Studia Regionalne i LokalneNr 3(29)/2007

ISSN 1509–4995

Piotr Majdak*

sklepy internetoWe W polsce. zróżnicoWania przestrzenne i aspekty społeczne

GeografiaInternetujestgeografiąkulturyinnowa-cyjności – geografią, która (…) była historyczniezakorzenionaw głównych światowych ośrodkachmiejskich.Iwciążjest.

(M.Castells,Galaktyka Internetu)

Sklepyinternetowestająsięcorazpopularniejsząformąhandlu.GenerowaneprzeznieobrotyprzekroczyływPolscew2006roku1,3mldzłistanowiłyponad1%całościobrotówdetalicznychwkraju.Wedługopiniiekspertówwskaźnikitebędąnadalrosły,ponieważprzybywachętnychdorobieniazakupówwsieci,zwiększasiętakżeliczbaprzedsiębiorcówzajmującychsięe-biznesem.

Cociekawe,zgodniezprowadzonymianalizami,ośrodkamisilnejkoncentracjie-biznesupo-zostająobszarymetropolitalne(Castells2003).Mimożeadministrowaniesklepeminternetowymmożeodbywaćsiępraktyczniezdowolnegomiejscawkraju,okazujesię,żeczynnikiekonomicz-ne,technologiczneispołeczneodgrywajątubardzoważnąrolę.ZjawiskotowystępujerównieżwPolsce,cowykazałybadaniawłasnezaprezentowanewniniejszymartykule.

HandelelektronicznywPolscerozwijasiębardzodynamicznie.Wedługda-nychprzedstawionychwraporcieE-commerce 2005. Ocena i prognoza rynków Polski, Europy Zachodniej i USA (Money.pl2005),opracowanymprzezeks-pertówzMoney.pl,obrotysklepówinternetowychw2004rokusięgnęły1mldzł(bezudziałuplatformaukcyjnych).Rokpóźniejwyniosłyoneokoło1,3mldzłistanowiły1%całościobrotówdetalicznychwPolsce(Górak,Jarosz2006),natomiast średniorocznywzrost za lata 2001–2004wyniósł 171% (Money.pl2005).Liczbytepokazują,jakpotężnyidynamicznyjestrynekobsługiwanyprzeze-sklepy.Cowięcej,eksperciprzewidują,żepopularnośćrobieniazaku-pówwsiecibędziewciążrosła.Potwierdzają to także różnorodne badania prowadzone wśród internau-

tów. Na pytanie: „Czy kiedykolwiek robił Pan(i) zakupy za pośrednictwemInternetu?”42,3%badanychodpowiedziało twierdząco (http://www.ranking-sklepow.pl).Ponadtocotrzecinabywca,któryjużkupujewsieci,deklaruje,żezamierzawnajbliższejprzyszłościwydawaćwięcejniżdotychczas.17%tychinternautów,którzyjeszczenierobilizakupówwe-sklepach,zapowiada,żemazamiartowniedługimczasiezmienić(Górak,Jarosz2006).PowodówwzrostupopularnościzakupówwInterneciejestwiele.Wśródnaj-

ważniejszychwymienićmożna:– wzrastającezaufanienabywcówwobectejformysprzedaży,

* CentrumEuropejskichStudiówRegionalnychiLokalnychUniwersytetuWarszawskiego.

SKLEPYINTERNETOWEWPOLSCE.ZRóżNICOWANIAPRZESTRZENNE... 107

– rosnącaliczbaorazatrakcyjnośće-sklepów,– szybkośćiwygodatransakcji,– możliwośćszybkiegoporównaniawieluproduktówspełniającychokreślonekryteriaorazichcen,

– niższeniżwtradycyjnychsklepachcenytowarów,– szerokiasortyment,– rozwójusługbankowychimożliwościdokonywaniatransakcjiwsieci,– ogólnywzrostliczbyużytkownikówInternetu,awięcpotencjalnychklientów.

