

1.6%

1.3%

2.1%

1.3%

1.6%

1.3%

3.7%

1.3%

2.7%

1.3%

1.1%

0.3%

2.1%

1.9%

3.5%

5.3%

5.6%

4.3%

7.8%

6.1%

9.4%

13.9%

17.9%

0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% 18% 20%

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014


Huishoudings is verder gevra om redes te voorsien hoekom hulle na Orania verhuis het (Figuur 1.11). Afrikanerselfbeskikking is aangevoer as die hoofrede met 35.2% van die respondente. Verdere redes wat sterk na vore gekom het, was “Om ’n nuwe begin te maak” met 25%, Veiligheid met 16.4%, “Om werk te soek” (9.1%), Aftrede met 8.6%, en Opvoeding met 4.9%.

Figuur 1.11.: Redes aangevoer vir verhuising na Orania

2014 ORANIA SENSUS


Figuur 1.11.: Redes aangevoer vir verhuising na Orania


Inwoners het ook aangedui van watter gebiede in die land, of selfs waar van die buiteland af hulle getrek het. (Figuur 1.12). Gauteng is die provinsie met die meeste mense (36.4%) en die Wes-Kaap is verteenwoordigend van 14.5% van mense wat na Orania toe verhuis. Die dorpe waarvandaan die meeste mense getrek het, is soos volg:

1. Pretoria 2. Kaapstad 3. Johannesburg 4. Bloemfontein 5. Polokwane (Pietersburg)

Figuur 1.12.: Provinsies waarvandaan huishoudings verhuis het


0%5%

10%15%20%25%30%35%40%

36.4%

14.5%

5.2% 9.5%

3.8%

10.7%

4.3% 6.9% 6.9%

1.7% 0%5%

10%15%20%25%30%35%40%


2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 1

5


Inwoners het ook aangedui van watter gebiede in die land, of selfs waar van die buiteland af hulle getrek het. (Figuur 1.12). Gauteng is die provinsie met die meeste mense (36.4%) en die Wes-Kaap is verteenwoordigend van 14.5% van mense wat na Orania toe verhuis. Die dorpe waarvandaan die meeste mense getrek het, is soos volg:

1. Pretoria2. Kaapstad3. Johannesburg4. Bloemfontein5. Polokwane (Pietersburg)

Figuur 1.12.: Provinsies waarvandaan huishoudings verhuis het


Huishoudings wat migreer het, is ook gevra of hulle al voorheen in Orania gewoon het. 9.9% het geantwoord dat hulle wel voorheen in Orania gebly het, weggetrek het en besluit het om weer terug te trek. Redes wat aangevoer is oor hoekom hulle gekies het om weer terug te trek word deur respondente weergegee in Figuur 1.13. Familie is aangedui as die vernaamste rede vir terugkeer na Orania deur 22.9% van respondente. Ander pertinente redes aangevoer is selfbeskikking en vir werk of besigheidsgeleenthede, met beide 20% en veiligheid met 17.1%. Beter lewensomstandighede in Orania en die moeilike aanpasbaarheid buite Orania is ook aangevoer as ’n rede vir terugkeer deur 5.7% van die respondente.

Figuur 1.13.: Redes vir terugkeer na Orania

2014 ORANIA SENSUS


Huishoudings wat migreer het, is ook gevra of hulle al voorheen in Orania gewoon het. 9.9% het geantwoord dat hulle wel voorheen in Orania gebly het, weggetrek het en besluit het om weer terug te trek. Redes wat aangevoer is oor hoekom hulle gekies het om weer terug te trek word deur respondente weergegee in Figuur 1.13. Familie is aangedui as die vernaamste rede vir terugkeer na Orania met 22.9% van respondente. Ander pertinente redes aangevoer is selfbeskikking en vir werk of besigheidsgeleenthede, met beide 20% en veiligheid met 17.1%. Beter lewensomstandighede in Orania en die moeilike aanpasbaarheid buite Orania is ook aangevoer as ’n rede vir terugkeer met 5.7% van die respondente.



Die tydperk wat huishoudings weg is uit Orania voordat hulle terugkeer, word in Figuur 1.15 weerspieël. Dit is duidelik dat die meeste mense net ’n kort tydjie weg was voordat hulle weer terugkeer (2 tot 3 jaar): 32.3% van die huishoudings se tydperk voor terugkeer. Die gemiddelde tydperk van ’n huishouding wat wegtrek uit Orania en dan weer terugkeer, is 5 jaar. Huishoudings wat weggetrek het en weer teruggekeer het, het aangedui dat 2001 en 2012 die twee jare was wat hulle die meeste weggetrek het. Die jare wat die meeste van die huishoudings teruggekeer het, was 2013 en 2014.

Figuur 1.14: Tydperk voor terugkeer


17.1%

20.0%

5.7%

20.0%

2.9%

5.7%

22.9%

5.7%

0% 5% 10% 15% 20% 25%

Veiligheid

Selfbeskikking

Oor te begin

Werk/besigheidsgeleenthede

Weggegaan weens goeie werksaanbieding

Opvoeding

Familie

Beter Lewensomstandighede/aanpasbaarheid buite

16.1%

32.3%

9.7%

29.0%

12.9%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

<1 2 tot 3 4 tot 5 5 tot 10 10>


Die tydperk wat huishoudings weg is uit Orania voordat hulle terugkeer, word in Figuur 1.14 weerspieël. Dit is duidelik dat die meeste mense net ’n kort tydjie weg was voordat hulle weer terugkeer. 32.3% van die huishoudings se tydperk voor terugkeer was 2 tot 3 jaar. Die gemiddelde tydperk van ’n huishouding wat wegtrek uit Orania en dan weer terugkeer, is 5 jaar. Huishoudings wat weggetrek het en weer teruggekeer het, het aangedui dat 2001 en 2012 die twee jare was wat hulle die meeste weggetrek het. Die jare wat die meeste van die huishoudings teruggekeer het, was 2013 en 2014.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 1



2014 ORANIA SENSUS


Huishoudings wat migreer het, is ook gevra of hulle al voorheen in Orania gewoon het. 9.9% het geantwoord dat hulle wel voorheen in Orania gebly het, weggetrek het en besluit het om weer terug te trek. Redes wat aangevoer is oor hoekom hulle gekies het om weer terug te trek word deur respondente weergegee in Figuur 1.13. Familie is aangedui as die vernaamste rede vir terugkeer na Orania met 22.9% van respondente. Ander pertinente redes aangevoer is selfbeskikking en vir werk of besigheidsgeleenthede, met beide 20% en veiligheid met 17.1%. Beter lewensomstandighede in Orania en die moeilike aanpasbaarheid buite Orania is ook aangevoer as ’n rede vir terugkeer met 5.7% van die respondente.



Die tydperk wat huishoudings weg is uit Orania voordat hulle terugkeer, word in Figuur 1.15 weerspieël. Dit is duidelik dat die meeste mense net ’n kort tydjie weg was voordat hulle weer terugkeer (2 tot 3 jaar): 32.3% van die huishoudings se tydperk voor terugkeer. Die gemiddelde tydperk van ’n huishouding wat wegtrek uit Orania en dan weer terugkeer, is 5 jaar. Huishoudings wat weggetrek het en weer teruggekeer het, het aangedui dat 2001 en 2012 die twee jare was wat hulle die meeste weggetrek het. Die jare wat die meeste van die huishoudings teruggekeer het, was 2013 en 2014.



17.1%

20.0%

5.7%

20.0%

2.9%

5.7%

22.9%

5.7%

0% 5% 10% 15% 20% 25%

Veiligheid

Selfbeskikking

Oor te begin

Werk/besigheidsgeleenthede

Weggegaan weens goeie werksaanbieding

Opvoeding

Familie

Beter Lewensomstandighede/aanpasbaarheid buite

16.1%

32.3%

9.7%

29.0%

12.9%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

<1 2 tot 3 4 tot 5 5 tot 10 10>


Inwoners is gevra of hulle van plan is om binne die volgende 12 maande te verhuis en indien hulle sou verhuis, waarheen hulle van plan is om te verhuis. ’n Totaal van 8% van die huishoudings het aangedui dat hulle sou wou verhuis en dat die areas waarnatoe hulle sou verhuis, word getoon in Figuur 1.15. Die vernaamste redes wat aangevoer is vir die beplande verhuising is finansieel van aard, tesame met ouderdom en mediese sorg en dat inwoners eiendom elders het. Die meeste mense verkies om na Gauteng toe terug te keer met 32.3% en die Wes-Kaap is verteenwoordig met 22.6%.

Figuur 1.15.: Gebiede waarheen inwoners beplan om te verhuis

2014 ORANIA SENSUS





1.4. Vervoer in Orania Die tipe vervoer in Orania na beide werk en skool word in Figuur 1.16. en Figuur 1.17 weerspieël. Dit kan gesien word dat meeste mense in Orania te motor na werk gaan met 65.1%. Vervoer na skool lyk heelwat anders, aangesien 39.6% van leerlinge te motor gaan, maar 37.6% loop.

Figuur 1.16: Vervoer na werk


9.7%

9.7%

22.6%

32.3%

12.9%

12.9%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%

Naburige dorp (Hopetown/Petrusville/Vanderkloof)

Ander dorp/stad in die Noord-Kaap

Wes-Kaap

Gauteng

Ander: Buiteland

Ander: Verskeie

22.6%

6.2%

6.2%

65.1%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

Te voet

Per fiets

Per motorfiets

Per motor


1.4. VERVOER IN ORANIADie tipe vervoer in Orania na beide werk en skool word in Figuur 1.16. en Figuur 1.17. weerspieël. Dit kan gesien word dat meeste mense in Orania te motor na werk gaan met 65.1%. Vervoer na skool lyk heelwat anders, aangesien 39.6% van leerlinge te motor gaan, maar 37.6% loop.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 1

7



2014 ORANIA SENSUS





1.4. Vervoer in Orania Die tipe vervoer in Orania na beide werk en skool word in Figuur 1.16. en Figuur 1.17 weerspieël. Dit kan gesien word dat meeste mense in Orania te motor na werk gaan met 65.1%. Vervoer na skool lyk heelwat anders, aangesien 39.6% van leerlinge te motor gaan, maar 37.6% loop.



9.7%

9.7%

22.6%

32.3%

12.9%

12.9%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%

Naburige dorp (Hopetown/Petrusville/Vanderkloof)

Ander dorp/stad in die Noord-Kaap

Wes-Kaap

Gauteng

Ander: Buiteland

Ander: Verskeie

22.6%

6.2%

6.2%

65.1%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

Te voet

Per fiets

Per motorfiets

Per motor


Figuur 1.17: Vervoer na Skool

2014 ORANIA SENSUS


Figuur 1.17: Vervoer na Skool


Inwoners is verder gevra of hulle sou belang stel in ‘n pendeldiens in Orania, waarop 16.8% ja geantwoord het. Inwoners is verder gevra hoeveel hulle bereid sou wees om vir so pendeldiens te betaal. Geen raamwerk is gegee vir wat hierdie pendeldiens sou inhou nie en so ook het ’n paar huishoudings geantwoord dat hulle bereid sou wees om vir so ‘n diens te betaal, maar hulle kort meer inligting.

Soos gesien (Tabel 1.4.) is die meeste van die respondente bereid om minder as R100 te betaal per maand vir so ’n pendeldiens. Die gemiddeld wat bereken is vir hierdie skaal is dat die gemiddelde persoon in hierdie skaal bereid sal wees om R76.04 te betaal. Verder is 20.6% van die mense bereid om tussen R101 en R250 met ’n gemiddeld van R207.14 te betaal. Die oorhoofse gemiddeld wat respondente bereid sal wees om te betaal is R134.56. As ’n berekening dan op hierdie aanname gemaak word, is die moontlikheid van ’n inkomste van R8,746.40 p/m vir ’n pendeldiens moontlik.

Tabel 1.4.: Pendeldienskostes

Skaal p/m % Gemiddeld p/skaal

< R 100 70.6% R 76.04

R 101 - R 250 20.6% R 207.14

R 251 - R 500 8.8% R 433.33

100% R 134.56


37.6%

6.6%

16.2%

39.6%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45%

Te voet

Per fiets

Per motorfiets

Per motor


Inwoners is verder gevra of hulle sou belang stel in ‘n pendeldiens in Orania, waarop 16.8% ja geantwoord het. Inwoners is verder gevra hoeveel hulle bereid sou wees om vir so pendeldiens te betaal. Geen raamwerk is gegee vir wat hierdie pendeldiens sou inhou nie en so ook het ’n paar huishoudings geantwoord dat hulle bereid sou wees om vir so ‘n diens te betaal, maar hulle kort meer inligting.

Soos gesien (Tabel 1.4.) is die meeste van die respondente bereid om minder as R100 per maand vir so ’n pendeldiens te betaal. Die gemiddeld wat bereken is vir hierdie skaal is dat die gemiddelde persoon in hierdie skaal bereid sal wees om R76.04 te betaal. Verder is 20.6% van die mense bereid om tussen R101 en R250 met ’n gemiddeld van R207.14 te betaal. Die oorhoofse gemiddeld wat respondente bereid sal wees om te betaal is R134.56. As ’n berekening dan op hierdie aanname gemaak word, is die moontlikheid van ’n inkomste van R8,746.40 p/m vir ’n pendeldiens moontlik.

Tabel 1.4.: Pendeldienskostes

Skaal p/m % Gemiddeld p/skaal< R 100 70.6% R 76.04R 101 - R 250 20.6% R 207.14R 251 - R 500 8.8% R 433.33

100% R 134.56 (Bron: Orania Sosio-Ekonomiese Opname, 2014)

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 1


Die tipes en hoeveelheid voertuie wat in Orania is, is ook van respondente gevra en die getal word weergegee in Tabel 1.5:

Tabel 1.5.: Tipes en hoeveelheid voertuie in Orania

Tipe Vervoermiddel HoeveelheidMotor 287Bakkie 142Trekker 25Fiets 169Motorfiets 81Vierwielmotorfiets 35Sleepwa 79Trok 11

829 (Bron: Orania Sosio-Ekonomiese Opname, 2014)

1.5. VOEDSELVERBOUINGInwoners is gevra of hulle voedsel op hulle erwe verbou en indien so vir watter doeleindes hierdie voedsel gebruik word. Op die vraag het 26.1% geantwoord dat hulle wel voedsel op hulle erwe verbou en die doeleindes vir hierdie verbouing word weergegee in Figuur 1.18.

Figuur 1.18: Doeleindes van Voedselverbouing

2014 ORANIA SENSUS


Die tipes en hoeveelheid voertuie wat in Orania is, is ook van respondente gevra en die getal word weergegee in Tabel 1.5:

Tabel 1.5.: Tipes en hoeveelheid voertuie in Orania

Tipe Vervoermiddel Hoeveelheid

Motor 287

Bakkie 142

Trekker 25

Fiets 169

Motorfiets 81

Vierwielmotorfiets 35

Sleepwa 79

Trok 11

829


1.5. Voedselverbouing Inwoners is gevra of hulle voedsel op hulle erwe verbou en indien so vir watter doeleindes hierdie voedsel gebruik word. Op die vraag het 26.1% geantwoord dat hulle wel voedsel op hulle erwe verbou en die doeleindes vir hierdie verbouing word weergegee in Figuur 1.18.

Figuur 1.18: Doeleindes van Voedselverbouing


89%

5% 6%

Persoonlik

Verkoop

Beide


2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 1

9


1.6. OPSOMMINGDie volgende waarnemings kan gemaak word rakende die demografiese inligting rondom Orania:

• Orania het ’n sterk familiegeoriënteerde huishoudelike samestelling met die meeste huishoudings (55%) wat uit ’n kerngesin, ’n egpaar, grootouers met kleinkinders, of ’n uitgebreide gesin bestaan. Enkellopendes maak 33.2% van die gemeenskap uit, met ander samestellings die oorblywende 7%.

• Mans is primêr die hoofbroodwinners in Orania.

• Die huistaal is by uitstek Afrikaans met 95%.

• Die meeste inwoners beskou hulself as Oraniërs.

• Die meeste mense in Orania behoort aan ’n kerk (84.4%).

• Migrasie na Orania het in die afgelope paar jaar aansienlik toegeneem, met migrasie in 2014 die hoogste in Orania se geskiedenis.

• Die hoofrede wat hiervoor aangevoer word, is Afrikanerselfbeskikking.

• Die meeste mense migreer vanaf Gauteng, met Pretoria en Kaapstad die twee stede waarvandaan die meeste mense getrek het.

• 10% van inwoners wat wegtrek uit Orania, keer weer terug na ’n gemiddeld van 5 jaar. Die hoofrede vir hulle terugkeer is familie.

• Die meeste mense in Orania ry per motor na werk, maar daar is ook ’n aansienlike hoeveelheid (22.1%) wat stap. Skoliere word grotendeels of per motor na skool vervoer of stap self.

• Voedselverbouing word grotendeels vir persoonlike gebruik aangewend deur 26.1% van inwoners in Orania.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 2

1


DEEL 2: HUISHOUDELIKE INLIGTING

Hierdie hoofstuk fokus daarop om die bevindinge rakende huishoudelike inligting van die Orania-opname weer te gee. Die toegang tot basiese dienste is direk aan die verbetering van lewenstandaard en die vooruitgang van ontwikkeling gekoppel. Ontwikkelingstendense en toegang tot dienste sal ook waar nodig met ander Suid-Afrikaanse data vergelyk word om moontlike verskille en korrelasies te toon. Daar is twee komponente verbonde aan die huishoudelike inligting wat weergegee word, naamlik behuising en toegang tot basiese dienste.

2.1. BEHUISINGWanneer bevolkingsgroei vir die toekoms oorweeg word, speel behuising ’n belangrike rol in die verwesenliking van hierdie doel. Voldoende behuising verseker dat daar kapasiteit is vir groei in Orania; dus sal die regte verskeidenheid van behuising verseker dat daar aan verskillende huishoudelike samestellings se behoeftes vir behuising voldoen word. ’n Deeglike behuisingsprofiel van Orania se inwoners word in hierdie afdeling weergegee om toekomstige besluite oor ontwikkeling in veral die GOP te adviseer en te lei.

