SIGNALEN, AANBEVELINGEN EN UITDAGINGEN 2016

VZW JONG

2

Inhoudsopgave

Inleiding: de schouders onder het huis voor ons allen ........................................................................... 3

Armoede: proactief tegen verlamming ................................................................................................... 4

Gokken: een makkelijke valkuil ............................................................................................................... 6

Onderwijs: de nood aan maatwerk ......................................................................................................... 7

Opvang: vechten tegen drempelvrees .................................................................................................. 10

Politie: nood aan toenadering ............................................................................................................... 11

Racisme en discriminatie: onderschat en “normaal” ............................................................................ 12

Werk: een zorgelijke zoektocht ............................................................................................................. 14

Openbare ruimte: van speelplein tot online forum ............................................................................. 16

Integrale jeugdhulp: klare taal .............................................................................................................. 18

Hulpverlening: zonder grenzen ............................................................................................................. 21

Gezondheid: een zorgenkind ................................................................................................................. 23

Wonen: uitvalsbasis voor een stabiel bestaan ...................................................................................... 26

Mensen op de vlucht ............................................................................................................................. 28

Vrije tijd: tegen de drempelvrees .......................................................................................................... 28

3

Inleiding: de schouders onder het huis voor ons allen

We willen vechten voor kansen. De verhalen van kinderen, jongeren en ouders, onze belevenissen

met hen: het moet allemaal naar buiten als sterke signalen en vurige adviezen. Onze interne

uitdagingen gaan ook in de mix. Zo worden alle krachten gebundeld om onze maatschappij tot een

huis voor iedereen om te timmeren.

In de relatie tot de maatschappij schuilt de kwetsbaarheid van de kinderen, tieners, jongeren en

ouders. In deze signalennota besteden we extra aandacht aan de interactie met onderwijs, werk,

wonen, vrije tijd, opvang, politie, hulpverlening, jeugdhulp. Welzijn, en vooral het gebrek eraan,

bespreken we niet als afzonderlijk thema. Je leest het als rode draad doorheen onze nota: beperkte

toegang tot grondrechten, gemis aan vertrouwensvolle ondersteunende contacten met diensten en

voorzieningen en een overvloed aan vooroordelen, discriminatie en onbegrip, leiden tot fysiek,

geestelijk én sociaal “on-welzijn”.

Deze signalenbundel is een uitnodiging om in overleg en samenwerking garant te staan voor welzijn

en dient als tegengif voor het individueel schuldmodel.

4

Armoede: proactief tegen verlamming

Het signaal rond armoede steekt ieder jaar weer de kop op: lelijk, schrijnend en vooral zeer

confronterend.

We falen als maatschappij in de strijd tegen honger. In onze werkingen zien we kinderen die niet

zeker zijn of ze ‘s avonds iets te eten zullen krijgen. Jongeren die de dag doorkomen op watermeloen.

In elke werking is er wel iemand met echte honger. Niet zomaar een knorrende maag, maar een

lange dag zonder eten. Zelfs bij onze animatoren is dat niet zelden het geval.

En dan is er het ongezond eten. Een snelle hap tussendoor, kant en klaar, rijk aan suiker en vetten.

Want goedkoop, geen gezond alternatief voorhanden, maar ook omdat de bereiding van een

evenwichtige maaltijd tijd en mentale ruimte vraagt.

Onze activiteiten waarbij er gratis of goedkoop gezond voedsel op tafel komt, kunnen dan ook

rekenen op een ruim en hongerig publiek. We weten maar al te goed dat we zo geen structurele

oplossing serveren. Maar we zorgen er zo wel voor dat kinderen, tieners en ouders gezond gevoed

kunnen genieten van activiteiten, samenzijn of begeleiding. Want honger is een spelbreker.

We zien de lelijke tronie van armoede niet enkel weerspiegeld in het bord, maar ook in de kledij.

Kinderen die je nooit in een winterjas zal zien, jongeren zonder sokken in de turnpantoffels bij

vrieskou, de gaten in de schoenzolen van hun ouders. Te krappe of te ruime kledij, niet aangepast

aan de weersomstandigheden of gewoonweg stuk. Kinderen die een kamp missen wegens

onvoldoende kledij. Het maakt de deelname aan onze maatschappij net zo rafelig als hun sjofele

plunje.

Maar armoede is niet alleen maar een zaak van lege magen en koude voeten. Er zijn ook psychische

gevolgen: stress, zorgen en schaamte. We zien tieners en jongeren die zich een valse zorgeloosheid

aanmeten. Hun kommer is onuitgesproken. Het lijkt wel alsof ze niets te kort hebben, maar achter de

glimlach en branie zien wij de schuldenlast van onbetaalde rekeningen en boetes. Ook hun ouders

leiden ze zo om de tuin. Het maakt hen eenzaam, en dan betekent een gesprek met iemand die je

vertrouwt maar toch op een veilige afstand blijft heel wat. Het kan dingen in beweging zetten. Want

armoede verlamt. Ze vergroot de kans om gepest te worden1. Kinderen willen niet gaan zitten naast

die jongen die stinkt door slechte behuizing en vragen dat meisje met gekke kleren liever niet op hun

feestje. Er is een groot risico op uitsluiting als je dingen niet hebt of kunt doen die voor je vrienden

wel mogelijk zijn. De lunchpauze verloopt helemaal anders als er amper iets in je brooddoos steekt.

Hou je dan maar eens twintig minuten bezig aan tafel. En die verlamming blijkt ook uit individueel

contact met de ouders. Financiële stress saboteert het gezinsleven. Wie piekert over primaire

behoeften als een huis, eten, kleren kan zijn kinderen moeilijk van nabij opvolgen. Zo kan zelfs tijdige

medische zorg in het gedrang komen.

En laten we wel wezen: deze signalen vangen we niet alleen op bij mensen met een inkomen onder

de Europese armoedegrens ligt (het leefloon zit daar behoorlijk onder, om maar iets te zeggen). Die

1 Neil Tippett and Dieter Wolke. Socioeconomic Status and Bullying: A Meta-Analysis. American Journal of

Public Health: June 2014, Vol. 104, No. 6, pp. e48-e59. doi: 10.2105/AJPH.2014.301960

5

meetlat is allesbehalve absoluut: zelfs mensen die daar bovenuit steken, houden vaak slechts met

veel moeite het hoofd boven water.

Armoede heeft een impact op vele gebieden van het individuele en collectieve bestaan. Je vindt in

deze nota ook signalen rond armoede terug bij onderwijs, gezondheid en vrije tijd.

Advies

We vragen aan het stadsbestuur om blijvend én niet vrijblijvend in te zetten op armoedebestrijding.

Ook na 2019 houdt het armoedebeleidsplan niet op. Het vraagt nu al om een vervolg. Bij een verdere

uitbouw zal dit plan zich moeten waar maken via concrete indicatoren én hun opvolging. Neem

mensen zonder papieren in een volgend armoedebeleidsplan expliciet mee in beeld.

Het sociaal tarief voor opvang en schoolmaaltijden in de Gentse lagere scholen zorgt nog steeds

voor ongelijke toegang tot diensten. Concreet: een maaltijd in de lager school kost met sociaal

tarief €3,48. Dat is weliswaar 25% goedkoper is dan het gangbare prijskaartje, maar nog steeds

duurder dan een ongezonde snelle hap. Ons voorstel is dan ook om de korting van 50%, 75% en

85% die je op basis van belastbaar inkomen kan genieten op de opvangprijs door te trekken naar

de maaltijdprijzen.

De subsidiërende overheid moet zich bewust zijn van de moeilijkheid om secundaire behoeften

te lenigen als de primaire behoeften niet ingelost zijn. Ook organisaties die niet werken op deze

basisbehoeftes krijgen er toch mee te maken als ze hun werk behoorlijk willen doen. Er is dus

ruimte in hun subsidiëring nodig om op maat te kunnen werken en daar waar nodig de horde

van de primaire nood te nemen.

Bepaalde inkomens en uitkeringen moeten omhoog. Leefloon, werkloosheidsuitkering,

invaliditeitsuitkering en ziekte-uitkering komen vaak zelf nog niet in de buurt van de Europese

armoedegrens. Een leefloon voor een alleenstaande bedraagt €864,40, terwijl de armoedegrens

daar op €1.085 per maand ligt. Een dergelijke discrepantie is onhoudbaar.

Daarnaast zijn er ook nog heel veel gezinnen die géén inkomen hebben, zoals mensen in

asielprocedure.

Uitdaging

Er is de drempel tussen ons en kinderen, jongeren en ouders bij een dialoog over hun financiële

situatie. Voor hen steekt die drempel zelfs nog hoger uit dan voor ons. Dus moeten wij als vzw

Jong de eerste stap te zetten. Afwachten is geen optie. De zure appel waar we doorheen

moeten is een moeilijk gesprek waarbij respect essentieel is.

Ouders komen soms weinig of helemaal niet naar de werking. Alweer die drempel, en dan is het

belangrijk om een goede gastheer te zijn. Een warm onthaal maakt een gesprek niet alleen

mogelijk maar ook makkelijker. We moeten blijven inzetten op dat gevoel dat men welkom is.

De aanwezigheid van een ouder bij de inschrijving van de kinderen, een kopje thee of koffie voor

of na de werking, een bezoekje aan ouders die je anders nooit te zien krijgt: het zorgt er

6

allemaal voor dat een eerste kennismaking positief kan gebeuren. Dat hoeft heus niet voor het

eerst te gebeuren met een huisbezoek wanneer een kind het te bont heeft gemaakt.

Groepsdruk en het belang van status zorgen er vaak voor dat armoede bij tieners en jongeren

handig gecamoufleerd wordt. Maar er zijn natuurlijk signalen, zoals afwezigheid bij betalende

activiteiten of het zoeken naar werk op heel jonge leeftijd. De jongerenwerker moet dit niet

enkel capteren: hij of zij is ook de antenne die deze boodschap naar het teamoverleg moet

uitzenden.

Armoede doorbreken is ook de arbeidsmarkt meer ontsluiten. Vzw Jong blijft dat doen door

duurzame kansen te creëren op de arbeidsmarkt voor vrijwel kansloze mensen. Intern bieden

we plaatsen aan voor kwetsbare statuten. Maar we zetten ook in op arbeids- en

tewerkstellingsprojecten, zoals het lopende BOPproject (Buurtsporters in Opleiding) of het

oudere JOPproject (Jeugdwerkers in Opleiding). We blijven ook overwegen om een gelijkaardig

initiatief als Jobkot terug in het leven te roepen

Tot slot: zelfs binnen de eigen organisatie zorgt de armoedegrens voor uitdagingen. We werken

immers met veel deeltijdse contracten waarbij een afdoende verloning, gezien ons loonbarema

en financiering, extra moeilijk is.