1. Sklepy internetowe w Polsce

1.1. Źródłainformacjiimetodybadań

RosnącezainteresowaniezakupamiwInternecieorazmożliwośćosiągnięciaistotnychzyskówpowoduje,żeliczbae-sklepówwPolscezwiększasięwszyb-kimtempie.Powstajątakżespecjalnestronyinternetoweadresowanedopoten-cjalnychklientów,dostarczająceróżnorodnychwiadomościofunkcjonującychwsiecisklepach.Stanowiąoneswoistykatalogbranżorazprzedsiębiorstwofe-rującychsprzedażproduktówprzezInternetorazzawierająinformacjenate-matwirtualnychzakupów.Ichcelem„jestzgromadzeniejaknajwiększejliczbysklepówinternetowychzróżnychbranżorazpoddanieichocenieInternautów.Ocenatamożliwajestdziękisystemowigłosowaniaorazkomentowaniapre-zentowanychsklepów.Komentarzeiocenyinnychużytkownikówpowinnypo-mócpotencjalnymnabywcomwwyborzenajbardziejodpowiedniegodlanichsklepu”(www.ranking-sklepow.pl).Zjednejstronyułatwiająklientomdokony-waniezakupów,zdrugiejzapewniająreklamęposzczególnymsklepom,któredobrowolniesięwpodanychserwisachrejestrują.Wśródnajpopularniejszychtegotypuwitryn(pojawiającychsięwpierwszej

kolejnościwwyszukiwarceGoogle.pl)wymienić:www.pinia.pl,www.ranking-sklepow.pl,www.shopzone.pl,www.sklepy24.pl,www.i-sklepy.pl.Dostarczaneprzez teserwisy informacjestałysiępodstawąanalizprzedstawionychwni-niejszejpracy.Dziękizebranymdanymmożliwestałosięokreślenie:– liczbye-sklepówdziałającychwPolsce,– strukturybranżowej,– liczebnościposzczególnychbranż,– lokalizacjie-sklepównamapiePolski.Abyuniknąćdublowaniasklepówzarejestrowanychwkilkuserwisach,część

analiz oparto na danych zawartych wyłącznie na stronie www.shopzone.pl.28czerwca2007r.wbazieserwisuznajdowałosię2056sklepówpogrupowa-nychw21kategoriach.Badaniupoddano417losowowybranychfirmwszyst-kichkategorii,costanowiło20,2%ogółuskatalogowanychwserwisiewitryn.Opowodachwyborutejwłaśniestronypiszęwdalszejczęściartykułu.Wymienioneponiżejserwisykategoryzująe-sklepywedługróżnychbranż,

co ułatwia odnalezienie sklepu oferującego konkretne produkty. Liczba po-

PIOTRMAJDAK108

szczególnychdziałówjestbardzoróżna,wahasięod11do30wzależnościodprzyjętegostopniaszczegółowości.Np.działowi„foto&RTV-AGD”,obejmu-jącemuwserwisiewww.sklepy24.pl293 sklepy,odpowiadają„AGD”,„elek-tronika”,„fotografia”,„RTV”,„telefony”wserwisiewww.ranking-sklepow.pl(262sklepy).

1.2. Liczebnośćistrukturabranże-sklepówwPolsce

Tab. 1. Liczba e-sklepów w poszczególnych branżach

Serwis internetowy Kategorie oraz liczba sklepów

Liczba kategorii (branż)

Łączna licz-ba skatalo-gowanych sklepów

ww

w.ra

nkin

g-sk

lepo

w.p

l

AGD, 93Apteki internetowe, 37Artykuły biurowe, 41Artykuły dziecięce, 74Artykuły szkolne, 5Bielizna, 68Biżuteria, 134Dom, 60Elektronika, 84Fotografia, 32Hobby, 88Inne sklepy internetowe, 161Kosmetyki, perfumy, 108Księgarnie, prasa, 70Kulturystyka, fitness, 12

Kwiaciarnie internetowe, 20Meble, 36Motoryzacja, 82Muzyka, filmy, 16Odzież, obuwie, 133Oprogramowanie, gry, 33Prezenty, 73RTV, 27Sexshopy, 39Sport, turystyka, 91Telefony, 26Usługi, 19Wesela, śluby, 9Wielobranżowe, 31Wyposażenie wnętrz, 75

30 1 764

ww

w.s

hopz

one.

pl

Biuro, 57Dla dzieci, 137Dom i ogród, 108Fotografia i optyka, 46Hobby, 116Komputery, 150Książki i multimedia, 94Markety, 16Meble, 47Motoryzacja, 70Narzędzia, 33

Odzież, 231Prezenty, 191RTV AGD, 95Sport i turystyka, 109Sztuka, 43Telekomunikacja, 30Wyposażenie wnętrz, 118Zabawki, 84Zdrowie i uroda, 164Zegarki i biżuteria, 117