Gedurende hierdie opname is die gemeenskap van Orania gevra om inligting te gee oor die tipe struktuur of aard van hul woning. Belangrik om te merk is dat die resultate gebaseer is op die hoeveelheid huishoudings en nie op individue nie. Die resultate is dus vir die verspreiding van HH soos volg:

Figuur 2.1: Tipe Struktuur van wonings in Orania, p/HH

2014 ORANIA SENSUS


DEEL 2: HUISHOUDELIKE INLIGTING Hierdie hoofstuk fokus daarop om die bevindinge rakende huishoudelike inligting van die Orania-opname weer te gee. Die toegang tot basiese dienste is direk aan die verbetering van lewenstandaard en die vooruitgang van ontwikkeling gekoppel. Ontwikkelingstendense en toegang tot dienste sal ook waar nodig met ander Suid-Afrikaanse data vergelyk word om moontlike verskille en korrelasies te toon. Daar is twee komponente verbonde aan die huishoudelike inligting wat weergegee word, naamlik behuising en toegang tot basiese dienste.

2.1. Behuising Wanneer bevolkingsgroei vir die toekoms oorweeg word, speel behuising ’n belangrike rol in die verwesenliking van hierdie doel. Voldoende behuising verseker dat daar kapasiteit is vir groei in Orania; dus sal die regte verskeidenheid van behuising verseker dat daar aan verskillende huishoudelike samestellings se behoeftes vir behuising voldoen word. ’n Deeglike behuisingsprofiel van Orania se inwoners word in hierdie afdeling weergegee om toekomstige besluite oor ontwikkeling in veral die GOP te adviseer en te lei.

Gedurende hierdie opname is die gemeenskap van Orania gevra om inligting te gee oor die tipe struktuur of aard van hul woning. Belangrik om te merk is dat die resultate gebaseer is op die hoeveelheid huishoudings en nie populasie nie. Die resultate is dus vir die verspreiding van HH soos volg:

Figuur 2.1: Tipe Struktuur van wonings in Orania, p/HH


Soos gesien in Figuur 2.1. is die meeste van die huise in Orania op enkelerwe gebou, gevolg deur woonstelle wat deel vorm van ‘n woonstelblok of wooneenhede in agtererwe. Die res van die struktuurtipes verteenwoordig die ander wooneenhede in Orania. Hieruit kan duidelik afgelei word dat die meeste van hierdie behuising woonstelle of huise is.

65.8%

15.5%

3.2%

12.6%

2.9%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

Huis op enkelerf

Woonstel as deel van woonstelblok

Dupleks of soortgelyke wooneenheid

Huis/woonstel/kamer in agtererf

Woonwa/ Tent


Soos gesien in Figuur 2.1. is die meeste van die huise in Orania op enkelerwe gebou, gevolg deur woonstelle wat deel vorm van ‘n woonstelblok of wooneenhede in agtererwe. Die res van die struktuurtipes verteenwoordig die ander wooneenhede in Orania. Hieruit kan duidelik afgelei word dat die meeste van hierdie behuising woonstelle of huise is.

Die huishoudings van Orania is gevra oor die boumateriaal wat hulle gebruik om wooneenhede en so meer te bou aangesien dit ‘n innoverende manier is om selfwerksaamheid te verseker. Die resultate van die verskeidenheid boumateriale wat gebruik word, word aangedui in Figuur 2.2.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 2


Figuur 2.2: Boumateriaal waaruit wonings bestaan

2014 ORANIA SENSUS





Soos gesien kan word in Figuur 2.2 is die meerderheid boumateriale wat gebruik word in Orania stene, hout en droë panele. Alhoewel hierdie boumateriale die meeste gebruik word, word daar ook van ’n wye verskeidenheid ander materiale gebruikgemaak. Hierdie verskeidenheid boumateriale is ‘n kombinasie van hout, klip, papier, strooibale, staal, sement, sink, steen, Nutec, ens. Skeepshouers word ook gebruik, maar maak net ’n klein gedeelte van die totale persentasie uit.

Inligting rakende die grootte van wooneenhede is verkry van inwoners en word in Figuur 2.4 geïllustreer.

Figuur 2.4: Grootte van wooneenhede (m2)


0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

Stene Skeepshouer Droë Panele Hout Ander

8.2% 8.6% 7.8%

30.0%

33.3%

11.9%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

<10 11 tot 29 30 tot 49 50 tot 99 100 tot 199 200 tot 400


Soos gesien kan word in Figuur 2.2 is die meerderheid boumateriale wat in Orania gebruik word stene, hout en droë panele. Alhoewel hierdie boumateriale die meeste gebruik word, word daar ook van ’n wye verskeidenheid ander materiale gebruikgemaak. Hierdie verskeidenheid boumateriale is ‘n kombinasie van hout, klip, houtraam, strooibale, staal, sement, sink, steen, Nutec, ens. Skeepshouers word ook gebruik, maar maak net ’n klein gedeelte van die totale persentasie uit.



2014 ORANIA SENSUS





Soos gesien kan word in Figuur 2.2 is die meerderheid boumateriale wat gebruik word in Orania stene, hout en droë panele. Alhoewel hierdie boumateriale die meeste gebruik word, word daar ook van ’n wye verskeidenheid ander materiale gebruikgemaak. Hierdie verskeidenheid boumateriale is ‘n kombinasie van hout, klip, papier, strooibale, staal, sement, sink, steen, Nutec, ens. Skeepshouers word ook gebruik, maar maak net ’n klein gedeelte van die totale persentasie uit.




0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

Stene Skeepshouer Droë Panele Hout Ander

8.2% 8.6% 7.8%

30.0%

33.3%

11.9%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

<10 11 tot 29 30 tot 49 50 tot 99 100 tot 199 200 tot 400


Volgens die terugvoer van inwoners is die meeste van die huise op enkelerwe gebou. ‘n Tipiese kenmerk van kleiner dorpe soos Orania is groter erwe met groter wonings. Daarom kan dieselfde in Orania gesien word met groot huise van tussen 100 m2 tot 199 m2(33.3%), 50 m2 tot 99 m2(30%) en 200 m2 tot 400 m2(11.9%). Die res van die wooneenhede is kleiner eenhede van minder as 50 m2(24.6%).

Inwoners is gevra om vrae te beantwoord oor die verbintenis tot die aandeelblok met betrekking tot verblyf. Inwoners het die keuse gehad tussen die volgende, soos gesien kan word in Figuur 2.5:

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 2

3


Figuur 2.5.: Verbintenis tot woning

2014 ORANIA SENSUS


Wooneenhede in Orania vergelyk met die terugvoer van inwoners dat die meeste van die huise op enkelerwe gebou is. ‘n Tipiese kenmerk van kleiner dorpe soos Orania is groter erwe met groter wonings. Daarom kan dieselfde in Orania gesien word met groot huise van tussen 100 m2 tot 199 m2(33.3%), 50 m2 tot 99 m2(30%) en 200 m2 tot 400 m2(11.9%). Die res van die wooneenhede word gekenmerk deur kleiner eenhede van minder as 50 m2(24.6%).

Inwoners is gevra om vrae te beantwoord oor die verbintenis tot die erf kragtens verblyf. Inwoners het die keuse gehad tussen die volgende, soos gesien kan word in Figuur 2.5:

Figuur 2.5.: Verbintenis tot woning


Die verdeling tussen eienaars en huurders is ongeveer dieselfde, met eienaars wat met ’n fraksie van een persentasie meer as huurders is. Loseerders vir die doel van hierdie sensusopname word gekoppel aan mense wat nie huur betaal nie, maar ook nie eiendom besit nie.

Verdere navrae is gedoen rakende inwoners se verblyfregstatus. Vergelykende data is getrek om te sien wat is die verbintenis tot eiendomme in die hele Suid-Afrika ten opsigte van alle Suid-Afrikaners, sowel as alle blankes wat in Suid-Afrika woon.

Figuur 2.6: Verblyfregstatus

(Bron: RSA Huishoudelike Opname, 2013; Orania Sosio-Ekonomiese Opname, 2014)

49% 48%

3%

Eienaar

Huurder

Loseerder

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

Besit eiendom, ten volleafbetaal

Besit eiendom, nog nie tenvolle afbetaal nie

Huur Verblyf teen geen koste

Orania RSA- Blankes RSA


Die verhouding tussen eienaars en huurders is ongeveer dieselfde, met eienaars wat met ’n fraksie van een persentasie meer as huurders is. Loseerders vir die doel van hierdie sensusopname word gekoppel aan mense wat nie huur betaal nie, maar ook nie eiendom besit nie.

Verdere navrae is gedoen rakende inwoners se verblyfregstatus. Vergelykende data is getrek om te sien wat is die verbintenis tot eiendomme in die hele Suid-Afrika ten opsigte van alle Suid-Afrikaners, sowel as alle blankes wat in Suid-Afrika woon.

Figuur 2.6: Verblyfregstatus

(Bron: RSA Huishoudelike Opname, 2013; Orania Sosio-Ekonomiese Opname, 2014)

Volgens figuur 2.6 bewerkstelling die groot persentasie huiseienaars in Orania goeie stabiliteit. Amper 40% het alreeds hulle huise ten volle afbetaal en ’n verdere 10% besit hul eiendom, maar moet dit nog ten volle afbetaal. Die bereidwilligheid van mense om in Orania eiendom te koop en te belê is ‘n goeie aanduiding van Orania se voortbestaan. Dit toon dat huiseienaars daar is om te bly. Dit is ooglopend dat die persentasie inwoners in Orania wat hulle eie eiendom besit en ten volle afbetaal het, proporsioneel baie beter is in vergelyking met blankes in RSA en verder goed vergelyk met die res van die land.

Huurders is gevra wat hulle bereid is om aan huur te spandeer per maand in Orania. Geen riglyne is gegee oor die tipe of grootte van die verhuringseenheid nie omdat die doel was om ’n oorhoofse gevoel te kry van huurders se verwagtinge (Figuur 2.7).

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 2


Figuur 2.7.: Aanvaarbare Huurkoste p/m in Orania

2014 ORANIA SENSUS


Afgelei van Figuur 2.6 is dat daar goeie stabiliteit wanneer huiseienaars ter sprake is in Orania. Amper 40% het alreeds hulle huise ten volle afbetaal en ’n verdere 10% besit hul eiendom, maar moet dit nog ten volle afbetaal. Dit is ‘n goeie aanduiding vir die voortbestaan van Orania weens die bereidwilligheid van mense om in Orania eiendom te koop en te belê. Dit toon dat huiseienaars daar is om te bly. Dit is ooglopend dat die persentasie inwoners in Orania wat hulle eie eiendom besit en ten volle afbetaal het, proporsioneel baie beter is in vergelyking met die RSA en Afrikaners in die res van die land.




Die meeste huurders se huurverwagtinge in Orania val in die R1 001 tot R2 000-skaal per maand, met ‘n stewige persentasie van huurders wat bereid is om selfs tussen R2 001 en R4 000 op te dok: 36% (20% van R2001 – R3000 en 16% van R3001 – R 4000). Die gemiddelde bedrag huur wat huurders per maand bereid is om te betaal in Orania, is bereken op R2 031. Inwoners is gevra om hulle verwagtinge oor behuising vir die toekoms in Orania te weerspieël om sodoende die groter behuisingsbehoefte in Orania te identifiseer. Figuur 2.8: Behuisingsverwagtinge van Inwoners


10%

46% 20%

16%

8%

<R 1 000R 1 001 - R 2 000R 2 001 - R 3 000R 3 001 - R 4 000R 4 001 >

18.1%

7.1%

9.8%

10.7%

15.6%

17.2%

16.3%

5.2%

0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% 18% 20%

Wooneenhede vir enkellopendes om te huur

Dogterwoonstel vir gesinne/families om te huur

Gesubsidieerde woonstel in woonstelblok

Huis/wooneenheid om te verhuur

Oop grond om op te bou

Huis om te koop

Huis om te huur

Wooneenheid in aftree-oord


Die meeste huurders se huurverwagtinge in Orania val in die R1 001 tot R2 000-skaal per maand, met ‘n stewige persentasie van huurders wat bereid is om selfs tussen R2 001 en R4 000 op te dok: 36% (20% van R2001 – R3000 en 16% van R3001 – R 4000). Die gemiddelde bedrag huur wat huurders bereid is om per maand in Orania te betaal, is bereken op R2 031. Inwoners is gevra om hulle verwagtinge oor behuising vir die toekoms in Orania te weerspieël om sodoende die groter behuisingsbehoefte in Orania te identifiseer.

Figuur 2.8: Behuisingsverwagtinge van Inwoners

2014 ORANIA SENSUS


Afgelei van Figuur 2.6 is dat daar goeie stabiliteit wanneer huiseienaars ter sprake is in Orania. Amper 40% het alreeds hulle huise ten volle afbetaal en ’n verdere 10% besit hul eiendom, maar moet dit nog ten volle afbetaal. Dit is ‘n goeie aanduiding vir die voortbestaan van Orania weens die bereidwilligheid van mense om in Orania eiendom te koop en te belê. Dit toon dat huiseienaars daar is om te bly. Dit is ooglopend dat die persentasie inwoners in Orania wat hulle eie eiendom besit en ten volle afbetaal het, proporsioneel baie beter is in vergelyking met die RSA en Afrikaners in die res van die land.




Die meeste huurders se huurverwagtinge in Orania val in die R1 001 tot R2 000-skaal per maand, met ‘n stewige persentasie van huurders wat bereid is om selfs tussen R2 001 en R4 000 op te dok: 36% (20% van R2001 – R3000 en 16% van R3001 – R 4000). Die gemiddelde bedrag huur wat huurders per maand bereid is om te betaal in Orania, is bereken op R2 031. Inwoners is gevra om hulle verwagtinge oor behuising vir die toekoms in Orania te weerspieël om sodoende die groter behuisingsbehoefte in Orania te identifiseer. Figuur 2.8: Behuisingsverwagtinge van Inwoners


10%

46% 20%

16%

8%

<R 1 000R 1 001 - R 2 000R 2 001 - R 3 000R 3 001 - R 4 000R 4 001 >

18.1%

7.1%

9.8%

10.7%

15.6%

17.2%

16.3%

5.2%

0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% 18% 20%

Wooneenhede vir enkellopendes om te huur

Dogterwoonstel vir gesinne/families om te huur

Gesubsidieerde woonstel in woonstelblok

Huis/wooneenheid om te verhuur

Oop grond om op te bou

Huis om te koop

Huis om te huur

Wooneenheid in aftree-oord


Figuur 2.8. toon dat daar tans verskeie behoeftes is vir behuising in Orania, met die vraag na wooneenhede vir enkellopendes (18.1%), huise te te huur (16.3%) en huise te koop (17.2%). Verder word daar ook oop grond om op te bou benodig, wat die diversiteit van die behoeftes vir behuising in Orania toon.

Eienaars is verder gevra of hulle van plan is om binne die volgende 12 maande op die erf te bou. 6% van die eienaars het aangedui dat hulle wel van plan is om te bou. Huise of woonstelle is die bouwerk wat meestal beplan word, met aanbouings aan huise, motorhuise en store/afdakke in ’n mindere mate. Hierdie inligting word weerspieël in Tabel 2.1.:

Tabel 2.1.: Tipe aanbouing wat beplan word (volgende 12 maande)

Tipe aanbouing Aantal HHStoor en Afdakke 11 Slaapkamer 1Ombou van motorhuis na woonstel 1Woonstel 6Huis 6Totaal 15


2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 2

5


2.2. HUISHOUDELIKE TOEGANG/GEBRUIK TOT BASIESE DIENSTEHierdie afdeling dek die gemeenskap van Orania se toegang tot basiese dienste soos elektrisiteit, vullisverwydering, watertoevoer, ens. Die vertroue wat die plaaslike gemeenskap in die plaaslike owerheid het ten opsigte van die voorsiening en instandhouding van dienste het ‘n groot uitwerking op ’n gemeenskap se vooruitgang. Kapitale koste verbonde aan die voorsiening en instandhouding van hierdie basiese dienste is nie net ’n plaaslike realiteit nie, maar ook ’n nasionale een soos gesien kan word met beurtkrag in Suid-Afrika en die slegte toestand van paaie in die land. Groeiende bevolkings en verstedeliking maak ook die aanvraag hoër en die kapitale koste daaraan verbonde is massief.

2.2.1. ELEKTRISITEITDie elektrisiteitsverbruik van huishoudings in Orania word weergegee in Figuur 2.9.

Figuur 2.9.: Elektrisiteitsverbruik in Orania

2014 ORANIA SENSUS


2.2.1. Elektrisiteit Die elektrisiteitsverbruik van huishoudings in Orania word tentoongestel in Figuur 2.9.



In die figuur kan daar duidelik gesien word dat meeste van die huishoudings in Orania op die Dorpsraad se voorsiening van elektrisiteit staatmaak vir huishoudelike gebruik. Gas en sonkrag maak die ander 37.7% van die elektrisiteitsverbruik in Orania uit, wat die bereidwilligheid van inwoners toon om alternatiewe energiebronne te gebruik. 24.9% van die respondente wat op hierdie vraag geantwoord het, maak gebruik van meer as een energiebron vir hulle huishoudelike gebruik.

Figuur 2.10 illustreer die bevindinge van respondente oor die verwarming van water en watter bronne hulle gebruik.

