slajd 1 - cdr · title slajd 1 author robert wrzodak created date 12/20/2017 11:20:48 am
TRANSCRIPT
Ochrona upraw warzywnych przed
szkodnikami z wykorzystaniem
dostępnych metod naturalnych i
konwencjonalnych
mgr Robert Wrzodak
Metoda Integrowanej Ochrony Warzyw
• Istotą integrowanej ochrony jest otrzymanie
satysfakcjonujących producenta i konsumenta
plonów uzyskiwanych w sposób niekolidujący z
ochroną środowiska i zdrowiem człowieka.
• To metoda ochrony wykorzystująca postęp
technologiczny i biologiczny w uprawie, ochronie i
nawożeniu roślin przy jednoczesnym zapewnieniu
bezpieczeństwa środowisku.
• Uprawa integrowana powinna stwarzać roślinom optymalne
warunki wzrostu i rozwoju, wykorzystując w możliwie największym
stopniu naturalne mechanizmy biologiczne i fizjologiczne roślin.
• Metody biologiczne, fizyczne i agrotechniczne są preferowanymi
sposobami regulowania poziomu zagrożenia chorobami,
szkodnikami i chwastami.
• Metoda chemiczna powinna być stosowana tylko wtedy, gdy
nastąpi zachwianie równowagi w ekosystemie lub, gdy inne
polecane w integrowanej ochronie metody nie dają zadawalających
rezultatów.
Stosowanie środków chemicznych powinno być prowadzone w oparciu o zasadę:
„tak mało, jak to jest możliwe i tak dużo jak tego wymaga sytuacja”
METODY WYKORZYSTYWANE W INTEGROWANEJ OCHRONIE ROŚLIN WARZYWNYCH PRZED SZKODNIKAMI
1. Metoda agrotechniczna
(m.in. zmianowanie, orka, walka z chwastami, termin siewu, sadzenia i zbioru)
2. Metoda fizyczna (m.in. metoda termiczna, naświetlanie)
3. Metoda mechaniczna (pułapki)
4. Metoda biologiczna (entomofagi i preparaty biologiczne)
5. Metoda biochemiczna (chemosterylanty, sterylizacja, hormony, feromony)
6. Metoda hodowli odpornościowej (odmiany tolerancyjne i odporne)
7. Metoda chemiczna (syntetyczne środki ochrony roślin)
8. Kwarantanna (izolacja)
METODA AGROTECHNICZNA
• Lokalizacja plantacji
• Płodozmian
• Uprawki mechaniczne gleby
METODA AGROTECHNICZNA
• Regulowanie terminów siewu, sadzenia i zbiorów
METODA AGROTECHNICZNA
• Nawożenie
METODA AGROTECHNICZNA
• Zachwaszczenie
Zachwaszczone plantacje są silniej atakowane przez szkodniki niż
plantacje odchwaszczone, a kwitnące chwasty są źródłem nektaru dla
osobników dorosłych.
Odmiana botaniczna
Średnia liczba jaj śmietki kapuścianej / 1 roślinę
Plantacja
nie zachwaszczona
Plantacja
zachwaszczona
Brokuł 9.5 a 23.6 a
Kalafior 8.9 a 22.5 a
Kapusta włoska 9.1 a 17.3 bc
Kapusta brukselska 8.4 a 24.4 a
Kapusta głowiasta biała 7.6 a 23.6 a
Kapusta czerwona 5.0 ab 20.0 ab
Jarmuż 4.7 b 12.4 c
METODA FIZYCZNA
- Termiczne odkażanie ziemi (produkcja rozsady), parowanie podłoża,
- Wymrażanie szklarni i pomieszczeń produkcyjnych,
- Solaryzacja podłoża
- Naświetlanie promieniami UV
- Zastosowanie barwnych pułapek (żółte pułapki Moerick`a)
- Odstraszanie szkodników (kolorowe taśmy, płyty CD)
- Dźwiękowe odstraszanie ptaków.
