Патоказ за понатамошен развој и имплементација на Македонската рамка на квалификации

Јуни 2016

Ревидиран по однос на реализираните активности јануари 2018

1

СОДРЖИНА

КРАТЕНКИ 3

1. ВОВЕД 4 1.1. Позадина и моментална состојба 42 . СТРАТЕШКИ ЕЛЕМЕНТИ 5 2.1. Визија 52.2. Мисија 52.3. Цели 62.4. Поврзани проекти и финансиски средства 7

3. РЕЧНИК 10 4. РАБОТНИ ПАКЕТИ ВО ПАТОКАЗОТ 13

5. ПАТОКАЗ - ДЕТАЛЕН ОПИС НА АКТИВНОСТИТЕ 15

2

КРАТЕНКИ

АВРМ Агенција за бработување на РМБРО Биро за развој на образованиетоВНИУ Валидација на неформалното и информалното учењеВО Високо образованиеДИЦ Државен испитен центарEКВЕТ Европски кредит систем за стручното образование и обукаЕРК ДУ Европска рамка на квалификации за доживотно учењеEКАВЕТ Европско осигурување на квалитет за стручно образование и обукаЕСГ ВО Еврпоски стандарди и водичи за квалитет во високото образованиеETФ Eвропска тренинг фондацијаME Министерство за економијаMРК Македонска рамка на квалификацииMОН Министерство за образование и обукаMТСП Министерство за труд и социјална политикаMФ Министерство за финансииНБРМ Народна банка на РМНРК Национална рамка на квалификацииОАЕВО Одбор за акредитација и евалуација на високото образованиеОДСЈ Одбор за доверба и соработка со јавностаОК Осигурување квалитетПОУ Понудувачи на образовни услугиРП Работен пакетРУ Резултати од учењеСГ ЕРК Советодавна група за Европска рамка на квалификацииСЗ Стандард на занимањеСК Стандард на квалификацијаСОО Стручно образование и обукаTСОО Техничко стручно образование и обукаЦСОО Центар за стручно образование и обукаЦОВ Центар за образование на возрасните

3

1. ВОВЕД

Развојот и имплементацијата на Националните рамки на квалификации е дел од еден поширок контекст на промени поврзани со имплементација на Препораката на Европскиот парламент и Советот од 28 април 2008 година за воспоставување на Европска рамка на квалификации за доживотно учење (ЕРК). Стареењето на населението, брзиот развој на модерната технологија и трендовите на пазарите на труд развија бројни предизвици за системите за образование и обука во многу земји. Клучен предизвик е потребата да се обезбеди квалитет во образованието и обуката и споредба со системите во други земји, преку заеднички европски референтни мета-рамки: Европска рамка на квалификации за доживотно учење и Рамката на квалификации на европскиот простор во високото образование. Потребата од образование за да се подготват граѓаните кои ќе можат успешно да одговорат на променливите економски и социјални предизвици, и динамичниот и растечки пазар на трудот, го променија гледиштето за образованието како еден иницијален период од животот, кој има јасен почеток и крај и фаза на аплицирање. Во модерните времиња, образованието е процес на доживотно учење.

Македонската рамка на квалификации (MРК) е клучна алатка за менување на пристапот за учење и инвестирање во човечкиот капитал во Република Македонија. MРК и процесот на поврзување со ЕРК се дел од сеопфатниот развој на транспарентен систем на квалификации. Процесите придонесуваат за трансформирање на системот за образование и обука и реформирање на политиките за пазарот на трудот. Треба да се осигура дека квалификациите издадени во Република Македонија се меѓународно споредливи и ја олеснуваат мобилноста на македонските и европските пазари на трудот.

Македонската рамка на квалификации беше усвоена во 2013 година. Таа има амбиција да ги комбинира улогите на комуникација помеѓу заинтересираните страни и поддршка на реформите во образованието и обуката. Беше воспоставена со цел да го подобри образованието и обуката преку примена на пристапот на резултати од учењето; да го олесни пристапот до учење во секој контекст и до неговите резултати за секој граѓанин; да се подигне целокупното ниво на квалификации на населението и да се зајакнат врските помеѓу квалификациите и можностите за вработување. Степенот на свеста на заинтересираните страни за принципите и целите на MРК значително се зголеми во 2015-2016, како резултат на конкретни активности за имплементација на MРК.

Од усвојувањето на документот "Македонска рамка за квалификации – појдовни основи" и Законот за МРК(2013), Република Македонија се фокусираше на идентификување на предизвиците за понатамошен развој и имплементација на Рамката. Во периодот што следеше, интензивните национални напори беа поддржани од меѓународна соработка и експертиза во рамките на разни проекти, финансирани од различни донатори и заеми. Ова резултираше со изготвување на Патоказ за понатамошен развој и имплементација на Македонската рамка за квалификации. Патоказот содржи специјално дизајнирани работни пакети за надминување на клучните предизвици.

1.1. Позадина и моментална состојба

Mакедонската рамка на квалификации е млада рамка заснована на традиционалниот систем на образование и обука, моменталната состојба во образованието и обуката, системот на

4

квалификации, потребите на пазарот на трудот и потребите на поединците, EРК и меѓународните регулативи прифатени од земјата.

Со усвојување на Законот за Национална рамка на квалификации и назначување на официјален претставник за полноправен член во Советодавната група за ЕРК, земјата се обврза да ја поврзе МРК со ЕРК. Беа преземени голем број преземени активности како што се воспоставување и екипирање на одделението за НРК во рамките на Министерството за образование и наука (МОН), формирање и отпочнување со работа на Националниот одбор на МРК, креирање на веб-страницата на MРК www.mrk.mk, објавување на сеопфатен Каталог на постоечките квалификации и воспоставување на Секторските комисии за квалификации. Покрај тоа, во април 2014 година е формирана Работна група за понатамошен развој на Националната рамка за квалификации за доживотно учење, со голема вклученост на засегнатите страни, вклучувајќи ги и социјалните партнери. Сеопфатниот Извештај за поврзување на МРК со ЕРК и само-потврдување на РК во Европскиот простор за високо образование, изработен во период од 2014-2016 година, беше усвоен од СГ ЕРК во февруари 2016 година.

Натамошниот развој и имплементација на МРК е висок национален приоритет. Усогласувањето на постоечкото законодавство со Законот за НРК, градењето на капацитети и зајакнато вклучување на учесниците од пазарот на труд во развојот на квалификациите, зајакнувањето на системите за осигурување квалитет, воспоставување систем за валидација на неформалното и информалното учење, како и развивање на Регистарот за квалификации се финансирани од национални фондови, но и поддржани со проекти од Европската Комисијата (ИПА фондови и Европската тренинг фондација), Британскиот совет и заемот од Светска банка. Тековните интервенции се поврзани со: подготовка и усогласување на релевантните закони за понатамошно спроведување на МРК, зајакнување на институционалните капацитети, како и зајакнување на воспоставувањето на функционален национален систем на квалификации преку реформа на општото образование, стручното образование и обука, високото образование и образованието за возрасни.

2. СТРАТЕШКИ ЕЛЕМЕНТИ

2.1. Визија

Како инструмент на политика, MРК (законска, институционална, инклузивна за разни чинители, и квалитетна рамка) ќе помогне за зајакнување на македонскиот систем на квалификации преку подобрување на образованието и обуката и примена на пристапот на резултати од учење, ќе го олесни пристапот до учење во различни контексти на секој граѓанин, и ќе ги зајакне врските помеѓу квалификациите и можностите за вработување. Ќе обезбеди дека сертификатите и дипломите издадени во Република Македонија ќе бидат меѓународно споредливи и ќе ја олеснат мобилноста на македонските и европските пазари на трудот.

2.2. Мисија

MРК воспоставува и развива доверливи и препознатливи квалификации, базирани на квалитет и доживотно учење, релевантни за пазарот на трудот и споредливи со квалификации во други земји во регионот на ЈИЕ, Европа и во светот пошироко.

Имплементацијата на MРК го поддржува развојот на образованието и обуката, засновани на резултатите од учење, внатрешно и надворешно осигурување на квалитет, механизми за

5

валидација на неформалното и информалното учење, зголемен пристап до образованието и обуката и социјално вклучување.

