GüNDeM sermaye piyasasında

SAYI 94 HAZİRAN 2010 ISSN 1304-8155

Aracı Kurum Yoğunlaşma ve Performans Analizi - 2009 (sayfa 20)

ICSA 23. Genel Kurulundan Notlar (sayfa 10)

Bu rapora www.tspakb.org.tr adresinden ulaşabilirsiniz.

Sermaye piyasasında GüNDeM, Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği (TSPAKB) tarafından bilgilendirme ama-cıyla hazırlanmıştır. Bu raporda yer alan her türlü bilgi, değerlendirme, yorum ve istatistiki değerler, hazırlandığı tarih itibariyle güvenilirliğine inanılan kaynaklardan elde edilerek derlenmiştir. Bilgilerin hata ve eksikliğinden ve ticari amaçla kullanılmasından doğabilecek zararlardan TSPAKB hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. Raporda yer alan bilgi-ler kaynak gösterilmek şartıyla izinsiz yayınlanabilir.

TSPAKB Adına İmtiyaz Sahibi E. Nevzat ÖztangutBaşkan

Genel Yayın Yönetmeniİlkay ArıkanGenel Sekreter

Sorumlu Yazı İşleri MüdürüAlparslan BudakGenel Sekreter Yardımcısı

EditörEkin FıkırkocaMüdür Yardımcısı/Araştırma ve İstatistik

TasarımCennet TürkerUzman/Eğitim ve TanıtımEfsun Ayça DeğertekinUzman/Araştırma ve İstatistik

Kapak Tasarımı ve MizanpajCennet TürkerUzman/Eğitim ve Tanıtım

Yayın Türü: Yaygın, süreli

Sermaye piyasasında GüNDeM, TSPAKB’nin aylık iletişim organıdır. Para ile satılmaz.

TSPAKBBüyükdere Caddesi No:1731. Levent Plaza Kat:4 1. Levent 34394 İstanbulTel:212-280 85 67 Faks:212-280 85 89www.tspakb.org.tr info@tspakb.org.tr

Basım Printcenter

Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği (TSPAKB), aracı kuruluşların üye olduğu, kamu tüzel kişiliğini haiz özdüzenleyici bir meslek ku-ruluşudur.

Birliğin 104 aracı kurum ve 41 banka olmak üze-re toplam 145 üyesi vardır.

TSPAKB

TSPAKB

3

Değerli GüNDeM okurları,

Bildiğiniz gibi üyesi olduğumuz Uluslararası Men-kul Kıymet Birlikleri Konseyi’nin (International

Council of Securities Association-ICSA) 23. Genel Kurulu 9-12 Mayıs tarihleri arasında Birliğimizin ev sahipliğinde İstanbul’da yapıldı.

Genel Kurul çerçevesinde 11 Mayıs 2010 tarihinde düzenlediğimiz “Kriz Sonrası Küresel Finans Sektörü Düzenlemelerinin Geleceği” konulu konferansa Dev-let Bakanı ve Başbakan Yardımcı Sayın Ali Babacan, Sermaye Piyasası Kurulu Başkanı Sayın Vedat Akgi-ray ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Başkanı Sayın Hüseyin Erkan’ın yanı sıra, Uluslararası Serma-ye Piyasaları Düzenleyicileri Örgütü Genel Sekreteri Sayın Greg Tanzer ve Dünya Borsalar Federasyonu Genel Sekreteri Sayın Thomas Krantz gibi isimler de katıldı. Aynı akşam düzenlenen gala gecesinde ise Maliye Bakanı Sayın Mehmet Şimşek, dünyada-ki ve Avrupa’daki son gelişmeleri değerlendiren ve Türkiye’nin konumunu ortaya koyan bir konuşma yaptı.

Yurt içinden ve yurt dışından önemli konuşmacıları ağırladığımız toplantıda öne çıkan görüş, ülkeler ara-sındaki “düzenleme arbitrajının” kaldırılması ve ulus-lararası koordinasyonun ivedilikle hayata geçirilmesi oldu. Ancak, bu konudaki çalışmaların çok yavaş iler-lediğine hep birlikte şahit oluyoruz. Nitekim, toplan-tıda da konuşmacılar, Finansal İstikrar Kurulu, Ulus-lararası Sermaye Piyasaları Düzenleyicileri Örgütü ve

Uluslararası Ödemeler Bankası gibi, küresel sermaye piyasası düzenlemelerini şekillendirecek olan kurum-ların birçok alanda görüş birliğine varmadığı, bun-dan dolayı düzenleyici sistemdeki reformların gecik-tiği dile getirildi.

Elbette amacımız aceleye getirmeden, üzerinde dü-şünülmüş, sistemik riskleri bertaraf eden, yatırımcı-ları daha fazla koruyan bir düzenleyici sistemin tesis edilmesi. Dolayısıyla, sistemde yapılacak değişiklikle-rin yalnızca mevcut eksikliklerin altını doldurmama-sı, yapısal adımlar atılarak temeldeki problemlere ce-vap vermesi gerekiyor. Bu konular çözüme ulaştırıl-dığında, karşılıklı güvenin kurulabileceği ve finans pi-yasasındaki istikrarın yakalanabileceği inancındayız.

Değerli okurlar,

Sektörümüzün gelişimine ve tanınırlığına, hem yurt içinde hem de yurt dışında yürüttüğümüz çalışmalar-la ve yayınladığımız raporlarla destek vermeye de-vam ediyoruz. Mayıs ayında yayınladığımız Türkiye Sermaye Piyasası 2009 raporumuzla da sektörümü-zün 2009 yılındaki performansını değerlendirdik. De-taylarına Birliğimizin internet sitesinden ulaşabilece-ğiniz raporumuzda, finansal krizin ardından yaşanan toparlanmanın ülkemiz sermaye piyasası verilerine de yansıdığı görülüyor. Aktiflerin 6 milyar TL’ye yak-laştığı sektörümüz, güçlü sermaye yapısını korumaya devam ediyor. Toplam gelirlerini %20 artıran aracı kurum sektörünün net kârı, özellikle komisyon gelir-lerindeki artış ve giderlerdeki azalışa paralel olarak, 170 milyon TL’den 317 milyon TL’ye çıktı. Ayrıca, kâr eden kurum sayısının 2008 yılında 39 iken, 2009 yı-lında 68’e yükselmesi ise sevindirici bir gelişme.

Sektörümüzün gösterdiği bu olumlu performansın, ilerleyen dönemlerde hem yurt içindeki hem de yurt dışındaki istikrarın yakalanmasıyla daha da yüksele-ceği düşüncesindeyiz. Bu konuda Birlik olarak üze-rimize düşen görevleri, Yönetim Kurulumuz ve çalı-şanlarımızla yerine getireceğiz.

Saygılarımla,

E. Nevzat ÖZTANGUT BAŞKAN

GüNDeM

Sunuş

4 TSPAKB

ICSA 23. Genel Kurulu İstanbul’da Yapıldı

Birliğimizin ev sahipliğinde düzenlenen 23. ICSA Genel Kurulu 9-13 Mayıs 2010 tarihleri arasında

İstanbul’da yapıldı. Uluslararası Menkul Kıymet Bir-likleri Konseyi ICSA (International Council of Secu-rities Associations) Genel Kurulu’na 26 ülkeden 60 kişi katıldı.

Genel Kurul kapsamında, 11 Mayıs 2010 tarihinde genel katılıma açık bir konferans düzenlendi. “Kriz Sonrası Küresel Finans Sektörü Düzenlemeleri” ko-nulu konferansta küresel finans sektöründe yapıla-cak düzenlemelerin, borsaların ve genel anlamda finansal hizmetler sektörünün geleceği konuları ele alındı. Konferansa, Devlet Bakanı ve Başbakan Yar-dımcısı Sayın Ali Babacan da katıldı.

Konferansın yurt içi konuşmacıları arasında Başba-kan Yardımcısı Sayın Ali Babacan’ın yanı sıra, SPK Başkanı Sayın Vedat Akgiray, İMKB Başkanı Sayın Hüseyin Erkan, TBB Başkanı Sayın Ersin Özince bu-lunurken; yurt dışından Uluslararası Menkul Kıymet Düzenleyicileri Örgütü (IOSCO) Genel Sekreteri Sa-yın Greg Tanzer, Avrupa Menkul Kıymet Düzenleyi-cileri Komitesi (CESR) Genel Sekreteri Sayın Carlo Comporti, Dünya Borsalar Federasyonu (WFE) Ge-nel Sekreteri Sayın Thomas Krantz ve Uluslararası Değerleme Standartları Konseyi (IVSC) Başkanı Sa-yın Michel Prada gibi isimler öne çıktı.

Konferansın açılış konuşmasını TSPAKB Başkanı Sa-yın Nevzat Öztangut ve ICSA Başkanı Sayın René Karsenti yaptı. Nevzat Öztangut konuşmasında kriz sonrası yapılacak finansal düzenlemelere ilişkin ola-rak “Farklı ulusal düzenleme yapıları ve düşünsel yaklaşımların olduğu bir ortamda, uzlaşmaya varma-nın zor olduğu bir gerçek. Öte yandan yeni düzen-lemelerin uygulaması da hassas bir süreç olacağa benziyor. Bu işi yaparken, serbest piyasa ekonomisi ilkelerine zarar vermeden, hassas bir denge gözet-mek gerekiyor. Bu anlamda, birbirimizle fikir alışve-rişinde bulunmak çok önemli. Bu nedenle, dünyanın farklı bölgelerinden, farklı yasal çerçevelerden ge-niş bir yelpazede konuşmacıları bir araya getirmeyi hedefledik.” dedi. Konferansın uzlaşmaya varılabile-cek olası alanların belirlenmesinde fayda sağlama-

sını umduklarını belirten Öztangut, konuşmasında İstanbul’un Avrasya bölgesi için bir finans merkezi olma potansiyeli taşıdığına dikkat çekti.

ICSA Başkanı Sayın René Karsenti ise konuşmasın-da, “Finansal hizmetler sektörüne yönelik yeni dü-zenleme önerileri, küresel bir kurum olarak ICSA için ayrı bir önem teşkil ediyor.” dedi. Bu çerçevede Kar-senti, sermaye piyasalarında güven unsurunun ye-niden tesis edilmesi adına ICSA’ya önemli görevler düştüğüne ifade etti. Bu amaca hizmet etmek için

Haberler

5 GüNDeM

ICSA üyesi ülkeler arasındaki işbirliğinin güçlendiril-meye devam edilmesi gerektiğini belirten Karsenti, ayrıca ICSA’nın yeni düzenlemeler gibi konularda düzenleyici otoriteler ile uluslararası standartları belirleyen kurumlar arasındaki iletişimi güçlendiren etkili bir platform haline geldiğini belirtti.

Konferanstan sonra düzenlenen gala yemeğine ise Maliye Bakanı Sayın Mehmet Şimşek katıldı. Bakan Şimşek, yemekten önce yaptığı konuşmada, Türkiye

ekonomisinin güçlü bir toparlanma sürecine girdiği-ni belirterek, “İnanıyorum ki bu toparlanma devam edecek. Sürdürülebilir yüksek büyüme oranlarına geri döneceğimize inanıyorum.” dedi. Şimşek ko-nuşmasında, küresel piyasalarda yaşanan ekonomik gelişmelere ilişkin olarak, daha fazla düzenlemeden ziyade daha etkili düzenlemelere ihtiyaç olduğunu vurguladı.

