SŁOWNIKIGdzie znaleźć potrzebne informacje?

Czym jest słownik?

SŁOWNIK - zbiór słów lub wyrażeń ułożonych i opracowanych według określonej zasady. Struktura słownika dzieli się na artykuły hasłowe ułożone w porządku alfabetycznym, rzadziej tematycznym

Mamy wiele rodzajów słowników

Istnieją one po to (wbrew powszechnemu mniemaniu), aby nam ułatwić życie, komunikację, zdobywanie wiedzy.

Najważniejszą umiejętnością jest szukanie potrzebnych nam informacji w odpowiednim miejscu

Słowniki, do których sięgamy najczęściej… Słowniki potrzebne w nauce języków

obcych (polsko – angielski, polsko – niemiecki itd.)

Słownik języka polskiego Słownik poprawnej polszczyzny Słownik wyrazów bliskoznacznych Słownik ortograficzny Słownik wyrazów obcych Słownik frazeologiczny

KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH SŁOWNIKÓW

Słownik języka polskiego Jest to słownik należący

do słowników ogólnych jednojęzycznych.

Jego zadaniem jest dostarczenie wiedzy o znaczeniu ujętych w nim słów poprzez opisowe ich wyjaśnienie.

Przykładowe hasło ze SJP

rekreacja ż I, DCMs ~ cji, blm, książk.

«odpoczynek, wytchnienie, rozrywka»: Ośrodki rekreacji. <łc.>

Słownik poprawnej polszczyzny

Taki słownik zawiera omówienie tych wyrazów, ich form i połączeń, które sprawiają kłopoty gramatyczne i znaczeniowe.

Często zastanawiamy się jak odmienić dany wyraz, jaki jest jego rodzaj…

Wtedy zaglądamy do słownika poprawnej

polszczyzny!

np. zabrakło kisielu czy kiślu? Czy utworzymy liczbę mnogą

przymiotnika chyży (chyzi)?

Słownik wyrazów obcych

Zawiera on obce wyrazy i sentencje obcojęzyczne obecne w polszczyźnie. Objaśnia ich znaczenie, pochodzenie, przytacza wymowę.

Przykładowe hasło ze SWO

a capella wym. a kapella <wł. dosł. na sposób kościelny> muz. wykonany, przeznaczony do wykonywania bez udziału instrumentów; wielogłosowo, bez akompaniamentu.

Słownik frazeologiczny

Zawiera zbiór idiomów, fraz, frazeologizmów charakterystycznych dla danego języka.

Charakterystyczne ułożenie haseł – wg słów kluczowych.

Słownik wyrazów bliskoznacznych

Zawiera wyrazy i frazy (dłuższe określenia) równoważne znaczeniowo innym słowom.

Synonimy słowa kobieta. Na co należy uważać?kobieta: piękna kobietababka, dziewczyna, osoba, babsztyl, dama, jejmość, matrona, niewiasta,

pani, babsko, baba, białogłowakobieta: dziewczyna, panienka, dama, niewiasta, pani, baba, białogłowa,

słaba płeć, płeć piękna, obywatelka, facetkakobieta: baba, kapłanka domowego ogniska, lepsza połowa, małżonka,

pani domu, połowica, stara, towarzyszka życia, druga połowa, ślubna, żona

kobieta: jego kobietalepsza połowa, małżonka, połowica, towarzyszka życia, ślubna, żona,

mężatka, partnerka, współmałżonkakobieta: dama, niewiasta, pani, białogłowa, płeć piękna, ona, płeć nadobna,

płeć słabakobieta: babka, dama, niewiasta, pani, białogłowa, facetka

Słownik ortograficzny Sięgamy do niego,

kiedy chcemy sprawdzić pisownię jakiegoś wyrazu. W słowniku ortograficznym znajduje się też najczęściej zbiór zasad ortograficznych.

INNE SŁOWNIKI

Ze słowników przedstawionych wcześniej korzystamy najczęściej.

Istnieje wiele różnych słowników, do których sięgamy rzadziej, co nie znaczy, że są mniej ważne. Oto kilka z nich – przydatnych w nauce różnych przedmiotów

Słownik terminów literackich

Obejmuje i opisuje zagadnienia związane z literaturą: nauką o literaturze, epokami literackimi, pisarzami.

