shiwee ovoo

I. Шивээ-Овоогийн нүүрсний ордын геологийн тодорхойлолт

ба бүс нутгийн тухай ерөнхий мэдээлэл

1.1 Бүс нутгийн тухай ерөнхий мэдээлэл

Шивээ-Овоогийн хүрэн нүүрсний орд нь Дорноговь аймгийн Сүмбэр

сумын нутагт Чойрын депрессийн зүүн хойд хэсэгт буюу Сүмбэр сумын төв ба

төмөр замын Чойр зангилаанаас зүүн урагшаа 20 км зайд оршдог. Шивээ-

Овоогийн нүүрсний уурхай нь Улаанбаатар хотоос зүүн тийш 260 километрт,

далайн түвшнээс дээш 1200 метрт оршино. Шивээ-Овоогийн нүүрсний уурхайн

зураг төслийг Монголын Уул Уурхайн Хүрээлэн боловсруулж, 1992 онд жилд

500 мян.тонн нүүрс олборлох хүчин чадалтайгаар ашиглалтанд орсон.

Ойролцоогоор 3700 ккал/кг илчлэг бүхий хүрэн нүүрсийг ил аргаар олборлодог.

Тус ордод төвийн геологийн экспедици эрлийн ажил гүйцэтгэж Шинэ-Усны

хэсгийг ялгасан бөгөөд 1986-1988 онуудад урьдчилсан болон нарийвчилсан

хайгуул хийсэн байна. Шинэ-Усны хэсгийн хил нь баруун талаараа Чойр-

Сайншандын төмөр зам, зүүн талаараа Чойр-Бор-Өндөрийн өндөр хүчдэлийн

цахилгааны шугамаар хязгаарлагддаг. Энэ хэсгийн гадаргуу нь дов толгодорхог,

далайн түвшнээс дээш 1180-1230 м өргөгдсөн бөгөөд дов толгодыг элсэн чулуу,

бялхмал ба гүний чулуулгуудын илэрцүүд үүсгэдэг.

Уул зүйн хувьд Чойрын депресс нь нум хэлбэрийн хязгаарлагдсан хотгор

бөгөөд зүүн хэсэгтээ бага зэрэг өргөгдсөн байна. Орд нь байгалийн нөхцөлөөр

хээр талын бүсэд хамаарна. Энэ районд байнгын усан сүлжээ байхгүй. Хаврын

шар ус, зуны борооны үеэр цаг зуурын буюу түр зуурын урсгал ус үүсч, ширгэж

алга болдог. Ганц нэг нуур жилийн устай байдаг. Хэрэглээний усыг гүний

өрөмдмөл худгаар хангадаг. Цаг агаарын хувьд эх газрын эрс тэс уур

амьсгалтай, улиралын ба хоногийн температурын хэлбэлзэл их бөгөөд байнгын

салхитай. Салхи нь гол төлөв баруун хойноосоо чигтэй, хурд нь 20 м/сек хүрдэг.

Зун нь халуун боловч удаан үргэлжилдэггүй. Өвөл нь хүйтэн, цас бага ордог.

Хөрсөн дээр - 350С хүртэл хүйтэрдэг. Шивээ-Овоогийн орд нь Чойр,

Сайншандтай жилийн дөрвөн улиралд сайн нэвтрэлттэй шороон замаар

холбогддог байна.

1.2 Ордын уул геологийн тогтоц

Шивээ-Овоогийн хүрэн нүүрсний орд нь Чойрын депрессийн зүүн хойд

төгсөлд тунамал ба гүний палеозойн өмнөх ба палеозойн меозойн настай

хурдас хуримтлалаар хүрээлэгдэн оршино. Чойрын депрессийн зүүн хойд хэсэгт

дээд протерозойн хувирмал занар, шохойн чулуу, гнейс, кварцит, амфиболит,

www.zaluu.comwww.zaluu.com

хожуу девоны доод чулуун нүүрсний системийн бөсөл гаралтай тунамал

бялхмал чулуулаг, цэрдийн настай тунамал чулуулгуудаас тогтдог. Шивээ-

Овоогийн хүрэн нүүрсний орд орчимд доод цэрдийн настай Тэвшийн говь, Баян-

Эрхтийн свит мөн дээд цэрд-кайнозойн тунамал хурдас тохиолддог. Баян-

Эрхтийн свитэд улаан өнгийн шавар, хар өнгийн аргиллит, шаварлаг алевролит,

ногоон өнгийн элсэн чулуу, саарал өнгийн конгломерат зэрэг хурдас ордог.

Тэвшийн говийн эрдсийг ордын хэмжээнд 5 давхаргад хуваадаг. /доороос дээш/

1. Нүүрстэй үеийн доод давхарга

2. Нүүрс агуулсан доод давхарга

3. Нүүрсний үеийн дундах давхарга

4. Нүүрс агуулсан дээд давхарга

5. Нүүрстэй үеийн дээд давхарга

Шинэ-Усны хэсгийн талбай нь 7х5км хэмжээтэй бөгөөд баруун талаараа

төмөр замаар, баруун хойд ба зүүн урд хэсгээрээ I үе нь газрын гадаргууд

илэрцтэй ба өмнөд хэсгээрээ хайгуулын Л-3 дагуу шугамаар хязгаарлагддаг.

Энэ ордын хэмжээнд доод цэрдийн настай Тэвшийн говийн свитийн хурдас ба

түүнийг хучсан 4 м зузаантай дөрөвдөгчийн хурдас тархсан.

Тектоник

Шивээ-Овоогийн орд нь налуу брахиосинклиналь атираа хэлбэрийн

бөгөөд уртрагын дагуу 35 км сунаж тогтсон. Ордын районы мульдсинклиналь

атирааны өргөн 15 км, Чойрын депрессийн ерөнхий чиглэлтэй тохирдог.

Нүүрсний үеийн ерөнхий унал нь депрессийн төв рүү маш налуу өнцгөөр

унадаг. Шивээ-Овоогийн ордын орчин үеийн структурыг Ногоон нуурын, Шинэ-

Усны ба Өөхийн цагаан нуурын антиклиналь структур гэж 3 ангилан үздэг. Хойд

хэсгийн буюу Өөхийн цагааны структур нь бараг уртрагын дагуу сунаж тогтсон

5х1.5 км ба 11х8 км хэмжээтэй тус тус байрладаг.

Шинэ-Усны хэсэг нь Шивээ-Овоогийн ордын хойд хэсэгт ба Чойрын

хотгорын зүүн хойд хэсэгт байрладаг. Эдгээр структурууд нь дэвсгэр зураг дээр

сайн ялгагддаг. Чулуулгийн ба нүүрсний уналын өнцөг нь дунджаар 60 байдаг

ба энэ нь гүн рүүгээ бага зэрэг ихэсдэг нүүрс агуулсан зуаалгын сунал нь ордын

баруун хэсэгт буюу хайгуулын 3 ба 5-р шугамуудын хооронд антиклиналь

нугалаагаар нийлмэл тогтцыг олж тогтсон байдаг.

Шинэ-Усны хэсэгт тектоникийн хагарал эвдрэлүүд тогтоогдоогүй байна.

Шинэ-Усны хэсгийн нүүрсний үе


Шивээ-Овоогийн орд нь Нялга-Чойрын нүүрс занарын томоохон сав

газрын өмнөт захад оршино. Орд нь бараг өргөргийн дагуу дагуу сунасан

брахиосинклиналь тогтоцтой (15х35 км). Хайгуул хийгдсэн хайгуул хийгдсэн

Шинэ-Усны хэсэг ордынхоо зүүн хойд жигүүрт Улаанбаатар-Сайншандын төмөр

замын зүүн талд байрлана. Ордын хэмжээ нь нүүрсний давхраанууд нутгийн

зүүн хагаст оршдог хүрэн нүүрсний бусад бүх ордуудын (Багануур, Өвдөг худаг,

Талбулаг, Адуунчулуун, Чандган тал, Булангийн хоолой гэх мэт) нэгэн адил

доод цэрдийн настай Зүүнбаянгийн давхарагдсын дээд хэсэгт агуулагдаж

байна.

Эрэл хайгуулын ажлаар Шивээ-Овоогийн орд дээр Тэвшийн говийн

давхарагдсын дотор нүүрсний 8 давхраас тогтжээ. Ордын Шинэ-Усны хэсэг дээр

хийгдсэн хайгуулын ажлын малталтанд тулгуурлаж нүүрсний давхраасуудын

товч тодорхойлолтыг доор өгөв.

ДавхаргаI Шинэ-Усны хэсгийн зүсэлтийн хамгийн доод хэсэгт оршино. Энэ үе нь

их хэмжээний талбайд тархдаг бөгөөд сунал нь 7 км, Чойр-Сайншандын төмөр

замаас эхлэн зүүн хойшоо хайгуулын 13-р шугам хүрдэг. Үе нь зууван хэлбэрийн

брахиосинклиналь тогтоцтой. Ёроолын хурдас нь атирааны жигүүрийн зүүн ба

хойд хэсэгт илэрдэг. Үеийн тогтоц нь энгийн, гэхдээ баруун хойд ба зүүн

хэсэгтээ аажмаар салаалдаг. Уналын дагуу үеийн зузаан тогтвортой бөгөөд

суналын дагуу 9.3 м-ээс 17.4 м буюу дунджаар 12.5 м болж өөрчлөгддөг.

Давхарга II Хурдас зүйн хувьд 1-р үеийн дээр оршдог бөгөөд 0.6 м-ээс 10.6 м

/39,24-р цооног/ зайд байрладаг. Төвийн хэсэгт 2-р үе нь 1-р үетэй нийлж нэг

хэвтэш болдог бөгөөд төвөөс зүүн тийш холдох тусам аажмаар түүнээс салдаг.

Хайгуулын 9-р шугамын доор 2-р үе нь 2 үе болдог бөгөөд 13 ба 14-р шугамын

доор нарийсч цаашид гадаргууд илрэхгүй. 2-р үе нь нийлмэл тогтоцтой бөгөөд

0.1-11 м зузаантай чулуулгийн 1-16 үеүүдийг агуулсан байдаг. Үеийн зузаан

тогтвортой биш, унал суналын дагуу 6.6 /249-р цооног/-23.2 м /143-р цооног/

дунджаар 15.5 м, үүнээс нүүрсний зузаалаг 12 м өргөн хүрээнд хэлбэлздэг.

ДавхаргаIII Нүүрс агуулсан доод түвшингийн дээрхи үе юм. Хэсгийн баруун хойд

талд буюу хайгуулын 19 ба14-р шугамын хооронд 3.5 км зайд тархжээ. . Тэр нь

1.6 м хүртэл зузаантай чулуулгийн 4 жижиг үе агуулдаг, нийлмэл тогтоцтой

давхаргаIII бага зузаантай учир үйлдвэрлэлийн ач холбогдолгүй. Нүүрсний

үеийн хамгийн их зузаан 5.3 м /цооног 147/, хайгуулын 1-р шугамын дор тус биет

гүндээ задарч цаашдаа шувтардаг.


ДавхаргаIY Хурдас зүйн хувьд 3-р үеийн дээд талд оршдог ба 29.1 м /254/-ээс

50.1 м /242/ хоорондох гүнд хэлбэлздэг. Давхарга гурваасаа дунджаар 40 м-ийн

дээр оршино. 2 ба 3-р хайгуулын шугамын хооронд байгаа бөгөөд гадаргуу

буюу гүн рүүгээ нарийсч шувтардаг. Үеийн хамгийн их зузаан нь 3.4 м /СКБ 38/,

нийтдээ 1.2 м зузаантай 3-н чулуулгийн жижиг үетэй. Иймээс одоогоор

үйлдвэрлэлийн ач хобогдолгүй гэж үзжээ.

ДавхаргаY Хурдас зүйн хувьд 4-р үеийн дээд талд 5 м-ийн зайд байрлана. Энэ

биет нь хэсгийн баруун хойд хэсэгт хайгуулын 1-ээс 9-р хайгуулын хөндлөн

зүсэлтийн хооронд 2.5 км урттай байрладаг. Зүүн тийшээгээ аажмаар сарниж

2-р профиль дор гүйцэд сарнисан бөгөөд баруун тийшээгээ 2 салж /5.5а/,

хоорондоо 28 м зайтай , 5а үе нь /138-р цооног/ 6-р үетэй нийлдэг. Зүүн хойд

чиглэлд хайгуулын 5-р хөндлөн зүсэлт ба уналын дагуух хайгуулын хөндлөн 3-р

шугамын хооронд 5 ба 5а үе болон салдаг. Үеийн дундаж зузаан нийлсэн

хэсэгтээ 15.9 м, 1.9 м чулуулгийн 8 жижиг үетэй.

ДавхаргаYI Дунджаар 5-р үеийн дээр 5м-т байрлана. Геологийн зүсэлтээс

үзэхэд уг биет нь тогтмол биш хайгуулын 1-р шугамын дор 5-р үетэй нийлдэг

бөгөөд зүүн тийш 246-р цооногийн зүсэлтээс үзэхэд 5-р үеэс 12 м дээр

байрладаг бөгөөд цаашид олон салбарлаж шувтардаг. Газрын гадаргуу дээр 2

ба 4-р профилийн дунд хайгуулын 7-р профилийн хавьд илэрдэг бөгөөд 6 ба 6а

гэсэн биеэ даасан 2 үе болон хуваагддаг. Үеийн зузаан нийлсэн хэсэгтээ

дунджаар 8.8 м /255-р цооног/ үүнээс нүүрс цулын зузаан нь 7.4 м байдаг.

ДавхаргаYII Хурдас зүйн хувьд 6-р үеэс дээш 8-н м-т байрладаг. Газрын

галаргууд хайгуулын 1-4-р шугамын хооронд 1.5 км урттай буюу зүүн тийшээгээ

гүйцэд шувтардаг. Ашиглалтын дундаж зузаан нь 2.3 м юм.

ДавхаргаYIII Нүүрс агуулсан даврахгийн хамгийн дээд үе юм. Тэр нь Шинэ-Усны

хэсгийн төвийн хэсэгт хязгаарлагдмал талбайд тархсан. Хурдас зүйн хувьд 7-р

үеэс дээш дунджаар 10 м-т тогтоогдсон. Ашиглах зузаан нь 2.2 м. Нүүрсний

үеүдийн хэлбэр дүрс, тархалтийн ерөнхий зүй тогтол, бүтэц, зузаалгийн

хэлбэлзэл зэргийг авч үзэхэд ил аргаар ашиглах боломжтой.

Бүх үеүдийг суналын дагуу нүүрс хуримтлалын 3-н бүс болгон хувааж

болно. Эдгээр бүсүүд нь үе тус бүрийн үйлдвэрлэлийн ач холбогдолтой талбай

сонгоход хэрэглэгдэнэ. 1-р бүс нь нүүрсний үеийн ихээхэн салаалсан,

шувтарсан үеүдийг хамардаг бөгөөд маш олон жижиг үеүдтэй, зузаан нь

тогтмол биш байдаг ба ордын зүүн хязгаарт оршино. 1-р бүс нь хурдас ба хүлэр

нуурын буюу намгийн гаралтай хүлэр хуримтлал явагддаг бүс юм.


Хоѐрдугаар буюу төвийн нийлсэн бүс үйлдвэрлэлийн ач холбогдолтой

бөгөөд хүлэр хуримтлалын тогтонги нөхцөлтэй. Энэ бүсийн үеүд нь нийлээд

зузаан, зай завсаргүй, бүтцийн хувьд нийлмэл биш тогтоцтой.

Гуравдугаар бүс нь хэсгийн баруун талд байдаг бөгөөд үеүдийн ихэнх нь 2-

3 нүүрсний багц үе болно. Энэ үе нь хүлэр хуримтлалын харьцангуй тогтонги

нөхцөлтэй. Хэлбэр зүйн ба нүүрсний үеийн үндсэн зузаалгийг харьцангуйгаар

тогтвортой зузаантай үе /1,2-р үеүд/, тогтворгүй зузаантай үе /3,4,5,6,7,8-р үеүд/

гэсэн 2 хэсэгт хувааж болно.

Шинэ-Усны хэсгийн нүүрсний үеийн үндсэн үзүүлэлтүүд

хүснэгт 1.1

Үеийн

дугаар

Үеийн

ерөн-

хий зузаан,

м

Нүүрсний цу-

лын зузаан,м

Чулуулгийн жи-

жиг үеүдийн тоо

Чулуулгийн үеүдийн

ерөнхий зузаан, м

Нүүрс агуулсан доод давхарга

1 10.4 9.9 0.2 0.5

2 11.2 10.4 0.2 0.8

2а 4.2 4.0 0.2 0.2

Нүүрс агуулсан дээд давхарга

5 8.1 7.6 2-4 0.5

5а 8.2 7.6 3-4 0.6

6 3.7 3.4 3-4 0.3

6а 3.5 3.2 3-5 0.3

7 2.7 2.6 3-5 0.1

8 2.2 2.1 2-5 0.1

Шинэ-Усны хэсгийн нүүрсний чанарын үзүүлэлт

Чийглэг: Чийглэгийг шинжилгээний буюу ажлын гэж 2 ангилдаг. Шинжилгээний

чийглэг нь УСТ-655-72 /ГОСТ 1101-84/ тодорхойлсон бөгөөд 1773 дээжинд

судалсан чийглэг нь 6.38-9.19 %, дунджаар 7.92 %. Ажлын чийглэг нь ГОСТ

1104-64-өөр үзэхэд 29.55 /3-р үе/-39.60 % /5-р үе/, дунджаар 33.16 % байдаг.

Үнслэг: Нүүрсний цулын үнслэг нь 14.2 % /7-р үе/-25.0 % /8-р үе/, дунджаар

14.2 %, чулуулгийн жижиг үеүдийн бохирдлыг тооцвол үнслэг нь 16.8 %

/3-р үе/, 26.1 % /6-р үе/, дунджаар 22 %. Үнслэг үеийн салбарласан хэсэгт

ихэсдэг.


Хүхэр: Хүхрийн ерөнхий агуулга нь УСТ-556-72 /ГОСТ-8606-61/-ээр

тодорхойлсон. Хүхрийн агуулга 0.64%-оос /1-р үе/ 0.92 % /3-рүе/, ордын

дундаж нь 0.78 % болно. Ерөнхийдөө ордын нүүрс нь бага хүхэртэйд

тооцогдоно. Дэгдэмхий бодис хүрэн нүүрсний хувьд УСТ-654-72-с үзэхэд

42.66-53.63 %, дунджаар 47.43 % байдаг. Дэгдэмхий бодисын хэмжээ нь

исэлдлийн ба өгөршлийн бүсэд өөрөөр хэлбэл 20 м-ээс бага гүнд их байдаг.

Дулаан ялгаруулах чанар: Үнслэг ба чийглэгээс ихээхэн хамаарна. Үүнийг УСТ-

669-72 /ГОСТ-147-64/-тэй харьцуулж тодорхойлоно. Цул дахь дулаан

ялгаруулалт нь 27.45-28.07 мДж/кг буюу 6558-6708 кКал/кг байдаг бөгөөд

дунджаар 27.77 мДж/кг ба 6635 кКал/кг болно.

Үнсний химийн найрлага: Тус ордын нүүрсний үнс ихэнхдээ цахиурын исэл

заримдаа төмөрлөг буюу шохойлог бүтэцтэй байдаг. Цахиурын исэл

дунджаар 40 % эзэлдэг бөгөөд CaO-15.24%, Al2O3-14.52%, Fe2O3-8.03% тус

тус эзэлнэ.

Үнсний хайлах темпратур: ГРСТ-2057-58-тай харьцуулж үзэхэд үнсний хайлах

темпратур Багануурынхтай ойролцоо бөгөөд t1=1220, t2=1150, t3=1190

байдаг. Үнсний хайлах темпратур химийн бүтцээс шалтгаалдаг бөгөөд SiO2

ихсэх тусам хайлах темпратур өндөр болно.

Гумины хүчил: Энэ хүчлийг тодорхойлохдоо ГОСТ-9517-69-ийг үндэслэн 24

шинжилгээ хийсэн. Гумины хүчил нь 7.83-39.88 %-ийн хооронд хэлбэлздэг

бөгөөд ордын дундаж нь 25.78% юм. Гумины хүчлийн агуулгаар

гадаргуугаас 15-20 м гүнд байгаа исэлдсэн нүүрсний хил заагийг

тодорхойлж болно. Энэ гүнээс доош гумины хүчил тогтмол 15-20 % байдаг.

Давирхай: Давирхай ялгаралтыг лабораторийн нөхцөлд 75 дээжинд, 1,2-р ба 5-

р үед судалсан бөгөөд Шивээ-Овоогийн орд нь бага зэрэг битумтай, шатах

цул дахь давирхай ялгаралт хагас коксжилт 1.82-18.09% болно.

Эзэлхүүн жин: Хүрэн нүүрсний эзэлхүүн жин ордын хэмжээнд 1.21-1.26 г/см3

хооронд хэлбэлздэг. Эзэлхүүн ба хувийн жин нь үнсжилтийн хэмжээтэй

шууд холбоотой учир нөөц бодолтонд түүнийг тооцоолох шаардлагатай.

Шивээ-Овоогийн ордын нүүрсний үнсжилт

ба эзэлхүүн жингийн харьцаа

хүснэгт 1.2

Үеийн

дугаар

Дундаж агуулга

Үнсжилт, % Эзэлхүүн жин, г/см3 Үнсжилт /бохирдолтыг тооцсон /, %


II 15.7 1.21 21.6

I 16.3 1.22 16.8

III 17.3 1.24 --

IV 20.3 1.24 21.3

V 18.3 1.24 24.3

VI 19.9 1.26 23.7

VII 14.2 1.20 23.6

VIII 25.0 1.24 22.0

Исэлдсэн буюу хэрэглэгдэхгүй нүүрс: Эрэл хайгуулын ажлын үед нүдэн

баримжаагаар буюу микроскопын судалгааны дүнгээс үзэхэд исэлдсэн

нүүрс ордын хэмжээнд ялгагдсан. Цооногын баримтаас үзвэл 1-20 м гүнд

чулуулаг ба нүүрсний жижиг ан цавуудын дунд төмрийн ислийн наалдац

тохиолддог. Хайгуулын ил малталтын үед 10 м хүртэл хучаас хурдасны

доор өгөршилд орсон хөөтэй нүүрс тохиолддог. Энэ хэсгийг хэрэглэгдэхгүй

нүүрсний бүсэд оруулдаг. Судалгаанаас үзэхэд хэрэглэгдэхгүй нүүрсний

зузаан нь буюу шинж чанарын үзүүлэлтүүд түүнтэй харьцаж буй чулуулгийн

шинж чанар, газар доорхи усны түвшний хөдөлгөөнөөс хамаарна.

Шинжилгээний үр дүнд хэрэглэгдэхгүй нүүрсний доод хязгаар 10 м хүртэл

гүнд байгаа бөгөөд түүнээс доош гүний усны түвшин хүртэлх нүүрс нь

шатагч бодисын шаардлагыг хангана.

Нүүрсний лабораторийн шинжилгээний дүн

Шивээ-Овоогийн ордын нүүрсийг 1986-1988 оны эрэл хайгуулын ажлын

явцад нилээд системтэй, харьцангуй сайн судалжээ. Тухайлбал: нүүрсний

техникийн бүрэн шинжилгээ, нүүрсний үнсэнд спекторын болон химийн

шинжилгээг тус тус шаардлагын хэмжээнд хийж, мөн нүүрсний элементийн

найрлага, хагас ионжилтийн бүтээгдэхүүний гарц тодорхойлох ажлыг

гүйцэтгэжээ. Түлшний чийглэг нь 6.38-9.19 %, дунджаар 7.92 %. Нүүрсний

ажлын үеийн чийглэг нь ордын захын хэсэгт 42 % хүртэл, дунд хэсгээр 30 %

байдаг. Үнслэг нь нүүррсний биетийн төвийн хэсгээс захын хэсэг рүү ойртох

тусам их болж буй зүй тогтол харагддаг. Шатах үед ялгарах дэгдэмхий бодис нь

44.0-53.63 %, дунджаар 47.43 %, хүхрийн агуулга 0.64-0.92 %, дунджаар 0.78 %,

шатах цул дахь дулаан гаргалт нь 27.28-38.37 кДж/кг, дунджаар 27.77 кДж/кг.

Энгийн задлан шинжилгээний дүнд устөрөгчийн агуулга 4.23-6.29 %, дунджаар

5.5 %, нүүрстөрөгч 63.13-76.15 %, дунджаар 70 %. Химийн шинжилгээний


дүнгээс үзэхэд Шивээ-Овоогийн орд нь хүхэр багатай хүрэн нүүрс бөгөөд Б2

зэрэгт ордог.

Нүүрсний чанарын харьцуулсан үзүүлэлт

Хүснэгт 1.3

Ордын нэр чийглэг,

%

үнслэг,

%

Дэгдэмхий

бодис

Хүхэр, % Дулаан ялга-

руулалт, кДж/кг

Шарын гол 21.5 15.0 41.0 0.6 29.09

Налайх 23.0 20.5 43.0 1.1 27.73

Өвдөг худаг 36.2 15.6 43.3 2.7 26.83

Тал булаг -- 12.1 42.7 -- 26.41

Багануур 31.2 14.9 43.7 0.6 28.38

Тэвшийн говь 30.5 20.9 45.5 0.6 26.99

Шивээ-Овоо 33.16 18.4 47.43 0.78 27.77

Гидрогеологи

Шивээ-Овоогийн ордын хэмжээнд доорхи ус агуулсан хурдасыг ялгасан.

1. Дөрөвдөгчийн хурдасны ус

2. Дээд цэрдийн хурдасны уст комплекс

3. Доод цэрдийн хурдасны уст комплекс

4. Дээд юра, доод цэрдийн хагарлын бүсийн ус

5. Полеозойны гүний чулуулгийн бүсийн уст давхарга

Шинэ-Усны нүүрсний хэсгийн талбай нь 24.4 км2 юм. Хэсгийн гадаргуу нь

налуу дов толгодхорхог бөгөөд харьцангуй өндөр нь 1230-аас 1180 м-т

хэлбэлздэг. Хэсгийн хэмжээнд усны сүлжээ муу хөгжсөн бөгөөд түр зуурын

урсгал устай. 1987 онд Шинэ-Усны хэсэгт 220, 241, 257-р цооногуудаас шавхалт

хийсэн. Хэсгийн хэмжээнд тархсан доод цэрдийн муу барьцалдсан элсэн чулуу,

хүрэн нүүрс,

алевролит, гравелит, ховроор конгломератуудыг агуулсан хурдас нь ус

нэвтрүүлэх, ус даах чанараараа нэг ус агуулсан комплекст багтдаг. Энэ уст

давхарга 0.0-29.04 м гүнтэй. Ус шахалтын хэмжээ нь депрессийн захаас түүний

төв рүү 15-182 м болж өсдөг. 86, 143, 149, 152, 155, 192, 235, 256 зэрэг

хайгуулын цооногуудын өгөдлөөс үзэхэд 0.2-0.4 л/сек хурдтайгаар өөрөө

юүлэгдэж байсан. Ус агуулсан комплексийн гүн нь Шинэ-Усны хэсгийн хэмжээнд

15.3-260 м-ийн хооронд өөрчлөгддөг.


Энэ хурдасны усжилтийг тодорхойлохын тулд 3 цооног өрөмдөж хийсэн.

Усны ундаргын түвшнийг нь 0.34-8.4 м хүртэл доошлуулахад 2.0-10.2 л/сек болж

өөрчлөгдөж байсан. Өөрийн ундаргын хэмжээ 0.25-5.8 л/сек хооронд

өөрчлөгджээ. Хоѐр дахь шавхалтыг 181.2 м гүнтэй 241-р цооногт хийсэн байна.

Геологийн зүсэлтийн доод хэсэг 66-168 м-т ундарга нь -6.1 л/сек, бууралт -3.08

м, өөрийн ундарга 1.98 л/сек байсан. Гурав дахь шавхалтыг 5 цаг үргэлжлүүлэн

хийсэн. Үүний үр дүнд ундарга -10.2 л/сек, бууралт -8.4 м, хувийн ундарга -1.21

л/сек болсон. Газрын доорхи усны химийн найрлага нь гидрокорбонат, сульфат-

натрийн багидрокорбонат-натри-сульфатот усанд хамаарагдана. Эрдэсжилт нь

0.4-1.1 г/л бөгөөд усны хатуулаг нь 4.25-11.69 мГ-экв РН-7.09-8.8 байна.