Ülkemizde ilk kez düzenlenen ICSA Genel Kurulu, organizasyon olarak da katılımcılardan tam not aldı. Bu etkinlikle Birliğimiz, uluslararası platformlarda ül-kemizi ve sermaye piyasamızı temsil ettiği kadar, bu platformları ülkemize taşıma konusunda da önemli bir başarıya imza atmış oldu. Genel Kurul ve konfe-ransta yapılan sunumların geniş özetlerini ilerleyen sayfalarda okuyabilirsiniz.

Genel Kurulumuz Yapıldı

Onuncu Olağan Genel Kurul toplantımız 5 Mayıs 2010 Çarşamba günü, Birlik merkezinde, 144

üyemizden 83’ünün katılımıyla gerçekleştirildi.

Üyelerimizin yanı sıra Sermaye Piyasası Kurulu, İs-tanbul Menkul Kıymetler Borsası, Takasbank ve Mer-kezi Kayıt Kuruluşu’ndan üst düzey temsilcilerinin katıldığı toplantının açılış konuşmalarını SPK Başkanı Prof. Dr. Vedat Akgiray, İMKB Başkanı Hüseyin Erkan ve Birlik Başkanı Nevzat Öztangut yaptı.

Haberler

6

Haberler

TSPAKB

Açılış konuşmalarının ardından geçilen toplantıda 2009 yılı Yönetim Kurulu raporu, Denetleme Kurulu raporu, bilanço, gelir-gider tablosu ve kesin hesap cetveli oybirliğiyle tasdik edilerek, Yönetim ve De-netleme Kurulu üyeleri ayrı ayrı ibra edildi.

Birliğimiz Statüsü gereğince üç yıllık görev süresi dolan Disiplin Komitesi üyelikleri için seçim yapıldı. Disiplin Komitesi üyeliklerine;

• İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş.den Ufuk Ümit On-başı, • Halk Yatırım Menkul Değerler A.Ş.den Hasan Ece-soy, • Bahar Menkul Değerler Ticareti A.Ş.den Adnan Ba-har,seçildi.

Birliğimizin Yeni Üyesi

Sermaye Piyasası Kurulu Karar Organı’nın 19.02.2010 tarih ve 4 sayılı toplantısında; ser-

maye piyasasında aracılık faaliyetinde bulunmaya yetkili kılınmış olan vadeli işlemler aracılık şirketleri-nin, Birliğimiz üyeliği bakımından “aracı kurum” sta-tüsünde sayılmasına karar verilmiştir.

Kurul kararı çerçevesinde Ulukartal Kapital Vadeli İşlemler Aracılık A.Ş., vadeli işlemler aracılık şirketi olarak Birliğimize üyelik başvurusunda bulunmuştur. Üyelik talebi, Birlik Yönetim Kurulumuzun 26 Ma-

yıs 2010 tarihli toplantısında değerlendirilerek Birlik Statüsü hükümleri çerçevesinde üyelik başvurusu olumlu sonuçlandırılmıştır.

Komisyon Raporumuz SPK’da

Birliğimiz, 1 Ocak 2006 tarihinden itibaren geçerli olan serbest komisyon uygulaması konusundaki

gelişmeleri düzenli olarak izlemektedir. Bu kapsam-da hazırladığımız rapor Kurul’a iletilmiştir.

Serbest komisyon uygulamasının, aracı kurumların gelir yapıları üzerindeki etkilerini izlemek amacıyla hazırladığımız raporda, aracı kurumların 2009/12 dönemine ilişkin mali verileri ve 2010/03 dönemi-ne ilişkin “Aylık Dönemler İtibarıyla Yapılan Aracılık Komisyonu ve Promosyon Uygulamaları Bildirimi” formları değerlendirilmiştir.

Halka Arz Seferberliği Zirvesi

Birliğimiz, SPK, İMKB ve TOBB işbirliğiyle, 6-7 Mayıs 2010 tarihlerinde, Sütlüce Haliç Kongre

Merkezi’nde “Halka Arz Seferberliği Zirvesi” düzen-lenmiştir.

Paneller, çalıştaylar ve ikili görüşmeler ile halka arzla ilgili çok geniş bir kesimi buluşturmayı amaçlayan zir-venin açılış konuşmaları, TSPAKB Nevzat Öztangut, SPK Başkanı Vedat Akgiray, İMKB Başkanı Hüseyin Erkan ve TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu tarafın-

7 GüNDeM

dan yapılmıştır.

Birlik Başkanı Öztangut konuş-masında, halka arzlarda talep kısmındaki so-runlara dikkat çekmiştir. Öz-tangut, yerli ya-tırımcıların hisse senedi talebinin düşük olduğu-nu, bireylerin

tasarruflarının %75’inin TL cinsinden mevduatta ve dövizde değerlendirildiğini, sadece %6’sının hisse senedinde olduğunu, kurumsal yatırımcı tarafında da durumun değişmediğini belirtmiştir.

Zirvede, Birliğimizin raporlarının yer aldığı standımız katılımcılar tarafından ilgiyle karşılanmıştır.

Türkiye Sermaye Piyasası 2009 Raporumuz Yayınlandı

2002 yılından itibaren düzenli olarak yayınladığı-mız ve sektör tarafından geniş ilgiyle karşılanan

“Türkiye Sermaye Piyasası” adlı raporumuzun 2009 yılı sayısı, Mayıs ayı içerisinde kamuoyuna sunul-muştur.

Raporda, 2009 yılına dair makroekonomik gelişme-

lerle birlikte sermaye piyasa-mızın finansal sistem içindeki yeri, büyüklüğü, aracı kurum sektörünün faaliyetleri; örgüt-sel ve insan gücü kaynakları ile mali tabloları incelenmiş-tir. Raporda ayrıca yatırımcı tercihlerindeki gelişmelere de yer verilmiştir.

Raporumuz, üyelerimizin yanı sıra, basın kuruluşları, üniver-siteler ve sermaye piyasası çevrelerine ulaştırılmıştır. Söz konusu rapora www.tspakb.org.tr adresindeki internet sitemizden erişilebilmektedir.

Yıllık İngilizce Raporlarımız Yayınlandı

Sermaye piyasası ve aracılık sektöründeki 2009 yılı gelişmelerinin değerlendirildiği “Brokerage

Industry 2009 Annual Review” isimli İngilizce rapo-rumuz Mayıs ayında yayınlanmıştır.

Ayrıca Birliğimiz, Türkiye sermaye piyasasının yapısı-nı ve mevcut düzenlemelerini konu alan “The Struc-ture of the Turkish Capital Markets 2010” başlıklı raporu Nisan ayı sonunda kamuoyuna sunmuştur.

Üyelerimize, üniversitelere, sermaye piyasası çevre-lerine, yurtdışındaki ilgili kuruluşlara ve Türkiye’deki yabancı temsilciliklere gönderilen raporlara, Birliği-mizin www.tspakb.org.tr adresindeki internet site-sinden de ulaşılabilmektedir.

Haberler

8

Haberler

TSPAKB

Faaliyet Raporumuz Yayınlandı

2009 yılındaki çalışmalarımızın yer aldığı Faaliyet Raporumuz Mayıs ayı

içerisinde yayınlanmış ve 5 Mayıs 2010 tarihinde düzen-lenen Genel Kurulumuzda üyelerimize dağıtılmıştır.

İngilizce olarak da hazırla-nan raporda, Birlik organi-zasyonu ve faaliyetleriyle ilgili bilgilerin yanı sıra finan-sal tablolarımız yer almakta-dır.

Aracı Kurumlara Yönelik Finansal Tablo Hazırlama Rehberi

Bilindiği üzere Birliğimiz, aracı kurumların finan-sal verilerini belirli dönemlerde toplayıp, sonuç-

larını hem veri yayını hem de çeşitli raporlar vasıta-sıyla kamuoyuyla paylaşmaktadır. Halihazırda, aracı kurumlar Sermaye Piyasası Kurulunun ilgili tebliği doğrultusunda Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (UFRS) ile uyumlu finansal tablolarını hazırlamaktadır.

Ancak, sektör genelinde finansal tablo sınıflandır-malarıyla ilgili tereddütler ve uygulama farklılıkları görülmektedir. Konu ile ilgili uygulama birliği sağlan-ması açısından, Birliğimiz bünyesinde aracı kurum-lar ve bağımsız denetim şirketlerinden temsilciler ile Birlik uzmanlarından oluşan bir çalışma platformu kurulmuştur.

Söz konusu platformun çalışmaları ışığında hazırla-nan ve Sermaye Piyasası Ku-rulundan olumlu görüş alınan “Aracı Kurum Finansal Tablo Hazırlama Rehberi” Nisan ayı sonunda yayınlanmıştır. Hazır-lanan rehber, 10 no’lu Genelge ile üyelerimize duyurulmuştur. Üyelerimizin yanı sıra, ilgili çevrelere de iletilen rehbere Birliğimizin internet sitesinden de ulaşılabilmektedir.

IIF Risk Management Semineri

Merkezi Washington’da bulunan ve finans ala-nında uluslararası ölçekteki araştırma, analiz

ve eğitim programları ile tanınan International Insti-tute of Finance (IIF), Birliğimiz ve Türkiye Bankalar Birliği işbirliği ile 24-26 Mayıs tarihlerinde İMKB’de “Risk Management” konulu bir eğitim programı dü-zenlemiştir.

Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Eğitimleri

10-14 ve 17 Mayıs tarihlerinde VOB Üye Temsil-cisi eğitimi, 18 Mayıs tarihinde ise VOB Uygula-

ma eğitimleri gerçekleştirilmiştir. VOB Üye Temsilcisi eğitimine 20 kişi, VOB Uygulama eğitimine 17 kişi katılmıştır.

Tüm eğitimlerimize ilişkin detaylar, Birliğimizin inter-net sitesinde yer alan Eğitim/Eğitimlerimiz bölümün-den takip edilebilmektedir.

Lisans Yenileme Eğitimleri

Mayıs ayında, Temel Düzey, İleri Düzey, Türev Araçlar ve Gayrimenkul Değerleme Uzmanlığı

lisans yenileme eğitimleri yanında Kurumsal Yöne-tim Derecelendirme Uzmanlığı, Kredi Derecelendir-me Uzmanlığı ile Takas ve Operasyon İşlemleri li-sans yenileme eğitimleri düzenlenmiştir.

Ayrıca bir kuruma özel olarak, 3 Mayıs tarihinde İle-ri Düzey lisans yenileme eğitimi düzenlenmiş ve bu eğitime 20 kişi katılmıştır.

Mayıs ayında, Temel Düzey lisans yenileme eğitim-lerine 163, İleri Düzey lisans yenileme eğitimlerine 80, Türev Araçlar lisans yenileme eğitimine 45 ve Gayrimenkul Değerleme uzmanlığı lisans yenileme eğitimine 31 kişi katılmıştır. Kurumsal Yönetim Dere-celendirme Uzmanlığı lisans yenileme eğitimi 7 kişi, Kredi Derecelendirme Uzmanlığı lisans yenileme eğitimi 40 kişinin katılımı ile tamamlanmıştır. Takas ve Operasyon İşlemleri lisans yenileme eğitimine ise 12 kişi katılmıştır.

Lisans yenileme eğitimleri katılımcı sayılarına ilişkin veri tabloda yer almaktadır.