Gokken: een makkelijke valkuil

We merken dat gokken zeer toegankelijk en beangstigend sociaal aanvaard is voor en onder tieners

en jongeren. Ze besteden (bijna) dagelijks zeer veel geld en tijd aan verschillende vormen van

gokken, o.a. op voetbalwedstrijden. We zien een precaire periode tussen de 16 en 18 jaar. In het

stadsbeeld worden de gokkantoren steeds zichtbaarder. Tegenwoordig kunnen tieners en jongeren

gemakkelijk via apps op hun smartphone en andere digitale media de resultaten bekijken en zelfs

inzetten op wedstrijden. Bij sportuitzendingen is er een spervuur aan reclame om een gokje te

wagen..

We merken dat de wettelijke minimumleeftijd om te gokken bijna nergens wordt gecontroleerd.

Hoewel die op 21 jaar ligt, laat de digitalisering minderjarigen toe om deze beperking te omzeilen.

Daarnaast zien we een stijgende toegankelijkheid van de automaten. De gokproblematiek zorgt

ervoor dat een aantal gezinnen in de armoede belanden of er blijven steken.

Advies

We vragen de kansspelcommissie duidelijker te wijzen op de gevaren van gokken. Daarnaast

vragen we om, al dan niet in samenwerking met de politie, de controles op gokkantoren en

vooral de wettelijke leeftijdscontrole op te voeren.

Dezelfde vraag hebben we voor de Koepel /federatie van gokkantoren.

Daarnaast lijkt het ons opportuun dat voornoemde instanties de aanbieders aansporen een

(betere) manier te vinden om de leeftijd van de online gebruiker na te gaan.

7

Uitdaging

Binnen onze werkingen blijven we deelnemers gokken afraden. Ook sensibiliseren we hen over

motieven en gevolgen.

We blijven de problemen actief en gericht signaleren.

Gokken is binnen onze werkingen verboden. Dit verbod moet zichtbaarder zijn.

Onderwijs: de nood aan maatwerk

In het onderwijs brengt elk kind de eigen context met zich mee. Als leerkracht kan je daar niet

omheen. Leren doe je niet in een ivoren toren: het wordt gestimuleerd door de motivatie van de

omgeving, het geloof in eigen kunnen en de mentale en fysieke ruimte van een kind. Dit betekent

ook dat leerkrachten aandacht moeten besteden aan deze context, om zo gelijke kansen in het

onderwijs waar te maken. Kinderen in een maatschappelijk kwetsbare situatie, in een

problematische opvoedingssituatie, in armoede, met taalachterstand, enz… : ze vragen allen om een

andere benadering. Leerkrachten zijn hiervoor vaak te weinig vertrouwd met de leefwereld van

maatschappelijk kwetsbare leerlingen. En ook de grootte van de klasgroepen laat onvoldoende

maatwerk toe.

Zonder of met te weinig stimulerende context belanden kinderen en jongeren niet op de juiste

plaats. Kinderen uit kwetsbare gezinnen (armoede, andere origine, andere thuistaal) krijgen vaak een

lager schooladvies dan nodig. Kinderen worden al te vlotjes naar het BSO/BLO of BUSO

doorverwezen door scholen en CLB’s. We merken ook dat kinderen ouder dan 12 jaar in een 5de

leerjaar naar een B-stroom worden doorverwezen, om vervolgens verder in het BSO te blijven

hangen. En dat terwijl ze misschien toch meer potentieel hebben. Vaak is dit omdat ze te zwak

scoren op algemene vakken, schoolse attitudes of taalvaardigheid. Het taalniveau is te bepalend bij

de inschatting van competenties en potentieel. Ook binnen het OKAN onderwijs ligt de klemtoon te

nadrukkelijk op een taalbad en net iets te weinig op een breed curriculum. Zo wordt de doorstroom

naar een ASO of TSO richting moeilijk.

Tieners en jongeren worden te weinig begeleid bij hun studiekeuze. Algemeen ligt het

onderwijsniveau laag bij de bereikte kinderen en jongeren. Een grote groep bereikte jongeren zit in

het beroeps, buitengewoon of deeltijds onderwijs. Weinig jongeren stromen door naar het ASO,

hoger of universitair onderwijs, op een paar witte raven na. Tieners en jongeren staan zelden stil bij

hun eigen interesses, talenten en toekomstvisie. Ze worden daar ook te weinig in gestimuleerd. Het

CLB en de feedback vanuit de school worden eerder als bepalend dan als adviserend ervaren. Men

vertrekt eerder vanuit negatieve hoek dan vanuit de individuele sterktepunten. Ouders oefenen vaak

druk uit om snel te gaan werken, te kiezen voor een richting die rechtstreeks leidt tot

arbeidskwalificaties, of voor een richting met grotere tewerkstellingsmogelijkheden. Ze duwen hun

kinderen ook naar hogere richtingen of scholen met een strenge aanpak, ongeacht de voorkeur van

het kind. Ook vrienden zijn hier bepalend. Jongeren die hogere studies aanvatten, staan daar vaak

alleen in: rolmodellen ontbreken niet zelden. Vaak wordt er gekozen voor een richting die te zwaar

8

is of (omgekeerd) te weinig uitdaging biedt. Tieners en jongeren raken hierdoor uitgeblust,

veranderen regelmatig van richting, en hebben nog weinig geloof in het behalen van een diploma.

We merken bij tieners en jongeren dat ze slechte schoolresultaten halen door spijbelgedrag. We

ontmoeten regelmatig jongeren met een problematisch spijbeldossier: hun onzekerheid is groot, hun

zelfvertrouwen klein. We stellen bij hen vaak een totaal gebrek aan langetermijnvisie vast. Ze doen

regelmatig een beroep op de jeugdwerker of trajectbegeleider om hun verhaal kwijt te kunnen.

Vanuit de verschillende deelwerkingen merken we een sterke stijging van school-gerelateerde

hulpvragen. Opvoedingsverantwoordelijken (ouders) zoeken steun bij de begeleiding en opvolging

van hun kinderen in het onderwijs. Er is nood aan een breder aanbod van (huiswerk)begeleiding, ook

tijdens de schooluren. We zien dat heel wat kinderen die we bereiken hun leerstof niet vatten. Er

wordt te veel verondersteld dat de achterstand die ontstaat tijdens de lessen ingehaald wordt door

huiswerk en thuisbegeleiding. Concreet zorgt dit ervoor dat sommige kinderen, ook op latere leeftijd,

onvoldoende kunnen lezen en schrijven.

De huiswerkondersteuning die we in verschillende van onze werkingen bieden is een succes, maar

dekt de grote individuele nood niet. Vanuit de huiswerkbegeleiding, maar ook vanuit

trajectbegeleiding, valt het op hoe het gewicht van huiswerk steeds zwaarder wordt. Zo komen

sommige kinderen en jongeren niet meer toe aan ontspanning.

Tijdens de gezamenlijke spelmomenten en ouder/kind momenten van onze spelotheek en

kinderwerkingen wijzen opvoedingsverantwoordelijken op de nood aan taalstimulatie en degelijke

Nederlandse taallessen. Deze taallessen worden vaak centraal georganiseerd: in het stadscentrum,

maar niet in de nabije buurt van de ouders. Deze afstand is dikwijls een te hoge drempel. Verder zien

we dat ouders meer en meer zoeken naar initiatieven waarbij ze de Nederlandse taal overdag

kunnen oefenen.

De digitalisering in het onderwijs neemt toe: smartschool, het gebruik van smartboards, online

rekenen- en taaloefeningen, enz. Helaas dreigt dit de stem van ouders nu en dan te dempen. Steeds

meer ouders krijgen een login van Smartschool, maar daarmee wordt meteen verondersteld dat

ouders daadwerkelijk aan de slag kunnen met deze digitale media. Ouders beschikken niet altijd over

de nodige vaardigheden, hebben geen computer, kennen het systeem niet of zijn de taal niet

voldoende machtig. Op deze manier lopen ze belangrijke informatie mis en kunnen ze niet inhaken.

“Breed” communiceren blijft de boodschap: scholen mogen en kunnen zich niet beperken tot digitale

communicatie.

Advies

We vragen om het onderwijs in Gent vorm te geven via het basisprincipe van gelijke kansen voor

ieder kind. Voorbeelden hoe dit concreet kan:

Herdenk huiswerk: wat kan op school, wat is zinvol thuis? Zorg voor voldoende

oefenmomenten (geen huiswerk op basis van punten) om de leerstof te verwerken tijdens de

schooluren.

9

Er zijn een reeks maatregelen genomen om kansenarmoede in het onderwijs aan te pakken. Wat

is effectief? Behoud wat goed is en breid dit zoveel mogelijk uit. We denken aan brugfiguren, de

maximumfactuur, de voorrangsregels bij inschrijving.

Begin bij het begin. Investeer maximaal in basisonderwijs. Het effect van grote of kleine klassen

is ondertussen uitvoerig onderzocht, de conclusies blijven verdeeld. Wat wel een verschil kan

maken zijn het enthousiasme en de kwaliteit van een leerkracht. Maar de werkdruk moet

houdbaar zijn. Daarom blijven wij voorstander van kleine klassen in het kleuter- en lager

onderwijs of lesgeven in duo.

Zorg voor een warme leeromgeving: niet enkel kennis, maar het volledige kind moet centraal

staan. Zet in op de school van het leven. Leer kinderen en jongeren zichzelf en elkaar minstens

even goed kennen als Darwin, Newton of Mozart.

Ondersteun een kind bij de overgang naar het secundair onderwijs, en doe dit niet louter met

informatie. Betrek de ruimere leefwereld van kinderen in het studie-en schoolkeuzeproces,

zodat het geen nefast breekpunt wordt in de schoolloopbaan.

Versterk de leerkracht en het schoolteam in de omgang met maatschappelijke kwetsbaarheid.

Neem deze kwetsbaarheid op als vak in de lerarenopleiding. En toon hoe onderwijs een

belangrijke hefboom kan zijn voor een beter leven.

Begeleid leerlingen meer op maat. Versterk individuele ondersteuning, maatwerk en flexibiliteit

in onderwijstrajecten. Zet in op de promotie van tweedekansonderwijs en volwassenonderwijs

bij jongeren die te maken hebben gehad met vroegtijdig schooluitval.

In het voltijds secundair onderwijs zijn schooldagen van 8u te lang en weinig efficiënt bij de

verwerving van leerstof. Er moet tijdens de lesdagen ruimte zijn voor sport, ontspanning en

cultuur.

Zoek “good practices” in het buitenland, zoals bv het Deense schoolsysteem (waar je pas een

studiekeuze maakt na je 16de).