Figuur 2.10.: Metode van waterverwarming


Elektriese waterverwarmers is die grootste neiging in Orania met 43.2% van inwoners wat hiervan gebruik maak. ‘n Kombinasie van beide sonwaterverwarmers, asook suiwer sonwaterverwarmersisteme word tans die tweede en derde meeste in die dorp gebruik. Weereens beklemtoon dit die bereidwilligheid van inwoners om van alternatiewe maniere gebruik te maak om energie en kostes te bespaar, asook ’n daadwerklike intrede van die Dorpsraad om klousules as vereiste vir nuwe geboue te bewerkstellig, wat die gebruik van

62.3%

21.9%

15.8%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

Elektrisiteit verskaf deur Orania Dorpsraad

Gas

Sonkrag

24.5%

19.6%

0.8%

43.2%

11.6%

0.3%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50%

Slegs Sonwaterverwarmer

Sonwaterverwarmer met elektriese element

Sonwaterverwarmer met gasrugsteun

Elektriese waterverwarmer

Gaswaterverwarmer

Ander: Hout





2014 ORANIA SENSUS


2.2.1. Elektrisiteit Die elektrisiteitsverbruik van huishoudings in Orania word tentoongestel in Figuur 2.9.







Elektriese waterverwarmers is die grootste neiging in Orania met 43.2% van inwoners wat hiervan gebruik maak. ‘n Kombinasie van beide sonwaterverwarmers, asook suiwer sonwaterverwarmersisteme word tans die tweede en derde meeste in die dorp gebruik. Weereens beklemtoon dit die bereidwilligheid van inwoners om van alternatiewe maniere gebruik te maak om energie en kostes te bespaar, asook ’n daadwerklike intrede van die Dorpsraad om klousules as vereiste vir nuwe geboue te bewerkstellig, wat die gebruik van

62.3%

21.9%

15.8%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

Elektrisiteit verskaf deur Orania Dorpsraad

Gas

Sonkrag

24.5%

19.6%

0.8%

43.2%

11.6%

0.3%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50%

Slegs Sonwaterverwarmer

Sonwaterverwarmer met elektriese element

Sonwaterverwarmer met gasrugsteun

Elektriese waterverwarmer

Gaswaterverwarmer

Ander: Hout


Elektriese waterverwarmers is die grootste neiging in Orania met 43.2% van inwoners wat hiervan gebruik maak. ‘n Kombinasie van beide sonwaterverwarmers, asook suiwer sonwaterverwarmersisteme word tans die tweede en derde meeste in die dorp gebruik. Weereens beklemtoon dit die bereidwilligheid van inwoners om van alternatiewe maniere gebruik te maak om energie en kostes te bespaar. Die Dorpsraad vereis verder dat alle nuwe geboue met ‘n sonwaterverwarmer toegerus word en dus minder druk op die voorsiening van elektrisiteit plaas.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 2


2.2.2. WATERWater speel ’n uiters belangrike rol in die voortbestaan van enige gemeenskap. Daarom word die waterbronne wat deur die gemeenskap gebruik word soos volg voorgestel:

Figuur 2.11.: Waterbronne in Orania

2014 ORANIA SENSUS


sonwaterverwarmer asook dubbele sisteme wat energie bespaar en minder druk op die voorsiening van elektrisiteit bewerkstellig.

2.2.2. Water Water speel ’n uiters belangrike rol in die voortbestaan van enige gemeenskap. Daarom word die waterbronne wat deur die gemeenskap gebruik word soos volg voorgestel:



Soos duidelik gesien kan word, word die meeste van die water in Orania aan huishoudings verskaf deur die Dorpsraad. ’n Klein persentasie van inwoners maak gebruik van boorgatwater, alhoewel die meeste boorgate op hoewes aangetref kan word.

2.2.3. Ablusiegeriewe Ablusiegeriewe in Orania word in Figuur 2.12. geïllustreer, met die meeste van die inwoners wat gebruik maak van die spoeltoiletstelsel wat gekoppel is aan die gemeenskaplike rioolstelsel of ’n spoeltoilet met ’n septiese tenk. Bitter min mense in Orania maak gebruik van alternatiewe ablusiegeriewe.

Figuur 2.12.: Toegang tot Ablusiegeriewe in Orania


84.6%

9.6%

4.5%

1.3%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

Watertoevoer voorsien deur Orania Dorpsraad inwooneenheid/huis

Watertoevoer voorsien deur Orania Dorpsraad buitewooneenheid/huis

Boorgatwater

Reënwatertenk

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Spoeltoilet gekoppel aan gemeenskaplike rioolstelsel

Spoeltoilet met septiese tenk

Chemiese toilet

Skeidingstoilet

Puttoilet met ventilasie

Geen

Emmer



2.2.3. ABLUSIEGERIEWEToegang tot ablusiegeriewe in Orania word in Figuur 2.12. geïllustreer, met die meeste van die inwoners wat gebruik maak van die spoeltoiletstelsel wat gekoppel is aan die gemeenskaplike rioolstelsel of ’n spoeltoilet met ’n septiese tenk. Bitter min mense in Orania maak gebruik van alternatiewe ablusiegeriewe.


2014 ORANIA SENSUS


sonwaterverwarmer asook dubbele sisteme wat energie bespaar en minder druk op die voorsiening van elektrisiteit bewerkstellig.

2.2.2. Water Water speel ’n uiters belangrike rol in die voortbestaan van enige gemeenskap. Daarom word die waterbronne wat deur die gemeenskap gebruik word soos volg voorgestel:




2.2.3. Ablusiegeriewe Ablusiegeriewe in Orania word in Figuur 2.12. geïllustreer, met die meeste van die inwoners wat gebruik maak van die spoeltoiletstelsel wat gekoppel is aan die gemeenskaplike rioolstelsel of ’n spoeltoilet met ’n septiese tenk. Bitter min mense in Orania maak gebruik van alternatiewe ablusiegeriewe.



84.6%

9.6%

4.5%

1.3%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

Watertoevoer voorsien deur Orania Dorpsraad inwooneenheid/huis

Watertoevoer voorsien deur Orania Dorpsraad buitewooneenheid/huis

Boorgatwater

Reënwatertenk

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Spoeltoilet gekoppel aan gemeenskaplike rioolstelsel

Spoeltoilet met septiese tenk

Chemiese toilet

Skeidingstoilet

Puttoilet met ventilasie

Geen

Emmer


2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 2

7


2.2.4. VULLISVERWYDERINGDie metode van vullisverwydering in Orania word met Figuur 2.13. voorgestel. Vullisverwydering word hoofsaaklik deur die Dorpsraad gedoen, met ’n klein persentasie inwoners wat óf self vullis verwyder óf oor hulle eie vullishoop beskik.

Figuur 2.13.: Vullisverwydering in Orania

2014 ORANIA SENSUS


2.2.4. Vullisverwydering Die metode van vullisverwydering in Orania word met Figuur 2.13. voorgestel. Vullisverwydering word hoofsaaklik deur die Dorpsraad gedoen, met ’n klein persentasie inwoners wat óf self vullis verwyder óf oor hulle eie vullishoop beskik.



2.2.5. Telefoniese Dienste Toegang tot telefoniese dienste in Orania word in Figuur 2.14 aangetoon. Oorhoofs word slegs selfone in Orania se huishoudings gebruik met, amper 20% van huishoudings wat oor ’n selfoon sowel as ’n landlyn beskik.

Figuur 2.14: Toegang tot Telefoniese Dienste in Orania


0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Weeklikse verwydering deur Dorpsraad

Gemeenskaplike vullishoop/area

Eie vullishoop/area

Geen vullisverwydering

Self

Opsigter verwyder weekliks

19.4%

0.8%

77.0%

1.0%

1.8%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

Landlyn asook selfoon in huishouding

Slegs landlyn in huishouding

Slegs ŉ selfoon in huishouding

Openbare foon naby hierdie woonplek

Geen toegang tot enige telefoondienste nie


2.2.5. TELEFONIESE DIENSTEToegang tot telefoniese dienste in Orania word in Figuur 2.14 aangetoon. Oorhoofs word slegs selfone in Orania se huishoudings gebruik met, amper 20% van huishoudings wat oor ’n selfoon sowel as ’n landlyn beskik.


2014 ORANIA SENSUS


2.2.4. Vullisverwydering Die metode van vullisverwydering in Orania word met Figuur 2.13. voorgestel. Vullisverwydering word hoofsaaklik deur die Dorpsraad gedoen, met ’n klein persentasie inwoners wat óf self vullis verwyder óf oor hulle eie vullishoop beskik.



2.2.5. Telefoniese Dienste Toegang tot telefoniese dienste in Orania word in Figuur 2.14 aangetoon. Oorhoofs word slegs selfone in Orania se huishoudings gebruik met, amper 20% van huishoudings wat oor ’n selfoon sowel as ’n landlyn beskik.



0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Weeklikse verwydering deur Dorpsraad

Gemeenskaplike vullishoop/area

Eie vullishoop/area

Geen vullisverwydering

Self

Opsigter verwyder weekliks

19.4%

0.8%

77.0%

1.0%

1.8%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

Landlyn asook selfoon in huishouding

Slegs landlyn in huishouding

Slegs ŉ selfoon in huishouding

Openbare foon naby hierdie woonplek

Geen toegang tot enige telefoondienste nie


2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 2


2.2.6. HUISHULP8% van respondente het aangedui dat hulle wel gebruik maak van ‘n huishulp in Orania. Hiervan maak 21% van die respondente voltyds gebruik van ‘n huishulp, terwyl die ander 79% slegs op ‘n deeltydse basis gebruik maak van ‘n huishulp. Huishulpe se vergoeding per dag word aangedui in Tabel 2.15 onder.

Tabel 2.15: Loonskaal van Huishulpe in Orania

Loonskaal (p/dag) %< R 100 10.7%R 101 - R 200 60.7%R 201 - R 300 21.4%R 301> 7.1%*Antwoorde gegee per uur is omgereken na ’n 6 uur-werksdag 100%


Soos gesien kan word van Tabel 2.15, word die meeste van die huishulpe in Orania tussen R101 en R200 betaal, en tweedens tussen R201 en R300 met onderskeidelik 10.7% wat minder as R100 p/dag, en 7.1% wat meer as R301 p/dag verdien. Die handjievol respondente wat p/uur ingevul het, se antwoorde is omgereken na ’n sesuurwerksdag om een homogene resultaat te kan verkry. Die oorhoofse gemiddeld p/dag vir huishulpe in Orania is bereken op R168.64.

2.3. OPSOMMINGDie voorsiening van die nodige infrastruktuur en komplementerende basiese dienste, soos water, sanitasie asook elektrisiteit is een van die voorvereistes vir verbeterde ekonomiese groei, welvaart en lewenskwaliteit. Die beskikbaarheid van hierdie dienste verhoog die produktiwiteit binne ’n gebied aansienlik.

Behuising en die beskikbaarheid daarvan vir die plaaslike gemeenskap is een van die basiese behoeftes waarin voorsien behoort te word. In Orania bly die meeste inwoners in groot huise, op enkelerwe, of mense bly in woonstelle of soortgelyke eenhede. Verder is die meeste van die huise in besit van die eienaar en alreeds afbetaal, wat toon dat daar ’n groot mate van stabiliteit en verbintenis van inwoners in Orania is om hulle hier te vestig.

Huurders het verder aangetoon dat die meeste tussen R1 001 en R4 000 p/m aan huur bestee, met die gemiddelde bedrag van R2 031 p/m. Loseerders wat verniet bly in Orania, vorm maar 3% van die totale respondente en dit dui daarop dat meeste mense in Orania ekonomies selfstandig is. Die verwagting van behuising van inwoners rakende hulle voorkeure vir behuisingsopsies wat voorsien moet word, is divers, met ‘n verskeidenheid van behoeftes gelys as prioriteit. ’n Klein persentasie van die inwoners is van plan om aanbouings te doen, met die meeste wat nog huise of woonstelle wil bou.

Huishoudelike Elektrisiteit: Elektrisiteit soos verskaf deur die Dorpsraad, word meestal in Orania as primêre energiebron gebruik. Daarna is sonkrag en gas die twee energiebronne wat gebruik word. ’n Verdere 24.9% van inwoners in Orania maak gebruik van meer as een energiebron om elektrisiteit aan wonings te verskaf.

Verder maak 56.5% van Orania se inwoners gebruik van alternatiewe of ’n kombinasie van metodes om hulle water te verwarm.

Huishoudelike Water: Die meeste van die water wat deur die inwoners in Orania gebruik word, word deur die Dorpsraad voorsien, óf binne óf buite die huishouding, met ’n klein persentasie wat van boorgatwater gebruik maak.

Huishoudelike Ablusiegeriewe: Ablusiegeriewe in Orania is by uitstek spoeltoilette wat vir die meerderheid aan die gemeenskaplike rioolstelsel gekoppel is en ander wat aan septiese tenks gekoppel is.

Huishoudelike Vullisverwydering: Die meeste van die vullis in Orania word deur die Dorpsraad verwyder, terwyl ’n klein persentasie van inwoners hulle eie vullishope het.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 2

9


Telefoniese Dienste: Selfone oorheers die plaaslike gemeenskap se telefoniese kommunikasie, met 77% van huishoudings wat slegs ’n selfoon besit. ’n Verdere 19.4% besit ‘n selfoon én ’n landlyn en minder as ’n enkele persentasie van inwoners maak op net ’n landlyn staat.

Gebruik van huishulpe: 8% van die respondente maak gebruik van huishulpe terwyl die meeste van die ooreenkomste met huishulpe op ’n tydelike basis van toepassing is (79%). Die meeste van die huishulpe verdien tussen R101 en R200 p/werksdag, met ‘n gemiddelde betaling aan huishulpe van R168.64 per werksdag.

IMPLIKASIES VIR ONTWIKKELING:• ’n Dinamiese benadering tot die voorsiening van behoeftes vir behuising word

benodig sodat die diverse behoeftes soos genoem aangespreek kan word.

• Klousules soos die bou van huise binne 12 maande nadat die erf gekoop is, kan deel vorm van so ’n strategie om die bou van huise en wooneenhede te bevorder.

• Subsidies vir behuising en die bou van wooneenhede wat die meeste benodig word, soos bv. enkelwoonstelle, kan verder oorweeg word.

• Daar is ’n sterk afhanklikheid van die Dorpsraad vir die voorsiening van basiese dienste. Strategieë kan geformuleer word rondom die vermindering daarvan vir huishoudings sodat daar minder druk geplaas word op die gebruik hiervan.

• Die bereidwilligheid van inwoners om van alternatiewe elektrisiteitsbronne gebruik te maak voordat so ’n strategie oorweeg word.

• So ’n groen ontwikkelingsplan vir Orania is ook in lyn met nasionale beleid en sal verder help om te toon dat Orania nie net die wil het om groen te leef nie, maar dit daadwerklik ’n realiteit maak vir sy inwoners.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 3

1


DEEL 3: OPVOEDING & ARBEIDSPROFIEL

Hierdie hoofstuk fokus op die bevindinge van die Orania Sensus aangaande opvoeding en arbeid. Dit sluit in die vlak van opvoeding van Orania-inwoners, opvoedingsinstellings wat besoek word, formele en informele arbeid, beroepe, aard van indiensneming en inkomstekategorieë van werkendes.

3.1. OPVOEDINGTabel 3.1 kyk na die bywoning van opvoedkundige instellings deur inwoners van Orania. Dit word soos volg weergegee:

Tabel 3.1.: Bywoning van opvoedkundige instellings

Soort Instelling %Preprimêre skool 25.5%Primêre skool 46.8%Sekondêre skool 20.6%Landbouskool 0.0%Volwasse basiese onderrig 0.0%Tegniese kollege 0.7%Landboukollege 0.0%Onderwysopleiding 0.0%Universiteit 3.5%Ander (spesifiseer): 2.8%

100%(Bron: Orania Sosio-Ekonomiese Opname, 2014)

Uit die inligting is dit duidelik dat die opvoedkundige instellings wat die meeste besoek word, rondom die skole gesentreer is. Dit kan dan ook so verwag word aangesien die naaste opvoedkundige instellings soos kolleges en universiteite in óf Kimberley (165 km) óf Bloemfontein (243 km) geleë is. Die afstand sal dan ook definitief ’n rol en hierdie getalle speel. Daar is wel 3.5% en 2.8% van inwoners wat onderrig by ’n universiteit of ander opvoedkundige instellings ontvang.

Die algehele vlak van inwoners se opvoeding is ook gevra en die resultate word weerspieël in Tabel 3.2. Die tabel toon die persentasieverspreiding van inwoners se opvoeding. Dit word ook vergelyk met die RSA in geheel, Orania se 2011-syfers en Hopetown.

Tabel 3.2.: Vlak van volwassenes se onderrig

RSA Orania-2011 Orania-2014* HopetownGeen onderrig 8.3% 0.0% 0.6% 15.0%Laerskool onvoltooi 12.1% 1.7% 0.6% 22.5%Laerskool voltooi 4.4% 0.5% 1.7% 6.5%Hoërskool onvoltooi 33.1% 28.4% 19.8% 30.0%Matriek verwerf 27.7% 43.6% 38.4% 17.4%Hoëronderrig voltooi 12.0% 21.7% 31.8% 5.7%Ander/ nie gespesifiseer 2.4% 4.1% 7.2% 2.9%

(Bron: RSA Sensus 2011; *2014; Orania Sosio-Ekonomiese Opname, 2014)

Die meeste van die inwoners in Orania het óf matriek voltooi (41.3%), óf ’n hoër onderrig ontvang (34.3%) óf hoërskool gedeeltelik voltooi (21.3%). Dit toon dat Orania ’n gemeenskap is met ’n hoë onderrigvlak en ’n respek vir opvoeding, veral wanneer dit vergelyk word met ander gebiede.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 3


3.2. ARBEIDArbeid speel ’n belangrike rol in die sosio-ekonomiese groei van enige gemeenskap. Werkskepping is wêreldwyd ’n uitdaging en geniet in Suid-Afrika ook prioriteit. Die arbeidsprofiel van Orania se gemeenskap word in Figuur 3.1. volgens die verdeling tussen mans en vroue weergegee.

Figuur 3.1.: Arbeidsprofiel vir Orania

2014 ORANIA SENSUS


Tabel 3.2.: Vlak van Volwassenes se onderrig

RSA Orania-2011 Orania-2014* Hopetown Geen onderrig 8.3% 0.0% 0.6% 15.0%

Laerskool onvoltooi 12.1% 1.7% 0.6% 22.5% Laerskool voltooi 4.4% 0.5% 1.7% 6.5%

Hoërskool onvoltooi 33.1% 28.4% 19.8% 30.0% Matriek verwerf 27.7% 43.6% 38.4% 17.4%

Hoëronderrig voltooi 12.0% 21.7% 31.8% 5.7% Ander/ nie gespesifiseer 2.4% 4.1% 7.2% 2.9%

(Bron: RSA Sensus 2011; *2014; Orania Sosio-Ekonomiese Opname, 2014)

Die meeste van die inwoners in Orania het óf matriek voltooi (41.3%), óf ’n hoër onderrig ontvang (34.3%) óf hoërskool gedeeltelik voltooi (21.3%). Dit toon dat Orania ’n gemeenskap is met ’n hoë onderrigvlak en ’n respek vir opvoeding, veral wanneer dit in vergelyking gestel word met ander gebiede.