Haberler

9 GüNDeM

Üniversite Etkinliklerimiz

3 Mayıs 2010 tarihinde Balıkesir Üniversitesinde ve 7 Mayıs 2010 tarihinde Marmara Üniversi-

tesinde düzenlenen “kariyer günleri”nde Birliğimizi, Lisanslama ve Sicil Tutma bölümü Müdür Yardımcısı Doruk Karşı temsil etmiştir. Bu kapsamda öğrenci-lere yapılan sunumlarda, lisanslama sınavları ve fi-nans sektöründe kariyer olanakları konularında bilgi verilmiştir.

Lisans Başvurularında Son Durum

Lisanslama ve Sicil Tutma Sistemi’nde kayıtlı kişi sayısı 27 Mayıs 2010 tarihi itibariyle 33.386’ya

ulaşmıştır. 15.455 kişi, herhangi bir sermaye piya-sası kurumunda çalışmamakta olup bu kişilere ait toplam 12.221 adet lisans bulunmaktadır.

Lisanslama sınavları sonucunda başarılı olan aday-

lardan 20.621’inin lisans başvurusu Birliğimize ulaş-mış, başvuruların 20.410 adedi sonuçlandırılmıştır.

Rakamlarla Borsa Dışı İşlemler

27 Nisan ile 27 Mayıs 2010 tarihleri arasında borsa dışında işlem gören özel sektör tahvilleri

içerisinde, Koç Tüketici Finansmanı A.Ş. tahvilinde 2 adet sözleşme ile toplam 212.442 TL, Akfen Hol-ding A.Ş. tahvilinde ise 35 adet sözleşme ile toplam 4.400.555 TL işlem hacmi gerçekleşmiştir.

2010 Yılı Yenileme Eğitimleri Katılımcı SayılarıLisans Türü Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs ToplamTemel Düzey 318 469 267 182 163 1,399İleri Düzey 233 84 59 108 80 564Türev Araçlar 134 73 - 75 45 327Takas ve Operasyon İşlemleri - 25 - - 12 37Gayrimenkul Değerleme Uzmanlığı 45 45 49 - 31 170Kurumsal Yönetim Derecelendirme Uzmanlığı 25 - - - 7 43Kredi Derecelendirme Uzmanlığı - - - - 40 40Toplam 755 696 375 365 378 2,569

Lisans Başvuruları

Lisans TürüBaşvurulan

Lisans Onaylanan

LisansSonuçlanan Başvuru %

Temel Düzey 10,732 10,693 99.6İleri Düzey 4,551 4,532 99.6Türev Araçlar 1,590 1,587 99.8Gayrimenkul Değerleme Uzmanlığı

1,422 1,351 95.0

Takas ve Operasyon 471 471 100.0Kredi Derecelendirme 419 402 95.9Kurumsal Yönetim Derecelendirme

494 463 93.7

Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim

813 792 97.4

Konut Değerleme 129 119 92.3Toplam 20,621 20,410 99.0

10 TSPAKB

Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birli-ği, ülkemizdeki aracılık sektörünün gelişimi ve

rekabet gücünün artırılması için yurt dışında yürü-tülen faaliyetleri yakında takip etmekte, üyesi oldu-ğu uluslararası platformlar aracılığıyla ülkemizin ve sermaye piyasalarımızın gelişimine ve tanınırlığına katkıda bulunmaktadır.

Bu kapsamda, üyesi olduğumuz ve üyeleri dünya sermaye piyasalarının %70 ila %80’ini temsil eden Uluslararası Menkul Kıymet Birlikleri Konseyinin (International Council of Securities Associations-ICSA) 23. Genel Kurulu Birliğimizin ev sahipliğinde İstanbul’da yapılmıştır.

Toplantılarda yurt içi ve yurt dışından konuşmacıla-rın katılımıyla kriz sonrası küresel finans sektöründe yürütülen reform çalışmaları detaylı olarak ele alın-mıştır. Birliğimiz bu toplantıları finansal mimarinin yeniden şekillendirilmesi konusunda görüşlerin pay-laşılması ve ilerleyen dönemlerde alınacak kararlara ışık tutması açısından önemli bir fırsat olarak gör-mektedir.

Raporumuzda, 11-12 Mayıs tarihlerinde Yıllık Genel

Kurul çerçevesinde düzenlenen konferanslarda ele alınan konular ana hatlarıyla özetlenmiştir.

KRİZ SONRASI KÜRESEL FİNANS SEKTÖRÜ DÜZENLEMELERİNİN GELECEĞİ11 Mayıs 2010 tarihinde, hem yurt içinden hem de yurt dışından sermaye piyasası kurumları yöneti-cilerinin konuşmacı olarak yer aldığı geniş katılımlı bir konferans düzenlenmiştir. Kriz Sonrası Küresel Finans Sektörü Düzenlemelerinin Geleceği (Global Financial Regulations in the Aftermath of the Crisis) konulu bu konferansta, küresel finansal krizin ardın-dan finansal mimarinin yeniden şekillendirilmesi ko-nusunda farklı kurumlar görüşlerini sunmuştur.

Menkul Kıymet Piyasalarındaki Düzenlemelerin Geleceği

Finans sisteminin işlerliğinin sorgulandığı küresel krizle birlikte, menkul kıymet piyasalarındaki düzen-

ICSA 23. GENEL KURULUNDAN NOTLAR

Araştırma

Efsun Ayça Değertekinedegertekin@tspakb.org.tr

11 GüNDeM

lemelerde revizyona gidilmesi gerektiği görüşü oluş-muştu. Bu anlamda yapılan çalışmalara ışık tutması açısından konferansın ilk bölümünde düzenlemele-rin geleceği hem küresel hem de bölgesel boyutta ele alınmıştır.

• Küresel Menkul Kıymet Piyasalarındaki Düzenlemelerin Geleceği

Uluslararası Menkul Kıymet Düzenleyicileri Ör-gütü (International Organization of Securities Commissions-IOSCO) Genel Sekreteri Greg Tanzer, küresel menkul kıymet piyasalarındaki düzenleme-lerin geleceğine ilişkin görüşlerini katılımcılarla pay-laştığı bir konuşma yapmıştır. Bu oturumda, finans sisteminin temel hedeflerinden birinin menkul kıy-met piyasasındaki riski yönetmek olması gerektiği belirtilmiştir.

Greg Tanzer, herhangi bir finansal aktivitenin risk barındırdığı gerekçesiyle yasaklanmasının bir çözüm olmadığını ifade etmiştir. Bu nedenle, ilerleyen dö-nemlerde oluşturulacak denetleyici ve düzenleyici tedbirlerin, finansal faaliyetlerdeki riskleri yönetebil-me becerisine sahip olması gerektiğinin altını çizmiş-tir.

Tanzer, küresel krizin ardından IOSCO’nun prensip-lerini gözden geçirdiğini, sistemik riskin azaltılması, hedge fonlar ve kredi derecelendirme kuruluşlarının denetlenmesi konusunda yeni prensiplerin hayata geçirildiğini bildirilmiştir.

Farklı ülkelerde farklı düzenlemelerin bulunmasının “düzenleme arbitrajına” yol açacağını belirten Tan-zer, bu riskin ortadan kaldırılması için uluslararası platformlarda atılacak adımların önemli olduğunu dile getirmiştir.

Ayrıca, uluslararası platformlarda global finansal krizdeki eksikliklere çözüm önerisi olarak geliştirilen küresel standartların uygulanıp uygulanmadığının da etkin bir şekilde denetlenmesinin önemli olduğu-na değinmiştir.

• Türkiye Sermaye Piyasalarının Yeniden Şekillendirilmesi

Sermaye Piyasası Kurulu Başkanı Vedat Akgiray, Türkiye sermaye piyasalarını değerlendirdiği konuş-masında, krizin ardından düzenleyici sistemde çıkan eksikliklere dair tespitlerini paylaşmıştır.

Vedat Akgiray, sermaye piyasalarındaki düzenleme-lerin krizlere bağlı olarak yalnızca sistemdeki mev-

Araştırma

12 TSPAKB

cut eksikliklere cevap verecek şekilde yeniden şekil-lendirilmesinin yanlış olduğunu belirtmiştir. Akgiray, mevcut sisteme yama yapmak yerine, düzenleme-lerin temel işleyişinin gözden geçirilmesi, bu nokta-daki hataların giderilmesi gerektiğini vurgulamıştır.

Ayrıca, düzenleyici sistemin, hızla gelişen küresel finansal sistemin isteklerine cevap vermediğinin tespit edildiğini dile getirmiştir. Sermaye piyasası düzenlemelerinin finansal yeniliklerden doğabilecek riskleri yasaklamaması ama yönetmesi gerektiğini ifade etmiştir. Dolayısıyla, finansal inovasyonun en-gellenmemesi, aksine güçlü düzenleyici kurallarla desteklenmesi gerektiğini vurgulamıştır.

Akgiray, Türkiye ile ilgili yaptığı değerlendirmede ise sermaye piyasalarından fon sağlayan şirket sayısı-nın artması, yatırım fonları ile türev piyasalarının ge-lişiminin desteklenmesi ve emtia borsalarının kurul-ması gerektiğini belirtirken, uluslararası kurumlarla-yapılacak stratejik işbirliklerinin önemine de dikkat çekmiştir.

• Bölgesel Finans Merkezi Olarak Türkiye

Konferansta Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, Türkiye’nin çevre ülkelerle siyasi ve ti-cari ilişkilerini ele alan bir konuşma yapmıştır.

Babacan, Türkiye’nin hem politik hem de ekono-mik anlamda bölgesindeki istikrarın sağlanması adı-

na birçok adım attığını belirtirken, siyasi, kültürel ve ekonomik anlamda Asya, Afrika ve Avrupa ile enteg-re olmuş bir Türkiye’nin Avrupa Birliği müzakerele-rinde belirli bir eşiği atladığını söylemiştir.

Finansal kriz süresince bankalara bir kaynak aktarıl-madığını, vergilerin ise düşük düzeyde kaldığını be-lirten Ali Babacan, iş ortamıyla ilgili sorunların üzeri-ne gittiklerini, yargı reformu ve hukuksal eksiklikle-rin ise giderildiğini bildirmiştir.

Bakan Babacan, İstanbul’un önce bölgesel daha sonra küresel bir finans merkezi olması için kurum-sal hazırlıkların tamamlandığını, uzun soluklu bu projenin meyvelerinin ise ilerleyen dönemlerde top-lanacağını belirtmiştir.

• Avrupa Menkul Kıymet Piyasalarındaki Düzenlemelerin Geleceği

Avrupa menkul kıymet piyasalarındaki düzenleme-lerin geleceğine ilişkin olarak Avrupa Birliği Menkul Kıymet Düzenleyicileri Komitesi (Committee of Eu-ropean Securities Regulators-CESR) Genel Sekreteri Carlo Comporti görüşlerini katılımcılarla paylaşmıştır.

Avrupa menkul kıymet piyasalarındaki düzenleyi-ci reformların değerlendirildiği bu bölümde, mevcut AB direktiflerinin kredi derecelendirme kuruluşları-nın tabi olacağı düzenlemeler, muhasebe standartla-rı, sektörde uygulanan ücretlendirme politikaları gibi birçok konuya ilişkin olarak gözden geçirildiği dile getirilmiştir.

CESR tarafından yürütülen en önemli çalışmalardan birinin, piyasalara işlem öncesi ve sonrası süreçler-de daha fazla şeffaflık getirilmesi olduğunu belirten Carlo Comporti, aynı zamanda Avrupa Birliği’nde sermaye piyasası alanındaki temel düzenleme olan MiFID kapsamında yer alan bireysel ve profesyonel müşteri tanımlarının da tekrar masaya yatırılacağı-nı söylemiştir.