21 2 056

ww

w.i-

skle

py.p

l

Artykuły biurowe, 66Artykuły dla dzieci, 158Artykuły spożywcze, 40Bielizna, 64Biżuteria i zegarki, 124Dom i ogród, 260Elektronika/fotografia, 133Hobby, 96Inne, 94Komputery, peryferia, 158Książki, 103Meble, 24Motoryzacyjne, 51

Multimedia i oprogramowa-nie, 42Muzyka, 32Perfumy, kosmetyki, 80Prezenty, upominki, 101Sklepy erotyczne, 65Sport i rekreacja, 132Telefony i akcesoria gsm, 35Ubrania i dodatki, 194Wielobranżowe, 49Zdrowie, 170Zoologiczne, 44

24 2 315

SKLEPYINTERNETOWEWPOLSCE.ZRóżNICOWANIAPRZESTRZENNE... 109

Tab. 1. cd.

Serwis internetowy Kategorie oraz liczba sklepów

Liczba kategorii (branż)

Łączna licz-ba skatalo-gowanych sklepów

ww

w.s

kle-

py24

.pl

Auto & moto, 148Dom & ogród, 398Dziecko, 219Foto & RTV-AGD, 293Hobby, 185Komputer, 275

Książki & multimedia, 175Odzież, 241Prezenty & akcesoria, 276Sport & turystyka, 185Zdrowie & uroda, 286

11 2 681

ww

w.p

inia

.pl

Antyki i sztuka, 36Aukcje internetowe, 24Biuro i szkoła, 61Dla dorosłych, 59Dla dzieci, 163Dom i ogród, 218Fotografia i optyka, 74Gry i zabawki, 79Hobby, 188Internet/Hosting, 36Komputery i elektronika, 253Książki i multimedia, 154Meble, 42

Megamarkety, 21Motoryzacja, 82Narzędzia i art. elekt., 41Odzież i obuwie, 297Pozostałe zakupy, 206RTV AGD, 138Sport i rekreacja, 161Telekomunikacja, 57Upominki i dodatki, 255Wyposażenie wnętrz, 155Zdrowie i uroda, 209Zegarki i biżuteria, 98

25 3 107(1 940*)

* liczba deklarowana przez administratora strony.Źródło: opracowanie własne.

Należy także zauważyć, że poszczególne sklepy rejestrowane są niekiedykilkakrotnie. Na przykład asortyment biurowy (długopisy, papier, flamastryiinne)znaleźćmożnazarównowkategorii„biuro”,jaki„dladzieci”,„szko-ła”,„prezenty”,„zabawki”.Szczególniewidocznejesttowprzypadkuserwisuwww.pinia.pl,wktórymsumasklepówzposzczególnychbranżwynosi3107,natomiastrzeczywiściezarejestrowanychjestich1940.Dlategoliczbafaktycz-niefunkcjonującychsklepówjestzapewneniższa,niżwynikałobyzsumowaniaprzedstawicieliposzczególnychdziałów.Szacujesię,żeobecniedziaławPolsce2–2,5tys.sklepówinternetowych,przyczymjeszczeniewszystkieznajdująsięwewspomnianychwyżejkatalogach(Górak,Jarosz2006).Potwierdzatotakżeanalizaprzedstawionawtab.1.Ryc. 1 przedstawia dane zamieszczone na stronie www.shopzone.pl.

Proponowanaprzez serwis kategoryzacja (21działów) z jednej stronyujmu-je szeroki zakres działów, z drugiej – nie powiela poszczególnych kategorii.Dziękitemuzarejestrowanewkatalogusklepywzasadzieniepowtarzająsię,natomiastprzedstawionastrukturabranżstanowiuśrednionyobrazogółuka-tegoryzacji.

PIOTRMAJDAK110

0,78 1,461,61 2,09 2,24 2,29

3,40

5,64 5,74 5,697,30 7,98

9,29

11,24

4,092,77

6,665,30

4,57 4,625,25

0,002,00

4,006,008,00

10,0012,00

%Marketyspo¿ywcze(16)

T elekomunikacja(30)

Narzêdzia(33)

Sztuka(43)

Fotografiaioptyka(46)

Meble(47)

Biuro(57)

Motoryzacja(70)

Zabawki(84)

Ksi¹¿ki imultimedia(94)

RTVAGD(95)

Dom

i ogród(108)

Sport iturystyka(109)

Hobby(116)

Wyposa¿eniewnêtrz(118)

Zegarki ibi¿uteria(117)

Dladzieci(137)

Komputery(150)

Zdrowieiuroda(164)

Prezenty(191)

Odzie¿(231)

Ryc. 1. Udział procentowy sklepów danej branży w ogólnej liczbie sklepów (w nawiasach podano ogólną liczbę sklepów)Źródło: opracowanie własne.

