SINH LÝ TUYẾN GIÁPLê Quốc Tuấn, MD, MSc

Physiology Department

MỤC TIÊU

• Đại cương về cấu trúc tuyến giáp

• Sinh tổng hợp hormon giáp

• Chức năng của hormon giáp

• Điều hòa bài tiết hormon giáp

• Các rối loạn chức năng tuyến giáp thường gặp

ĐẠI CƯƠNG VỀ TUYẾN GIÁP

CẤU TRÚC TUYẾN GIÁP

• Nằm ngay dưới thanh quản, phía trước khí quản

• Bài tiết ra 2 hormon có cùng chức năng là T3 và T4

• Gồm nhiều nang tuyến, trong chứa đầy chất tiết dựtrữ (chất keo thyroglobulin)

• Thyroglobulin có chứa các hormon giáp trong phântử, được các tế bào giáp bài tiết vào lòng nang.

• Khi cơ thể cần, thyroglobulin được hấp thu trở vàotế bào giáp, tách các phân tử hormon ra và đưa vàomáu đến cơ quan đích.

CẤU TRÚC GIẢI PHẪU TUYẾN GIÁP

CẤU TRÚC VI THỂ TUYẾN GIÁP

CẤU TRÚC TUYẾN GIÁP

CẤU TRÚC TUYẾN GIÁP

HORMON TUYẾN GIÁP

T3

• 7% hormon giáp tiết ra

• Ái lực thấp với protein huyếttương, giải phóng vào môđích chậm.

• Tác dụng mạnh hơn

• Thời gian tác dụng ngắn

• Là dạng tác dụng chính ở môđích

T4

• 93% hormon giáp tiết ra

• Ái lực cao với protein huyếttương, giải phóng vào môđích nhanh.

• Tác dụng yếu hơn 4 lần

• Thời gian tác dung dài

• Được khử iod thành T3 ởmô đích mới có tác dụng.

HORMON TUYẾN GIÁP

SINH TỔNG HỢP HORMON GIÁP

SINH TỔNG HỢP HORMON GIÁP

Các giai đoạn tổng hợp hormon tuyến giáp:

• Tổng hợp và bài tiết chất keo thyroglobulin vào nanggiáp (mỗi phân tử thyroglobulin chứa khoảng 70 acidamin tyrosine – tiền thân của hormon giáp)

• Oxy hóa ion iodur (I-)

• Iod hóa các gốc tyrosine, tạo thành hormon giáp (cònở dạng kết hợp với thyroglobulin trong nang giáp)

• Cắt rời và giải phóng các phân tử T3, T4 từthyroglobulin trong tế bào giáp --> vào máu.

SINH TỔNG HỢP HORMON GIÁP

SINH TỔNG HỢP HORMON GIÁP

CHỨC NĂNG CỦA HORMON GIÁP

CHỨC NĂNG CỦA HORMON GIÁP

Làm tăng sao mã nhiều gen, tổng hợp lượng lớn enzym,protein … dẫn đến tăng các hoạt động của toàn cơ thể:

• Làm tăng hoạt động của tế bào, tăng cường chuyểnhóa glucid và lipid tạo năng lượng, gây giảm cân.

• Tăng nhịp tim, tăng lưu lượng tim, tăng nhịp hô hấpđể cung cấp oxy cho sự tăng chuyển hóa ở các mô.

• Tăng hoạt động của não bộ và hệ thần kinh.

• Tác dụng trên sự phát triển cơ thể, đặc biệt là não bộ.

HOẠT ĐỘNG CỦA HORMON GIÁP

- T4 chuyển thành T3 ở mô đích.

- Thụ thể hormon giáp (TR:

thyroxine receptor) ở trong nhân.

- T3 làm tăng sao mã nhiều gen.

ĐIỀU HÒA BÀI TIẾT HORMON GIÁP

CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA NGƯỢC ÂM TÍNH

• TRH (hạ đồi) kích thích sự bài tiết TSH (tuyến yên).

• TSH đến kích thích tuyến giáp: làm tăng số tế bàogiáp, tăng bài tiết hormon giáp (T3, T4).

• T3, T4 khi được tiết ra nhiều sẽ quay lại ức chế tuyếnyên và vùng hạ đồi.

CÁC RỐI LOẠN CHỨC NĂNG TUYẾN GIÁP THƯỜNG GẶP

RỐI LOẠN CHỨC NĂNG TUYẾN GIÁP

Gồm 2 nhóm:

• Cường giáp: tăng bài tiết hormon T3, T4

• Suy giáp: giảm bài tiết hormon T3, T4

CƯỜNG GIÁP

Biểu hiện hội chứng cường giáp:

• Da niêm: da ẩm, nóng, rụng tóc, gãy móng

• Chuyển hóa: sợ nóng, thân nhiệt tăng, khó ngủ, sụt cânnhanh, tiêu chảy do tăng nhu động ruột, run tay, teo cơ(tứ đầu đùi) …

• Nhịp tim nhanh (>100l/ph), HA tâm thu cao

• Tâm thần: dễ cáu gắt, tức giận, khó tập trung, bứt rứt ….

CƯỜNG GIÁP

Nguyên nhân:

Cường giáp tại tuyến yên: FT3 tăng, FT4 tăng, TSHtăng.

Cường giáp tại tuyến giáp: FT3 tăng, FT4 tăng, TSHgiảm hoặc bình thường.

• Thường gặp do bệnh lý Basedow (bệnh Graves hay bướu cổ lồi mắt), nhân giáp độc …

FT3: free T3

FT4: free T4

CƯỜNG GIÁP: BỆNH BASEDOW

SUY GIÁP

Biểu hiện:

• Phù niêm: mặt tròn, ít biểu lộ cảm xúc, môi dày, lưỡito, tay chân thô, khàn tiếng do thâm nhiễm dâythanh, ù tai do thâm nhiễm vòi Eustache …

• Chuyển hóa: sợ lạnh, thân nhiệt giảm, mệt mỏi, buồnngủ, tăng cân, táo bón, tiểu ít, yếu cơ …

• Nhịp tim chậm (<60l/ph), HA tâm thu thấp

• Tâm thần: thờ ơ, chậm chạp, suy giảm hoạt động tríóc, giảm trí nhớ …

SUY GIÁP

Nguyên nhân:

Suy giáp tại tuyến yên: FT3 giảm, FT4 giảm, TSHgiảm.

Suy giáp tại tuyến giáp: FT3 giảm, FT4 giảm, TSHtăng hoặc bình thường.

• Bẩm sinh

• Mắc phải: nhiễm trùng, tự miễn, tai biến điều trị(phẫu thuật cắt giáp, quá liều thuốc kháng giáp,iod đồng vị phóng xạ …)

FT3: free T3

FT4: free T4

SUY GIÁP

BỆNH ĐẦN ĐỘN

Bệnh đần độn:

do suy tuyến

giáp từ thời kỳ

bào thai, đưa

đến chậm phát

triển trí não -->

thể nặng nhất

của suy giáp.

PHÌNH GIÁP: BƯỚU CỔ ĐỊA PHƯƠNG

• Do thiếu iod trong khẩu phần ăn

• Do đó tuyến giáp không bắt đủ iod để tạo T3, T4,nhưng vẫn tạo ra được thyroglobulin.

• Tuyến giáp tăng hoạt động, vì vậy ngày càng to lênthành bướu cổ, bên trong các nang giáp chứa đầychất keo.

• Thường không ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp

PHÌNH GIÁP: BƯỚU CỔ ĐỊA PHƯƠNG

CẢM ƠN SỰ LẮNG NGHE CỦA CÁC BẠN !