En tartışmalı konulardan birinin ise açığa satış dü-zenlemeleri olduğunu belirten Comporti, henüz tu-tarlı bir sonuca ulaşılamadığını, ancak oluşturulacak yeni standartların Avrupa Birliği çapında hayata ge-çirileceğini dile getirilmiştir.

Araştırma

13 GüNDeM

Avrupa’da kurulması planlanan yeni düzenleyici sis-temi anlatan Carlo Comporti, bu anlamda Avrupa Bankacılık Otoritesi (European Banking Authority-EBA), Avrupa Menkul Kıymetler Otoritesi (European Securities and Markets Authority-ESMA), Avrupa Si-gortacılık ve Mesleki Emeklilik Otoritesi’nin (Europe-an Insurance and Occupational Pensions Authority-EIOPA) oluşturulması üzerine çalışmalar yapıldığını belirtmiştir. Comporti, bu yolla düzenleyici sistemin daha merkezi bir yapıya kavuşmasının amaçlandığı-nı belirtirken, denetleyici sistemin ise ulusal yapısı-nın korunmasının hedeflendiğini dile getirmiştir.

• Asya Menkul Kıymet Piyasalarındaki Düzenlemelerin Geleceği

Asya menkul kıymet piyasalarındaki düzenlemelerin geleceğiyle ilgili gelişmeler Kore Finansal Yatırım Bir-liği (Korea Financial Investment Association) ve aynı zamanda Asya Yatırımcı Eğitimi Forumu (Asia Fo-rum for Investor Education) Başkanı Kun Ho Hwang ile Mizuho Securities (Japonya) Danışmanı Shinic-hi Yoshikuni tarafından aktarılmıştır. Konuşmacılar, Asya’nın küresel finans piyasalarındaki rekabet gü-cünün artırılması için hem güçlü hem de esnek bir düzenleyici sisteme sahip olması gerektiğini belirt-miştir.

Kun Ho Hwang, Asya’nın mevcut krizden gelişmiş ül-keler kadar etkilenmediği göz önüne alınarak, ilerle-yen dönemlerde şekillendirilecek olan düzenlemele-rin halihazırda gelişimini tamamlamamış olan piya-sasının kalkınmasını sekteye uğratmaması gerekti-ği belirtmiştir.

Bu noktada, kamu düzenlemeleri ve özdüzenleme arasındaki hassas dengenin kurulması gerektiğini vurgulayan Kun Ho Hwang, kamu tarafından yapılan düzenlemelerin makro-ihtiyati konularla sınırlandırı-labileceği, bu yolla sistemik risk ve yapısal konuların ele alınarak kıtadaki istikrarın sağlanabileceğini söy-lemiştir.

Shinichi Yoshikuni, küresel düzenleyici sistemde-ki reform tasarılarının Asya piyasalarına muhtemel etkilerini değerlendirmiştir. Yoshikuni, finansal ino-vasyonda sınırlamalar getirilmesinin gelişmekte olan ülkelerdeki finans piyasalarının gelişimini olumsuz yönde etkileyebileceğine dikkat çekmiştir. Bu an-lamda, Basel kriterlerinin revizyonu çerçevesinde sermaye yeterliliği hesaplamalarında menkul kıy-metleştirilmiş ürünler gibi finansal enstrümanlar için getirilecek katı kriterlerin, inovasyonu sekteye uğra-tabileceğini söylemiştir.

• Küresel Düzenlemelerin Yakınsaması ve Makro-ihtiyati Düzenlemeler

Eski Fransa Finansal Piyasalar Otoritesi Başkanı olan

Araştırma

14 TSPAKB

ve halihazırda Uluslararası Değerleme Standartları Konseyi (International Valuation Standards Council) başkanlığını yürüten Michel Prada ile Türkiye Cum-huriyet Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Dr. Meh-met Yörükoğlu, küresel düzenlemelerin yakınsaması ve makro-ihtiyati düzenlemelerin geleceği konularını tartışmışlardır.

Michel Prada, konuşmasında makro-ihtiyati düzen-leyici mekanizmaların aracı kuruluş ve menkul kıy-met piyasaları alanındaki mikro denetimle beraber ele alınması gerektiğini dile getirmiştir.

Prada, düzenlemelerin yakınsaması süresinde kar-maşık ürünler ve likidite yönetiminin küresel düzen-lemelere entegrasyonu; sorumlu, açık ve şeffaf bir şekilde riskin bankalardan yatırımcılara transfer edil-mesi; işlem sistemlerinin ve piyasa altyapısının adil, şeffaf ve etkin bir şekilde oluşturulması konularına öncelik verilmesi gerektiğini dile getirmiştir.

Dr. Mehmet Yörükoğlu, görüşlerini sunduğu konuş-mada makro-ihtiyati araçları üç ana başlık altında sınıflandırmıştır: konjonktür yanlısı hareketlere kar-şı tedbirler, likidite ve borçluluk oranları limitleriy-le sistemik riske karşı önlemler, makro stres testle-ri ve finansal istikrar raporları gibi araçlar vasıtasıy-la risk tespiti.

Dr. Yörükoğlu, Türkiye’de Merkez Bankası tarafın-dan makro-ihtiyati politikaların hayata geçirilmesin-

de kullanılan araçlardan birkaçını; likidite oranları, makro-stres testleri ve finansal istikrar raporları ola-rak sıralandırmıştır.

Borsaların Geleceği

Dünya Borsalar Federasyonu (World Federation of Exchanges-WFE) Genel Sekreteri Thomas Krantz ile İstanbul Menkul Kıymetler Borsası ve Avrasya Bor-salar Federasyonu Başkanı Hüseyin Erkan, borsala-rın geleceğiyle ilgi görüşlerini katılımcılarla paylaş-mışlardır.

Thomas Krantz, son yıllarda borsalara kurumsal bir kimlik kazandırıldığı, borsalar arasındaki devralma ve birleşmelerin stratejik bir araç olarak kullanıldığı ve teknolojik altyapının geliştiğini dile getirmiştir.

Krantz, borsaların sunduğu hizmetlere ilişkin olarak üç temel konuyu gündeme getirmiştir. Borsalar ta-rafından sunulan alım-satım hizmetlerinin değerini kaybettiği, buna karşın risk yönetimi hizmetlerinin değer kazandığı, düzenleyici yönlerinin ise değerlen-dirilmemiş olduğu dile getirilmiştir.

Thomas Krantz, işletim hizmetlerinin halen borsala-rın en önemli gelir kaynağı olmasına rağmen, tek-nolojik gelişmelere paralel olarak değerini yitirme-ye başladığını söylemiştir. Krantz, düzenleyici otori-telerin merkezi karşı taraf kurumlarının oluşturulma-sının işlem sonrası risk yönetimi için ihtiyatlı bir yön-tem olduğu düşündüğünü belirtirken, bu konunun ele alınması için WFE bünyesinde de CCP12 (Central Counterparty 12) adlı bir grup oluşturulduğunu söy-lemiştir. Bunun yanında, borsaların sahip olduğu ko-tasyon kurallarının da şirketlerin düzenlenmesinde önemli olduğunu, ancak bu konunun azımsandığı-nı vurgulamıştır. Bundan dolayı, borsaların koyacağı kriterlerle şirketlerin daha sıkı bir denetlemeye tabi olmasının sağlanabileceğini belirtmiştir.

İMKB Başkanı Hüseyin Erkan, gelişmekte olan piya-saların küresel piyasalardaki konumunu güçlendirdi-ğini ifade ederken, büyüme potansiyeli yüksek olan bu ülkelerin gelişmiş ülkelere göre daha düşük borç-luluk oranlarına sahip olduğunu söylemiştir.

Gelişmekte olan ülkelerde özellikle enerji ve fi-nans sektörlerinin dikkat çektiğini belirten Erkan,

Araştırma

15 GüNDeM

Türkiye’nin güçlü bankacılık sektörü, finansal ürün-lerdeki çeşitlilik ve kârlı yatırım fırsatları ile yatırımcı-ların ilgisini çektiğini belirtmiştir.

Finansal Hizmetler Sektörünün Geleceği

Türkiye İş Bankası Genel Müdürü ve Türkiye Banka-lar Birliği Başkanı Ersin Özince, Uluslararası Swap ve Türev Ürünler Birliği (International Swaps and Deri-vatives Association) Başkanı Conrad Voldstad ile Al-ternatif Yatırım Yönetimi Birliği (Alternative Invest-ment Management Association) Başkanı Todd Gro-ome, finansal hizmetler sektörünün geleceğiyle ilgili son gelişmeleri değerlendirmiştir.

Conrad Voldstad, ABD ve Avrupa’da hayata geçirilen düzenlemelerin türev piyasalarının işleyişinde temel farklar yaratacağını belirtmiştir. Bu çerçevede, asga-ri sermaye yeterliliği şartlarında yaşanacak artışla-rın piyasanın kârlılığını olumsuz etkileyebileceğine değinmiştir. İşlem maliyetlerinde yaşanacak artış-ların, işlem hacimlerini de etkilemesinin kaçınılmaz olduğunu eklemiştir. Türev piyasalarına ilişkin ola-rak, ilerleyen dönemlerde yeni takas ve mutabakat şirketlerinin kurulmasının beklendiğini vurgulayan Conrad Voldstad, takas şirketlerindeki agresif yöne-timlerin sistemik risk yaratabileceğini de eklemiştir.

Finansal krizle birlikte eleştirilerin merkezinde yer alan serbest (hedge) fonlarla ilgili Todd Groome ta-rafından yapılan değerlendirmede ise, banka dışı kurumların finans sistemindeki öneminin artması ve kurumsal yatırımcı tabanının genişlemesi neticesin-de, bu fonların son yıllarda hızlı büyüme sergilediği belirtilmiştir.

Bankaları odak noktasına alan düzenleyici sistemin, serbest fonları da kapsayacak şekilde revize edilme-si gerektiği görüşünün oluştuğunu dile getiren Gro-ome, bu noktada serbest fonlarda şeffaflığın artırıl-ması ve düzenleyici mekanizmaların kurulması ko-nusunda uluslararası otoriteler tarafından adım-lar atıldığını belirtmiştir. Bu ilerlemelere örnek ola-rak yöneticilerin düzenleyici otoriteler nezdinde si-cilinin tutulmasının zorunlu hale getirilmesi ve peri-yodik olarak serbest fon işlemlerine ilişkin olarak ra-porlamaların yapılması sıralanmıştır.

Finansal hizmetler sektörünün geleceğini bankacıla-rın perspektifiyle değerlendiren Ersin Özince, ban-kaların daha fazla sermaye tutmamak için varlıkla-rını bilanço dışında bırakabildikleri araçlar geliştir-diklerini belirtmiştir. Özince, bunun için menkul kıy-metleştirme süreçleri geliştiren sektörde, bankacılık dışı borçların 2002 ve 2010 yılları arasında 6 trilyon ABD$’ından 15 trilyon ABD$’ına yükseldiğini dile ge-tirmiştir.

Araştırma

16 TSPAKB

Finansal krizin ardından, bankacılık sektöründeki dö-nüşümün özellikle banka iflas süreçlerinin geliştiril-mesi, yatırımcı haklarının korunması ve banka mev-duatlarının garanti altına alınması alanlarında görül-düğünü ekleyen Ersin Özince, ilerleyen dönemlerde-ki gelişmelerin ise sermaye tabanının güçlendirilme-si, borçlanma oranlarının kontrol altına alınması, li-kidite yönetimi ve finansal şeffaflığın artırılması gibi alanlarda olacağını söylemiştir.