Powyższy wykres przedstawia rozkład procentowy polskich sklepów in-ternetowych według branż. Jak widać, najliczniej reprezentowane są sklepyinternetowe branży odzieżowej (231), które stanowią ponad 11%wszystkichsklepów.Przewagaakurattejdziedzinywydajesięniecozaskakująca,ponie-ważzakupubrańprzezInternetwiążesięzoczywistymbrakiemmożliwościprzymierzeniadanegotowaru.Nakolejnymmiejscuznalazłasiękategoria„prezenty”,którajednakzawiera

wsobie,podobnie jak„hobby”,przedmiotynależącedowielu innychbranż,przez cow dalszych analizach oba działy będą pomijane.Następną pozycjęzajmują sklepy oferujące asortyment kategorii „zdrowie i uroda” (niektóreserwisywyodrębniająw tymmiejscuapteki internetowe).Stanowiąonenie-całe8%wszystkiche-sklepów.Udziałsklepówzkategorii„komputery”(150sklepów),„dladzieci”(137),„zegarkiibiżuteria”(117),„wyposażeniewnętrz”(118),„sportiturystyka”(109)oraz„domiogród”(108)wahasięwprzedziale5–7%.Towarytemożnauznaćzastosunkowoniedrogieprzedmiotycodzien-negoużytku.Ponadtoichwysyłkapocztąnienastręczawielutrudności,zczegoprawdopodobniewynikawysokiezainteresowanietymiproduktamiorazdużaliczbasklepówjeoferujących.Niecomniejsklepówinternetowych(4,62%)zajmujesięsprzedażąartyku-

łówRTV-AGD(95sklepów).Sątotowarydroższe,kupowanerzadziej.Ponadtoichtransportjestbardziejkosztownyiskomplikowany.Cozaskakujące,napo-dobnympoziomiekształtujesię liczbasklepówoferujących„Książkiimulti-media”, uchodzące za najpopularniejsze i najchętniej kupowane przedmiotywInternecie.Najmniejsklepówinternetowychsprzedajeproduktydrogie, specjalistycz-

neorazwymagającedokładnegoobejrzeniaprzedzakupem.Tylko47sklepów

SKLEPYINTERNETOWEWPOLSCE.ZRóżNICOWANIAPRZESTRZENNE... 111

oferujemeble(costanowi2,29%wszystkiche-sklepów),46sklepów–akce-soria optyczne i fotograficzne, a zaledwie 43 znajdują sięw dziale „sztuka”(2,09%).Najmniejjestjednaksklepówoferującychżywność–tylko16.Kosztytransportu, terminy przydatności oraz łatwość zakupu tego typu produktówwzwykłychsklepachpowodują,żezainteresowaniewśródklientówsklepówinternetowychjestznikome.Widaćzatem,żenajliczniejszągrupęstanowiąsklepyoferująceprzedmio-

tycodziennegoużytku,stosukowoniedrogieiłatwewtransporcie.ArtykuływymagającewiększejuwagiprzyzakupiesądostępnewInternecie rzadziej.Najmniejszymzainteresowaniemciesząsięsklepyoferująceżywność.

1.3. RozkładprzestrzennysklepówinternetowychwPolsce

Mimożeadministrowaćsklepeminternetowymmożnazdowolnegomiej-scawkraju,badaniaprzeprowadzonenapróbie417 sklepów,wylosowanychnapodstawieserwisuwww.shopzone.pl,wskazały,żebliskopołowapolskiche-sklepów zakładana jestw dużychmiastach. Przyczyną tego niemoże byćoczywiściebezpośredniesąsiedztworynkówzbytuanichęćobniżeniakosztówtransportu, ponieważ cenywysyłki pocztowejna tereniekrajunie zależąododległości. Ponadto internauci rzadko sprawdzają,w jakimmieście znajdujesięsiedzibafirmy,trudnozatemupatrywaćwtymdziałaniamającegonacelupodniesienieprestiżusklepu.Wtokuanalizwyodrębniono11miast,wktórychnajczęściejlokalizowane

sąsklepyinternetowe.Skupiająonebliskopołowęwszystkichzarejestrowanychwserwisiewww.shopzone.ple-sklepów.Szczegółowyudziałkażdegoobszaruprzedstawiaponiższatabela.