Werk concentratiescholen weg. Stimuleer diversiteit in het leerlingenbestand én het

schoolteam. Voorzie subsidies en begeleiding voor scholen die actief werken aan de

heterogeniteit van hun leerlingen- en personeelsbestand.

We blijven het belang van brugfiguren in de verf zetten. En dan bedoelen we brugfiguren op alle

scholen: kleuter-, lager en secundair onderwijs.

Uitdaging

Het is een uitdaging om kinderen, tieners en jongeren ervan bewust te maken dat goed

onderwijs een hefboom voor het leven is. Hoe jonger die bewustwording start, hoe groter de

kans dat we jongeren op een plek of in een richting krijgen waarbij ze zich goed voelen op

school. Als jeugdwerkers willen we via regelmatige dialoog met onze doelgroep bijdragen tot

een meer realistische studiekeuze.

10

We dienen als jeugdwerker tijd te maken voor individueel contact. Door groepsgericht werken

staat dit vaak onder druk. Huiswerkbegeleiding, maar ook een goed algemeen gesprek rond

onderwijs, vragen ruimte om individueel of in kleine groep te kunnen werken. We versterken

kinderen, jongeren en ouders door hun talenten en interesses te laten ontdekken, door hen te

bevestigen en te motiveren en veilige oefenplekken te bieden. Zo krijgen ouders tijdens

ontmoetingsmomenten in de spelotheek de kans om Nederlands te oefenen in een vertrouwde

context.

Het is een uitdaging om leefwereldverruimende activiteiten te blijven aanbieden in onze

werkingen, om kinderen en jongeren te laten proeven van het cultureel aanbod, om hen in hun

vrije tijd naast ontspanning ook vormingskansen te bieden.

We werken nauw samen met buurtscholen, maar vinden minder gemakkelijk partners op

Vlaams en federaal niveau om zo ruimer belangen te behartigen en het onderwijsbeleid te

beïnvloeden.

Opvang: vechten tegen drempelvrees

Maatschappelijk kwetsbare gezinnen, en zeker gezinnen in armoede, leven vaker van dag tot dag.

Maar opvang vereist een vroege planning. Daarbij komt dat je op eigen houtje heel wat verschillende

stappen moet doorlopen om opvang aan te vragen. En dat spoort niet met de nood aan eenvoudige

maar ook flexibele oplossingen. Wie opvang wil in de zomervakantie, dient deze reeds vanaf midden

mei te beginnen plannen. De nood aan flexibiliteit geldt ook in de kinderopvang. Wie meer dan 18

dagen per jaar afwezig is in het kinderdagverblijf dient de gereserveerde dag te betalen bij

afwezigheid.

De toegang tot kinderopvang wordt als hoogdrempelig ervaren omdat je enkel digitaal of telefonisch

kan inschrijven. Taal, zowel de Nederlandse taal als het gekozen taalgebruik, is een extra drempel.

Ook de lange vragenlijst bij een eerste registratie werkt ontmoedigend.

Het digitale systeem van Tinkelbel voor naschoolse en vakantieopvang is te complex opgebouwd.

Ook de aanvraag van een inkomensgerelateerd tarief voor kinderopvang moet digitaal gebeuren,

namelijk via ID-reader of token. Dit is voor velen niet vanzelfsprekend.

Advies

Zorg voor de optie om het attest i.v.m. inkomenstarief ook te verkrijgen bij de Kind en Gezin

consultaties.

Voorzie in ondersteuning bij inschrijving voor allerlei soorten van opvang door persoonlijk

contact, bvb. via verenigingen, opvoedingswinkel, Kind en Gezin, brugfiguren, enz…

Herbekijk het digitaal platform Tinkelbel. Bouw de procedures logisch en helder op.

11

Bied meer gerechtvaardigde afwezigheidsdagen dan de voorziene 18, of ga er flexibel mee om

bij maatschappelijk kwetsbare gezinnen.

Uitdaging

Het is een uitdaging om zelf de weg te vinden in de verschillende inschrijvingsprocedures en

afspraken rond opvang binnen de stad.

Politie: nood aan toenadering

Een aanzienlijk deel van de jongeren geven aan het mikpunt te zijn van politie op basis van uiterlijke

kenmerken. Deze jongeren melden dat ze vaker staande worden gehouden door politie, zelfs

meerdere keren per dag, dan hun leeftijdsgenoten uit de meerderheidsgroep. Vaak worden wij

aangesproken over dominante en harde interventies. Het vragen aan jongeren om de identiteit

kenbaar te maken op agressieve, dwingende, respectloze en beschuldigende wijze, is daar een vaak

voorkomend voorbeeld van. Provocerend en repetitief zichtbaar aanwezig zijn door met de combi

rond de jeugdwerkingen te rijden, ongevraagd langskomen in de werking, het snel overgaan tot

fouilleren en zelfs arresteren bij enig weerwoord zijn minder voorkomende maar wel ernstige

signalen over de gespannen voet waarop politie, jongeren en jeugdwerk leven.

Jammer genoeg ervaren een deel van de jongeren vooral de controlerende en sanctionerende kant

en in veel mindere mate de beschermende effecten van politiewerk. Een belangrijke nuance hierbij is

dat de jeugdpolitie en de wijkagent hier wel, of op zijn minst beter, in slagen dan de andere collega’s

binnen het korps.

Advies

Jeugdpolitie en zichtbare wijkagenten in elke wijk. Door dit in elke wijk te verankeren kan de

politie er ook voor de jonge burger zijn en bij conflicten met empathie voor kinderen en

jongeren handelen.

Extra inspanningen vanuit het korps om de socio-preventieve inspanningen groter te maken dan

nu het geval is.

We vragen duidelijke regels en richtlijnen binnen de Gentse politie, die de rechten van het kind

respecteren, en willekeur i.v.m. fouilleren, arrestatie en opsluiting aan banden leggen.

We geloven dat meer diversiteit binnen het politiekorps zorgt voor een betere aansluiting bij de

maatschappelijke diversiteit.

We vragen om in de opleiding van politieagenten maatschappelijke kwetsbaarheid en jongeren

als thema op te nemen en hen daarbij kennis te laten maken met het sociale werkveld zoals o.a.

het jeugdwelzijnswerk.

De agenten zouden moeten beseffen dat ze voortdurend in een voorbeeldfunctie zitten en deze

ook moeten waarmaken.

12

Uitdaging

De dialoog tussen jeugdwerk en politie verder laten gaan dan gekibbel over mandaten. Dialoog

dient te focussen op hoe we op een positieve manier kunnen instaan voor de veiligheid van alle

burgers in de wijk, ook die van kinderen en jongeren.

We gaan pas in overleg met de politie bij incidenten. In ons intern beleid kan ook de preventieve

samenwerking met politie nog beter uitgewerkt worden.

We merken dat er de laatste maanden goede intenties en toenaderingspogingen zijn om beter

in dialoog te gaan met elkaar en hopen dat we deze weg verder kunnen blijven inslaan met

respect voor elkaars streven.

Racisme en discriminatie: onderschat en “normaal”

Racisme

Grapjes en negatieve uitlatingen over afkomst, huidskleur en religie behoren tot de levenssfeer van

heel wat van onze jongeren. Jongeren spreken ons regelmatig aan over racistische berichtgeving via

sociale media, in de kranten, enz. Ze zijn het intussen zodanig gewend om racistisch aangesproken te

worden, dat ze denken dat het maatschappelijk aanvaard is. Racisme is een onderschat probleem.

Jongeren worden nog te weinig gehoord of betrokken bij maatschappelijke debatten rondom

racisme. Er is immers eerder de discussie over “wel of geen racisme?”, en er is weinig of geen

aandacht voor de gevoelens van de slachtoffers van racisme.

Moslims worden in het huidige klimaat van terreurdreiging e.d. vaak een mikpunt. We zien ouders

die vrezen voor vergeldingsacties en agressie tegen hun kinderen. We horen verbale agressie van

ouders, buurtbewoners, medereizigers op de bus t.o.v. kinderen, maar ook t.o.v. onze collega’s. En

dat alles op basis van uiterlijk, taal, naam. Dit gebeurt op publieke plaatsen, binnen de scholen, bij

het zoeken naar werk of een woning, en ook tijdens onze werkingsmomenten (activiteiten,

uitstappen…)

Discriminatie

In vele media wordt geweld tegen vrouwen, niet-heteroseksuele geaardheid, religieuze groepen, enz.

verheerlijkt. Kinderen worden vaak op zeer jonge leeftijd overvloedig geconfronteerd met

discriminatie in muziek, films, nieuwssites, fora, games. We zijn verontrust over de normvervaging

die hand in hand gaat met de verheerlijking van geweld. Bewust en onbewust gaan kinderen en

jongeren zichzelf als mindere aanvaarden. En zo wordt het “normaal” om gediscrimineerd te worden

of zelf te discrimineren.

Advies

We moeten van de strijd tegen racisme een vanzelfsprekendheid maken. Door niet te reageren

maken we racisme banaal, een fait divers.

13

We juichen het toe dat nieuwssites niet langer toelaten om reacties te plaatsen bij

berichtgeving. We vinden het noodzakelijk dat Facebook zijn antidiscriminatiebeleid versterkt en

plaatsen dit ook op de agenda.

We vragen de overheid om breed te sensibiliseren rond racisme en discriminatie, zowel naar

privépersonen als organisaties.

We vragen aan stad Gent om Unia te ondersteunen bij de brede bekendmaking van haar

werking en het sms- meldingsnummer 8989.

We zijn van oordeel dat de praktijktesten om interimkantoren en verhuurders te controleren op

discriminatie binnen stad Gent een verder te volgen “good practice” is.

We dringen aan bij stad Gent om de diversiteit in de stad te weerspiegelen in het

personeelsbestand van al haar diensten.

We houden een pleidooi voor de opname van attitudes en vaardigheden i.v.m. het effectief

omgaan met diversiteit en non-discriminatie in de beroepsprofielen binnen alle stadsdiensten

en gesubsidieerde diensten of organisaties.

We vragen om in te zetten op een warme samenleving en om ontmoeting, dialoog en contact te

bevorderen als meest krachtige preventieve middelen tegen discriminatie. Ontmoeting kan je

onder andere waarmaken door investering in openbare ruimte, verenigingsleven, brugfiguren,

brede dienstverlening nabij en in de wijk, buurtgericht onderwijs …

Er zijn duidelijke, eenvoudige en breed verspreidde manieren nodig om ook als minderjarige

discriminatie te kunnen melden.

De aanpak van discriminatie mag je niet overlaten aan zelfregulatie, maar moet wettelijk

voorzien zijn. Op dit moment mist de wetgeving nog teveel daadwerkelijke slagkracht.