ICSA ÜYE TOPLANTISI12 Mayıs Çarşamba günü ise, ICSA asil ve gözlemci üyeleri ile konuk konuşmacılar konferansta ele alı-nan konuları daha detaylı olarak tartışmıştır.

• Bir Sonraki Krizin Önlenmesi: Yapılması Gereken Neler Kaldı?

Eski Fransa Finansal Piyasalar Otoritesi Başkanı, halihazırda ise Uluslararası Değerleme Standartları Konseyi Başkanı olan Michel Prada, Alternatif Yatı-rım Yönetimi Birliği Başkanı Todd Groome ve Kore Finansal Yatırım Birliği direktörü Sung-Uk Yang, bir sonraki krizin önlenmesi adına neler yapılması ge-rektiğiyle ilgili görüşlerini sunmuştur.

Getirilen çözüm önerileri arasında, aracı kuruluşların

ihtiyati düzenlemelere tabi olması gerektiği belirtilir-ken, güçlü likidite yönetiminin aranan öncelikli şart-lardan birisi olduğu söylenmiştir.

Yatırımcılar tarafının da gözden geçirilmesinin ge-rektiği belirtilirken, yetkinliği olmayan yatırımcıların daha fazla korunması için yeni düzenlemelere gerek duyulduğu dile getirilmiştir.

Rekabet veya hukuki kurallar aracılığıyla büyük ku-rumların sorunlarının çözülebilmesi, “batamayacak kadar büyük kurum” sınıflandırmasının olmaması gerektiğinin altı çizilmiştir.

• Karmaşık Finansal Ürünlerin Düzenlenmesi

Fransa Finansal Piyasalar Otoritesi (Autorité de Marchés Financiers) Genel Sekreter Yardımcısı Edo-uard Vieillefond, karmaşık finansal ürünlerin ilerle-yen dönemlerde nasıl düzenlenebileceğiyle ilgili gö-rüşlerini katılımcılarla paylaşmıştır.

Vieillefond, finansal ürünlerin belirli bir dereceye kadar karmaşık yapıya sahip olabileceği, ancak bu karmaşıklık arttıkça hem mikro hem de makro dü-zeyde tehlikenin arttığını belirtmiştir. Dolayısıyla, pi-yasa katılımcıları tarafından maruz kalınan riskin bü-

Araştırma

17 GüNDeM

yüklüğü, düzenleyici otoriteler tarafından ise oluşan risklerin finansal istikrar üzerindeki etkilerinin tespit edilmesinin zor olduğunu söylemiştir.

Bu noktada, düzenleyici otoritelerin, ürün bazında, hem genel hem de spesifik riskleri göz önüne alarak bir değerlendirme yapması gerektiğini ifade eden Edouard Vieillefond, düzenleyici kuralların geniş bir perspektifte gözden geçirilmesinin faydalı olacağını, aksi takdirde sistemde yasal açıkların olmasının ka-çınılmaz olduğunu dile getirmiştir.

• Ücretlendirme Reformu: Etkinliği ve Etkileri

Kanada Yatırım Endüstrisi Düzenleme Kurumu (In-vestment Industry Regulatory Organization of Ca-nada) Başkanı Susan Wolburgh Jenah ve Kanada Yatırım Endüstrisi Birliği (Investment Industry Asso-ciation of Canada) Başkanı Ian Russell, ücretlendir-me reformu hakkında görüşlerini sunmuştur.

Susan Wolburgh Jenah, Finansal İstikrar Kurulu’nun finans şirketlerindeki ücretlendirme politikalarına ilişkin yayınladığı prensiplerin konuyu enine boyuna ele aldığını belirtirken, düzenleyici otoriteler nezdin-de ücretlendirmeye ilişkin belirli limitlerin getirilmesi ve kamuoyunun şirketlerin ücretlendirme politikala-rıyla ilgili daha fazla bilgilendirilmesi gerektiği üzeri-ne tartışmalar olduğunu belirtmiştir.

Jenah ve Russell, finans şirketlerinde bağımsız ve tecrübeli ücretlendirme komitelerinin kurulmasını, bu komitelerin kurumlarda etkin risk yönetimi ya-pılmasını ve yatırımcı çıkarlarının korunmasını amaç edinerek, şirketlerin ücretlendirme politikaları hak-kında söz sahibi olması gerektiğini belirtmiştir.

Diğer taraftan Russell, düzenleyici otoriteler tarafın-dan finansal istikrarın sağlanması adına yapılması gerekenler sıralamasında, ücretlendirmeye ilişkin reform sürecinin ilk sırada yer almaması gerektiğini belirtirken, öncelik verilmesi gereken başka konular olduğunu eklemiştir.

• Basel Komitesi’nin Yeni Makro-ihtiyati Düzenlemelerinin Değerlendirilmesi: Piyasa Katılımcılarının Bakış Açısı

Fransız Aracı Kuruluşlar Birliği (Association França-ise des Marchés Financiers) Başkanı Pierre de Lau-zun, Avustralya Finansal Piyasalar Birliği (Australian Financial Markets Association) Müdürü David Lynch ve Uluslararası Sermaye Piyasaları Birliği (Interna-tional Capital Market Association) Danışmanı Da-vid Hiscock, Basel Komitesi tarafından sunulan yeni makro-ihtiyati düzenlemeleri değerlendirmiştir.

Pierre de Lauzun, Basel Komitesinin yaptığı çalışma-ları, sermaye tanımlarının yapılması, piyasa riskine karşı ek şartlar oluşturulması, borçluluk oranlarının tanımlanması, konjonktür karşıtı (countercyclical) tedbirlerin alınması ve likidite oranlarının belirlen-mesi olarak özetlemiştir.

Lauzun, Basel Komitesi tarafından uygulanacak makro-ihtiyati araçların, uluslararası düzeyde bütün kurumlar tarafından uygulanmasının küresel reka-betin bozulmaması için önemli olduğunu ifade et-miştir.

Araştırma

18 TSPAKB

Pierre de Lauzun, bu sınırlamaların büyüme ve kre-di hacmi üzerine negatif etkilerinin olabileceğini göz önüne almak gerektiğini eklemiştir. Ayrıca, üzerinde önemle durulan konulardan birisinin de merkezi kar-şı taraflara (Central Counter Party-CCP) ilişkin olarak yapılacak düzenlemeler olduğunu belirtirken, IOS-CO tarafından CCP’ler için yayınlanmış standartla-rın kapsamının genişletilmesi gerektiğini belirtmiştir.

David Lynch, makro-ihtiyati politikaların, tek tek fi-nans kuruluşlarının değil, finans sisteminin genelinin istikrarının sağlanmasında bir araç olarak kullanıl-ması gerektiğini ifade etmiştir. Ancak, sistemik riskin finans kurumları arasındaki bağlantıları incelendi-ği takdirde azaltılabileceğini belirten Lynch, finans piyasasının altyapısındaki eksikliklerin de bu riskin oluşmasını tetikleyebileceğini söylemiştir.

David Hiscock, “batamayacak kadar büyük kurum-lara” ilişkin olarak kurumların ölçeklerinden dolayı finansal istikrarı bozmadıklarını dile getirirken, kar-maşık yapıları ve faaliyet alanlarının birbiriyle bağ-lantılarından ötürü risk yarattıkları görüşünü savun-muştur. Bu nedenle, büyük kurumların finansal sis-tem üzerinde oluşturduğu riskleri ek sermaye yeter-liliği kriterleri (capital buffers) getirilerek azaltılabile-ceğini söylemiştir.

• Düzenleyici Sistemin Geleceği Üzerine Görüş Önerileri

Uluslararası Sermaye Piyasaları Birliği Başkanı René Karsenti ve Japonya Aracı Kuruluşlar Birliği (Japan Securities Dealers Association) Genel Müdürü Yos-hio Okubo, düzenleyici sistemin geleceği üzerine gö-rüşlerini sunmuştur.

Yoshio Okubo, Asya sermaye piyasalarının yaşa-nan krizin ardından son on yılda önemli ölçüde yeni-den yapılandığını, ancak son krizde ne krizin merke-zi olarak gösterilen ABD’de, ne de Avrupa’da henüz yapısal değişikliklerin olmadığını söylemiştir.

Okubo, son dönemde düzenleyici sistemde çok bü-yük revizyonlara gidilmesinin planlandığını, fakat hem uluslararası hem de ulusal düzeyde bu değişik-liklerden kimin sorumlu olacağının çok açık olmadı-ğını belirtmiştir.

Yoshio Okubo, profesyonel ve bireysel yatırımcılar arasında ayrıma gidilmesi önerilmiş olmasına rağ-men, bu ayrımın yapılmasının çok zor olduğunu da dile getirmiştir.

Ayrıca, birçok platformda risk yönetimi üzerinde çok fazla odaklanıldığını, bu noktada likidite probleminin de gözden kaçırılmaması gerektiği söylenmiştir.

• Menkul Kıymet Endüstrisinde Yatırımcı Güveninin Kurulması ve Korunması

Kanada Yatırım Endüstrisi Düzenleme Kurumu (IIROC) Başkanı Susan Wolburgh Jenah, ABD Fi-nansal Hizmetler Düzenleme Otoritesi (Financial In-dustry Regulatory Authority) Başkan Yardımcısı Da-niel M. Sibears, Avustralya Finansal Piyasalar Birliği Direktörü David Love ve Kore Finansal Yatırım Birli-ği Direktörü Sok Hun Kang, yatırımcı güveninin ku-rulması ve korunmasına ilişkin yürütülen çalışmala-rı değerlendirmiştir.

Öncelikle Susan Wolburgh Jenah, denetimde verim-liliğin sağlanması için, farklı piyasaların farklı kurum-lar tarafından bölünmüş olarak gözetilmesi yerine, üst bir kurum tarafından bütüncül bir bakış açısıyla konuların ele alınmasının önemli olduğunu vurgula-mıştır.

Araştırma

19 GüNDeM

Daniel M. Sibears, yatırımcıların korunması için ya-tırımcı eğitimlerinin şart olduğunun altını çizerken, piyasalar, ürünler ve düzenlemeler hakkında yatırım-cıların bilinçlendirilmesinin öncelikli hedefler arasın-da olduğunu bildirmiştir.

Sok Hun Kang, Kore’nin geçmiş yıllarda yaşadığı krizlerin ardından, yatırımcı güveninin sağlanması için birçok proje başlattığını, bu anlamda mevcut fi-nansal istikrarsızlığın ardından öncelikli çalışmaların yatırımcı güveninin sağlanmasına verilmesi gerekti-ğini vurgulamıştır.

GENEL DEĞERLENDİRME11-12 Mayıs tarihlerinde ICSA Genel Kurulu çerçeve-sinde yapılan toplantılarda, yurt içi ve yurt dışından konuşmacılar küresel piyasalarda yürütülen reform çalışmalarını irdelemiştir.

Toplantılar sırasında, yaşanan krizin ardından ulusla-rarası kurumlar nezdinden yürütülen çalışmalarda az yol kat edildiği ifade edilirken, yapısal reformların bir an önce hayata geçirilmesinin önemi vurgulanmıştır.

Finansal mimarinin yeniden şekillendirilmesi sırasın-da, finans sisteminin gelişimini sekteye uğratmaya-

cak, ancak piyasaların işleyişindeki temel eksiklikle-re cevap verecek bir altyapının kurulması gerektiği belirtilmiştir.

