İsg 5003 Çalışma yaşamında sağlık ve güvenlik arasındaki...

İSG 5003

Çalışma yaşamında sağlık ve güvenlik

arasındaki ilişki nedir?

Çalışma yaşamında sağlık ve mühendislik

uygulamaları nelerdir? Güz 2014

Prof.Dr.O.Alp ERGÖR

DEÜ Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı AD

DEÜ İş Sağlığı Araştırma ve Uygulama Merkezi – İSAMER

DEÜ Hastanesi Çalışan Sağlığı Birimi

[email protected]

412 4001

412 3020

mailto:[email protected]

A Ergör

B Kılıç

A Ergör

T Durmaz

Tehlikeler (risk etmenleri) ile ilgili korunma-

savaşım süreçlerinde göz önüne alınması

gereken İSAGÜ uygulamaları

• Ortam izlemi

• Çalışanın izlemi

• Değerlendirme

• Girişim

• Eğitim

• Düzenleme

• …

Ev ödevlerini anımsayalım:

İzleyen 4 slaytta görünen işyerlerinde,

verilen bilgilerden de yararlanarak

sağlığı etkileyeceğini düşündüğünüz

etmenleri belirleyin, gruplayın…

• Mobilya boya-cila atölyesi

• 2 çıraklarla birlikte toplam 6 çalışan var

• Fotoğrafta görülen çocuk 15 yaşında ve 6 aydır bu işyerinde çırak olarak çalışıyor. Çırak genel olarak zımpara işine yardım ediyor, getir-götür ve temizlik işlerini üstleniyor, malzemeleri taşıyor. Haftada 1 kez Çarşamba günleri çıraklık okuluna devam ediyor.

* Gözlediğiniz ergonomik risk etmenleri hakkında kısaca bilgi veriniz. (Temel özellikleri, sık kullanıldıkları iş kolları, organizmaya girişi, olası sonuçları, korunma yöntemleri,vb.)

A Ergör

ÖNERİLER

• DEÜH Çalışan Sağlığı Birimi … Birim için ayrılan ofis toplam 12 metrekare… 5 kişi bu alanda raporlama, risk değerlendirme toplantıları gibi çalışmaları yürütmek zorunda…

* Gözlediğiniz ergonomik risk etmenleri hakkında kısaca bilgi veriniz. (Temel özellikleri, sık kullanıldıkları iş kolları, organizmaya girişi, olası sonuçları, korunma yöntemleri,vb.) DEÜH ÇSB

• Ameliyathane

• 4 kişilik ekip dışında zaman zaman giren çıkanlar da var…

* Gözlediğiniz ergonomik ve biyolojik risk etmenleri hakkında kısaca bilgi veriniz. (Temel özellikleri, sık kullanıldıkları iş kolları, organizmaya girişi, olası sonuçları, korunma yöntemleri,vb.)

• Künk üretimi

• Özel sektör

• İşyeri hekimi çalışıyor ve işyeri sağlık birimi var

• Sendika yok

1. Fotoğraf ve veriler ışığında size sunulan kesiti “çalışma yaşamının temel bileşenleri” açısından değerlendirin.

2. Gözlediğiniz fiziksel etmenleri çok kısaca açıklayın. (Temel özellikleri, sık kullanıldıkları iş kolları, organizmayla karşılaşma yolu-alınma yolu, olası sonuçları, korunma yöntemleri,vb.)

B Kılıç

TMMOB tarafından düzenlenen

İSAGÜ etkinlikleri

- TMMOB – Makine Müh Od. IV. İş Sağlığı ve Güvenliği Kongresi, Adana

– Düzenli

- İnşaat Müh Od. Ankara – İSG Sempozymu – İlk kez Ekim 07

- Çevre Müh. Od. Ulusal Çevre Müh Kongresi …

İş sağlığını nasıl tanımlarız?