Со воведување на транспарентни квалификации во рамките на осумте нивоа и дополнителните под-нивоа, MРК ја гради довербата на јавноста во вредноста на дипломите и сертификатите и придонесува за подобра вработливост.

2.3. Цели

Главната цел на MРК е да ги интегрира и координира образовните под-системи и да ја подобри транспарентноста, пристапот, прогресијата и квалитетот на квалификациите во однос на пазарот на трудот и граѓанското општество. MРК е референтна точка за реформите во образованието и обуката во контекст на доживотното учење. Ги има следниве цели:

• јасно дефинирање на резултатите од учење на различни нивоа;• воспоставување систем за вреднување различни квалификации во рамките на

целокупниот систем на квалификации;• поттикнување и промоција на учењето во текот на целиот живот (доживотно учење);• прикажување на јасните врски помеѓу различните патишта на системот за

образование и обука;• приказ на преносот и проодноста (хоризонтална и вертикална) низ и во рамките на

сите видови на образование и обука (формално, неформално и информално;• овозможување меѓународна споредливост на квалификациите;• промоција на важноста на клучните компетенции за доживотно учење и компетенции

на работното место;• овозможување мобилност на учесниците во процесот на образование и обука, како и

нивно вклучување на пазарот на трудот, на национално и меѓународно ниво;• создавање единствен систем за осигурување квалитет;• изедначување на квалитетот на понудувачите на образовни услуги;• осигурување соработка на сите засегнати страни;• усогласување со економските, општествените и културните потреби на земјата и• да се биде дел од развојот на Европската рамка на квалификации.

6

Поврзани проекти:

Назив на проектот: Поддршка Времетаење: Опис Очекувани резултати1 БуџетПоврзување на Националната рамка на квалификации со Европската рамка на квалификации

ЕТФ 15 Мај 2014 – Maрт 2016 Цел: Институционално градење и подготовка за

поврзување на НРК со ЕРК по усвојувањето на Националната рамка за квалификации во 2013 година. Поврзувањето е базирано на партиципативен процес, во сопственост и воден од националните институции и во согласност со ЕРК критериумите и процедурите за поврзување. Исто така, го анализира и подобрува квалитетот на Каталогот на квалификациите.

Постигнување: MРК поврзана со ЕРК и само-потврдена РК –ЕПВО

(http://mrk.mk/wp-content/uploads/2016/01/MQF_Referencing_Report_Final.pdf)

Каталог и анализа на постоечките квалификации (http://mrk.mk/wp-content/uploads/2015/12/Inventory_Analysis_NQF_Eng.-1.pdf)

Понатамошно подобрување на системот за развој и имплементација на Националната рамка на квалификации

ЕУ средства 2016 – 2017 Општа цел: да се поддржи понатамошно подобрување на системот за развој и имплементација на МРК.

Постигнување: Препораки и нацрт-закони за ажурирање на

постоечкото законодавство; Концепт документ за ажурирање на

законодавството за усогласување на МРК со ЕРК и најдобри европски практики

Анализа на избрани решенија во областа на осигурување на квалитет на квалификации доделени во Македонија

Водич за осигурување квалитет за развој на нови квалификации во македонскиот квалификациски систем (MQS)

Процедура за ОК: Евалуација на развиена нова квалификација

Анализа на потребите на пазарот на трудот и решенија развиени до денес - иницирана соработка со засегнатите страни

Анализа на терминологијата поврзана со МРК и препораки за речник за МРК

Поимник на термини за МРК Правилник за работа на Националниот одбор за

Македонската рамка на квалификации;   Прирачник  за формата, содржната и работа на

Регистерот за Националната рамка на квалификации;

Прирачник за работа на одделението на НРК; Протокол за сооработка помеѓу Секторските

комисии за квалификации; Протокол за соработка  помеѓу Бирото за развој на

образованието, Центарот за стручно образование и обука  и  Центарот за образование на возрасните во изготвување на стандардите за квалификации; 

Протокол за соработка на Националниот одбор за Македонската рамка на квалификации и Одборот за акредитација и евалуација на високото образование;

Протокол за соработка на сите зинтересирани страни во процесот на МРК;

Прирачник за прилагодување на постоечките квалификации кон барањата на МРК и ЕРК;

Прирачник за развивање на нови квалификации  и Методологија за развој на нови квалификации за

МРКврз основа на потребите на пазарот на труд Редизајнирана постоечка квалификација согласно

МРК и ЕРК препараките: Мајстор фризер, Сектор лични услуги;Дизајнирани квалификации во два приоритетни сектори (бариста, продавач на авио билети и софтвер тестер)

Дизајниран на Регистарот на НРК

ЕУ фондови 2.300.000 евра (85% ЕУ + 15% национален придонес)

Проектот заврши 10 октомври 2017

1 Постигнатите резултати се обележани со зелено.

7

Развој на вештини и поддршка за иновации

Заем од Светска Банка

2014-2019 Цел: да придонесе за подобра поврзаност на стручното и високото образование со потребите на пазарот на трудот преку соодветно обучена работна сила.

Постигнување: Концепција за модернизација на техничкото

образование; Методологија за развој на занимања; Методологија за развој на квалификации; Методологија за анализа на сектор; Воспоставена соработка помеѓу стручните училишта и

компании/фирми за изведување практична настава преку обезбеден грант;

78 стандарди на занимања; Обуки за директори, наставници и стручни соработници

за пристапот на резултати од учењето; 3 стандарди на квалификации за IV ниво З наставни програми врз основа на квалификациите

17 800 000 Евра (еквивалент на 24M US$)

Во прогрес: Методологија за развивање на наставни планови и

програми кои се базирани на новиот пристап - резултати од учењето и модуларизација

Извештај за самоевалуација на универзитетот Надворешна евалуација на секторот за високо

образование во Р.Македонија Проценка на опциите за моделирање на финансирање

и подготовка на модел на финансирање и план за формули и имплементација на високото образование

ЕМИС (информативен систем за управување со образованието) за високо образование

Осигурување на квалитет во високото образование Кофинансирани грантови за старт-ап, спин-оф-

компании и иновации Опсерваторија за вештини Студија за следење на дипломираните студенти

Подобрување на доживотното учење преку модернизирање на системите за стручно образование и обука и образование за возрасни

ЕУ, ИПА Проект 2015-2017 Општа цел: да придонесе за зајакнување на сеопфатен и интегриран систем за доживотно учење, со фокус на стручно образование и обука и образованието на возрасни, преку воспоставување динамична корелација помеѓу образованието и промените во социјалната сфера и пазарот на трудот.

Постигнување : Анализа на пазарот на трудот и анкета направена за

наставната програма за СОО и процесот на реформи во образованието на возрасни;

Анализа на постојната законска рамка која се однесува на работничките универзитети / отворени граѓански универзитети за доживотно учење;

Анализа на вештини за туристичкиот сектор во Македонија;

Стратегијата за доживотно учење со Акциски план 2016-2020;

Стратегијата за образование на возрасните; Методологија за осигурување на континуирано

усогласување и усогласување на стручното образование и обука според потребите на пазарот на трудот;

Методологија за идентификување и избор на општини и специфични категории корисници на обука;

Методологија за развој на програми за образование на возрасни

Национален образец за стандарди за занимања; Национален образец за стандарди за квалификации; Образец за посебни програми за образование на

возрасни; Упатство за пишување на резултатите од учењето и

оценувањето; Модули за обука на наставниците по стручно

образование и обука; Градење капацитети на 290 наставници во училиштата

за стручно образование и обука; 120 стандарди за занимања; 23 стандарди на квалификации за II ниво од НРК; 46 стандарди на квалификации за III ниво од НРК; 23 наставни програми за 2 годишното образование (со

резултати од учење); 46 наставни програми 3 годишно образование редизајнирање на 5 посебни програми 10 нови посебни програми

ЕУ фондови 2.300.000 евра (85% ЕУ + 15% национален придонес)

8

Проектот заврши на 20 октомври 2017

• Поддршка за модернизација на системот за пост-средно образование

ЕУ фондови(ИПА Твининг Лесен Проект)

2016-2017 Општа цел: да го поддржи развојот на човечките ресурси преку модернизирање на системот за образование и обука, со посебен фокус на пост-средното образование преку ревизија на стратешки документи, релевантно законодавство и институционална и организациска поставеност.

