shqiperia e mesme
TRANSCRIPT
![Page 1: Shqiperia e mesme](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050621/558967fcd8b42ab9738b4749/html5/thumbnails/1.jpg)
PUNE ME PROJEKT
Lenda: Letersi
![Page 2: Shqiperia e mesme](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050621/558967fcd8b42ab9738b4749/html5/thumbnails/2.jpg)
Tema: Krijimi i nje udhezuesi turistik ne Shqiperine e Mesme.
Nentemat1. Njohja e atdheut tone, Shqiperise.2. Njohja e tradites dhe kutures
Shqipetare.3. Grumbullimi i folklorit.4. Krahinizmat dhe te folmet e zones.5. Shkrimi drejt i gjuhes shqipe.6. Zgjimi i krenarise kombetare.
![Page 3: Shqiperia e mesme](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050621/558967fcd8b42ab9738b4749/html5/thumbnails/3.jpg)
Objektivat:1. Te sigurohet informacioni i pershtatshem.2. Te dallojme informacioni e duhur nga ai
dytesor.3. Te rendisim logjikisht dhe kronologjikisht te
dhenat.4. Te strukturojme permbajtjen.5. Te krijojme nje udhezues unik dhe praktik.6. Te shkruajme sakte gjuhen shqipe.
![Page 4: Shqiperia e mesme](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050621/558967fcd8b42ab9738b4749/html5/thumbnails/4.jpg)
Mjete dhe burime:
1. Katalogje.2. Fletepalosje.3. Guida te ndryshme.4. Udhezues te ndryshem.5. Kartolina te qyteteve te Shqiperise.6. CD me udhezime ne Shqiperi.
![Page 5: Shqiperia e mesme](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050621/558967fcd8b42ab9738b4749/html5/thumbnails/5.jpg)
Qytetet me te rendesishme te Shqiperise se Mesme:
1. Tirana2. Durresi3. Elbasani4. Kruja
![Page 6: Shqiperia e mesme](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050621/558967fcd8b42ab9738b4749/html5/thumbnails/6.jpg)
Tirana
Tirana (vendasit: Tirona) është kryeqendra e qarkut dhe rrethit me të njëtin emër dhe kryeqyteti i Republikës së Shqipërisë.
Qyteti u themelua në vitin 1614 nga Sulejman Pashë Bargjini, me origjinë nga fshati Mullet dhe u përmend për herë të parë emri i Tiranës përmendet në vitin 1418 në një dokument të Venedikut. Përfundimisht Tirana u shpall kryeqytet i Shqipërsisë në vitin 1925 nga Asambleja Kushtetuese
![Page 7: Shqiperia e mesme](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050621/558967fcd8b42ab9738b4749/html5/thumbnails/7.jpg)
Hipoteza ne lidhje me prejardhjen e emrit: Tirana
1. Tiranë mendohet se vjen nga fjala Theranda, e përmendur në burimet e lashta greke dhe latine, që vendasit e quanin Të ranat, meqë fusha ishte formuar si rezultat i materialeve të ngurta që sillnin ujërat nga malet përreth.
2. Tirana vjen nga Tirkan. Tirkan ka qenë një kështjellë në shpat të malit të Dajtit. Akoma ekzistojnë rrënojat e kësaj kështjelle të lashtë që daton në fillimin e shekullit të parë para lindjes së Krishtit, e cila mendohet të këtë qenë kështjella që historiani bizantin Prokop (shek.VI), e quan kështjella e Tirkanit.
3. Tirana vjen nga Greqishtja e Vjetër Tyros (Τύρος) që do të thotë bulmet. Në fushën e Tiranës, bëhej tregtimi i bulmetrave nga barinjtë e zonave përreth.
4. Tirana ose Tirônë, siç quhet në dialektin e vendit, e ka origjinën nga mënyra se si thirreshin banorët e këtij vendi. Duke qenë se popullsia e vendosur në këtë territor vinte kryesisht nga malet e zonës përreth atëherë nga vendasit ato quheshin "Të rônë" (të rënë). Edhe sot, në gjuhën e përditshme, për familjet që vijnë nga zonat malore përdoret shprehja "kanë rënë (psh) në Durrës" (apo diku tjetër).
![Page 8: Shqiperia e mesme](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050621/558967fcd8b42ab9738b4749/html5/thumbnails/8.jpg)
Kalaja e Petreles
Kalaja e Petrelës nga zbulimet e bëra, është kala mesjetare e ndërtuar në kohën e sundimit të Perandorit Bizantin Justianit të I. Kjo qe një prej kalave të ngritura prej tij në sistemin mbrojtës së Perandorisë.