2.5. Arbeid Arbeid speel ’n belangrike rol in die sosio-ekonomiese groei van enige gemeenskap. Werkskepping is wêreldwyd ’n uitdaging en geniet in Suid-Afrika ook prioriteit. Die arbeidsprofiel van Orania se gemeenskap word in Figuur 3.1. volgens die verdeling tussen mans en vroue weergegee.

Figuur 3.1.: Arbeidsprofiel vir Orania


62.8%

6.0%

0.0%

19.2%

1.1%

7.9%

0.4%

1.5%

1.1%

42.6%

6.4%

22.3%

21.5%

0.4%

4.2%

0.0%

0.8%

1.9%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

Tans aangestel

Skolier/Student

Huisvrou

Pensioenaris/afgetredene/te oud om te werk

Ongeskik vir werk weens siekte of gestremdheid

Tydelike werker/nie tans 'n permanente aanstelling nie

Verkies om nie te werk nie

Op soek na werk, maar kan nie aanstelling vind nie

Toelaag

Vrou Mans


Volgens figuur 3.1 is die meeste van die mans in Orania tans in ‘n pos aangestel en so ook die meerderheid van vroue. Wat wel ’n invloed het op die arbeidsprofiel van vroue is dat 22.3% huisvrouens is. Die ouer lede van die gemeenskappe se invloed in die arbeidsprofiel word ook duidelik gesien met 19.2% en 21.5% van inwoners onderskeidelik wat as afgetredenes beskou kan word. Die wat op soek is na werk, is ook relatief laag, met minder as 2% van die inwoners wat sukkel om werk te kry. Tydelike werkers vorm ook deel van die arbeidsmark met 7.9% van mans wat tydelik werk en so ook 4.2% van vroue in Orania.

Figuur 3.2 fokus verder slegs op die werkendes in Orania en of hulle permanent of tydelik aangestel is. Dit is duidelik dat meeste van die poste wat in Orania geskep word, van ’n permanente aard is met slegs 18.2% van mans en 19.9% van vroue in Orania wat tydelik in diens is.

Figuur 3.2.: Aard van Aanstelling

2014 ORANIA SENSUS


Soos gesien is die meeste van die mans in Orania tans aangestel en so ook die meerderheid van vroue. Wat wel ’n invloed het op die arbeidsprofiel van vroue is dat 22.3% huisvrouens is. Die ouer gemeenskappe se invloed in die arbeidsprofiel word ook duidelik gesien met 19.2% en 21.5% onderskeidelik van inwoners wat as afgetree bestempel kan word. Die wat op soek is na werk is ook relatief laag, met minder as 2% van die inwoners wat sukkel om werk te kry. Tydelike werkers vorm ook deel van die arbeidsmark met 7.9% van mans wat tydelik werk en so ook 4.2% van vroue in Orania.

Figuur 3.2 fokus verder slegs op die werkendes in Orania en of hulle permanent of tydelik aangestel is. Dit is duidelik dat meeste van die poste wat in Orania geskep word, van ’n permanente aard is met slegs 18.2% van mans en 19.9% van vroue in Orania wat tydelik in diens is.

Figuur 3.2.: Aard van Aanstelling


Tabel 3.3 asook Tabel 3.4 toon die vergelykende arbeidsprofiel van beide Suid-Afrikaners sowel as Afrikaners. Dit kan duidelik gesien word dat teenoor alle Suid-Afrikaners in die RSA, asook die omliggende gebiede het Orania ’n hoër aanstellingspersentasie, asook minder werkloses. Die ekonomiesaktiewe syfers is meer vergelykbaar met die res. Wanneer blankes ingereken word, lyk die prentjie meer verteenwoordigend. Maar vergelyk Orania eerder met dorpe soos soos Hopetown en De Aar eerder as Vanderkloof of Petrusville kragtens ‘n blanke arbeidsprofiel en is dit selfs beter as almal i.v.m. ‘n algehele arbeidsprofiel.

Tabel 3.3: Vergelykende Arbeidsprofiel, Alle Suid-Afrikaners

Aangestel Werkloos Ontmoedigde Werksoeker

Ekonomies onaktief

RSA 39.1% 16.5% 5.4% 39% Noord-Kaap 38.6% 14.6% 5.5% 41.4% De Aar 37.4% 15.7% 3.1% 43.8% Petrusville 28.2% 20.8% 5.9% 45.1% Vanderkloof 52.3% 11.8% 4% 31.9% Hopetown 37.1% 17.5% 7.5% 37.9% Orania – 2011 62.1% 1.6% 0.7% 35.6% Orania – 2014* 58.8% 1.1% 0.2% 39.9%

(Bron: RSA Sensus 2011; *Orania Sosio-Ekonomiese Opname, 2014)

81.8%

18.2%

80.1%

19.9%

0%20%40%60%80%

100%

Permanent Tydelik

Man Vrou


2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 3

3


Tabel 3.3 asook Tabel 3.4 toon die vergelykende arbeidsprofiel van beide Suid-Afrikaners sowel as blankes in Suid-Afrika. Dit kan duidelik gesien word dat teenoor alle Suid-Afrikaners in die RSA, asook die omliggende gebiede het Orania ’n hoër aanstellingspersentasie, asook minder werkloses. Tabel 3.4 neem slegs blanke Suid-Afrikaners in ag en dan lyk die ekonomies aktiewe syfers meer verteenwoordigend.

Tabel 3.3: Vergelykende Arbeidsprofiel, Alle Suid-Afrikaners


Ekonomies onaktief

RSA 39.1% 16.5% 5.4% 39%Noord-Kaap 38.6% 14.6% 5.5% 41.4%De Aar 37.4% 15.7% 3.1% 43.8%Petrusville 28.2% 20.8% 5.9% 45.1%Vanderkloof 52.3% 11.8% 4% 31.9%Hopetown 37.1% 17.5% 7.5% 37.9%Orania – 2011 62.1% 1.6% 0.7% 35.6%Orania – 2014* 58.8% 1.1% 0.2% 39.9%


Tabel 3.4.: Vergelykende Arbeidsprofiel, Blanke Suid-Afrikaners


Ekonomies onaktief

RSA 67.5% 4.2% 0.8% 27.4%Noord-Kaap 66.3% 3.7% 1.1% 28.8%De Aar 61% 1.2% 0% 37.8%Petrusville 33.3% 25.8% 0% 40.9%Vanderkloof 51.5% 7.3% 0% 41.2%Hopetown 73.2% 1.8% 0% 24.9%Orania – 2011 62.1% 1.6% 0.7% 35.6%Orania – 2014* 58.8% 1.1% 0.2% 39.9%


Wat in gedagte gehou moet word vir die ekonomiese onaktiewe arbeidsprofiel van 39.9% is dat daar in Orania ’n hoë persentasie pensioenarisse en kinders is wat deel vorm van die bevolking. Dus moet hierdie syfers in lyn hiermee gesien word.

‘n Sektorale werksverdeling wys verder op hoe sterk ’n sekere sektor se arbeidsmag is volgens die verdeling van werkers per sektor. Figuur 3.3 toon dat oorhoofs die meeste van die werkende mans in die konstruksiesektor en dan in die landbousektor gevind word. Ingenieurs- en tegniese dienste word oorheers deur mans, met geen vroulike verteenwoordigers nie. Dames se arbeid is meer verspreid oor die verskillende sektore, met toerisme en gasvryheid, klein- en groothandel en onderwys en onderrig die grootste voorlopers. Daar is egter ook aansienlik meer dames in die Dorpsraad/gemeenskapsdienste, finansiële dienste en telekommunikasie.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 3


Figuur 3.3.: Sektorale verdeling van arbeid in Orania

2014 ORANIA SENSUS


Figuur 3.3.: Sektorale verdeling van Arbeid in Orania


Die beroepsprofiel van werkendes in Orania is ook getrek en die resultate word weergegee in Figuur 3.4. Weereens kan gesien word dat tegnici en geassosieerde personeel en masjinerie- en toerustingoperateurs die voortou neem onder die werkende mans se beroepe danksy die konstruksie- en landbousektore.

Weereens is die beroepsverdeling onder dames in Orania se verspreiding nader aan mekaar, met amper al die beroepe met uitsondering van geskoolde landbouwerkers, inligting en rekenaardienste, tegnici en mediese dienste wat nie so prominent is soos die res van beroepe wat deur vroue in Orania geokkupeer word nie. Diensverskaffers/winkel en markgedrewe verkoopspersoneel is die beroep wat die meeste deur vroue verteenwoordig word, met opvoeding, klerke, professioneel, handwerk, inbelsentrum en amptenare wat daarna volg.

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30%

Landbouprodukte & dienste

Verwerking

Fabriek

Konstruksie

Mynbou

Toerisme & gasvryheid

Ingenieurs- en tegniese dienste

Finansiële dienste

Regsdienste

Telekommunikasiedienste

Nuus en advertensie

Klein- en groothandel

Voertuigdienste

Algemene dienste

Persoonlike dienste

Professionele dienste

Gesondheidsdienste

Vervoer en grondverskuiwingsdienste

Eiendomsdienste

Onderwys en opleiding

Tuisnywerhede

Dorpsraad/ Gemeenskapsdienste

Vrou Man


Die beroepsprofiel van werkendes in Orania is ook verkry en die resultate word weergegee in Figuur 3.4. Weereens kan gesien word dat tegnici en geassosieerde personeel en masjinerie- en toerustingoperateurs die voortou neem onder die werkende mans se beroepe danksy die konstruksie- en landbousektore.

Weereens is die beroepsverdeling onder dames in Orania se verspreiding nader aan mekaar, met amper al die beroepe met uitsondering van geskoolde landbouwerkers, inligting en rekenaardienste, tegnici en mediese dienste wat nie so prominent is soos die res van beroepe wat deur vroue in Orania gevolg word nie. Diensverskaffers/winkel en markgedrewe verkoopspersoneel is die beroep wat die meeste deur vroue verteenwoordig word, met opvoeding, klerke, professioneel, handwerk, inbelsentrum en amptenare wat daarna volg.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 3

5


Figuur 3.4: Beroepsprofiel van werkendes in Orania

2014 ORANIA SENSUS


Figuur 3.4: Beroepsprofiel van werkendes in Orania


Werkendes is ook gevra of hulle meer as een werk het. 22.2% van die respondente het geantwoord dat hulle wel ’n tweede werk het. Die aard van die tweede werk word weergegee in Tabel 3.5. Dit is dat meer as die helfte van hierdie tweede werke ’n permanente instelling is. Verder is amper 40% daarvan tydelik en 7.5% seisoenaal van aard.

Tabel 3.5: Aard van Tweede Werk in Orania

Aard van Tweede Werk %

Permanent 52.8%

Tydelik 39.6%

Seisoenaal 7.5%

100%


0% 5% 10% 15% 20% 25% 30%

Wetgewers/senior amptenare/bestuurders

Professioneel

Tegnici & geassosieerde professionele personeel

Klerke

Onderwysers/opleidingspersoneel

Mediese dienste & verwante dienste

Diensverskaffers/winkel- en markgedrewe verkoopspersoneel

Inligtings- & rekenaardienste

Geskoolde landbouwerkers

Handwerk/kuns en soortgelyke beroepe

Inbelsentrum

Masjinerie- en toerustingoperateurs

Vrou Man


Werkendes is ook gevra of hulle meer as een werk het. 22.2% van die respondente het geantwoord dat hulle wel ’n tweede werk het. Die aard van die tweede werk word weergegee in Tabel 3.5. Meer as die helfte van die tweede werke is ‘n permanente instelling. Verder is amper 40% daarvan tydelik en 7.5% seisoenaal van aard.

Tabel 3.5: Aard van tweede werk in Orania

Aard van tweede werk %Permanent 52.8%Tydelik 39.6%Seisoenaal 7.5%


Die tyd wanneer werkendes by hulle tweede werke aanklok, is ook gevra. Die meeste van hierdie werke is oor naweke, terwyl daar verder saans en dan in die week gewerk word. Hierdie persentasies word geïllustreer in Tabel 3.6.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 3


Tabel 3.6.: Tydperk van tweede werk

Tydperk van tweede werk %In die week 28.3%Gedurende Naweek 41.3%Saans 30.4%Totaal 100%


Verder is werkendes gevra rondom die hoeveelheid werksure wat hulle per dag handhaaf. Die vraag het vir alle praktiese doeleindes ook etenstye en ander werksonderbrekings ingesluit. Die bevindinge word in die Figuur 3.5. getoon en daar kan gesien word dat 57% van werknemers 9 tot 12 uur werk. Verder werk 36% tussen 5 tot 8 uur per dag. ’n Verdere 4% van werkendes werk 12 uur of meer per dag en 3% werk minder as 5 uur per dag. Die gemiddelde werksdag vir ’n werkende volwassene in Orania is 9 uur en 25 minute.

Figuur 3.5.: Werksure p/dag (etenstyd/onderbrekings ingesluit)

2014 ORANIA SENSUS


Die tyd wanneer werkendes by hulle tweede werke aanklok, is ook gevra. Die meeste van hierdie werke is oor naweke, terwyl daar verder saans en dan in die week gewerk word. Hierdie persentasies word geïllustreer in Tabel 3.6.

Tabel 3.6.: Tydperk van tweede werk

Tydperk van tweede werk % In die week 28.3%

Gedurende Naweek 41.3% Saans 30.4% Totaal 100%


Verder is werkendes gevra rondom die hoeveelheid werksure wat hulle per dag handhaaf. Die vraag het vir alle praktiese doeleindes ook etenstye en ander werksonderbrekings ingesluit. Die bevindinge word in die Figuur 3.5. getoon en daar kan gesien word dat 9 tot 12 uur deur werknemers per dag met 57% verteenwoordig word. Verder is dié wat tussen 5 tot 8 uur per dag werk met 36% verteenwoordig. ’n Verdere 4% van werkendes werk 12 uur of meer per dag en 3% werk minder as 5 uur per dag. Die gemiddelde werksdag vir ’n werkende volwassene in Orania is 9 uur en 25 minute.

Figuur 3.5.: Werksure p/dag (etenstyd/onderbrekings ingesluit)


Die spesifieke inkomste van werkendes volgens huishouding is ook gevra om ’n beter idee te kry van wat werkendes in Orania verdien. Dit word weergegee in Tabel 3.7:

3%

36%

57%

4%

<5

5 tot 8

9 tot 12

12>


Die spesifieke inkomste van werkendes volgens huishouding is ook gevra om ’n beter idee te kry van wat werkendes in Orania verdien. Dit word weergegee in Tabel 3.7:

Tabel 3.7.: Werkendes se inkomste in Orania

Totale maandelikse inkomste Hoof brood-winner Volwassene 1 Volwassene 2 Volwassene 3R204,801 of meer 0.0% 0.0% 0.0% 0.0%R102,401 – R204,800 0.4% 0.0% 0.0% 0.0%R51,201 – R102,400 1.6% 0.0% 0.0% 0.0%R25,601 – R51,200 3.5% 1.0% 0.0% 0.0%R12,801 – R25,600 15.7% 0.0% 0.0% 25.0%R6,401 – R12,800 18.0% 6.1% 15.4% 25.0%

R3,201 – R6,400 45.5% 25.5% 53.8% 50.0%

R1,601 – R3,200 10.6% 36.7% 23.1% 0.0%R 801 – R1,600 3.9% 17.3% 0.0% 0.0%R401 – R800 0.8% 9.2% 7.7% 0.0%R1 - R400 0.0% 4.1% 0.0% 0.0%Totaal wat onder R 6,401 verdien 60.8% 92.9% 84.6% 50%


2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 3

7


Die werkendes se inkomste is in kategorieë ingedeel om ’n beter idee te kry van die verskil in verhouding tussen die hoofbroodwinner en ander volwassenes wat geld genereer vir huishoudings in Orania. Volgens die syfers bo is dit duidelik dat die meeste van hoofbroodwinners se inkomste tussen R3,201 en R6,400 is. Verder is die skaal tussen R6,401 – R12,800 die tweede meeste vir die hoofbroodwinners van huishoudings en ’n verdere 15.7% van hoofbroodwinners verdien tussen R12,801 en R25,600 per maand.

Volwassenes in Orania wat ook inkomste genereer vir huishoudings toon dat, indien daar nog ’n volwassene is naas die broodwinner, bring die persoon oorhoofs ’n skaal laer van die inkomste p/m in as wat die hoofbroodwinner doen. Dit word gesien in Tabel 3.4 waar volwassene 1 se grootse persentasie van 36.7% vir R1,601 – R3,200 ‘n skaal laer is as die van die hoofbroodwinner. Verder, indien daar ’n tweede volwassene in die huishouding is, is die volwassene grotendeels gelyk met die hoofbroodwinner, maar die aantal ondersteunende volwassenes wat die hoofbroodwinner en twee addisionele volwassenes insluit, is aansienlik minder as net een addisionele volwassene wat die hoofbroodwinner ondersteun.

Respondente is gevra na hulle bereidwilligheid om te registreer by ’n werkersburo. 39.1% van die respondente het gesê hulle sal graag op so ’n databasis wil registreer. Hulle is verder gevra of hulle wil registreer as ’n werknemer of werkgewer. Inwoners wat as werknemers wil registreer maak 69.7% van respondente op die vraag uit en dié wat wil registreer as werkgewers maak 30.3% van die respondente uit. Verder is inwoners gevra of hulle bereid sou wees om aan te meld vir vrywillige diens. Op hierdie vraag het 55% geantwoord dat hulle sou aanmeld en 45% het gesê dat hulle nie daarin belangstel om aan te meld vir vrywillige diens nie.