Çalışma Yaşamı ve Sağlık İlişkisi

Çalışma Ortamı

fiziksel

kimyasal

biyolojik

ergonomik

psikososyal

Çalışma Koşulları

Süre

Ücret

Vardiya

Gece

Bireysel Özellikler Yaşanan Çevre

SAĞLIK

Çalışma İlişkileri

Örgütlenme

İş güvencesi

İstihdam biçimi

Duffus & Worth, ©IUPAC

Acute Toxicity, 2001

İSAGÜ İlkeleri

• İşveren sorumluluğu

• Koruma

• Risk yönetimi

• Bilgilendirme, eğitme, gözlem

• Çalışan sorumluluğu

Çalışan Sağlığına Yönelik Korumanın

Basamakları

1. Durum saptama - Risklerin belirlenmesi

2. Risk sağlık ilişkisinin tanımlanması

(Etkilenim, doz, yol, sınırlar vb.)

3. Risk altındaki grupların belirlenmesi

4. Korunma sistemlerinin, yöntemlerinin ve araçlarının

değerlendirilmesi

5. Çözümleme - değerlendirme

6. Sürecin izlenmesi

Risk Etmenleri, Zararları, Korunma Önlemleri

• …

• Önlemler: – etmenin değiştirilmesi

– yalıtım-kapalı çalışma

– havalandırma, otomasyon

– genel temizlik

– kişisel koruma

– izlem

Güvenlik – Sağlık

Ayrılabilir mi?

Neden iş kazası/güvenlik daha ön planda?

1935, AMERICAN JOURNAL OF PUBLIC HEALTH

Fiziksel

Kimyasal

Psikolojik

etmenler

Enfeksiyon

Ağır iş yükü

Geleneksel iş

stresi

İş kazası

Meslek

hastalıkları

GELENEKSEL

ETMENLER

Bilgiye dayalı ve

yoğun iş

Allerjiler

Psikososyal stres

Stres ile ilişkili

hastalıklar

Çalışma??

GEÇİŞ

SÜRECİ

20. yy 21. yy

Manufaktür BT

Yeni

TEHLİKELER

Yeni

RİSKLER

(Uyarlama Rantannen 2000) Y.Demiral

Çalışma yaşamının yakın dönemdeki evrimi ve sağlıkla ilgili olarak bir mühendisin göz

önünde bulundurması gerekenler

Güvenlik ve Sağlık Ayrışmasının Nedenleri ve Sakıncaları (!?)