Është kala e ngritur mbi një terren me shpate mjaft të pjerrëta, madje nga ana jugore dhe juglindore të thepisura, të cilat e kanë bërë kalanë shumë të mbrojtur. Ajo u ngrit në momentin kur Kalaja e Vilës, kala antike, e cila ndodhet përballë Kalasë së Petrelës, e humbi rëndësinë e saj. Në fillim të shek. XIV-të ishte nën sundimin e Topiajve, në atë kohë zotërues midis Matit e Shkumbinit, në një faqe të murit ruhet dhe emblema e parë e Topiajve .
![Page 9: Shqiperia e mesme](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050621/558967fcd8b42ab9738b4749/html5/thumbnails/9.jpg)
DURRESI Durrësi është qyteti i dytë më i
madh në Shqipëri. Qyteti ka mbi 200,000 banorë dhe njëkohësisht është qendra e prefekturës dhe qarkut të Durrësit. Është një nga qytetet më të lashtë dhe më të rëndësishëm ekonomikë të Shqipërisë. Durrësi mbahet mend edhe si kryeqyteti i shtetit shqiptar nga 7 marsi 1914 deri më 11 shkurt 1920. Durrësi u bë kryeqytet i Mbretërisë së Shqipërisë nga Princ Vidi kur ai zbarkoi më 7 mars 1914 e deri në vendimin e Kongresit të Lushnjës të datës 11 shkurt 1920 për shpalljen e Tiranës si kryqytetin e ri të shtetit shqiptar.
![Page 10: Shqiperia e mesme](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050621/558967fcd8b42ab9738b4749/html5/thumbnails/10.jpg)
Prejardhja e emrit
Dyrrahu,- Nipi i Epidamnit. E lindi Melisa, bija e Epidamnit, me hyun e detit. Në krahasim me gjyshin, Dyrrahu edhe lindjen e ka gjysëm të hyjnizuar. Këtu me rëndësi është e dhëna që jep Stefan Bizantini se më përpara me emrin Dyrrah është quajtur gadishulli ku u ndërtua fillimisht qyteti. Më pas, në një dorë të dytë ndërtimi, limani i poshtëm i qytetit u quajt Dyrrah. Me kalimin e kohës, mbas një bashkëjetese të emrave, emri Dyrrah u bë sundues, më tej emri Dyrrah u bë përfundimtar.
![Page 11: Shqiperia e mesme](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050621/558967fcd8b42ab9738b4749/html5/thumbnails/11.jpg)
Historia e ketij qyteti Durrësi mund të krahasohet me qytetet
më të mëdha të Mesdheut të lashtë dhe mesjetar. Qyteti Dyrrah u ndërtua ngaIlirët Taulantë, dallëndyshasit në shekujt XIII-XI p.K. Në kushtet e një klime mesdhetare, vendi më i përshtatshëm për banim ishte ajo e lumit Erzen (Ululeus) si dhe Ultësira Perëndimore përreth saj. Në bregdetin e Gjirit te Durrësit u vendos qëndra e parë apo limani me emrin Dyrrah. Sipas autorëve të lashtë, ky qytet u themelua nga dy mbretër me origjinë ilire të quajtur Dyrrah dhe Epidamn. Ai kishte edhe punishte të punimit të qeramikës, të metaleve, të pëlhurave të lëkurës, kantier për ndërtimin e anijeve etj. Ndërsa për lulëzimin urban dëshmon mozaiku i një dyshemeje, i quajtur Bukuroshja e Durrësit. Nga shekulli I-III e.s. qyteti i Dyrrahut përjetoi një periudhë lulëzimi, u bë qendër dhe porti kryesor i brigjeve të Adriatikut lindor.
![Page 12: Shqiperia e mesme](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050621/558967fcd8b42ab9738b4749/html5/thumbnails/12.jpg)
Elbasani
Elbasani është qytet në Shqipëri dhe njëherit qendër e qarkut dhe rrethit me të njëjtin emër.
Qyteti i Elbasanit ndodhet në Shqipërinë e Mesme. Ai shtrihet në fushën e Elbasanit, në krahun e djathtë të rrjedhjes së mesme të lumit Shkumbin.
Elbasani është një nga qytetet më të mëdha të vendit me një popullsi prej rreth 128.000 mijë banorësh.