3.3. OPSOMMINGDie volgende paar samevattende punte vir opvoeding en arbeid in Orania:

• Daar is hoë agting vir opvoeding met 75.6% van die inwoners wat óf hoërskool of ’n vlak van hoër onderrig voltooi het. ’n Verdere 21.3% het gedeeltelike onderrig op hoërskool ontvang, wat beteken dat slegs 3.1% van inwoners in Orania óf net laerskoolonderrig het of geen onderrig ontvang het nie.

• Dit gee ’n goeie platform vir meer gespesialiseerde werkskeppingsgeleenthede, asook opleidingsgeleenthede in sekere vakgebiede.

• Vaardighede kan ook uitgebrei word weens die hoë vaardigheidsvlakke van inwoners en werkendes.

• Twee werke dui daarop dat daar genoeg werksgeleenthede is vir meer mense, maar ook dat om in sekere sektore net een werk te hê, nie betalend genoeg is nie en dus is ’n tweede werk nodig.

• Orania is ryp vir die uitbreiding van inwoners se vaardighede en dinamiese oplossings vir behoeftes van inwoners.

• Subsidies om plaaslike werkendes te stuur om spesifieke vaardighede te leer, moet oorweeg word

• Beurse vir plaaslike inwoners om verder te studeer word aanbeveel.

• Ure wat per dag gewerk word, wys daarop dat inwoners nie skaam is vir werk nie en entrepreneurs wat bereid is om hard te werk moet verder ondersteun word.

• Strategiese beplanning soos die werkersburo moet geformuleer word om die werkersmag in Orania ten volle te benut vir plaaslike ekonomiese groei en vooruitgang.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 3

9


DEEL 4: WELVAART & SEKURITEIT

Hierdie hoofstuk handel oor die welvaart en sekuriteit van inwoners van Orania soos weergegee in die Orania Sensus van 2014. Welvaart en sekuriteit is belangrik, nie net vir die ekonomiese vooruitgang van ’n gemeenskap nie maar ook vir die handhawing van sosiale stabiliteit binne ’n gemeenskap. Die welvaart bepaal ook tot watter mate ’n gemeenskap oor die vermoë beskik om selfstandig te funksioneer. Die bevindings in hierdie hoofstuk is gebaseer op die persepsie van plaaslike huishoudings.

4.1. HUISHOUDELIKE INKOMSTE EN BESTEDING

4.1.1. HUISHOUDELIKE INKOMSTEIn Deel 3 is die totale maandelikse inkomste van werkendes in Orania gemeet en weerspieël. Onder hierdie afdeling word die totale maandelikse inkomste van inwoners ingesluit. Dit sluit bo en behalwe werkendes ook mense in wat ‘n pensioen verdien, toelae ontvang, en niewerkendes se totale huishoudelike inkomste per maand. Hierdie persentasies word in Tabel 4.1 soos volg weergegee en word vergelyk met beide die hele RSA, Noord-Kaap en omringende dorpe:

Tabel 4.1.: Maandelikse Huishoudelike Inkomste

RSA

Noo

rd-K

aap

Hop

etow

n

Petr

usvi

lle

Vand

erkl

oof

De

Aar

Ora

nia

-201

4

R 204,801 of meer 0.3% 0.2% 0.0% 0.0% 1.0% 0.4% 0.7%R102,401 – R204,800 0.6% 0.3% 0.5% 0.4% 0.0% 0.5% 0.4%R51,201 – R102,400 1.9% 1.0% 0.7% 0.8% 2.2% 1.0% 2.9%R25,601 – R51,200 4.7% 3.7% 1.9% 0.5% 3.6% 5.0% 4.3%R12,801 – R25,600 7.2% 7.3% 6.1% 5.0% 12.0% 11.9% 20.1%

R6,401 – R12,800 9.3% 10.5% 9.4% 5.1% 26.6% 14.3% 26.5%

R3,201 – R6,400 13.1% 14.6% 17.8% 12.4% 21.6% 17.9% 33.3%

R1,601 – R3,200 19.0% 21.2% 25.6% 22.2% 10.8% 20.1% 8.6%R801 – R1,600 17.1% 19.4% 21.1% 24.3% 9.6% 14.2% 2.5%R401 – R800 7.4% 6.2% 4.4% 7.8% 1.0% 3.6% 0.7%R1 – R400 4.5% 3.6% 3.8% 5.0% 1.0% 2.2% 0.0%Geen Inkomste 14.9% 12.0% 8.7% 16.5% 10.8% 8.9% 0.0%Totaal wat onder R6,400 verdien 76% 77.1% 81.5% 88.2% 54.7% 66.8% 45.2%

(Bron: *RSA Sensus 2011; **Orania Sosio-Ekonomiese Opname, 2014)

Tabel 4.1 toon die verdeling van Orania se totale maandelikse inkomste in persentasie per inkomsteskaal in vergelyking met ander RSA-standaarde. Dit is duidelik dat van die respondente wat die vraag beantwoord het, verdien die meeste huishoudings in Orania ‘n maandelikse inkomste van tussen R3,201 en R25,600 per maand. Bemoedigend van hierdie grafiek is dat daar slegs 11.1% inwoners is wat onder R3,200 per maand verdien. Huishoudings wat tussen R25,601 en R51,200 per maand verdien, verteenwoordig 4.3% van die respondente. 2.9% verdien tussen R51,201 en R102,400 en ’n verdere 1.1% van die respondente verdien R102,401 of meer. Op gemiddeld verdien inwoners in Orania meer as omliggende dorpe.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 4


4.1.2. HUISHOUDELIKE BESTEDINGHuishoudelike besteding word aangedui in Figuur 4.1. en toon huishoudelike besteding as ’n persentasie van die totale maandelikse inkomste van huishoudings in Orania.

Figuur 4.1: Huishoudelike besteding in Orania


Huishoudings spandeer die meeste geld op ‘n maandelikse basis aan behuising met ‘n gemiddeld van R2 234.19. Huishoudings wat wel kontantleningterugbetalings het, se besteding vorm 11% van huishoudings se uitgawes, terwyl kruideniersware 10.8% van huishoudings se begroting uitmaak. Wat verblydend is van hierdie figuur is dat 7.9% van huishoudings per maand spaar en dieselfde bedrag as wat aan spaargeld spandeer word, word dan ook aan opvoeding spandeer. Die munisipale diensterekening vorm 7.1% van die maandelikse besteding van respondente uit en vervoer ’n verdere 7.4%.

4.1.2. PENSIOEN, ANNUÏTEITE EN MEDIESE FONDSEInwoners is gevra wie pensioenuitbetalings ontvang waarvan 27.7% van respondente geantwoord dat hulle wel pensioen ontvang. Inwoners is verder gevra oor die tipe pensioen wat uitbetaal word en die resultate word weergegee in Figuur 4.2.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 4

1


Figuur 4.2: Tipe pensioen wat uitbetaal word aan inwoners van Orania

2014 ORANIA SENSUS


Huishoudings spandeer die meeste geld op ‘n maandelikse basis aan behuising met ‘n gemiddeld van R2 234.19. Huishoudings wat wel kontantleningterugbetalings het, se besteding vorm 11% van huishoudings se uitgawes, terwyl kruideniersware 10.8% van huishoudings se begroting uitmaak. Wat verblydend is van hierdie figuur is dat 7.9% van huishoudings per maand spaar en dieselfde bedrag as wat aan spaargeld spandeer word, word dan ook aan opvoeding spandeer. Die munisipale diensterekening vorm 7.1% van die maandelikse besteding van respondente uit en vervoer ’n verdere 7.4%.

4.1.2. Pensioen, Annuïteite en Mediese Fondse Inwoners is gevra wie pensioenuitbetalings ontvang waarvan 27.7% van respondente geantwoord dat hulle wel pensioen ontvang. Inwoners is verder gevra oor die tipe pensioen wat uitbetaal word en die resultate word weergegee in Figuur 4.2.

Figuur 4.2: Tipe Pensioen wat uitbetaal word aan Inwoners van Orania


Staatspensioenfondse soos betaal deur SASSA, maak die grootste gedeelte van die pensioenuitbetalings van respondente uit. Werkspensioen kan geklassifiseer word as pensioen wat ontvang word deur werknemers wat vir privaatinstansies gewerk het. Ongeskiktheidspensioen maak die res van die meerderheidspensioene soos uitbetaal aan inwoners uit met 12.6%.

Inwoners is verder gevra oor die beskikking oor enige mediese fondse; 34.4% van die respondente het geantwoord dat hulle wel oor ’n mediese fonds beskik en ’n verdere 60.6% van hierdie respondente het aangedui dat hulle oor ’n omvattende plan beskik, waar die res van die 39.4% aangedui het dat hulle slegs oor ’n hospitaalplan beskik, soos aangedui in Figuur 4.3. Die mediese fondse waaraan respondente behoort, is verder aangedui in Figuur 4.4.

60.9%

20.7%

12.6%

2.3% 2.3% 1.1% 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

Staat/SASSA Werkspensioen Ongeskiktheid Siviel Weduweepensioen Voorsorgfonds


Staatspensioenfondse soos betaal deur SASSA, maak die grootste gedeelte van die pensioenuitbetalings van respondente uit. Werkspensioen kan geklassifiseer word as pensioen wat ontvang word deur werknemers wat vir privaatinstansies gewerk het. Ongeskiktheidspensioen maak die res van die meerderheidspensioene soos uitbetaal aan inwoners uit met 12.6%.

Inwoners is verder gevra oor die beskikking oor enige mediese fondse; 34.4% van die respondente het geantwoord dat hulle wel oor ’n mediese fonds beskik en ’n verdere 60.6% van hierdie respondente het aangedui dat hulle oor ’n omvattende plan beskik, waar die res van die 39.4% aangedui het dat hulle slegs oor ’n hospitaalplan beskik, soos aangedui in Figuur 4.3. Die mediese fondse waaraan respondente behoort, is verder aangedui in Figuur 4.4.

Figuur 4.3.: Omvattende Mediese Fonds of Hospitaalplan

2014 ORANIA SENSUS




Figuur 4.4: Orania Inwoners Mediese Fondse


61% 39% Omvattend

Hospitaalplan

10.0%

3.6%

18.2%

4.5%

4.5%

2.7%

2.7%

17.3%

1.8%

4.5%

2.7%

2.7%

1.8%

2.7%

3.6%

16.4%

0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% 18% 20%

Gems

BestMed

Discovery

Genesis

Bonitas

FedHealth

Liberty

MediHelp

Momentum

PolMed

ProfMed

TransMed

SasolMed

SelfMed

Resolution

Ander


2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 4



2014 ORANIA SENSUS






61% 39% Omvattend

Hospitaalplan

10.0%

3.6%

18.2%

4.5%

4.5%

2.7%

2.7%

17.3%

1.8%

4.5%

2.7%

2.7%

1.8%

2.7%

3.6%

16.4%

0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% 18% 20%

Gems

BestMed

Discovery

Genesis

Bonitas

FedHealth

Liberty

MediHelp

Momentum

PolMed

ProfMed

TransMed

SasolMed

SelfMed

Resolution

Ander


Discovery en Medihelp is die mediese fondse wat die meeste in Orania gebruik word, met onderskeidelik 18,2% en 17,3%. 16,4% van fondse verteenwoordig dié wat tot ‘n mindere mate gebruik word en toon ook die groot verskeidenheid van mediese fondse wat op Orania gebruik word. Hierdie fondse word aangedui in Fig 4.4.

Inwoners is verder gevra of hulle bereid sou wees om by te dra tot ’n Orania Mediese fonds om vir die voorsiening van basiese mediese dienste plaaslik te voorsien. ’n Oorweldigende 66.2% van die respondente het geantwoord dat hulle bereid sou wees om by te dra tot so ’n fonds. Die bedrag wat hulle bereid is om te betaal vir hierdie fonds word verder aangedui in Tabel 4.2.

Tabel 4.2: Orania Mediese Fondsbydrae

Skaal % Gemiddelde bydrae p/skaal Totale opbrengs p/skaal< R100 62.8% R 75.75 R 7 044.75 R101 - R250 18.9% R 188.57 R 5 279.96 R251 - R500 10.1% R 346.66 R 5 199.90 > R500 8.1% R 625.00 R 7 500.00

100% R 25 024.61 (Bron: Orania Sosio-Ekonomiese Opname, 2014)

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 4

3


Die skaal wat inwoners bereid is om per maand vir so ’n fonds te betaal word in Tabel 4.1 aangedui. Die meeste inwoners is bereid om minder as ’n R100 per maand by te dra, waar ’n verdere 18.9% bereid is om tussen R101 tot R250 by te dra tot die fonds. Die gemiddelde skaal wat mense bereid is om te betaal, is ook ingesluit om ’n beter idee te kry van hoeveel mense bereid is om by te dra. Dit moet verder in gedagte gehou word dat daar geensins aan inwoners verklaar is wat hierdie mediese fonds sou bied nie. Die gevoel en bereidwilligheid om by te dra tot so ‘n fonds is slegs getoets.

Die hoevelheid mense, tesame met die gemiddelde bedrag wat hulle bereid is om te betaal vir die fonds, word per skaal in berekening gebring. Die resultate kan in die laaste kolom van die tabel bestudeer word. Die oorhoofse gemiddeld kan bereken word op R169.08 wat mense bereid sal wees om te betaal vir so ’n mediese fonds, alhoewel die berekeninge in die tabel meer akkuraat is.

Inwoners is gevra of hulle dekking het vir lewensversekering, waarvan 32.4% aangedui het dat hulle wel lewensversekering het. ’n Verdere 28% van die respondente het aangedui dat hulle oor annuïteite beskik.

4.2. HUISHOUDELIKE TOEGANG TOT SOSIALE DIENSTEHierdie afdeling het te doen met die toegang verbonde aan sosiale dienste in Orania en kyk na die stand van sosiale interaksie met hierdie sosiale dienste. Inwoners is in hierdie verband eerstens gevra of hulle algemene toegang het tot sekere sosiale dienste. Hierdie dienste hoef nie noodwendig in Orania geleë te wees nie en mag ook in ander dorpe geleë wees. Die resultate word weerspieël in Figuur 4.5.

Figuur 4.5: Toegang tot Sosiale Dienste

2014 ORANIA SENSUS






61% 39% Omvattend

Hospitaalplan

10.0%

3.6%

18.2%

4.5%

4.5%

2.7%

2.7%

17.3%

1.8%

4.5%

2.7%

2.7%

1.8%

2.7%

3.6%

16.4%

0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% 18% 20%

Gems

BestMed

Discovery

Genesis

Bonitas

FedHealth

Liberty

MediHelp

Momentum

PolMed

ProfMed

TransMed

SasolMed

SelfMed

Resolution

Ander


2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 4


Dit kan duidelik gesien word dat die meeste sosiale dienste vir die publiek beskikbaar is, met die uitsonderings van ’n pensioenuitbetalingspunt, ‘n fisioterapeut, asook ’n tandarts. Die probleem is dus nie noodwendig dat daar nie plaaslik een is nie, maar eerder dat pensioenarisse sukkel om toegang tot die uitbetalingspunt te verkry. Verder is aangedui dat mense óf na naburige dorpe óf selfs na Bloemfontein of Kimberley toe moet reis vir ’n oogkundige en hoofsaaklik na Kimberley toe om ‘n tandarts te besoek. Alhoewel daar toegang tot ’n hospitaal is, is hierdie toegang verbonde aan die reis na óf Hopetown vir mense wat nie oor ’n mediese fonds beskik nie, óf na Kimberley om van hierdie diens gebruik te maak, aangesien dit die naaste dorp/stad is wat ’n hospitaal het. Toegang tot sportgeriewe is gekoppel aan spesifieke sportsoorte soos krieket, wat vereis dat daar gereis moet word na beskikbare geriewe omdat dit nie beskikbaar is in Orania nie.

Die vraag is verder uitgebrei deur inwoners te vra of hulle wel hierdie sosiale dienste op ‘n gereelde basis besoek. Gereeld is aangeteken as een keer in twee weke, ens. Die resultate word getoon in Figuur 4.6.

Figuur 4.6.: Sosiale Dienste en Gereelde Besoek

2014 ORANIA SENSUS


Die vraag is verder uitgebrei deur inwoners te vra of hulle wel hierdie sosiale dienste op ‘n gereelde basis besoek. Gereeld is aangeteken as een keer in twee weke, ens. Die resultate word getoon in Figuur 4.6.

Figuur 4.6.: Sosiale Dienste en Gereelde Besoek


Dit is te verstane dat die kruidenierswarewinkel deur huishoudings by uitstek op ‘n gereelde basis besoek word. Verder kan daar gesien word dat Orania ’n sterk kultuur van kerkgangers het, aangesien meer as 80% van die inwoners op ‘n gereelde basis kerk bywoon. Die sosiale dienste wat ver geleë is en moeilik toegang bied tot die plaaslike gemeenskap soos die hospitaal, fisioterapeut en oogkundige, word nie deur die meerderheid van inwoners op ‘n gereelde basis besoek nie. Dit is te verstane dat dit verontrieftend is om hierdie sosiale dienste te besoek, daarom word dit aanbeveel dat hierdie dienste meer toeganklik vir die plaaslike gemeenskap gemaak word. Dit is belangrik om daarop te let dat Figuur 4.6 nie skoliere se bywoning van skole reflekteer nie, maar wel dat 30% van die huishoudings in Orania skoliere in die huis het.

Inwoners is ook gevra rakende hulle toegang tot sekere huishoudelike toerusting. Die resultate toon dat meeste mense in Orania toegang het tot ’n radio, televisie en ‘n rekenaar soos aangedui in Figuur 4.7.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Kerk

Park

Biblioteek

Sportgeriewe

Skole

Hospitaal

Kliniek

Mediese dokter

Oogkundige

Fisioterapeut

Kruidenierswarewinkel

Plekke van kulturele belang

Ontspanning

Swembad

Restaurant/kroeg/wegneemeterestaurant/ander…

Tandarts

Ja Nee


Dit is te verstane dat die kruidenierswarewinkel by uitstek op ‘n gereelde basis deur huishoudings besoek word. Verder kan daar gesien word dat Orania ’n sterk kultuur van kerkgangers het, aangesien meer as 80% van die inwoners op ‘n gereelde basis kerk bywoon. Die sosiale dienste wat ver geleë is en moeilik toegang bied tot die plaaslike gemeenskap soos die hospitaal, fisioterapeut en oogkundige, word nie deur die meerderheid van inwoners op ‘n gereelde basis besoek nie. Dit is te verstane dat dit verontrieftend is om hierdie sosiale dienste te besoek, daarom word dit aanbeveel dat hierdie dienste meer toeganklik vir die plaaslike gemeenskap gemaak word. Dit is belangrik om daarop te let dat Figuur 4.6 nie skoliere se bywoning van skole reflekteer nie, maar wel dat 30% van die huishoudings in Orania skoliere in die huis het.

