skojarzenie procesu niszczenia chrząstki stawowej ... · choroba zwyrodnieniowa stawów...
TRANSCRIPT
Choroba Zwyrodnieniowa Stawów (Osteoarthritis) - definicja
� skojarzenie procesu niszczenia chrząstki stawowej, wtórnych
zmian w nasadach kostnych oraz zapalenia błony maziowej,
prowadzące do uszkodzenia struktury i funkcji stawu i
objawów bólowych.
Choroba Zwyrodnieniowa Stawów - Podział
� Pierwotna (idiopatyczna)
� Z zajęciem stawów obwodowych
• Stawy międzypaliczkowe rąk (postać guzkowa)
• Inne małe stawy
• Stawy duże
� Z zajęciem stawów kręgosłupa
• Stawy międzywyrostkowe
• Stawy międzykręgowe
� Postacie szczególne
• Postać zapalno nadżerkowa
• Postać uogólniona
• Chondromalacja rzepki
• Uogólniona hiperostoza szkieletowa (DISH)
Choroba Zwyrodnieniowa Stawów – podział c.d.
� Wtórna
� Pourazowe
• Ostra
• Przewlekła (zawód, uprawiany sport, otyłość)
� Metaboliczne
• Ochronoza
• Hemochromatoza
• Choroba Wilsona
• Choroba Gauchera
• Choroba Kashin-Becka
� Endokrynologiczne
• Akromegalia
• Nadczynność przytarczyc
• Cukrzyca
• Niedoczynność tarczycy
� Krystalopatie
• Artropatia pirofosforanowa
• Artropatia hydroksyapatytowa
� Neurogenne (stawy Charcot’a)
• Wiąd rdzenia
� Inne choroby kości i stawów
• Procesy miejscowe (złamania, martwica jałowa, zakażenie)
• Procesy uogólnione (przewlekłe zapalenia stawów, choroba Pageta, zespoły nadmiernej wiotkości,
osoczowe skazy krwotoczne)
� Dysplazje kości
� Inne
• Odmrożenie
• Choroba kesonowa
• Hemoglobinopatie
Choroba Zwyrodnieniowa Stawów – epidemiologia
� Najczęstsza choroba stawów, przyczyna bólu i inwalidztwa
� Rzadko przed 40 r.ż.
� Po 75 r.ż. 85 % populacji objawy kliniczne lub radiologiczne choroby
� Częstość występowania wzrasta z wiekiem
� Czynniki ryzyka:
• Demograficzne
• Genetyczne
• Nadwaga
• Urazy i przeciążenia stawów
• Masa kostna
Choroba Zwyrodnieniowa Stawów – patogeneza
� Zmiany makroskopowe:
� Zmiany mikroskopowe:
� Szczeliny, ubytki, nadżerki
chrząstki stawowej
� Osteofity
� Pogrubienie i sklerotyzacja
podchrzęstnej warstwy kości
� Okołostawowe torbiele kości
� Zapalenie stawów
� Szczeliny, fibrylacje chrząstki (słabsze barwienie safraniną O, błękitem toluidyny)
� Wczesne stadium – wzrost liczby chondrocytów, następnie jej obniżenie
� Ogniska tworzenia nowej kości (osteofity)
� Pogrubienie podchrzęstnej warstwy kości
Choroba Zwyrodnieniowa Stawów – objawy
• Charakter ograniczony, lokalny (rzadko uogólniony)
• Ból:
• Sztywność stawów (krótkotrwała < 30 min.)