Słownik etymologiczny Znajdziemy w nim

informacje na temat pochodzenia wyrazów i ich historii, a także zmian jakie zachodziły w słowach od czasów najdawniejszych aż do dzisiaj.

Wiemy dlaczego tak, a nie inaczej nazywa się jedna z europejskich krain

Słownik pisarzy

Możemy znaleźć w nim informacje o życiu i twórczości pisarzy i poetów.

Słownik skrótów i skrótowców Zawiera

objaśnienia skrótów i skrótowców, z którymi często spotykamy się w życiu codziennym, książkach, słownikach.

Dzięki niemu możemy dowiedzieć się co oznacza:

Np.łac. – łaciński SGGW – Szkoła Główna Gospodarstwa

Wiejskiego[wym. es-gie-gie-wu]CBOS – Centrum Badania Opinii

Publicznej [wym. ce-bos]

Słownik antonimów

Słownik zawiera zestawione ze sobą wyrazy o przeciwstawnym znaczeniu.

Słownik historyczny

Zawiera terminy, pojęcia, opisy wydarzeń i ważnych postaci historycznych.

Oprócz wymienionych słowników istnieją też takie słowniki jak: Słownik wyrazów potocznych/ slangu Słownik gwary uczniowskiej Słowniki naukowe (związane z jakąś

dziedziną) np. Słownik ekologii, Słownik plastyczny, Słownik pojęć technicznych, słownik medyczny, Słownik symboli, Słownik wiedzy o teatrze itd.

Słowniki gwar np. śląskiej, góralskiej itd.

A teraz kilka pytań dotyczących omówionego materiału

1. Piszesz wypracowanie z historii na temat historii Ameryki Północnej. Musisz napisać, że wielu Amerykan/ Amerkanów/ Amerykaninów zginęło w walce o niepodległość. Nie wiesz, która forma jest poprawna. Do jakiego słownika zajrzysz?

2. Na ostatnim dyktandzie nie wiedziałeś jak napisać słowo „buhaj”. Do jakiego słownika zajrzysz, żeby to sprawdzić?

3. Ostatnio usłyszałaś, jak mama opowiada sąsiadce, że kupiła sobie sukienkę ecru. Gdzie sprawdzisz znaczenie tego wyrazu?

4. Ostatnio przeczytałeś w gazecie nagłówek: Druzgocący raport NIK: pieniądze na naukę wydane fatalnie. Nie masz pojęcia czym jest NIK. W jakim słowniku to sprawdzisz?

5. Ostatnio pani od polskiego kazała w omawianym wierszu wskazać animizacje. Zapomniałeś, co oznacza to pojęcie. Gdzie sprawdzisz jego definicję?

6. Na lekcji polskiego mieliście temat o archaizmach. Jesteś ciekawy historii i pierwotnego znaczenia słowa „pustynia”. Do jakiego słownika sięgniesz, żeby zaspokoić swoją ciekawość? :D

7. Ostatnio usłyszałeś, jak mama skarży się do taty, że ostatnio chyba ogarnęła cię prokrastynacja. Do jakiego słownika sięgniesz, żeby dowiedzieć się, co według mamy, ci dolega? :D

(Ps. Wszyscy w tej klasie są prokrastynatorami. Gwarantuję!)

8. Piszesz pracę z języka angielskiego. Nie wiesz jak w języku angielskim brzmi słowo „marzenia”. W jakim słowniku to sprawdzisz?

9. Ostatnio jeden z kolegów odpowiadał pod tablicą z matematyki. Oczywiście nic nie umiał. Pani zapytała się go: „A ty co, języka w buzi zapomniałeś?”. Obserwujesz kolegę i widzisz, że ma i język, i zęby. A mimo to nie rozumiesz tego, co powiedziała pani. Gdzie to sprawdzisz?

10. Piszesz pracę z języka polskiego o tym, jak spędzasz wolny czas. Piszesz: „W wolnym czasie lubię podróżować i jeździć na rolkach. Lubię też słuchać muzyki”. Po chwili czytasz pracę jeszcze raz i widzisz rażący błąd stylistyczny. Do jakiego słownika zerkniesz, aby naprawić swój błąd i oszczędzić wkład w nauczycielskim długopisie?

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