Reakcja śmietki kapuścianej (Delia radicum L.) na barwy
91* a
74 ab
66 b
58 b
49 bc
51 bc
38 cd
34 d
21 d
23 d
* liczba
odłowionych much
METODA FIZYCZNA
METODA MECHANICZNA
– Zbieranie lub odławianie szkodników z roślin lub ich otoczenia,
– Przesiewanie torfu lub ziemi przeznaczonych na podłoże do produkcji
rozsady,
– Usuwanie pierwotnych roślin żywicielskich,
– Stosowanie przynęt pokarmowych,
– Stosowanie pułapek chwytnych, samołówek,
– Stosowanie osłon z włókniny, folii i siatek entomologicznych,
– Ochrona przed zwierzyną płową – stawianie ogrodzeń, siatek, osłon
METODA BIOLOGICZNA
- Wykorzystanie walce ze szkodnikami ich wrogów
naturalnych występujący na polu w sezonie
wegetacyjnym.
METODA BIOTECHNICZNA
Polega na przywabianiu owadów w określone miejsce (wykorzystywane przy
monitorowaniu obecności szkodników), bądź na odstraszaniu, zniechęcaniu do
żerowania i składania jaj, z wykorzystaniem chemicznych informatorów owadów.
• Wykorzystywane są tutaj najczęściej syntetyczne odpowiedniki naturalnych
związków chemicznych:
- Atraktanty – dowolnej natury czynniki (kolory, kształty, zapachowe związki chemiczne lub
kombinacje takich sygnałów) o działaniu wabiącym, przyciągające gatunki szkodliwe
(wykorzystywane w pułapkach) lub gatunki pożyteczne – zapylające, wrogowie naturalni
szkodników
- Repelenty - związki chemiczne, urządzenia generujące światło lub dźwięki mające
właściwość odstraszania niepożądanych w danym miejscu gatunków
- Stymulatory – związki stosowane w celu przyspieszenia reakcji u roślin (tzw. stymulatory
odporności). Oszukują metabolizm rośliny, która odbiera to jako atak patogenu i wytwarza
mechanizmy obronne na długo przed atakiem agrofagów.
METODA BIOTECHNICZNA
Chemiczne informatory owadów:
- feromony (informatory wewnątrzgatunkowe),
• terytorialne - wpływają na przestrzenne rozmieszczenie osobników
w siedlisku
• znacznikowe - ślady na podłożu po którym podążają inne osobniki
• agregacyjne - powodują gromadzenie osobników w określonym
celu np. żerowania, zimowania itp.
• płciowe - wydzielane przez jedną płeć wabią osobnika płci
przeciwnej
• alarmu - ostrzegają osobniki tego samego gatunku o
niebezpieczeństwie np. mszyce o obecności drapieżcy
Syntetycznie uzyskane związki feromonowe służą do wabienia wyłącznie
jednego wybranego gatunku szkodnika. Obecnie najczęściej wykorzystywane
są do wabienia różnych gatunków motyli m.in. rolnic, piętnówki kapustnicy.
METODA HODOWLANA
Dobór odmian odpornych lub tolerancyjnych na żerowanie szkodnika.
METODA CHEMICZNA
• Chemiczne zwalczanie szkodników należy przeprowadzić
wówczas, gdy inne metody nie są dostatecznie skuteczne.
• Decyzja o zastosowaniu zoocydów powinna być
poprzedzona lustracją plantacji ze szczególnym
uwzględnieniem stopnia porażenia przez pasożyty i
obecność drapieżców.
• W podjęciu decyzji ważne jest stałe monitorowanie nalotu
i liczebności szkodnika na plantacji.
Sposoby prowadzenia lustracji upraw
warzyw w celu wykrycia szkodników
• Zadania lustracji Śledzenie rozwoju szkodnika i jego wrogów naturalnych
• Terminy lustracji - Przed rozpoczęciem uprawy – wykonanie odkrywek glebowych w celu
określenia liczebności szkodników bytujących w glebie
- Od momentu wschodów roślin lub posadzenia rozsady - najlepiej dwa,
trzy razy w tygodniu – dla obserwacji szkodników żerujących na
roślinach.
• Miejsce lustracji - uprawy szklarniowe - rury centralnego ogrzewania (przędziorki),
wietrzniki, drzwi wejściowe (mszyce, gąsienice), przy ścianach silnie
nasłonecznionych (południowa i zachodnia część szklarni),
- uprawy polowe - brzegi pól, zwłaszcza te które sąsiadują z rowami,
nieużytkami lub wieloletnimi uprawami.