Uitdaging

Verdiepen van ons intern beleid met duidelijke afspraken, procedures en sancties omtrent

discriminatie.

Rapporteren van discriminatie en racisme. De moed om te melden, en ouders en kinderen hierin

begeleiden.

Voortdurend achter de kinderen, jongeren, ouders staan en het niet toelaten dat ze

discriminatie “gewoon worden”.

Relativering van racisme en discriminatie tegengaan door beleid en publieke opinie te

beïnvloeden. Dit kan d.m.v. actie, opiniestukken, vorming, enz.

De dialoog aangaan tussen de verschillende groepen die we in onze werkingen bereiken.

Ook als collega’s elkaar bevragen en het gesprek durven aangaan over thema’s waarbij we angst

hebben te discrimineren.

14

Werk: een zorgelijke zoektocht

Het werkloosheidscijfer onder de ouders en de jongeren die we bereiken is hoog. Onze deelnemers

krijgen tijdens hun zoektocht naar werk regelmatig feedback dat zij niet over de nodige capaciteiten

beschikken om te solliciteren voor de job die ze zelf graag willen. Deze is gebaseerd op vacatures of

vereisten die niet altijd stroken met de realiteit van de job die uitgevoerd zal worden. Enkele

voorbeelden hiervan is de steeds vaker voorkomende vraag om over een eigen wagen te beschikken

om als huishoudhulp aan de slag te kunnen, of een uitgebreide kennis hebben van bepaalde normen

om aan de slag te kunnen in de voedingssector. Jongeren geven aan dat ze weinig kansen krijgen op

een faire sollicitatie.

Veel jongeren vragen onze hulp bij het opstellen van een CV, de zoektocht naar werk, de

voorbereiding van een gesprek. Vaak hebben ze het niet geleerd op school, omdat ze het 4de of het

6e middelbaar niet hebben uitgedaan, of niet op de schoolbanken zaten toen solliciteren daar aan

bod kwam. Daarenboven blijkt uit talrijke gesprekken met jongeren dat ze het huidige aanbod van

dienstverlening van o.a. VDAB te hoogdrempelig en/of onduidelijk vinden.

We zien dat VDAB en RVA eerder controlerend dan ondersteunend werken. Veel jongeren melden

dat ze weinig respons krijgen op hun sollicitaties. Degenen die wel een job hebben gevonden, werken

meestal aan heel lage lonen.

Ook bij de bereikte ouders blijkt werken niet evident. Sommige ouders wensen (deeltijds) thuis te

blijven maar tegenwoordig is het financieel bijna niet meer haalbaar om met een inkomen uit een

deeltijdse tewerkstelling of een vervangingsinkomen het hoofd boven water te houden. Ouders

geven ook vaak aan dat de combinatie werk-gezin zwaar is. Enkele moeders zijn op zoek naar (beter)

werk met een beter uurrooster, maar dat blijkt niet zo eenvoudig.

Advies

Niet alleen de spelers op de arbeidsmarkt vervullen een rol in de zoektocht naar werk. Aan het

onderwijs, voornamelijk TSO & BSO, vragen we om tieners en jongeren reeds op vroege leeftijd

klaar te stomen voor de arbeidsmarkt.

Maar niet alleen de school verlaten om al op jonge leeftijd te gaan werken is problematisch. Als

na een tijdje op de arbeidsmarkt deze jongere toch een diploma wil behalen, blijkt de terugkeer

naar onderwijs minstens even moeilijk. Vaak kan opnieuw gaan studeren pas na fiat van niet

alleen VDAB maar tevens van RVA . Tenminste als men een vervangingsinkomen wil kunnen

behouden, zonder daarenboven ook nog te moeten solliciteren. De enige uitzondering hierop

zijn de knelpuntberoepen, maar niet iedereen heeft de ambitie of capaciteiten om ingenieur te

worden.

We zien in de cijfers dat de werkloosheid daalt, maar dat ze gelijk blijft in onze doelgroepen. Uit

de gegevens van ARVASTAT blijkt dat laaggeschoolde jongeren met een migratieachtergrond

langer werkzoekend zijn dan geschoolde jongeren met/zonder migratieachtergrond. Tevens

blijft de groep jongeren die geen opleiding, onderwijs, training volgt of tewerkstelling heeft

stabiel in Gent.

15

Verschillende maatregelen die de opstap naar de arbeidsmarkt bevorderden voor kwetsbare

groepen werden/worden hervormd. Maar dat resulteert niet in betere kansen op de

arbeidsmarkt voor de kwetsbaarste werkzoekenden. De afschaffing van GESCO als

tewerkstellingsmaatregel en de hervorming van de toegang tot LDE zijn daar twee voorbeelden

van. We stellen nu vast dat de inspanningen vooral van de werkzoekenden zelf moeten komen:

men moet zich aanpassen aan wat er voorhanden is, eerder dan dat de arbeidsmarktpartners

helpen om de drempels weg te werken.

Daarnaast zien we dat er creaming optreedt binnen de bestaande dienstverlening. Kandidaten

voor vb. art 60-tewerkstelling van het OCMW dienen ook al te voldoen aan de voorwaarde dat

ze aansluitend onmiddellijk inzetbaar moeten zijn voor de reguliere arbeidsmarkt. Trajecten

waarbij mensen met een groeipad ook de tijd en kansen krijgen om daadwerkelijk te groeien

worden schaarser. Op Vlaams en Federaal niveau nemen we stappen om via koepelorganisaties

en actoren dit signaal krachtdadig over te brengen.

De afstand tussen arbeidsmarktpartners en werkzoekenden moet aan weerszijden korter.

Wijkgerichte jobbeurzen, zoals er in de voorbije jaren door de Stad Gent voor eigen vacatures

georganiseerd werden, zijn een goed voorbeeld van hoe het moet.

Hoewel het evenwicht werk-privé, flexibel werken zeer grote en maatschappelijk gedragen

thema’s zijn, blijkt dat voor o.a. alleenstaande ouders het evenwicht niet mogelijk is op basis van

het tewerkstellingsaanbod .

De jobs die wel toegankelijk zijn voor onze doelgroep, gaan vaak gepaard met lage lonen,

tijdelijke statuten en een slechte werkomgeving. Het gaat ook vaak om zeer fysieke arbeid met

alle mogelijke gezondheidsproblemen die daarbij horen. In sommige gevallen ligt het loon lager

dan een vervangingsinkomen. We willen graag dat de sociale partners eindelijk op duurzame

wijze afrekenen met deze werkloosheidsval.

De verloning zelf levert ook een aantal problemen op. Er is de zgn. werkloosheidsval: door te

werken minder inkomen genereren dan bij het ontvangen van een uitkering. Zo blijkt dat voor

alleenstaande ouders de meerkosten van bv. kinderopvang de financiële meerwaarde van een

job teniet doet. In het verleden was deze werkloosheidsval een prioriteit in het beleid, wat zich

o.a. vertaalde in incentives naar werkgevers in de vorm van tewerkstellingsmaatregelen.

Verschillende campagnes tonen aan dat de discriminatie op de arbeidsmarkt niet enkel een

kwestie van gevoel is, noch relatief. Controles op discriminatie verlopen op zijn minst gezegd

moeizaam.

Als regulator op de arbeidsmarkt heeft VDAB een unieke positie om alle partijen op hun rechten

en plichten te wijzen, ook de werkgevers. Hoewel het perfect begrijpelijk is dat in tijden van

crisis het “aanbod” aan werkzoekenden groot is, is het niet geoorloofd dat de arbeidsmarkt

ongebreideld vacatures voorlegt die geen realistisch beeld schetsen van de functie.

16

Uitdagingen

Binnen de werkingen streven we ernaar om deelnemers weerbaarder te maken door vormingen

rond sollicitatie en arbeidsmarkt te introduceren en faciliteren. Daarnaast blijven we inzetten op

ondersteuning door trajectbegeleiders in het kader van individuele vragen.

Als werkgever zetten we in 2017 in om op vlak van werving en selectie een tandje bij te steken.

Onze vacatures moeten helderder.

Binnen onze eigen organisatie hanteren we sinds een aantal jaren een diversiteitsbeleid. We

blijven verder inzetten op de instroom van nieuwe medewerkers, ongeacht scholingsgraad,

achtergrond, religie, gender, enz.

Daarnaast willen wij mee inzetten om als werkgever de mogelijkheden binnen onze organisatie

kenbaar te maken op wijkgerichte beurzen.

Waar mogelijk zullen wij ook opnieuw inzetten om als partner binnen het Gentse veld mee te

helpen om arbeidsmarktpartners te ondersteunen bij de begeleiding van onze doelgroepen.

Tenslotte kijken we ook om zelf de juiste in-, door- en uitstroom te realiseren. We zetten in op

zowel tijdelijke korte als langdurige vormen van tewerkstelling om nieuwe mensen de kans te

geven een sterkere positie te verwerven op de arbeidsmarkt, maar ook om fijne collega’s te zijn.

Openbare ruimte: van speelplein tot online forum

Inperking van de openbare (speel-) ruimte

Kinderen en jongeren in de stad worden vaak geconfronteerd met de inperking van openbare ruimte.

Enerzijds komt die er door mondige buurtbewoners die klagen over spelende kinderen en de overlast

die zij daarvan ondervinden. Maar anderzijds wordt ook omgekeerd overlast ervaren. Kinderen en

jongeren geven aan dat ze niet altijd mogen spelen zoals ze het zelf willen in openbare ruimtes.

Een deel van de infrastructuur op speelruimtes wordt niet of laattijdig vervangen, ook als het gaat

om spelmateriaal op speelpleinen. Zo zien kinderen hun speelruimte verkleinen, hun pleintjes

verloederen en vinden ze geen andere aangepaste infrastructuur. Kinderen voelen zich niet meer

welkom op pleintjes in hun eigen wijk, terwijl deze plekken ideaal zijn om elkaar te ontmoeten en

een deel van hun vrije tijd door te brengen.

Het is vaak onduidelijk welke mogelijkheden er zijn voor opwaardering of herstelling van

infrastructuur en bij welke dienst we hiervoor kunnen aankloppen. Er zijn dan ook verschillende

stadsdiensten bevoegd voor de aankleding/aanleg/onderhoud van de pleintjes, afhankelijk van het

type infrastructuur(sport, spel, avontuur, afbakening/omkadering,…). In de praktijk vertaalt zich dat

vaak in boodschappen die niet stroken met de realiteit of onduidelijk zijn. Zo is er de Groendienst die

aangeeft dat een investering gepland staat op lange termijn en zodoende niet op korte termijn

verwacht moet worden. Dit wordt geïnterpreteerd als een voldongen feit, terwijl er via de

17

Sportdienst nog mogelijkheden zijn om sportinfrastructuur te herstellen of vervangen op korte

termijn.