Постигнување: Извештај за моменталната состојба и препораки за

подобрување и испорака на постсредно образование во согласност со меѓународните барања и најдобрите европски практики компатибилни со националниот контекст;

Извештај за првичната проценка на образовните потреби во постсредното образование според барањата на пазарот на трудот во врска со специфичноста на избраните занимања, со писмени препораки и методологии за спроведување на проценка на образовните потреби кои се обезбедени и воведени до релевантните институции;

Анализа на Концепцијата на пост-средно образование и дадени препораки за измени на истата;

Процедури за хармонизација со НРК; Правилник за начинот на организација, содржина,

услови, имплементација и систем за оценување на специјалистичкиот испит.

5 стандарди на квалификации

ЕУ фондови 1.000.000 Евра + 200.000 Евра (85% Еур + 15% национален придонес)

Проектот заврши во мај 2017

Развој на соработката помеѓу високообразовните институции, приватниот сектор и релевантните јавни тела.

ЕУ Проект 2016 - 2017 Општа цел: да се поддржи врската помеѓу високо-образовните институции и пазарот на трудот, со цел да се подобри квалитетот на високото образование од перспектива на дипломираните студенти и работодавачите како главни корисници на високообразовните услуги.Специфична цел: понатамошно зајакнување на институционалните капацитети на високообразовните институции и нивната соработка со приватниот сектор.

Постигнување: Анализа на применливоста на студиските програми во

високото образование преку евалуација на можностите за вработување на студентите кои дипломираат на овие програми;

Поддршка за ефикасно функционирање на Центрите за кариера на универзитетите;

Поддршка за ефективна оперционализација и функционирање на Одборите за доверба и соработка со јавноста.

750.000,000 Eur

Проектот заврши во октомври 2017

Спроведување на законодавството за взаемно признавање на професионалните квалификации

ЕУ фондови 2015 – 2017 Општа цел: да се овозможи слободно движење на лица со постојано усогласување со законодавството на ЕУ за взаемно признавање на професионалните квалификации.

Постигнување: Хармонизирана законска рамка во врска со

националниот Закон за меѓусебно признавање на професионалните квалификации со директивите на ЕУ

Зајакнување на институционалните капацитети за спроведување на донесеното законодавство.

1.096.900 евра (ЕУ + национален придонес)

Проектот заврши во ноември 2017

9

3. РЕЧНИК

Акумулација - процес на собирање на кредити доделени за постигнување на резултати од учењето на образовни компоненти или други активности на учење.

Алокација (распоредување) на кредит - процес на доделување на одреден број на кредити на една квалификација/програма или на други образовни компоненти.

Вештини - способност за примена на знаење, извршување задачи и решавање проблеми. Вештините се опишани како когнитивни (кои вклучуваат користење на логичко, креативно и интуитивно размислување) и практични (рачна работа и користење на методи, инструменти, алатки и материјали).

Даблински дескриптори/описи - општи изјави на типичните очекувања од постигнувањата и способностите поврзани со доделениот степен на крајот на еден Болоњски циклус.

Доживотно учење - вклучува активности на формално, неформално и информално учење во текот на целиот живот, насочени кон збогатување на знаењето, вештините и компетенциите за лични, професионални и социјални потреби.

Европска рамка на квалификации - заедничка референтна рамка која ги поврзува системите на квалификации во различни земји и претставува инструмент за признавање и разбирање на квалификациите.

Знаење и разбирање - збир на добиени и систематизирани информации, кои претставуваат збир на теоретски и фактички информации.

Институција - установа, организација или друго тело кое е акредитирано да врши образовен процес, да ги обучува и оценува учесниците кои се стекнуваат со одредена квалификација. Институциите нудат формални и неформални програми кои водат до квалификации и издаваат јавен документ за истите.. Информално учење - учење кое се стекнува од активностите во секојдневниот живот поврзани со работата, семејството. Тоа не е структурирано преку цели на учењето, време и поддршка на учењето.

Квалификација - формален резултат од процесот на евалуација и потврдување што се стекнува кога одговорна институција потврдува дека поединецот ги постигнал резултатите од учењето кои се во согласност со воспоставените стандарди.

Клучни компетенции - збир на компетенции на одредено ниво, потребни да ги задоволат личните, социјалните и професионални потреби на лицето во процесот на доживотно учење. Постојат осум клучни компетенции: комуникација на мајчнин јазик, комуникација на странски јазик, математички, технички и научни компетенции, граѓанска свесност, информатичка технологија, претприемништво, учење како се учи и културно однесување.

Кредит - квантитативна мерка за изразување на обемот на учење, заснована врз обемот на работа што се бара од учесниците, со што тие може да ги постнигнат очекуваните резултати од процесот на учење на одредено ниво.

10

Кредит систем - систем на акумулација и трансфер на кредити заснован врз транспарентноста на резултатите од учење и процесот на учење.

Кредит трансфер - процес преку кој вредноста на резултатите од учење постигнати во еден систем или институција можат да се одредат во друг систем или институција. Во Европа постојат два главни системи на кредити кои се користат: европски кредит трансфер систем (ЕКТС) и европски кредит трансфер систем за стучно образование и обука (ЕКТССОО).

Критериуми за оценување - опис на она што еден студент треба да го прави, со цел да докаже дека се постигнати резултатите од учење.

Компетенција - збир на стекнато знаење и вештини, кој, обезбедува способност за користење на знаењето и вештините при работа и учење. Компетенцијата опфаќа одговорност и автономност.

Македонска рамка на квалификации - задолжителен национален стандард кој го регулира стекнувањето и користењето на квлификации во Република Македонија и инструмент за воспоставување систем на квалификации добиени во државата со што се обезбедува основа за транспарентност, пристап, трансфер, стекнување и квалитет на квалификациите.

Модул - независен дел од учењето кој е целосен или дел од образовна програма.

Национална рамка на квалификации (НРК) - инструмент за воспоставување на систем на квалификации добиени во една земја, што обезбедува основа за стекнување квалификации, трансфер и квалитет на квалификации.

Неформално учење - организирани активности на учење за подобрување на знаењето, вештините и компетенциите за лична, социјална и професионална потреба.

Нивоа во рамката - претставуваат низа на последователни чекори на учење, изразени преку низа на општи резултати, структурирани согласно збир на описи.

Осигурување на квалитет - процес или збир од процеси усвоени на национално и/или институционално ниво со цел да се обезбеди квалитет на образовниот процес, образовните програми и кавлификации.

Образовна квалификација - квалификација постигната со завршување на јавно усвоена образовна програма во рамки на системот на формално образование, со одреден квалификациски обем и документирана со диплома/сертификат. Таа овозможува продолжување на образовниот процес, вработување и личен развој.

Описи на квалификации - мерливи индикатори на резултатите од учење поврзани со стекнатото знаење и разбирање, вештини и компетенции.

Оценување – процес на евалуација на знаењето, вештините и компетенциите согласно дефинирани критериуми и резултати од учење, што вклучува писмени, усни и практични тестови, испити, проекти и портфолио.

Оценување – вкупен опфат на методи (писмени, усни и практични тестови/испити, проекти и портфолија) кои се користат за евалуација на постигнувањата на очекуваните резултати од учење.

11

Програма - поширок концепт од термините национална програма, предметна програма и студиска програма. Овој концепт вклучува: образовни резултати/резултати од учење како резултат на имплементацијата на предметната програма (или групи) на сродни модули/предмети/еден предмет, како и опис на методи со кои се потврдува дека студентот ќе се стекне со предвидената компетенција.

Програми - јавни документи кои дефинираат образовни цели (знаење, вештини и компетенции) за одреден предмет или област кои студентите ги добиваат и развиваат во образовниот процес оценувани преку испити. Образовните цели (знаење, вештини и компетенции) на програмите се засноваат на целите на предметната наставна програма за соодветните предмети или области.

Резултати од учење- изјави за тоа што учесникот знае, разбира и е способен да работи, како резултат на процесот на формално, неформално или информално учење. Резултатите од учењето се дефинираат по однос на знаење и разбирање, вештини и компетенции (одговорност и самостојност).