Tab. 2. Miejsca lokalizacji e-sklepów

Lokalizacja Liczba sklepów Procentowy udział w ogólnej liczbie e-sklepów

Województwa (bez wyodrębnionych miast)

Śląskie 38 9,11

Mazowieckie 26 6,24

Pomorskie 20 4,80

Małopolskie 19 4,56

Wielkopolskie 18 4,32

Dolnośląskie 16 3,84

Zachodniopomorskie 13 3,12

Lubuskie 12 2,88

Kujawsko-pomorskie 10 2,40

Łódzkie 9 2,16

Warmińsko-mazurskie 9 2,16

PIOTRMAJDAK112

Tab. 2. cd.Opolskie 8 1,92Podkarpackie 5 1,20Świętokrzyskie 5 1,20Lubelskie 3 0,72Podlaskie 2 0,48Razem 51,08Wyodrębnione miasta

Warszawa i okolice 81 19,42Kraków 24 5,76Poznań 22 5,28Łódź 22 5,28Wrocław 19 4,56Gdańsk 16 3,84Lublin 6 1,44Szczecin 5 1,20Rzeszów 4 0,96Katowice 3 0,72Białystok 2 0,48Razem 48,92

Źródło: opracowanie własne.

Powyższezestawienieukazuje,jaksilnymiośrodkamikoncentracjisklepówinternetowych są dużemiasta. Ich znaczący udział zaobserwowanowwoje-wództwach:mazowieckim,małopolskim,wielkopolskim,dolnośląskim,łódz-kimorazlubelskim.Wprzypadkuwojewództwśląskiegoipomorskiegopro-blemwyznaczeniamiasta dominującegowynikał z istnienia na stosunkowoniewielkimobszarze kilkumiast o podobnym charakterze iwielkości (GOPiTrójmiasto).Zasadnebyłobyzatemuwzględnieniewprzyszłychanalizachob-szarówobejmującychtakżemiastaaglomeracjigdańskiejikatowickiej.Wpozostałychwojewództwachniestwierdzonoistnieniamiast,któremożna

byuznaćzamiejscakoncentracjie-sklepów.Wregionach tychogólna liczbatakichfirm jestniewielka i stanowiod0,48do3,12%wszystkiche-sklepówwPolsce.Opisane wyżej lokalizacje sklepów internetowychw poszczególnych wo-

jewództwachimiastachprzedstawiononamapachznajdującychsięnakońcuartykułu.Na ichpodstawiemożnazaobserwować,żenajwiększa liczba sklepów in-

ternetowych różnych branż koncentruje się w województwie mazowieckim.IstotnywpływnawynikcałegowojewództwamiałaWarszawaorazpobliskiemiejscowości(częstopojawiającesię:Wołomin,Zielonka,Legionowo,Ząbki),któreskupiająponad19%wszystkichpolskichsklepówinternetowych.Powy-odrębnieniustolicy,danedlawojewództwamazowieckiegoprzybieraływarto-ścipodobnejakwpozostałychczęściachkraju.

SKLEPYINTERNETOWEWPOLSCE.ZRóżNICOWANIAPRZESTRZENNE... 113

Markety spo¿ywczeTelekomunikacjaNarzêdziaMebleFotografia i optykaSztukaBiuroMotoryzacjaZabawkiKsi¹¿ki i multimediaDom i ogródRTV AGDSport i turystykaWyposa¿enie wnêtrzZegarki i bi¿uteriaDla dzieciKomputeryZdrowie i urodaOdzie¿

Struktura asortymentowa sklepów internetowych

25,6–25,7 (1)7,4–25,6 (5)1,9– 7,4 (8)0,9– 1,9 (2)

% sklepów internetowych

Cyfry w nawiasach oznaczaj¹ liczbê województw, które znalaz³y siê w danym przedziale wartoœci

Ryc. 2. Udziały województw w ogólnej liczbie sklepów internetowych oraz struktura branż e-sklepów (opracowanie własne)

Warszawa

Bia³ystok

Lublin

Rzeszów% sklepów internetowych

Kraków

Katowice

Wroc³aw

Poznañ

£ódŸ

Gdañsk

Szczecin

9,11–9,12 (1)3,83–9,11 (5)1,91–3,83 (6)0,47–1,91 (4)