Inwoners is ook gevra rakende hulle toegang tot sekere huishoudelike toerusting. Die resultate toon dat meeste mense in Orania toegang het tot ’n radio, televisie en ‘n rekenaar soos aangedui in Figuur 4.7.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 4

5


Figuur 4.7.: Toegang tot huishoudelike toerusting

2014 ORANIA SENSUS


Figuur 4.7.: Toegang tot huishoudelike toerusting


Verder is inwoners gevra dat, indien hulle wel ’n rekenaar in hulle besit het, of dit gekoppel is aan breëbandinternet en of hierdie internet aan hulle behoeftes voldoen. Respondente het geantwoord dat 50.6% van hulle wel toegang tot breëbandinternet het en 68.1% het gesê dat dit wel in hulle behoeftes voldoen. Die 31.9% van respondente wat geantwoord het dat die breëbandinternet waartoe hulle toegang het nie aan hulle behoeftes voldoen nie, is gevra om redes te verskaf hiervoor:

Tabel 4.3.: Redes vir Onvoldoende Internet

Redes %

Onvoldoende/stadige sein 46.8%

Op soek na ADSL- lyn/geen landlyn 29.8%

Te duur 8.5%

Maak gebruik van foon/ipad 10.6%

Swak diens 4.3%

100%


Sosio-ekonomiese probleme in Orania is verder deur inwoners gelys om so te bepaal wat die sake is wat plaaslik aandag moet geniet vir verbetering. Die bevindinge word in Tabel 4.4 aangedui.

87.1% 75.6% 76.1%

12.9% 24.4% 23.9%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Radio Televisie Rekenaar

Ja Nee


Verder is inwoners gevra dat, indien hulle wel ’n rekenaar in hulle besit het, of dit gekoppel is aan breëbandinternet en of hierdie internet aan hulle behoeftes voldoen. Respondente het geantwoord dat 50.6% van hulle wel toegang tot breëbandinternet het en 68.1% het gesê dat dit wel in hulle behoeftes voldoen. Die 31.9% van respondente wat geantwoord het dat die breëbandinternet waartoe hulle toegang het nie aan hulle behoeftes voldoen nie, is gevra om redes te verskaf hiervoor:

Tabel 4.3.: Redes vir Onvoldoende Internet

Redes %Onvoldoende/stadige sein 46.8%Op soek na ADSL- lyn/geen landlyn 29.8%Te duur 8.5%Maak gebruik van foon/ipad 10.6%Swak diens 4.3%


Sosio-ekonomiese probleme in Orania is verder deur inwoners gelys om so te bepaal wat die sake is wat plaaslik aandag moet geniet vir verbetering. Die bevindinge word in Tabel 4.4 aangedui.

Tabel 4.4: Sosiale Probleme in Orania

Sosio-Ekonomiese Probleme %Misdaad en sekuriteit 4.2%Werkloosheid 2.6%Toegang tot basiese lewensmiddele 3.5%Gebrek aan mediese dienste 23.7%Pensioenuitbetalingspunt is te ver 0.2%Dwelmmiddels en drank 8.6%Hulp met aansoek om pensioen/toelae 1.4%Salarisse en lone is laag 17.3%Te min vermaaklikhede/restaurante, ens. 3.6%Moeilik om werk te kry 2.6%Karakter/integriteit van nuwe inkomelinge 7.3%Beskikbaarheid van behuising 18.6%Kwaliteit van arbeid 6.3%


2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 4


Die gebrek aan mediese dienste is die belangrikste sosiale probleem vir plaaslike inwoners met 23.7%. Tweedens is dit die gebrek aan behuising in Orania met 18.6% en derdens is salarisse en lone te laag met 17.3%. Dwelm- en drankmisbruik is ook gelys as ’n verdere probleem, asook die karakter van nuwe inkomelinge en die kwaliteit van arbeid in Orania.

Inwoners is laastens gevra oor die medium van kommunikasie wat hulle verkies wanneer die Orania Dorpsraad belangrike inligting na die gemeenskap kommunikeer. Tabel 4.5 onder lys die vorms van kommunikasie in volgorde van belangrikheid soos deur die gemeenskap aangedui:

Tabel 4.5: Vorm van kommunikasie

Vorm van kommunikasie %Per SMS 35.8%Omsendbriewe in posbusse 21.7%Per e-pos 16.4%Plaaslike koerant 12.2%Gemeenskapsvergaderings 6.9%E-nuusbrief 4.4%Ander: Radio 1.7%Webtuiste 0.8%


4.3. OPSOMMINGTen slotte die volgende punte:

• Die huishoudelike inkomste is ’n uiters belangrike bepaler van die welstand in ’n gemeenskap. Dit toon die vermoë van huishoudings om selfstandig te voorsien in afhanklikes se basiese behoeftes. Daarom is dit bemoedigend om te sien dat die meeste van Orania se huishoudings aan hierdie vereiste voldoen en is dit verder ’n goeie aanduiding van selfwerksaamheid en groei vir die toekoms.

• Amper ’n derde (27.7%) van die respondente ontvang pensioen en daar is beperkte toegang tot plaaslike pensioenuitbetalingspunte.

• Die meeste van die inwoners in Orania het plaaslike toegang tot sosiale dienste, met die uitsondering van meer gespesialiseerde mediese dienste soos tandartse, oogkundiges, fisioterapeute, asook ‘n hospitaal. Hierdie dienste word dan ook nie so gereeld besoek nie.

• Die grootste sosiale probleem wat aangedui is deur die gemeenskap, is die voorsiening van mediese dienste. Voorsiening kan moontlik gemaak word vir so ‘n diens deur ‘n spesialis byvoorbeeld een keer elke drie maande te kry om Orania te besoek. (In 2015 het daar wel ’n dokter en ‘n oogkundige in Orania gevestig en ‘n fisioterapeut het met dienste begin.)

• Wat wel positief in hierdie verband is, is die bereidwilligheid van inwoners om by te dra tot ’n fonds wat sal help met die oplossing van die mediese probleem in Orania. Inwoners is bereid om geldelik by te dra om hierdie probleem aan te spreek.

• Die mediese fondse waarvan die meeste van die inwoners lede is, kan ook verder gevra word om in hierdie verband te help om so ’n geïntegreerde oplossing vir toegang tot mediese dienste te verkry.

• Ander sosiale probleme, soos ’n tekort aan behuising asook lae salarisse en lone in Orania, moet verder aangespreek word in ’n strategie om ekonomiese en sosiale vooruitgang in Orania te verseker.

• Daar is genoem dat die kwaliteit van arbeid in Orania ’n probleem is. Daar is wel in die vorige hoofstuk verwys na die kapasiteit van Orania om hierdie probleem aan te spreek weens die opvoeding waaroor plaaslike inwoners beskik.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 4

7


• Toegang tot en beskikbaarheid van internet vir inwoners is uitgewys as ’n probleem. Basiese dienste soos voorsiening van ADSL-lyne in Orania of innoverende metodes soos versterkers moet oorweeg word om hierdie probleem aan te spreek.

• Die beste vorm van kommunikasie deur die Orania Dorpsraad is volgens inwoners per SMS. Daar is wel diverse vereistes deur inwoners oor hoe hulle inligting wil ontvang, wat dit moeiliker maak vir die Dorpsraad aangesien hulle op verskillende maniere die boodskappe moet oordra. ’n Meer vaartbelynde strategie is dalk nodig hiervoor, wat inwoners aanmoedig om bv. minder papier te gebruik deur inligting deur middel van omsendbriewe te vereis, en sodoende die Dorpsraad kostes te bespaar en die gebruik van selfone en e-pos bevorder.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 4

9


DEEL 5: ALGEMENE BEHOEFTES, PERSEPSIES EN VERTROUENSVLAKKE

Hierdie hoofstuk fokus op spesifieke kwessies wat die algemene behoeftes, persepsies en vertrouensvlakke van die Orania gemeenskap peil. Die hoofstuk is in vier afdelings verdeel, naamlik ontwikkelingsbehoeftes, vertrouensvlakke, kulturele persepsies en laastens is daar ‘n opsomming van die hoofstuk se bevindinge.

5.1. ONTWIKKELINGSBEHOEFTESHierdie afdeling fokus op die ontwikkelingsbehoeftes wat deur die Oraniagemeenskap gelys is as dié wat plaaslik die meeste van belang is. Respondente is gevra of hulle die ses belangrikste ontwikkelingsbehoeftes kan lys in orde van prioriteit. Dit kan gebruik word om te bepaal wat die belangrikste behoeftes in terme van ontwikkeling is. Die belangrikste 10 ontwikkelingsbehoeftes is soos volg gelys:

Tabel 5.1: Prioriteitmodel vir Orania se Ontwikkelingsbehoeftes

Ranglys Ontwikkelingsbehoeftes % van Respondente1 Mediese dienste (medies, tandarts, apteek, ens.) 33.8%2 Meer ondernemings 9.4%3 Opberging van water 8.7%4 Opgradering van riolering 8.6%5 Teer van serwituutpad bekend as Kareeboomstraat 8.3%6 Meer ontspanningsgeleenthede 6.3%7 Internettoegang 5.5%8 Hengel 3.8%

9Kampeer 2.8%Wandelroetes 2.8%

10 Restaurant of eetplekke 2.1%(Bron: Orania Sosio-Ekonomiese Opname, 2014)

Soos getoon in Tabel 5.1 is die belangrikste ontwikkelingsbehoeftes wat deur die gemeenskap gelys is, die voorsiening en beskikbaarheid van mediese dienste. Tweedens is daar die behoefte aan meer ondernemings. Hierdie behoefte word verder gestaaf nadat respondente gevra is om verder uit te brei watter ondernemings volgens hulle van groot belang is in Orania. Algemene klere-/skoenwinkels, sowel as pandjieswinkels en ’n koöperasie, is gelys as die belangrikste.

Inwoners bewys deur hulle prioritisering van ontwikkelingsbehoeftes dat die waarde van infrastruk-tuurontwikkeling en instandhouding hoog lê. Die opberging van water, opgradering van riool, asook die teer van die serwituutpad is gelys as verdere prioriteite.

Internettoegang is in die vorige hoofstuk reeds bespreek en die ontwikkeling daarvan is volgens Orania se gemeenskap ‘n prioriteit. Die res van die behoeftes is ontspanningsgedrewe en dui daarop dat die ontwikkeling van hierdie prioriteitsbehoeftes groot aftrek by die plaaslike gemeenskap sal geniet.

Soos reeds genoem, is inwoners gevra om uit te brei oor die ondernemings wat hulle as ’n groot behoefte in Orania beskou. Hierdie behoeftes word in Tabel 5.2 gelys.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 5


Tabel 5.2: Ondernemings wat ’n behoefte is in Orania

Behoeftes %Mediese dienste; nooddienste, hospitaal, dokters en nasorg 36%Tandarts 12%Algemene klere-/skoenwinkels 10%Meer winkels; pandjieswinkel, koöperasie, algemeen, ens. 8%Internetdienste & Elektroniese herstelwerk 4%Motordienste; bandeplek, motorwerktuigkundiges 4%Versorging van bejaardes 4%Abattoir 4%Groente- en vrugteverbouing 4%Professionele dienste om uit te voer 2%Teer van pad (toegang tot by die rivier) 2%Ontspanningspark 2%Skietbaan en eie weermag 2%Gesubsidieerde huise 2%Brandweer 2%Veearts 2%


Die meeste van die ondernemings wat as ‘n behoefte in die dorp beskou word, stem ooreen met die prioriteitsmodel in Tabel 5.1. Mediese ondernemings is weereens die belangrikste ontwikkelingsbehoefte in Orania, tesame met ’n tandarts. Verskeie algemene winkels en ook internetdienste word as behoeftes beskou. Die versorging van bejaardes in Orania is ook as ‘n behoefte genoem, alhoewel dit nie ‘n onderneming is nie, maar eerder ‘n sosiale kwessie.

5.2. VERTROUENSVLAKKEIn hierdie afdeling is die vertrouensvlakke van die Oraniagemeenskap teenoor plaaslike instellings, ondernemings en ander funksionele dienste in Orania getoets om sodoende die gemeenskap se gevoel ten opsigte van die instellings te toon. ’n Lys van 22 van hierdie instellings, ondernemings en funksionele dienste is gelys en respondente is gevra om hulle vertroue weer te gee op ’n skaal van baie swak tot baie goed. Die resultate word uiteengesit in Figuur 5.1.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 5

1


Figuur 5.1: Vertrouensvlakke


Dit kan duidelik in die bostaande figuur gesien word dat daar ‘n stewige vertroue in die bestuur en funksionering van al die instellings in Orania bestaan. Ten minste 55% van al die antwoorde van respondente het ‘n goeie vertroue in al die gelyste instellings in Orania getoon. Ten minste 13% van respondente het aangedui dat hulle baie goeie vertroue in die genoemde instellings het. Die antwoorde reflekteer dus dat die meeste van die instellings in die orde van goed of baie goed geplaas kan word.Verder kan gesien word dat skole in Orania veral hoogeag word deur plaaslike inwoners met 37.5% van mense wat ’n vertrouensvlak van baie goed aangedui het in skole in die dorp. Verder is daar onderskeidelik ’n 36.4% en 34.5%-vertroue van baie goed in die Orania Beweging en algemene voortgaan en bestaan van Orania as gemeenskap. Die maatskaplike raad en dienste van die Dorpsraad geniet ook baie goeie vertrouensvlakke onder die gemeenskap van Orania.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 5


Alhoewel die verblyfregonderhoud en toelatingsproses van nuwe inwoners in Orania oorhoofs goeie vertroue onder inwoners toon, is daar tog 29% van inwoners wie se vertroue swak of baie swak is in die proses. Verdere negatiewe vertrouensvlakke word getoon teenoor Elim se bestuur, Radio Orania, kwessies rondom sekuriteitsdienste en die effektiwiteit van die konflikhanteringsproses.

Verder is daar ook kommer uitgespreek oor die gebrek aan kommunikasie tussen die Dorpsraad en inwoners. Die onus lê nou op die Dorpsraad om vertrouensbande te verbeter. Soos reeds in die vorige hoofstukke genoem is daar d.m.v. hierdie sensus vasgestel wat die gemeenskap se voorkeur is ten opsigte van kommunikasie deur die Dorpsraad met die gemeenskap en is daar dus reeds proaktief deur die Dorpsraad opgetree.

5.3. KULTURELE PERSEPSIESHierdie afdeling fokus op spesifieke persepsies van die plaaslike gemeenskap rondom die belangrikheid van kulturele kwessies. Weens Orania se unieke karakter en milieu is daar ’n sterk fokus op Afrikanersake en bestaansrede gevestig. Hier word dus uitgebeeld hoe die plaaslike gemeenskap in die geheel hieroor voel.

Eerstens is sewe vrae gevra rondom kulturele sake en die respondente het hulle terugvoer gegee op ’n skaal van 1 tot 5, waar 1 as glad nie belangrik nie en 5 as uiters belangrik gesien word. Die kulturele sake, tesame met die terugvoer, word getoon in Figuur 5.2.

Figuur 5.2: Orania Kulturele Persepsies


Die meeste van die kulturele sake is van groot belang vir respondente. Soos gesien in Figuur 5.2 is dit duidelik dat godsdiensonderrig in skole die belangrikste kultuursaak vir die plaaslike gemeenskap is met 81% van respondente wat dit ’n vyf gegee het. Selfwerksaamheid is ook ’n saak wat as kultureel baie belangrik geag word, met net meer as 90% van respondente wat dit 4 of 5 gegee het.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 5

3


Daar mag dalk gedink word dat Afrikaneridentiteit nie as belangrik geag word nie maar dit word wel steeds as baie belangrik beskou met 90% van respondente wat op die vraag met ‘n 4 of ‘n 5 geantwoord het. Die viering van kultuurdae en geskiedenisonderrig in skole is van die kultuursake wat steeds van sterk kulturele belang is vir die gemeenskap, al dan nie so oorheersend sterk soos die ander kulturele sake nie.

Respondente is verder gevra wat hulle as Orania se belangrikste bestaansrede beskou (Figuur 5.3). Die rede vir die vraag is om ’n homogene persepsie van die gemeenskap se opinie oor Orania, eerder as persepsies en opinies van buite, weer te gee.

Figuur 5.3.: Orania - Belangrikste Bestaansredes

2014 ORANIA SENSUS


Figuur 5.3.: Orania - Belangrikste Bestaansredes


Die meeste van die respondente het die vryheidsideaal (56%) van Afrikaners uitgewys as die belangrikste bestaansrede vir Orania, terwyl werkskepping (16%) en veiligheid (15%) vir Afrikaners tweede en derde belangrik is. Dan is maatskaplike dienste aan behoeftige Afrikaners met 7% ook as belangrik gesien en laastens was daar ’n hele paar inwoners wat die opsie, almal (6%), gelys het as die belangrikste bestaansrede. Dit word egter verstaan aan die hand daarvan dat baie van die redes inmekaargevleg is en die een aan die hand van die ander regverdig kan word. Tog gee dit ’n duideliker beeld van hoe die inwoners van Orania hul dorp se bestaansrede sien.