Шивээ-Овоогийн нүүрсний уурхайн товч танилцуулга

Муж Дундад зүүн

Аймаг Говьсүмбэр

Байршил Уртраг 46 градус 10 минут

өргөрөг 108 градус 33 минут

Байрлал (ойрын төвөөс) Улаанбаатараас 260 км

Ойрын төв Чойроос зүүн урагшаа 230 км

Газрын төрх Тэгш зүлэгтэй

Ордын хэмжээ Х-Б: 25 км, Х-З: 17 км

Талбай 425 км2

Нүүрсний төрөл хүрэн

Хэрэглэх хүрээ дулаан

Судалгаа эхэлсэн жил 1957

Хайгуул 1986-1988

Нарийвчилсан хайгуул 1986-1988 /хэсэгчилсэн/

Талбай Шинэ-Усны хэсгийг бүхэлд нь

Гүн 350 м

Үйлдвэрлэлийн нөөц (А+В+С) 564.1 сая тн

Геологийн нөөц ( А+В+С1+С2+Р)2.7 млрд.тн

Нээгдсэн он 1992 он

Ашиглалтын арга ил

Олборлосон нүүрс

Геологийн үзүүлэлтүүд

Нас К1

Тогтоц хотгор


Сунал Б.Х

Унал 6-80

Давхаргуудын нийт зузаан 2-23 м

Давхаргуудын тоо 8

Ашиглаж буй давхарга 2

Давхаргын зузаан 6-15.5 м

Давхаргын дундаж зузаан 8.7-10.2 м

Завсрын чулуулгын үеийн зузаан 1

Мөн үеийн дундаж зузаан 4.6 м

Хөрсний хатуулаг 0.6-1.7

Гүн 350 м

Ашиглагдах нүүрсний давхарга

Тоо 4

Зузаан 2-23 м

Тодорхойлолт хуваагдалтай, хамрийн их гүн 350 м

Нүүрсний нягт 1.21 гр/см3

Сийрэгжилтийн коэффициент 1.25

Шанага дүүргэлтийн коэффициент 1.05

Доголын өнцөг 800

Өнгөн хөрс

Өнгөн хөрс дөрөвдөгчийн элсэн чулуу

Нягт 1.2 гр/см3

Сийрэгжилтийн коэффициент 1.35

Шанага дүүргэлтийн коэффициент 1.05

Хөрсний чулуулаг

Хөрсний чулуулаг элсэн чулуу, алевролит

Хатуулаг 0.6-1.27

Нягт 1.9 гр/см3

Сийрэгжилтийн коэффициент 1.25-1.35

Шанага дүүргэлтийн коэффициент 0.95-1.05

Доголын өнцөг 700

Уурхайн хажуугийн өнцөг 370

Хөрс хуулалтын коэффицент 1.9-3.5

Талбайн өргөн 4 км

Талбайн урт 6 км


Нүүрсний ангилал

Монгол В2

АНУ SB(C)

Япон F

Чийглэг

Ажлын % 43.6 34.5

Агаарын хуурай % 6.0 10.4

Үнслэг

Хуурай % 17.3 8.7

Дэгдэмхий бодис

Агаарын хуурай % 45.7 44.0

Хүхэр

Хуурай % 0.9 0.5

Илчлэг

Ажлын к кал/кг 2690 3610

Агаарын хуурай к кал/кг 6660 6700

Уул техникийн нөхцөл

Шинэ- Усны хэсэг гарал үүслийн хувьд геологийн хоѐр комплекст

ялгагдсан. Инженер геологийн шинж чанар бүтэц хэлбэрээр нь:

1) Дөрөвдөгчийн хурдас

2) Доод цэрдийн настай хурдас гэж 2 ангилсан.

Доод цэрдийн настай хурдсыг цементлэгдсэн байдлаар нь инженер-

геологийн төрлүүдэд хуваасан бөгөөд харин дөрөвдөгчийн хурдсыг ангилаагүй.

Пролювиаль-делювиаль ба нуурын хурдас: Ордын хэмжээнд энэ хурдас нь

ихэвчлэн элс, элсэнцэр, шавранцар, шавар, ховроор щебень / дайрга /

хайргаас

бүтнэ. Зузаан нь 5-10 м дунджаар 8 м. Дөрөвдөгчийн настай хурдас нь зузаан

багатай учир ил уурхайн хажуугийн хувьд нөлөө багатай. Доод цэрдийн хурдас

нь элс, муу цементлэгдсэн элсэн чулуу, элсэн чулуу, алевролит, аргелит ба

нүүрс зэрэг чулуулгуудаас тогтоно.

Сул цементлэгдсэн чулуу: Ордын хэмжээнд янз бүрийн зузаантай жижиг үе,

линз хэлбэрийн биет маягаар тохиолддог. Элсэн чулуу нь цайвар саарал

өнгөтэй, янз бүрийн ширхэглэг тогтоцтой, хувийн жин нь 1.81-1.67 г/см3

дунджаар 2.46 г/см3. чийглэг үеийн эзэлхүүн жин нь 1.23-2.08 г/см3 дунджаар

1.24 г/см3 . сүвэрхэг байдал нь 17.9-47.05 % дунджаар 32.4 %, сүвэрхэг


байдлын итгэлцүүр нь 0.218-0.838 дунджаар 0.553, чийглэг их үедээ 47.94 %

хүртэл , дунджаар 18.47 %, чийглэгийн зэрэг 0.5-1.25 дунджаар 0.81

чийглэгийн зэргээр их чийглэгтэй чулуунд ордог. Шахалтын үеийн

эсэргүүцэл нь 19.47-87.72 кг/см2, дунджаар 53.59 кг/см2. Дотоод үрэлтийн

өнцөг нь 18047-30057, зууралдах шавар нь 4.89-27.34 кг/см2, дунджаар 16.11

кг/см2, Пауссоны итгэлцүүр 0.31-0.43, Юнгийн уян хатан чанар 0.06-0.27

кг/см3 х105.

Нягт элсэн чулуу: Хааяа сидеритжсэн байдаг. Жижиг үе линз хэлбэртэй зузаан

0.2-15 м. Цайвар саарал өнгөтэй, нягт, үелэг тогтоцгүй, эмх цэгцгүй

текстуртай. Хувийн жин нь 1.93-2.61 г/см3, дунджаар 2.45 г/см3, эзэлхүүн жин

1.23-2.04 г/см3, дунджаар 1.93 г/см3. чийглэг нь 0.7-8.9 % дунджаар 5.83 %,

сүвэрхэг байдал 5.69-31.41 % дунджаар 25.14 %, сүвэрхэг байдлын

итгэлцүүр 0.06-0.468 дунджаар 0.349, шахалтын үеийн эсэргүүцэл 40.83-

117.42 кг/см2, дунджаар 80.95 кг/см2, Протодьяконовын бат бөхийн итгэлцүүр

нь 0.6-1.27, зуурамтгай чанар 14.28-35.9 кг/см2, дунджаар 24.09 кг/см2,

дотоод үрэлтийн өнцөг 20006-31029 дунджаар 28067 байна.

Алевролит: Нилээд гүнд янз бүрийн зузаантай линз хэлбэрий биетүүдийг

үүсгэдэг. Хувийн жин нь 2.5-2.61 г/см3, дунджаар 2.54 г/см3, эзэлхүүн жин

нь1.81-2.06 г/см3, дунджаар 1.9 г/см3. Алевролитийн сүвэрхэг чанар 27.69-

46.15 % дунджаар 37.7 %, нүх сүвэрхэг байдлын итгэлцүүр нь 0.508-0.857

дунджаар 0.578. байгаль дээрх чийглэг 17.34-31.51 % дунджаар 22.48 % ,

чийглэгийн зэргээр алевролит нь ханасан чулуулагт ордог. Дотоод үрэлтийн

өнцөг нь 23019-31006 дунджаар 26015, зуурамтгай чанар 10.07-39.91 кг/см2,

шахалтын үеийн эсэргүүцэл 31.62-

128.0 кг/см2, дунджаар 63.02 кг/см2, сунгалтын үеийн эсэргүүцэл 6.22-22.8

кг/см2, дунджаар 11.18 кг/см2, өрөмдөх үзүүлэлт 1.53-2.57 байна.

Нүүрс: Хүрэн, дунд зэргийн бат бэхтэй. Байрлалын нөхцөл, зузаан чулуулгийн

бүтцийг дээр өгүүлсэн. Хувийн жин 1.19-2.21 г/см3, дунджаар 1.76 г/см3,

эзэлхүүн жин 1-1.61 г/см3, дунджаар 1.23 г/см3, чийглэг өндөр 10.81-33.92 %,

сүвэрхэг чанар нь 31.51-53.63 %, дунджаар 42.57 %, сүвэрхэг чанарын

итгэлцүүр нь 0.312-0.706 дунджаар 0.509 байна. дотоод үрэлтийн өнцөг

19047-31079, зуурамтгай чанар 5.42-25.36 кг/см2, дунджаар 14.23 кг/см2

болно. Шахалтын үеийн эсэргүүцэл 16.23-91.12 кг/см2, суналтын үеийнх

4.06-11.4 кг/см2, бат бөхийн итгэлцүүр Протодьяконовын ангиллаар 0.61-

0.91, өрөмдөгдөх байдал 1.22-9.23 болно.


Аргиллит: Ордын хэмжээнд 0.1-1.5 м зузаантай линз хэлбэрийн биетүүд

үүсгэдэг. Хувийн жин 2.28-2.62 г/см3, дунджаар 2.47 г/см3, эзэлхүүн жин 1.56-

1.73 г/см3, дунджаар 1.94 г/см3, сүвэрхэг чанар 24.12-41.16 %, дунджаар

34.91 %, сүвэрхэг байдлын итгэлцүүр 0.317-0.712 дунджаар 0.548, дундаж

чийглэг нь 25.13 % хүртэл дунджаар 0.97 %, дотоод үрэлтийн өнцөг 23048-

30045 дунджаар 26049, зуурамтгай чанар 5.87-19.79 кг/см2, дунджаар 14.15

кг/см2.

Нүүрсний давхаргын уналын өнцөг нь 6-80 орчим хүрч байна. Энэ нь

давхаргын гүн тийш ашиглахад буулгах хөрсний хэмжээ ихээр нэмэгдэж

олборлолтын ажлыг ихээр хүндрүүлэх юм. Хуулах хөрс нь шаварлаг элсэн

чулуутай үелэн тогтсон хуулах хөрсний зузаан нь давхаргын уналаас хамааран

харилцан адилгүй байна. хуулах хөрсний хэмжээ нь зүүн урд зүг рүүгээ улам

нэмэгдэнэ. Хатуулаг нь бага тул өрөмдлөгө тэсэлгээ хийлгүйгээр экскаватор

бульдозероор авах бололцоотой. Өвлийн улиралд хөлдүүстэй нөхцөлд

өрөмдлөгө тэсэлгээ хэрэглэнэ. Ордын нөөц бодсон гүн хүртэл ил аргаар

ашиглаж болно.

Нүүрсний нөөцийн тооцоо

Шинэ-Усны хэсгийн нүүрсний нөөцийн хилийг доор дурьдсанаар тогтоон

тооцоолсон байна. Баруун талаараа нүүрсний давхаргын хучилтын хөрсөн

доорхи гарцаас хайгуулын РЛ-1 шугам хүртэл, өмнөд талаараа хайгуулын дагуу

зүсэлт Л-3-аар, үлдсэн талбайн нөөцийг нүүрс агуулсан түвшингийн байгалийн

хил хязгаараар авч тооцоолсон байна.

Тус орд дээр эхний ээлжинд ажиллаж болох техникийн хил хязгаарыг доор

дурьдсанаар товлон тогтоох, түүний дотор нүүрсний нөөцийг тооцоолсон байна.

Баруун талаар хайгуулын РЛ-1 шугам буюу түүний дагууд 350-р

нүүрсний I давхаргын уланд байгуулсан уурхайн хажуугаар,

Хойд ба зүүн хойд талаар нүүрсний I давхаргын 900 м түвшин дэхь

огтлолцолд хайгуулын Л-3 дагуу шугамнаас 350-р байгуулсан уурхайн

налуу хажуугаар тус тус тогтоон нүүрсний нөөцийг тооцоолсон байна.

Ордын Шинэ-Усны хэсгийн нүүрсний нөөцийг хүснэгтэд үзүүлэв.

Хүснэгт 1.4

Давхаргын

дугаар

Балансын нөөц, мян.тн Блансын бус

нөөц, мян.тн Бүгд

А В А+В С1 А+В+С1 С2

I 11153.3 186196. 197349. 103526. 300876.6 22236.5 323112.1


1 4 2

II 15605.1 57980.2 73585.3 99912.7 173498.0 20988.0 194486.0

IIA -- -- -- 27464.9 27464.9 291.6 27756.5

Доод

давхарга

26758.4 244176.

3

270934.

7

230903.

8

501838.5 43516.1 545354.6

V -- 9978.8 9978.8 23279.0 33257.8 11749.3 45007.1

VA -- -- -- 16636.4 16636.4 15955.9 32592.3

VI -- -- -- 4239.5 4239.5 6094.1 10833.6

VIA -- -- -- 3304.8 3304.8 3685.4 6990.2

VII -- -- -- 3093.5 3093.5 309.5 3903.0

VIII -- -- -- 1720.4 1720.4 634.6 2855.0

Дээд

давхарга

-- 9978.8 9978.8 52273.6 62252.4 38928.8 10118.2

Нийт 26758.4 254155.

1

280913.

5

283177.

4

564090.9 82444.9 646535.8

Үүнээс гадна исэлдсэн нүүрсний нөөцийг тусад нь С2 зэргээр 18.8 сая.тн-р

тооцоолсон байна. Нүүрсний нөөцийг геологийн блокын аргаар А, В, С1 зэргээр

тоооцоолсон байна.

Шивээ-Овоогийн хүрэн нүүрсний ордын нүүрсний нийт геологийн болон

магадлал нөөцийг А, В, С1, С2, Р1, Р2 зэргээр тооцоолон 2809.9 сая.тн-оор

тогтоосон байна. Шинэ-Усны хэсгийн нүүрсний нийт нөөц нь 665.3 сая.тн,

балансын нөөц нь 564.1 сая.тн байна. зэрэг тус бүрээр:

А-26.8 сая. тн

В-254.1 сая. тн

С1-283.2 сая. Тн

Исэлдсэн нүүрс С2-18.8 сая. Тн

Балансын бус нүүрс С1-82.4 сая. Тн

Бусад талбайгаас / Шинэ-Усны талбайгаас гадуур / нийт -2144.6 сая.тн

нүүрсний нөөцийг урьдчилсан байдлаар тоооцоолсон байна.

С2-289.7 сая. тн

Р1-958.8 сая. тн

Р2-896.1 сая. тн

Ордын эхний ээлжинд ажиллахаар сонгон авсан буюу баруун талаар

хайгуулын РЛ-2 шугам, хрйд талаараа нүүрсний I давхаргын гарц, зүүн талаар

хайгуулын РЛ-9-өөр хүрээлэгдсэн талбайн нүүрсний А+В+С1 зэргийн нөөц

42739.8 мян.тн , үүнээс А+В зэргийн нөөц 32744.1 мян.тн ба А зэргийн нөөц


4382.9 мян.тн байна. Энэ талбайн хөрс хуулалтын шугаман итгэлцүүр нь 5.65

м3/тн байна.

II. Шивээ-Овоогийн уурхайн ашиглалтын

одоогийн байдал хэтийн төлөв.

2.1 Уурхайн ашиглалтын төслийн шийдлүүд

Анх БНМАУ-ын СнЗ-ийн 1989 оны 98-р тогтоол, ЭХГУУҮГЯ-ны коллегийн

1989 оны 12-р сарын 20-ны хурлаар Шивээ-Овоогийн нүүрсний ордын Шинэ-

Усны хэсэгт жилд 500 мян.тонн нүүрс олборлох хүчин чадалтай уурхай шинээр

байгуулах зураг төслийн даалгаврыг баталсан байна. Энэхүү батлагдсан

даалгаврыг үндэслэн ЭХУУҮЭШЗТИнститут Шивээ-Овоогийн уурхайн зураг

төслийг боловсруулжээ.

Шивээ-Овоогийн нүүрсний уурхай нь Монгол улсын түлш, эрчим хүчний

салбар, эдийн засагт зохих үүрэг гүйцэтгэж байгаа бөгөөд тус уурхайг өргөтгөн

шинэчлэх, нүүрс олборлолтыг нь нэмэгдүүлэх нүүрсний чанарыг нь сайжруулах,

дэд бүтцийг хөгжүүлэх талаар "Нүүрсний салбарыг хөгжүүлэх мастер

төлөвлөгөө", Шивээ-Овоогийн нүүрсний уурхайг өргөтгөн шинэчлэх төсөл",

"Монгол улсын тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлал", Монгол улсын засгийн

газрын мөрийн хөтөлбөрүүдэд тодорхой тусгасан байна.

Уурхайн хэлбэр газрын цэс нь баруун хойд талаараа төмөр замын 166.6-р

км-ын тэмдэгт, зүүн хойд ба зүүн урд талаараа Чойр-Хар-Айрагийн 110 кВ өндөр

хүчдэлийн шугамын 61.76-р шонгууд, урд хэсгээрээ төмөр замын 671.5 км-ын

тэмдэгтээр хязгаарлагддаг байна. Уурхайн талбай нь баруун талаараа

хайгуулын Рл-19, зүүн талаараа Рл-8 шугам, хойд талаараа нэг давхаргын

хөрсөнд гарсан илэрц, урд талаараа нэг давхаргын +1150 км-ын улнаас дээш

ажлын хажуу талын өнгөн хөрсөнд гарсан шугамаар хязгаарлагдана.

Энэ талбайд нүүрсний нэг хоѐрдугаар давхаргыг ашигладаг бөгөөд

эдгээрийн уналын өнцөг нь 6-8О, зузаан нь 11.5-14 м байна. Ашиглалтын

нөөцийг 6126 мян.тонн, хөрс хуулалтын дундаж коэффициентийг 2.9 гэж

тооцоолжээ. Нүүрс нь чанарын хувьд Б-2 маркийн хүрэн нүүрсэнд багтах бөгөөд

агаарт амархан исэлдэж өөрийн шаталт үүсгэдэг. Уурхайг анх 1992 онд жилд

300 мян.тонн нүүрс олборлох хүчин чадалтайгаар хүлээлгэн өгч улмаар


ашиглалтын зургаа дахь жилээс төслийн хүчин чадлаа бүрэн эзэмшихээр

төсөлд тусгажээ. Гэвч тус уурхай нь 1992 онд 140 мян. тонн, 1993 онд 590

мян.тонн нүүрс олборложээ. Харин 1996 оны олборлолт 225 мян.тонн болж

буурсан байна. 1998 онд 225.3 мян.тн нүүрс борлуулсан ба 90.0 мян.тн

нүүрсний шилжих нөөцтэй байсан байна. 1999 онд 600.0 мян.тн нүүрс олборлох

төлөвлөгөөтэй.

Шивээ-Овоогийн нүүрсний уурхайн нүүрс олборлолт, хөрс

хуулалтын хэмжээ

Гэвч одоогоор борлуулах зах зээл хомс байгаагаас шалтгаалж төслийн

хүчин чадлыг бүрэн эзэмшиж чадахгүй байгаа бөгөөд жилд 1750.0 мян.м3 хөрс

хуулалтын ажил хийж 500.0 мян.тн нүүрс олборлож байна.

2.2 Уулын ажлын өнөөгийн байдал

Нүүрсийг экскаватор+автосамосвалын хослолоор, тээвэртэй ашиглалтын

системээр олборлож байна. ОХУ-д үйлдвэрлэсэн ЭКГ-5А маркийн цахилгаан

экскаватор, дугуйт ачигч WA 600-3, HD 405-6 маркийн 40 тоннийн даацтай

автосамосвал зэрэг тоног төхөөрөмжүүдийг ашиглаж уулын ажлыг явуулж

байна.

Уурхайн анхны нээгч траншейээс гадна нэг байнгын траншей нэмж

байгуулсан. 1999 оны 11 сарын байдлаар нүүрсний I ба II пластийн ѐроолд

(1155.0 метрийн түвшинд) бүрэн гүйцэд сууж авч байна.

Шивээ-Овоогийн нүүрсний уурхайд хөрөнгө оруулалтын эхний үе шатны

ажлууд хийгдэж ус шүүрүүлэлтийн системийн I ээлжийн цооногуудыг

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000


ашиглалтанд өгч,богино хугацааны уулын ажлын төлөвлөлтийн дагуу өндөр

даацын автосамосвал болон бусад тоног төхөөрөмжүүд нийлүүлэгдээд байгаа.

Уурхай одоогоор 3 ээлжээр (ээлжийн үргэлжлэх хугацаа нь 12 цаг)

ажиллаж байна. Ажлын ачаалал харьцангуй бага учир 7 хоногийн 5 өдөр

ажиллаж байна.

1-р улиралд Япон улсын засгийн газрын хөнгөлөлттэй зээлээр хэрэгжиж

буй орон нутгийн уурхайн техник технологийг шинэчлэх төслийн хүрээнд доорхи

тоног төхөөрөмжүүдийг хүлээж авсан ба ашиглаж байна.

хүснэгт 2.1

Д/д Тоног төхөөрөмжийн нэр, марк Тоо, ш

1 Автосамосвал Komatsu HD 405-6 (хөрс /27 м3/) 11

2 Автосамосвал Komatsu HD 405-6 (нүүрс /52 м3/) 5

3 Бульдозерь Komatsu D 155-2 2

4 Гидроэкскаватор Komatsu PC 200-6 ( м3) 1

5 Гидроэкскаватор Komatsu PC 400-6 ( м3) 1

6 Түрэгч Komatsu WD 600-1 1

7 Ачигч Komatsu WA 600-3 1

8 Мотгрейдр Komatsu GD 825A-2 1

9 Автобус Toyota BB42L-BRMRS (26 хүний суудалтай) 2

10 Автомашин Toyota BB42L-BU100L-PSMJS (пикап) 2

11 Автомашин Toyota HZJ75LV-MR (жип) 2

12 Автомашин Toyota RZH104L-BFMRS (микро автобус) 1

13 Автомашин Tadano TG-500E (50 тн-ийн кран) 1

14 Автомашин Mitsubishi FP517HL (усны цистерн) 1

15 Автомашин Mitsubishi FP517HL (түлшний цистерн) 1

16 Өрмийн машин Ingersoll-Rand DM45/HP 2

17 Автомашин Fuji Robin P408RS (ус цацагч) 2

Дүн 37

Мөн хуучин ашиглаж байсан цахилгаан экскаватор ЭКГ-5А 4 ш, САТ D-8

бульдозер 2 ш, БелАЗ-540 1 ш, СБР-160 өрмийн машин 1 ш зэргээс тоног

төхөөрөмжийн парк бүрдэж байна.


Шивээ-Овоогийн уурхайн техникийн хүчин чадлыг 1998 оны байдлаар

хөрс хуулалтын коэффициент 1.9 тохиолдолд жилд 1.2 сая. тн нүүрс олборлох

боломжтой гэж тооцоолжээ.

2.2.1 Чулуулгийг бэлтгэх процесс

Чулуулгийг ухаж ачихад бэлтгэх процесс нь тус уурхайд хүйтний улиралд

хөрс болон нүүрсэнд явагдана. Тус уурхай нь технологи дамжлага байхгүй учир

нүүрсний бутлагдлыг сайжруулахын тулд нүүрсний давхаргад сийрэгжүүлэх

тэсэлгээ хийдэг. Өрөмдлөгийн ажлыг СБР-160 өрмийн машин гүйцэтгэнэ.

Хөрсний чулуулгийн өрөмдөгдөх зэрэг нь III категори, хөрсний доголын

өндөр 10 м (дунджаар), хөрсний доголын хөлдөх гүн 3 м, нүүрсний давхарга

хоорондын хоосон чулуулгийн зузаан 2-7 м, дунджаар 4.0 м, нүүрсний

давхаргийн зузаан I пластад 14м, II пластад 12м байна.

хүснэгт 2.2

Д/

д Үзүүлэлтүүд

Тэмдэг

лэгээ

Хэмжих

нэгж

Хөрсөнд

Нүүрсэнд

Улирлын

хөлдүүст

1 Доголын өндөр H м 10 10 3

2 Цооногийн урт LЦ м 12 10 3

3 Цооногийн диаметр d мм 160 160 160

4 Улны эсэргүүцлийн шугам W м 7.0 7 3

5 Цооног хоорондын зай a м 6 6 4

6 Илүү өрөмдлөгийн урт lO м 2 -- --

7 Түгжээсний урт lT м 5 6 1.0

8 Цооног дахь цэнэгийн урт lЦ м 5 4.1 2.0

9 1м цооногийн тэсрэх бодисын

цэнэгийн хэмжээ

Р кг 18.1 18.1 18.1

10 Тэсрэх бодисын хувийн зарцуулалт q кг/м

3

0.15 0.18 0.6

11 Нэг цооногт орох тэсрэх бодисын

хэмжээ

Q кг 70 58 20

12 Нэг уртааш метр цооногоос гарах

уулын цул

VУ м3 45.6 34.5 0


Хэрэглэгдэж буй тэсрэх бодис игданит, өдөөгч аммонит ¹6ЖВ. Тэсэлгээг

технологи инженерийн хяналтан дор тэсэлгээчин, мөн 4-5 туслах ажилтны хамт

хийж гүйцэтгэнэ. Тэсэлгээг хийхийн өмнө аюулгүй ажиллагааны зааварчлага

өгдөг. Цооногийг гар аргаар цэнэглэж байна.

2001 оны I улиралд нийт 14 удаа тэсэлгээ (үүнээс хөрсөнд 1, нүүрсэнд 13)

хийсэн. Хөрсний шаардлагатай тэсэлгээг 2000 онд хийж, тэслэгдсэн шилжих

нөөц хөрсний хэмжээ 300.0 мян.м3 байсан. Овор хэтэрсэн чулуулгийн гарц

байхгүй.

2001 оны I улиралд тэсэлгээнд орсон материал

хүснэгт 2.3

Материал Хэмжих нэгж Хөрсөнд Нүүрсэнд Дүн

Игданит тн 9.2 29.3 38.5

ДША м 2100 16650 18750

Өдөөгч ш 263 3078 3341

ОША м 5 65 70

Капсюль ш 91 7 98

Нүүрсэн дээр хийсэн тэсэлгээний ажлаас тооцож үзвэл 1тн нүүрс

сийрэгжүүлэхэд 162 төгрөгний тэсрэх материал, 1тн нүүрс гаргахын тулд 8

төгрөгний өрөмдлөгийн ажил хийсэн байна. Үүнд тоног төхөөрөмжийн шимтгэл,

ажиллагсдын цалин хөлс ороогүй болно.

2.2.2 Чулуулгийг ухаж ачих процесс

Хөрсний дээд 4-н доголд ¹1, ¹2 ЭКГ-5А экскаваторууд, ¹3 экскаватор

нүүрсний II давхарга ба завсрын чулуулагт, ¹4 экскаватор нүүрсний агуулахад

ажиллаж байна. Нүүрсний I давхаргад дугуйт ачигч ажиллаж байна.

Экскаваторын цаг ашиглалтын коэффициент маш бага байгаа нь ээлжинд гарч

байгаа автосамосвалын тоо цөөн байгаатай холбоотой юм.

1195, 1185, 1175-р түвшингүүдэд хөрсний доголын өндөр 10 м, 1202-р

түвшинд доголын өндөр 6м, завсрын чулуулгийн зузаан 5м, доголын налуу 700,

нүүрсний доголын өндөр Iдавхарга 14м, II давхарга 12 м өндөр, налуугийн өнцөг

650 байна. Нүүрсний I, II давхарга бүрэн нээгдсэн.

ЭКГ-5А экскаватор нэг цагт 125 кВт цахилгаан энерги хэрэглэнэ.

Цахилгаан энергийн ялгавартай үнэ: 6-17 цагийн хооронд 41 төгрөг

17-22 цагийн хооронд 82 төгрөг

22-06 цагийн хооронд 15.2 төгрөг байдаг.


Дээрхи үнийг ашиглан хоногийн цахилгааны зардлыг тооцьѐ.

I ээлжинд (8-20 цаг) цаг тус бүрээр тооцвол:

9-17 цагийн хооронд нийт 8 цаг 125кВт 8цаг 41төг=41000 төг

17-19 цагийн хооронд нийт 2 цаг 125кВт 2цаг 82төг=20500 төг тус тус

болж байна.