Стручна квалификација - квалификација стекната со завршување на дел од јавно усвоена образовна програма (модули, курсеви итн.) специјална програма за образование на возрасни или преку признавање на неформално учење. Таа се документира со сертификат и овозможува вработување и личен развој.

Тип на квалификација - главно групирање на квалификациите согласно целта, видот на издадениот документ, видот на програма и обем. Во МРК постојат два вида на квалификации: образовни и стручни квалификации.

Формално учење- активност која се спроведува од страна на образовна установа или давател на обуки, која се спроведува согласно одредени одобрени програми, за да се подобри знаењето, вештините и компетенциите, при што се добива јавен документ.

12

4. РАБОТНИ ПАКЕТИ ВО ПАТОКАЗОТ

РП - 1: Концептуална рамка Група на активности 1.1: Ревизија и ажурирање на концепти Група на активности 1.2: Објавување Поимник на термини и акроними Група на активности 1.3: Дисеминација

РП - 2: Надлежност над МРК и вклученост на релевантните страни Група на активности 2.1: Анализа на вклученоста на релевантните страни Група на активности 2.2: Разгледување на препораки Група на активности 2.3: Институционално воспоставување на МРК Група на активности 2.4: Развој на публикација за МРК и дисеминација Група на активности 2.5: Јакнење на капацитетите на различни актери согласно нивната улога во системот на квалификации Група на активности 2.6: Согласност за користење Протокол со кој се одредуваат улогите и надлежностите на различни актери и како истите дејствуваат

.РП-3: Имплементација на резултати од учењето

Група на активности 3.1: Анализа на имплеметацијата на резултати од учењето Група на активности 3.2: Развој на Водич за резултати од учење и дисеминација Група на активности 3.3: Јакнење на капацитетите на различни актери согласно нивната улога Група на активности 3.4: Имплеметација на резултати од учењето (стандарди на занимање, стандарди на квалификации, наставна програма, итн.), вклучувајќи и системи на кредити

РП-4: Развој и имплеметација на верификација на неформалното образование и информалното учење

Група на активности 4.1: Дизајнирање систем и процедури за верификација на неформално образование и информално учење Група на активности 4.2: Развој на Водич за верификација на неформално образование и информално учење Група на активности 4.3: Јакнење на капацитетите на различни актери согласно нивната улога Група на активности 4.4: Имплементација на системот за верификација на неформалното образование и информалното учење

РП-5: Вклучување на квалификации во МРК Група на активности 5.1: Опис на системот за вклучување квалификации во МРК Група на активности 5.2: Развој на Регистар на МРК (стандарди, ИТ инфраструктура) Група на активности 5.3: Равој на Водич за вклучување квалификации и дисеминација Група на активности 5.4: Јакнење на капацитетите на различни актери согласно нивната улога Група на активности 5.5: Развој на нови квалификации Група на активности 5.6: Ревизија на постоечките квалификации Група на активности 5.7: Вклучување квалификации во МРК врз основа на стандарди

РП 6: Осигурување квалитет Група на активности 6.1: Анализа на системот(ите) за осигурување квалитет во РМ и планови за подобрување

13

Група на активности 6.2: Усогласување на системот за осигурување на квалитет со европскиот систем за осигурување на квалитет во стручното образование и обука и со Европските стандарди и насоки Група на активности 6.3: Развој на Водич за осигурување квалитет и дисеминација Група на активности 6.4: Јакнење на капацитетите на различни актери согласно нивната улога Група на активности 6.5: Имплеметација на системот(ите) за осигурување квалитет, вклучувајќи и валидизација на квалификации

РП 7: Правна рамка Група на активности 7.1: Анализа на моменталната легислатива, потреба за подобрување и планови за хармонизација Група на активности 7.2: Разгледување на препораки Група на активности 7.3: Ажурирање на легислативата Група на активности 7.4: Подготовка на публикација и дисеминација

РП 8: Осигурување квалитет на имплеметацијата на Патоказот Група на активности 8.1: Координација на имплеметацијата на МРК Група на активности 8.2: Комуникација со релевантни актери, дисеминација и промоција на МРК Група на активности 8.3: Мониторинг на имплеметацијата на Патоказот Група на активности 8.4: Анализа на имплеметацијата на Патоказот и ажурирање доколку има потреба Група на активности 8.5: Трансфер на сите релевантни резултати во легислативата (РП-6)

14

5. ПАТОКАЗ - Детален опис на активностите и временска рамка

РП: Група на активности: Активности: Цел на активностите:

Одговорни: Координатор

/ ПартнериРизици Финансиски

импликации Инпут Индикатори Очекувани резултати 20

1

201

201

201

201

201

201

201

                                 

РП 1: Кон

цептуална

рамка

1.1: Преглед и ажурирање на

концепти

Развој на клучните концепти поврзани со НРК Да се развијат клучните

концепти поврзани со НРК, со цел да се усогласи

имплементацијата на МРКи свеста за МРКи сите нејзини

компоненти, вклучувајќи резултати од учење,

валидација на неформалното и

информалното учење, механизми за осигурување

квалитет итн..

M ОН ЦСОО, ЦОВ,

ОАЕВО, ДИЦ,ДПИ,

МТСП, АВРМ комори,

работодавачи

Спротивно и погрешно

разбирање на термините и

концептите од различни

институции и поединци

ИПА Твининг проект /

Национален буџет

Услови и концепти што ги користат различни

институции

Спроведени настани

Заедничко разбирање на

креираните клучни концепти

             

Ревидирани планови и програми

Употреба на анализираните и

разгледани концепти поврзани

со НРК,

             

Ажурирање на Извештајот за поврзување на МРК со ЕРК

Пополнет Прашалник од

разни институцииСобрани мислења од разни чинители

           

Одржани состаноци              

Изготвен Патоказ

Патоказ за понатамошна

имплементација на МРК

             

Извештајот за поврзување на МРК со ЕРК е ажуриран

Ажуриран Извештај за поврзување на

МРК со ЕРК             

       

1.2: Објавување Поимник на термини и акроними

Објавување на Поимник со сите клучни концепти поврзани со

НРК За да се направи МРКразбирлива и видлива

за засегнатите страни и пошироката јавност, со цел

да се подобри спроведувањето/

имплементацијата

M ОН Недоволно средства ЕУ фондови

Поимникот е финализиран

Поимникот е објавен – печатен и на веб –страната на

www.mrk.mk

Поимникот е финализиран и

објавен               

Објавување на Извештајот за поврзување на МРК со ЕРК

Патоказот е финализиранПатоказот е објавен

веб - страната на www.mrk.mk

Патоказот е финализиран и

објавен             

Извештајот за поврзување на МРК со ЕРК е ажуриран

Извештајот за поврзување на МРК со ЕРК објавен веб

- страната на www.mrk.mk

Извештајот за поврзување на МРК со ЕРК е ажуриран

и објавен

               

1.3: Дисеминација Дисеминација на клучните концепти поврзани со НРК

Да се дисеминира МРКи нејзините клучни концепти за

сите засегнати страни и пошироката јавност.

Ова ја вклучува јавната свест за НРК, дисеминација

на Извештајот за поврзување на МРК со ЕРК,

Поимникот и сл.

M ОН Недостапност на

претставниците на засегнатите страни

ИПА Твининг проект / ЕУ фондови

Извештајот за поврзување на МРК со ЕРК е ажуриран и

објавен

Извештајот за поврзување на МРК

со ЕРК е десиминиран (1000

копии) и објавен веб - страната на

www.mrk.mk

Подигната јавна свест за НРК                

Патоказот е финализиран и објавен

Патоказот е десиминиран до

засегнатите страни

Подигната јавна свест за Патоказот                

Поимникот е финализиран и објавен

Поимникот десиминиран (2000

копии) и објавен веб - страната на

www.mrk.mk

Подигната јавна свест за

терминологијата за НРК

               

2.1: Анализа на вклученоста на релевантните

страни

Анализа на вклученоста на релевантните страни во развојот

и имплентацијата на НРК

Одржливост на спроведувањето на

МРКпреку ефективна вклученост на сите клучни

засегнати страниM ОН ,

АВРМ, МТСП

Недоволен интерес на работодавачите и вработените да

учествуваат во анкетата

ИПА Твининг проект /

Национален буџет

(секторски пристап)

Листа на институции во системот за квалификации,

нивната улога, капацитети итн.