5.4. Opsomming Ten slotte kan die volgende waarnemings gemaak word:

• Die belangrikste ontwikkelingsbehoeftes is definitief mediese dienste. • Meer ondernemings en die opgradering van plaaslike infrastruktuur word dan as die naasbelangrikste

ontwikkelingsbehoeftes beskou. • Hierdie resultate word gesteun deur die soorte ondernemings wat gelys is as nodig vir die gemeenskap. • Vertrouensvlakke in Orania se bestuur, instellings, en ander dienste deur die plaaslike inwoners is uiters

sterk. • Kwessies waar daar minder vertroue is, sluit die verblyfregonderhoud, oriëntering en toelating van

nuwe inwoners deur Orania in. Stappe om hierdie vertrouensvlakke te verbeter kan moontlik gemaak word deur beter kommunikasie tussen die Dorpsraad en die gemeenskap rondom die hantering van die proses, visie rondom groei en vooruitgang van Orania en die inwoners se insette rondom die proses self.

• Alle kulturele kwessies gelys is tot ‘n groot mate deur die hele gemeenskap uitgewys as belangrik vir hulle, met spesiale verwysing na godsdiensonderrig in skole, selfwerksaamheid en Afrikaneridentiteit. Ander minder belangrike behoeftes is die viering van kultuurdae en geskiedenisonderrig in skole.

• Die grootste deel van die gemeenskap in Orania beskou die vryheidsideaal van Afrikaners as die belangrikste bestaansrede van Orania.

56%

16%

15%

7% 6% Die vryheidsideaal van

Afrikaners

Werkskepping vir Afrikaners

Veiligheid vir Afrikaners

Maatskaplike dienste aanbehoeftige Afrikaners

Almal


Die meeste van die respondente het die vryheidsideaal (56%) van Afrikaners uitgewys as die belangrikste bestaansrede vir Orania, terwyl werkskepping (16%) en veiligheid (15%) vir Afrikaners tweede en derde belangrik is. Dan is maatskaplike dienste aan behoeftige Afrikaners met 7% ook as belangrik gesien en laastens was daar ’n hele paar inwoners wat die opsie, Almal (6%), gelys het as die belangrikste bestaansrede. Dit word egter verstaan aan die hand daarvan dat baie van die redes inmekaargevleg is en die een aan die hand van die ander regverdig kan word. Tog gee dit ’n duideliker beeld van hoe die inwoners van Orania hul dorp se bestaansrede sien.

5.4. OPSOMMINGTen slotte kan die volgende waarnemings gemaak word:

• Die belangrikste ontwikkelingsbehoeftes is definitief mediese dienste.

• Meer ondernemings en die opgradering van plaaslike infrastruktuur word dan as die naasbelangrikste ontwikkelingsbehoeftes beskou.

• Hierdie resultate word gesteun deur die soorte ondernemings wat gelys is as nodig vir die gemeenskap.

• Vertrouensvlakke in Orania se bestuur, instellings, en ander dienste deur die plaaslike inwoners is uiters sterk.

• Kwessies waar daar minder vertroue is, sluit die verblyfregonderhoud, oriëntering en toelating van nuwe inwoners deur Orania in. Stappe om hierdie vertrouensvlakke te verbeter kan moontlik gemaak word deur beter kommunikasie tussen die Dorpsraad en die gemeenskap rondom die hantering van die proses, visie rondom groei en vooruitgang van Orania en die inwoners se insette rondom die proses self.

• Alle kulturele kwessies wat gelys is, is tot ‘n groot mate deur die hele gemeenskap uitgewys as belangrik vir hulle, met spesiale verwysing na godsdiensonderrig in skole, selfwerksaamheid en Afrikaneridentiteit. Ander minder belangrike behoeftes is die viering van kultuurdae en geskiedenisonderrig in skole.

• Die grootste deel van die gemeenskap in Orania beskou die vryheidsideaal van Afrikaners as die belangrikste bestaansrede van Orania.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 5


DEEL 6: BESIGHEIDSPROFIEL

Hierdie hoofstuk handel oor die besigheidsprofiel van Orania. Bo en behalwe die sosio-ekonomiese opname wat gedoen is, is daar ook ’n opname van alle besighede in Orania gedoen. Hierdie besigheidsopname is nie so in diepte gedoen soos die sosio-ekonomiese opname nie. Die idee met hierdie oorhoofse besigheidsprofiel was om net ’n basiese profiel te skep van besighede wat dan ter inleiding van die Geïntegreerde Ontwikkelingsplan (GOP) sal dien, wat ’n gedetailleerde profiel sal skets. Oorhoofse kwessies wat weerspieël word, is die volgende: Besigheidsagtergrond, karakter, ligging, skakelings, historiese en toekomstige tendense, persepsies en laastens omset.

6.1. AGTERGRONDDaar is gedurende die besigheidsopname 127 besighede ondervra en die meeste van hulle is in die Oraniadorpsgebied self geleë. Vluytjeskraal 272-hoewes het die tweede meeste besighede in die gebied met 16% en laastens is daar Vluytjeskraal-Noord met 2%.

Figuur 6.1: Gebied waar besighede geleë is.

2014 ORANIA SENSUS


DEEL 6: BESIGHEIDSPROFIEL Hierdie hoofstuk handel oor die besigheidsprofiel van Orania. Bo en behalwe die sosio-ekonomiese opname wat gedoen is, is daar ook ’n opname van alle besighede in Orania gedoen. Hierdie besigheidsopname is nie so in diepte gedoen soos die sosio-ekonomiese opname nie. Die idee met hierdie oorhoofse besigheidsprofiel was om net ’n basiese profiel te skep van besighede wat dan ter inleiding van die Geïntegreerde Ontwikkelingsplan (GOP) sal dien, wat ’n gedetailleerde profiel sal inhou. Oorhoofse kwessies wat weerspieël word, is die volgende: Besigheidsagtergrond, karakter, ligging, skakelings, historiese en toekomstige tendense, persepsies en laastens omset.

6.1. Agtergrond Daar is gedurende die besigheidsopname 127 besighede ondervra en die meeste van hulle is in die Oraniadorpsgebied self geleë. Vluytjeskraal 272-hoewes het die tweede meeste besighede in die gebied met 16% en laastens is daar Vluytjeskraal-Noord met 2%.

Figuur 6.1: Gebied waar besighede geleë is.

(Bron: Besigheidsopname, 2014)

Besighede wat in die Oraniadorpsgebied geleë is, het verder aangedui in presies watter gebied van Orania hulle geleë is. Hierdie inligting word in Figuur 6.2 weergegee. Die meeste van die besighede in Orania se dorpsgebied is dan óf in Orania-Wes óf in die S-Blok en nywerheidsgebied geleë.


Besighede wat in die Oraniadorpsgebied geleë is, het verder aangedui in presies watter gebied van Orania hulle geleë is. Hierdie inligting word in Figuur 6.2 weergegee. Die meeste van die besighede in Orania se dorpsgebied is dan óf in Orania-Wes óf in die S-Blok en nywerheidsgebied geleë.

Figuur 6.2.: Besigheidsgebied binne Orania Dorpsgebied

2014 ORANIA SENSUS


Figuur 6.2.: Besigheidsgebied binne Orania Dorpsgebied


6.2. Besigheidskarakter Hierdie afdeling handel oor die besigheidskarakter van die ondernemings in Orania, die eerste die kategorie waarin die verskillende besighede hulleself bevind. Dit is om beter te verstaan watter ekonomiese sektore binne Orania is, hoe sterk verteenwoordig sekere tipes besighede is en dan sal hierdie inligting ter inleiding van fokusareas vir ekonomiese ontwikkeling later in die GOP dien.

Figuur 6.3.: Besigheidskategorieë


2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 5

5


6.2. BESIGHEIDSKARAKTERHierdie afdeling handel oor die besigheidskarakter van die ondernemings in Orania, die eerste die kategorie waarin die verskillende besighede hulleself bevind. Dit is om beter te verstaan watter ekonomiese sektore binne Orania is, hoe sterk verteenwoordig sekere tipes besighede is en dan sal hierdie inligting ter inleiding van fokusareas vir ekonomiese ontwikkeling later in die GOP dien.

Figuur 6.3.: Besigheidskategorieë


Duidelik sigbaar uit die besigheidskategorieë is dat klein- en groothandel die meeste besighede in Orania verteenwoordig. Verder is landbouprodukte en dienste (16.7%), toerisme en gasvryheid (10%), konstruksie en fabrieke of vervaardiging (10%) ook goed verteenwoordig.

Die doel van besighede ten opsigte van winsgewendheid is verder aangevra. Die doel hiervan was om te bepaal hoeveel van die besighede in Orania se fokus of bestaan is daarvan afhanklik om winsgewend te wees. Die meeste van die besighede (90%) in Orania is winsgedrewe, terwyl 10% niewinsgedrewe van aard is. Verder is ondernemings ondervra rakende die privaat en publieke sektor en aan watter een van die twee hulle behoort. Die meeste van die besighede is dan ook in die publieke sektor wat die winsgedrewe aard van hierdie besighede verduidelik. Verder word dit in Figuur 6.4. aangedui dat die meeste van die besighede in Orania eenmansake is (37%) en Beslote Korporasies (20.7%) maak die die tweede meeste van besighede in Orania uit.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 5


Figuur 6.4.: Eienaarskap van besighede

2014 ORANIA SENSUS



Duidelik sigbaar uit die besigheidskategorieë is dat klein- en groothandel die meeste besighede in Orania verteenwoordig. Verder is landbouprodukte en dienste (12.6%), toerisme en gasvryheid (10.8%), konstruksie en fabrieke of vervaardiging (7.2%) ook goed verteenwoordig.

Die doel van besighede kragtens winsgewendheid is verder aangevra. Die doel hiervan was om te bepaal hoeveel van die besighede in Orania se fokus of bestaan is daarvan afhanklik om winsgewend te wees. Die meeste van die besighede (90%) in Orania is winsgedrewe, terwyl 10% niewinsgedrewe van aard is. Verder is ondernemings ondervra rakende die privaat en publieke sektor en aan watter een van die twee hulle behoort. Die meeste van die besighede is dan ook in die publieke sektor wat die winsgedrewe aard van hierdie besighede verduidelik. Verder word dit in Figuur 6.4. aangedui dat die meeste van die besighede in Orania eenmansake is (37%) en Beslote Korporasies (20.7%) maak die die tweede meeste van besighede in Orania uit.

Figuur 6.4.: Eienaarskap van Besighede


Verder dui besighede aan dat daar tans volgens die aanduiding in die opname in Orania vir 2014, 358 werknemers permanent in diens is en ’n verdere 141 wat óf tydelik óf seisoenaal in diens geneem word.

Die tydperk wat besighede al in bedryf is, is verder aangevra en die gemiddelde tydperk van besighede in Orania is 7 jaar, met die oudste besigheid in Orania 26 jaar. (Figuur 6.5). Besighede wat ouer as 20 jaar is, maak 6.4% van besighede in Orania uit, ’n verdere 26% is ouer as 10 jaar, 23.6% is tussen 5 en 10 jaar oud, terwyl die meeste van die besighede in Orania tussen ’n jaar en 5 jaar al bestaan met 37.4%. Nuwe besighede wat jonger as ’n jaar is, maak 6.6% van besighede in Orania uit.


Figuur 6.4.1: Verspreiding van permanente en tydelike/seisoenale poste in Orania

Verder dui besighede aan dat daar tans volgens die aanduiding in die opname in Orania vir 2014, 358 werknemers permanent in diens is en ’n verdere 141 wat óf tydelik óf seisoenaal in diens geneem word.

Die tydperk wat besighede al in bedryf is, is verder aangevra en die gemiddelde tydperk van besighede in Orania is 7 jaar, met die oudste besigheid in Orania 26 jaar. (Figuur 6.5). Besighede wat ouer as 20 jaar is, maak 6.4% van besighede in Orania uit, ’n verdere 26% is ouer as 10 jaar, 23.6% is tussen 5 en 10 jaar oud, terwyl die meeste van die besighede in Orania tussen ’n jaar en 5 jaar al bestaan met 37.4%. Nuwe besighede wat jonger as ’n jaar is, maak 6.6% van besighede in Orania uit.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 5

7


Figuur 6.5: Ouderdom van besighede in Orania

2014 ORANIA SENSUS


Figuur 6.5: Ouderdom van besighede in Orania


Figuur 6.6 dui die kapitale uitleg van die besighede in Orania aan volgens verskillende kategorieë. Duidelik merkbaar is dat die meeste van die ondernemings ’n kapitale uitleg van tussen R1 en R5 miljoen het (17.1%). Besighede wat ’n uitleg van tussen R500 000 en ’n R1 miljoen rand het, is tweede op die lys met 15.3%. Derdens op die lys is kleiner ondernemings met ’n uitleg van tussen R50 001 en R100 000, wat korreleer met die aanduiding van besighede dat hulle eenmansake is met slegs een of twee persone in diens.

Figuur 6.6.: Kapitale Uitleg van Onderneming

4.5% 5.4%

9.0%

5.4%

12.6%

9.9% 10.8%

15.3% 17.1%

9.9%

0%2%4%6%8%

10%12%14%16%18%

<R5,000

R5,001 - R10,000

R10.001 - R25 000

R25,001 - R50,000

R50,001 - R100,000

R100,001 - R200,000

R200,001 - R500,000

R500,001 - R1,000,000

R1,000,001 - R5,000,000

R5,000,001 en meer


Figuur 6.6 dui die kapitale uitleg van die besighede in Orania aan volgens verskillende kategorieë. Duidelik merkbaar is dat die meeste van die ondernemings ’n kapitale uitleg van tussen R1 en R5 miljoen het (17.1%). Besighede wat ’n uitleg van tussen R500 000 en ’n R1 miljoen rand het, is tweede op die lys met 15.3%. Derdens op die lys is kleiner ondernemings met ’n uitleg van tussen R50 001 en R100 000, wat korreleer met die aanduiding van besighede dat hulle eenmansake is met slegs een of twee persone in diens.

Figuur 6.6.: Kapitale uitleg van onderneming


6.3. BESIGHEIDSLIGGINGDie besigheidsligging van ondernemings word in perspektief gestel deur die ondernemings se opinies rakende die voor- en nadele van die gebied waar hulle geleë is, in ag te neem. Besighede is gevra om uit te wys watter redes hulle sou aanvoer vir die voordelige of nadelige besigheidsligging in Orania. Dit word weerspieël in Tabelle 6.1. & 6.2. Albei die tabelle dui die hoofvoordele en nadele in orde van belangrikheid aan soos wat besighede die belangrikste voor- en nadele gelys het.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 5


Tabel 6.1.: Hoofvoordele van besigheidsligging

Belangrikheid lys Hoofvoordele %1 Naby aan kliënte 20.4%2 Geskikte perseel vir besigheidsdoeleindes 18.8%3 Geen/min misdaad 14.1%4 Plaaslike toeganklikheid 13.1%5 Potensiaal vir uitbreiding 8.6%6 Goeie infrastruktuur 7.0%7 Gunstige huurtarief 6.7%8 Gunstige dienslewering 4.2%9 Goeie arbeid 2.6%10 Naby aan verskaffers 1.9%11 Goeie koopprys van grond 1.3%12 Beskikbaarheid van werknemers 1.3%


Die meeste besighede het aangevoer dat ’n geskikte perseel vir besigheidsdoeleindes die hoofvoordeel is van hulle huidige besigheidsligging met 20.1% van respondente wat antwoord. Nabyheid aan kliënte met 18.4% is ook ’n sterk besigheidsliggingvoordeel vir ondernemings, terwyl geen/min misdaad en plaaslike toeganklikheid van ondernemings sterk na vore getree het met 14.2%.

Die nadele wat die prominentste is in Orania, is die duur vervoer van goedere met 23.5%. Dit is te verstane aangesien Orania ver geleë is van groot ekonomiese sentrums soos Kimberley (160 km) en Bloemfontein (250 km). Hierdie nadeel word verder as die vierde hoofnadeel uitgewys met 10.6% van ondernemings wat aandui dat hierdie isolasie besigheid beperk. ’n Ander tendens is die skaarste aan geskoolde of vaardige arbeid met ’n totaal van 28.8% van besighede wat aandui dat dit die tweede en derde grootste nadeel van die ligging is.

Tabel 6.2.: Hoofnadele van besigheidsligging

Belangrikheid lys Hoofnadele %1 Duur vervoer van goedere 23.5%2 Skaarste aan nodige vaardighede 14.6%3 Skaarste aan werknemers 14.2%4 Geïsoleer van ekonomiese sentrums 10.6%5 Tekort aan verbygaande verkeer/voetgangers 8.4%6 Duur leengeld 7.5%7 Tekort aan ruimte 7.1%8 Kwynende koopkrag 4.4%9 Tekort aan voorraad 4.4%

10 Hoë huurkoste 2.7%11 Geen ekonomiese ontwikkeling of groei nie 2.7%12 Hoë Werkloosheid 0.0%


2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 5

9


6.4. BESIGHEIDSKAKELINGSDie volgende deel van die ondervraging het gehandel oor besigheidskakelings aangesien dit belangrik is om te verstaan watter skakels daar reeds is en potensieel gevorm kan word om besigheid te verbeter en te laat groei. Onder hierdie afdeling is die volgende gemeet om die nodige gevolgtrekkings te kon maak: Waar voorraad verkry word, of kliënte binne of buite Orania geleë is, belangrikste afsetgebiede vir besighede se dienste/produkte en laastens of die besighede aan enige sakekamer behoort.

Soos gesien in Figuur 6.7. is daar net minder as die helfte van die voorraad wat deur besighede in Orania verkry word met 48.9% aangedui. Figuur 6.8 dui ook verder aan dat die ondernemings aangedui het dat die meeste van hulle kliënte buite Orania geleë is met 52.5%, maar dat daar ook amper die helfte van kliënte is wat binne Orania geleë is. Dit is belangrik sodat beide plaaslike as streekskakels gevorm kan word ter ondersteuning van die plaaslike ekonomie.

Figuur 6.7.: Voorraad binne Orania Verkry

2014 ORANIA SENSUS




Figuur 6.8.: Kliënte binne of buite Orania geleë


In Figuur 6.9. kan die duidelike rimpeleffek uitwys hoe die ‘sterkte’ van afsetgebiede verswak soos die afsetsfeer uitkring na buite. Wat wel belangrik hier is, is dat eerstens die plaaslike gemeenskap deur plaaslike besighede bedien word, tweedens dat dat Orania ’n sterk teenwoordigheid het as bedieningsentrum na die omliggende gebiede en dat die invloed nie net plaaslik is nie, maar dat daar ’n sterk invloed is na selfs die res van die RSA.