Najczęściej uszkadzane części roślin - wierzchołki pędów, młode przyrosty, dolne strony liści
i kwiaty.
Metody prowadzenia lustracji upraw
warzyw w celu wykrycia szkodników
1. Wizualna (ustalenie nalotu i zasiedlania)
2. Wyszukiwania (przeglądanie roślin, strząsanie)
3. Odławiania (siatka entomologiczna, pułapki feromonowe, zapachowe)
4. Zasysania (urządzenia wciągające)
5. Flotacyjna (wypłukiwanie)
6. Sczyszczenia (np. przędziorki)
7. Sygnalizacja lotnicza i satelitarna (ustalanie zasiedlonej
powierzchni, liczebność)
8. Technika biologii molekularnej
(występowanie, liczebność)
Sposoby odławiania szkodników
1. Pułapka wodna – barwna żółte naczynia Moerick’a np. śmietki,mszyce)
2. Pułapka lepowa barwna (np. połyśnica marchwianka, mączliki, miniarki)
3. Pułapka zapachowa (np. śmietka kapuściana)
4. Pułapka feromonowa (np. piętnówki, rolnice, pachówka strąkóweczka)
5. Przynęty (np. środki ochrony roślin + substancje wabiące), np. rolnice,
drutowce, turkuć podjadek
6. Rośliny pułapkowe (np. dymka – chowacz szczypiorak, wciornastki)
7. Pułapka świetlna (np. rolnice, piętnówki)
8. Pułapka Malaise’a (muchówki)
9. Czerpak lub siatka entomologiczna (np. motyle, mszyce,
muchówki)
10.Pułapka ziemna (np. turkuć podjadek, kret)
Pułapka lepowa barwna (np. połyśnica marchwianka, mączliki, miniarki)
Niebieskie
tablice
odławiają
wciornastki
Żółte tablice
lepowe do
odławiania
mączlika,
miniarek,
połyśnicy
Pułapka wodna – barwna żółte naczynia Moerick’a np. śmietki,mszyce)
Wynik odłowów
śmietki kapuścianej
na żółte naczynia
Moerick’a
Pułapka zapachowa (np. śmietka kapuściana)
Wynik odłowów śmietki
kapuścianej na pułapki
zapachowe
Pułapka feromonowa (np. piętnówki, rolnice, pachówka strąkóweczka)
Przynęty (np. środki ochrony roślin + substancje wabiące), np. rolnice,
drutowce, turkuć podjadek
Rośliny pułapkowe (np. dymka – chowacz szczypiorak, wciornastki)
Pułapka świetlna (np. rolnice, piętnówki)
Pułapka Malaise’a (muchówki)
Czerpak lub siatka entomologiczna (np. motyle, mszyce, muchówki)
Połowy siatką, czerpakowanie
(20 uderzeń= 1 próba)
Pułapka ziemna (np. turkuć podjadek)
PROWADZENIE MONITORINGU
• Metoda hodowlana - polega
na zbieraniu form
przetrwalnikowych szkodnika
(bobówki, poczwarki),
umieszczeniu ich w
izolatorach oraz prowadzeniu
obserwacji nad ich rozwojem;
Próg szkodliwości jest to zagęszczenie populacji szkodnika,
przy którym w razie nie wykonania zabiegu ochronnego straty
przekroczyłyby wartość tolerowaną.
E = Pu/KZ
E - ekonomiczna efektywność zabiegu ochrony roślin
Pu - wartość produkcji uratowanej
KZ - koszt zabiegu
Wartości progów szkodliwości nie można traktować jako
jedynego kryterium. Ostatecznym kryterium decydującym o
podjęciu zwalczania jest sytuacja fitosanitarna uprawy,
warunki klimatyczne oraz stan roślin na polu.
METODA CHEMICZNA
Ekonomiczna efektywność musi mieć wartość powyżej 1,
czyli spodziewana wartość produkcji uratowanej powinna być
wyższa od kosztów zabiegu.