Cyfry w nawiasach oznaczaj¹ liczbê województw, które znalaz³y siê w danym przedziale wartoœci

Ryc, 3. Udziały województw oraz wyodrębnionych miast w ogólnej liczbie sklepów inter-netowych (opracowanie własne)

PIOTRMAJDAK114

Województwa Polski zachodniej przyjmują wartości średnie dla kraju.Strukturabranżnatymtereniejestrównieżdośćzróżnicowana.Nauwagęzasługujewojewództwośląskie,naktóregoobszarzeodnotowano

dośćdużąliczbęe-sklepów.Jakpokazujeryc.2,wKatowicachniekoncentrująsięsklepyinternetowe.Podczasanalizniebranojednakpoduwagęmiastznajdu-jącychsięwbliskimsąsiedztwieKatowic(dośćczęstopojawiałysięnp.BytomiRybnik),wznaczącysposóbpoprawiającychwynikcałegowojewództwa.Najmniejsklepówznajdujesięwwojewództwachścianywschodniej(ryc.2).

Najmniejszejesttutakżezróżnicowanieasortymentoweproduktów.Dlapodla-skiegozidentyfikowanozaledwietrzybranże–„sztuka”(cociekawe,wofercietychsklepównaogółznajdowałysięikony),„książkiimultimedia”oraz„na-rzędzia”.Wświętokrzyskimodnotowanoczterybranże:„dladzieci”,„kompu-tery”,„zegarkiisztuka”oraz,podobniejakwwojewództwiepodlaskim,dział„sztuka”.Warto zauważyć, że nawet dużemiastaw tych rejonach kraju nieodnotowujązwiększonejliczbye-sklepówiniestanowiąośrodkówichkoncen-tracji.

2. rozkład przestrzenny e-sklepów w Polsce. Wnioski, tezy, podsumowanie

Przedstawionewcześniejanalizywykazały,żenatereniePolskiwystępujądośćdużezróżnicowaniawlokalizacjisklepówinternetowych.Miejscasilnejkoncentracjiwwiększościstanowiłydużemiasta,stolicewojewództw.Wynikibadańprzeprowadzonychna losowowybranejpróbie417 sklepów (znajdują-cychsięwkataloguserwisuwww.shopzone.pl)wsposóbsyntetycznyprzedsta-wiaponiższywykres.

19,42

6,24

5,76

5,28

5,28

4,80

4,56

4,56

4,32

3,84

3,84

3,12

2,88

2,40

2,16

2,16

1,92

1,44

1,20

1,20

1,20

0,96

0,96

0,72

9,83

02468

101214161820

Warszaw

aiokolice

Œl¹skie

Mazow

ieckie

Kraków

Poznañ

£ódŸ

Pomorskie

Ma³op

olskie

Wr oc³aw

Wielkop

olskie

Dolno

œl¹skie

Gda

ñsk

Zachod

niop

omorskie

Lubu

skie

Kujawsko-po

morskie

£ódzkie

Warmiñsko-mazurskie

Opo

lskie

Lublin

Szczecin

Podkarpa

ckie

Œwiêtokrzyskie

Podlaskie

Rzeszów

Lube

lskie

%wszystkichsklepówinternetow

ych

Ryc. 4. Sklepy internetowe wg lokalizacjiŹródło: opracowanie własne.

SKLEPYINTERNETOWEWPOLSCE.ZRóżNICOWANIAPRZESTRZENNE... 115

26,9–27,7 (3)24,5–26,9 (2)20,3–24,5 (4)17,8–20,3 (4)13,5–17,8 (3)

Ryc. 5. Gospodarstwa domowe posiadające dostęp do Internetu – 2005 – w procentach (za A. Płoszaj, Technologie informacyjno-telekomunikacyjne (TIT) i rozwój regionów www.mwi.pl/fileadmin/files/mwi/KONFERENCJA_SIRMA/I_Szkolenie/prezentacje_PDF/SIR-MA-1_Prezentacja_A.P_B3oszaj.pdf/)