2014 ORANIA SENSUS






In Figuur 6.9. kan die duidelike rimpeleffek uitwys hoe die ‘sterkte’ van afsetgebiede verswak soos die afsetsfeer uitkring na buite. Wat wel belangrik hier is, is dat eerstens die plaaslike gemeenskap deur plaaslike besighede bedien word, tweedens dat dat Orania ’n sterk teenwoordigheid het as bedieningsentrum na die omliggende gebiede en dat die invloed nie net plaaslik is nie, maar dat daar ’n sterk invloed is na selfs die res van die RSA.


In Figuur 6.9. wys die duidelike rimpeleffek uit hoe die ‘sterkte’ van afsetgebiede verswak soos die afsetsfeer uitkring na buite. Wat wel belangrik hier is, is eerstens dat die plaaslike gemeenskap deur plaaslike besighede bedien word, tweedens dat Orania ’n sterk teenwoordigheid het as bedieningsentrum na die omliggende gebiede en dat die invloed nie net plaaslik is nie, maar dat daar ’n sterk invloed is na selfs die res van die RSA.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 6


Figuur 6.9.: Belangrikste Afsetgebiede vir Produkte/Dienste

2014 ORANIA SENSUS




Besighede is verder gevra of hulle aan ’n besigheidskamer behoort. Dit word aangedui in Figuur 6.10. Dit is duidelik dat 49.5% aan ‘n besigheidskamer behoort en 50.5% nie. Die Besigheidskamer wat verreweg die sterkste verteenwoordig word deur ondernemings, is die Orania Sakekamer.

Figuur 6.10.: Behoort aan Besigheidskamer(s)



Besighede is verder gevra of hulle aan ’n besigheidskamer behoort. Dit word aangedui in Figuur 6.10. Dit is duidelik dat 49.5% aan ‘n besigheidskamer behoort en 50.5% nie. Die besigheidskamer wat verreweg die sterkste verteenwoordig word deur ondernemings, is die Orania Sakekamer.

Figuur 6.10.: Behoort aan besigheidskamer(s)

2014 ORANIA SENSUS




Besighede is verder gevra of hulle aan ’n besigheidskamer behoort. Dit word aangedui in Figuur 6.10. Dit is duidelik dat 49.5% aan ‘n besigheidskamer behoort en 50.5% nie. Die Besigheidskamer wat verreweg die sterkste verteenwoordig word deur ondernemings, is die Orania Sakekamer.

Figuur 6.10.: Behoort aan Besigheidskamer(s)



6.5. HISTORIESE EN TOEKOMSTIGE TENDENSEHierdie afdeling fokus op die historiese en toekomstige tendense vir Orania se besighede om die besigheidsmilieu in Orania beter te verstaan. Hierdie tendense word gemeet aan die volgende aanwysers: Omset, Produksie, Arbeid, Markaandeel asook Fisiese Ruimte van besighede. Die eerste tendens waarna daar gekyk is, is die historiese tendens soos gemeet oor die laaste 3 jaar. Belangrik om te verstaan is wat hierdie die besighede se persepsie is, maar dat die aanname gemaak word dat, aangesien dit senior personeel was wat ondervra is, hulle redelik weet wat in die besigheidsomgewing gebeur. Die historiese tendens word weerspieël in Figuur 6.11:

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 6

1


Figuur 6.11.: Historiese tendense: Laaste 3 jaar

2014 ORANIA SENSUS


6.5. Historiese en Toekomstige Tendense Hierdie afdeling fokus op die historiese en toekomstige tendense vir Orania se besighede om die besigheidsmilieu in Orania beter te verstaan. Hierdie tendense word gemeet aan die volgende aanwysers: Omset, Produksie, Arbeid, Markaandeel asook Fisiese Ruimte van besighede. Die eerste tendens waarna daar gekyk is, is die historiese tendens soos gemeet oor die laaste 3 jaar. Belangrik om te verstaan is wat hierdie die besighede se persepsie is, maar dat die aanname gemaak word dat, aangesien dit senior personeel was wat ondervra is, hulle redelik weet wat in die besigheidsomgewing aangaan. Die historiese tendens word weerspieël in Figuur 6.11:

Figuur 6.11.: Historiese Tendense. Laaste 3 jaar


Positief van die historiese tendense vir besighede in Orania is dat die meeste van die ondernemings aangedui het dat daar ’n toename in beide Omset en Produksie was, met die meeste daarvan wat aansienlik toegeneem het oor die laaste 3 jaar. Verder is daar min ondernemings wat ’n kommerwekkende afname in enige van die aanwysers gehad het en t.o.v fisiese ruimte is daar geen afname nie, wat weereens die tekort aan ruimte uitlig. Arbeid en Markaandeel het grotendeels dieselfde gebly oor die laaste 3 jaar. Wanneer die klein ekonomie van Orania asook, soos voorheen genoem, die tekort aan geskoolde arbeid in ag geneem word, maak hierdie waarneming sin.

In ooreenstemming met die historiese tendense is die toekomstige tendense vir die volgende 12 maande ook getoets om te bepaal hoe besighede die toekoms sien vir hulle ondernemings. Dieselfde aanwysers is gebruik vir hierdie oefening en die resultate word in Figuur 6.12 aangetoon.


Positief van die historiese tendense vir besighede in Orania is dat die meeste van die ondernemings aangedui het dat daar ’n toename in beide Omset en Produksie was, met die meeste daarvan wat aansienlik toegeneem het oor die laaste 3 jaar. Verder is daar min ondernemings wat ’n kommerwekkende afname in enige van die aanwysers gehad het en t.o.v fisiese ruimte is daar geen afname nie, wat weereens die tekort aan ruimte uitlig. Arbeid en Markaandeel het grotendeels dieselfde gebly oor die laaste 3 jaar. Wanneer die klein ekonomie van Orania asook, soos voorheen genoem, die tekort aan geskoolde arbeid in ag geneem word, maak hierdie waarneming sin.

In ooreenstemming met die historiese tendense is die toekomstige tendense vir die volgende 12 maande ook getoets om te bepaal hoe besighede die toekoms vir hulle ondernemings sien. Dieselfde aanwysers is gebruik vir hierdie oefening en die resultate word in Figuur 6.12 aangetoon.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 6


Figuur 6.12: Verwagte tendense: Volgende 12 maande

2014 ORANIA SENSUS


Figuur 6.12: Verwagte Tendense. Volgende 12 maande


Weereens is dit duidelik dat meeste van die besighede in Orania volgens alle aanwysers ’n rooskleurige vooruitsig vir die toekoms het, behalwe miskien vir fisiese ruimte, alhoewel fisiese ruimte nie drasties oor jare behoort te verander nie. Van beide Omset en Produksie word verwag om aansienlik uit te brei, met Markaandeel en Arbeid wat redelik dieselfde bly, maar tog ook toon dat daar ‘n redelike toename sal voorkom. Arbeid word wel uitgewys as ’n uitdaging deurdat net oor die 60% van ondernemings gesê het hulle voorsien nie enige verandering in die situasie nie. Maatreëls en planne om hierdie probleem aan te spreek behoort voorrang te geniet vir ontwikkelingsbehoeftes.

Besighede is verder gevra of hulle van plan is om te verskuif binne die volgende jaar. Die meeste van ondernemings het aangedui dat hulle van plan is om te bly en met die gesonde groei en situasie in Orania is dit te verstane. 7.3% van die ondernemings het wel aangedui dat hulle van plan is om te skuif. Hierdie verskuiwings is grotendeels van perseel en nie noodwendig om die besigheid toe te maak en van dorp te verskuif nie.


Weereens is dit duidelik dat meeste van die besighede in Orania volgens alle aanwysers ’n rooskleurige vooruitsig vir die toekoms het, behalwe miskien vir fisiese ruimte, alhoewel fisiese ruimte nie drasties oor jare behoort te verander nie. Van beide Omset en Produksie word verwag om aansienlik uit te brei, met Markaandeel en Arbeid wat redelik dieselfde bly, maar tog ook toon dat daar ‘n redelike toename sal voorkom. Arbeid word wel uitgewys as ’n uitdaging deurdat net oor die 60% van ondernemings gesê het hulle voorsien nie enige verandering in die situasie nie. Maatreëls en planne om hierdie probleem aan te spreek behoort voorrang te geniet vir ontwikkelingsbehoeftes.

Besighede is verder gevra of hulle van plan is om te verskuif binne die volgende jaar. Die meeste van die ondernemings het aangedui dat hulle van plan is om te bly en met die gesonde groei en situasie in Orania is dit te verstane. 7.3% van die ondernemings het wel aangedui dat hulle van plan is om te skuif. Hierdie verskuiwings is grotendeels na 'n ander perseel en nie noodwendig om die besigheid toe te maak en uit die dorp te verskuif nie.

Figuur 6.13: Skuif van besigheid

2014 ORANIA SENSUS




6.6. Besigheidspersepsies Hierdie afdeling handel oor besigheidspersepsies en die vraag wat gevra is aan ondernemings was: Wat is u besigheidsvertroue in Orania? Die resultate word aangedui in Figuur 6.14 en dit is duidelik dat die meeste ondernemings, ’n uiters hoë besigheidsvertroue in Orania het met 83.2% van die ondernemings wat aangedui het dat hulle of ’n goeie óf ’n uitstekende vertroue het in Orania se ekonomiese of besigheidsomgewing.

Figuur 6.14.: Besigheidsvertroue in Orania


7.3%

92.7%

Ja Nee

38.4%

44.8%

12.0%

4.8% 0.0%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

Uitstekend Goed Gemiddeld Swak Baie Swak


6.6. BESIGHEIDSPERSEPSIESHierdie afdeling handel oor besigheidspersepsies en die vraag wat aan ondernemings gevra is was: Wat is u

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 6

3


besigheidsvertroue in Orania? Die resultate word aangedui in Figuur 6.14 en dit is duidelik dat die meeste ondernemings, ’n uiters hoë besigheidsvertroue in Orania het met 83.2% van die ondernemings wat aangedui het dat hulle of ’n goeie óf ’n uitstekende vertroue het in Orania se ekonomiese of besigheidsomgewing.


2014 ORANIA SENSUS




6.6. Besigheidspersepsies Hierdie afdeling handel oor besigheidspersepsies en die vraag wat gevra is aan ondernemings was: Wat is u besigheidsvertroue in Orania? Die resultate word aangedui in Figuur 6.14 en dit is duidelik dat die meeste ondernemings, ’n uiters hoë besigheidsvertroue in Orania het met 83.2% van die ondernemings wat aangedui het dat hulle of ’n goeie óf ’n uitstekende vertroue het in Orania se ekonomiese of besigheidsomgewing.



7.3%

92.7%

Ja Nee

38.4%

44.8%

12.0%

4.8% 0.0%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

Uitstekend Goed Gemiddeld Swak Baie Swak


6.7. BESIGHEIDSOMSETBesighede is laastens gevra rakende hulle jaarlikse omset, soos weerspieël vir 2014 en die persentasies word aangedui in Figuur 6.15.

Figuur 6.15.: Gemiddelde Jaarlikse Besigheidsomset, 2014

2014 ORANIA SENSUS


6.7. Besigheidsomset Besighede is laastens gevra rakende hulle jaarlikse omset, soos weerspieël vir 2014 en die persentasies word aangedui in Figuur 6.15.

Figuur 6.15.: Gemiddelde Jaarlikse Besigheidsomset, 2014


Soos gesien in die figuur het besighede in Orania ’n gesonde omset, maar dit moet in ag geneem word dat dit slegs omset is en nie die winsmarge weerspieël nie. Nietemin het 34.7% van besighede in Orania ’n jaarlikse omset van meer as R500 000, met 5.6% wat meer as R5 miljoen omset het. Besighede wat tussen R1- en R3 miljoen jaarlikse omset het, verteenwoordig 11.3% van die besighede. Alhoewel daar ondernemings is wat ‘n groot jaarlikse omset het, is daar ’n gesonde hoeveelheid besighede wat minder as R100 000 per jaar maak met 35%. Hierdie besighede is ook belangrik aangesien dit eerstens toon dat daar geleenthede is vir kleiner besighede en dat die markaandeel in Orania verdeel is en nie net deur ’n paar groot ondernemings beheer word nie, wat tweedens belangrik is vir gesonde kompetisie onder besighede.

1.1%

1.9%

3.8%

6.8%

6.0%

2.8%

1.2%

8.5%

3.0%

6.6%

7.5%

10.3%

5.8%

7.5%

5.6%

11.3%

4.7%

1.9%

0.9%

2.8%

0% 2% 4% 6% 8% 10% 12%

Minder a R1,000

R1,001 - R5,000

R5,001 - R10,000

R10,000 - R20,000

R20,001 - R30, 000

R30,001 - R40,000

R40,001 - R50,000

R50,001 - R75,000

R75,001 - R100,000

R100,001 - R150,000

R150,001 - R200,000

R200,001 - R350,000

R350,001 - R500,000

R500,001 - R750,000

R750,001 - R1,000,000

R1,000,001 - R3,000,000

R3,000,001 - R5,000,000

R5,000,001 - R7,500,000

R7,500, 001 - R10,000,000

R10,000,001 en meer


2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

Blad

sy 6


Soos gesien in die figuur het besighede in Orania ’n gesonde omset, maar dit moet in ag geneem word dat dit slegs omset is en nie die winsmarge weerspieël nie. Nietemin het 34.7% van besighede in Orania ’n jaarlikse omset van meer as R500 000, met 5.6% wat meer as R5 miljoen omset het. Besighede wat tussen R1- en R3 miljoen jaarlikse omset het, verteenwoordig 11.3% van die besighede. Alhoewel daar ondernemings is wat ‘n groot jaarlikse omset het, is daar ’n gesonde hoeveelheid besighede (35%) wat 'n omset van minder as R100 000 per jaar toon. Hierdie besighede is ook belangrik aangesien dit eerstens toon dat daar geleenthede is vir kleiner besighede en dat die markaandeel in Orania verdeel is en nie net deur ’n paar groot ondernemings beheer word nie, wat tweedens belangrik is vir gesonde kompetisie onder besighede.

6.8. OPSOMMINGTen slotte die volgende waarnemings:

• Gedurende die besigheidsopname is daar 127 besighede ondervra. ’n Kort vraagbrief soos hierdie is ideaal om ’n oorhoofse profiel te bewerkstellig en te handhaaf vir die toekoms. Dit is veral ook belangrik vir leiding aan die GOP, sodat ingeligte en relevante besluite rakende Orania se ontwikkeling gemaak kan word.

• Die meeste besighede val in die sektore van die klein- en groothandel, landbouprodukte en dienste, asook toerisme en gasvryheid. Hierdie sektore behoort die fokus van toekomstige ontwikkelingsplanne en inisiatiewe te geniet. Verder ter ondersteuning is een van die nadele van besighede se ligging in Orania ’n gebrek aan geskoolde arbeid. Verdere ondersoek na presies watter vaardighede en ambagte verlang word, behoort te volg ten einde te bepaal watter opleidingsprogramme en inisiatiewe in hierdie sektore benodig word.

• Die meeste van die besighede is eenmansake met tussen 1 of 2 werknemers met ’n gemiddelde besigheidsouderdom van 7½. Dit dui op die lewensvatbaarheid van entrepreneurs in Orania en die belangrikheid van kleinsakeondernemings vir die plaaslike ekonomie.

• Verder is daar egter ook groot besighede wat belangrik is omdat hulle as ankers vir die ekonomie dien. Die verskeidenheid tussen klein en groot besighede, wat weerspieël word in die verskillende ouderdomme van besighede, kapitale uitleg, arbeiders, asook omset, wys op ’n diverse plaaslike ekonomie wat selfstandig kan funksioneer.

• Hierdie punt van selfonderhoudendheid word verder beklemtoon deur die groot hoeveelheid voorraad wat in Orania verkry word, afsettingspunte vir produkte/dienste binne in Orania, asook verteenwoordiging tot die plaaslike besigheidskamer.

• Die hoofvoordele van die ligging vir besighede in Orania in volgorde is die nabyheid aan kliënte, geskikte persele vir besigheidsdoeleindes, geen of min misdaad nie en ook die toeganklikheid vir plaaslike inwoners. Interessant in hierdie verband is dat 8.6% van die besighede aangedui het dat een van die hoofvoordele vir Orania die potensiaal vir uitbreiding is, wat die sterk plaaslike ekonomiese milieu beklemtoon.

• Die hoofnadele vir ondernemings in Orania word gelys as die duur vervoer van goedere, skaarste aan geskoolde/vaardige arbeid en isolasie van ekonomiese sentrums. Die meeste van hierdie nadele kan aangespreek word met strategiese beplanning en inisiatiewe.

• Die meeste van die ondernemings toon ook dan dat die afgelope 3 jaar goed was vir sake, met ’n toename in veral produksie en omset. Arbeid word weer beklemtoon as ’n uitdaging terwyl markaandeel en fisiese ruimte konstant gebly het.

• Vir die toekoms het min besighede aangedui dat hulle enigsins ‘n afname in enige van die aanwysers sien, maar eerder ’n toename in omset asook produksie, met arbeid wat weereens die seeroog is, maar nietemin belangrik is om te help met die formulering van die GOP.

• Besigheidsvertroue in Orania is oorhoofs positief en dit wys op die gesonde karakter van die plaaslike ekonomie, wat duidelik weerspieël word in die omsetmarge van besighede. Dit moet in ag geneem word dat daar ’n hele nuwe ekonomie oor die afgelope 20 jaar tot stand gebring is en dit sonder enige hulp van staatsfondse.

2014 ORANIA SENSUS







kan bepaal.

NAVRAE:

Orania DorpsraadPosbus 115

Orania8752

Tel: 053 207 0063/4

E-pos: [email protected]

Design & Layout, SwiftPrint, Kimberley 053 839 2900

sosio-ekonomiese opname - orania.co.za opname orania sensus | 2014 2014 orania sensus 1 urban-econ...

Documents