We zien ook dat er sterk ingezet wordt op groen speelweefsel in de stad en de opwaardering van

bepaalde buurten die een grote kwetsbare groep huisvesten. Daar zien we dat onze groepen sneller

hun weg vinden naar de (ver)nieuw(d)e publieke ruimtes.

Advies

Om het probleem grondig aan te pakken is een dialoog tussen buurtbewoners en

kinderen/jongeren noodzakelijk. Blijf kinderen, tieners en jongeren op een laagdrempelige

manier betrekken bij het proces naar aanleiding van veranderingen in de wijk. Begrip voor

elkaars situatie en het erkennen van voldoende speelruimte zouden sleutels kunnen zijn om

mensen dichter bij elkaar te brengen. Hierdoor zal er begrip ontstaan voor elkaars noden en dit

zal bijdragen tot een goede leefomgeving voor iedereen uit de wijk.

Probeer parken en pleinen meer te onderhouden en netjes te houden.

Een mobiele jeugdwerker kan een brugfunctie bekleden om de buurtcohesie te bevorderen. Dit

moet een keuze worden niet alleen vanuit de stad voor bepaalde wijken, maar moet alle wijken

ten goede komen.

Een aantal initiatieven die bijdragen tot meer buurtcohesie, zoals Wijk-aan-zet, bevatten

administratieve drempels voor bepaalde groepen. Het vereenvoudigen van deze administratie

maakt dat er een drempel minder zou zijn om sociale cohesie te verbeteren. Ook inzetten op

meer en duurzamere intergenerationele projecten kan een stap vooruit zijn, om zo van

“zuurvrouw tot buurvrouw” te evolueren.

Werk aan transparantie waar het gaat om aankleding en aanleg van openbare ruimte,

infrastructuur en over de bevoegdheden van de verschillende diensten.

Uitdagingen

We zetten zelf meer in op intergenerationele projecten om van de “zuurvrouw” een heuse

buurvrouw te maken.

We maken actiever promotie voor en ondersteunen de doelgroep bij het indienen van

aanvragen voor nieuwe wijkprojecten

Op diverse fora willen we de spreekbuis zijn van de doelgroep, maar streven we er ook naar om

de doelgroep zelf te laten aansluiten op deze fora.

Media en gezond verstand

Sociale media zijn ook publieke ruimtes waarin jongeren vertoeven. Het zijn ruimtes waar ze

informatie krijgen en delen, waar meningen, waarden, opvattingen, enz. tot stand komen en worden

gevormd. Deze ruimte heeft dus ook een impact op de identiteitsontwikkeling. Deze beïnvloeding

mogen we niet onderschatten. Ook binnen deze ruimte zijn jongeren soms kwetsbaar, dit door eigen

communicatie of door communicatie van anderen (individuen, fora, media,…).

18

De impact van deze ruimtes is dan ook niet gering. De manier waarop jongeren hier mee omgaan is

vaak naïef en kan zware gevolgen hebben. Er is enerzijds weinig kritisch inzicht inzake berichtgeving

en de boodschappen (zowel over individuele personen, over groepen, over de samenleving en de

wereld) worden vaak als waar aanzien. Anderzijds zijn jongeren zich vaak niet bewust van de

toegankelijkheid van hun eigen “gedeelde” informatie.

Daarnaast zijn deze ruimtes en het gebruik ervan niet te controleren door ouders of opvoeders en is

de impact ervan op de jongeren weinig zichtbaar.

In 2016 werden we geconfronteerd met signalen van vooral tieners die negatieve ervaringen hadden

via de sociale media (bv. pestgedrag).

Kinderen werden gevraagd contactgegevens te delen of af te spreken met personen die ze niet

kennen. Deze vraag werd hen geregeld gesteld door hen onbekende oudere mensen.

Kinderen hebben vaak op jonge leeftijd toegang tot deze media, door het bezit van een smartphone

of computertoegang.

Advies

Het onderwijs heeft een belangrijke opdracht in het bijbrengen van mediawijsheid. We vragen

hierrond doelstellingen op te nemen in het curriculum.

Uitdaging

Kinderen, jongeren en ouders bewuster maken van de gevaren van sociale media en hoe er mee

om te gaan.

Integrale jeugdhulp: klare taal

Integrale jeugdhulp wil het hulpverleningsaanbod voor jongeren beter afstemmen vanuit de vragen

en behoeften van jongeren en ouders.

Instellingen slagen er niet altijd in om voor jongeren en/of ouders efficiënt de beschikbaarheid en

toegankelijkheid tot kwalitatieve dienstverlening te garanderen.

Vanuit het jeugdwelzijnswerk hebben wij vastgesteld dat kwetsbare jongeren/ouders kampen met

bijkomende uitdagingen die wij willen delen om samen antwoorden te formuleren.

Recht op rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp

Door de herstructurering van de Integrale Jeugdhulp zijn een aantal diensten rechtstreeks

toegankelijk geworden voor de ouders. We denken daarbij aan de voormalige dagcentra en

thuisbegeleidingsdiensten. Deze diensten bieden sinds begin 2015 rechtstreeks toegankelijke

contextbegeleiding aan. Ouders kloppen bij deze diensten aan, maar hebben niet altijd een vraag die

aansluit op het aanbod. Het strekt tot eer dat deze diensten zelf trajecten opstarten om toch een

antwoord te bieden aan de ouders.

19

Een concreet voorbeeld gaat over de zoektocht van een bezorgde ouder naar een juiste diagnose. De

ouders schreven zich in op allerlei online tests om deze diagnose te stellen. De expertise voor deze

begeleiding en trajectbegeleiding ligt bij de brede instapdiensten binnen integrale jeugdhulp. Deze

kunnen indien nodig doorverwijzen naar een multidisciplinair team voor een juiste diagnosestelling.

Recht op een tolk

Een groot probleem is het gebrek aan tolken voor bepaalde talen of bepaalde dialecten, waardoor

familieleden/kennissen soms worden aangesproken om de communicatie mogelijk te maken. Dit is

onaanvaardbaar omdat deze geen kennis hebben van terminologie, laat staan van deontologie.

Een ander probleem is het ontbreken van een duidelijke procedure om na te gaan wanneer

jongeren/ouders een tolk nodig hebben. Dat doet men “op het gevoel” en hier bestaat geen

zekerheid over. Soms kennen partijen de taal een beetje, zonder nochtans een heel aantal

subtiliteiten te begrijpen, wat de rechten van de verdediging kan ondermijnen.

Daarnaast zijn tolken niet altijd aanwezig tijdens bv. de contextbegeleiding, waardoor er soms te

snel een negatief advies volgt vanuit de consulent en er meer ingrijpende hulp wordt opgelegd.

Recht op informatie en duidelijke communicatie

Adviesgesprekken en beslissingen vanuit de diensten Jongerenwelzijn zijn niet altijd even helder voor

de gezinnen. Het gevoel leeft dat er veel over hen gepraat wordt, maar niet altijd met hen.

De gezinnen hebben weinig contactmomenten met de consulenten zelf, en ontvangen ook weinig

huisbezoeken van hen. We beseffen de werkdruk, maar zien dat de toekomst van de jongeren

hierdoor gehypothekeerd kan worden: consulenten kunnen soms geen voeling meer hebben met de

actuele context van de jongere, waardoor een verslag of maatregelen soms niet meer aansluiten bij

hun leefwereld.

Daarnaast hebben wij de indruk dat de jongeren zich niet altijd bewust zijn van de inhoud en omvang

van “het papier met hun rechten”. Er is hier duidelijk een onderscheid tussen de informatie enerzijds

en het inzicht anderzijds.

Recht op bijstand

Vanuit onze insteek hebben trajectbegeleiders/jeugdwerkers een vertrouwensband met jongeren

en/of ouders. We zijn soms de enige constante/rode draad in hun leven. We stellen vast dat onze rol

(staan naast de jongere, doch met duidelijke doelstellingen) soms botst op weerstand bij andere

actoren door onvoldoende inzicht. Daardoor worden we ten onrechte niet aanzien als

“vertrouwenspersoon” en kunnen we onze taak als vertalers/bruggenbouwers niet ten volle

opnemen.

Het gebeurt dikwijls dat bepaalde advocaten blijk geven van een gebrek aan betrokkenheid. Soms

kennen zij noch de jongere noch het dossier dat zij geacht worden te verdedigen.

Er wordt weinig rekening gehouden met de re-integratie na een opgelegde maatregel. Zo wordt er

niet altijd perspectief op (middel-)lange termijn geboden. Dit veroorzaakt een gevoel van

machteloosheid bij de betrokkenen.

20

Recht op inspraak en participatie

De indruk leeft dat de wijze van leven en opvoeden van sommige ouders al de facto

geproblematiseerd wordt, waarbij er weinig ruimte is tot overleg. Ze moeten voldoen aan “Vlaamse

normen en waarden”.

Wanneer tot slot een indicatiestelling bij de jongere niet gecommuniceerd wordt aan de ouders gaat

dit o.i. pertinent in tegen de maximale participatie die jongerenwelzijn dient te waarderen (eigen

missie en visie). Wanneer ouders tot één dag vooraf niet (of enkel op eigen initiatief) geïnformeerd

worden wanneer hun kind op de jeugdrechtbank verwacht wordt, gaat dit tegen het

participatieprincipe in. Wanneer ouders pas na verandering in plaatsing op de hoogte worden

gebracht van het adres waar hun kind geplaatst wordt, is dit ook een aanfluiting voor het streven

naar participatie.

Recht op jeugdhulp

Sommige jongeren en ouders hebben het gevoel dat ze in een vergeetput zijn beland. Dat komt door

een gebrek aan tijdige doorstroming naar een passende hulpverleningstraject, zodat ze maanden of

zelfs jaren in een gemeenschapsinstelling dienen te verblijven zonder concreet perspectief.

Door wachtlijsten komen jongeren soms in een vacuüm terecht zonder duidelijk kader. We moeten

vaststellen dat dit een negatieve invloed kan hebben, maar ook een hefboom kan zijn naar een click

in hun hoofd. Het is echter betreurenswaardig dat dit niet korter kan worden opgevolgd en de

consulent meestal geen tijd heeft om de actuele situatie op te volgen en we moeten vaststellen dat

ze verder handelen op basis van tweedehands informatie.

Deze situatie is dramatisch en onaanvaardbaar voor een maatschappij die opvoeding en de rechten

van het kind hoog in het vaandel draagt.