Wartozauważyć,żeobszarynajwiększejkoncentracjie-sklepówwpewnymstopniupokrywają sięwzobszaramionajwyższejdostępnoścido Internetuwgospodarstwachdomowych(ryc.5).Porównującryc.2,3i5możnastwierdzić,żenajniższypoziomdostępnościdosieciosiągająregionypółnocno-wschodnieiwschodnie.Jednocześniesątoobszary,naktórychstopieńkoncentracjie-skle-pówjestnajniższy.WojewództwaPolskizachodniejodnotowująlepszewynikizarównowliczbiegospodarstwdomowychzdostępemdoInternetu,jakiwilo-ściwirtualnychsklepów.Wczołówceznajdująsięwojewództwamazowieckieiśląskie,któreosiągająwartościnajwyższewkraju.Istotnewdokonanychobserwacjachbyłotakżewykryciefaktu,żedużemia-

stasązwykleośrodkamisilnejkoncentracjie-sklepów.Bliskopołowawszyst-kichprzebadanychsklepówinternetowychzlokalizowanajestwstolicachwo-jewództw.Wtylepozostająobszarywiejskie,zwłaszczapołożonenaobszarześcianywschodniej.Dysproporcje w dostępności Internetu między miastami powyżej 100 tys.

mieszkańcówawsiąsięgają20punktówprocentowych(szczegółowedanenatentematzawieraponiższatabela).Widaćzatem,jakważnymczynnikiemwarunku-jącympowstawanieirozwóje-sklepówjestwłaśnieswobodnydostępdosieci.Zpewnościądostępdo sieci nie jest jedynymczynnikiemwarunkującym

aktywność osób chcących zajmować się e-biznesem. Dysproporcje międzymiastemawsiąwynikająbowiemnietylkozróżnicekonomicznychczytech-nologicznych.Ważną rolęodgrywają również„przyczynyspołeczne, łączącesięzmentalnościąpewnychspołeczeństwlokalnych,którenadwprowadzanienowychtechnologiiprzedkładająinnepotrzeby(np.obszarypostpegeerowskie

PIOTRMAJDAK116

wwojewództwiepodlaskim)”(ESPON2007,s.148).Niewielkiudziałm.in.wo-jewództwapodlaskiegoczylubelskiego,obszarówrolniczych,gospodarczoza-cofanychzdajesiępotwierdzaćpowyższetwierdzenie.

Tab. 3. Gospodarstwa domowe z dostępem do Internetu w 2006 r. wg klasy miejsca zamieszkania

Gospodarstwa domowe z dostępem do Internetu w %

Ogółem

Klasa miejscowości zamieszkania

miasta razemmiasta o liczbie mieszkańców

wieśpowyżej 100 tys. do 100 tys.

35,9 41,2 45,6 36,5 25,1

Źródło: Wykorzystanie ICT w gospodarstwach domowych..., GUS, Warszawa 2006.

Ludnośćobszarówwiejskichcechujeponadtowiększanieufność iniechęćwobeczakupówprzezInternet.WedługdanychGUSprzedstawionychwpo-niższejtabeliróżnicaprocentowamiędzyzakupamidokonywanymiprzezoso-byzmiastpowyżej100tys.mieszkańcówazakupamimieszkańcówwsiwroku2005wyniosła11,awroku2006–12punktówprocentowych,zatemdyspro-porcjetepogłębiająsię.

Tab. 4. Zakupy przez Internet realizowane przez osoby w wieku 16–74 lata w okresie 2004–2006

Zakupy przez Internet wg miejsca zamieszkania (w %)

2004 2005 2006

Miasta liczące powyżej 100 000 mieszkańców – 13 20

Miasta liczące do 100 000 mieszkańców – 7 12

Obszary wiejskie – 2 6

Ogółem 5 7 12

Źródło: Społeczeństwo informacyjne..., GUS, Warszawa 2006.

Opisanewyżejdysproporcje,dotycząceuczestnictwawe-gospodarcemiesz-kańcówdużychmiastorazwsiwPolsce,nieodbiegająodtendencjiobserwowa-nychwinnychkrajach.„Zarównowkrajachrozwiniętych,jakirozwijającychsięnajlepszydostępdotegonowegośrodkaprzekazumająmieszkańcydużychskupiskmiejskich,znaczniewyprzedzającypodtymwzględemmieszkańcówmniejszychmiastiwsi,cozupełniesięniezgadzazpropagowanąprzezfuturo-logówwizjąelektronikitrafiającejpodstrzechyizmieniającejwiejskieżycie”(Castells2003,s.238).Mieszkańcydużychmiastmajązpewnościąułatwionydostępdosieci,atakżeinnychnowinektechnicznych,przezcoszybciejprzy-swajająiwykorzystująnowemożliwości.Niebezznaczeniapozostajątutakżeczynnikikulturoweimentalne,wpływającenamieszkańcówróżnychregionów.