II ээлжинд (20-08 цаг) цаг тус бүрээр тооцвол:

21-22 цагийн хооронд нийт 1 цаг 125кВт 1цаг 82төг=10250 төг

22-06 цагийн хооронд нийт 8 цаг 125кВт 8цаг 15.2төг=15200 төг

06-07 цагийн хооронд нийт 1 цаг 125кВт 1цаг 41төг=5125 төг тус

тус болж байна. Хоногийн нэг экскаваторын цахилгааны зардал 92075 төг болж

байна.

WA-600 ачигч ЭКГ-5А ¹03 экскаватор засвартай үед вагонд нүүрс

ачих, нүүрсний I давхаргад ачилт хийнэ. Сард нийт 21 ээлж ажиллах ба нэг

ээлжинд дунджаар 9 мот/цаг ажиллаж байна. 1 мот/цагт 50л түлш хэрэглэнэ гэж

тооцвол сард гарах зардал нь:

9 мот/цаг 50 л 250 төг 21 ээлж = 2362.5 мян төг болж байна.

2.2.3 Тээвэрлэх процесс

Тус уурхай нь тээврийн ажилд Komatsu HD-405-6 маркийн 40 тн-ийн

даацтай автосамосвал ашиглаж байна. Нийт 16 автосамосвал ашиглаж

байгаагийн 11 нь хөрс ачихад зориулагдсан 27 м3 багтаамжтай ба нөгөө 5 нь

нүүрс ачихад зориулагдсан 52 м3 багтаамжтай юм. Тээврийн зай нь хөрсөнд 3.5

км, нүүрсэнд 2.3 км. Гадаргын замыг энэ зун засаж хайрган хучилттай болгосон.

Замын хамгийн их налуу уурхайн гол аманд 40 0/00, урт нь 0.2 км. Овоолгын

болон мөрөгцөгийн замыг WD 600-1 түрэгч, GD 825A-2 мотгрейдр ашиглан

байнга засаж байдаг. Mitsubishi FP517HL маркийн усны цистерн болон БелАЗ

540 маркийн ус зөөврийн машинаар замыг ээлж болгонд усалж тоос дардаг.

HD 405-6 маркийн автосамосвал нь нэг ээлжинд дунджаар 9 мот/цаг

ажиллана. Нэг мот/цагт 25 литр түлш хэрэглэх ба нэг литр түлшний үнийг 250

төг гэж бодвол хоногт гарах зардал:

9 мот/цаг 25 л 250 төг = 56250 төг болж байна.

Грейдер зам засах ажилд сард нийт 21 ээлж ажиллах ба нэг ээлжинд дунджаар

6 мот/цаг ажиллаж байна. 1 мот/цагт 36л түлш зарцуулнэ гэж тооцвол сард

гарах зардал:

6 мот/цаг 36 л 250 төг 21 ээлж = 1134.0 мян төг болж байна.


2.2.4 Овоолох процесс

Тус уурхай нь шимт хөрсний болон хоосон чулуулгийг гадаад овоолгод

хурааж байсан. Овоолгийг захлах ба талбай хэлбэрийн аргаар байгуулж байсан.

1999 оны 1-р улирлаас эхэлж дотоод овоолго хийж эхэлсэн. Тус бүр нь 10м

өндөртэй хоѐр ярусаар байгуулсан. Жилд ахих уулын ажлын хөндлөн ахилт,

гүнзгийрэлтээс хамаарч овоолгын орон зай нэмэгдэж байгаа боловч нээгдсэн I

пластын нөөцийг тухай бүрд авч чадахгүй байгаа учраас хуулж байгаа хөрсийг

гадаад овоолгод гаргаж байгаа.

Овоолго дээр нэг бульдозер ажиллаж байгаа ба ээлжинд дунджаар 6

мот/цаг ажилладаг. 1 мот/цагт 40л түлш зарцуулна гэж үзвэл ээлжийн зардал:

6 мот/цаг 40 л 250 төг = 60.0 мян төг болж байна.

Нүүрсний агуулах нь төмөр замын 21-р зөрлөг дээрх салаа замын хажууд

байрладаг. Агуулахад байгаа нүүрсийг вагонд ЭКГ-5А ¹ 03 ачдаг. Агуулахад

буусан нүүрсний чийглэгийг багасгаж, бутлагдлын хэмжээг нэмэгдүүлэхийн тулд

шидэлт хийж, бульдозероор түрсний дараа ачдаг. Өвлийн улиралд РС-200, РС-

400 гидроэкскаватор ашиглан хөлдүү нүүрсийг буталдаг. Нэг ээлжинд

гидроэкскаватор тус бүр дунджаар 7 мот/цаг ажилладаг ба РС-200 1 мот/цагт

12.5л, РС-400 1 мот/цагт 27л түлш тус тус хэрэглэнэ гэж үзвэл нэг ээлжинд:

7 мот/цаг (12.5+27) л 250 төг = 69.125 мян төг болж байна.

Буталсан нүүрсийг бульдозероор түрж овоолоход бульдозер ээлжинд 7-8

мот/цаг ажилладаг.

7.5 мот/цаг 40 л 250 төг = 75.0 мян төг болж байна.

1тн нүүрс өрөмдөж сийрэгжүүлэх тэсэлгээний ажил, бутлах, түрэх, шидэлт хийх

нийт ажлын 1тн нүүрсэнд оногдох нэмэгдэл зардал нь 230.47 төгрөг болж байна.

2.2.5 Уурхайн цахилгаан хангамж

Тус уурхайн гадаад цахилгаан хангамжийг ТЭХС-ийн 1990 оны 3 дугаар сарын

13-ны өдрийн 02 тоот техникийн нөхцлийн дагуу 220/110/35/10 кв-ын Чойр дэд

станцаас тэжээгдэж байгаа Чойр-Шивээговь тосгоны 35 кв-ын агаарын шугамын

76-р тулгуураас салбарлуулан авч 3.9км агаарын шугам, 35/6 кв-ын нэг

трансформатортой дэд станц барихаар төсөлд шийдвэрлэжээ.

Шивээ-Овоогийн нүүрсний ил уурхай нь төвийн эрчим хүчний системд

холбогдсон бөгөөд уурхайд 1600 кВА чадалтай 35/6 кВ бууруулах дэд станц

хуваарилах байгууламжын хамт суурилагдсан. Хуваарилах байгууламжаас

уурхайг агаарын 3 шугамаар тэжээдэг. Үүнээс уулын машин тоног

төхөөрөмжийг агаарын 2 шугам тэжээдэг ба эдгээр шугамууд нь уурхайн хүчин


чадал нэмэгдэж цахилгаан тоноглол нэмэгдсэнээр шугамын ачаалал даах

чадвар буурч байгаа юм. Нөгөө талаас агаарын хоѐр шугаманд ачааллыг жигд

хуваарилж чадаагүйгээс нэг шугам хэт ачаалалд орох, үүний улмаас хуваарилах

байгууламж дээр хүчдэл тасрах гэмтэл гарч байна.

2.2.6 Уурхайн ус таталт

Шивээ-Овоогийн Шинэ-Усны хэсэг нь усжилт ихтэй учир нүүрсний чанарын

үзүүлэлт доогуур байдаг, ус агуулсан гүн нь 15.3-260 м -ийн хооронд хэлбэлзэж

байна.Цооногын усны ундрага нь 2-10.2л/сек, хамгийн их усжилттай төвшингүүд

нь нүүрсний давхарга болон элс, алевролит, муу барьцалдсан элсэн чулууны үе

юм.

Уурхайн ус таталтын ажлын саатлын улмаас гүний усны түвшин өндөр

байдаг нь нүүрсний чийглэгт нөлөөлдөг байна. Уурхайн ус таталтын асуудлыг

шийдвэрлэхийн тулд Япон улсын хөрөнгө оруулалтын тусламжтай өргөтгөлийн

төслийн хүрээнд шинээр ус таталтын I шугам, ус цэвэршүүлэх станцыг

байгуулж, 1999 онд ашиглалтанд өгсөн. Энэ I шугам нь нийт 17 худагтай ба SP

46-14 маркийн насосууд нь дулааны цахилгаан халаагууртай учраас өвлийн

улиралд найдвартай ажиллана. Мөн усны ундаргаас хамаарч насосууд нь

ажиллагааны горимоо тохируулах, унтрах автомат системтэй. Нэг насос нь 22

кВт-ийн цахилгаан хөдөлгүүртэй ба бүтээл нь 0.2-1.0 м3/ц-ийн хооронд

хэлбэлздэг. Тус шугамыг 1999 оны 1-р сараас эхлэн туршилтын журмаар

ажиллуулж эхэлсний үр дүнд нүүрсний ажлын чийгийг бууруулахад маш их

нөлөө үзүүлсэн. Мөн ус таталтын II шугамыг барьж байна.

Ус таталтын цооногуудын гүн

Хүснэгт 2.4

I шугам II шугам

Худагын

дугаар

Гүн (усжилт

хүртэл)

Нийт

гүн

Худагын

дугаар

Гүн (усжилт

хүртэл)

Нийт

гүн

1 79.1 100 1 88.4 109

2 83.9 104 2 98.8 119

3 80.3 101 3 92.0 112

4 76.9 97 4 128.2 149

5 86.1 107 5 130.3 151

6 91.7 112 6 133.3 154

7 90.9 11 7 132.1 153

8 99.7 120 8 136.7 157


9 100.6 121 9 137.8 158

10 102.6 123 10 131.9 152

11 100.2 121 11 127.3 148

12 102.9 123 12 108.7 129

13 98.7 119 13 90.9 111

14 86.1 107

15 72.4 93

Гэвч нүүрсний I ба II давхарга нь 6-80 уналын өнцөгтэй ба үүнийг дагаж

уулын ажлын хэвийн ахилтыг ус таталтын асуудал хязгаарлаж байна. Уурхайд

усны түвшний бууралтыг хянах зорилгоор хоѐр цооног, усны ундаргыг хянах

зорилгоор таван цооног тус тус өрөмдөн өдөр бүр хэмжилт хийж, журнал хөтөлж

байна.

Уг бүртгэлээс харахад цооног ашиглаж эхэлсэн эхний хэдэн сарын ус

таталтын ажил төлөвлөсний дагуу явагдсан боловч сүүлийн саруудад зарим

цооног хуурайшсан. Иймээс газар дээр нь цооногуудыг солбиж ажиллуулах

зэрэг арга хэмжээ авч байгаа боловч усны түвшин дорвитой буурахгүй байна.

Энэ бүртгэлээс 9, 10, 11-р сарын усны бууралтыг хяналтын цооногийн

хэмжилтийн дунджаар авч үзвэл сарын дундаж бууралт нь 0.80 метр болж

байна. Тооцоогоор дундаж бууралт нь хоногт 5 см байх ѐстөй боловч

цахилгааны саатал ба шугамын гэмтэл хэвийн ажиллагааг алдагдуулж байна.

Мөн цахилгааны саатал болон бусад шалтгааны улмаас насос зогсоход усны

түвшин маш их хурдацтайгаар дээшилж байна. Жишээ нь: насос цахилгааны

тасалдлын улмаас 4 цаг зогсоход усны түвшин хяналтын Б цооногт 3 см-ээр,

хяналтын Б-1 цооногт 5 см-ээр өссөн байна.

2000 оны 11-р сарын 29-ны өдрийн байдлаар хяналтын Б цооногт

(цооногын өндөржилт 1154.39 м) усны түвшин 2.39 буюу 1152.0 метрт, хяналтын

Б-1 цооногт (цооногын өндөржилт 1155.56 м) усны түвшин 2.32 буюу 1153.24

метрт байна.

2.2.7 Уурхайн удирдлага, зохион байгуулалт

Шивээ-Овоо хувьцаат компанийн захирлыг ТУЗ-өөс 4-н жилийн

хугацаатайгаар томилдог. Уурхайн удирдлагын хэсгийг хавсралт ¹1-д

харуулав. Ажилчидтай хөдөлмөрийн гэрээ байгуулж ажилладаг ба жил бүр

гэрээний биелэлтийг хянаж цааш нь сунгадаг. Хөдөлмөрийн сахилга бат маш


сайн боловч ажилчдын ажиллах урам зоригийг сэргээх урамшууллын тодорхой

систем байхгүй.

Инженер техникийн ажилчдыг төслийн шугамаар гадаадад сургалтанд явуулж

байгаа бөгөөд тэднийг мэргэжил дээшлүүлэх, мэргэшүүлэх сургалтанд байнга

хамааруулж байх хэрэгтэй байна.

2.3 Уулын ажлын талаарх дүн, шинжилгээ

Уулын ажил төслийн дагуу явагдаж чадаагүй. Үүнд нөлөөлөх гол хүчин

зүйл нь улс орны зах зээлийн эдийн засагт шилжин орох үеийн эдийн засгийн

тааламжгүй орчин, мөнгөний уналт, техникийн хоцрогдол зэрэг байсан. Нүүрс

олборлолтын хэмжээ 1991 онд төслийн хүчин чадалд хүрсэн боловч

шилжилтийн үеийн бизнесийн орчны өөрчлөлт, нүүрсний чанараас шалтгаалж

сүүлийн жилүүдэд 50% хүртэл буурсан юм.

Компанийн SWOT шинжилгээ

Давуу тал

Байгалийн нөөц хүрэлцээтэй

Төвийн бүс нутагт оршдог, дэд бүтэц сайн хөгжсөн

Төр засгийн дэмжлэг хүлээж олон улсын шугамаар зээл тусламж авах

бололцоотой.

Мэргэжлийн боловсон хүчин, хамт олон бүрэлдсэн

Өрсөлдөгчдөөс уул геологийн нөхцөл илүү сайн, уулын ажил хүндрэлд

ороогүй

Зах зээл өргөжих ирээдүйтэй

Ус таталтын асуудлыг тодорхой хэмжээнд шийдсэн

Сул тал

Нүүрсний чанар муу учраас борлуулах зах зээл бага

Менежерүүд болон ажилчдын эдийн засаг менежментийн мэдлэг ур

чадвар шинэ нөхцөл байдалд зохицох шаардлагын түвшинд хараахан

хүрээгүй

Маркетинг зах зээлийн мэдээлэл судалгаа сул

Шатах тослох материал сэлбэгийн хангамж гадаад зах зээлээс

хамааралтай.


Гадаад орчин

Гадаадын урт хугацааны зээлээр техник технологийн шинэчлэл хийж

байгаа.

Ажиллагсадын мэдлэг мэргэжил дээшлүүлэх

Зах зээлээ өргөжүүлэх

Аюул

Бүтээгдэхүүний өөрийн өртөг өндөр, зах зээлийн эрэлт бага

Өндөр хүчин чадлын машин тоног төхөөрөмж нэвтрүүлэлгүй удвал хүчин

чадал дутагдана.

1996 онд боловсруулсан Нүүрсний салбарын ерөнхий төлөвлөгөө-ний

дагуу нийлүүлэгдсэн тоног төхөөрөмжийн ЭХШ-ийн сан байгуулах, авсан

зээлийн хүү төлөгдөх болсон зэрэг бодит шалтгааны улмаас бүтээгдэхүүний

өөрийн өртөг ихэссэн.

Шинээр нийлүүлэгдсэн тоног төхөөрөмжүүд нь механикжуулалтын хувьд бүрэн

шийдэгдээгүй, ухаж ачих ба тээврийн тоног төхөөрөмжийн уялдаа холбоо муу

хуучралтын асуудлыг тусгаагүй зэргээс болж уурхайд ашиггүй буюу онц хэрэггүй

өндөр үнэтэй тоног төхөөрөмж их ирсэн.

Шивээ-Овоогийн нүүрсний хамгийн их хэрэглээ бол одоогийн түвшинд

жилд нэг сая.тн юм. Иймээс зах зээлд тогтвортой байр суурь эзлэх, алдагдалгүй

ажиллахын тулд жилийн хүчин чадлыг нэг сая.тн болгох зорилт тавьсан.

Жилд нэг сая.тн нүүрс гаргах хүчин чадалтай байх үеийн уулын ажлын

төлөвлөлтийг нарийвчлан гаргаж, уулын ажлын ахилт гүнзгийрэлтийг

тодорхойлно.

Мөн Шивээ-Овоогийн нүүрсний борлуулалт маш муу байгаа нь нүүрсний

чанартай шууд холбоотой. Цаашид олборлолтыг нэмэгдүүлэхийн тулд нүүрсний

гадаад чийгийг бууруулах, бутлагдлыг сайжруулах шаардлагын үүднээс

технологи дамжуулга барихаар төсөлд тусгав.

Одоогоор уурхайд хөрсний доголууд нь тодорхой нэг хэмжээнд

хэлбэршиж чадаагүй байна. Үүнээс болж хөрсний ахилт догол бүр дээр хэвийн

жигд явагдахгүй, тээврийн берм болон ажлын талбайн зайг паспортын дагуу

барьж явж чадаагүйн улмаас догол нийлэх, мөрөгцөгийн өндөр алдагдах зэрэг

бэрхшээлтэй асуудлууд гарч байна. Үүнээс гарах арга зам бол ухаж ачих ажлыг

паспортын дагуу явуулах, догол болгон дээр хийгдэх ажлын хэмжээг нарийн

гаргаж, жилийн ахилтын хэмжээг догол бүрээр тооцоолж гаргах зэрэг арга

хэмжээ авна гэж санал тавьж байна.


III. Уулын ажлын төлөвлөлт

3.1 Төлөвлөлтийн тулгуур суурь үзүүлэлтүүд

Тус уурхайн жилийн хүчин чадлыг нэмэгдүүлэх, 2002 оноос ашиглалтанд

орох өндөр хүчин чадал бүхий драглайныг бүрэн хүчин чадлаар нь

ажиллуулахын тулд одоогийн байгаа фронтын уртыг уртасган баруун тийш

хайгуулын шугам РЛ-2, зүүн тийш хайгуулын шугам РЛ—9 хүртэл сунган бэлтгэл

ажил хангасан байна. 2001 онд 800.0 мян.тн нүүрс, 2002 оноос эхэлж хоѐр

сая.тн нүүрс олборлоно гэж үзэв. Энэ хэмжээний хүчин чадалтай ажиллах нөөц


бололцоо одоогийн тоног төхөөрөмжинд бий гэж үзлээ. 2001 онд авах алхагч

экскаваторыг угсрах ажил нэг жил явагдана гэж үзээд 2002 онд ашиглалтанд

оруулахаар тооцов.

Алхагч экскаватор нь дотоод овоолго хийж ажиллах ба уурхайн фронтын

уртыг төлөвлөлтийн 2002 оны төгсгөл үед уурхайн фронтыг цааш уртасган

хайгуулын РЛ-2, РЛ-9 -р шугамуудад хүргэнэ.

Олборлолтын доголын өндөр ho1=10 м, ho2=10 м, олборлолтын хүчин

чадлыг Ао=2,000,000 тонн-д хүргэж олборлолтын нийт фронт LФ=2000 м гэж

үзээд олборлолтын жилийн ахилтын хэмжээг тодорхойлъѐ.

ì/æèë 41.3

2020001.21

2000000

hhL

ÀU

0201ôàì

îæîæ

γ

Нөөцлөлтийн норм 1 сар гэж үзвэл шилжих нөөцний хэмжээ дараахь байдлаар

тодорхойлогдоно.

ì/æèë 4.3201220001.21

2000000

hh12L

Àg

0201àì

îæ

γ

Жилийн нийт ахилтыг доорх томьѐогоор тодорхойлно.

ì 44.74.33.41gUîæUæ

Уулын ажлын хэмжээ (2001-2002 он)

Төлөвлөлтийн хугацаанд одоогийн ашиглалт явуулж байгаа олборлолтын

доголуудыг нэгтгэн шахахын зэрэгцээ драглайн ашиглалтанд орууллахтай

холбогдон уурхайн зүүн жигүүрийг нээх, баруун жигүүрийг цааш сунган драглайн

ажиллах орон зайг бүрдүүлнэ. Энэ хугацаанд жилд нийт 999.72 мянган м3 хөрс

хуулж, 800 мянган тонн нүүрс олборлоно.


Äèïëîìèéí òºñºë Øèâýý-Îâîîãèéí í¿¿ðñíèé óóðõàéí ºðãºòãºë, òåõíîëîãèéí øèíý÷ëýë

ÌÓÒÈÑ.ÓÓÑ.ÓÓÀÒÈ-IY Í.Áàòáàÿð

Ажлын хэмжээ (2002-2003 онд)

Төлөвлөлтийн энэ үед драглайныг ашиглалтанд оруулж тээвэргүйгээр хөрс

хуулж эхлэх ба уурхайн үндсэн хэсгийн хөрсний догол хүртэл драглайныг

уурхайн зүүн жигүүрт ажиллуулна. Энэ хугацаанд 2255.3 мян. м3 хөрс хуулж, 2

сая тн нүүрс олборлоно.

ì/æèë 2097.01204501.21

5.012000000

1hhL

1ÀU

0201ô

àì

îæîæ

γ



ì/æèë 16

20124001.21

05.012000000

hh12L

1Àg

0201àì

îæ

γ


ì 22516209gUîæUæ

2002 оны төлөвлөлтийн үзүүлэлтүүд (2 сая тн)

Д/д

Үзүүлэлт

Зүсэлтүүд Нийт

РЛ-9 РЛ-8 РЛ-7

1. Хөрсний хөндлөн огтлолын талбай, м2 5196 4348 4348

2. Завссрын чулуулгийн хөндлөн огтлолын

талбай,м2

787.5 178 178

3. Нүүрсний хөндлөн огтлолын талбай,м2 3940 3940 3940

4. Зүсэлт хоорондын зай, м 300 150 450

5. Хөрс, м3 1431 652.2 2083.8

6. Завсрын чулуулаг,м3 144.8 26.7 171.5

7. Ахi, м3 1576.4 678.9 2255.3

8. Аoi, м3 1159.5 568.5 1728

9. кхх, тн/м3 1.12 0.98 1.08

Ажлын хэмжээ (2003-2004онд)

2003 онд драглайн уурхайн баруун жигүүрт шилжиж ажиллана.Энэ

хугацаанд 2594 мян. м3 хөрс хуулж, 2 сая тн нүүрс олборлоно.

ì/æèë 2097.01204501.21

5.012000000

1hhL

1ÀU

0201ô

àì

îæîæ

γ






ì/æèë 16

20124001.21

05.012000000

hh12L

1Àg

0201àì

îæ

γ


ì 22516209gUîæUæ

2003 оны төлөвлөлтийн үзүүлэлтүүд (2 сая тн)

Д/д

Үзүүлэлт

Зүсэлтүүд Нийт

РЛ-2 РЛ-19 РЛ-3

1. Хөрсний хөндлөн огтлолын талбай, м2 5400 5400 5400

2. Завсрын чулуулгийн хөндлөн огтлолын

талбай,м2

108.5 108.8 108.5

3. Нүүрсний хөндлөн огтлолын талбай,м2 4100 4100 4100

4. Зүсэлт хоорондын зай, м 190 210 400

5. Хөрс, м3 1026 1134 2160

6. Завсрын чулуулаг,м3 206.1 227.9 434

7. Ахi, м3 1232.1 1361.9 2594

8. Аoi, м3 779 861 861

9. кхх, тн/м3 1.3 1.3 1.3




Тооцоонд жилийн эцэст байх нөөцийн хэмжээг уулын ажлын хөндлөн

ахилтанд оруулж тооцсон болно. Ашигт малтмалын хаягдал бохирдлын хэмжээг

олборлох нөөцөөс хасч завсрын хөрсний ажлын хүрээнд нэмж тооцоолов.

2003 оны уулын ажлын ахилтанд ус таталтын I шугам орно. Иймд II шугамыг 2002 онд

ашиглалтанд оруулна гэж үзэв. Тус уурхайн хүчин чадал нь хэрэглээгээр

хязгаарлагдах ба өөр бусад хүчин зүйлс (нөөц, гүнзгийрэлт, нээгч малталтын

нэвтрүүлэх ба тээх чадвар гэх мэт)-ээр хязгаарлагдахгүй.

3.2 Уурхайн нээлт

Уурхайн II хэсгийг 2001 онд нээнэ. Нээгч малталтыг авто тээврийн

системийг ашиглан нээнэ. Уурхайн анхны нээлтийг үндсэнд нь өөрчлөхгүй.

Цаашдын ашиглалтын явцад хосолсон аргаар нээх схем хэрэглэхээр сонгов.

Уурхайг анх 2 захын байрлалтай гадаад траншейгаар нээсэн. Гадаад траншей

нь уурхайгаас гадагш байрладаг тул ашиглалтанд ямар нэгэн хэлбэрээр

нөлөөлөхгүй ба байнгын удаан хугацаагаар ашиглах бололцоотой зэрэг давуу

талуудтай. 1195, 1185, 1175-р түвшингүүдийг гадаад траншейгаар нээсэн.

Дотоод овоолготой ашиглалтын систем хэрэглэх явцад уналын өнцгөөс

хамаарч шинэ догол нээгдэх ба үүнийг дотоод байрлалтай траншей ашиглаж

нээх ба энэ нь ажлын бус хажууд байрлана. 1165-р түвшнээс доош орших

доголууд нь шулуун трасстай дотоод траншей хэрэглэх ба траншей нь ажлын

хажууд байрлана. Энэ нь тээврийн ажилд хүндрэл учруулах боловч овоолгын

багтаамжийг нэмэгдүүлж байгаа юм.

Мөн нөгөө төлөөс энэ схем нь шулуун учраас үүгээр явах тээврийн

хэрэгслийн хурд саарахгүй, хажуугийн чулуулгийн бүтцийн зохион байгуулалт

хялбар, энгийн зэрэг давуу талуудтай учраас сонгосон юм. Дотоод траншей

малтахдаа доголын налуу өнцгийг max байлгах зорилгоор хоѐр доголыг

хоѐулангий нь таллаж нээдэг. Энэ схемийн дутагдалтай тал нь дотоод траншей

ажлын хажууд байрладаг учир уулын ажилд орж байнга шилжиж байдаг.

Нүүрсний давхарга нь 60-80 уналын өнцөгтэй учир ашигт малтмалын таазыг

дагасан ашиглалт явагдана. Хөрсний давхарга нь тодорхой түвшинд сууж явах

ба ахилтын хэмжээнээс хамааран шинээр үүсэх доголын хэлбэржилтийг жижиг




гидрэкскаватор буюу авто ачигч ашиглан засна. Үүний тулд жилд нээгдэх

доголын бэлтгэл ажлын хүрээнд хийгдэх ажлыг 2 үе шаттайгаар явуулна.

1. Шинээр үүсэх ажлын талбай бэлдэхийн тулд бульдозер ашиглан догол

хэлбэрших хүртэлх чулуулгийг дээд доголд шахаж 2м өндөртэй болтол нь

ажиллана.

2. Шинээр үүсэх доголын хангалттай ажлын талбай бэлэн болсон үед

экскаватор өөрөө сууж шинээр догол үүсгэнэ.

3.3 Ашиглалтын систем

Анхны төсөл зохиомжоор тээвэртэй гадаад овоолготой ашиглалтын систем

сонгосон байсан бол одоо тээвэртэй дотоод овоолготой ашиглалтын системийг

хэрэглэхээр тусгасан.

Тус уурхайн уул-геологийн нөхцөлд үндэслэн Шивээ-Овоогийн нүүрсний

уурхайн уулын ажлын ашиглалтын системийн оновчтой хувилбарыг

сонгоходоо төслийн өгөгдлийн дагуу 2.0 саятн нүүрс олборлолтыг 2.5м3/тн

хөрс хуулалтын коэффициенттэй үед дараахи тоног төхөөрөмжүүдыг сонгон

тооцоо хийв.

Үүнд: Экскаваторын сонголтыг жилийн ажлын бүтээл болон ажиллах доголын

өндөр зэргээс нь хамааруулан сонгож авсан ба автосамосвалын төрлийг

сонгоходоо KOMATSU фирмийн гидравлик экскаватор болон

автосамосвалын оновчлолтой хослолыг ашигласан болно. Автосамосвалын

рейсийн хугацааг тодорхойлохдоо хамгийн их ачаалалтай үед 3.5км зайд

тээвэрлэхээр тооцоонд тусгав.