Decyzję o zastosowaniu zoocydów należy podjąć w oparciu o
monitoring (sygnalizację) uprawy, prowadzony z
wykorzystaniem lustracji i progów szkodliwości.
Jest to metoda nadzorowanego zwalczania
METODA CHEMICZNA
METODA CHEMICZNA
Przeciwdziałanie powstawaniu odporności
• Stosować przemiennie preparaty z różnych grup chemicznych.
• Tych samych środków najlepiej używać tylko jeden raz w sezonie lub cyklu
produkcyjnym.
• Używać preparatów w dawkach i terminach zalecanych na etykiecie.
• Posługiwać się sprawnymi opryskiwaczami i dodawać do cieczy użytkowej
adiuwantów (zwilżaczy) zapewniając dokładne i jednolite pokrycie powierzchni
roślin.
• Sporządzając mieszaninę dwóch środków unikać łączenia preparatów z tej
samej grupy.
• Zwalczać najbardziej wrażliwe stadia szkodnika.
Grupa chemiczna
(IRAC) Substancja czynna Nazwa handlowa
Miejsce
stosowania
szklarn
ia pole
GRUPA 1 – inhibitory esterazy acetylocholinowej (działanie na układ nerwowy)
karbaminiany
(1A)
pirymikarb Minos 50 WG, Pirimor 500 WG 2
oksamyl Vydate 10 GR 1
formetanat Dicarzol 10 SP 1
związki
fosforoorganiczne
(1B)
chloropiryfos
Cronus 480 EC, Dursban 480
EC, Dursban Delta 200 CS,
Jetban 480 EC, Klon 480 EC,
Kloń 48 EC, Owadofos Extra 480
EC, Pyrinex 480 EC
8
dimetoat Danadim Progress 400 EC,
Rogor 400 EC
2
METODA CHEMICZNA Środki zarejestrowane w uprawach warzyw - stan na 2018 rok
METODA CHEMICZNA Środki zarejestrowane w uprawach warzyw - stan na 2018 rok
GRUPA 3 – modulatory kanału sodowego(działanie na układ nerwowy)
pyretroidy (3A)
alfa-cypermetryna
A-Cyper 100 EC, Alciper 100 EC, AlfaCyper
100 EC, Alfacypermetryna 10 EC, Alfastop 100
EC, Asteria 100 EC, Cyper-Fas 100 EC,
Fastac 100 EC, Fiesta 100 EC,
Proalfacypermetrin, Rufous 100 EC, Tak Tak
100 EC
12
beta-cyflutryna Alfazot 025 EC, Bulldock 025 EC, Pitbul 025
EC, Tekapo 025 EC
4
cypermetryna
Cymetra 500 EC, Cyperkill Max 500 EC,
Cythrin 500 EC, Cythrine Garden 10 ME,
Sherpa 100 EC, Sorcerer 500 EC, Super
Cyper 500 EC, Superkill 500 EC, Supersect
500 EC
9
deltametryna
Decis AL, Decis Mega 50 EW, Decis Ogród
015 EW, Deka 2,5 EC, Delta 50 EW, Desha
2,5 EC, Patriot 100 EC, Poleci 2,5 EC
8
esfenwalerat Sumi-Alpha 050 EC, Sumicidin 050 EC 2
lambda-cyhalotryna
Arkan 050 CS, Axiendo Gold, Axiendo Spray,
Judo 050 CS, Karate 2,5 WG, Karate Gold,
Karate Spray, Karate Zeon 050 CS, Kusti 050
CS, LambdaCe 050 CS, Ninja 050 CS,
Wojownik 050 CS
4 12
pyretryny Spruzit Koncentrat na Szkodniki EC 1
METODA CHEMICZNA Środki zarejestrowane w uprawach warzyw - stan na 2018 rok
GRUPA 4 – modulatory allosteryczne receptora nikotynowej acetylocholiny (działanie na układ nerwowy)
neonikotynoidy (4A)
acetamipryd
Abdico, Acetamip 20 SP, Acetamip
New 20 SP, Acetamipryd 20 SP,
Kobe 20 SP, Lanmos 20 SP, Miros
20 SP, Mospilan 20 SP, Polysect
Długo Działający 005 SL, Sekil 20