SKLEPYINTERNETOWEWPOLSCE.ZRóżNICOWANIAPRZESTRZENNE... 117

Widać zatem, że upowszechnianie nowych technologii zachodzi bardzo nie-równomierniewczasieiprzestrzeni,coprowadzidopogłębianiaistniejącychdysproporcji.Badaniapoświadczajątakże,iżnajwiększymiskupiskamidomeninternetowychnaświeciepozostajądużemiasta inajwiększeobszarymetro-politalne(tamże,s.246),copotwierdziłyprezentowanetutajbadaniawłasne.Sątoobszarynajbogatsze,zamieszkiwaneprzezosobynajlepiejwykształcone,zdolnedowykorzystanianajnowszychosiągnięćnaukiitechniki.Wszystkie przeprowadzone wyżej analizy dowodzą, że istnieją wyraź-

nedysproporcjewdostępiedonajnowszychtechnologiiiichabsorpcjiwśródmieszkańcówdużychmiastiterenówwiejskich.Zaprezentowanyrozkładprze-strzennyorazzainteresowaniesklepamiinternetowymiwPolsceodzwierciedlawznacznymstopniuobserwacjedotyczącespołeczeństwainformacyjnego.Cowięcej,zgodniezprzewidywaniamibadaczy,zewzględunamiejskicharaktergospodarkiinformacyjnej,różnicetebędąulegaćdalszemupogłębieniu.

Literatura

CastellsM.,2003,Galaktyka Internetu,przeł.T.Hornowski,Poznań:Rebis.ESPON,2007,Projekt ESPON 1.2.3. Identyfikacja istotnych przestrzennie aspek-

tów społeczeństwa informacyjnego.Raport końcowy,Warszawa:EUROREG(http://www.euroreg.uw.edu.pl/doc/ESPON/ESPON_1.2.3_RAPORT_FINAL_w.polska.pdf).

GUS, 2006a, Społeczeństwo informacyjne: Wykorzystanie technologii in-formacyjno-telekomunikacyjnych w 2006 r., Warszawa: Główny UrządStatystyczny (http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_wykorzysta-nie_technologii_ITC_2006_notatka.pdf).

GUS,2006b,Wykorzystanie ICT w gospodarstwach domowych w 2006,część1(tablice),Warszawa:GłównyUrządStatystyczny.(http://www.stat.gov.pl/gus/45_3067_PLK_HTML.htm).

GórakM.,JaroszP.,2006,E-commerce 2006. Badanie polskich sklepów inter-netowych(http://www.sklepy24.pl/download/ecommerce_2006.pdf).

http://www.i-sklepy.plhttp://www.pinia.plhttp://www.ranking-sklepow.plhttp://www.shopzone.plhttp://www.sklepy24.plMoney.pl, 2005, E-commerce 2005. Ocena i prognoza rozwoju rynków

Polski, Europy Zachodniej i USA. Raport przygotowany przezMoney.pl.Wrocław (http://www.money.pl/d/raport/e-commerce%202005%20-%20Ra-port%20Money.pl.pdf).

PłoszajA.,2006,prezentacjaTechnologie informacyjno-telekomunikacyjne (TIT) i rozwój regionów (www.mwi.pl/fileadmin/files/mwi/KONFERENCJA_SIRMA/I_Szkolenie/prezentacje_PDF/SIRMA–1_Prezentacja_A.P_B3oszaj.pdf).

PIOTRMAJDAK118

internet shops in poland. spatial diversity and social aspects

Internet shops are becoming an increasingly popular form of trading. In2006,theirturnoverinPolandreached1.3billionzlotys,orabout1%oftotalretailtradeinthecountry.Accordingtodifferentexperts,thesalesandturnoverindicesareonanupwardtrendasthenumbersofshoppersbuyingon-lineandalsoe-shopsarestill increasing.Interestingly,a lotofresearchshowthat thecentralpointsofe-businessconcentrationaremetropolitanareasalthoughtheadministrationofe-shopsispossiblefromvirtuallyanyplaceintheworld.Thisindicatesthateconomic,technologicalandsocialfactorshaveandimpactonthegrowthandconcentrationofe-shops.