Тусгай хэсэг.Тээвэргүй ба хосолсон ашиглалтын системийн зааг

Манай улсийн ЭХГУУЯ-ы болон Японы Олон Улсын Хамтын Ажиллаганы

Нийгэмлэгийн (JAIKA) хооронд 1993.8.30 өдөр тохиролцсны дагуу нүүрсний

салбарыг бүх талаар хөгжүүлэх, нүүрсийг зохистой ашиглах талаар судалгааы

хөтөлбөр хэрэгжүүлэх хүрээнд Шивээ-Овоогийн нүүрсний уурхайг шинэчлэх

судалгаа хийж тус уурхайн хүчин чадлыг жилд 2 сая тн нүүрс олборлох болгон

өргөтгөх ТЭЗҮ-ийн тооцоог гүйцэтгэсэн байна.Энэ тооцоог 4 хувилбараар

гүйцэтгэсэн ба үүнээс уурхайн хөрс хуулалтанд 29м3 шанагатай алхагч

экскаватор ашиглан дотоод овоолготой ашиглалт явуулах хувилбарыг эдийн

засгийн хувьд хамгийн хямд гэж тооцогдгн сонгогдсон байна.

I хувилбар Одоогийн ашиглагдаж байгаа ухаж ачих болон тээврийн

төхөөрөмжийн төрөл маркийг өөрчилөхгүйгээр зөвхөн тоог нэмэгдүүлэх замаар

уурхайг жилд 2 сая тн нүүрс олборлох хүчин чадалтай болгон өргөтгөх

Энэ хувилбарын тооцоогоор нийтдээ ЭКГ-5А экскаватор 7ш, БелАЗ 548

автосамосвал 39ш хэрэгтэй гэж гарсан байна. Үүнд тооцооны үед ажиллаж

байсан 3ш ЭКГ-5А экскаватор, 14ш БелАЗ 548 автосамосвал багтана.

II хувилбар Тооцооны үеийн 3 экскаватор, 14 автосамосвал дээр нэмж

10м3 шанаганы багтаамжтай ачигч, 50м3 тэвшний багтаамж бүхий автосамосвал

ашиглах

Энэ хувилбараар 10м3 шанагатай ачигч 2ш, 50м3 автосамосвал 8 хэрэгтэй

гэж тооцогджээ.

III хувилбар Ашиглаж байгаа экскаватор, автосамосвалуудыг нүүрс болон

завсрын чулуулаг ухаж ачихад хэрэглэх, хөрс хуулалтанд дунд чадлын 29м3

шанаганы багтаамжтай драглайн хэрэглэх

IY хувилбар Өмнөх хувилбартай ижил тэгэхдээ 20м3 шанаганы

багтаамжтай 2 драглайн ашиглах

Дээрх 4 хувилбарт туслах ажилбаруудад ажиллах техник төхөөрөмж,

капитал болон ашиглалтын зардлыг хувилбар бүрээр тооцож III хувилбарыг

илүү ашигтай гэж сонгосон байна.

Хувилбаруудын зардлын харьцуулалт




Үзүүлэлт Хувилбар

I II II IY

Капитал зардал сая USD 6.83 8.247 17.652 26.1

Ашиглалтын зардал USD/тн 4.34 3.84 2.59 4.55

Олборлолтын өртгийн индекс USD/м3 уулын цул 1.2 1.1 0.8 1.2

1.Тээвэргүй ашиглалтын системийн тухай товч ойлголт

Хөрсний чулуулгийг драглайн болон уртасгасан сумтай шууд утгуурт

экскаватороор ашигласан орон зайд шидэж байрлуулах ашиглалтын системийг

тээвэргүй ашиглалтын систем гэнэ.

Ухаж ачих, зөөх, овоолох процессуудыг нэг төхөөрөмжөөр гүйцэтгэдэг

учир хямд, найдвартай, жигд ажиллагаатай ашиглалтын систем болно.

Нягт зөөлөн болон тэсэлгээ шаардах хагас хадархаг, хадархаг зэрэг ямар

ч чулуулагт уг системийг хэрэглэнэ. Тээвэргүй ашиглалтын системд ашиглалтын

иж бүрдэл бие биенээсээ хамааралтай ажиллах бөгөөд толгойлох үүрэг хөрсний

иж бүрдэлд оршино.

Ашитлалтын систем нь уурхайн нээх схемтэй нягт холбоотой байна.

Нээгч малталтууд ихэнхдээ нэг захын, хоѐр захын эсвэл төвийн

байрлалтайбайна. Нээгч малталтаас хамаарч хөрсний ба олборлолтын

экскаваторийн хоорондын харилцан уялдаа ажлын дараалал шийдэгдэнэ. Нээгч

малталтуудын байршилтай уялдуулж хөрс олборлолтын экскаваторийн орол

дахь ажлын зохион байгуулалт, хүлээлт сул зогсолт, зөөвөр нүүдэл зэрэг хүчин

зүйлс тогтоогдоно.

Тээвэргүй ашиглалтын системийг хэрэглэх нөхцөл

Ордын тогтоц талаас: Ашигт малтмалын уналын өнцөг, хөрс ашигт

малтмалын зузаан нь тээвэргүй ашиглалтын системийн хэрэглэх нөхцөл болно.

Дотоод овоолгын тогтворжилт, багтаамжийг илэрхийлэх чухал нөхцөл нь ашигт

малтамлын уналын өнцөг болно. β≤ 8 –100 , зарим үед 15 – 160 хүртэлх

тохиолдолд тээвэргүй ашиглалтын системийг хэрэглэж болно.

Хэрэглэгдэх техникийн хүчин чадал ажлын хэмжээсүүд хязгаарлагдмал

учир тээвэргүй ашиглалтын систе хэрглэхэд хөрс ашигт малтмалын зузааны

хэмжээ хязгаартай байна. Дээрх нөхцлүүд талаас авч үзвэл уналын өнцөг,

хөрсний зузаан, ашигт малтмалын давхаргын зузаан нь аль болох бага байхаар

хэрэглэгдэх нөхцөл хялбар үр дүнтэй байна.




Системийн найдварт ажиллагаа талаас: Чухалчлан авч үзэх зүйл бол

дотоод овоолгын тогтворжилтын нөхцөл байдаг. Тогтворжилтхангагдаагүй

байхнь уг чулуулгийн гадаргын налуу, бат бэх чанар, усжилт, даац зэргээс

хамаарна.

Технологийн схемийн сонголтыг найдьарт ажиллагааны хоѐрдахь хүчин

зүйл болгон авч үзэж болно.

Овоолгын хажуугийн өнцөг ба ерөнхий хэлбэршилт нь системийн

найдварт ажиллагааы гуравдахь хүчин зүйл болно.

Уурхайн хүчин чадал, ажлын хэмжээ талаас: Хөрсний ажилд өндөр хүчин

чадлын тоног төхөөрөмж ашиглана. Энэхүү төхөөрөмж (1 буюу хэд хэдэн) нь

бүрэн хүчин чадлаараа ашиглагдах ѐстой. Ил уурхайн олборлолтын жилийн

хүчин чадлын хэмжээ удирдах хэмжигдхүүн бөгөөд түүнээс хамаарч хөрс

хуулалтын ажлын хэмжээ тогтоогдоно.

îæõõæ ÀêÀ

кх - хөрс хуулалтын коэф, тн/м3

Аож-олборлолтын ажлын жилийн хэмжээ, мян.тн

Хөрс хуулалтын ажлын хэмжээ, хэрэглэх экскаваторын ýæiQ бүтээлийн

хоорондхамаарал дараах шүтэлцээтэй байх ѐстой.

minAQýñâýëÀQ õæýæiõætrø

Тээвэргүй ашиглалтын систем хэрэглэж дээрх хүчин зүйлүүд хэрэгжих бүрэн

үндэслэлтэй ордод (уурхайд) уг системийг ббуюу ашиглалтын системтэй

харьцуулахын тулд дараах шалгуурыг хэрэглэн сонголт хийж болно.

minÇÀ õõiõæ

Зххi- хөрс хуулалтын ажил явуулах j ашиглалтын систем хэрэглэх үеийн

нэгж зардал, ¥/м3

Тээвэргүй ашиглалтын системийн ангилал

Тээвэргүй ашиглалтын системийг дотор нь энгийн ба нийлмэл гэж хоѐр

хуваадаг.

Энгиййн тээвэргүй ашиглалтын системийн үед хөрсний чулуулаг дотоод

овоолгод анхдагч шидэлтээр бүрэн багтбж хураагдана.

oc VkV




V0,V1-хөрсний болон овоолгын эзэлхүүн, м3

Кс-сийрэгжилтийн коэф

Дээрх нөхцөл хэрэгжихгүй тохиолдолд овоолгод анхны шидэлтээр шилжсэн

чулуулагийн зарим хэсгийг нь дахин шидэж зайлуулах шаардлагатай. Шидэлт

дахин шидалт бүхий ашиглалтийн системийг ниййлмэл тээвэргүй ашиглалтын

систем гэнэ.

Овоолго дахь чулуулгийн зарим Vдш хэсгийг дахин шидэх ажиллагааг

технологийн схемээс хамаарч анхдагч шидэлт хийх экскаватороор эсвэл зориут

тусгайлан гаргасан хоѐрдогч экскаватороор хийнэ. Дахин шидэлт хийх ажлыг

дахин шидэлтийн коэффициентээр үнэлнэ.

k

äø

äøV

Vê

кдш хэдийчинээ бага байвал дахин шидэлтэнд гарах зардал бага, ашиглалтын

ерөнхий зардал бага болно.

Нийлмэл тээвэргүй ашиглалтын систем дэх хөрс хуулалтын ажлын

зардал нь дараах байдлаар тодорхойлогдоно.

äøäøõõõà ÇêÇÇ

Зхх-1м3 чулуулгийн анхдагч шидэлтийн зардал, ¥/м3

кдш,Здш- 1м3 чулуулгийг дахин шидэх зардал ба дахин шидэлтийн коэф

Шивээ-Овоогийн уурхайн хүчин чадал ба тээвэргүй ашиглалт явуулах орон зайн

зааглалтын харилцан шүтэлцээ

Уурхайн хөрс хуулалтын ажлын хэмжээг ерөнхий байдлаар томъѐолбол

îæõõæ ÀêÀ , м3/жил

кх- хөрс хуулалтын коэффициент, м3/тн

Ао- уурхайн олборлолтын жилийн хүчин чадал, мян.тн

Орд хэвгий уналтай тул жилээс жилд уурхайн гүн ихэсч хөрсний хэмжээ

нэмэгдэнэ.Үүнтэй уялдаж тээвэргүй ашиглалтын системийн заагыг тогтоох (тээвэргүй

хөрс хуулалтын гүн) үлдсэн хэсгийг хосолсон ашиглалтын системээр ашиглах

шаардлага гарна. Энэхүү нгөхцөлийг тусган авч үзвэл хөрс хуулалтын жилийн ажил

дараах бүрэлдхүүнд хуваагдана.

Ахж=Ахж1+Ахж2

Ахж1-тээвэргүй хөрс хуулалтын хэмжээ, м3




Ахж2-тээвэртэй хөрс хуулалтын хэмжээ, м3

Эндээс ихээхэн чухалчлагдах үзүүлэлт нь Ахж1 бөгөөд учир нь тухайн

ажлыг явуулах төхөөрөмж (экскаватор) тооны хувьд 1ш байх ба орон зайн

болон хөрөнгө оруулалтын зайлшгүй шаардлага гарч байна.

Орон зайн нөхцөл: Олборлолтын фронтыг хэт уртасгавал олборлолтын

фронтын шинэчлэл удааширч нүүрс өөрөө шатах, өгөрших урьдчилсан нөхцөл

бүрдэнэ. Мөн одоогийн байгаа фронтоор үргэлжлүүлэн ажиллуулбал хуулах

хөрсний зузаан хурдацтайгаар нэмэгдэх, зөөвөр нүүдлийн ажлын давтамж

ойртон бүтээл буурах сул талтай учир Lф=1600-2000м байвал зохимжтой гэж

үзлээ.

Хөрөнгө оруулалтын нөхцөл: Драглайн нь өндөр үнэтэй төхөөрөмж тул

эхний үед 1ш-ийг ажиллуулан тодорхой хугацааны дараа хөрөнгө оруулалтыг

нөхөх үед 2дахь төхөөрөмж авах шаардлагатай.

Технологийн схемийн найдвартай ажиллагааг хангах зорилгын үүднээс

шинэчлэлийн хувилбаруудад АНУ-д үйлдвэрлэсэн P&H 752 драглайн, ОХУ-д

үйлдвэрлэсэн ЭШ 30/110 маркийн экскаваторуудыг харьцуулан тооцов.

Тээвэргүй хуулагдах хөрсний хэмжээ экскаваторын бүтээлээр

хязгаарлагдах тул дараах аналитик томъѐоллыг тухайн нөхцөлд тулгуурлан

гаргав.

Qэж=Ахж1+Ахж1`,

Ахж1-жилд хийгдэх шидэлтийн хэмжээ, м3/жил

Ахж`-жилд хийгдэх дахин шидэлтийн хэмжээ, м3/жил

ñ

äø1õæ`

õæê

êÀÀ

, м3/жил

ñ

äø

1õæ

ñ

äø

1õæ1õæýæê

ê1À

ê

êÀÀQ

Нөгөө талаас тээвэргүй хуулах хөрсний хэмжээг олборлолтын ажилтай

уялдуулж үзвэл

îõõ1õæ ÀêÀ , м3/жил

Дээрх томъёог нэгтгэн дүгнэвэл

ñ

äø

îõõýæê

ê1ÀêQ , м3/жил




Үүнээс тээвэргүй хөрс хуулалтын коэффициент кхх –г дараах байдлаар


ñ

äø

î

ýæõõ

ê

ê1À

Qê , м3/тн

Хэвтээ ба хэвгий уналтай ордын хувьд тээвэргүй хуулах хөрсний зузаан (Н1)-ы

хэмжээг геометр утга талаас нь

õõ211 êhhÍ , м

Нэг драглайны хүчин чадалд тулгуурлан явуулах хөрс хуулалтын ажлын

зарим үзүүлэлтийг дээрх томъѐоллуудыг ашиглан тодорхойлбол

Д/д Үзүүлэлт ЭШ 30/110 P&H 752

1. Олборлолт, сая тн 2.0 2.0

2. Нүүрсний нягт, тн/м3 1.21 1.21

3. Жилийн бүтээл, м3/жил 6850000 5670000

ЭШ 30/110 (6850000 м3/жил)

Кдш-ын утгууд 0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1.0

кхх 2.83 2.63 2.46 2.3 2.17 2.05 1.94 1.84 1.75 1.67 1.6

Н1 68.5 63.6 59.5 55.5 52.5 49.5 46.9 44.6 42.5 40.5 38.8

P&H 752(5670000 м3/жил)

Кдш-ын утгууд 0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1.0

кхх 3.42 3.18 2.97 2.78 2.62 2.47 2.34 2.22 2.12 2.02 1.93

Н1 68.6 63.6 59.5 55.7 52.5 49.5 46.9 44.6 42.5 40.5 38.8

Нөгөө талаас тээвэргүйгээр хуулах хөрсний доголын өндөр нь овоолгын

багтаамжаар хязгаарлагдана. Дээрх экскаваторуудыг Райчихинскийн болон

Чермоховын схемд ажиллах үеийн хөрсний доголын өндөрийг доорх хүснэгтэд

харуулав.

Үзүүлэлт Чермоховын схем Райчихинскийн схем

ЭШ 30/110 P&H 752 ЭШ 30/110 P&H 752

Н,м 51 40 39 30

Кдш 0.55 0.58 0.7 0.71




Доголын өндөрийг max, дахин шидэлтийн коэффициентыг min байлгаж,

экскаваторын бүтээлийг хангах схемийг сонгон авах шаардлагатай. ЭШ 30/110

экскаватороор Чермоховын схемд хамгийн бага дахин шидэлтийн

коэффициенттэйгээр 51м хөрсийг тээвэргүйгээр хуулах боломжтой нь харагдаж

байна.

Иймд Шивээ-Овоогийн нүүрсний уурхайд ЭШ 30/110 драглайныг сонгон

авч ажиллуулахаар шийдвэрлэв.

IV. Үйлдвэрлэлийн процессуудын технологи,

зохион байгуулалт

Тооцоог 2004 оны төлөвлөлтийн дагуу хийв.

4.1 Ажлын хэмжээ ба процесуудын механикжуулалт

2001 онд уурхайн нээгч траншейг малтана.

4.2 Чулуулгийг ухаж ачихад бэлтгэх

Орд газрыг ил аргаар ашиглах үед өрөмдлөг тэсэлгээний ажил нь

үйлдвэрлэлийн үндсэн процессийн нэг болдог. Өрөмдлөг тэсэлгээний ажлын

гарцаас үйлдвэрийн дагалдах процессууд өөрөөр хэлбэл ухаж ачих , тээвэрлэх

процессууд шууд хамаарна. Иймд орд газрын уул техникийн нөхцөлд

уялдуулан ухаж ачих машины хөдөлмөрийн бүтээмж хүчин чадалд тохирсон

өрмийн машины оновчтой хослолыг сонгох нь шаардлагатай.

Шивээ-Овоогийн хүрэн нүүрсний уурхайн уул геологийн нөхцөл,

чулуулгийн структурын онцлогийг харгалзан тэсэлгээний энергийг хамгийн үр

ашигтай ашиглах боломж бүхий тэсэлгээний ажлын параметрийг тооцолоход

дипломын энэ хэсэг чиглэгдсэн юм. Тус нүүрсний уурхайн тэсэлгээний ажлын

үндсэн параметрийг тооцолохдоо 1994 онд хийсэн дэд доктор, дэд

профессор Б. Лайхансүрэнгийн Шивээ-Овоогийн нүүрсний уурхайн

чулуулгийн шинж чанарын судалгаа, Шивээ-Овоогийн нүүрсний уурхайн

өрөмдлөгө тэсэлгээний ажлын оновчлол судалгааны ажил, тайланг иш үндэс

болгон нүүрсний давхарга, завсрын чулуулгын үед хийх ӨТА-ын тооцоог акед.

В.В.Ржевскийн аргачлалаар хийв.

Тэсрэх бодисын сонголт.




Шивээ-Овоогийн нүүрсний уурхайн хөрснйи дээд түвшингүүдэд ус илрээгүй

учир хий тоосны аюлгүй нөхцөлтэй уурхайд хэрэглэгдэх тэсрэх бодис болох

амонитийн төрлийн мөхлөгт тэсрэх бодис болох Игданит ашиглахаар сонгов.

Тэсрэх хэрэгсэл.

Тус уурхайн тэсэлгээний ажлын тэслэх хэрэгслүүдэд гал дамжуулах шижим,

бялт тэслүүр, цочир дамжуулах шижим түүнчлэн гал дамжуулах шижмийг асаах

хэрэгслүүд болох асаах шижим, бортого зэрэг хэрэгслүүд багтана. Тус нүүрсний

уурхайд хэрэглэгдэж байгаа тэслүүр дэх өдөөгч тэсрэх бодисын тэсрэлтийг бялт

тэслүүрт гал дамжуулах шижмийн очоор үүсгэдэг.Цэнэгийн өдөөгчид цочир

дамжуулах шижмийг хэрэглэнэ.

Тэсрэх бодисын цэнэгийг тэслэх арга.

Ил уурхайн практикт хэрэглэгддэг үндсэн арга болсон цооногт тэслэх аргаар

тэсэлгээ хийж нэг цэнэгээс нөгөөд детонацийг дамжуулахал цочир дамжуулах

шижмийн тусламжтайгаар гүйцэтгэнэ. Энэ шижмийг эхлээд бялт тэслүүрээр

өдөөх ба цэнэг нь түүнд байрлуулсан шижмийн хэрчмээс детонаци авна. Энэ

арга нь бортгон өдөөгчийг бэлтгэх, тэсэлгээний хэлхээг шалгах ажиллагаа

хялбар, тэсэлгээний ажлыг аюул осолгүй хийж бүлэг цэнэгийг нэг зэрэг буюу

хором удашруулан дараалан тэслэх боломж бий болгох зэрэг давуу талтай.

Цооногийн цэнэгийн бүтцийн оновчтой хэлбэрийн сонголт.

Цэнэгийн бүтцийг зөв сонгон авах нь тэсэлгээний ажлын үр дүн, чанарт чухал

нөлөө үзүүлнэ. Ил уурхайн практикт хамгийн түгээмэл хэрэглэгдэж байгаа цэнэг

нь цооногийн уртасгасан тууш цэнэг юм. Цэнэгийг цооногт ингэж байрлуулах нь

хамгийн хялбар байдаг боловч цооногийн цэнэггүй буюу түгжээсний хэсэгт

чулуулаг томоор бутлагдан ба мөн цэнэгтэй хэсгийн чулуулагийн бутлалтан

жигд биш болох сул талтай.

Цооног дах цэнэгийн хооронд завсрын түгжээс хийж цэнэглэснээр тууш

цэнэгийн сул талыг арилган чулуулгийн бутлалтыг цооногийн дагууд жигд

болгох, чичирхийлэлийн үйлчилгээг багасгах, цооногийн торны хэмжээг ихэсгэн

нэг цооногоос гарах уулын чулуулгийн гарцыг нэмэгдүүлснээр өөрийн өртөг

хямд байх бололцоог бүрдүүлнэ. Иймд Шивээ-Овоогийн нүүрсний уурхайн

хөрсний түвшинд өрөмдөх цооногуудад цэнэгийг байрлуулахдаа түүнийг цэнэг

хооронд нь завсрын түгжээс хийх замаар гүйцэтгэнэ.




Тус ордын хөрсний чулуулаг нь дөрөвдөгчийн хурдас сул цементлэгдсэн

ба нягт элсэн чулуу, алевролит, аргиллитээс тогтох ба хатуулгын коэффициент

нь М.М Протодьяконовын ангиллаар 0.6-1.27 байгаа тул хөрсийг зуны улиралд

өрөмдлөг тэсэлгээ хийхгүйгээр хуулж болно гэж үзэж байна. Харин хүйтний

улиралд хөрсний доголуудыг өрөмдлөгө тэсэлгээний тусламжтай сийрэгжүүлэн

хуулна. Уг хөрс нь өрөмдлөгийн бүтээлийн нэгдсэн нормын ангиллаар VIII зэрэгт

хамрагддаг байна.

Нүүрсний I, II давхрага хоорондын чулуулаг нягт элсэн чулуу,

алевролитоос тогтох ба жилийн турш өрөмдлөгө тэсэлгээний тусламжтайгаар

сийрэгжүүлэн хуулна. Давхарга хоорондын чулуулаг тэслэгдэх шинж чанрын VIII

зэрэгт хамрагддана. Тус ордын нүүрс нь өрөмдлөгийн нэгдсэн ангиллаар V

зэрэгт хамрагдах бөгөөд жилийн турш өрөмдлөгө тэсэлгээ хийж сийрэгжүүлнэ.

Технологи дамжлага 2001 онд ашиглалтанд орох боловч экскаваторийн шанага,

шүдний элэгдлийг багасгах үүднээс ийм арга хэмжээ авдаг.

Давхарга хоорондын чулуулаг болон нүүрсний давхрагын шинж чанар,

экскаваторуудын жилийн хүчин чадлыг харгалзан үзээд Ingersoll-Rand фирмийн

DM45/HP эргэлтэт цохилтот өрмийн машиныг сонгов. Энэ өрмийн машин нь f=4-

9 хатуулагтай чулуулгийг өрөмдөнө.

Өрмийн машины бүтээлийн тооцоо

Өрөмдлөгийн хурд

58.4ì/ö21.6026

2504890.25

2ñd2

áÏ

ânîP0.25

áV

Ро-дарах хүч, [кН]

nв- өрөмдлөгийн эргэлтийн хурд, [об/мин]

Пб- чулуулгийн өрөмдөгдөх чанарын үзүүлэлт

dц- цоонгийн диаметр, [см]

Өрмийн машины ээлжийн бүтээл

ì/ýýëæ2000.03(1/58.4)

1.5)(112

âÒ)á

(1/U

)â.ïÒðÒï.ç(ÒñìÒñìÀ

Тп.з,Тр- түгжих ажиллагаа болон өрөмдөж дуусах хугацаа

Уурхайн нөхцөлөөс хамаарах ба ил уурхайн нормчлалд: Тп.з+Тр=1цаг

Тв п- төлөвлөгөөний гадуур үргэлжлэх хугацаа ил уурхайн. нөхцөлд




Тв.п=1.5цаг

Тв- туслах ажилд зарцуулах хугацаа эргэлтэт өрмийн машинд

Тв=0.03цаг

Жилийн бүтээл

60000ì/æèë3001200õNýnýÀæèëÀ

nЭ хоногт ажиллах ээлжийн тоо

Nх- өрмийн машины жилд ажиллах хоног

Нүүрсний давхаргад хийх оромдлөгө тэсэлгээний ажлын тооцоо

Нүүрсний давхрагын зузаан h=10м, цооног өрөмдөх өрмийн машин DM45/HP,

цоонгийн диаметр dц=381мм, уурхайн хоногийн бүтээл Qх=6700 тн, нүүрсний

эзэлхүүн жин =1.21 тн/м3

1. Тооцооны хувийн зарцуулалт

q = q Ж КТБ КЦ КДБ КЦГ КИГ КV =

= 19 1.13 1.4 1.92 0.9 4.5 1.14 = 0.26 кг/м3

Үүний :

q Ж - жишиг хувийн зарцуулалт, кг/м3

3

øèñøæ ìð/ã193.34404.0q

КТБ - тэсрэх бодисын шилжүүлэлтийн коэффициент Игданит КТБ = 1.15

КЦ - цавшлыг тооцох коэффициент КЦ = 1.4

КДБ - дундаж бутлагдлыг тооцох коэффициент КДБ = 0.5/ dд = 1.92

КДБ- цэнэгийн бөөгнөрөлийг тооцох коэффициент Кцб = 0.9

КЦГ - ил гадаргыг тооцох коэффициент КЦГ=4.5

КV - тэсэлж байгаа чулуулгийн эзэлхүүнийг тооцох коэффициент КV=1.14

2. Доргиох тэсэлгээний үед qт<qб учир q=0.2 –оор тооцов.

3. Цооногийн гүн

ì10LHL ºèöî

4. Цэнэгийн урт

ì8.416.030d3520L

ì2.58.410LLL

2

öîòmin

òöîöý




5. Цооногийн цэнэгийн агаарын зайн урт

ì3.12.534.017.0LL öýàç

6. Түгжээсний урт

ì5.33.12.510LLLL àçöýöîò

7. Цооногийн дээд ба доод цэнэгийн жин

êã286694QQQ

êã665.68947.0Q7.0Q

12

1

8. Цооногийн дээд ба доод цэнэгийн урт

ì65.31.18

66

p

QL 1

1 ì55.11.18

28

p

QL 2

1

9. Цооногийн цэнэгийн багтаамж

Р =7.85 dцо2 =7.85. 1.6. 0.9 =18.1 кг/м

10. Нэг цооногт орох ТБ-ын хэмжээ

êã942.51.18LÐQ wtòá

11. Улны эсэргүүцлийн шугам тэслэгдэх нөхцлөөр

ì6.72.08.0104

9002.516.014.3

qmÍ4

LdW

2

òg

öý

2

öî

12. Улны эсэргүүцлийн шугам өрөмдөгдөх нөхцлөөр

ì6.6370ctg10zctgHW o

og1

1WW нөхцөл хангагдаж байна.

13. Эгнээ хоорондын ба эгнээн дэх цооног хоорондын зай

ì66.78.0Wmâà

14. Нэг удаагийн тэсэлгээнд хамрагдах чулуулгын хэмжээ

3

ÒÆ

Æá ì45000

40

1800000

N

ÀV

Тэсэлгээг долоо хоногт нэг удаа хийнэ.

4042

7

300

7

NNNN365N a¸áöàç

mr

15. Нэг м цооногоос гарах уулын цул

ì/ì2.37

108

6106186.7

Ln

aHâ1nWg 3

öîýã

gýã




16. Тэсэлгээний блокт хамрагдах цооногийн тоо

öîîíîã120102.37

45000

Lg

VN

öî

áö

17. Тэсэлгээнд шаардагдах ТБ-ын хэмжээ

êã1128012094NQQ ö1òáòá

18. ЦДШ-ын урт

ì19701204.010618816115

N4.0Lâ1nn1a1NL ööýãýãýãöäø

19. ЦДШ-ын хувийн зарцуулалт

3

áë

äø

äø ì/ì044.0906.4910

1970

LBH

Lq

20. Блок дахь өрөмдлөгийн хэмжээ

Lө= L N= 10 120=1200 м

21. Өрөмдлөгийн хувийн зарцуулалт

ì/ì027.0906.4910

1200

LBH

Lq

áë

ºº

22.. Агаарын цохих долгионы аюултай бүсийн радиус

хүнд: ì 4.336311280153òá

Q15öõ

R

барилгад: ì 4.44853112802003òá

Q200öõ

R

24. Тэсэлгээгээр үүсэх чичиргээ доргионы аюултай бүсийн радиус

хүнд: ì 7.40934

11280293

n

òáQ

29r

R

барилгад: ì 14134

11280103

n

òáQ

10r

R

25. Тэсэлгээгээр чулуулаг шидэгдэх аюултай бүсийн радиус

хүнд: Rш=250 м

Завсрын чулуулгийн үед хийх тэсэлгээний ажлын тооцоо

1. ТБ-ын хувийн зарцуулалтыг qт=0.55кг/м3 гэж тооцов.