![Page 13: Shqiperia e mesme](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050621/558967fcd8b42ab9738b4749/html5/thumbnails/13.jpg)
Historia
Historia e trevave të Elbasanit e ka zanafillën e saj në shekullin II p.e.s. me vendbanimet e hershme ilire. Të dhënat arkeologjike besohet se emri i pare i Elbasanit ka qene mansius që do të thotë vend-qëndrim shumë arkeologe besojnë se vendburimi me i madh arkeologjik i qytetit antik mund të jetë në zone lindore të Elbasanit pranë rrapit të mances për shkak të ngjashmërisë midis emrave dhe rrënojave.
![Page 14: Shqiperia e mesme](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050621/558967fcd8b42ab9738b4749/html5/thumbnails/14.jpg)
Elbasani u themelua nga Sulltan Mehmeti II në shekullin XV. Iu vu ky emër sepse ishte një ndër trevat e para të pushtuara nga osmanët, ELI-BASAM (vura dorë). Pas disfatës që pësoi në rrethimin e dytë të Krujës, Sulltan Mehmeti II, rindërtoi në kthim në vitin 1466 kalanë e vjetër, për ta pasur si pikë mbështetje të mëvonshme. Kalaja u ndërtua në vetëm 25 ditë dhe në ndërtimin e saj ndihmuan 150.000 njerëz. Në vitin 1492 sulltan Bajaziti ndërtoi xhaminë Mbret, më e vjetra e qytetit dhe ndër më të vjetrat në shqipëri, e cila ndodhet në zemër të kalas së qytetit.
![Page 15: Shqiperia e mesme](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050621/558967fcd8b42ab9738b4749/html5/thumbnails/15.jpg)
Kruja
Kruja është një qytet shqiptar dhe kryeqendër e rrethit po me të njejtin emër. Kruja ka 19 400 banorë (vlerësim i përafert i vitit 2004). Ajo shtrihet 20 km ne veri te kryeqytetit shqiptar Tiranë.
Për herë të parë emri "Krujë" përmendet në shekullin e XII-të.Emri "Krujë" mendohet ta ketë origjinën nga fjala "krua" (burim uji), sepse në Krujë ka shumë burime të tilla.Banorët e Krujës i thërrasin qytetit të tyre dhe burimeve të ujit me të njëjtin emër "krò". Banorët e Krujës i thërrasin vetes "krutonë" ose "krotonë". Në gjuhën zyrtare banorët e Krujës quhen "krutanë".
![Page 16: Shqiperia e mesme](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050621/558967fcd8b42ab9738b4749/html5/thumbnails/16.jpg)
![Page 17: Shqiperia e mesme](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050621/558967fcd8b42ab9738b4749/html5/thumbnails/17.jpg)
Kruja njihet si kryeqendra e rezistencës ndaj pushtuesve osmanë gjatë kohës që Skënderbeu udhëhiqte këtë rezistencë. Keshtjella e Krujes u rrethua 4 herë nga ushtria Osmane. Në rrethimin e katërt kështjella e Krujës ra në dorën e pushtuesit.
Kruja është një qendër e rëndësishme turistike në Shqipëri. Përveç kësaj në Krujë zhvillojnë aktivitetin e tyre dhe disa industri. Për tu përmendur janë industria e këpucëve në të cilën punësohen shumë gra dhe vajza nga Kruja dhe komunat përreth. Gjithashtu në Krujë është aktive edhe industria e nxjerrjes dhe përpunimit të gurit gëlqeror
![Page 18: Shqiperia e mesme](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050621/558967fcd8b42ab9738b4749/html5/thumbnails/18.jpg)
Kruja eshte nje qytet historik shqipetar, i cili i ka bere balle rethimeve te njepasnjeshme nga pushtuesit.
![Page 19: Shqiperia e mesme](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050621/558967fcd8b42ab9738b4749/html5/thumbnails/19.jpg)
Fjale diaektore te Shqiperise se Mesme
Fjala ne dialikt
Ne shqipen standarte
Fjala ne dialekt
Ne shqipen standarte
Resme Fotografi Dilli Dielli
Tlyn Gjalp Muhaser I zene ne kurth
Skile Dhelper Guhpreme Nje njeri qe nuk di te flase mire
Kahere Qe moti U qarte tomli U thartua qumshti
Omelcine Embelsire Sahan Tas
Dathe Zbathur Medet C`na gjeti
Mjolt Mjalte Kuze Tepsi
Ftere Tigan Tomel Qumesht
Gjol Balte Selfion Borzilok