İlerleyen dönemlerde, ulusal bazdaki denetleyici otoriteler arasındaki koordinasyonun sağlanabilece-ği, bu yolla farklı ülkelerdeki farklı düzenlemelerden doğan “düzenleme arbitrajının” da ortadan kalkabi-leceği dile getirilmiştir.

Ayrıca, toplantılar sırasında uluslararası platformlar-da görüş birliğine varılmamış konular olduğu belir-tilirken, sermaye yeterliliği kriterleri, serbest fonlar ve türev piyasaları gibi birçok alanda tartışmaların halen devam ettiği vurgulanmıştır.

Araştırma

20 TSPAKB

Bu ayki çalışmamızda, çeşitli sınıflandırmalar doğrultusunda aracı kurumların 2009 yılı perfor-

mansı ile ilgili bir analiz sunulmaktadır.

Çalışmanın ilk bölümünde, çeşitli faaliyet ve mali ve-rilerine göre sıralanan aracı kurumlar, 20’şerli grupla-ra ayrılarak incelenmiştir. Ardından kurumlar köken, tür ve kurum ölçeğine göre kategorilere ayrılarak sektörün yoğunlaşması, faaliyet gelirlerinin yapısı ve özsermaye verimlilikleri kıyaslanmıştır. Son olarak yatırımcı kategorileri ve aracı kurumların çalışanları çerçevesinde bir performans analizi yapılmıştır.

Sınıflandırma

2009 sonunda, 91 aracı kurum hem faaliyet hem de mali verilerini Birliğimize bildirmiştir. Ancak bu kurumların üç tanesi faaliyetleri geçici süreyle dur-durulduğu için, diğer dördü ise ilgili dönem içinde sınırlı faaliyetleri sebebiyle bu çalışmaya dahil edil-

memiştir. Sonuç olarak analiz 84 aracı kurumu kap-samaktadır.

Analiz söz konusu bütün aracı kurumların solo mali verileri dikkate alınarak yapılmıştır. İncelenen aracı kurum sayısının daha az olması sebebiyle buradaki veriler ile sektörün toplu mali ve faaliyet verileri ara-sında farklar bulunmaktadır. Örneğin, aracı kurum sektörünün aktif toplamı 6 milyar TL olarak belirtil-mişken, bu değer 84 aracı kurumun mali verilerinin kullanıldığı performans analizinde 5,9 milyar TL’dir.

Aracı kurumlar; kökenleri, ortaklık yapıları ve kurum ölçekleri göz önüne alınarak üç farklı kategoriye ay-rılmaktadır.

Köken sınıflandırması “banka kökenli” ve “banka kökenli olmayan” olmak üzere iki alt başlık altında toplanmıştır. Ortaklık yapısında Türkiye’de faaliyet gösteren bir bankanın payı bulunan kurumlar “ban-ka kökenli”, diğerleri ise “banka kökenli olmayan” kurumlar olarak sınıflandırılmıştır. 2009 sonunda 28 aracı kurumun ortaklık yapısında bir bankanın payı bulunmaktadır.

Bir diğer sınıflandırmada ise kurumların ortaklık yapı-

Araştırma

Gökben Altaşgaltas@tspakb.org.tr

ARACI KURUM YOĞUNLAŞMA VE PERFORMANS ANALİZİ

Aracı Kurum Sınıflandırmaları(2009) Adet PayBanka Kökenli 28 33%Banka Kökenli Olmayan 56 67%Toplam 84 100%Kamu 4 5%Yabancı 20 24%Yerli Özel 60 71%Toplam 84 100%Büyük 34 40%Orta 39 46%Küçük 11 13%Toplam 84 100%Kaynak: TSPAKB

21 GüNDeM

ları dikkate alınmaktadır. Ortaklık yapılarındaki ağır-lıklar göz önüne alınarak, aracı kurumlar “kamu”, “yabancı” ve “yerli özel” olarak gruplara ayrılmıştır. Bu ayırımda, aracı kurumun %50 ve üzerinde paya sahip ortaklarının yapısı göz önüne alınmıştır. Buna göre 4 aracı kurum “kamu”, 20 aracı kurum “ya-bancı” ve 60 aracı kurum “yerli özel” olarak tanım-lanmıştır.

Son sınıflandırma başlığı ise aracı kurumların aktif büyüklüklerine göre belirlenmiştir. Aktif büyüklü-ğü 25 milyon TL ve üzerindeki kurumlar “büyük”, 5 milyon TL’nin altındaki kurumlar “küçük”, diğerleri ise “orta” ölçekli olarak sınıflandırılmıştır. İlgili dönem sonu itibariyle analiz kapsamındaki kurumların 34’ü büyük, 39’u orta, 11’i ise küçük ölçeklidir.

I. BÜYÜKLÜK SIRALAMALARINA GÖRE ARACI KURUMLARBu bölümde aracı kurumlar, çeşitli faaliyet ve mali veri başlıklarına göre sıralandırılarak 20’şerli grupla-ra ayrılırken, son grupta 24 kuruma yer verilmiştir.

Aktif Büyüklüğüne Göre Sıralama

İncelenen 84 aracı kurumun 2009 sonu solo bilanço-larına göre aktif toplamları 5,9 milyar TL’dir.

Aktif büyüklüğüne göre sıralamada, ilk 20 aracı ku-rumun sektör aktiflerinin %83’ünü oluşturduğu gö-rülmektedir. Yapılan bu sıralamada, özellikle bir aracı kurum dikkat çekmektedir. Bu aracı kurum tek başı-na toplam aktiflerin %37’sini oluşturmaktadır.

Hisse senedi ve VOB işlemlerinin %55’ini gerçekleş-tiren ilk 20 kurum, net komisyon gelirlerinin %61’ini elde etmiştir. Aynı grup, komisyon gelirlerinin ya-nında, diğer faaliyetlerden elde edilen gelirlerin de eklenmesiyle oluşan faaliyet gelirlerinin %64’ünü, net kârın ise %85’ini üretmiş; çalışanların yarısından fazlasını istihdam etmiştir.

Sıralamada 21 ila 40. sırada yer alan ve toplam aktif-lerin %10’unu oluşturan aracı kurumlar, hisse senedi işlem hacminin %23’ünü, VOB işlem hacminin ise %26’sını oluşturmuştur.

Son 24 kurumun 13’ü zarar etmiştir. Bu grubun za-rarı sektör net kârının %2’si kadardır. Diğer taraftan bu kurumlar, sektör çalışanlarının %10’unu istihdam etmiştir.

Özsermaye Büyüklüğüne Göre Sıralama

84 aracı kurumun 2009 sonu itibariyle solo finan-sal tablolarına göre toplam özsermayesi 2,1 milyar TL’dir.

Sıralamadaki ilk iki aracı kurum toplam özsermaye-nin %30’unu oluşturmaktadır. Bu oran ilk 20 kurum-da %74’e çıkmaktadır. İşlem hacimlerinin yaklaşık %54’ünü yaratan ilk 20 kurum net komisyon gelirle-rinin %62’sini, faaliyet gelirlerinin de %63’ünü elde etmiştir. Bu ilk grup, sektör kârının %86’sını üret-miştir.

İkinci 20’lik grup sektör özsermayesinin %17’sini elinde tutarken, net kârda %11’lik paya sahiptir.

Toplam özsermayede %8 paya sahip olan kalan 44 kurum hisse senedi işlemlerinin %25’ini gerçekleşti-

Araştırma

Aktif Büyüklüğüne Göre Sıralanmış Aracı Kurumlar(2009) 1-20 21-40 41-60 61-84Aktif 83% 10% 4% 2%Özsermaye 71% 20% 6% 3%HS İşlem Hacmi 55% 23% 14% 7%VOB İşlem Hacmi 55% 26% 14% 5%Net Komisyon 61% 24% 11% 4%Faaliyet Geliri 64% 23% 9% 4%Net Kâr 85% 12% 6% -2%Çalışan Sayısı 57% 19% 14% 10%Kaynak: TSPAKB

Özsermaye Büyüklüğüne Göre Sıralanmış Aracı Kurumlar(2009) 1-20 21-40 41-60 61-84Aktif 82% 9% 6% 3%Özsermaye 74% 17% 6% 2%HS İşlem Hacmi 54% 21% 15% 9%VOB İşlem Hacmi 53% 14% 21% 13%Net Komisyon 62% 22% 11% 5%Faaliyet Geliri 63% 24% 10% 4%Net Kâr 86% 11% 5% -2%Çalışan Sayısı 53% 21% 15% 11%Kaynak: TSPAKB

22 TSPAKB

rirken, bu kurumların VOB işlemlerinde %34 paya sahip olması dikkat çekmektedir. Bu durumda VOB işlemlerine ağırlık veren iki aracı kurum rol oyna-mıştır.

Özsermaye açısından, son iki dilimde yer aracı ku-rumların net komisyon ve faaliyet geliri paylarının hacim verilerinden daha düşük olması dikkat çeken bir diğer noktadır. Bu durum, kurumların diğer faa-liyet alanlarından nispeten daha düşük pay aldığına işaret etmektedir.

İşlem Hacmine Göre Sıralama

Bu bölümde, aracı kurumlar hisse senedi ve VOB iş-lem hacimlerine göre sıralanmıştır. 2009 yılı için ve-rileri dikkate alınan 84 aracı kurum 963 milyar TL’lik hisse senedi işlemi yaparken, VOB’da 585 milyar TL’lik işlem yapmışlardır.

Hisse senedi işlem hacmine göre yapılan sırala-mada, ilk 20 aracı kurumun işlemlerin üçte ikisini gerçekleştirdiği görülmektedir. Bu aracı kurumlar 565 milyon TL’lik brüt hisse senedi komisyonlarının %64’ünü üretmiştir. Toplam net komisyon gelirlerin-de de %64 paya sahip olan bu kurumlar, faaliyet gelirlerinin ise %63’ünü oluşturmuştur. Sektör çalı-şanlarının yarısından fazlası yine bu grupta istihdam edilmektedir.

İkinci dilimde yer alan kurumların hisse senedi işlem hacmi payı %22 iken, VOB işlem hacmindeki payı %23’tür.

Son gruptaki kurumlar toplam hisse senedi işlem hacminin %3’ünü gerçekleştirirken, VOB işlem hac-minin %7’sini tek başına yapan bir kurumun katkı-sıyla VOB işlem hacmindeki payları %9 civarındadır.

VOB işlemlerine göre yapılan sıralamada aracı ku-rumlar arası yoğunlaşmanın daha yüksek olduğu söylenebilir. Aracı kurumlar VOB işlem hacimlerine göre sıralandığında, değerlendirilen 84 aracı kurum-dan 61’inin yıl içerisinde VOB’da faaliyet gösterdiği görülmektedir. İlk 20 aracı kurum üzerinden VOB işlemlerinin %83’ü yapılmıştır. Diğer taraftan, ilk grup 2009’da elde edilen VOB işlem komisyonları-nın %77’sine sahipken, bu komisyonların %15’ini bir aracı kurum tek başına üretmektedir. Hisse senedi işlemlerinin yarısından fazlasını yapan ilk 20 kurum, dönem net kârının %69’unu üretmiştir.

VOB işlemlerinde %14 payı olan ikinci gruptaki ku-rumların hisse senedi işlemlerindeki payı ise daha yüksek, %19’dur. Bu kurumlar net komisyon ve faa-liyet gelirlerinin yaklaşık beşte birini üretmiştir.