Recht op een menswaardige behandeling

We hebben moeten vaststellen dat sommige opgelegde maatregelen niet aangepast zijn aan de

persoonlijkheid van de minderjarige. Zo zagen we dat een jongere met een vastgestelde mentale

leeftijd van 7/8 jaar gedurende enkele dagen werd geïsoleerd in een gemeenschapsinstelling. Hij

kreeg een repressieve maatregel opgelegd door de jeugdrechtbank op grond van zijn fysieke leeftijd

(meer dan 12 jaar) en de gepleegde feiten.

Advies

Recht op rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp: participatie start bij informatie en een duidelijk

profiel. Er is concrete nood aan een heldere profilering van de rechtstreeks toegankelijke

jeugdhulp. Dit zowel naar de brede bevolking als naar doorverwijzende instanties buiten

integrale jeugdhulp. Er is een duidelijke behoefte aan betere afstemming tussen de brede

instapdiensten en de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp.

Recht op tolk: men dient enkel beroep te doen op een beëdigd tolk, bij voorkeur iemand die het

strafrecht kent en een opleiding heeft gevolgd in jeugdzaken en kinderpsychologie en kennis

heeft van culturele aspecten. Men moet met spoed toezien op het tekort aan tolken. Men moet

21

absoluut voorzien om deze tolken onmiddellijk en redelijk te vergoeden zodat hun aanwezigheid

vergroot.

Recht op informatie: duidelijke en tijdige communicatie met de jongeren en ouders en opvolging

op maat bij elke stap en wijziging van het traject.

Recht op informatie. De schriftelijke “pro forma” verklaringen waarin de rechten worden

opgesomd moet herzien worden. Vereenvoudigde formulieren moet beschikbaar zijn, beter

onder de aandacht komen van de jongeren, en aangepast zijn aan de leeftijdsgroep. Een jongere

weet niet wat het parket, een kabinet, een procureur is … Deze toelichting zou kunnen gebeuren

via een video die in verschillende talen ondertiteld is.

Recht op bijstand: het is noodzakelijk dat alle actoren de rol en functie van trajectbegeleiders

kennen. We zouden erkend en herkend moeten worden als rode draad, een persoon met

ervaring voor iedere jongere om de complexiteit van een teveel aan voorzieningen te vermijden.

Bovendien voorziet geen enkele tekst, in vergelijking met de ondersteuning van een advocaat, in

het recht van een jongere op een algemene psychologische en emotionele ondersteuning

gedurende de hele procedure, door zijn ouders, zijn voogd of door een andere

vertrouwenspersoon. Dit is nochtans erkend door internationale verdragen.

Recht op jeugdhulp: we stellen vast dat er een structurele nood is aan investering en vragen met

aandrang aan de regering om blijvend en bijkomend in jeugdzorg te investeren en de jeugdzorg

prioritair mee te nemen in de discussie over het wegwerken van wachtlijsten. Daarnaast kan

ingezet worden op emanciperend case management met een neutrale voorzitter. Kinderen zijn

immers de toekomst, en nu in hen investeren kan helpen om nog schrijnendere

maatschappelijke situaties te voorkomen.

Recht op menswaardige behandeling: bij oplegging van maatregelen dient rekening gehouden te

worden met de persoonlijkheid van de jongeren (inclusief de mentale leeftijd). Indien er een

discrepantie is tussen de fysieke en mentale leeftijd dient de maatregel aangepast te worden

aan de mentale leeftijd van de jongeren zodat de behandeling of maatregel menswaardig is.

Uitdaging

Verbinden door samen te werken: met kennis van zaken en met respect voor ieders rol kunnen

alle actoren binnen integrale jeugdhulp nog meer constructief samenwerken in het belang van

alle betrokkenen: de jongeren, ouders en maatschappij.

Hulpverlening: zonder grenzen

Vanuit het jeugdwelzijnswerk dienen we vast te stellen dat de overgang naar volwassenheid bij

kwetsbare jongeren niet altijd zo rooskleurig verloopt. Deze jongeren ervaren doorgaans meer

moeilijkheden met school, werk, geld en het vinden van een woning en in ruimere zin: een plek in de

samenleving. Op 18 jaar zitten sommige jongeren in een soort van overlevingsmodus. Zij staan er

vaak alleen voor, zonder steun van een volwassene, in een maatschappij die van hen het onmogelijke

vraagt. Dat leidt in sommige gevallen onvermijdelijk tot uitsluiting en/of bijkomende kwetsuren.

22

We zien binnen de grenzen van de werking(en), het team, de wijk én de stad dat deze

jongvolwassenen uit de boot vallen.

De cijfers zouden voor zich moeten spreken: 1 op 3 mensen met een leefloon is tussen 18 en 25 jaar,

1 op de 3 à 4 cliënten bij OCMW zijn tussen 18 en jonger dan 25 jaar, 1 op de 5 cliënten van het

justitiehuis is tussen 18 en 25 jaar, 1 op 3 jongeren struikelt over drempels bij de zoektocht naar

psychologische hulp.

De oorzaken en signalen hierrond zijn bekend : gebrek aan binding, gebrek aan toekomstperspectief,

geen betaalbare woning en beperkte scholingsgraad en tewerkstellingskansen.

Eén van de frappantste vaststellingen is dat er géén adequaat en breed hulpaanbod is voor

jongvolwassenen tussen 18 en 25 jaar. Dit gaat er al vanuit dat de jongeren zelf een duidelijke

hulpvraag hebben en ze deze kunnen formuleren.

Hulpverleners én de eigen jeugdwerkers geven aan dat de crisishulpverlening van een aantal

diensten te hoogdrempelig is.

Daarnaast hebben sommige jongeren in crisis eerst kortopvang nodig om 1 of 2 dagen tot rust te

kunnen komen vooraleer de hulpverlening kan opgestart worden. De druk op jongeren om een

oplossing te vinden binnen het eigen netwerk of de familie is hoog en is niet altijd opportuun voor

de jongeren.

Heel wat jongeren zijn op zoek naar “snelle” en kortdurende psychosociale begeleiding in de eerste

lijn, zonder al teveel wachttijd. Waar voorheen een JAC-medewerker de tijd had om zulke trajecten

te doorlopen, kan dit nu niet altijd meer.

Enkel in het kader van vraagverheldering kunnen er momenteel kortlopende trajecten ingezet

worden. Wanneer na de vraagverheldering blijkt dat er psychosociale begeleiding nodig is, dan is er

vooralsnog in Gent weinig aanbod voor jongeren.

In de bijzondere jeugdzorg worden jongeren op een zelfstandig leven voorbereid. Maar het

evenwicht tussen de verschillende hulpmiddelen die hen worden voorgeschoteld, de rechten die ze

zogenaamd hebben, de diensten waar ze naartoe worden gestuurd enerzijds en de energie die ze

moeten investeren om hierop in de praktijk echt te kunnen rekenen anderzijds is ernstig verstoord.

Deze eerste ervaring van zelfstandigheid is uitermate wreed en strookt niet met wat hen “vooraf”

werd verteld. Die schok stelt het sociale contract, de sociale band in vraag.

We zien ook een aantal publiek-private samenwerkingen (PPS) zoals het traject “warme steden”.

Fundamenteel juichen we elke bijkomende aandacht voor de jongeren en hun (psychologische)

zorgen toe. Maar we houden ook vast aan kwaliteit, wat bijkomende personeelsinzet vraagt.

Tot slot is er de nood aan gepaste noodopvang voor gezinnen in precaire verblijfssituaties met heel

jonge kinderen of met veel kinderen. Het gebrek aan oplossingen voor deze gezinnen zorgt voor

gevoelens van onmacht bij de trajectbegeleiders en jeugdwelzijnswerkers.

Ook alleenstaande ouders vinden weinig tot geen ontmoetingsruimte. Ze hebben vragen over

verschillende welzijnsvraagstukken en in het bijzonder over aan opvoeding gerelateerde thema’s. Ze

raken te vaak in een isolement en moeten/willen hieruit geraken.

23

Advies

Een gedeeld engagement tussen jeugdhulp/welzijn en volwassen hulp voor een warme

overdracht voor en na 18 jaar. Goede initiatieven in die zin structureel inbedden. Een vaste voet

aan de grond voor deze hulpverleningsvorm biedt een grote garantie voor een vaste voet aan de

grond voor heel wat kwetsbare jongeren.

Bied maatwerk: zorg voor 1 hulpverlener waar de jongere kan op terugvallen, met een goede

begeleidershouding (betrouwbaar, open houding en respectvol naar referentiekader) met

netwerkvorming.

Maak hulpverlening praktischer en minder probleemgericht. Geef ruimte aan experiment en

“think outside the box” (bv. nood aan concrete hulpvraag).

Investeer in het wegwerken van wachtlijsten en bied betaalbare huisvesting aan.

Zorg voor nauwere samenwerking tussen algemeen welzijnswerk, psychiatrie en andere

voorzieningen zodat er voor de jongeren loopplanken kunnen gelegd worden over de grens van

18 jaar.

Uitdaging

In plaats van de hulpverlening te begrenzen (bv. qua leeftijd), maak een “hulpverlening zonder

grenzen en zonder drempels” zodat mensen in nood niet uit het systeem geduwd worden

omwille van factoren waar ze zelf geen vat op hebben, maar blijvend gedragen worden door de

sociale welvaartstaat omdat ze er nood aan hebben. Of leg minstens loopplanken zodat de

overgang passend en warm omkaderd wordt.

Gezondheid: een zorgenkind

De gezondheid van mensen in armoede is slechter dan gemiddeld. We zien binnen onze doelgroep

gezondheidsklachten die niet meer van deze tijd zouden mogen zijn. Zo deed schurft opnieuw zijn

intrede. Maar ook slechte tanden, astma en andere ziekten maken deel uit van de kommer en kwel

bij sommige van onze deelnemers. Deze verslechterde gezondheidstoestand is deels te wijten aan de

kwaliteit van de woningen waarin sommige van onze gezinnen moeten wonen. Een huis of

appartement waar schimmel woekert door een hoge vochtigheidsgraad is vaak de enige optie voor

mensen met beperkte middelen. Dit leidt tot een grotere kans op astma en andere longziekten.

Verder is het ook zo dat mensen vaak moeite hebben met een goede communicatie bij contacten

met gezondheidszorg. Zo zien we dat mensen die Turks spreken hun gebit laten verzorgen in Turkije,

niet enkel omwille van de kostprijs, maar ook door de taalkloof. We zien in onze werkingen kinderen,

tieners, jongeren en ouders die dagelijks een grote hoeveelheid snoepgoed en energiedranken

consumeren. Dat heeft alles te maken met laagdrempeligheid: goedkope producten die verkrijgbaar

zijn in grootwarenhuizen vlakbij onze werkingen. Dit heeft vaak een negatief effect op hun gedrag.