Број на вработени кои учествуваат во

истражувањетоДобиено мислење

врз основа на прашалниците

               

Број на пополнети Прашалници                

Анализа на потребите за вештини - краткорочно и

Истражувањето има за цел да се зголеми знаењето за

Репрезентативен примерок на работодавачи

Годишни предвидувања на

Анализа на податоци

               

15

РП 2: Надлеж

ност над

МРК и вклученост на

релевантните страни

долгорочно предвидување на пазарот на трудот

состојбата и очекуваните промени на пазарот на труд

во наредните 6 до 12 месеци.

(Анализата на потребите за вештини се базира на

истражување на примерок од работодавачите)

во соработка со НБРМ,

МФ,ДСЗ

потребите на пазарот на трудот

Прашалник за потребите на работодавците                

Нецелосни податоци или ненавремено собирање на

податоци

Сумирани на одговоридобиени од пополнетите

прашалници

Предвидувања на пазарот на трудот и

потребите за вештини

Дисеминирани релевантни

информации до други релевантни

институции и засегнати страни

               

Недостаток на редовно

надградување на софтверот

Собирани податоци од предвидувањата

Број на работодавачи кои

учествувале во испражувањето Дисеминирани

релевантни информации до

други релевантни институции (МТСП, МОН, ЦСОО и ЦОВ

итн.)

               

Недостаток на градење

капацитети на човечките ресурси

Човечки ресурси специјализирани за

прогнозирање

Број на обучен персонал                

Недостатокот од сигурни и

навремени податоци

Релевантни податоци обезбедени од изворите на

информации.Завршени обрасци                

2.2: Разгледување препораки

Употреба на анализи и препораки за вклучување на

заинтересираните страни

Креирање одржлива имплементација на НРК

M ОН, МТСП во соработка

со АВРМ,ЦСОО,ЦОВ,МЕ,

Агенција за претприемни-

штво, МФ,

комори, Организација

на работодавачи

,синдикати,

ЛС со посебна улога на

локалните економско социјални

совети

Недостаток на иницијативи за

развој на стандарди (СЗ и

СК)

Национален буџет /ИПА

Твининг проект

Анализи и препораки

Број на предлози за развој на стандарди за занимања и број

на ажурирани стандарди на

занимања

Заинтересираните страни се

подготвија за нивната улога во понатамошниот

развој и имплементација на

НРК

               

Број на развиени Стандарди на квалификации

               

Осигурување докази од долгорочното предвидување

во развој и следење на стратегии и политики за вработување, особено

вработување на младите, како и за други релевантни

области.

Недоволна посветеност на релевантните институции и

организации за развивање и

спроведување политики базирани

на докази.

Долгорочни предвидувања на пазарот на труд

Број на извештаи за следење на

спроведувањето на стратегиите и соодветните

политики

Развиени политики врз основа на доказите од

предвидувањата

               

Развој на стратегии за вработување со Акциски планови

(четири години), Акциски планови за вработување на

младите врз основа на стратегии за вработување и креирање

Оперативни планови за вработување

на годишна основа.

Зголемување на заработувачката на

работната сила

               Несовпаѓање

помеѓу планираниот опфат

на невработени-активни лица кои

бараат работа и бројот на

работодавачи кои бараат

квалификувана работна сила.

Национален буџет

Програма на Владата на Република Македонија

Стратегијата за вработување усвоена од Владата.

Стратегијата за вработување со

Акциски план               

Одржливост на вработувањето

ИПАфондови

Стратегија за вработување, Краткорочни анализи на потребите на пазарот на

трудот (АВРМ)

Оперативните планови за

вработување усвоени од Владата.

Оперативните планови за

вработување на годишна основа

               

другиБарања од коморите за занимања потребни на

пазарот на трудот.

Акциски планови за вработување на

младите усвоени од Владата.

Акциски планови за вработување на

младите врз основа на Стратегијата за

вработување

               

2.3: Институциона-лно

воспоставување на МРК

Поставување на ефективна структура на НРК

Ефективна структура на НРК, нејзините тела, совети

и нивната улога и одговорност

M ОН, МТСП ЦСОО,ЦОВ, БРО,ДПИ,ДИЦ,

НОМРК ,ОАЕВО

СКК,комори,

Усогласување на улогите и

одговорностите на различните

засегнати страни во Меморандумот

(Протокол)

ИПА Твининг проект ,

Национален буџет

Одговори на заинтересираните

страни од прашалници, интервјуа, импути од

работилници

Број на прашалници,

интервјуа, работилници

Анализа на постојниот

национален систем за развој и

имплементација на МРКна структурно и

системско ниво (институционална и административна

поставеност)

               

16

работодавачи,

ПОУ

Број на подготвени документи (протокол,

меморандуми, подзаконски акти)

Пилотирани и тестирани

изработените материјали

(ревидираните правилници, протоколи и

подзаконски акти) релевантни за системот НРК

               

Листа на тела, нивната улога и одговорности

Поставување на сите релевантни

тела во НРК               

Досегашно искуство во подготовка на Меморандум

за соработка

Број на подготвени и потпишани

Меморандуми

Подготвени и потпишани

Меморандуми од сите чинители

               

2.4: Развој на публикација за

МРК и дисеминација

Надворешен план за комуникација на МРКсо

пошироката јавност

Да се направи МРКатрактивна за

пошироката јавност МОН

Недоволни средства и интерес

на пошироката јавност

ИПА Твининг проект / други

проекти,Национален

буџет

Дисеминирани изработените материјали

Одржани разни настани и користени различни патишта

Дисеминирани материјали на различен начин

2.5: Јакнење на капацитетите на различни актери согласно нивната улога во системот на квалификации

Подобрени институционални капацитети кои работат на

системот МРК

Ефективна имплементација на НРК

M ОН MТСП,ЦСОО,ЦОВ, БРО,ДПИ,ДИЦ,

НОМРК ,ОАЕВО

СКК,комори,

работодавачи,

ПОУ

Лимитирани човечки ресурси

ИПА Твининг проект / други

проекти,Национален

буџет

Подготвени релевантни материјали

Број на настани со засегнатите страни

Градење капацитети

2.6: Согласност за користење

Протокол со кој се одредуваат улогите и

надлежностите на различни актери и

како истите дејствуваат

Вклучување на Центарот за стручно образование и обука со потребен број на советници за реализирање задачи поврзани

со MРК.

Да се пополни бројот на советници за сите сектори

со цел да се обезбеди вклучување на соодветни

советници во активностите на МРК.

M ОН ЦСОО,МТСП,АВРМ,

МФ,ЦОВ, БРО,

понудивачи на образовни

услуги,комори,

работодавачи.

Ограничувања за нови вработувања

во јавната администрација

Национален буџет

Правилник за внатрешна организација на Центарот

Број на вработени советници и

пополнети празни работни места

според организационата шема на ЦСОО

Целосно да се пополни

секторот за развој на стандарди и

наставни планови и програми

Организациона шема на Центарот

Сите сектори се покриени со

соодветен советник

Мотивација за квалитетен персонал да аплицира за

работно место: советник за стручно

образование

Правилник за систематизација /

организација на работни места во Центарот

Да се развијат механизми за вмрежување и соработка

помеѓу сите вклучени тела од системот за МРКи сите

релевантни засегнати страни.

Недоволен интерес на

заинтересираните страни за мрежно

поврзување и соработка

ИПА фондови, Национален

буџет

Подготвен и пилотиран Протокол за соработка на

засегнатите страни

Број на одржани состаноци

Развиени се механизми за

мрежно поврзување

3.1: Анализа на имплементацијата на резултатите од

учење

Подготовка и дистрибуција на соодветен прашалник за

имплементација на резултатите од учењето за образовните

институции, студентите, работодавачите и телата за

осигурување квалитет.

Да се познаваат прашањата за имплементација на

резултатите од учење и да се подготват препораки

M ОН ЦСОО,ЦОВ, БРО, ПОУ,

тела за ОК,работодавачи

студенти

Недоволен број на советници по

сектор

Национален буџет

Закон за стручно образование и обука

Број на посетени училишта по сектор

и профил

Анализа за имплементација на

резултатите од учењето за време на реализација на

образовни програми врз

основа на резултатите од

Спроведување посети и анализа на пополнетиот прашалник.

