sociale hulp in het ancien régime

Geschiedenis van het

sociaal werk

Samenstelling:Maarten van der Linde

College 2

500-1500Sociale hulp

in de middeleeuwen

Vanouds bieden

familie en buren hulp en bijstand

in tijden van nood en ziekte.

3College 2 Gesch. Sociaal Werk: Middeleeuwen

3

Sinds 1e eeuw na Chr. inMiddellandse Zeegebied en

Europa invloed christelijke stroming

± 700Willibrordgaat in de

lage landenhet christelijke

geloof verspreiden


4

De christelijke gemeente (parochie) springt zonodig bij.

Hulp en zorg zijn geïnspireerd door: de zeven werken van barmhartigheid.

Het doen van deze werken is een opdrachtvan Jezus aan zijn volgelingen.

Ubi caritas ibi deus est: Waar liefde is, daar is God.

5

Jezus van Nazareth, zoon van God, is alomtegenwoordig in de middeleeuwen. Hij is de verlosser, is voor onze zonden aan het kruis gestorven en inspireert tot

sociale daden

6

Pas in de

twintigste eeuw

zijn er

afbeeldingen

van een vrolijk

lachende

Jezus.

7College 2 Gesch. Sociaal Werk:Middeleeuwen

7

De zeven werken van barmhartig-heid zijn een opdracht van Jezus, de zoon van God.

“Als je deze doet voor de minste van je broeders – dan doe je dat voor mij.

Talloos vaak uitgebeeld. Hieronder een Vlaamse meester:

Wat zien we hier?


9

Nu, stuk voor stuk, de Meester van Alkmaar, 1490:

1.De hongerigen voeden2. Wie dorst heeft, te drinken geven


10

3. De vreemdeling onderdak geven

4. Wie geen kleren heeft, kleding geven


11

5. Wie ziek is, verzorgen en bezoeken6. Wie in de gevangenis zit, bezoeken


12

7. De doden begraven

13College 1 Gesch. Sociaal Werk: Motieven ; Middeleeuwen

13

Wie goede werken doet, komt in de hemel…


14

Wie alleen aan zichzelf denkt, gaat naar de hel!

15

Zorg in stad en plattelandZIE CANON: http://www.canonsociaalwerk.eu/nl/details.php?cps=0

Vanaf het jaar 1000

ontstaan in onze

streken steden.

Daar zijn – soms in,

soms buiten de kerk –

armentafels waar

voedsel wordt

uitgedeeld.

Heilige Geesttafel,Gent, 1436.

http://www.canonsociaalwerk.eu/nl/details.php?cps=0


16

Nieuwe sociale inspiratie• Als reactie op de grote kloof tussen rijk en

arm ontstaan altijd weer nieuwe bewegingen die zich willen inzetten voor de armen.

• Vernieuwingen komen niet uit het centrum van de macht (overheid, kerk).

• Maar meestal vanuit de middenklasse.• Vanuit betrokkenheid.• Vanuit kritiek op het egoïsme van de rijken.

Een inspirerend voorbeeld:


17

In Italië, in het schitterende Toscane, ontstaat in Assisi een religieus

geïnspireerde beweging.


18

• Franciscus van Assisi (± 1100), drop-out from the top, kiest radicaal voor de armen.

Hij gaat de

uitgestoten lepra-

lijders verzorgen.


19

Clara, ookopgegroeid in eenaanzienlijke familie,volgt het voorbeeldvan Franciscus.

In Europa ontstaanvanaf 1150 honderdenkloosters en

gasthuizen: Franciscanen enClarissen

20

Rolmodellen voor sociale hulp

In alle tijden zijn er

personen die

rolmodel worden voor

100% inzet in de

sociale hulp.

In de middeleeuwen

bijv. Elisabeth van

Thüringen.

21

Vanaf 1100: Honderden gasthuizenZIE CANON: http://www.canonsociaalwerk.eu/nl/details.php?cps=1

In de Nederlanden vanaf het jaar 1000 opvallend veel stadjes met handel nijverheid.

Het eerst in Vlaanderen, en wat later ook in de noordelijke Lage Landen, worden honderden gasthuizen gesticht.

Gesticht door sociaal ingestelde burgers.

Aan het Utrechtse Vreeburg stond het Sint Elisabeths Gasthuis, het oudste weeshuis van NL



22

Een gasthuis,

onderdeel van een klooster


23

In die kloosters en gasthuizenbegint de differentiatie naar doelgroepen.

- Logies voor pelgrims en reizigers.

- Verzorging van zieken.

- Pest- en lepralijders naar aparte huizen.

- Huisvesting ouderen.

- Logies voor daklozen: max. 3 nachten.

- Opvang van weeskinderen en vondelingen.

- Dollen, idioten en onnozelen.

24

Het oudste dolhuisZIE CANON:


In Den Bosch wordt in1442 het eerste dolhuisgesticht door Reiniervan Arkel.De Reinier van Arkel-groep bestaat nogsteeds alspsychiatrischeInrichting.

Fragment gevelsteen toont opgesloten psychiatrisch patiënt.




25

Dakloosheid

De Baayert of het passantenhuis was sinds 1400 de nachtopvang voor daklozen en zwervers.


26

Catharinagasthuis Zutphen: pesthuis links, dolhuis midden, gast- en kostkopershuis rechts


27

‘Dollen’, ‘vuyle zieken’ en andere lijders vaak in hetzelfde gasthuis

28

Einde college 2

sociale hulp in het ancien régime

Education