Net Komisyon Gelirine Göre Sıralama

2009 yılı içerisinde incelenen kurumların toplam net komisyon gelirleri 577 milyon TL olup, komisyon ge-lirleri sektör toplam gelirlerinin yaklaşık üçte ikisidir.

Net komisyon gelirlerine göre aracı kurumlar sıra-landığında, ilk 20 kurumun sektörün net komisyon-larının %69’unu elde ettiği görülmektedir. İlk sırada yer alan aracı kurumun tek başına elde ettiği komis-yon geliri, son 44 kurumun toplam komisyon geliri-ne hemen hemen eşittir. Diğer taraftan ilk 20 kurum hisse senedi işlemlerinin %61’ini, VOB işlemlerinin ise yarısını gerçekleştirmiştir. Komisyon gelirleri ile işlem hacimleri arasındaki fark, bu dilimde yer alan kurumların nispeten daha yüksek komisyon oranı uyguladığına işaret etmektedir. Sektörün %54’ünü istihdam eden bu kurumlar, sektör net kârının %84’ünü üretmiştir.

Araştırma

HS Hacimlerine Göre Sıralanmış Aracı Kurumlar(2009) 1-20 21-40 41-60 61-84Aktif 80% 9% 7% 4%Özsermaye 67% 16% 10% 8%HS İşlem Hacmi 66% 22% 9% 3%VOB İşlem Hacmi 62% 23% 6% 9%Net Komisyon 64% 23% 9% 4%Faaliyet Geliri 63% 24% 9% 4%Net Kâr 82% 12% 6% -1%Çalışan Sayısı 56% 21% 14% 9%Kaynak: TSPAKB

VOB Hacimlerine Göre Sıralanmış Aracı Kurumlar(2009) 1-20 21-40 41-60 61-84Aktif 72% 8% 15% 5%Özsermaye 58% 15% 17% 11%HS İşlem Hacmi 54% 19% 19% 8%VOB İşlem Hacmi 83% 14% 3% 0%Net Komisyon 58% 19% 16% 7%Faaliyet Geliri 56% 20% 17% 6%Net Kâr 69% 11% 15% 6%Çalışan Sayısı 53% 22% 15% 10%Kaynak: TSPAKB

23 GüNDeM

Net komisyonların beşte birine sahip ikinci 20’lik grup, VOB işlemlerinin %37’sini yapmıştır. Bu sonuç-ta, özellikle 2009 yılında VOB işlemlerine ağırlık ve-ren kurumların bu grupta yer alması etkili olmuştur.

Son iki grupta yer alan kurumlar net komisyonlarda %9’luk paya sahipken, dönem net kârının yalnızca %2’sini üretmiştir.

Faaliyet Gelirlerine Göre Sıralama

Faaliyet gelirleri, aracı kurumların net komisyon ge-lirlerine, menkul kıymet alım-satım kârları, hizmet gelirleri ve diğer gelirler eklenerek hesaplanmakta-dır. Hizmet gelirlerinde kurumsal finansman ve var-lık yönetimi gibi gelirler bulunurken, faiz gibi gelirler diğer gelirlerde takip edilmektedir. Analize dahil edi-len 84 aracı kurum, 2009 yılında toplam 890 milyon TL’lik faaliyet geliri elde etmiştir.

Faaliyet gelirlerine göre yapılan sıralamada, ilk 20 aracı kurumun sektörün toplam faaliyet gelirlerinin %71’ine sahip olduğu görülmektedir. Bunların içinde ilk 5 aracı kurum, son 65 aracı kurumun yarattığı faaliyet geliri kadar gelir elde etmiştir.

Hisse senedi işlemlerinin %61’ini, VOB işlemleri-nin ise %54’ünü yapan ilk 20 kurum, net komisyon gelirlerinin %68’ini üretmiştir. Faaliyet geliri ile net komisyon gelirleri arasındaki fark, aracı kurumların diğer faaliyetlerinden kaynaklanmaktadır. Sektör ak-tiflerinin %81’ine sahip olan bu kurumların toplam kârdaki payı %87’dir.

Dikkat çeken bir diğer nokta, faaliyet gelirlerinin %71’ini yaratan ilk 20 kurumun toplam faaliyet giderlerinde daha düşük paya sahip olmasıdır. Söz

konusu durum, bu kurumların sektör kârından daha yüksek pay almasını sağlamıştır.

Net Kâra Göre Sıralama

2009 yılına ait solo mali verileri toplulaştırılan 84 aracı kurumun net dönem kârı 321 milyon TL’dir. Bu aracı kurumlardan 66’sı kâr ederken, 18’i zarar et-miştir. Kâr eden kurumların toplam kârı 352 milyon TL olup, diğer kurumlar 31 milyon TL zarar etmiştir. Sektörde kâr eden kurumlar arası yoğunlaşma faz-ladır.

İlk 20 kurum sektör net kârının neredeyse tamamı-na yakınını oluşturmuştur. İlk sırada yer alan kurum tek başına sektör kârının %22’sini üretirken, bu ku-rumun ilişkili taraflardan elde ettiği temettü gelirleri de kârlılıkta etkili olmuştur.

Hisse senedi ve VOB işlem hacimlerinin yaklaşık yarısını yapan ilk 20 kurum, komisyon gelirlerinin %62’sini üretmiştir. Bu durum, grubun komisyon oranlarının nispeten daha yüksek olduğuna işaret etmektedir.

İkinci 20’lik gruptaki kurumlar sektör kârının

Araştırma

Net Komisyonlara Göre Sıralanmış Aracı Kurumlar(2009) 1-20 21-40 41-60 61-84Aktif 80% 11% 5% 3%Özsermaye 69% 16% 9% 6%HS İşlem Hacmi 61% 23% 12% 4%VOB İşlem Hacmi 54% 37% 6% 4%Net Komisyon 69% 21% 7% 2%Faaliyet Geliri 69% 21% 7% 3%Net Kâr 84% 14% 0% 2%Çalışan Sayısı 54% 24% 13% 8%Kaynak: TSPAKB

Faaliyet Gelirlerine Göre Sıralanmış Aracı Kurumlar(2009) 1-20 21-40 41-60 61-84Aktif 81% 11% 5% 3%Özsermaye 70% 16% 8% 6%HS İşlem Hacmi 61% 22% 13% 4%VOB İşlem Hacmi 54% 33% 10% 4%Net Komisyon 68% 21% 8% 3%Faaliyet Geliri 71% 19% 7% 2%Net Kâr 87% 11% 4% -2%Çalışan Sayısı 57% 22% 13% 8%Kaynak: TSPAKB

Net Kâra Göre Sıralanmış Aracı Kurumlar(2009) 1-20 21-40 41-60 61-84Aktif 81% 9% 6% 3%Özsermaye 71% 16% 8% 5%HS İşlem Hacmi 55% 23% 15% 7%VOB İşlem Hacmi 52% 19% 22% 7%Net Komisyon 62% 20% 11% 7%Faaliyet Geliri 65% 19% 11% 5%Net Kâr 92% 14% 3% -10%Çalışan Sayısı 51% 22% 17% 11%Kaynak: TSPAKB

24 TSPAKB

%14’üne sahipken, bu kurumlar aracılık gelirlerinin beşte birini üretmişlerdir.

Daha önce değinildiği gibi 2009’da 18 aracı kurum zarar ederken, iki kurum toplam zararın yarısını oluşturmuştur.

Çalışan Sayısına Göre Sıralama

Krizle beraber çalışan sayıları dönemler itibariyle ge-rilemeye başlamış, 2004 yılında 6.000 civarında olan çalışan sayısı 2008 yılında 5.102’ye, 2009’un sonun-da ise 4.715’e kadar düşmüştür.

Bu çalışma kapsamındaki 84 aracı kurumda 4.687 çalışan mevcuttur. Bir diğer ifadeyle, aracı kurum başına ortalama çalışan sayısı 56’dır.

Kurumlar çalışan sayılarına göre sıralandırıldığında, en fazla çalışana sahip kurumun 348 kişi istihdam ettiği görülmektedir. Analizde en az çalışanı bulunan aracı kurumdaki çalışan sayısı ise 5’tir. Diğer taraftan ilk 20 kurum beraberce değerlendirildiğinde, topla-mın %62’si kadar çalışanın bu kurumlarda yer aldığı görülmektedir. İlk 20 kurumda ortalama çalışan sa-yısı 145’tir.

Öte yandan çalışan sayısı dağılımındaki yoğunlaşma-nın diğer sınıflandırmaların gerisinde kaldığının be-lirtmesi gerekir. En fazla çalışan istihdam eden ilk 20 kurumda toplam çalışanların %62’si bulunmaktadır. Bu kurumlar sektör net kârının %80’ine sahipken, hisse senedi işlemlerinin %59’u, VOB işlemlerinin ise %63’ünü yapmıştır.

Sektör çalışanlarının beşte birinin istihdam edildiği ikinci 20’lik grupta yer alan kurumlar, hisse senedi işlemlerinin %21’ini, VOB işlemlerinin ise %11’ini üretmiştir. Aradaki fark, özellikle VOB işlemlerinde daha etkin olan iki aracı kurumun, çalışan sıralama-sında üçüncü grupta yer almasından kaynaklanmak-tadır. İkinci gruptaki ortalama çalışan sayısı 46’dır.

Son iki gruptaki 44 aracı kurumda çalışanların %19’u yer alırken, bu kurumların toplam kâra katkısı %7 seviyesindedir. son iki grupta ortalama çalışan sayısı 20 civarındadır.

II. ARACI KURUM NİTELİKLERİNE GÖRE YOĞUNLAŞMAİlerleyen bölümlerde, daha önce de belirtildiği gibi, sektörün çeşitli faaliyet ve mali verileri, aracı kurum-ların kökenleri, ortaklık yapıları ve ölçekleri göz önü-ne alınarak incelenmektedir.

Kökenlerine Göre Aracı Kurumların Yoğunlaşması

2009 yılında analiz kapsamındaki kurumların yak-laşık üçte biri banka kökenlidir. Bu kurumlar ilgi-li dönem sonu itibariyle toplam aktiflerin yaklaşık dörtte üçüne, özsermayenin ise %69’una sahiptir. Bu kurumlar hisse senedi ve VOB işlemlerinin sıra-sıyla %58 ve %53’ünü yapmıştır. Diğer taraftan net komisyon gelirlerinin ve faaliyet gelirlerinin %63’ü banka kökenli aracı kurumlar tarafından üretilmiştir. Çalışanların yarısına yakını bu kurumlarda istihdam edilirken, kurum başına düşen çalışan sayısı 79’dur. Bu rakam 2008 sonu itibariyle 86 idi.

Araştırma

Çalışan Sayısına Göre Sıralanmış Aracı Kurumlar(2009) 1-20 21-40 41-60 61-84Aktif 74% 16% 6% 4%Özsermaye 64% 18% 10% 8%HS İşlem Hacmi 59% 21% 13% 7%VOB İşlem Hacmi 63% 11% 22% 4%Net Komisyon 65% 17% 11% 7%Faaliyet Geliri 65% 18% 11% 5%Net Kâr 74% 18% 6% 1%Çalışan Sayısı 62% 20% 12% 7%Kaynak: TSPAKB

Kökenlerine Göre Aracı Kurumlar

(2009) Aktif ÖzsermayeHS İşlem

HacmiVOB İşlem

HacmiNet

KomisyonFaaliyet

Geliri Net KârÇalışan

SayısıBanka Kökenli 76% 69% 58% 53% 63% 63% 78% 47%Banka Kökenli Olmayan 24% 31% 42% 47% 37% 37% 22% 53%Toplam 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%Kaynak: TSPAKB

25 GüNDeM

Sektör net dönem kârının %78’ini banka kökenli aracı kurumlar üretmiştir. Bu kurumlardan bir tanesi sektör kârının %22’sini tek başına üretirken, ilk iki kurumda oran %36’ya çıkmaktadır. Bu gruptaki 28 kurumdan 5’i zarar etmiştir.