Het overmatig gebruik van gesuikerde dranken en energiedranken bij zowel kinderen, tieners,

jongeren en volwassenen wordt door heel wat organisaties als problematisch aangestipt en stemt tot

24

ongerustheid omwille van de nefaste gevolgen voor de gezondheid (tandbederf, overgewicht,

ongezonde levensstijl, slapeloosheid, agitatie en hartritmestoornissen, …).

Op vlak van gezondheid en lichaamsbeweging zien we twee tendensen: ofwel te weinig ofwel teveel.

Het sportaanbod is te vaak te eenzijdig prestatiegericht, waardoor jongeren die niet tot de beste

sporters behoren of vooral een leuke uitlaatklep zoeken, afhaken. Veel tieners en jongeren doen

fitness, zijn erg bekommerd om hun uiterlijk. Door teveel en verkeerd te trainen ondervinden ze

fysieke problemen.

Veel tieners en jongeren vinden geen aansluiting bij het reguliere sportcircuit (in clubverband). Naast

de financiële drempel zijn er ook andere drempels (vb. vervoer, planning, interesse vanuit omgeving,

verplichtend karakter, …).

Een ander gezondheidsthema dat we willen belichten is het druggebruik. Jongeren dagen “onder

invloed” op in onze werking. We merken dat door intensief softdruggebruik deze jongeren in de

problemen komen met school, werk, gezin, vrienden. Evenzeer werken deze problemen net als een

trigger om nog meer te willen ontsnappen uit de realiteit en daartoe het gebruik te intensiveren.

Zeer verontrustend zijn de zeer jonge gebruikers (10 tot 12 jarigen) die lijm snuiven, maar evenzeer

dat sommigen ook beweren crystal meth (pico) te gebruiken. Het wekt bijzondere zorg dat dit

goedkoop en zeer gemakkelijk verkrijgbaar zou zijn in een specifieke buurt in het Gentse. Daarnaast

wordt ook aanstekergas gebruikt. Dat laatste is relatief gemakkelijk en goedkoop verkrijgbaar, wat

preventie niet evident maakt.

Er wordt op jonge leeftijd gedeald om makkelijk en snel geld te verdienen. Niet iedereen doet dit uit

financiële problemen. Een verlangen naar luxe kan ook een motief zijn. De zeer jonge leeftijd van de

gebruikers (8 tot 9 jarigen) is zeer problematisch. Daarnaast worden deze jonge kinderen ook

gebruikt als dealers/runners omwille van de beperkte juridische middelen om hen aan te pakken.

Tot slot willen we binnen het thema gezondheid wijzen op de gevaren van pyrotechniek. Tijdens de

eindejaarperiode worden er meer en meer bommetjes verkocht. Dit is een jaarlijks terugkerend

probleem. Er is weinig controle op leeftijd, en geen of weinig controle op aankoop (men koopt de

bommetjes in Nederland of online – goedkoper en “zwaarder”). Oudere gasten verkopen de

bommetjes door aan minderjarigen. Ook de winkels in de wijk houden geen rekening met de

leeftijdsgrens bij de verkoop. Onze gasten zijn zich niet bewust van de gevaren van vuurwerk. We

merken dat ze vaak de bommetjes naar elkaar gooien of zolang mogelijk wachten om het bommetje

weg te gooien. Recent waren er enkele zware ongevallen met vuurwerk. (zware brandwonden in

gezicht en aan handen, verminking, enz...). Deze gasten hebben psychologische ondersteuning nodig

bij het verwerken van de resulterende beperking en van het schuldbesef. Het gaat om fysiek gevaar

voor gebruikers en omgeving, en is bovendien verboden.

Advies

We vragen om blijvend in te zetten op de toepassing van prijs-corrigerende maatregelen voor

groepen met beperkte financiële middelen. Zo hopen we dat rechten proactief toegekend

worden, het derdebetalerssysteem zijn weg sneller verder zet naar andere facetten van de

gezondheidszorg (bv. tandzorg). Maar tevens dat instellingen, (bv. RIZIV) de mogelijke

ondersteunende maatregelen uitbreiden en/of kenbaar maken.

25

Gezondheid verbeteren kan maar als iedereen weet waarover het gaat. Om de taalbarrière te

verkleinen kijken we naar diensten als het RIZIV om informatie toegankelijker te maken.

Wijkgezondheidscentra zetten al veel in op kennisdeling rond gezonde voeding, maar ook

andere verenigingen, gezondheidsdienst en scholen (lager onderwijs) doen dit. Wij moedigen

dit aan en blijven als partner meestappen in dit verhaal. We vragen om nog meer partners te

zoeken in het afraden van energiedranken en overmatige suikeropname (bv. via imams de

boodschap overbrengen naar vaders).

Zet zorgtrajecten op bij drugsproblematiek i.p.v. repressie. Bescherm kinderen en jongeren door

in te zetten op weerbaarheid tegen drugs.

Ga bij politieoptreden rond drugs ook in dialoog met de jeugdwerkers. Organiseer wijkgericht

overleg waarbij er gezocht kan worden naar preventieve samenwerking met meerdere partners.

Er is expertise en kennis (-deling) nodig rond druggebruik en dealen door jonge kinderen.

Sneller uithangen van de preventieposters rondom de gevaren van pyrotechniek.

Preventiecampagnes door de stad/politie in samenwerking met onderwijs, verenigingen,

moskeeën, gemeenschapswacht. Deze campagnes ook richten naar jonge kinderen.

Niet meer sanctionerende maatregelen voor gebruikers van vuurwerk e.d., wel voor de

aanbieders.

Uitdaging

We zetten zelf in op correcte informatie rondom risico’s van ongezonde levensgewoontes

Binnen onze organisatie werken we pistes uit om zelf een voorbeeldfunctie te hebben. In eerste

instantie bekijken we de reeds bestaande “good practices” binnen onze spelotheken.

Als werkgever bekijkt de organisatie de mogelijkheden om dit thema binnen het

personeelsbeleid de nodige aandacht te geven.

We hopen dat in de toekomst de 80/20-regeling opnieuw toegankelijk wordt voor onze

doelgroep. Vooral bij het verlagen van drempels naar sport is dit een sleutel bij uitstek geweest.

Binnen het eigen personeelsbeleid zet de organisatie (bv. binnen het Bop-project) al stappen die

bewegen en sporten initiëren en bevorderen. Deze eerste stappen worden bekeken en waar

mogelijk meegenomen in het personeelsbeleid.

Als organisatie tasten we zelf nog af hoe we kunnen omgaan met drugs in en rond onze

werkingen, zowel preventief als curatief. De implementatie van de bestaande drugsnota en

richtlijnen in 2017 zal hierbij een eerste stap zijn.

Als organisatie moeten we bewust omgaan met dit complex verhaal van druggebruik: enerzijds

moeten we vertrekken van de kwetsbaarheid van gebruikers en tegelijk dienen we in te zetten

op preventie naar potentieel toekomstige gebruikers.

Jaarlijks inzetten van preventie en informatie rond pyrotechniek.

26

Wonen: uitvalsbasis voor een stabiel bestaan

Mensen met een stabiele woonsituatie zien we verdere stappen zetten naar arbeid, de

ondersteuning van hun kinderen bij het schoolgaan en in opleiding. Wie geen dak boven het hoofd

heeft, overleeft. En heeft dus geen overschot meer na het zoeken naar warmte, eten en veiligheid

om ook nog administratie op orde te stellen. Binnen vzw Jong bereiken we nog steeds gezinnen

zonder dak boven het hoofd. Sommigen lopen vast in een vaak vicieuze cirkel van nachtopvang,

kraken, uithuiszetting, opvang, kraken, … Er wordt vanuit verschillende diensten nog te traag

gehandeld wanneer gezinnen op straat dreigen te komen. De nachtopvang is niet toereikend voor

gezinnen omwille van de uren en de inrichting.

Sommige families met enig inkomen willen graag huren. Maar gezien de hoge huurprijzen of het

bedrag voor een huurwaarborg zijn hun kansen klein. Die gezinnen die toch een woning konden

bemachtigen, houden dit vaak financieel niet vol.

De wachtlijsten op de sociale huurmarkt zijn lang. Mensen zonder geldige of met voorlopige

verblijfspapieren komen niet in aanmerking. Het aanbod voor grote gezinnen (bv. 10 gezinsleden) is

bovendien uitermate beperkt.

Ook op de private markt krijgen gezinnen niet altijd een eerlijke kans. Ze worden gediscrimineerd op

basis van afkomst, inkomen of gezinssamenstelling. Men is niet snel geneigd om een woning te

verhuren aan mensen zonder vast werk, of aan een groot gezin met acht kinderen, en al zeker niet

als je familienaam een migratieverleden doet vermoeden.

Het kostendelend samenwonen zou aantrekkelijk kunnen zijn, maar is het vaak niet omwille van

verlies van inkomen. Bijvoorbeeld kinderen die na hun 25ste verjaardag (geen kindergeld meer) thuis

blijven wonen waardoor de invaliditeitsuitkering of werkloosheidsuitkering van de ouders daalt.

Door de beperkte mogelijkheden op de sociale en private huurmarkt dreigen gezinnen in een

mensonwaardige huisvesting terecht te komen en slachtoffer te worden van huisjesmelkers.

Veel families wonen in heel slechte huizen: niet geïsoleerd, enkele beglazing, vochtproblemen met

schimmels en geurtjes tot gevolg, ongedierte, slecht onderhouden houtwerk. Herstellingen laten

zeer lang op zich wachten. De huizen hebben zelden een buitenruimte, op een kleine koer na. Er is in

deze huizen plaatsgebrek, o.a. om te kunnen studeren. De huizen worden door grote families

bewoond, vaak té groot voor de beschikbare ruimte. De staat van de gebouwen zorgt voor extra

geluidsoverlast en dit bedreigt de goede nachtrust.

Het is bijzonder frustrerend te weten dat er veel huizen leeg staan en dat deze in nog betere staat

zijn dan deze waar de mensen noodgedwongen in terecht komen.

Als je geen woning hebt, krijg je er meteen een heel pak andere problemen bovenop. Zonder

domicilieadres kan je geen verblijfsdocumenten verkrijgen, geen ziekteverzekering afsluiten, geen

bankrekening openen en dus ook geen loon ontvangen. Voor mensen zonder verblijfsdocumenten is

een domicilieadres noodzakelijk om uit de vicieuze cirkel te geraken. Pas als de verblijfsdocumenten

in orde zijn, kan men zich inschrijven voor een sociale woning, kinderbijslag aanvragen, enz…

27

Advies

Discriminatie op de woningmarkt aanpakken door blijvend in te zetten op praktijktests en

effectief boetes uit te schrijven bij schending.