2.Улны эсэргүүцлийн шугам өрөмдөгдөх нөхцлөөр

ì8.4370ctg5zctgHW o

og1




3. Эгнээ хоорондын ба эгнээн дэх цооног хоорондын зай

ì48.48.0Wmâà

4.Нэг цооногт орох ТБ-ын хэмжээ

êã8.528.45455.0WHaqQòá

5.Цэнэгийн урт

ì9.21.18

8.52

p

QL òá

öý

6. Цооногийн цэнэгийн агаарын зайн урт

ì7.09.234.017.0LL öýàç

7. Түгжээсний урт

ì4.17.09.25LLLL àçöýöîò

8. Цооногийн дээд ба доод цэнэгийн жин

êã8.15378.52QQQ

êã378.527.0Q7.0Q

12

1

9.Цооногийн дээд ба доод цэнэгийн урт

ì21.18

37

p

QL 1

1 ì9.01.18

8.15

p

QL 2

1

10.Тэсэлгээний блокын урт

ì90545

38505

HB

QnL ýõ

áë

11.Эгнээн дэх цооногийн тоо

öîîíîã225.224

90

à

LN áë

ýö

12.Блок дахь эгнээий тоо

114

45

â

Ân áë

ý

13.Тэсэлгээний блок дахь цооногийн тоо

Nц=Nэ. nэ=11

. 22=242

14. Нэг м цооногоос гарах уулын цул

ì/ì3.16

511

4541118.4

Ln

aHâ1nWg 3

öîýã

gýã

15. Тэсэлгээнд шаардагдах ТБ-ын хэмжээ




êã6.127772428.52NQQ ö1òáòá

16.ЦДШ-ын урт

ì22502424.0541111114122

N4.0Lâ1nn1a1NL ööýãýãýãöäø

17.ЦДШ-ын хувийн зарцуулалт

3

áë

äø

äø ì/ì11.090455

2250

LBH

Lq

18.Блок дахь өрөмдлөгийн хэмжээ

Lө= L N= 5 242=1210 м

Өрөмдлөгийн хувийн зарцуулалт

ì/ì06.0904510

2260

LBH

Lq

áë

ºº

19. Агаарын цохих долгионы аюултай бүсийн радиус

хүнд: ì 350312778153òá

Q15öõ

R

барилгад: ì 46753127782003òá

Q200öõ

R

20.Тэсэлгээгээр үүсэх чичиргээ доргионы аюултай бүсийн радиус

хүнд: ì 42734

12778293

n

òáQ

29r

R

барилгад: ì 14734

12778103

n

òáQ

10r

R

21.Тэсэлгээгээр чулуулаг шидэгдэх аюултай бүсийн радиус

хүнд: Rш=250 м

Шивээ-Овоогийн нүүрсний уурхайд алхагч экскаватор ашиглаж байгаатай

холбогдуулан хөрсний доголд тэсэлгээ хийх шаардлагагүй гэж үзлээ.Харин

чулуулгийн дээд хэсэгт хүйтний улиралд хөлдүүст бутлах тэсэлгээний ажил

хийнэ.

Шивээ-Овоогийн нүүрсний уурхайн ӨТА-ын параметр

хүснэгт 4.2

¹ Үзүүлэлтүүд Тэмдэг

лэгээ

Хэмжих

Нэгж Нүүрс Хөрс




1. Цооногийн диаметр dЦ Мм 160 160

2. Доголын өндөр НД М 10 5

3. ТБ-ын хувийн зарцуулалт q Кг/м3 0.2 0.55

4. Улны эсэргүүцэлийн шугам W М 7.6 4.8

5. Цооног ойртолтын коэффициент m 0.8 0.85

6. Түгжээсний урт LТ М 3.5 1.4

7. Агаарын зайн урт Lаз М 1.3 0.7

8. Цэнэгийн нийт урт LЦ М 5.2 2.9

9. 1 м цооногт орох т.б-ын хэмжээ Рт М 18.1 18.1

11 Цооног хоорондын зай а М 6 4

12 Эгнээ хоорондын зай b М 6 4

13 Цооногт орох ТБ-ын жин Q Кг 94 52.8

14 Цэнэгийн доод хэсгийн жин QДО Кг 66 37

15 Цэнэгийн дээд хэсгийн жин QДЭ Кг 28 15.8

16 Цооногийн доод цэнэгийн урт L1 М 3.65 2

17 Цооногийн дээд цэнэгийн урт L2 М 1.55 0.9

18 Хором удаашруулсан хугацаа t Мс 25 25

19 Бутлалтын дундаж хэмжээ dД М 0.3 0.4

20 Цооногийн нийт урт Lц М 1200 1210

21 ЦДШ-ийн шаардагдах хэмжээ Lцд М 1970 2260

22 ЦДШ-ийн хуьийн зарцуулалт qцд М/м3 0.044 0.11

23 Өрөмдлөгийн хувийн

зарцуулалт qө М/м3 0.027 0.06

24 Цохилтын долгионы

аюултай бүсийн зай

хүнд RЦД

М 336.4 283.9

барилгад М 4485.4 3784.6

25 Чичиргээ доргионы


хүнд RЧД

М 440.7 548.7

барилгад М 141 189.3

26 Чулуулаг шидэгдэх


хүнд RШ

М 300 300

техникт М 250 250




Ил уурхайн ажлын доголын дээд хэсгийн улиралын чанартай хөлдүү үе

нь тэсэлгээний ажлын үр дүнг бууруулан технологийн шаарлагыг үл хангах овор

хэтэрсэн чулуулгийн гарцыг нэмэгдүүлэх, хоѐрдахь бутлалтын зардлыг бий

болгох зэрэг сөрөг нөлөө үзүүлдэг.

Энэ сөрөг нөлөөг арилгах боломж бүхий хөлдүү үетэй ажлын доголд хийх

тэсэлгээний ажлын параметрыг тодорхойлъѐ.

Шивээ-Овоогийн нүүрсний уурхайн хөрсний түвшингийн улирлын

чанартай хөлдүү үеийн зузаан 3 4 м бөгөөд проф. В.Н. Мосинецийн

аргачлалын дагуу үндсэн цооногийн цэнэгийн хооронд нэмэгдэл туслах цооног

өрөмдөн тэсэлгээ хийхээр тооцов.

1. Туслах цооног хоорондын зайг дараах томъѐогоор тодорхойлно.

õh)5,19,0(a ; м

Үүнд : h - хөлдүү үеийн зузаан

2. Туслах цэнэгийн хэмжээ :

õhq25,2Q ; кг

Үүнд : q - тэсрэх бодисын хувийн зарцуулалт,

3. Тус уурхайн чулуулгийн шаврын хольц нь 30% хүртэл байх учир тэсрэх

бодисын хувийн зарцуулалтыг хөлдүү үеийн туслах цооногт q=0,6-0.7

хязгаарт авна.

4. Туслах цэнэгийн цооногийн уртыг хөлдөөгүй чулуулгийн үед тэсрэлт

үүсгэхгүй байх нөхцлийг үндэслэн дараах байдлаар тодорхойлно.

õöî h)9,085,0(L ; м

Хөлдүү үеийн зузаанаас хамааран хэрэглэх нэмэгдэл цооногийн параметрыг

дээрхи томъѐонуудыг ашиглан дараахь хүснэгт -т үзүүллээ.

хүснэгт 4.3

Хөлдүү үеийн зузаан hХ , м 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5

Цооног хоорондын зай а , м 1,8-2,2 2,4-3,0 3-

3,75

3,6-4,5 4,2-5,2

Туслах цооногийн урт LТ , м 1,4 1,8 2,25 2,7 3,2

ТБ-ын хэмжээ Q , кг 3,2 7,5 14,7 23,5 40,5

Өрөмдлөгө тэсэлгээний ажлын аюулгүй ажиллагаа.




1. Өрөмдлөгө хийх талбайг урьдчилан тэгшилж зассан байна. Өрмийн машины

гинж доголын ирмэгээс 3 м-ээс багагүй зайд байхаар

байрлуулна.Өрөмдлөгийн ажлыг паспортын дагуу явуулна.

2. Зөвхөн тэгш талбайтай газар өрмийн машиныг цамхагийг нь

буулгалгүйшилжүүлж явахыг зөвшөөрнө. Цахилгаан дамжуулах болон

холбооны шугам доогуур өрмийн машиныг явуулахдаа цамхагийг нь

буулгасан байх шаардлагатай. Тэсрээгүй үлдсэн цэнэгийг устгах зорилгоор

түүний ойролцоо өрөмдлөгө хийхдээ зөвхөн ажил удирдах хүмүүсийн

хяналтын дор, батлагдсан зураг схемийн дагуу гүйцэтгэнэ.

3. Уурхайн тэсэлгээний ажилд хэрэглэгдэх тэсрэх бодис хадгалах агуулахыг

уурхайн үндсэн обьектоос хоѐр км-ээс багагүй зайд байрлуулж, байнга

тусгай харуул хамгаалалтай байна. Ажлын байранд ирсэн тэсрэх

материалыг харуул хамгаалалтгүй орхихыг хориглоно.

4. Тэсэлгээний ажлыг паспортын лагуу явуулна. Тэсэлгээний ажлын паспорт

болон даалгаврын хуудсанд заасан зүйлүүдийг зөрчих, өрөмдлөгийн ажил

дуусаагүй, уул тээврийн машин механизм тоног төхөөрөмжийг аюултай

бүсийн хязгаараас гаргаагүй байх зэрэг урьдчилсан бэлтгэл ажил

хангагдаагүй үед тэсэлгээний ажил явуулахыг хориглоно.

5. Тэсэлгээг удирдах хүн нь уурхайн инженерийн дээд боловсролтой, 20 дээш

насны хүн байх ѐстой ба тэсрэх бодистой ажиллах бүх хүмүүс дараах үндсэн

аюулгүй ажиллагааны дүрмийг хатуу баримталан ажиллах хэрэгтэй.

- Тэсрэх бодисыг юманд цохих, доргиохоос болгоомжилох

- Тэсрэх бодис байгаа газраас 100м-ээс дотогш зайд ил гал гаргах,

тамхи татахыг хориглоно.

- Тэсэлгээний ажилд хөлдсөн буюу хагас хөлдсөн ТБ-ыг ямарч

тохиолдолд хэрэглэхгүй байх, учир нь энэ тохиолдолд тэсрэх бодис

дахь нитроглицерин нь 15%-с их болсноор бага зэргийн доргилт,

үрэлтээс болж тэсрэхээр хэмжээний мэдрэмтгий болсон байдаг.

- Тэсэлгээний ажилд орлцох хүмүүс нь биедээ гал гаргах хэрэгслийг

авч явахыг хориглоно. Зөвхөн тэсэлгээ удирдах хүнд зөвшөөрнө.

6. Аянга цахилгаантай болон орчны үзэгдэлт муу үед тэсэлгээний ажил хийхийг

хориглоно.




4.3 Ухаж ачих процесс

ЭШ 30/110 экскаваторын бүтээл.

Экскаваторын хоногийн бүтээлийг дараах байдлаар тодорхойлно.

ýýýýìàìýòýà

óñ

óä

ö

ýõ nÒêêêêê

êÅ

t

3600Q ;м

3/хон

tw-экскаваторийн циклийн хугацаа, с

Е- экскаваторийн шанаганы багтаамж, м3

Куд-утгуур дүүргэлтийн коэффициент

Кус-утгуур дахь сийрэгжилтийн коэффициент

Кэа-экскаваторийн цаг ашиглалтийн коэффициент

88.012

5.0112

Ò

ÒÒÒê

ýý

¿çýý

ýà

км-мөрөгцгийн нөхцлийг тооцох коэффициент

кма-мөрөгцгийн ахилтийг тооцох коэффициент

Тээ-ээлжийн үргэлжлэх хугацаа, цаг

nээ-хоног дахь ээлжийн тоо

tц=tу+2tэ1=20+2·24.5=69 с

tу-утгах хугацаа, Е=20-30м3 шанаганы багтаамжтай экскаваторт tу=20с

tэ1-нэг талын эргэлтийн хугацаа, с

ñ5.2430

230103

30

5.25.0

Å300Å103

Å

5.25.0t 3

2

35

3

2

35

1ý

β- драглайныэргэлтийн өнцөг, рад

tц=tу+2tэ2=20+2·20=60с

ñ2030

48.130030103

30

5.25.0t 3

2

35

2ý

Дээрээс доош утгах үеийн экскаваторийн хоногийн бүтээл

1950021295.095.085.088.03.1

130

69

3600Q ýõ м

3/хон

Доороос дээш утгах үеийн экскаваторийн хоногийн бүтээл

2625021295.095.085.088.03.1

17.130

60

3600Q ýõ м3/хон

Экскаваторийн хоногийн дундаж бүтээл




22850%5.4926250%5.5019500SQSQQ 22ýõ11ýõýõ м3/хон

S1,S2-мөрөгцгийн хөндлөн огтлолын талбай, %

Экскаваторын жилийн бүтээл.

68550001198.030022850ÊÊÊNQQ áçøõÿýõîíæèë м3/ж

Nх- жилд ажиллах хоногийн тоо

Кхя- хоосон явалт тооцсон коэффициент

Кзш- зам шилжилтийн, сул зогсолтгүйг тооцсон коэффициент тээвэргүй үед 1

Кв- автосамосвалын бэлэн байдлын коэффициент тээвэргүй үед 1

Мөрөгцөгийн ахилт

7.124045

22850

HÀ

QL

gî

õîíºðì

м/хоног

Орол дуусах хугацаа

1587.12

2000

L

LT

ºðì

ôî хоног

P&H 752 экскаваторын бүтээл.

Экскаваторын хоногийн бүтээлийг дараах байдлаар тодорхойлно.

ýýýýìàìýòýà

óñ

óä

ö

ýõ nÒêêêêê

êÅ

t

3600Q ;м

3/хон






88.012

5.0112

Ò

ÒÒÒê

ýý

¿çýý

ýà





tц=tу+2tэ1=20+2·23=66 с

tу-утгах хугацаа, Е=20-30м3 шанаганы багтаамжтай экскаваторт tу=20с

tэ1-нэг талын эргэлтийн хугацаа, с




ñ2327

83.130027103

27

5.25.0

Å300Å103

Å

5.25.0t 3

2

35

3

2

35

1ý

β- драглайныэргэлтийн өнцөг, рад

tц=tу+2tэ2=20+2·20=60с

ñ2227

74.130027103

27

5.25.0t 3

2

35

2ý

Дээрээс доош утгах үеийн экскаваторийн хоногийн бүтээл

1835021295.095.085.088.03.1

127

69

3600Q ýõ м

3/хон

Доороос дээш утгах үеийн экскаваторийн хоногийн бүтээл

2215021295.095.085.088.03.1

17.127

60

3600Q ýõ м3/хон

Экскаваторийн хоногийн дундаж бүтээл

18920%1522150%8518350SQSQQ 22ýõ11ýõýõ м3/хон

S1,S2-мөрөгцгийн хөндлөн огтлолын талбай, %

Экскаваторын жилийн бүтээл.

56750001198.030018920ÊÊÊNQQ áçøõÿýõîíæèë м3/ж


Кхя- хоосон явалт тооцсон коэффициент

Кзш- зам шилжилтийн, сул зогсолтгүйг тооцсон коэффициент тээвэргүй үед 1

Кв- автосамосвалын бэлэн байдлын коэффициент тээвэргүй үед 1

Мөрөгцөгийн ахилт

5.104045

18920

HÀ

QL

gî

õîíºðì

м/хоног

Орол дуусах хугацаа

1905.10

2000

L

LT

ºðì

ôî хоног

Алхагч экскаваторын мөрөгцөгийн ахилт нь олборлолтын экскаваторын

ахилттай тэнцүү байх ѐстой.

Тэслэгдсэн блокийг экскаваторын оролд хувиарлах ба орлуудын хэмжээсүүд

нь болох мөрөгцгийн максималь өргөн нь экскаваторын зогсолтын түвшин дэх

ухалтын радиустай тэнцүү байна. Доголын уланд чулуулгийг үлдээхгүй байх




зорилгоор экскаваторын тэнхлэгээс доголын хажуу хүртэлх зайг түүний утгах

радиусаас хэтрэхгүйгээр авлаа.

1. Экскаваторын доголын ахилтын өргөнийг дараах томъѐогоор тодорхойлно.

)7,15,1(À î RУ.Ч =1.6 · 9.04 = 14.4 м;

Үүнд : RУ.Ч -экскаваторын зогсолтын түвшин дэх ухах радиус, м

2. Тус уурхайн ашиглалтын доголын өндөр Hх=10 м учир хэрэглэгдэж байгаа

экскаватор техникийн нөхцөлийн хувьд бүрэн тохирч байна. Нуmax>Hх

3. Экскаваторын хоногийн бүтээлийн тооцоо.

ýýýýòõìàìýòýà

óñ

óä

ö

ýõ nÒêêêêêê

êÅ

t

3600Q ; м3/хон






88.012

5.0112

Ò

ÒÒÒê

ýý

¿çýý

ýà



ктх-тээврээр хангагдах коэффициент



tц=tу+2tэ+ta=20+2·14+2=38 с

tу-утгах хугацаа

tу= ñ86.0511.0

5

5

25.0194

6.0Å11.0

Å

Å

d194 22

äî

tэ-нэг талын эргэлтийн хугацаа, с

tэ= ñ1490

1585

90

t ýï

φ-экскаваторийн эргэлтийн өнцөг, град

38502127.09.085.0188.05.1

08.15

38

3600Q ýõ м

3/хон




3.Экскаваторын жилийн бүтээл.

11500003003850NQQ ýýõýæ м3/ж


4. Мөрөгцөгийн ахилт

5.81045

3850

HÀ

QL

gî

ýõºðì

м/хоног

5. Орол дуусах хугацаа

2355.8

2000

L

LT

ºðì

ôî хоног

6. Уурхайд ажиллах экскаваторын тоо

24.1115000021.1

2000000

Q

Ðn

ýæ

ш

Экскаваторын мөрөгцөгийн туслах ажил.

Нэг утгуурт экскаваторыг ашиглах үеийн туслах ажилд : экскаваторын замыг

тэгшлэх, экскаваторын утгуур ба явах ангид наалдсан хөлдүүс болон шаврыг

цэвэрлэх, сэлбэг болон шатахуун хүргэх, урсгал засвар ба тосолгоо үйлчилгээ

багтах бөгөөд лээрхи ажлыг гүйцэтгэхэд ухах ачих ажлын ажилчдыг ашиглана.

Утгуур цэвэрлэх ажлыг тусгай хусуур, хийн хөдөлгүүрт алх зэрэг механик аргар

гүйцэтгэж байна. Наанги шавар чулуулагтай мөрөгцөгт ажиллах үед утгуурыг

цэвэрлэхдээ хэсэгчилсэн галын дөлөөр халаах, түүний гадна ханыг цахилгаан

төөнүүрээр халах аргыг хэрэглэнэ.

Экскаваторын замыг тэгшлэхдээ бульдозероор гүйцэтгэнэ. Доголд үүссэн эрэг

ба цохиулыг экскаваторын утгуур болон бульдозерын ажлын багажинд

бэхлэгдсэн хусуур болон бусад тоноглолооор хусаж зайлуулна. Цахилгаанд

залгагдаагүй кабелийг төмөр чарга , чиргүүлээр буюу бульдозероор чирэх ба

хол биш зайнд экскаватороор нь өөрөөр нь зөөнө.

Ухаж ачих ажлын аюулгүй ажиллагааны

үндсэн арга хэмжээ.

1. Уурхайн удирдлага, техникийн хяналтын албаны хүмүүсээс бусад этгээдийг

зөвшөөрөлгүйгээр экскаваторын бүхээгт орохыг хориглоно.

2. Ямар нэг шалтгаанаар экскаваторын ажиллагаа зогсох үед экскаваторын

машинист утгуурыг заавал буулгаж байна.




3. Ээлжийн ажил эхлэхийн өмнө экскаваторын машинист нь өөрийн техникийн

бүрэн бүтэн байдал, хяналтын тоног төхөөрөмжүүдийг сайтар шалгаж, хэрэв

гэмтэл илэрвэл даруй засаж янзлах эсвэл засварчин дуудаж засуулна.

4. Тэсэлгээний ажил эхлэхийн өмнө экскаваторыг аюулгүй бүсэд байрлуулна.

Байрлуулахдаа экскаваторын сумыг тэсэлгээ хийгдэх газрын эсрэг чиглэлтэй

байхаар тавина.

5. Экскаваторчин нь экскаваторын сумны, өргөлтийн болон татах канатуудын

үйл ажиллагаанд үргэлж хяналт тавьж ажиллана.

6. Уулын цулыг экскаватороор автосамосвал болон төмөр замын тээврийн

хэрэгсэлд ачих ажлын хоорондын уялдаа холбоог экскаваторын

машинистийн өгсөн дуут дохиогоор зохицуулна.

Үүнд : 1. Экскаватороор ачилт хийх үед ;

а) тээврийн хэрэгслийг ачилтанд орохыг зөвшөөөрөхөд хоѐр богино.

б) зогсохыг шаардах нэг богино.

2. Ачилт хийж дууссаныг мэдэгдэх;

а) нүүрс ачиж дууссаныг мэдэгдэх нэг урт.

б) хөрс ачиж дууссаныг мэдэгдэх гурван богино.

Эдгээр дохионуудын утга учир, дагаж мөрдөх аргачлалыг харуулсан схем,

дохио тэмдэг, санамжуудыг машин тоног төхөөрөмжүүд, ажлын байруудад

хүмүүст үзэгдэхүйцээр ил тод бичиж тавьсан байхаас гадна зарим

үйлдлүүдийн нэмэлт дохиог өөрийн нөхцөлд тодотгол хийсэн байж болно.

Тэгэхдээ уг дохионуудыг үйлдвэрийн ерөнхий инженер баталж, холбогдох

хүмүүст танилцуулсан байвал зохино.

7. Экскаваторын ажиллагааны явцад догол мөрөгцагт нурал гулсалт гарах,

түүнчлэн тэсрээгүй үлдсэн цэнэг илэрсэн үед экскаваторын ажлыг зогсоон

аюулгүй зайд гаргах хэрэгтэй.

8. Экскаваторын ажиллагааны үед түүний эргэх тойргийн хүрээнд хүмүүс

байхыг хориглоно.

9. Нэг утгуурт экскаваторыг түүний техник ашиглалтын паспорт болон

мэргэжлийн байгуулгаас гаргасан дүгнэлтийг үндэслэн ачаа өргөх краны

зориулалтаар ашиглахыг зөвшөөрнө.

4.4 Уулын цулыг тээвэрлэх процесс




Тус ордын уул геологийн нөхцөл сайн, нүүрсний давхаргын уналын өнцөг ба

завсарын чулуулгийн үе нь их биш учраас автотээвэртэй ашиглалтын

системийн явцад тодорхой хүндрэл учруулахгүй гэж үзэв.

Замын хэлбэрийн сонголт.

Замын гадаргуу нь орчны температурын өөрчлөлт, хур тундасны нөлөө, явж буй

автомашинуудын ачаалалын нөлөөний эвдрэлээс хамгаалагдсан байдаг.

Замын явах хэсгийн өргөнийг хоѐр урсгалтай хөдөлгөөнд

дараах томъѐогоор тодорхойлъѐ.

y2x2c2Â ; м

Үүнд : c- автосамосвалын өргөн, м

2х- зөрж буй автосамосвалуудын хооронлын зай, м

у - замын хажуу болон автосамосвалын ташуу хоорондын

нөөцлөлтийн зай, м

х ба у -ийн утгыг автосамосвалын хөдөлгөөний хурднаас хамааруулж дараах

эмпирик томъѐогоор тодорхойлдог :

v005,05,0yx ; км/цаг

Үүнд : v- автосамосвалын тухайн замын хэсэгт явах зөвшөөрөгдөх хурд, км/цаг

Эргэлттэй хэсэг дэх замын өргөсгөлт :

R

v1,0

R

Lb

; м

Үүнд : L - автосамосвалын урл, хойд дугуйны тэнхдэгийн хоорондын зай, м

R - муруй хэсгийн радиус, м

v- тухайн замын эргэлттэй хэсэгээр явах зөвшөөрөгдөх хурд, км/цаг

Дээрхи аргачлалын дагуу тоцоолсон замын хэсэг бүрийн өргөнийг хүснэгт 4.11-д

харууллаа.

Автозамын хэсгүүд дэх замын өргөн.

хүснэгт 4.11

Замын хэсгүүд Замын төрөл Замын өргөн,

В. М

Эргэлттэй хэсгийн

өргөсгөлт, b.м

Мөрөгцөг Түр зуурын 8,1 -

Траншей Байнгын 8,4 1,7

Гадаргуу Байнгын 8,4 1,7




Овоолго Түр зуурын 8,1 1,4

Нүүрс тээвэрлэлт

Нүүрсийг ойролцоогоор 2км зайд орших технологийн дамжлага руу

тээвэрлэнэ. Технологийн дамжлага нь төмөр замын 21-р зөрлөгийн хажууд

салаа замын хажууд байрлана. Нүүрс нь технологийн дамжлагаар дамжин

бункерээс вагонд ачигдана. Замын схемийг доорхи зурагт үзүүлэв.

Нүүрс тээвэрлэлтийн схем

1 L1=1.8км 2

Lт=0.5км

Iт=80ү/үү Lм=0.15к м

5 Lм=0.1км 7 8

6 Lт=0.06 км

Lм=1км Lт=0.125 км

3 4

Элемент Мөргөцөг Траншей Гадаргуу

3-4 5-6 7-8 2-3 4-5 6-7 1-2

l- [км] 1 0.1 0.15 0.5 0.125 0.06 1.8

i- o/oo 0 0 0 80 80 80 0

Q- [мянм3/жил] 1800 900 900 1800 900 900 1800

Мөргөцгийн замын дундаж урт

êì 125.11800

90015.09001.018001

Q

3Q

87L

2Q

65L

1Q

4-3l

ìºðl

Траншейний замын урт, налуу

êì 59.01800

90006.0900125.018000.5

Q

QLQLQLL 37625-413-2

òð

Ил уурхайн тээврийн төрөл сонголт

Тээвэрлэлтийн зай

L = Lмөр + Lтр+ Lгад = 1.125 + 0.59 + 1.8 = 3.51 км

Замын налуу i=80 0/00

Тээврийн хэрэгслийн төрлийн сонголт




38.7òí3 3.513)5(4.53 L)qàÅ(4.5q

Е- экскаваторын шанаганы багтаамж [м3]

Е > 4м3 үед аq=3 байна.

Үүнээс үндэслэн одоо тус уурхайд ашиглагдаж байгаа KOMATSU

фирмийн HD 405-6 автосамосвалыг (V=52 м3) цаашид үргэлжлүүлэн

ашиглах нь тохиромжтой гэж үзлээ.

Автосамосвалын бодит даацыг тодорхойлъѐ.

Тэвшний багтаамжаар утгалтын тоог олбол

.113.11

0.941.025

1.0252

ókíkE

økãV`ên

Vа- тэвшний геометр эзэлхүүн

kш- малгайлж ачихыг тооцсон коэффициент

Е- экскаваторын шанаганы эзэлхүүн

kн- шанага дүүргэлтийн коэффициент

kу- тэвшин дэхь чулуулгийн нягтралыг тооцсон коэффициент

Автомашины даацаар утгалтын тоог олбол

98.8

1.211.025

1.2540

íkÅ

ðkq``ên

γ

kр- шанага доторхи чулуулгийн сийрэгжилтийг тооцсон коэффициент

- чулуулгийн эзэлхүүн жин

9minminên 9 ; 11 k

n``; k

n` Утгалтын тоог nк=9 авав.