• Bolesność stawów, podwichnięcia
• Trzeszczenia i trzaski (krepitacje)
• Zaniki mięśniowe
• Ograniczenie zakresu ruchu stawów, niestabilność
• Poszerzenie obrysów stawów: � Osteofity, przerost kostny � Wysięki stawowe � Zapalenie błony maziowej
� Nasilenie bólu w ciągu dnia � Ból z reguły głęboki, zlokalizowany w zajętym stawie
� Ból nocny, zaburzający sen np. w zaawansowanej OA stawu biodrowego
Choroba Zwyrodnieniowa Stawów – przyczyny bólu
Źródło Mechanizm Błona maziowa
Zapalenie
Kość podchrzęstna
Nadciśnienie śródkostne, złamania
Osteofity Rozciąganie okostnowych zakończeń nerwowych
Więzadła
Rozciąganie
Torebka
Zapalenie, rozciągnięcie
Mięśnie
Skurcz
Choroba Zwyrodnieniowa Stawów – badania laboratoryjne
• Brak istotnego znaczenia w rozpoznawaniu OA
• Morfologia krwi i badanie ogólne moczu w normie
• OB i CRP w normie (za wyj. postaci zapalnej)
• Minimalne zmiany w płynie stawowym (< 2000
leukocytów / µl przy braku kryształów)
Choroba Zwyrodnieniowa Stawów – badanie radiologiczne
• Zwężenie szczeliny stawowej
• Sklerotyzacja podchrzęstnej warstwy kości
• Torbiele podchrzęstne
• Osteofitoza
Choroba Zwyrodnieniowa Stawów – leczenie
• Edukacja chorego
• Ograniczenie masy ciała, dieta
• Fizjoterapia, kinezyterapia
• Leki przeciwbólowe (paracetamol, klasyczne NLPZ, koksyby)
• Leki chondroprotekcyjne, wiskosuplementy
• Dostawowe inj. glukokortykosteroidów (ostrożnie)
• Pomoce ortopedyczne (laski, kule, balkoniki, stabilizatory)
• Chirurgia ortopedyczna
� przepłukiwanie stawu kolanowego
� artroskopowe usuwanie wolnych fragmentów chrząstki
� osteotomia korekcyjna
� endoprotezoplastyka
Fibromialgia – definicja i epidemiologia
� Przewlekły, uogólniony zespół bólowy, współwystępujący z uczuciem
znacznego zmęczenia i subiektywnymi objawami ze strony układu
ruchu
� 80 – 90 % chorych to kobiety w wieku 30 – 50 lat
� 2% populacji ogólnej
Fibromialgia – patogeneza
• Obniżony próg bólu
• Zmieniona skroniowa sumacja bodźców bólowych
• Polimorfizm genów dla transportera serotoniny i katechol-O-
metylotransferazy
• Zmieniony wzorzec podstawowej i stymulowanej aktywności osi
neuroendokrynnych
• Zwiększona ilość substancji P w płynie mózgowo-rdzeniowym
• Dysfunkcja układu nerwowego autonomicznego
• Czynniki psychosocjalne
Fibromialgia – charakterystyka
� przewlekły, uogólniony ból
� prawidłowe wyniki badania fizykalnego, laboratoryjnego,
radiologicznego
� brak cech klinicznych zapalenia maziówki i mięśni
� punkty tkliwe (tender points)
� tendencja do występowania migrenowych bólów głowy
� płytki sen, bezsenność, kłopoty z zasypianiem
� depresja, nerwica
� zmęczenie odczuwane po przebudzeniu, nasilające się w ciągu dnia
� subiektywne skargi na obrzęk stawów, osłabienie siły mięśniowej
Fibromialgia – rozpoznanie
� Badanie kliniczne
� Potencjalne czynniki indukujące
• grypopodobna infekcja wirusowa
• choroby reumatyczne
• zakażenie HIV
• borelioza
• uraz fizyczny
• „uraz” emocjonalny
• leki (odstawienie kortykosteroidów)
Fibromialgia – kryteria diagnostyczne
Uogólniony bół Bolesność uciskowa 11 z 18 wymienionych tkliwych miejsc
• Prawa i lewa strona ciała
• Powyżej i poniżej przepony
• wzdłuż kręgosłupa
• bóle ramion i pośladków niezależnie od
lokalizacji
� Punkty tkliwe:
• Potylica
• Dolna część szyi
• Mięsień czworoboczny
• Mięsień nadgrzebieniowy
• Drugie żebro
• Boczne nadkłykcie kości ramiennej
• Pośladki
• Krętarz większy
• Kolano
Fibromialgia – inne objawy
Objawy wegetatywne Objawy czynnościowe
Zimne ręce, stopy
Suchość w jamie ustnej
Nadmierne pocenie się
Dermografizm
Drżenie rąk
Zawroty głowy
Niemiarowość oddechowa
Zaburzenia snu
Bóle głowy, migrena
Dolegliwości brzuszne
Dolegliwości dyzuryczne
Uczucie braku powietrza
Przyspieszenia lub zwolnienia akcji serca
Fibromialgia – diagnostyka różnicowa
Choroby tkanki łącznej Inne choroby
• reumatoidalne zapalenie stawów
• toczeń trzewny układowy
• polekowy zespół toczniopodobny
• zespól Sjőgrena
• polimialgia reumatyczna
• zapalenie mięśni
• dna moczanowa
• niedoczynność tarczycy
• neuropatie
• miastenia
• zaburzenia afektywne
• wzw typu B i C
• choroba z Lome
• zespół Cushinga
• choroba Addisona
• nadczynność przytarczyc
Fibromialgia - choroby współistniejące
• depresja
• migrena
• zespół jelita drażliwego
• zespól przewlekłego zmęczenia
• ból mięśniowo-powięziowy
Fibromialgia – leczenie
� cel: uwolnienie chorego od objawów bólowych
� Leczenie multidyscyplinarne - interdyscyplinarny program terapeutyczny
Niefarmakologiczne Farmakologiczne
Edukacja
Ćwiczenia aerobowe, regularny wysiłek fiz.
Terapia behawioralno-poznawcza
Akupunktura
Hipnoterapia
Balneoterapia, fizjoterapia
Trójcykliczne leki przeciwdepresyjne
SSRI
SNRI
Pregabalina
Tramadol + Paracetamol