SP, Stonkat 20 SP, Substral
Polysect Długo Dzałający
12 9
imidachlopryd
Diament 200 SL, Kogan 200 SL,
Kohinor 200 SL, Nuprid 200 SC
4 3
tiametoksam Cruiser 70 WS 1
neonikotynoidy
(4A) +
pyretroidy (3A)
acetamipryd + lambda-
cyhalotryna
Inazuma 130 WG, Nepal 130 WG 1 2
tiachlopryd + deltametryna Proteus 110 OD 1
METODA CHEMICZNA Środki zarejestrowane w uprawach warzyw - stan na 2018 rok
GRUPA 5 – aktywatory receptora allosterycznego nikotynowej acetylocholiny (działanie na układ nerwowy)
makrocykliczne
laktony (5) spinosad
SpinTor 240 SC 1 1
GRUPA 6 – modulatory allosteryczne kanału chlorkowego (działanie na układ nerwowy i mieśnie)
makrocykliczne
laktony (6)
benzoesan emamektyny Affirm 095 SG 1 1
abamektyna
Acaramik 018 EC, Forteca - Pro
018 EC, Mektyn - Pro 1,8 EC,
Pirtius 018 EC, Safran 018 EC,
Vertigo 018 EC, Vertimec 018
EC
6 1
GRUPA 10 – inhibitory rozwoju roztoczy (działanie na wzrost i rozwój)
Inhibitory rozwoju
roztoczy/tetrazyny
(10A)
heksytiazoks
Nissorun Strong 250 SC 1
GRUPA 11 – mikrobiologiczne niszczenie membran jelita środkowego
środek bakteryjny
(11)
Bacillus thuringiensis ssp.
azawai szczep GC-91
Agree 50 WG 1
Bacillus thuringiensis var.
kurstaki szczep ABTS 351
Dipel WG 1 1
METODA CHEMICZNA Środki zarejestrowane w uprawach warzyw - stan na 2018 rok
GRUPA 20 – inhibitory kompleksu mitochondrialnego transportu elektronów (działanie na metabolizm)
inhibitor
mitochondrialnego
transportu elektronów
kompleksu III (20B)
acekwinocyl
Kanemite 150 SC 1
GRUPA 21 - inhibitory kompleksu mitochondrialnego transportu elektronów (działanie na metabolizm
energetyczny)
pirazole (21A) tebufenpirad Pyranica 20 WP
1
fenksypirazole
(21A) fenpiroksymat
Ortus 05 SC 1
Grupa 22 – blokery kanału sodowego (działanie na układ nerwowy)
oksadiazyny (22A) indoksakarb
Rumo 30 WG, Sakarb 30 WG,
Steward 30 WG
3
GRUPA 23 – inhibitory karboksylazy acetylowej (działąnie na syntezę lipidów)
kwasy tetronowe
(23) spirotetramat
Movento 100 SC
1 1
GRUPA 28 – modulatory receptora ryanidyny (działanie na układ nerwowy i mieśnie)
atranilowe diamidy (28) chlorantraniliprol Coragen 200 SC 1
METODA CHEMICZNA Środki zarejestrowane w uprawach warzyw - stan na 2018 rok
GRUPA UN – związki o nieznanym mechanizmie działania
karbazyniany
(UN) bifenazat
Floramite 240 SC 1
--- fosforan III żelaza
Aromol 1,62 RB, Compo Granulat na
Ślimaki, Ferramol GR, Pełzakol Extra
GR
1 4
związki
aldehydowe metaldehyd
Allowin 04 RB, Axcela GB, Clartex
Neo 04 RB, Desimo Duo GB, Lima
Oro 3 GB, Medal 3 GB, Metarex Inov
04 RB, Metarex M 2,5 RB, Molufries
5 GB, Mondic na ślimaki, Push 5 GB,
Siga 3 GB, Simarol GB na ślimaki,
Slugicol 3 GB, Slugix 3 GB, Snacol
05 GB, Snacol 5 GB, Sneg 3 GB,
Substral Ślimakol, Ślimak Control,
Ślimax 03 Plus GB, Ślimax Agro 3
GB, Ślimax Agro Plus GB, Ślimax GB
9 18
dziękuję za uwagę