Автосамосвалын бодит даац

òí 44.41.25

1.211.025

ðk

ênõíkÅ

ôq

9γ

Автосамосвалын бодит тэвшний багтаамж

3ì 41.09 1.25

90.941.025

øk

ênÊ óíkÅ

ãV

Даац ашиглалтын коэффициент

1.1140

44.4

q

ôq

äk




Тэвш ашиглалтын коэффициент

0.7941.09

ãV

Vvk

52

Ачаатай автомашины нийт жин

m= q + m0= 44.4 + 33 = 77.4 тн

mо- автомашины ачаагүй үеийн өөрийн жин

Ачаатай машины барьцалдалтын жин

46.4òí77.40.6mñökãðñöm

kсц- харьцах жингийн коэффициент

Замын нөхцөлийг шалгах нь

Нээгч траншей руу өгсөх буюу уруудах үед замын нөхцлийг шалгая.

Барьцалдалтын нөхцөлөөр

Ачаатай автосамосвал дундаж их налуутай өгсүүр нойтон замд байрнаасаа хий

эргэхгүйгээр хөдөлж чаддаг байхын тулд дараахи нөхцлийг хангах ѐстой.

ìinñöñöñâ.ìàõãðàki

Үүнд: гр- ачаатай автомашины хөдөлгөөний хувийн

эсэргүүцэл нягт чулуужсан замтай үед гр=25Н/кН

iсв.мах- хамгийн их дундаж налуу

kсц- хөтлөгч дугуйн тооноос хамаарсан коэффициент

дугуйн томъѐоноос хамаарч kсц=0.6

сц- чийгтэй замтай үеийн зам дугуй хоорондын барьцал-

далтын коэффициент, нягт чулуужсан чийгтэй замд

сц=500Н/кН

- эргэлдэгч хэсгүүдийн инерцийг тооцсон коэффициент

=102(1+)=102(1+0.03)=105

- гидромеханик транмисстэй үед =0.03

amin-зөвшөөрөгдөх хамгийн бага хурдатгал аmin=0.51м/с2

25+80 0.6500-1.03 105 < 300

дээрхи нөхцөл хангагдаж байгаа учир автомашин бүрэн ачаалалтай үедээ

80 о/оо налуутай үед байрнаасаа хөдлөж чадна.




Ачаатай автосамосвал ноѐлох их налуутай замаар хурдаа саалгүй өгсөх

нөхцлийг хөдөлгүүрийн зүтгэх хүчээр шалгая.

Um

N270

òg

Fi äâê.ìàõ

ð.ìàõãð

N- хөдөлгүүрийн чадал

- хөтлөгч дугуй ба трансмиссийн А.Ү.К =0.70.8

m- ачаатай автомашины нийт жин

U- эдийн засгийн тооцоогоор зөвшөөрөгдөх хамгийн бага хурд

U=1020км/цаг

1050

2410.75048025

105 170

Ачаатай автомашин ноѐлох их налуутай замаар хурдаа саалгүй өгсөж

чадаж байна.

Дундаж их налуутай замд тормозны нөхцөлөөр зөвшөөрөгдөх

хурдыг уруудах үед тодорхойлъѐ.

Дундаж их налуугаар уруудах хурдатгал

2ì/ñ 6.8

105

75064.231.25ñöñâ.ìàõiïîðà

ξ

ψω

пор- ачаагүй автомашины хөдөлгөөний хувийн эсэргүүцэл

пор=1.25гр=31.25Н/кН

Зөвшөөрөгдөх хурд

]ïätaòla22

)ïät(à[3.6äîïU

а- тормозлох үеийн абсолют хурдатгал

tпд- тормозлоход бэлдэх хугацаа tпд=1.52.5с

lт- тормозны замын норм lт=lвид-lа=50-10=40м

lвид- харагдах зай (хэвийн нөхцөлд lвид=5090м)

la- автомашины урт lа=10м

36.8ì/ñ2.5]6.8406.822

)(6.8[3.6äîïU 5.2

Автомашины тоог тодорхойлох

Автосамосвалын рейсийн хугацаа




ìtçtðtïîðtãðtïtðÒ

tп-ачих хугацаа ìèí 7.560

389

60

ötênït

nк- экскаваторын утгалтын тоо

tц- экскаваторын циклийн хугацаа

(tгр+tпор)- ачаатай ба хоосон чиглэлийн хөдөлгөөний хугацаа

(tгр+tпор)=10.5 мин

tр- буулгах хугацаа tр=0.751.5мин

tз- хүлээх хугацаа (ачих буулгахад) tз=12мин

``mt

`mtmt - ачих болон асгах үед маневр хийх хугацаа

`mt гогцоо схемээр ачигдах үед 0.4ìèí

`mt

``mt асгах үед 1ìèí

``mt 1.4ìèí10.4mt

Дээрхи томъѐогоор автомашины рейсийн хугацааг олбол

ìèí 35.191.410.759.57.5ðÒ

Автосамосвалын бүтээлийн тооцоо

Автосамосвалын ээлжийн ашиглалтын бүтээл

òí/ýýëæ 124016.2

0.75121.114060

ðÒ

âkñìÒkq60à

ñìQ ä

q- автомашины даац

kг- даац ашиглалтын коэффициент утгалтын тооноос хамаарч kг=1.11

Тсм- ээлжийн үргэлжлэх хугацаа

kв- цаг ашиглалтын коэффициент

0.7512

3

ñìÒ

ãïÒñìÒâk

12

Тгп- технологийн бус зайлшгүй сул зогсолтын үргэлжлэх хугацаа

Автомашины жилийн бүтээл

Qжил=QсмnсмN=1240 2 300 = 744000 тн/жил

nсм- ээлжийн тоо

N- жилд ажиллах өдөр

Рейс хийх автосамосвалын тоо




ø4.374000

1.2118000001.25àæèëQ

õæèëQêfðN

γ

fк- уурхайн жигд бус ажиллагааг тооцсон коэффициент fк=1.25

Автосамосвалын инвертерийн парк

ø 44.31.4)(1.1ðNèíâkèíâN

kинв- автопаркийн инвертерийн коэффициент (засвар болон

нөөцөд байх автосамосвалын тоог тооцож) kинв=1.11.4

Шатах тослох материалын зарцуулалт

Нэг ээлжинд зарцуулж байгаа шатахууны хэмжээ

äkçkkãkòíqîáùL0.01ò.ñìq ì

Lобщ- ээлжин дэхь нийт автосамосвалын гүйлтийн урт

êì 6.13944.4

124041.25

ôq

ýQnêf

îáùL

n- ээлжинд ажиллах автосамосвалын тоо

qтн- автосамосвалын 100км-д зарцуулах түлшний хэмжээ qтн=120л

kз- өвлийн улиралын нэмэгдэл зарцуулалтыг тооцсон коффициент

kг=1.051.07- граж дахь шатахуун зарцуулалтыг тооцсон коэффициент

kм=1.11.25- маневр хийх үеийн зарцуулалтыг тооцсон коэффициент

kд=1.051.25- хөдөлгүүрийн элэгдэл хорогдлыг тооцсон коэффициент

Дээрхи томъѐогоор шатахууны зарцуулалтыг олбол

ë/ýýëæ8.2431.21.11.051.051206.1390.01òq

Хөдөлгүүрийн маслын зарцуулалт

ë/ýýëæ4.86.56.1390.06)(0.04òq0.06)(0.04ìàñëîq

Тосолгооны материалын зарцуулалт

Qс = 0.01 qт = 0.01 139.6 =1.4 л/ээлж

Авто замын нэвтрүүлэн өнгөрүүлэх ба тээх чадвар

Автозамын нэвтрүүлэн өнгөрүүлэх ба тээх чадварыг овоолго руу өгсөх

замын хэсэг дээр хийв

Нэг чиглэлтэй замд нэвтрүүлэн өнгөрүүлэх чадварыг дараахи томъѐогоор

тодорхойлно.




álíäk

U1000ïðN

U=22.5км/цаг- тооцооны хурд

kнд- хөдөлгөөний жигд бусын коэффициент

Lб- автосамосвал хоорондын аюулгүй зай

àli)ãðñö(0.254

)(12

U

3.6

ptU

áL

ωψ

δ=40 м

tр=0.30.5с- жолоочийн үйлдэл хийх реакцийн хугацаа

- эргэлдэгч хэсгүүдийн инерцийг тооцсон коэффициент

гидромеханик трансмисстэй үед =0.03

сц=700Н/кН- барьцалдалтын коэффициент

гр=30Н/кН- хөдөлгөөний хувийн эсэргүүцэл

i=80о/оо –замын налуу

Дээрхи томъѐогоор нэвтрүүлэх чадварыг олбол

èí/öàã511àâòîìàø401.1

22.51000ïðN

Автозамын тээх чадвар

òí/õîíîã 183960.0402

0.75122511

ôqïðf

okñìÒñìnïðNõîíÌ

kв- цаг ашиглалтын коэффициент kв=0.75

nсм- ээлжийн тоо

Тсм- ээлжийн үргэлжлэх хугацаа

fпр- нэвтрүүлэх чадварын нөөцийн коэффициент

Автозамын тээх чадвар нь хоногт тээвэрлэх уулын цулын хэмжээнээс их

байх ѐстой.

òí/õîíîã 9920241240ýnàýQà

õîíQ

àõîíQõîíÌ ба 9920 183960.0 нөхцөл биелж байна

Автотээврийн аюулгүй ажиллагааны үндсэн арга хэмжээ.

1. Өвлийн цагт бүх авто замуудын цас мөсийг тогтмол арилгаж, нарийн

ширхэгтэй хайрга, үнс буюу элс цацаж байвөл зохино.




2. Тээвэрлэлтийн ажилд ажиллах автосамосвалуудыг ажилд гаргахын өмнө

техникийн бүрэн бүтэн байдлыг (хөдөлгүүр, залах механизмын удирдлага,

хурдны хайрцаг, тормоз, гэрэлтүүлэг г.м ) сайтар шалгана.

3. Нүүрсийг нүүрсний агуулах, хөрсний чулуулгийг овоолго хүртэл тээвэрлэхэд

автосамосвалын тээвэрлэлтийн үеийн хурд, эргэлт, өгсөх болон уруудах

зэрэгт тохирсон хурдыг аюулгүй ажиллагааны дүрэмд зааснаар хэрэгжүүлж,

үүнд техникийн албаныхан хяналт тавин ажиллана.

4. Уурхайн хүнд даацын автосамосвалын жолооч нь энэ чиглэлээр тусгай

курсэд тодорхой хугацаанд суралцаж төгссөн байна.

5. Автосамосвалд ачилт хийх үед :

a ) хэт том овор хэмжээтэй зүйл ачих, ачааг машины урдаас ачилт

хийх буюу түүний бүхээг дээгүүр шанага давуулж өнгөрөхийг

б ) даацаас хэтрүүлж ачих, ачилт хийж буй машины ойролцоо буюу

түүний шат тавцан дээр хүн байх, бүхээгнээс бууж суухыг

в ) ачааг нэг талд нь буюу хазгай ачихыг тус тус хориглоно.

д ) ачилтанд орохоор хүлээж байгаа автосамосвалууд нь

экскаваторын шанаганы үйлчлэх хүрээнээс гадна зогсох бөгөөд

зөвхөн экскаваторын машинчийн өгсөн дохиогоор ачилтанд орно.

е ) ачуулж буй автосамосвал нь зогсоолын тормоз бариулсан байна.

ж ) ачилт дууссан нөхцөлд зөвхөн экскаваторын машинчийн өгсөн

дохиогоор холдож явахыг зөвшөөрнө.

6. Уурхайн замд технологийн зориулалтай авто машинууд нь техникийн

паспортонд тогтоосон хөдөлгөөний хурдыг зөрчин, гүйцэж түрүүлэхийг

хориглоно. Өөр өөр хурдтай явто машинууд ажиллаж буй үед автын

байцаагчын зөвшөөрлийг үндэслэн аюулгүй байдлыг бүрэн хангах нөхцлийг

бүрдүүлсэн нөхцөлд гүйцэж түрүүлэхийг зөвшөөрнө.

4.5 Овоолгын ажил

Шивээ-Овоогийн нүүрсний уурхай нь анх нээгдэхдээ хөрсний чулуулгийг

гадаад овоолгод хурааж байсан ба шимт хөрсний овоолгыг тусад нь үүсгэсэн.

Харин 1999 оноос эхэлж ашиглагдсан орон зайд дотоод овоолгыг хийж эхэлсэн.

Тус тооцоо хийж буй 2004 төлөвлөлтөнд нийт 303.07 мян м3 хөрсний чулуулгийг

гадаад овоолгод байрлуулах бөгөөд уг овоолгын ажлыг явуулахдаа овоолгод




орох талын хэвтээ тэнхлэгтэй 3о багагүй өнцөгөөр дээд тавцанг хэлбэршүүлэх

ба овоолгыг захлах аргаар гүйцэтгэнэ.

Овоолго дээрхи бульдозерын замын хэлбэр, буулгах хэсгийн тоо

автосамосвалын схем зэрэг нь гадаргуугийн байна. Шивээ-Овоогийн нүүрсний

уурхай нь 1180, 1191 метрийн түвшинд дотоод овоолгыг хоѐр ярусаар хийж

байна. Овоолгын өндөр нь чулуулгийн физик - механик шинж чанараас хамаарч

шавранцар болон шаварлаг чулуулагт доод ярусыг 15 м, дээд ярусыг 10 м

байхаар тооцоонд тусгалаа.

Автотээврээр хөрсний чулуулгийг овоолго руу тээвэрлэх үеийн бульдозерын

овоолгын ажлын зохион байгуулалтын үзүүлэлтүүдийг тодорхойлъѐ.

Нэг ээлжинд овоолго дээр буулгаж буй хөрсний чулуулгийн хэмжээ

(цулаар) QЭЭЛЖ =3850 м3 . Тээвэрлэлтийн зай Lт=1.57 км , хөрсний чулуулгийн

тээвэрт HD 405-6 маркийн nас=2 ш автосамосвал, овоолго дээр D 155-2 маркийн

булдозер nБ =1 ш ажиллана. Автосамосвалын рейсын хугацаа T=17.6 мин

байна.

Булвдозерийн овоолгын ажлын фронтын урт нь хүлээн авах, түрж тэгшлэх, нөөц

гэсэн гурван хэсгээс бүтнэ. Овоолгын ажлын өрнөлтийн явцад эдгээр

хэсгүүдийн үүрэг харилцан солигдож байдаг.

Нэг цагийн дотор овоолгод ирэх автомашины тоо

ø 358.342.1975.012

25.125.13850

ñ.àV

à.ökT

á.æk

ñk

ýýëæQ

ñN

kж.б- хөрс хуулалтын ажлын жигд бусын коэффициент kж.б = 1.25 - 1.5

kс - сийрэгжилтийн коэффициент kс = 1.25

kц.а- цаг ашиглалтын коэффициент kц.а = 0.75

Vа.с- нэг автосамосвалд ирэх ачааны хэмжээ Vа.с = 19.2 м3

Нэг зэрэг чулуулаг буулгах автомашины тоо

56.060

4.124

60

ñ.át

ñN

àN

tб.с - ачаа буулгах, сэлгээ хийхэд зарцуулах хугацаа

Хүлээн авах хэсгийн фронтын урт




2.112056.0ç

Là

Nõ.õ

h м

Lз - автомашины ачаа буулгах, сэлгээ хийхэд шаардлагатай

зурвасын өргөн Lз = 18 - 20 м

Үүнээс үзвэл ажлын талбайн хувьд овоолгын талбай, фронтын урт хангалттай

байна. Захлах хэлбэрээр овоолго хийхэд бульдозерийн бүтээл

автосамосвалаар чулуулгийг буулгах цэг, овоолгын дээд ирмэг хоорондох

зайнаас хамаарна. Энэ зай нь 40 тн-ийн даацтай автосамосвалаар чулуулгийг

овоолгын хажуу руу шууд буулгахад 2м, дээд ирмэгт ойр буулгахад 5.1м байна.

Тэслэгдсэн чулуулагт энэ зай 1.4 - 4.5м байх ба шөнийн ээлжинд 40 % хүртэл

ихэсгэж авна.

Зөөлөн чулуулгийн овоолго байгуулахад овоолгын дээд ирмэгт нурал

үүсэхээс сэргийлж доголын ирмэгээс 2.5-5м зайд буулгах ба чулуулгийн 60 % нь

талбайд үлдэнэ. Овоолгын суурь тогтвортой үед аль болох хажуу руу буулгах

ѐстой. Захлах овоолгынүед автосамосвал овоолгын хажуу руу унахаас

сэргийлэх хамгаалалт дээд ирмэгт хийнэ. Энэ хамгаалалтын дэлийн өндөр нь

0.4 - 0.8 м, өргөн нь 1 - 2.5 м хооронд байна.

Бульдозерын түрэх призмын эзэлхүүн.

3ì 5,145tg2

20,13

tg2

2hBV

α

Үүнд : В - бульдозерын хусуурын өргөн, В=3 м

h - бульдозерын хусуурын өндөр, h=1м

-хусуурын өмнө үүсч байгаа чулуулгийн хажуугийн өнцөг, =45o

Бульдозерын бүтээлийн тооцоо.

225,1

5,2

ê

êê

ñ

íá

Үүнд : кН - гадаргуугийн налууг тооцсон коэффициент,

кС - овоолго үүсгэж буй чулуулгийн сийрэгжилтын коэффициент,

Бульдозерын ажлын мөчлөгийн тоо.

24

161205,1

8

6,0

8

3600

ttv

L

v

L

3600

Ò

3600

212

2

1

1ì

ν мөчлөг/цаг




Бульдозерын бүтээл.

ýýëæ/3

ì 64875,0120,2245,1àêÒáêVáQ ν

Үүнд : ка - ээлжин дэх бульдозерын цаг ашиглалтын коэффициент,

Т - ээлжийн үргэлжлэх хугацаа,

Овоолгын эзэлхүүний тооцоо.

Овоолгод очих чулуулгийн нийт эзэлхүүн.

3ìÿí.ì 8.37825.107.303ñêõVoV

Овоологт хураагдах чулуулгийн жилийн хөндлөн ахилт.

ì15.15100010100015

108.378

hLh

VS

3

21

o

L

Үүнд : h1, h2 - доод болон дээд ярусын өндөр,

- дээд ярусын талбай дүүргэлтийн коэффициент,

Овоолгын ажлын аюулгүй ажиллагааны

үндсэн арга хэмжээ.

1. Овоолго хийх газарт инженер-геологийн нарийвчилсан судалгааг урьдчилан

явуулсан байна. Овоолго хийх газрын хөрс чулуулаг, геологи гидрогеологийн

тогтоцын талаар зураг төсөлд тодорхой тусгасан байна.

2. Овоолго байгуулах ажил нь Газрын хэвлийн тухай хууль, Агаар мандалыг

хамгаалах хууль, үйлдвэрийн газрын эрүүл ахуйн норм, хүрээлэн байгаа

орчныг хамгаалах шаардлагуудын дагуу хийгдэнэ. Овоолгын өндөр түүний

налуугийн өнцөг, ахилтын хурд, нурах аюулгүйн бүсийн хэмжээ зэрэг үндсэн

үзүүлэлтүүдийг овоолго хийх арга, газрын гадарга, овоолго хийх газрын

овоолох хөрс чулуулгийн физик механикийн шнж чанараас хамааруулан

зураг төслөөр тогтооно.

3. Овоолгын зураг төсөлд заасан хил хязгааараас гадагш байршуулахыг

хориглоно.

4. Ашиглагдаж байгаа овоолгод гулсалтын шинж тэмдэг илэрвэл цаашид

аюулгүй байдлыг хангах арга хэмжээг боловсруулж хэрэгжүүлэх хүртэл

овоолгын ажлыг зогсооно. Аюул учруулж болзошгүй бүсэд байгаа машин

техник, хүн хүчийг аюулгүй зайнд яаралтай гаргана.




5. Тээврийн хэрэгслийн овоолго дээр ачаа буулгах газрыг түүний гулсалт,

нурал гарч болзошгүй юултай бүсийн гадна байхаар овоолгын ажлын

паспортаар тогтоож мөрдөнө. Гулсалт , нурал гарч болзошгүй бүсийг геолог

маркшейдерын ажилтан нар тогтоож түүнийг овоолго дээр ажиллах

ажилчдад мэдэгдсэн байвал зохино.

6. Бульдозерын овоолгын талбайг төвөөсөө ирмэгрүүгээ 3- багагүй налуугаар

өгсөж байх ба ирмэг нь тодохой өндөртэй шороон далантай байна. Овоолгын

талбайг тэгшлэх, хөрс шороог түүний имэг давуулан түрж цэвэрлэн

бульдозерын хутга нь овоолгын ирмэгт эгц байрлалтай байвал зохино.

Овоолгын ирмэгт бульдозер ухарч ойртохын хориглоно.

7. Овоолго дээр болон түүний ойр орчимд , түүнчлэн тээврийн хэрэгслийн ачаа

буулгах хэсгийн хүрээнд хүн байх нь аюул осолд хүргэж болзошгүйг

анхаарууулах ба хортглох тэмдэгийг ил тод үзэгдэхүйц газруудад тавьсан

байна.

8. Автотээвэртэй овоолгын хөрсний чулуулаг хүлээн авч овоолох ажлын

талбайг харанхуй үед гэрэлтүүлсэн байвал зохино.




V. Ус шүүрүүлэх системийн одоогийн байдал

Шивээ-Овоогийн ордын одоо ашиглалт явуулж байгаа Шинэ-Усны хэсэг нь

усжилт ихтэй учир нүүрсний чанарын үзүүлэлт доогуур байдаг бөгөөд ус

агуулсан гүн нь 15.3-260 метрийн хооронд хэлбэлзэж байна. Цооногын усны

ундарга нь 2-10.2 л/сек, хамгийн их усжилттай түвшингүүд нь нүүрсний давхарга

болон элс, алевролит, муу барьцалдсан элсэн чулууны үе вм. Одоо тус уурхайн

1995 оноос эхлэн Шивээ-Овоогийн нүүрсний уурхайг өргөтгөн шинэчлэх төслийн

тооцооны дагуу хоорондоо 200 метрийн зайтай 100-125 метрийн гүнтэй 8

цооногоор ус шүүрэлтийг явуулж байгаа бөгөөд энэ арга нь ашиглалтын явцыг

найдвартай хангах боломжтой нь туршилтын хугацаанаас харагдаж байна.

Төслийн өгөгдлийн дагуу 2.0 сая тн нүүрс олборлох үед эдгээр цооногууд нь

уулын ажлын өрнөлтийн талбайд орж буй учир II,III эгнээний цооногуудыг

ашиглалтанд оруулна.

1. Усны нөөцийн тооцоо

Тооцооны өгөгдөхүүнийг “Нүүрсний салбарыг хөгжүүлэх мастер

төлөвлөгөө”- ний судалгааны ажлаар хийгдсэн 1997-1998 оны хайгуулын

гидрогеологийн өгөгдөхүүнээр авав.

Ил уурхайн талбайн хур тунадаснаас орох усны динамик цутгалт

ì/öàã 6.4187601000

280260130

87001000

F êAãQam

//

Аг- жилийн хур тунадасны дундаж хэмжээ

Fк-уурхайн план дээрхи талбай , м2

Хур тунадасны шүүгдэх усны цутгалт

öàã/

3ì 4.1

87601000

28026043425080

87001000

F êF ñÀãQõm

φ

- хөрсөнд шингэх хэмжээ

Fс - ус тогтох талбай, м2




Ил уурхайд цутгах газар доорх усны хэмжээ

öàã/3

ì 21.3500

214005015.0

nR

nFSk

nQ

k - шүүрэлт нэвчилтийн коэффифиент, м/цаг

S - зайлшгүй бууруулах хэмжээ, м

Fn - газар доорх усны эзлэхүүн, м3

Rn - уурхайгаас цооног хүртэлх зай, м

Ил уурхайн нийлбэр динамик усны цутгалт

öàã/3

ì 3643214.16.41n

Qõì

Qàì

Qäèí

Q

Ил уурхайн усны статистик нөөц

öàã/3

ì24.1218760

840268004.0

t8760

V

kQ

- чулуулгийн ус өгөлтийн коэффициент

V - хуурайшуулах хэмжээ, м3

t - шүүрүүлэн дуусах хугацаа, жил

Уурхайн нийт усны цутгалт

Q=12.24+364=376.24 м3/цаг

Усны шүүрэлт нэвчилтийн коэффициентийг үндэслэн 1 м цооногийн ажлын

хэсгийн бүтээлийг С.К.Абларовын томьѐогоор тодорхойльѐ.

öàã/ì 86.205.0

15.06.014.32

05.0

kr2

r - цооногийн радиус, м

k - шүүрэлт нэвчилтийн коэффициент

Шүүрний ажлын хэсгийн урт

ì 133

40

3

m

îy

m - ус агуулсан чулуулгийн зузаан, м

Шаардлагатай цооногын тоо




ø 106.986.213

24.376

îy

Q

ön

Бүх цооног ажиллах үеийн уурхайн төв хэсгийн усны түвшингийн бууралтын

өндөрийг Ф.Форхеймерагийн томьѐогоор тодорхойлно.

mk73.2

nX...

3X

2X

1Xlg

ön

1RlgQ

S

R - уурхайгаас цооног хүртэлх зай, м

Х1,Х2,Х3...Хn - усны түвшин бууралтыг тодорхойлж буй цэгээс цооног

хоорондох зай

mk73.2

4320630023503400500lg10

1300lg24.397

S

=42.3 m

Ус давхаргын зузаанаас их гарч байгаа тул ашиглалтын явцад энэ

бууралт нь хангалттай гэж үзэв.

Цооногийн насос сонгох

Уурхайн нийт усны цутгалтын хэмжээнээс хамааруулан насосны

бүтээлийг тодорхойлъѐ

öàã/ì6.3710

24376

n

QQ 3

öîîíîã

íàñîñ

Геометр түрэлт

ãÍ =Н+Нс+На=150+0+1=151м

Н-цооногийн урт

Нс-соролтын ойролцоо геометр утга

На-цооногийн амсраас илүү гарах хоолойн урт

Үүнээс үндэслэн одоо ашиглаж байгаа öàã/3

ìíàñîñ 45Q бүтээлтэй

160-250 м түрэлтийн өндөртэй Grund Fos SP-46-14 маркийн цооногийн усны




насос сонгов. Техникийн аюулгүй ажиллагааны нөхцлийг хангах зорилгоор

насосны тоог тодорхойльѐ.

ø12102.1nêH öîîíîãá.æíàñîñ æèãäê á.æ бус ажиллагааг

тооцсон коеффицент

Насосны техникийн үзүүлэлт

Насосны марк íîìU

В

F

Гц

íîìP

кВТ

Q,

ìèí/ì 3

ìÍ ,ì.ã

Grund Fos

SP-46-14

0.91 380 50 55 45 160-250

Дамжуулах хоолойн тооцоо

Ус таталтын дамжуулах хоолой нь дан ганц түрэх хоолойноос бүрдэнэ. Энэ

хэмжээг ус таталтын схем , зайлуулж байгаа гадаргуу хүртэлх зайнаас

хамааруулж сонгоѐ.

Түрэх хоолойн урт L=1127м, дөрвөн хаалттай, нэг урвуу хавхлагтай, хоѐр

тройник, есөн тохойролттой.

Түрэх хоолойн оновчтой диаметр

ì254.0450131.01Q0131.0kD

k-түрэх хоолойноос хамаарсан коеффицент

Тооцоонд үндэслэн түрэх хоолойн гадаад диаметрийг стандартын дагуу

290 мм гэж авлаа.




VI. Уурхайн цахилгаан хангамж.

6.1Цахилгаан хангамжийн схем, уурхайн үндсэн байдал.

Тус уурхайн гадаад цахилгаан хангамжийг ТЭХС-ийн 1990 оны 3 сарын

13-ний өдрийн 02 тоот техникийн нөхцлийн дагуу 220/110/35/10 кв-ын Чоыр дэд

станцаас тэжээгдэж байгаа Чойр-Шивээговь тосгоны 35 кв-ын агаарын шугамын

76-р тулгуурааас салбарлуулан авч 3.9 км агаарын шугам, 356 кв-ын нэг

трансформатортай дэд станц барихаар төсөлд шийдвэрлэсэн байна.

35 кв-ын дэд станц нь үйлдвэрийн талбайд байрлах ба байршлыг нь

ерөнхий төлөвлөгөөнд тусгасан болно. Гадаад цахилгаан хангамжийн ерөнхий

бүдүүвчийг үзүүлвэл:


2.Транфортаторын хэт ачаалагдлыг тооцсон нийт бүрэн чадал

99.0

6.27.3522

7.3522

QÐ

ÐCos

222

ò

2

ò

ò

ò

êÂÀ263099.015.1

7.352285.0

Cosê

PêS

òõà

òmax.à

ò

кач.max=0.85-0.9 ачааллын max-ыг тооцох коэф.