Sensibiliseer gediscrimineerde huurders om effectief meldingen/klachten te formuleren en zorg

voor ondersteuning.

Maak het huurwaarborgfonds breed bekend bij huurders.

Stimuleer kostendelend wonen door behoud van hogere uitkering. Betaal uit op basis van

individueel recht zodat samenwonen niet afgestraft wordt.

Kies voor een “housing first” aanpak voor de meest kwetsbare gezinnen.

Zorg voor een traject volgend op het toewijzen van een (sociale) woonst. Ondersteun gezinnen

vooraf, tijdens en na hun verhuisbeweging. Begeleid gezinnen in het vinden van een nieuwe

school, invulling van vrije tijd, het in orde brengen van administratie, enz…

Breid de samenwerking binnen het project leegstand uit naar zoveel mogelijk sociale

huisvestigingsmaatschappijen.

Richt nachtopvang anders in zodat die ook bruikbaar is voor gezinnen. Stem de uren af met de

schooluren, voorzie in ruimte om te spelen, huiswerk te maken… Zorg ervoor dat gezinnen meer

dan 5 dagen op 14 toegang kunnen hebben tot nachtopvang.

Afspraken over maximale huurprijzen binnen de sector zijn aangewezen om vraag en aanbod op

de huurmarkt beter op elkaar af te stemmen.

Informeer huurders op een toegankelijke manier over hun rechten en plichten. Mobiliseer hen

door laagdrempelige ondersteuning te bieden bij het aanvechten van schending van rechten.

De huurdersbond wordt als hoogdrempelig ervaren door de fysieke afstand en het vereiste

lidmaatschap.

Uitdaging

Blijven signaleren op wijkniveau, en ook naar huisvestingsmaatschappijen en bevoegde

kabinetten en schepen van stad Gent.

Mensen begeleiden bij het vinden van de juiste instanties. Bruggen bouwen door bijvoorbeeld

de eerste keer mee te gaan naar diensten zoals de woonwinkel.

Op weg gaan met de gezinnen bij het vinden van een menswaardige woonst, op hun tempo en

zonder voorop te lopen. Soms willen gezinnen geen klacht neerleggen tegen huisjesmelkers uit

angst op straat terecht te komen.

Blijvend samenwerken in initiatieven die de opvang beter afstemt op de noden van de gezinnen

(zie winteropvang).

28

Mensen op de vlucht

In het voorjaar van 2017 vertrokken de mensen van de Renoboot, aan de Rigakaai (Muide, Gent). Ze

verbleven er maandenlang en werden naar andere opvangcentra gebracht, soms aan de andere kant

van het land. Hierdoor gaan relaties, integratietrajecten en de moeizaam opgebouwde contacten

met de leerkrachten, vrienden, brugfiguren, zorgverleners, sociale organisaties en buurtbewoners

onherroepelijk verloren.

Mensen op de vlucht die wij bereiken, kampen veelal met grote financiële moeilijkheden. In onze

werkingen krijgt iedereen de mogelijkheid om te participeren aan het aanbod, om deel te nemen aan

de betalende activiteiten, ongeacht de financiële mogelijkheden. Dit zorgt voor een grote druk op de

werkingskosten van onze deelwerkingen.

Advies

We pleiten voor een duurzaam opvangmodel waarbij mensen op de vlucht niet zomaar worden

verplaatst naar de andere kant van het land, waarbij mensen de kans krijgen om stabiele banden

op te bouwen met zorgverleners, brugfiguren, sociale organisaties, betrokken diensten en

buurtbewoners. Vanuit de organisatie willen we meedenken aan een duurzaam opvang- en

asielbeleid. We dringen er daarom ten zeerste op aan dat mensen die reeds heel wat trauma’s

moeten verwerken, een humaner integratietraject kunnen doorlopen.

Uitdaging

Voor een goede integratie en de bevordering van gelijke kansen van mensen op de vlucht is een

extra betoelaging en/of financiering aangewezen. Hierdoor kan een kwalitatief aanbod voor alle

kinderen, tieners, jongeren en ouders gewaarborgd worden.

Vrije tijd: tegen de drempelvrees

Niettegenstaande Vzw Jong een belangrijke rol speelt binnen de vrijetijdssfeer van onze doelgroep,

zien we nog steeds dat deze groep moeilijk aansluiting vindt bij andere vormen van vrijetijdsinvulling,

zoals cultuur en sport. Deze worden vaak als hoogdrempelig en weinig aangepast aan de leefwereld

ervaren.

De beschikbaarheid van het aanbod is één van de vele drempels. Populaire aanbieders werken met

een inschrijvingsperiode: m.a.w. het principe “wie eerst betaalt heeft plaats”. Door het gemis aan

een gesprek tussen aanbieder en deelnemer over afspraken en verwachtingen is niet alle aanbod

begrijpelijk. Veelal gebeurt de inschrijving digitaal nog voor je goed en wel weet wat het aanbod

precies inhoudt. De inschrijvingsprocedure van de Sportdienst wordt als zeer hoogdrempelig en

weinig klantgericht ervaren door o.a. het ontbreken van onthaal, focus op online inschrijving, het

werken met een registratienummer, periodieke mogelijkheden. Hierdoor schrijven de jongeren en

ouders zich weinig in voor hun cursussen en kampen.

29

Deelname aan vrijetijd is ook een sociaal gegeven. Vaak maak je kennis met het vrijetijdsaanbod via

je netwerk van familie, vrienden en kennissen. Heel vaak wordt een eerste keer in (kleine groep)

deelgenomen aan een aanbod. Samen met een goede vriend, broer, nicht, klasgenootje, buurjongen.

Wanneer dit netwerk ontbreekt, blijft het vrijetijdsaanbod voor velen onbereikbaar. In bepaalde

sportdisciplines vormt het weinig diverse ledenbestand ook een drempel.

Kinderen hebben voornamelijk toegang tot een buurtgericht aanbod. Voor hen is de bereikbaarheid

van het aanbod cruciaal. Ook bij de mama’s die we bereiken, merken we dat het aanbod buiten de

buurt toeleiding vraagt, zoals deelname in groep vanuit de spelotheek aan het Spekkenfestival.

Mensen in armoede nemen het minst deel aan vrije tijd en zijn minder vaak lid van verenigingen.

Armoede houdt ook een dreiging van isolement in. Ervaringen van afwijzing, onbegrip,

onverschilligheid en stigmatisering zorgen ervoor dat kwetsbare groepen op zichzelf terugplooien,

omdat de omgeving (waar ze graag deel van willen uitmaken) teveel pijn doet.

Ook schaamte, schuldgevoelens en gekrenkte eigenwaarde staat deelname in de weg. Onze jongeren

willen zich vaak de teleurstelling besparen om weer ergens niet goed genoeg in te zijn. Of ze hopen

op een groot uniek talent en haken af wanneer er toch meer oefening van hen wordt gevraagd.

Daarnaast heb je de eeuwige drempel: de financiële. Vooral het regulier sportaanbod wordt als te

duur ervaren door velen uit onze doelgroep. Niet enkel de inschrijvingsgelden, maar ook bijkomende

kosten zoals verplaatsingskosten en aankoop van sportkledij doen de kostprijs gevoelig stijgen.

Dankzij 80-20 konden in 2016 107 kinderen, tieners, jongeren en ouders ondanks de financiële

drempels deelnemen aan het vrijetijdsaanbod in Gent. Voor 90% ging het over een deelname aan het

sportaanbod. Het sportaanbod binnen de UiTPAS is nog zeer beperkt en biedt geen alternatief voor

de 80-20 regeling. Een 80-20 tussenkomst is ook een concrete manier om een traject op te starten

rond vrije tijd. Anders dan bij de UiTPAS zijn we reeds betrokken voorafgaand aan de inschrijving en

op zijn minst bij de inschrijving zelf. Dit is een belangrijk (soms ook eerste) contact tussen de

vereniging, de deelnemer en de begeleider binnen vzw Jong, noodzakelijk om verdere samenwerking

vorm te geven.

Bij de komst van de UiTPAS merkten we dat er ook heel wat zaken werden afgebouwd (80/20

regeling, socioculturele participatie van het OCMW, 1 euro tickets) of duurder werden. Hierdoor

wordt de toegang tot vrijetijdsparticipatie/cultuur bemoeilijkt. Het Steunpunt vakantieparticipatie en

het Fonds vrijetijdsparticipatie worden als te duur ervaren en zijn geen volwaardig alternatief.

Het aanbod binnen de UiTPAS vinden tieners en jongeren nog steeds te beperkt . We geloven dat

uitbreiding van het aanbod en van verkooppunten bijdraagt tot de aantrekkelijkheid van de pas. We

erkennen de inspanningen die geleverd worden door o.a. te lobbyen bij Kinepolis en SR

Rozenbroeken en initiatieven op te zetten als UiTpunt op wieltjes...

We zijn zeer tevreden over de organisatie-UiTPASsen. We maakten hier intensief gebruik van, o.a.

voor de winterfeesten, de zwembaden, voetbalwedstrijden, boksgala, Spekkenfestival,...

30

Dankzij de organisatie-UiTPASsen kunnen ook mensen wiens wettelijk verblijf nog niet in orde is,

deelnemen aan het aanbod.

Advies

Uitbouwen van een laagdrempelig, wijkgericht sportaanbod d.m.v. het aanbieden van een

degelijke ruimte waar jongeren op maat kunnen sporten (tot nu toe enkel Brugse Poort en

Bloemekeswijk).

Naast de UiTPAS ook de 80/20 regeling blijven aanbieden.

De lijst van UiTPAS-aanbieders blijvend updaten en toegankelijker maken, zowel voor de

aanvragers als voor de aanbieders.

Meerdere verkooppunten van UiTPASsen voorzien, zodat deze buurtgericht kan aangevraagd

worden.

Meer laagdrempelig vrijetijdsaanbod in de wijken. Breng het aanbod naar de kinderen i.p.v.

omgekeerd. De laagdrempeligheid kan ook bestaan in het meer vrije karakter van deelname,

korte reeksen, lagere frequentie.

Uitdaging

Blijvend inzetten op het uitbouwen van een laagdrempelig aanbod binnen Vzw Jong. Door de

stijgende armoede merken we dat onze beperkte vraag om een bijdrage (1/4) bij bvb. een

uitstap, een financiële drempel vormt.

Samenwerking met de buurtpartners rond vrije tijd nog meer versterken in functie van de noden

van de doelgroep.

Continueren van de goede samenwerking met Brede School.

De doelgroep ervan bewust maken dat we hun vraag naar meer sportinfrastructuur ernstig

nemen en we dit blijven meegeven aan de diverse stadsdiensten/besturen.