Недостаток на финансиски

Број на соодветни извештаи по сектор

17

РП 3: Имплементација на резулта

ти од учење

то

средства за реализирање на

посетите во стручните училишта

Релевантни наставни планови програми

за спроведена анализа за

имплементација на РУ учењето по сектори

3.2: Развој на Водич за резултати

од учење и дисеминација

Развој на насоки како да се развијат и користат резултатите од учењето за разни чинители и

корисници

Да се обезбеди развој и ефективна имплементација на резултатите, поврзани со механизмите за проценка и

осигурување квалитет

M ОН ЦСОО,ЦОВ, БРО, ПОУ,

универзитети,работодавачи

Недостаток на стручни и

професионални компетенции

ИПА Твининг проект,заем од

Светска Банка,Национален

буџет

Постоечките Водич за развој на РУ во ВО

Revised Methodology for developing OS Јасно дефинирани

правила, начини и услови за развој и

ефикасно спроведување на резултатите од

учењето од различни засегнати

страни

Информации од веб-страницата на Цедефоп, вклучувајќи ги објавените

резултати од релевантните студии

Methodology for developing QS

Методологија за СЗ Упатства за развивање на РУ усвоени од страна на релевантното

тело

Валидни стандарди на занимања како примероци

3.3: Јакнење на капацитетите на различни актери согласно нивната

улога

Обука на експерти во различни институции

Подготовка на професионалци за ефективен развој и имплементација на

резултатите од учење, и нивно користење за настава, проценка и механизми за ОК

M ОН ЦСОО,МТПС,АВРМ,ЦОВ, БРО, ПОУ,

високообра-зовни

институции, тела за ОК.

Избор на соодветни

експерти-обучувачи за изготвување на

документи врз основа на РУ и

обучувачи

ИПА проекти,заем од

Светска Банка,Национален

буџет

Претходно искуство и обуки за креирање документи врз

основа на РУ

Број на работилници за изготвување на документи врз основа на РУ и

кредити

Обучени експерти , така што описот на

резултатите од учење редовно

може да се прегледа и ажурира

Осигурување средства за обуки

Број на подготвени документи врз основа на РУ

3.4: Имплеметација на

резултати од учењето

(стандарди на занимање,

стандарди на квалификации,

наставна програма, итн.),

вклучувајќи и системи на

кредити

Ефективно спроведување и користење на резултатите од

учење

Да го поддржи спроведувањето на

резултатите од учење и да ги користи за дизајнирање

на стандарди.

БРО , ЦСОО, ЦОВ,

МТСП, високообра-

зовни институции, МОН итн.

Недостаток на финансиски

средства

Национален буџет

Закон за НРК Број на работилници Документи за сите

образовни сектори врз основа на РУ,

вклучувајќи користење на

кредити и нивоа

               

Методологија за СЗ

Број на подготвени документи

               Нацрт Методологија за развој на стандарди за

квалификации, реформирани образовни програми базирани на РУ

               

Развивање стандарди и резултати од учење во основното образование

Да се развијат стандарди и РУ кои учениците ќе ги постигнат на крајот од

деветгодишното основно образование. Спротивни

(различни) мислења за

стандардите и РУ на различни нивоа на образование и

обука

Работилници со релевантни експерти (БРО, МОН) и други засегнати страни

(наставници, универзитети итн.)

Подготвен Водич за РУ (изготвување на стандарди за РУ)

Развиени стандарди за РУ во

основното образование.

               

Да се развијат стандарди и РУ за општите предмети во

програмите за стручното образование и обука

Постапка за усвојување на стандарди и Водичи.

Усвоени стандарди за резултатите од

учењето

Водич за пишување на РУ во

основното онразование.

               

Да се развијат стандарди и РУ кои учениците ќе ги постигнат на крајот од

општото средно (гимназиско)образование

 Број на експерти оспособени за пишување РУ

Листа на експерти оспособени за пишување РУ

               

Воспоставување Управен одбор за ВНИУ

Да се воспостави Управен одбор за ВНИУ кој ќе

управува и ќе го следи развојот / имплементацијата

на ВНИУ врз основа на годишен план за работа.

Недостиг на свест и мотивација на

клучните институции да учествуваат во

Управниот одбор

Номинирани членови на Управниот одбор од

следните институции: МОН (2), ЦОВ (2), ЦСОО, ДИЦ МТСП, АРМ, Стопанска

комора, Занаетчиска комора, Синдикат

Конститутивен состанок на

Одборот за ВНИУ

Годишен план за работа

Формиран Управен одбор за ВНИУ кој

ќе управува и следи напредок и

имплементација ВНИУ врз основа

на Годишен план за работа

Патоказ за ВНИУ

Број на состаноци на Одборот за

ВНИУ

Правилник и процедури на

Одборот за ВНИУ

Годишен план за работа

Дизајнирање на правила и Да се дизајнираат правила и Не вклучување на Анализа на моменталната Подготвени / Правила и

18

РП 4: Развој

и имплементација на системот на ВНИУ

4.1: Дизајнирање систем и

процедури за верификација на

неформално образование и информално

процедури за ВНИУ

процедури кои ќе овозможат понатамошна

имплементација на системот ВНИУ и ќе резултираат во

законска рамка

ЦОВМОН,

ЦСОО, ПОУ,

УО ВНИУ

важни засегнати страни во процесот

на ВНИУ

ЕТФ проект,Национален

буџет

состојбата, постојните капацитети и

институционалната поставеност за дизајн на

ВНИУ системот

дизајнирани нацрт-Правилници за акредитација на

институции, сертификација на

кандидати, следење и контрола на

квалитетот на ВНИУ

процедури за ВНИУ кои понатаму ќе

овозможат имплементација на системот ВНИУ и ќе

резултираат во специфична

законска рамка

Подготовка на релевантна законска и финансиска основа

Да се дизајнираат правила и процедури кои ќе овозможат

понатамошна имплементација на системот

ВНИУ и ќе вклучат во законска рамка

Не вклучување на важни засегнати

страни во процесот на ВНИУ

Подготвени правила и процедури за ВНИУ

Подготвени и усвоени закони / правилници за

ВНИУ

Усвоена законска рамка за ВНИУ

Конфликтни изјави на важни засегнати

страни за надлежностите на

различните институции во

имплементацијата на системот ВНИУ

Имплементирани пилот-проекти (за избрани

квалификации / делумни квалификации)

4.2: Развој на Водич за

верификација на неформално

образование и информално

учење

Развивање документи и методологија за имплементација

на ВНИУ

Да се дефинираат насоките за давателите на ВНИУ,

методите и пристапите кои треба да се користат во четирите фази на ВНИУ:

идентификација, документација, проценка,

сертификација

ЦОВМОН,

ЦСОО, ПОУ,

УО ВНИУ

Недостаток на капацитети и обука

на потенцијални понудувачи на

ВНИУ

ЕТФ проект,Национален

буџет

Патоказ за имплементација на системот за ВНИУ во Република Македонија

Подготвен документ за методологијата за имплементација

на ВНИУ

Усвоени водичи, методи и пристапи за понудувачите на

ВНИУ

Развиени алатки за ВНИУ

Изработени се четири фази на

ВНИУ: идентификација, документација,

проценка, сертификација

4.3: Јакнење на капацитетите на различни актери согласно нивната

улога

Градење на капацитети и институционална поддршка

Градење на капацитети и институционална поддршка

на различни институции одговорни за поддршка на

имплементацијата на ВНИУ во четирите фази на

процесот ВНИУ

ЦОВМОН,

ЦСОО, ПОУ,

УО ВНИУ

Ниска мотивација на вработените во

институциите вклучени во

процесот ВНИУ

ЕТФ проект,Национален

буџет

Посочени институции одговорни за спроведување

на ВНИУ

Број на организирани обуки за вработените кои

ќе го водат процесот ВНИУ

Обучен персонал кој ќе го води

процесот ВНИУ

Анализа на потреби за обука

Број на организирани работилници и

обуки за зајакнување на капацитетите на

институциите вклучени во ВНИУ

Зајакнати на капацитетите на

институциите вклучени во ВНИУ

4.4: Имплементација на системот за

верификација на неформалното образование и информалното

учење

Пилотирање на ВНИУ системот

Развој и имплементација на пилот-проекти (избрани

занимања / квалификации) со цел тестирање на

системот ВНИУЦОВМОН,MТСП, ЦСОО, ПОУ

Не вклучување на важни засегнати

страни во процесот на ВНИУ

ЕТФ проект,Национален

буџет

Подготвени правила и процедури за ВНИУ

Пилотни ВНИУ процедури за

одредени занимања (квалификации /

делумни квалификации)