Кха=1.1-1.2 хэт ачааллыг тооцох коэф.

Cosφт- трансформаторын чадлын коэф.

3.Нэг трансформаторын тооцооны чадал

êÂÀ210426308.0S)8.075.0(S `

ò)1(ò

Үүнийгш үндэслэн 3-н фазын гурван ороомогтой ТМТН 6300/35 трансформатор

сонгов.

ТМТН 6300/35 –ын техникийн тодрхойлолт

Uном,

КВА

Номинал

хүчдэл,кВт

Алдагдал,

кВт

Б.х-ы хүчдэл, кВт

ВН СН НН ХХ КЗ ВН-СН ВН-НН СН-НН

ТМТН

6300/35

6300 35 10.5 6.3 12 55 7.5 7.5 16

6.3 Ил уурхайн ерөнхий гэрэлтүүлэгийн тооцоо.

Гэрэлтүүлгийн тоог тодорхойлох

Суналын дагуу L=2000м урт, М=500 м өргөн талбайд уулын ажил явагдаж

байгаа бөгөөд уурхайн талбайн ерөнхий гэрэлтүүлэг нормоор

Е o =0.5м гэвэл

1. Уурхайн талбайг гэрэлтүүлэхэд шаардагдах гэрлийн нийт урсгал нь:

ëì4200005,14,110000002,0êêSEF àímin

Үүнд : Emin-уурхайн гэрэлтүүлгийн хамгийн бага норм, Emin= 0,2 лк

S -уурхайн гэрэлтүүлэх талбай, S=16500м2

кН - нөөцийн коэффициент, кН = 1,3 - 1,5

кА - алдагдалын коэффициент, кА = 1,15 -1,5

2. Уурхайг гэрэлтүүлэхээр сонгож авсан ДКТ-20000 төрлийн

гэрэлтүүлэгчийн үзүүлэлт.


Лампны чадал Рл=20 кВт

Хүчдэл Uл=380 кВт

Гүйдэл Iл=56 А

Гэрлийн хамгийн их хүч 165 к Кд

Гэрлийн урсгал Fл=600000 Лм

3. Уурхайг гэрэлтүүлэхэд шаардагдах гэрэлтүүлэгчийн тоо.

ø268,170,0600000

2.14.1420000

F

ckFn

ãë

Үүнд : Fл- гэрлийн урсгал, Fл=600000лм

Г - гэрэлтүүлэгчийн а.ү.к. Г = 0,70

С- талбайн хэлбэр дүрс, овор алдагдаж байгаа гэрлийн урсгалыг

тооцсон коэффициент

К- нөөцийн коэффициент

4. Гэрэлтүүлгийн тооцооны ачааллын гүйдэл.

A477,094.03803

120000

ñîsU3

nPI

ããí

ë

a

Үүнд : РЛ -гэрэлтүүлэгчийн лампны чадал, РЛ =20000 Вт

n - 1 трансформатораастэжээгдэх лампны тоо.

UН -гэрлийн чийдэнгийн гүйдэл, UН = 380 Вт

cosГ - гэрэлтүүлэгчийн чадлын коэффициент,

cosГ = 94.056380

20000

IU

P

ëë

ë

5. Гэрэлтүүлэгч байрлуулах өндөр.

ì6300

11000

300

Ih max

Үүнд : Imax - гэрлийн тэнхлэгийн хамгийн их хүч, Imax = 11000 кд

6. Хүчдэлийн алдагдлаар дамжуулагчийн хөндлөн огтлолын

талбайг тодорхойлъѐ.

2

íâºç

ãòà

ä ìì143805.257

94.0100471003

UU

cosLI1003S

Үүнд : LТ-тооцооны утасны урт,

L1- трасформатораас эхний гэрэлтүүлэгч хүртэлхи утасны урт, м

L2- гэрэлтүүлэгч нарт холбосон утасны хэсгийн урт, м


- гэрлийн утасны хувийн дамжууулга, Зэс 57 Ом/ м мм2

UЗӨВ - хүчдэлийн зөвшөөрөгдөх ачаалал, UЗӨВ = 2,5

Дамжуулагчийн хөндлөн огтлолын талбайг үндэслэн КГ-3*15+1*10 маркийн

кабель сонгов.

7. Гэрэлтүүлэгч трансформаторын тооцоолсон чадал.

ÀêÂ4.3094.07,095,01000

20000

cos1000

ÐS

ã.ãñ.ã

ë

ðò

Үүнд : Г.С -гэрэлтүүлэгч сүлжээний а.ү.к, Г.С=0,95-0,98

Дээрх чадалыг үндэслэн 100кВА бүрэн чадалтай ПКТП сонгов.

6.4 Цахилгаан дамжуулах агаарын болон кабель шугамын

тооцоо.

Цахилгаан энергийг алс зайнаас хэрэглэгчдэд дамжуулах зорилгоор агаарын

шугамыг ашигладаг. Тус уурхайд 220/110/35/10 кв-ын Чойр дэд станцаас

тэжээгдэж байгаа Чойр-Шивээговь тосгоны 35 кв-ын агаарын шугамын 76-р

тулгуурааас салбарлуулан авч 3.9 км агаарын шугам татна.

35 кВ-ын агаарын шугамыг халалтын нөхцлөөр тодорхойлвол:

A333573.1

10002U

S2I

nom3

nom.tppac

Stp- трансформаторын номиналь чадал, кВА

Unom- I ороомгийн хүчдэл, кВ

Үүнийг үндэслэн зөвшөөрөгдөх гүйдэл Iдоп=175 А-тай АС-35 маркийн

дамжуулагчийг сонгон авч 500-8760 цаг ажиллана гэж үзээд эдийн засгийн

нягтаар дамжуулагчийн хөндлөн огтлолыг тодорхойлъѐ.

Ipac- тооцооны гүйдэл, А

J-AC-35 дамжуулагчийн эдийн засгийн нягт, А/mm2

Энэ хөндлөн огтлолыг үндэслэн АС-35 маркийн дамжуулагчийг сонгов.

Цахилгаан дамжуулах агаарын 1 шугамын тооцоо

S= 321

32

j

Ipac мм

2

1-р шугаманд ЭКГ-5А 2ш, СБР-160 1ш, ДКсТ-20000 1 ш холбогдоно.

ЭКГ-5А экскаваторын асинхрон хөдөлгүүрийн тооцооны актив гүйдлийг

тодорхойлъѐ.

A7.2063

43,02502

U3

êÐnI

í

ñíýêã

à


n- 1-р шугаманд байгаа эксковаторын тоо

íP - эксковаторын ерөнхий хөдөлгүүрийн хэвийн чадал, кВт

ck - хэрэгцээний коеффициентийн дундаж

íU - эксковаторын ерөнхий хөдөлгүүрийн хэвийн хүчдэл, кВт

Реактив гүйдэл

À83.1262.07.20tgII ýêãp

ýêãp

ЭКГ-5А эксковаторын дотоод хэрэгцээний трансформаторын актив гүйдэл.

íS - дотоод хэрэгцээний трансформаторын нийлбэр чадал , кВА

32.2673.1

43.07.0402

U3

kCosSnI

í

cínýêã

àðò

А


37.202.132.2tgII ýêã

ððò

ýêã

ððò А

СБР-160 өрмийн машины актив гүйдэл

n- 1-р шугаманд байгаа өрмийн машины тоо

8.1194.0673.1

7.01651

êU3

CosPnI

cí

ín160ÑÁÐ

a

А

íÐ -өрмийн машины хэвийн чадал

ñê - хэрэгцээний коеффициентийн дундаж

íU - өрмийн машины хэвийн хүчдэл

- сүлжээний ашигт үйлийн коеффициент


1202.18.11tgII 160ÑÁÐp

160ÑÁÐp А

ñÄÊ Т-20000 гэрэлтүүлгийн актив гүйдэл

7.6673.1

7.01001

U3

CosSnI

í

nnp

a

А

ðòS - гэрэлтүүлэгчийн трансформаторын нийлбэр чадал, кВА

Cos - трансформаторын чадлын коеффициент


83.602.17.6tgII ðï

ððò

ðï

ððò А

I шугамын тооцооны нийт гүйдлийг тодорхойльѐ

I

à.àñðI - 1-р шугамын тооцооны нийт актив гүйдэл


52.417.68.1132.27.20IIIII ðï

ñð.ò

160ÑÁÐ

À

ýêã

àð.ò

ýêã

À

I

à.àñð А

I

.ðàñðI - 1-р шугамын тооцооны нийт реактив гүйдэл

03.3483.61237.283.12IIIII ðï

ð.ðò

160ÑÁÐ

ð

ýêã

ð.ðò

ýêã

ð

I

.ðàñð А

Дээрхи томьѐогоор тооцооны нийт гүйдлийг олбол

À68.5302.3452.41I 22I

àñð

Энэ гүйдлээс хамааруулж 25 2ìì огтлолтой âºçI =106 А зөвшөөрөгдөх гүйдэл

бүхий А-25 дамжуулагч сонгоѐ.

Энэ дамжуулагчийг хүчдэлийн алдагдлаар шалгахын тулд тооцооны хамгийн их

ачааллыг бодож олно.

ЭКГ-5А эксковаторын ерөнхий хөтлүүрийн хамгийн их актив ба реактив гүйдэл

77.5062.089.81tgII ýêã

max.à

ýêã

maxð. А

89.81673.1

7.12502

U3

ÊPnI

í

maxcp.ñníýêã

max.a

A

ЭКГ-5А эксковаторын дотоод хэрэгцээний трансформаторын хамгийн их

реактив ба актив гүйдэл

08.8673.1

7.05.1402

U3

CosÊSnI

í

cp.cníýêã

a

A

24.802.108.8tgII ýêã

ðmaxò

ýêã

max.àð.ò А

maxð.ñ.ñïK -- хэрэгцээний коеффициентийн хамгийн их утга

Тооцооны нийт гүйдэл

2ýêã

maxpð.ò

ýêã

max.1p

2ýêã

maxð.ò

ýêã

max.a

I

max.àñð )II()II(I

22 )24.877.50()08.889.81( =107.6 А

А-50 агаарын I зөөврийн шугам дээрхи дамжуулагч хүчдэлийн алдагдал

100)SinxCosr(IU

I3%U OO

í

ýêã

max.pac

50À

= 8.4100)55.055.084.069.0(26000

6.10773.1

%

I-шугамын урт


Ro, Xo - дамжуулагчийн хувийн актив ба индуктив эсэргүүцэл.

2-р шугамаас ЭШ 30/110 эксковатор тэжээгдэнэ. ЭШ 30/110-н дундаж

ачаалалтай байх үеийн синхрон хөдөлгүүрийн актив гүйдэл

124673.1

43.025002

3

ÊPI

í

)g(í

)ñ(òà

А


6.59)484.0(124I )x.ñ(p.t А

ЭШ 30/110-н дотоод хэрэгцээний трансформаторын актив гүйдэл

À8.27

1073.1

7.043.04004

U3

CosêSnI

í

íäõíäõ

òà


4.2802.18.27I )x.g(p.t А

2-р шугамын нийлбэр актив гүйдэл

8.1518.27124)g(I a.t А

Нийлбэр реактив гүйдэл

2.314.286.59)g(I p.t А

Нийлбэр бүрэн гүйдэл

À1552.318.151I22

ò

Энэ үйлдлийг үндэслэн халалтын нөхцөл ёсоор 215А зөвшөөрөгдөх гүйдэлтэй А-50

маркын дамжуулагч сонгож хүчдэлийн зөвшөөрөгдөх алдагдлаар шалгая.

Шугамын хамгийн их ачаалалтай байх үеийн бүрэн гүйдлийг ольѐ.

ЭШ 30/110-н ерөнхий хөдөлгүүрийн актив гүйдэл

3.4911073.1

7.125002(max)I à.ò

А


235)484.0(3.491(max)I p.t А

Тооцооны нийлбэр актив гүйдэл

À7.5374.463.491I tp


8.18733.47235(max)I p.t А



6.569)8.187()7.537((max)I 22

t А

94.0Cos t 33.0Sin t

Хүчдэлийн алдагдал

%1.4%100)33.0334.094.034.0(26000

6.56973.1u 95À

u=4.1%<5% нөхцөл биелж байна.

Агаарын IV-р суурин тооцоо

Үүнд GrundFos маркийн 12 ш насос ,ДКсТ-20000 1ш холбогдоно.

Нэг насосыг нэг трансформатороос тэжээнэ гэж үзээд Píàñí =22 кВт учир ТМ-40

маркийн трансформатор сонголоо.

IV-р суурин шугамын тооцооны актив гүйдэл

8.37673.1

7.04012

U3

CosSnI

íc

nüIVðñóó

a.pac

А

S í - трансформаторын бүрэн чадал , кВА

n- трансформаторын тоо


6.3802.18.37tgII üIVðñóó

à.pac

üIVðñóó

p.acð А

Гэрэлтүүлгийн трансфоматорын актив ба реактив гүйдэл

7.6673.1

7.01001

U3

CosSnI

í

nnp

a

А

ðòS - гэрэлтүүлэгчийн трансформаторын нийлбэр чадал, кВА



83.602.17.6tgII ðï

ððò

ðï

ððò А

Тооцооны нийлбэр актив гүйдэл

À5.447.68.37I tp


43.4583.66.38(max)I p.t А

Тооцооны нийт гүйдэлийг тодорхойльѐ.

2üIVðñóóp.pac

2üIVðñóóa.pac

üIVðñóóàñð )I()I(I = 22 )43.45()5.44( =63.6 A


Үүнээс үндэслэн I äîï =170 А гүйдэлтэй А-35 маркийн дамжуулагч сонгон авлаа.

Энэ дамжуулагчаа хүчдэлийн алдагдлаар шалгая.

100)SinxCosr(LU

I3%U oo

í

üIVðñóó

max.pac

=

= 100)71.0366.07.092.0(26000

6.633

=5%

Cos - 7.054/8.37I/I üIVðñóó

maxpac

üIVðñóó

a.pac

Sin - 7.054/6.38I/I üIVðñóó

maxpac

üIVðñóó

a.pac

U%=5%<5% болж хүчдэлийн алдагдлаар зөвшөөрөгдөж байна.

Тоног төхөөрөмжинд кабель сонгох

ЭКГ-5а эксковаторын асинхрон хөдөлгүүрийн тооцооны актив, реактив гүйдэл

3.10673.1

43.02501

U3

ÊPnI

í

cp.ñníýêã

a.

А

P í - эксковаторын ерөнхий хөдөлгүүрийн хэвийн чадал , кВт

К cp.cn - хэрэгцээний коеффициентын дундаж

U í - эксковаторын ерөнхий хөдөлгүүрийн хэвийн хүчдэл, кВ


386.662.03.10tgII ýêã

p

ýêã

ð А

ЭКГ-5а эксковаторын дотоод хэрэгцээний трансформаторын актив гүйдэл

16.1673.1

43.07.040

U3

KCosSI

íc

max.cp.cnnýêã

àð.ò

А

íS - дотоод хэрэгцээний трансформаторын нийлбэр чадал , кВА



18.102.116.1tgII ýêã

pð.ò

ýêã

ð.ðò А

Тооцооны нийт гүйдэл

2ýêã

pð.ò

ýêã

1p

2ýêã

ðò

ýêã

a

ýêã

àñð )II()II(I

7.13)18.1386.6()16.13.10( 22 А

Үүнээс үндэслэн КГ-3x16+1x6 (I äîï =90 A) маркийн кабель сонгов.

СБР-160 өрмийн машины актив гүйдэл


32.284.073.1

7.07.040

U3

KCosSI

í

cp.cnn160ÑÁÐ

à

А

S í - өрмийн машины бүрэн чадал , кВт

К cp.cn - хэрэгцээний коеффициентын дундаж

U í - өрмийн машины хэвийн хүчдэл, кВ


9.2802.132.28tgII 160ÑÁÐ

à

160ÑÁÐ

ð А

tg - трансформаторын чадлын коеффициент

Нийт гүйдэл

2160ÑÁÐ

p

2160ÑÁÐ

à160ÑÁÐ )I()I(I

= 22 )9.28()32.28( =40.5 A

Үүнийг үндэслэн КГ 3x16+1x6 (I äîï =90 A) маркийн кабель сонгов.

GrundFos насосны актив гүйдэл

7.134.073.1

43.022

U3

ÊPI

í

cp.ñní

a.íàñîñ

А


97.1302.17.13tgII à.íàñîñ.ðíàñîñ А


2.ðíàñîñ

2a.íàñîñíàñîñ III 6.1997.137.13 22 А

Үүнийг үндэслэн КГ 3x16+1x6 (I äîï =90 A) маркийн кабель сонгов.

ДКсТ-20000 гэрэлтүүлэгчийн актив гүйдэл

75.114.073.1

43.020

U3

ÊPI

í

cp.ñní

ãà

А


985.1102.175.11tgII à.ã.ðã А


2.ðã

2a.ãã III 8.16985.175.11 22 А

Үүнээс үндэслэн КГ 3x16+1x6 (I äîï =90 A) маркийн кабель сонгов.


ЭШ 30/110-н дундаж ачаалалтай байх үеийн синхрон хөдөлгүүрийн актив гүйдэл

124673.1

43.025002

3

ÊPI

í

)g(í

)ñ(òà

А


6.59)484.0(124I )x.ñ(p.t А

ЭШ 30/110-н дотоод хэрэгцээний трансформаторын актив гүйдэл

À8.27

1073.1

7.043.04004

U3

CosêSnI

í

íäõíäõ

òà


4.2802.18.27I )x.g(p.t А

Нийлбэр актив гүйдэл

8.1518.27124)g(I a.t А


2.314.286.59)g(I p.t А


À1552.318.151I22

ò

Үүнээс үндэслэн КГ 3x120+1x35 кабель, ЯКНО - 10У1 –г сонгов.

VII. Хөдөлмөр хамгаалал


Тус уурхай нь хөдөлмөр хамгааллын талаар гаргасан хууль тогтоомжийг

удирдлага болгон, жил улирлын ажлын төлөвлөгөөнд оруулж биелэлтийг тухай

бүрд нь шалгаж ажиллаж байна. Орон тооны эрүүл мэндийн нэг эмчтэй ба ээлж

бүрийн эхэнд үзлэгт оруулдаг. Жилд нэг удаа нарийн мэргэжлийн эмчийн үзлэгт

бүх ажиллагсдыг хамруулдаг. Хөдөлмөр хамгааллын сургалт явуулдаг

тохижуулсан танхимтай.

Аюулгүй ажиллагааны нийт 31 заавартай. Анх ажилд ороход нь анхан

шатны зааварчлага, улиралд нэг удаа давтан зааварчлага, тухайн ажлын

байрны онцлогоос шалтгаалж сард эсвэл долоо хоногт ажлын байрны

зааварчлага өгдөг.

Төлөвлөгөөт бус давтан зааварчлагыг авор осол гарсан үед нийт ажилчдад,

ажлын байр нэг сараас илүү хугацаагаар орхисон хүмүүст, мөн ажлын байр

өөрчлөгдөж байгаа хүмүүст өгдөг.

1998 онд ажлын байр өөрчлөгдсөн 4 хүн, группэд орсон (хөдөлмөрийн чадвар

алдсан) 6 хүн, нярадын дагуу ажилд хийж байгаад ажлын байранд осолд орсон

2 хүн байна.

Уурхайд шинээр ажилд орох хүмүүс дараахь материалыг бүрдүүлнэ.

Үүнд:

Эмнэлгийн урьдчилсан үзлэгээр орсон баримт

Аюулгүй ажиллагааны урьдчилсан сургалтыг программын дагуу заалгаж,

уурхайн комисст шалгалт өгсөн материал,

Санхүүгийн ажилтан, бэлэн мөнгө хариуцагч нар цагдаагийн байгууллагын

магадлагаатай байна.

Уулын үйлдвэр, түүний зураг төсөл боловсруулах болон машин, тоног

төхөөрөмжийн үйлдвзр, байгууллагуудын ИТА-нуудын хөдөлмөр

хамгааллын мэдлэгийг 3 жилд нэгээс доошгүй удаа холбогдох дээд

байгууллагаас томилогдсон комисс шалгаж байвал зохино. Шинээр

ажилд орж байгаа, өөр уурхайгаас шилжин ирж байгаа ИТА-нууд нь

энэхүү дүрмийн мэдлэгээр шалгалт өгнө.

Ил уурхайн нийт ажиллагсадын заавар

1.1 Уурхайд ажиллаж байгаа хүмүүст техникийн аюулгүй ажиллагааны арга

дүрмээс зааварчлага өгч судлуулан, шалгалт авч жилийн ажиллах

зөвшөөрлийг хөдөлмөр хамгааллын инженерийн захирамжаар олгоно.


1.2 Осолд нэрвэгдсэдэд үзүүлэх анхны тусламужийг эзэмгиж, нэрвэгдсэдэд

анхны тусламж үзүүлэх арга барилыг бүрэн эзэмшсэн байх

1.3 Ажиллагсад нь хөдөлмөр хамгаалал аюулгүй ажиллагааны мэдлэг болон

мэргэжлийн мэдлэгээ үргэлж дээшлүүлэн ажиллаж, захиргаанаас

зохиогдож буй ажлаас хойш суухгүй түүнд идэвхтэй оролцон ажиллах

1.4 Ажиллагсад нь өөрт болон бусдад тохиолдож болзошгүй үйлдвэрийн

ослыг илрүүлэн , зохих удирдлагад хэлж арга хэмжээ авахуулж байх

1.5 Ажиллагсад нь гал түймэр унтраахад зориулсан хэрэгслүүдийн байгаа

газрыг мэдэж байх ба тэдгээрийг ашиглаж чаддаг байх хэрэгтэй.

1.6 Гал гарсан тохиолдолд түргэн зуур гал команд дуудаж, гал унтраахад

зориулсан багаж хэрэгслүүдээрээ гал унтраах арга хэмжээ авна.

1.7 Үйлдвэрлэлийн талбайд осол гарвал зохих хэсгийн дарга, мастер болон

удирдах албаны хүмүүст яаралтай мэдэгдэнэ.

1.8 Ажиллагсад нь ажилд гарахдаа хэсгийн дарга, мастер нараас ажлын

нярад аюулгүй ажиллагааны заавар заавал авч гарна.

1.9 Ээлжийн ажилтай ажиллагсад нь ажлын байраа биеэр хүлээлцэн өгч

байх ѐстой. Ямар ч мэдэгдэлгүй эзэнгүй орхиж болохгүй.

1.10 Ажиллагсад нь аюулгүй ажиллагааны дүрэм зааврыг судалж шалгалт өгч,

аюулгүй ажиллагааны үнэмлэхтэй байх бөгөөд ажлын байрандаа аюулгүй

ажиллагааны үнэмлэхээ биедээ авч явах ѐстой.

1.11 Ажиллагсад нь зөвхөн өөрсдийн албан тушаалын зааварт тусгагдсан

бөгөөд мастерийн даалгасан ажлыг гүйцэтгэнэ.

1.12 Ажиллагсад нь ажлын байрны болон хувийн ариун цэврийг нарийн сахиж

ажиллах үүрэгтэй.

1.13 Ажиллагсад нь байгалийн хэт халалт болон хүйтрэлтээс урьдчилан

сэрэмжлэн зориулалт бүхий хамгаалах хэрэгсэл, ундааны зүйлийг

хэрэглэх хэрэгтэй.

1.14 Ажиллагсад нэг бүр гал түймрийн аюулаас урьдчиоан сэрэмжлэн, ил гал

гаргах, амархан шатаж тэсэрч дэлбэрэх газар гал гаргах, цахилгааны

галаас болгоомжлон ажиллах

1.15 Ажиллагсад нэг бүр цахилгаан гүйдлийн аюул ослоос урьдчилан

сэрэмжлэн тэдгээртэй харьцахдаа аюулгүй ажиллагааны дүрмийн дагуу

ажиллавал зохино.


1.16 Өргөх механизмийн эргэлт ачааны уналт, харвалт зэргээс болгоомжлон

тусгай хамгаалалт бүхий ажиллахын зэрэгцээ төрөл бүрийн дохиогоор

хангагдсан байх нөхцөлд ажиллавал зохино.

1.17 Дохионуудын утга учрыг тодорхой харуулсан схем, хүснэгтийг

ажиллаж буй машин механизмийн ойр, үзэгдэхүйц ил газар тод

бичиж тавьсан байна. Буруу өгсөн буюу ойлгомжгүй дохиог "зогс"

гэсэн дохио гэж үзнэ.

1.18 Хүнд механизмын засвар үйлчилгээний үед эргэлттэй хөдөлгөөнийг

зогсоож, цахилгаан гүйдлийг салгаж байж засвар хийх ба засварын үед

элдэв янзын механик хөдөлгөөн нуралт гулсалт үсрэлтээс болгоомжлон

ажиллах хэрэгтэй.

1.19 Ажиллагсад бүр өөрийн хариуцсан ажлын байр, техникүүдэд зохих

гэрэлтүүлэг, агааржуулалт болон ажлын байрны цэвэрлэгээний асуудал

зэргийг биечлэн хийж, цэвэрхэн үзэмжтэй эмх цэгцтэй ажиллах нь хүн нэг

бүрийн үүрэг байх ѐстой.

Ажиллагсадад хориглох зүйл

1.20 Ажилд гарахдаа хамгаалах хэрэгсэлгүй ажил хэрэг гүйцэтгэхийг

хориглоно.

1.21 Мастерийн өгсөн нярадаас гадуур ажил дур мэдэн гүйцэтгэхийг

хориглоно.

1.22 Өөрөө хариуцаж ажиллаагүй машин механизмуудыг залгах ба салгахыг

хориглоно.

1.23 Гэрэлтүүлэг ба агааржуулалт шаардлагын хэмжээнд тохироогүй, эмх

замбараагүй, хөдөлмөр зохион байгуулалт буруу ажлын байранд

ажиллахыг хориглоно.

1.24 Механизмыг ажиллаж байх үед тослох, цэвэрлэх, үйлчилгээ хийх,

засварлах, бууж гарахыг эрс хориглоно.

1.25 Засвар үйлчилгээний үед эвдэрхий буюу согогтой багаж хэрэгсэл

хэрэглэхийг хориглоно.

1.26 Амархан шатах материал, тэсрэх дэлбэрэх материал болон ажилд онц

хэрэглэгдэхгүй илүүдэл материал зэргийг ажлын байранд хадгалахыг

хориглоно.


1.27 Ажлын байранд буюу үйлдвэрийн талбайд ил гал гаргахыг хориглоно.

Хэрэв зайлшгүй шаардлага гарвал зөвшөөрөл авч байнгын харуултай

гаргана.

1.28 Технологийн зориулалт бүхий машины хурд хэтрүүлэх, кабинд хүн

суулгаж үйлдвэрлэл явуулах, бүрэн бус техникээр ажил гүйцэтгэхийг

хатуу хориглоно.

1.29 Мэргэжлийн хүн зөвшөөрөлгүйгээр, эрхийн үнэмлэхгүйгээр цахилгаан

гүйдлийн элдэв гэмтлээр, тоног төхөөрөмжөөр оролдохыг хориглоно.

1.30 Ажиллаж байгаа цахилгаан хөдөлгүүрийн их бие ба цахилгаан утсанд гар

хүрэхийг хориглоно.

1.31 Амархан шатдаг хий, материал хэрэглэдэг буюу хадгалдаг газар тамхи

татахыг хориглоно.

1.32 Мастер, хэсгийн даргын зөвшөөрөлгүйгээр хэн боловч уурхайгаар

сэлгүүцэх, цөмөрч нурж болзошгүй эрэг замаар явах, ажиллаж буй

бульдозер экскаваторын туслах машины ойролцоо зогсох, тэдгээрийн

ажилд саад болохыг хориглоно.

1.33 Уулын тэсэлгээний ажлын үед мөрдөх аюулгүйн техникийн дүрмийг

зөрчих (тэсэлгээ хийх үед ойролцоо байх)-ийг хориглоно.

1.34 Элдэв төрлийн хогийг зориулалт бүхий газар асгахгүй, үйлвэрийн зам

талбай бохирдуулахыг хориглоно.