Güvenlik / genellikle

• Veri daha yeterlidir

• Riskler açık ve ivedidir

• Zarar gözle görülebilir

• Girişim, sıklıkla çabuk sonuç verir

• Neden-sonuç ilişkisi açıktır

• Bireylerin tıbbi öyküleri ile ilişkisi

zayıftır

• Bireyle ilişkisi daha kolay kurulur

• Denetim olaya yönelik yapılır

Sağlık / genellikle

• Veri yetersizdir

• Riskler daha geç sonuç verir

• Zarar daha saklıdır

• Girişim, orta-uzun erimde sonuç verir

• Neden sonuç ilişkisi (göreli) gizlidir

• Bireysel farklılıklar ön plana çıkar, nedensel

ilişki güç kurulur, bu nedenle tazmin her

zaman hızlı ve kolay olmaz

• Bireyin iş öyküsü önemlidir

• Denetim nedensellik ilişkisi üzerinden yürür

Çalışma yaşamında Sağlık ve Güvenlik Farklılıkları

GÜVENLİK SAĞLIK

Veri Yeterli Yetersiz

Risk Açık ve ivedi Gizli, sıklıkla orta –

uzun erim

Zarar Açık Gizli

Girişim ve Sonuç Hızlı Çok yavaş

Nedensellik Açık Kanıtlanması güç

Bireysel öykü İlişkisiz İlişkili

Denetim Olaya yönelik Nedenselliğe yönelik

İSAGÜ Açısından Mühendislik Girişimleri

ve İlişkili Sonuçlar

• Aydınlatma

• Havalandırma

• İklimlendirme

• Titreşim

• Ses

• Barınma

• Sosyal olanaklar

• MİK

• Etmenlerin 3 yolla vücuda

girişinin önlenmesi

• Kas iskelet sistemi

hastalıkları

• Stres

• …

Çalışma

yaşamında

sağlığın

bileşenleri

MESLEK

HASTALIĞI

ÖNLEM

GİRİŞİMLER – İZLEM

Doktor + Mühendis

TANI - algılama

öncelikle doktor

Bozulan

sağlık

Çalışma

Yaşamında

Sağlık

Ç ortamı Ç koşulları

Çevre-

toplum Kişisel

özellikler

Ç ilişkileri

Çalışma Yaşamında Sağlığın Yönetimi

Girişim Süreci

Hekim Mühendis

İşveren

Çalışma

Yaşamında

Sağlık

Ç ortamı Ç koşulları

Çevre-

toplum Kişisel

özellikler

Ç ilişkileri

Mühendis

Hekim

İşveren

Fotoraflar: DHARA RV, GASSERT TH. The Bhopal

Syndrome: Persistent Questions about Acute Toxicity

and Management of Gas Victims.

INT J OCCUP ENVIRON HEALTH 8:380–386; 2002.

Union Carbide Plant – MIC salınımı

2500 ani toplam 6000 ölüm

Yaklaşık 50 000 kronik etkilenim

Bophal nüfusu 200 000 (1984)

Ekzotermik reaksiyon (su) – MIC + HCN

+ CO + NOx …

Cevher ayrıştırma sürecine taşıyıcı bantlarla aktarılıyor,

boşaltma noktasına tozun engellenebilmesi için yapılan

girişime dikkat ediniz.

Journal of Occupational Rehabilitation, Vol. 14, No. 4, December 2004

• British Coal – Akciğer filmi ile saptanan “pnömokonyoz sıklığı”

• 1959-63 % 12.1

• 1989-93 % 0.4

• Bulgu → girişim: – İşyeri Sağlık Birimi + Endüstriyel Hijyen

» ISLAK ÇALIŞMA vd

Sonuç: YASAL DÜZENLEME ve uygulama DEĞİŞİKLİĞİ!

Her yıl tüm işçiler için çekilen akciğer filmi yerine ortamın düzenli izlemi yerleştirilmiş. Yıllık film sıklığı en az 2 yılda bire çıkarılmış, işçilerin bireysel karşılaşmaları ve akciğer bulgularına göre sıklık sağlık birimi tarafından belirlenmeye başlamış!

S.Afacan, 1994

Çok önemli bir hekim – mühendis işbirliği örneği

İş güvenliği uzmanlarının görevleri

• Danışmanlık ve yol gösterme

(çalışmalar, değişikliklerle, tasarım, bakım-onarım, seçim, planlama, yürütüm)

• Risk değerlendirme

• Çalışma ortamı gözetimi

(İSAGÜ – bakım, kontrol, ölçüm planlama, uygulama, kontrol)

• Kaza, yangın veya patlamaların önlenmesi, korunma

sürecinin planlanması, uygulanması

• Eğitim, bilgilendirme ve kayıt

• İşyeri hekimi ile işbirliği ve eşgüdüm (iş kazaları, meslek hastalıkları değerlendirmesi, tehlike tanımı, inceleme ve

araştırma, koruma stratejileri, önlem etkinlikleri, Yıllık Çalışma Planı oluşturulması)

Madde 7. İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARININ GÖREV, YETKİ, SORUMLULUK VE

EĞİTİMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK RG: 27.11.2010; 27768

•İş Sağlığı ve bileşenleri

•Çalışma yaşamında güvenlik – sağlık ilişkisi

•Meslek hastalıkları

TEŞEKKÜRLER

İsg 5003 Çalışma yaşamında sağlık ve güvenlik arasındaki...

Documents