Финализирани правила,

процедури, методолошки

документи и алатки за ВНИУ кои ќе

овозможат понатамошна

имплементација на системот за ВНИУ

Развиени алатки за ВНИУ

Усвоен ревидиран прирачник за правилата и процедурите

Спроведување кампања за подигнување на свеста за

капацитетите и придобивките од ВНИУ

Подигање на свеста за капацитетите и

придобивките од ВНИУ

Недостаток на мотивација на

целната група и присуство на промотивни

настани за ВНИУ

Имплементирани пилот-проекти (за избрани

квалификации / делумни квалификации)

Резултати од пилот проектот

Подигната свест, зголемени

капацитети и придобивки од

системот за ВНИУ

5.1.: Опис на системот за вклучување

квалификации во МРК

 

Дизајнирање систем за вклучување на старите

(постоечки) и нови квалификации во MРК

 

Да се создаде сеопфатен систем на квалификации

доделени во Македонија и рапоредени во нивоата на

МРК.

M ОН БРО,

ЦСОО,ЦОВ,

Твининг ИПА 

Проблем да се постигне

сеопфатна типологија на квалификации

ИПА Твининг проект,за НРК,

Национален буџет

Водич за одредување на нивоата за квалификациите

за СОО

Број на квалификации

пилот-поврзани со МРК

Методологија и постапки за

одредување на нивото и

вклучување на квалификациите во

19

РП 5: Вклучување

на квалифика

ции во МРК

МРК, консултирани и усвоени од

соодветното тело за донесување

одлуки

Описи на нивоа во МРКБрој на

квалификации -поврзани со МРК

Типологија на квалификации

5.2.: Развој на Регистер за МРК

Дизајнирање и прифаќање на институционалната шема на

Регистарот на квалификации со елементи на самиот регистар, односите со други институции поврзани со МРК, процедурите

за активности (аплицирање, оценување, доделување) и

органите со кои се соработува(осигурување квалитет,

доделување, итн.). Дизајнирање ИТ инструменти (бази на

податоци, обрасци за примена итн., Портал за Регистарот

Да се имплементира Регистарот на квалификации

M ОН БРО,

ЦСОО,ЦОВ,

универзитети,

Постигнување рамнотежа меѓу

централизацијата и децентрализацијата на одлуките во

врска со вклучувањето на квалификациите

ИПА Твининг проект,

Национален буџет

Intermediary outputs of the IPA Twinning project on NQF

Број на консултации со засегнатите

страни

Шема на структурата на Регистарот и

начини на кои таа е поврзана со други

институции и засегнати страни

Постапки за барања,

вклучување и ревизија на

квалификациите во Регистарот

Технички процедури за одржување на Регистарот за квалификации

5.3.: Равој на Водич за

вклучување квалификации и

дисеминација 

Пишување и консултирање со засегнатите страни за насоки за вклучување на квалификациите

во Регистарот и ширење на знаењето

Да се прецизираат активности на системот за

вклучување на квалификации познати на

засегнатите страни; Да се наложи на

заинтересираните страни како да го користат системот

за вклучување и одредување на нивото на

квалификациите.

M ОН БРО,

ЦСОО,ЦОВ,

универзитети,

Недоволна соработка на релевантни

чинители

ИПА фондови,Национален

буџет

Шема на Регистарот

Број на публикации и други

инструменти за ширење на знаења за вклученоста на квалификациите

Упатствата за вклучување на

квалификациите во Регистарот, објавени во печатена и

електронска форма.

Посреднички резултати од ИПА Твининг проектот за

НРК

Број дизајнирани обрасци

Други инструменти за ширење на

знаења за вклучувањето

5.4.: Јакнење на капацитетите на различни актери согласно нивната

улога

Подготовка на главните актери за нивните улоги во вклучување

на квалификациите во MРК: обуки, конференции,

работилници и други форми на учење / настава за системот

(лица кои ќе водат Регистерот, експерти-оценувачи на

апликации, членови на тела за доделување, ИТ менаџери итн.)

Да се подготват заинтересираните страни за професионално и ефективно

извршување на нивните улоги во системот за

вклучување на квалификациите

M ОН различни учесници

Незаинтересираност на

претставниците на засегнатите страни

да се појават настани за градење

капацитети

ИПА Твининг проект,заем од

Светска Банка,Национален

буџет et

Сите активности за дисеминација преземени во

текот на процесот на имплементација на МРК

Број на луѓе вклучени според нивните различни

улоги

Група луѓе кои работеа во име на

системот квалификации обучени и се

подготвени да ги играат нивните очекувани улоги

5.5.: Развивање на нови

квалификации и нивно вклучување

во НРК

Започнување на процесот на апликација, евалуација, одредување на нивото и

доделување нови квалификации

Да се отвори системот за квалификации за нови квалификации кои не

постоеле порано.

M ОН ЦСОО,БРО,ЦОВ,

универзитети, работодавачи

комори, тела за НРК

Бесплатна пријава или со надиомест – за и против- треба

да се размисли

ИПА Твининг проект,заем од

Светска Банка,Национален

буџет, понудувачи на

услуги

Шема на институции, процедури, насоки и

инструкции, како и групи на експерти.

Број на нови квалификации

вклучени во МРК

Нови апликации за нови квалификации

Вклучување на новите

квалификации во МРК

5.6.: Ревизија на постоечките

квалификации и нивно вклучување

во НРК

Евалуација и редизајнирање на постојните квалификации врз

основа на механизми за осигурување квалитет на

квалификациите, вклучувајќи го и процесот на определување на

нивото во НРК.

За да се постигне конзистентност на сите

квалификации во македонскиот систем на

квалификации со нивоата на МРК.

M ОН ЦСОО,БРО,ЦОВ,

работодавачикомори,

ПОУ

Отпор на заинтересираните страни за ревизија на квалификациите

ЕТФ проект, ИПА Твининг

проект,Национален

буџет

Опици на нивоа

Број на ревидирани квалификации

Преглед на сите постоечки

квалификации за ревизија и

одредување на нивото според МРК.

Методологија за одредување на нивото на

квалификацијата

Посреднички резултати од ИПА Твининг проектот за

НРК

6.1.: Анализа на системот(ите) за

осигурување квалитет во РМ и

Да се комплетираат сите информации за постоечките

елементи и процедури за осигурување квалитет во врска

Да се обезбедат информации во врска со

функционирање на системот на ОК во праксата и

Отпор на засегнатите страни

(особено понудувачите на

  Споредба на начинот на активности на овие

институции со европските барања (како ЕСГ за ВО или

Анализа на системот за квалитет во

Македонија во

Свеста на засегнатите страни

за прашања поврзани со ОК

               

20

РП 6: Осигу

рување квали

тет

планови за подобрување

со квалификациите во Македонија.

Да се оцени нивната соодветност и ефективност во

однос на барањата на европските тела за ОК, како и потребите на македонскиот систем за квалификации.

Да се предвидат и имплементираат неопходните

промени.

предизвиците поврзани со ОК.

M ОН , БРО,

ЦСОО, ДПИ, ДИЦ,

ОАЕВО,НОМРК

обраовни услуги) против посилните механизми на ОК

ОК во ЦОО)

однос на основното и општото средно

образование, како и за општите

предмети во средното стручно

образование и високото

образование.

(статус кво и што треба да се

направи)

Да се развие систем за осигурување квалитет на

квалификациите за заштита на веродостојноста на

квалификациите доделени во Македонија.

Недостиг на потребни податоци

за подготовка на анализа

Национален буџет ,заем од

Светска Банка,ИПА фондови

Посреднички резултати од ИПА Твининг проектот за МРКи СКИЛС проектот

Анализа на тековниот состојба

за ОК.Нови елементи на

системот за ОК или дизајнирање

начини за надградба на постојните.