1.35 Хөдөлмөр хамгаалал аюулгүй ажиллагааны хууль дүрэм зөрчиж осол

авор гаргах буюу аюулгүй ажиллагааны мэдлэггүй ажилд орохыг

хориглоно.

Ажил гүйцэтгэх үеийн аюулгүй арга ажиллагаа

1.36 Ажиллагсад нь өөрийн мэргэжил хийх ажлын талаарх аюулгүй

ажиллагааны заавартай танилцсан байна.

1.37 Ажиллагсад нь зөвхөн өгөгдсөн нарядын ажлыг хийж гүйцэтгэх ба дахин

өөр ажилд томилогдвол тэр ажлын талаар дахин заавар авч ажиллах

ѐстой.

1.38 Ажиллагсад нь өөрийн хариуцсан машин механизм, тусгай багажуудын

бүрэн бүтэн бус байдлыг мэдвэл мастер болон бусад хариуцагч хүмүүст

тэр даруй мэдэгдэж байх ѐстой.

1.39 Ажил гүйцэтгэж байгаа үед ажлын байранд гадны хүн оруулахыг

хориглоно.


1.40 Осол аваар гарч болзошгүй цэг газруудад анхааруулах зурагт хуудас

байрлуулж ажилдаа орох хэрэгтэй.

1.41 Эргэлттэй болон бусад аваар осол гарч болзошгүй техник механизм дээр

ажиллагсад нь ажил эхлэхийн өмнө “Ажил эхэллээ” гэсэн дуут болон

бусад анхааруулах дохио өгч ажилд орно.

1.42 Ямар нэг хөдөлгүүрт эд анги машин механизмийн ажиллаж буй үед гарах

,буух, тосолгоо үйлчилгээ хийхийг үл зөвшөөрнө.

1.43 Өргөгдсөн ачаа болон нурж болзошгүй эрэгний доор сууж амрах, зогсох,

түүгээр явахыг хатуу хориглоно.

1.44 Цахилгаан гүйдэлтэй харьцах үед тусгай хаалт хамгаалалт хэрэглэж

ажиллах хэрэгтэй.

1.45 Ажлын хувцас хамгаалах хэрэгсэлтэй ажил гүйцэтгэх ба ажлын хувцас нь

урагдсан, унжиж санжсан зүйлгүй байх ѐстой.

1.46 Ажил эхлэхийн өмнө хэрэглэх багаж хэрэгслийг сайтар шалгаж, ажилд

саад болохгүйгээр цэгцтэй байрлуулан тавьсан байна.

1.47 Ажлын үед цахилгаан дамжуулагч хэт мушгирах, механик гэмтэлд

орохоос болгоомжилно.

1.48 Техникийн тосолгоо үйлчилгээ хийгдсэн эсэх, тос ус байгаа эсэхэд

шалгалт хийж, хэрэгцээтэй бол нэмж нөөцийг бэлдэж ажилд гарах

хэрэгтэй.

Дүрэм зөрчигчдөд хүлээлгэх хариуцлага.

Энэ дүрмийн заалтыг зөрчсөн ашигт малтмалыг ил аргаар олборлож

байгаа үйлдвэрийн гэзэр, байгуулалгын удирдах ажилтнууд болон ажилчид

эдгээр үйлдвэр газруудын зураг төсөл, шинжилгээ судалгаа хийж байгаа

байгуулалгын ИТА нар уг зөрчил нь аваар осолд хүргэсэн эсэхийг үл

харгалзан хариуцлага хүлээнэ. Түүнчлэн энэ дүрмийн заалтыг зөрчихөд

хүргэсэн үүрэг даалгавар ажилчиддаа өгөх, хяналтын байгуулалгаас

зогсоосон ажлыг дур мэдэн явуулах болон өөрийг нь байхад энэ дүрмийн

заалтыг зөрчсөн үйлдлийг хийж байгаа ажилчидын ажлыг зогсоож, зөрчлийг

арилгах арга хэмжээ аваагүй удирдах болон ИТА- нуудыг дүрмийн заалтыг

зөрчсөнд тооцно. Зөрчлийн байдал, түүний үр дагаврыг харгалзан буруутай

этгээд нь сахилга бат, болон хуулийн хариуцлага хүлээнэ.


VIII . Уурхайн нөхөн сэргээлт, байгаль хамгаалал

Ил уурхайн ажил нь орд газрын байрласан бүс нутгийн байгалийн бүх тогтоцын

бүрэлдэхүүнд эрс мэдэгдэхүйц байнгын нөлөө үзүүлдэг.

Шивээ-Овоогийн нүүрсний уурхайн бүс нутгийн шим мандалд

үзүүлэх уулын үйлдвэрлэлийн нөлөөллийн үр

дагаврууд болон түүний төрлүүд

хүснэгт 8.1

Шим

мандлын

төрлүүд

Шим мандлын төрөлд

нөлөөлөх уулын үйлдвэрийн

ажил

Шим мандлын төрлүүдэд

нөлөөлөх сөрөг үр дагавар

Усны ай сав

Орд газрын ус шүүрүүлэлт

Усны ай савын

гидрогеологийн горим

өөрчлөгдах

Шүүрүүлсэн ус ба урсгал усыг

хаях

Усны ай сав шүүрүүлсэн

болон урсгал усаар бохирдох

Агаар

мандал

Зориуд ба зориуд бусаар

агаар мандалд хий тоосыг

цацах

Нүүрсний өөрөө шаталт

Агаар мандал тоос болон

хийгээр бохирдох

Газар хөрс

Уулын ажлын нэвтрэлт,

овоолго байгуулах, зам тавих,

үйлвэрлэлийн барилга

байгууламж барих

Газрын гадаргуугын хэв

өөрчлөгдөх үржил шимт

хөрсний давхрага устах, бүс

нутгийн дүр төрх өөрчлөгдөх

8.2 Хүрээлэн буй орчин байгаль хамгаалал

Агаар мандлын хамгаалал

Чулуулгийн овоолгод тоосжилтоос урьдчилан сэргийлэх зорилгоор овоолгод

төрөл бүрийн хөрсний чулуулгийг хураахдаа овоолгын дээд гадаргуугын үе

болон хажууг хүнд зуурамгай шавраар хучина. Уурхайн авто зам болон

нүүрсний агуулахын тоосжилттой тэмцэхийн тулд тэдгээрийг услах арга хэмжээ

авна.


Нүүрсний агуулах дээр нүүрсийг өөрөө шаталтаас урьдчилан сэргийлэх

зорилгоор бульдозероор нүүрсийг байнга түрж өгнө. Галын цог үүссэн

тохиолдолд түүнийг унтраахад тусгай галын машин ашигладаг.

Усны ай савыг хамгаалах

Уурхайгаас шүүрүүлсэн ус нь өөрийнхөө химийн найрлагаараа ахуйн болон

ундны усанд тохирохгүй бөгөөд иймээс уг усыг цэвэрлэх нэмэгдэл арга хэмжээ

авах шаардлагатай. Ус шүүрүүлэлтийн шугамд цэвэршүүлэх станц тавьж

шүлтгүйжүүлж байна. Уурхайгаас шүүрүүлсэн, шүлтгүйжүүлсэн усыг газар

тариалан болон мал сүргийг услахад ашиглаж болох юм. Шүүрүүлсэн усны

хэмжээ бага биш байгаатай холбогдон энэ нь тус бүс нутгийн усны ай савд

багтсан гидрогеологийн горимд нөлөөлнө.

Үржил шимт өнгөн хөрсийг бохирдлоос хамгаалах

Өнгөн хөрсийг бохирдуулж үндсэн эх булаг нь шатах тослох материал

юм. Шатах тослох материал хадгалдаг шатахуун түгээх станцтай ба түүний

багтаамж нь уурхайн дизель түлшний хэрэгцээг хоѐр сар, тослох материалын

хэрэгцээг 3 сар хангах, шатах тослох материал агуулах хүчин чадалтай.

Ажилласан тосыг тусгай саванд хадгалдаг. Шатах тослох материалыг

гоожих, аваарийн тохиолдолд урьдчилан сэргийлэх зорилгоор шатахуун түгээх

станцын ойр орчинд аюултай бүсийн зурвас татаж, байнгын харуул

хамгаалалттай байлгана.

8.3 Эвдэрсэн газрын нөхөн сэргээлт

Нөхөн сэргээлтийн ажил нь уулын ажлын дүнд эвдэрсэн газрыг хэвийн

байдалд буцаан оруулах чиглэлээр уул техникийн, хөдөө аж ахуйн болон бусад

инженерийн ажлын цогцолбор юм.

Нөхөн сэргээлтийн ажлыг 2 үе шаттай хийнэ.

1. Уул техникийн нөхөн сэргээлт

2. Биологийн нөхөн сэргээлт

Уул техникийн нөхөн сэргээлтийг Шивээ-Овоогийн нүүрсний уурхай

өөрсдөө хийж гүйцэтгэх бөгөөд уурхайн ашиглалтын явцад гүйцэтгэх ба газрын

гадаргууг хэлбэршүүлэх зорилгоор хэд хэдэн ажлын үе шатанд явагддаг.

Уул техникийн нөхөн сэргээлтийн 1-р шатанд үржил шимт өнгөн хөрсийг

дараагийн нөхөн сэргээлтийн ажилд ашиглах зорилгоор үелэн олборлож

тусгай овоолго үүсгэж хадгалана. Ингэхдээ хөрсний үржил шимээс хамаарч

овоолох газар, хэлбэрийг судалгааны үндсэн дээр явуулахгүй бол өнгөн


хөрсний чанараас шалтгаалж зарим хөрсний агробиологийн үзүүлэлт нь

богино хугацаанд огцом үсрэлттнй өөрчлөгддөж, үржил шимээ амархан

алддаг. Агробиологийн үзүүлэлтэнд хүчиллэг, шүлтлэг, мөн ялзмагийн

хэмжээ хамаарагдана. Хүчиллэг 7%, шүлтлэг 8 %, ялзмаг 3-5 % байх max

хэмжээтэй. Шивээ-Овоогийн нүүрсний уурхай нь говийн үржил шим муу

хөрстэй бүс

нутагт оршдог тул үүнийг анхаарч үзэж, мэргэжлийн байгууллагаар иж бүрэн

судалгааны ажил явуулах хэрэгтэй.

2-р шатанд чулуулгийн овоолгийн гадаргууг төлөвшүүлэх ба хэлбэржүүлэх

ажил багтана. Овоолгын хажууг 100-150 өнцгөөр налуулах, ашигласан орон

зайг дүүргэх буюу уурхайн ашиглалтаас гарсан ажлын бус хажууг

хэлбэршүүлэх (ашигласан орон зайг нөхөн сэргээх боломжгүй үед) ажлууд

хийгддэг. Тус уурхайн хувьд гадаад овоолгыг 2000 оноос эхэлж ашиглахаа

болих ба овоолго хийж дууссанаас хойш 1-3 жилийн дараа овоолгыг

хэлбэршүүлэх ажил эхэлнэ. Учир нь энэ хугацаанд овоолгын суулт явагдаж

дууссан байна гэж үзлээ. Харин 2000 оноос эхэлж дотоод овоолго хийж,

ашигласан орон зайг дүүргэх ажил явагдана.

3-р үе шатанд дараагийн биологийн нөхөн сэргээлтийн ажилд зориулж үржил

шимт үндэс агуулсан хэсгийг бий болгох ажил багтана. Шинэ-Усны орд

газрын хөрс нь нөхөн сэргээлтийн IV ангилал буюу идэвхгүй ангид багтдаг.

Тус уурхайн хувьд хөрсний ялзмагт үе буюу үржил шимт хөрсийг

технологийн бус тоног төхөөрөмжөөр хуулах бололцоотой.


IX. Төсөв эдийн засаг

Тоног төхөөрөмжийн хөрөнгө оруулалт

Энэ дипломын төслөөр Шивээ-Овоогийн нүүрсний уурхайн хүчин чадлыг хоѐр

сая.тн/жил болгох зорилт тавьсан. Энэ зорилтдоо хүрэхийн тулд техник

технологийн тооцоог өмнөх бүлгүүдэд хийсэн. Тус уурхайн хувьд энэ хүчин

чадлыг эзэмшихэд шинээр алхагч экскаватор болон бусад тоног төхөөрөмж

авахаар тооцов. Хүснэгтээр үзүүлвэл:

д/д Тоног төхөөрөмжийн нэр тоо Зориулалт Анхны үнэ сая.төг

1 Алхагч экскаватор 1 Хөрс хуулалт 15000.00

2 ТМТН 6300/35 1 ЕБДСтанц 50.00

Бүгд 2 15050.00

Үүнд дэлхийн банкны хөнгөлттэй зээлээр хэрэгжиж буй Нүүрсний

салбарыг хөгжүүлэх мастер төлөвлөгөө төслийн богино хугацааны

төлөвлөлтийн дагуу нийлүүлэгдэж, 1999 оноос эхэлж тус уурхайн үндсэн

хөрөнгөд бүртгэгдсэн тоног төхөөрөмжийг одоо ашиглаж байгаа юм.

Үйлдвэрийн барилга байгууламжийн хөрөнгө оруулөлт

Шивээ-Овоогийн нүүрсний уурхайн хүчин чадлыг гол хязгаарлагч хүчин

зүйл нь хэрэглээ юм. Хэрэглээ буюу зах зээлийн эрэлтийг тодорхойлогч

нүүрсний чанар нь тус уурхайн хувьд шаардлага хангахгүй байгаа юм. Үүнийг

сайжруулахын тулд дипломын төсөлд нүүрс ачих, ялгах цэгийн тоноглол,

цахилгаан хувиарлах байгууламж, нүүрсний чанарын хяналтын систем

хэрэгжүүлэхээр тусгав.

Тус уурхайн элэгдэл хорогдлын шимтгэлийн тооцоо

Тус уурхайн тоног төхөөрөмжийн элэгдэл хорогдлын шимтгэл


хүснэгт 9.1

Тоног төхөөрөмжийн нэр, марк

Тоо, ш

Анхны үнэ

сая.төг

/нэгжийн

үнэ/ Элэгдлийн

хувь

Байгуулсан

элэгдэл

сая.төг

Шинээр ашиглагдах тоног төхөөрөмж

1 Алхагч экскаватор ЭШ 30/110 1 1500.00 3.3 547.8

2 Бульдозер 1 600.00 12.5 75.0

3 Грейдер 1 400.00 12.5 50.0

Бүгд 3 1700.00 672.8

Шинээр ашиглагдаж байгаа тоног төхөөрөмж

11 281.797 10 309.976

2 Автосамосвал HD 405-6 (нүүрс 52

м3)

5 308.574 10 154.287

3 Бульдозер D 155-2 2 244.274 10 488.548

4 Гидроэкскаватор PC 200-6 ( м3) 1 87.544 6 5.256

5 Гидроэкскаватор PC 400-6 ( м3) 1 173.991 6 10.441

6 Түрэгч WD 600-1 1 317.463 8 25.396

7 Ачигч WA 600-3 1 301.451 8 24.116

8 Мотогрейдр GD 825A-2 1 266.725 8 21.338

9 Автобус (26 хүний суудалтай) 2 34.275 10 3.427

10 Автомашин (пикап) 2 26.172 10 2.617

11 Автомашин (жип) 2 32.983 10 3.298

12 Автомашин (микро автобус) 1 23.138 10 2.318

13 Автомашин (50 тн-ийн кран) 1 267.934 10 26.793

14 Автомашин (усны цистерн) 1 78.637 10 7.863

15 Автомашин (түлшний цистерн) 1 62.483 10 6.248

16 Өрмийн машин DM45/HP 2 528.715 8 52.871

17 Автомашин (ус цацагч) 2 4.915 10 0.495

Бүгд 37 1143.29

Хуучин байсан тоног төхөөрөмж

1 Экскаватор ЭКГ-5А 4 320.0 10 128.0

2 САТ D – 8 2 350.0 10 70.0

3 Өрмийн машин СБР-160 1 250.0 10 25.0

Бүгд 6 223.0


Нийт 43 2262.09

Шивээ-овоо хувьцаат компанийн нийт ажилчдын жилийн цалингийн сан

хүснэгт 9.2

д/д Хэсгийн нөр Орон тоо Жилийн цалингийн сан, сая.төг

1 Захиргаа 35 26.179

2 34 21.826

3 УНхэсгийн засварын хэсэг 15 8.288

4 Туслах аж ахуй 25 82.879

5 Барилга, орон сууц 11 50.163

6 Хийснээр ажиллагсад 75 148.765

Бүгд 195 338.1

Шимтгэл 84.525

Дүн 422.625

Нийгмийн даатгал, ЭМД, АОТ бүгд цалингийн 25% аар бодогдоно

Туслах материалын зардал

хүснэгт 9.3

Үзүүлэлтүүд Хэмжих нэгж Нэгж үнэ,

мян.төг

Хэмжээ Зардал, сая.төг

Игданит Тн 320.0 300.0 96.0

ДША мян.м 250.0 77.6 19.4

ОША мян.м 180.0 3.0 0.54

Капсюль Ширхэг 0.7 450 0.315

Өрмийн коронк Ширхэг 60.0 3 0.18

Өрмийн шнек Ширхэг 110.0 2 0.22

Бусад 5.83

Дүн 122.485

Тайлбар: Бусад зардлыг нийт зардлын 5 % - р бодов.


Шатах тослох материалын зардал

Хүснэгт 9.4

д/д Тоног төхөөрөмж Зарцуулалт

, л/ээлж

Ээлжийн

тоо

Нэгж

үнэ

Нийт үнэ

сая.төг

1 Автосамосвал (хөрс) 530

580

35

0

1183.49

2 Автосамосвал (нүүрс) 72.6

580 73.69

3 РС –400 189 290 19.183

4 РС-200 87.5 290 8.881

5 Бульдозер (агуулах) 280 580 56.84

6

7

Бульдозер хөрс

Грейдер

Ачигч WA 600

350

280

580

180

71.05

25.38

56.84

Дүн 1195.354

Тослох материал 74.767

Маслын зарцуулалт 14.954

Дүн 1585.0

Тослох материалын зардлыг шатах материалын зардлын 0.05%, маслын

зарцуулалтыг 0.01 %-р тооцоолов.

Цахилгааны зардал

Хүснэгт 9.5

д/д Тоног

төхөөрөмж Тоо Хэрэглэх энерги Нэгж үнэ

Зардал,

сая.төг

1 ЭКГ-5А 4 250000 40 40.0

2

3

P&H 752

СБР 160

1

1

11600000

200000

40

40

464.0

8.0

4 Насос 27 127600 40 137.808


5 Гэрэлтүүлэ

г

2 120000 40 9.6

6 Бусад 33.77

Нийт дүн 24 709.178

Үйл ажиллагааны зардал

хүснэгт 9.6

Д/д Зардлын төрөл Хэмжээ, сая.төг өөрийн өртөг, төг/ тн

1 Туслах материал 103.47 172.45

2 Шатах тослох материал 732.671 1304.45

3

4

Цахилгаан

Тех.дамжлага

709.178

3042.6

354.589

1521.3

Бүгд 5459.25 2729.62

Техник эдийн засгийн үзүүлэлтүүд

Хүснэгт 9.8

Үзүүлэлтүүд Хэмжих нэгж Хэмжээ

Хөрс хуулалт мян.м3 2163.8

Олборлолт мян.тн 2000.0

Уулын цул мян.м3 3816.69

Борлуулалтын орлого сая.төг 10800.0

НӨТ 13% 1404.0

Цалин сая.төг 622.625

ЭХШимтгэл сая.төг 2262.09

Ашиг сая.төг 1052.4

Татвар сая.төг 420.0

Цэвэр ашиг сая.төг 631.4


ДҮГНЭЛТ

Дипломын ажлын зорилго нь Шивээ-Овоогийн нүүрсний уурхайн хүчин чадлыг

2.0 сая тоннд хүргэж уулын ажлын горимын зөрчилийг багасгах, сөрөг

нөлөөллийг бууруулахад чиглэсэн бөгөөд мөн уурхайн хүчин чадлын үндэслэл,

сонголтыг ямар үндэслэлээр хийснийг тодорхой өгүүлэхийг зорилоо.

Манай улсын төвийн бүсийн нийт нүүрсний жилийн хэрэглээ 6 сая тонн бөгөөд

Багануурын уурхай 4 сая тонн, Шарын Гол 1.5 сая тонн, Шивээ-Овоогийн уурхай

500 сая тонн ойролцоогоор гаргаж байна. Гэвч 2010 онд Шарын Голын нүүрсний

уурхай хаагдах гэж байгаатай холбогдуулан Шивээ-Овоогийн уурхайн хүчин

чадлыг 2 сая тонн-д хүргэх зорилт тавигдаж байгаа юм.

2000 оноос 2005 он хүртэлх 5 жилийн төлөвлөлтөөр тус уурхайд одоогоор

ашиглагдаж байгаа үндсэн тоног төхөөрөмж дээр алхагч экскаватор нэмж аван

тээвэргүй хөрс хуулалт, тээвэртэй хөрс хуулалтын хосолсон системээр

ашмглалт явуулахаар бодон тооцоог хийв.Гэхдээ одоогийн фронтын уртыг

хэвээр хадгалан алхагч экскаватораар хөрс хуулах технологийн боломжгүй тул

фронтын уртыг 920 метрээр уртасгав. Иймд 2002 он гэхэд 2000 метр фронтын

урттай, жилд 2000 сая тонн нүүрс олборлох хүчин чадал бүхий уурхай байхаар

тооцоолсон болно.

Одоо тус уурхайд учирч буй бэрхшээл гэвэл уулын ухаж ачих тоног

төхөөрөмжүүд нь хуучирч, хөрөнгө оруулалтаар орж ирсэн өндөр бүтээмжтэй

тээврийн тоног төхөөрөмжийн бүтээлийг хангаж чадахгүй сул зогсолтыг

нэмэгдүүлж байгаа, сэлбэг хэрэгсэл үнэтэй, түлшний хангамж муу зэрэг нь

уулын ажлыг хэвийн горимоор явуулахад хүндрэл учруулж байна. Энэ бүхний

гол зангилаа асуудал нь тус уурхайн нүүрсний чанар муу байгаатай шууд

холбоотой юм. Чийгшил ихтэй нүүрсийг цахилгаан станцууд болон хэрэглэгчид

худалдан авахгүй буйн улмаас нүүрс борлогдохгүй, үүнийг дагаад ихээхэн сул

зогсолт үүсдэг. Хэдийгээр Японы засгийн газрын хөнгөлөлттэй зээлээр тус

уурхайд ус шүүрүүлэлтийн бүрэн цогц тоног төхөөрөмж суурилуулан, усны

түвшин эрс доошлон нүүрсний чанар сайжирна гэж тооцсон авч төдий л санасан

хэмжээнд усны түвшин буурахгүй байгаа юм.

2002 оноос хойш төлвлөлтийн жилүүдэд жил бүр тогтмол 2.0 сая тонн

нүүрс олборлож, хөрс хуулалтын коэффициент дунджаар 2.0 м3/тн байна.

Олборлосон нүүрсээ одоогийн үнээр 1 тонныг нь 5400.0 төгрөгөөр

борлуулна гэж тооцлоо. Эдийн засгийн тооцоогоор жилийн нийт борлуулалтын


орлого 10.800 сая төгрөг, ашиглалтын нийт зардал 5040.159 сая төгрөг болсон

бөгөөд нэгж бүтээгдэхүүний өөрийн өртөг 2520 төгрөг болсон.Эндээс уурхайн

нийт цэвэр ашиг 2483.905 сая төгрөг болж байна.


2001 оны төлөвлөлтийн үзүүлэлтүүд (0.8 сая тн)

Д/д

Үзүүлэлт

Зүсэлтүүд

Нийт РЛ-2 РЛ-19 РЛ-3 РЛ-4 РЛ-5 РЛ-6 РЛ-7 РЛ-8 РЛ-9

1. Хөрсний хөндлөн огтлолын

талбай, м2

1005 1005 - - - - - 1005 1005

2. Завссрын чулуулгийн хөндлөн

огтлолын талбай,м2

- - 300 240 96 84 80 - -

3. Нүүрсний хөндлөн огтлолын

талбай,м2

260 260 1100 720 450 260 245 225 184

4. Зүсэлт хоорондын зай, м 210 190 255 255 225 165 200 250 2000

5. Хөрс, м3 211.05 190.95 - - - - 201.0 251.25 854.25

6. Завсрын чулуулаг,м3 - - 68.85 42.84 20.25 13.53 - - 145.47

7. Ахi, м3 211.05 190.95 68.85 42.84 20.25 13.53 201.0 251.25 999.72

8. Аoi, м3 54.6 49.4 232.05 149.17 79.87 41.66 47.0 51.12 704.87

9. кхх, тн/м3 3.19 3.19 0.24 0.24 0.21 0.27 3.5 4.06 1.17


2004 оны төлөвлөлтийн үзүүлэлтүүд (2сая тн)

Д/д

Үзүүлэлт

Зүсэлтүүд



талбай, м2

1722 1722 914 882 540 705 705 1974 1974

2. Завсрын чулуулгийн хөндлөн


225 225 180 225 90 135 90 90 135


талбай,м2

900 900 900 900 900 900 900 900 900

4. Зүсэлт хоорондын зай, м 210 280 265 280 195 210 320 240

5. Хөрс, м3 361.62 397.32 237.97 199.08 121.39 148.05 355.32 473.46 2294.51

6. Завсрын чулуулаг,м3 47.25 56.7 53.66 44.1 21.94 23.62 28.8 27 303.27

7. Ахi, м3 408.87 454.02 291.63 243.18 143.33 171.67 284.12 500.76 2597.58

8. Аoi, м3 189 252 238.5 252 175.5 189 288 216 1800

9. кхх, тн/м3 1.79 1.49 1.01 0.79 0.67 0.75 0.81 1.92 1.19


2005 оны төлөвлөлтийн үзүүлэлтүүд (2 сая.тонн)

Д/д

Үзүүлэлт

Зүсэлтүүд



талбай, м2

2079 2079 1648 1585 1275 1410 1410 2184 2184

2. Завсрын чулуулгийн хөндлөн


225 225 180 180 135 135 90 90 135


талбай,м2

900 900 900 900 900 900 900 900 900

4. Зүсэлт хоорондын зай, м 210 280 265 280 195 210 320 240 2000

5. Хөрс, м3 436.59 536.86 428.37 400.4 261.79 296.1 524.16 524.16 3478.66

6. Завсрын чулуулаг,м3 47.25 56.7 47.7 44.1 26.32 23.63 283.8 27 301.5

7. Ахi, м3 483.84 593.56 476.07 444.5 288.11 319.73 622.39 551.16 3779.36

8. Аoi, м3 189 252 238.5 252 175.5 189 288 216 1800

9. кхх, тн/м3 2.11 1.95 1.65 1.46 1.36 1.4 1.79 2.11 1.73


6.2 ЕБДС-ын трансформаторын тоо ба чадалын сонголтын тооцоо

1.Бүх тоног төхөөрөмжийн актив чадлын нийлбэр

Д/

д

Цахилгаан

хэрэглэгч-

дын нэр

Тоо Pном

(Sном)

ΣРном

(ΣSном)

кх Cosαном Tgαном Рт, кВт Qт, кВА кхх T, цаг Wa ,

КВт.ц

Wр ,

КВА.цаг

1. ЭШ 30/110

-ЕХ

-ДХТр

1

2

4

2500

(400)

5000

(1600)

0.4

0.4

0.9

0.7

-0.48

1.02

2000

448

-960

457

0.6

0.6

7200

7200

8640000

1935360

-6912000

3290400

Дүн 10кВт 2448 -513 8775360 -3621600

2. ЭКГ-5А

-ЕХ

-ДХТр

2

2

2

250

(40)

500

(80)

0.73

0.73

0.85

0.7

0.62

1.02

365

40.9

226

41.8

0.6

0.6

7200

7200

1576800

180570

1627200

300960

Дүн 6 кВт 405.9 267.8 1757370 1928160

3. СБР-160

КТП 100

ТМ 40/10

1

2

12

184

(100)

(40)

184

(200)

(480)

0.65

0.9

0.8

0.7

0.9

0.85

1.02

0.48

0.62

119.6

162

326.4

122

77.8

202.4

0.7

-

0.65

6000

4000

6000

502320

648000

1272960

732000

311200

1214200

Дүн 0.4кВт0.9 608 402.4 2423280 2257400

4. Орхигдсон

хэрэглэгчид

60.8 40.2 242330 225740

Нийт дүн 3522.7 -2.6 13198390 789700


shiwee ovoo

Documents

3 tw

gt

min

max

www

amp

wg 3

comwww