               

Разлики во обработката на

податоците (различни

методологии)

Број на работилници

одржани за ОК за заинтересираните

страни

               

6.2.: Усогласување на системот за осигурување на

квалитет со европскиот систем за осигурување на

квалитет во стручното

образование и обука и со Европските стандарди и

насоки.

Усогласување на постојниот систем за квалитет за високо образование со ЕСГ за ВО. Усогласување на постојниот

систем за квалитет во стручно образование и обука со барањата на EКАВЕТ.

Двата системи треба да бидат способни да проценат дали

методите за потврдување на резултатите од учење според

MРК се правилнонаправини.

Да се развие систем за осигурување квалитет на квалификациите за да се

обезбеди веродостојност на квалификациите доделени

во Македонија.

M ОН високообра-

зовни институции,

ОАЕВО,ДИЦ, ДПИ

ЦСОО, БРО,ЦОВ, ПОУ

Несоодветна имплементација на ЕСГ за потребите

на ВО и ЕКАВЕТ од засегнатите страни

на национално ниво

заем од Светска Банка, ИПА Твининг

проект,Национален

буџет,

ЕСГ ВО и ЕОКВЕТ препораки,

ЕНКА и ЕКАР политики и процедури

Апликацијата за членство во ЕНКА е

одобрена

Целосна имплементација на

системот за квалитет за високо

образование со изгледи за

членство во EКАР

               

Број на документи и институции кои ги

потврдуваат механизмите на ОК

кои работат во системот на

квалификации врз основа на

европските препораки

Целосен опис на системот на ОК за

образовни и стручни

квалификации во Македонија

               

6.3.: Развој на Водич за

осигурување квалитет и

дисеминација

Пишување и консултации со засегнатите страни за насоки за осигурување квалитет во стручно

образование и обука и високо образование за потребите на системот за квалификации и

ширење знаења во врска со тоа.

Да се заштити веродостојноста на

квалификациите доделени во Македонија преку

развивање соодветни документи или подобрување

на постојните, вклучувајќи нивна десиминација.

M ОН ЦСОО, БРО,ЦОВ,

ОАЕВО, ДИЦ, ДПИ,

НОМРК,високообра-

зовни институции

Спротивставени ставови во однос на инструментите

за ОК

заем од Светска Банка,ИПА Твининг

проект за НРК,Национален

буџет,

Постоечки систем за осигурување квалитет

Водичи и дисеминирани

материјали, објавени и

дисеминирани

Упатства како да се искористи ОК во

високото образование (внатрешни и надворешни системи за квалитет)

Анализа на системот за квалитет во Македонија во

однос на основното и општото средно

образование, СОО и високото образование.

Насоки за ОК за разввивање на

нови квалификации во МРК

Европски стандарди и упатства во врска со ОК

(ЕСГ, ЕКАВЕТ)

Насоки како да се користи ЕКАВЕТ

системот

Информациите доставени до јавноста за

механизмите за ОК

6.4.: Јакнење на капацитетите на различни актери согласно нивната

улога

Подготовка на главните актери за нивните улоги во ОК на MРК:

обуки, конференции, работилници и други форми на учење / настава за системот.

Да се подготват поединците и групи на луѓе да ги

извршуваат своите улоги во осигурувањето на квалитет

на квалификациите, професионално и ефективно

M ОН ЦСОО, БРО,ЦОВ,

ОАЕВО,

Недоволна посветеност на актерите за ОК.

заем од Светска Банка,ИПА Твининг

проект за НРК,Национален

буџет

Развиени се инструменти за ОК

Број на обучени актери за ОК

Број на работилници и конференции

Зголемување на оспособени

експерти за ОК

6.5.: Имплеметација на системот(ите) за

осигурување квалитет,

Да се воведе ажуриран систем за осигурување квалитет

(институции и процедури) кој ќе го обезбеди квалитетот на квалификациите и нивна

Да се заштити веродостојноста на квалификациите во

Македонија од институциите и процедурите на системот

M ОН ЦСОО, БРО,ЦОВ,

ОАЕВО,

Одложување на ажурирањето на законодавството

Национален буџет Подготвени процедури и

стандарди за ОК

Евалуација на процедурите и

стандардите за ОК

Институции и тела со јасен домен на права и обврски,

стандарди и процедури за ОК

Посреднички резултати од ИПА Твининг проектите

Број на усвоени процедури и

21

вклучувајќи и валидизација на квалификации

валидација според европските алатки за ОК.

за ОК. ДИЦ, ДПИ

стандарди за ОК

кои се применуваат во македонскиот

систем на

Број на сертификати за

квалитет доделени на даватели на

образование

РП 7: Легис

латива

7.1.: Анализа на моменталната легислатива, потреба за

подобрување и планови за

хармонизација

Анализа на постоечкото законодавство во однос на потребите на системот на

квалификациии во РМ

Усогласување на постоечките законски акти за квалификации со потребите на македонскиот систем на

квалификации

M ОН ЦСОО, БРО,ЦОВ,

ОАЕВО, ДИЦ, ДПИ

МТСП

Промените на законодавството

обично се одземаат многу време

ИПА Твининг проект за НРК,

заем од Светска Банка,

Национален буџет

Постоечка легислатива Број на анализиКритичка анализа

на постоечкото законодавство

Препораки од анализите на законодавството направени

од различни проекти за македонските квалификации

Препораки за подобрување на легислативата

Листа на идентификувани

разлики

Препораки за подобрување на легислативата

7.2.: Разгледување на препораки за подобрување на легислативата

Да се изготват препораки за неопходните законски измени. (да се искористат на анализите

споменати погоре за усогласување, како и анализата обезбедена од други проекти кои се занимаваат со македонскиот

систем за квалификации). Консултации за промени со

засегнатите страни.

Препорака за промени во законодавството кое ќе

овозможи дизајн и ефикасно функционирање на

македонскиот систем на квалификации.

M ОН ЦСОО, БРО,ЦОВ,

ОАЕВО, ДИЦ, ДПИ

МТСП

Промените на законодавството

обично се одземаат многу време

ИПА Твининг проект за НРК,

заем од Светска Банка,

Национален буџет

Препораки за ажурирање на

легислативата

Број на листи на препораки

Листа на препораки за измена на

легислативата

Број на документи со мислења на

заинтересираните страни во врска со

препораките

Јавна дебата за измени на

легислативата

7.3.: Ажурирање на легислативата

Изготвување и усвојување на ново и / или ажурирано

законодавство усогласено со потребите на MРК.

Следење на спроведувањето на ажурираното законодавство и

неговата доследност.

Воспоставување ажурирана сеопфатна легислатива која ги опфаќа сите аспекти на

MРК.

M ОН ЦСОО, БРО,ЦОВ,

ОАЕВО, ДИЦ, ДПИ

МТСП

Ажурирањето на легислативата одзема време

Национален буџет,

заем од Светска Банка,

Препораки за ажурирање на легислативата

Ажурирано законодавство прифатено од

релевантните тела

Ажурирано законодавство за

системот на квалификации

7.4.: Подготовка на публикација и дисеминација

Подготовка на летоци, постери, објавување на легислативата на

соодветните веб-страници, организирање настани за

дисеминација

Зголемена јавна свест за ажурираното законодавство

M ОН ЦСОО, БРО,ЦОВ,

ОАЕВО, ДИЦ, ДПИ

МТСП

Недоволно средства

Национален буџет,

ИПА фондови

Усвоени документи за легислативата

Бројот на издадени брошури Зголемена

транспарентност на македонскиот

систем за квалификации

Број на јавни настани

Функционални веб-страници              

22

Документот е изготвен е во рамките на Твининг ИПА проектот финансиран од ЕУ: „Понатамошно подобрување на системот за развој и имплементација на Националната рамка на квалификации“ , MK 13 IPA SO 02 15, со поддршка на експертите проф. Ева Смилетска и проф. Миле Џелалија во соработка со националните експерти Наташа Јаневска, Аспасија Хаџишче, Нада Стоименова и Борчо Алексов и преставници од разни релевантни институции, тела и поединци.

Изразуваме и благодарност до сите учесници кои со свои идеи и сугестии помогнаа во изработката на документот.

23