Banka kökenli olmayan aracı kurumlar, hisse senedi ve VOB işlemlerinde sırasıyla %42 ve %47 paya sa-hipken, net komisyon gelirlerindeki payı %37’dir. Bu durum banka kökenli olmayan kurumların komisyon oranlarının banka kökenli kurumlara kıyasla daha düşük olduğuna işaret etmektedir. Sonuç olarak banka kökenli olmayan kurumların net kârı, sektör kârının %22’si kadar olmuştur. 2009 yılında banka kökenli olmayan 43 kurum kâr ederken, 13 kurum zarar etmiştir. Banka kökenli olmayan kurumlarda ortalama çalışan sayısı 44’tür.

Ortaklık Yapılarına Göre Aracı Kurumların Yoğunlaşması

2009 yılı sonunda 4 aracı kurum kamu kökenli sınıf-landırmasına girmektedir. Sektörün toplam aktifle-rinin %4’üne sahip olan bu kurumlar, hisse senedi işlemlerinin %4’ünü, VOB işlemlerinin de %3’ünü gerçekleştirmiştir. Net komisyon gelirlerinin %5’ine sahip olan kamu kökenli aracı kurumların tamamı menkul kıymet alım satımından kâr etmiştir. Hizmet gelirleri ve diğer kalemlerden elde ettikleri gelirle birlikte, faaliyet gelirlerindeki payları %6’ya yüksel-miştir. Bu kurumlar net dönem kârının %8’ine sa-hiptir.

Değerlendirme kapsamındaki aracı kurumların 20’si yabancı kökenlidir. Sektör özsermayesinin dörtte birini oluşturan bu kurumların, hisse senedi işlem hacmindeki payı %25, VOB işlem hacmindeki payı ise %15’tir. Bununla birlikte, yabancı kurumların net komisyonlarının sektörün %31’ini oluşturması, bu kurumların nispeten daha yüksek komisyon ora-

nı uyguladığına işaret etmektedir. Yabancı kökenli kurumların net komisyonlardaki %31’lik paylarının faaliyet gelirlerinde %28’e düşmesi, bu kurumların daha çok aracılık faaliyetlerinde yoğunlaştıklarının bir göstergesidir. Sektör çalışanların beşte birini istihdam eden yabancı kurumlar toplam kârın da %21’ini yaratmışlardır.

Sektörde ağırlıkta olan yerli özel kurumlar aktiflerin önemli bir kısmına, %84’üne sahiptir. Bu kurumlar hisse senedi işlemlerinin %68’ini, VOB işlemlerinin ise %71’ini yapmıştır. Yüksek işlem hacmi oranlarına rağmen bu kurumların net komisyon gelirleri sektö-rün ancak %64’ü kadardır. İşlem hacmi ve komis-yon oranı arasındaki fark, bu kurumların yabancı ve kamu kökenli kurumlara nazaran daha düşük komis-yon oranı uyguladığını göstermektedir. Faaliyet ge-lirlerinin üçte ikisi yerli özel kurumlar tarafından elde edilirken, çalışanların dörtte üçü bu kurumlardadır.

Ölçeklerine Göre Aracı Kurumların Yoğunlaşması

Ölçeğe göre aracı kurum sınıflandırmasında ku-rumların aktif büyüklükleri göz önüne alınmaktadır. Analizde ele alınan kurumlardan 34 tanesinin aktif büyüklüğü 25 milyon YTL’nin üzerinde olup “büyük” alt başlığında toplanmaktadır. Bu nedenle sektör aktiflerinin %91 gibi büyük bir payına bu kurumlar sahiptir.

Sektör özsermayesinin %86’sına sahip bu kurumlar, hisse senedi ve VOB işlemlerinin yaklaşık dörtte üçü-nü oluşturmaktadır. Öte yandan, bu işlemlerden elde ettikleri net komisyon, nispeten daha yüksek komis-yon oranlarına bağlı olarak, sektörün %81’i kadardır. Varlık yönetimi, kurumsal finansman gibi diğer faali-yetlerin de eklenmesi sonucu, bu kurumların faaliyet gelirleri sektörün %83’üne denk gelmektedir. Sektö-rün %73’ünü istihdam eden bu kurumların sadece 1

Araştırma

Ortaklık Yapısına Göre Aracı Kurumlar

(2009) Aktif ÖzsermayeHS İşlem

HacmiVOB İşlem

HacmiNet

KomisyonFaaliyet

Geliri Net KârÇalışan

SayısıKamu 4% 7% 4% 3% 5% 6% 8% 6%Yabancı 12% 25% 25% 15% 31% 28% 21% 20%Yerli Özel 84% 68% 71% 82% 64% 66% 71% 74%Toplam 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%Kaynak: TSPAKB

26 TSPAKB

tanesi ilgili dönemde zarar ederken, bu grup sektör kârının tamamına yakınını üretmiştir.

Aktif büyüklüğü 5 ile 25 milyon TL arasında olan 39 kurum “orta” ölçekli aracı kurum olarak sınıflandırıl-mıştır. Orta ölçekli kurumların, yaptıkları işlem ha-cimlerine kıyasla, sektörün toplam komisyon gelirle-rinden daha düşük pay alması, bu kurumların daha düşük komisyon oranı uyguladığını göstermektedir. Sektör komisyon gelirlerinin beşte birini üreten bu kurumlar çalışanların da dörtte birini istihdam etmiş-tir.

2009 dönemi sonunda aktif büyüklüğü 5 milyon TL’nin altında olup “küçük” ölçekli olarak sınıf-landırılan 11 kurum bulunmaktadır. Toplam işlem hacimlerinin %2’sini yaratan bu kurumların ko-misyon gelirlerindeki payı %1’dir. 2009’da küçük ölçekli kurumlar toplamda 4 milyon TL zarar et-miş, bu sonuçta bir aracı kurum etkili olmuştur.

III. ARACI KURUM KATEGORİLERİNE GÖRE FAALİYET GELİRLERİNİN YAPISIFaaliyet gelirleri, net aracılık komisyonları, hizmet gelirleri, alım-satım kârları ve diğer gelirleri kapsa-maktadır. 2009 yılı solo verileri toplulaştırılan 84 ara-cı kurumun 890 milyon TL’lik faaliyet geliri bulun-maktadır.

Bu gelirlerin %65’ini net aracılık komisyonları oluş-turmaktadır. Bu gelir kalemini %17 ile varlık yöneti-mi ve kurumsal finansman gibi hizmet gelirleri takip etmektedir. Ağırlıkla müşterilerden alınan faiz ge-lirlerini gösteren diğer gelirler kaleminin payı %13 iken, menkul kıymet alım-satımlarından elde edilen

kâr, toplam gelirlerin %6’sını oluşturmaktadır.

Kökenlerine Göre Aracı Kurumların Gelir Yapısı

2009 yılında faaliyet gelirlerinin %63’ü 28 banka kö-kenli aracı kurum tarafından kaydedilmiştir. Faaliyet gelirinin alt kırılımlarına bakıldığında, banka kökenli ile banka kökenli olmayan kurumlar arasında önemli bir fark bulunmadığı görülmektedir. En kayda değer fark, genellikle faiz gelirlerini yansıtan diğer gelirler-dedir. Banka kökenli olmayan kurumlarda diğer ge-lirler toplam gelirlerin %10’unu oluştururken, banka kökenli kurumlarda bu oran %14’e çıkmaktadır.

Ortaklık Yapılarına Göre Aracı Kurumların Gelir Yapısı

2009 yılında 60 yerli özel kurumun sektör gelirlerine katkısının %66, 20 yabancı kurumun %28, 4 kamu kurumunun katkısının da %6 seviyesinde olduğu görülmektedir.

Ortaklık yapılarına göre kurumların faaliyet geliri da-ğılımı incelendiğinde, her kurum türü için net komis-yonların en yüksek paya sahip olduğu görülmektedir.

Kamu kökenli dört aracı kurumun aracılık komisyon-ları, toplam gelirlerinin yarısını oluşturmaktadır. Bu

Araştırma

Faaliyet Gelirlerinin Dağılımı

(2009)Banka

KökenliBanka Kökenli

Olmayan ToplamNet Aracılık Komisyonu 64% 66% 65%Hizmet Gelirleri 16% 17% 17%Alım-Satım Karları 5% 6% 6%Diğer Gelirler 14% 10% 13%Toplam 100% 100% 100%Kaynak: TSPAKB

Ölçeğe Göre Aracı Kurumlar

(2009) Aktif ÖzsermayeHS İşlem

HacmiVOB İşlem

HacmiNet

KomisyonFaaliyet

Geliri Net KârÇalışan

SayısıBüyük 91% 86% 76% 74% 81% 83% 95% 73%Orta 8% 12% 22% 24% 18% 16% 6% 24%Küçük 1% 1% 2% 2% 1% 1% -1% 3%Toplam 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%Kaynak: TSPAKB

27 GüNDeM

oran karşılaştırılan gruplar arasında en düşük sevi-yedir. Gelirlerin dörtte birini hizmet gelirleri oluştu-rurken, özellikle bir kamu aracı kurumunun yarattı-ğı hizmet gelirleri dikkat çekmektedir. Menkul kıymet alım-satım kârları da kamu aracı kurumlarının gelir-lerinde %10 gibi yüksek paya sahiptir.

Yabancı aracı kurumlarda net komisyon gelirleri-nin payı %72 ile diğer kategorilerin önündedir. Bu kurumlar gelirlerinin yaklaşık %23’ünü hizmet ge-lirlerinden elde ederken, 2 yabancı aracı kurum bu kategorideki hizmet gelirlerinin yarısını üretmiştir. Sektördeki yabancı aracı kurumlar toplam hizmet gelirlerinin %39’unu oluşturmaktadır. Bu grupta hizmet gelirlerinde kurumsal finansman gelirleri ön plandadır.

Bununla birlikte, yabancı aracı kurumlarda ciddi bir yoğunlaşma söz konusu olup faaliyet geliri en yük-sek üç aracı kurum, yabancı kurumların toplam ge-lirlerinin %45’ini oluşturmuştur.

Yerli özel kurumlarda ise gelir dağılımı farklı bir ya-pıdadır. Aracılık komisyonları %63 paya sahip-ken, hizmet gelirlerinin payı ortalamanın altına ine-rek %13’te kalmıştır. Diğer gelirler %17 paya sahip olup, yerli özel kurumların gelirlerinde faiz gelirleri önemli yer tutmaktadır. Ancak burada yerli özel bir aracı kurum, toplam diğer gelirlerin %57’sini oluş-turmuştur.

Ölçeğe Göre Aracı Kurumların Ge-lir Yapısı

Aracı kurumlar aktif büyüklüklerine göre değerlen-dirildiğinde, 2009 yılında toplam faaliyet gelirlerinin %83’ü 34 büyük, %16’sı 39 orta, kalan %1’i de kü-çük ölçekli 11 kurum tarafından üretilmiştir.

Sektörün gelir yapısı incelendiğinde, kurum ölçek-

leri küçüldükçe net komisyon gelirlerinin top-lam gelirlerdeki payının arttığı görülmektedir. Büyük aracı kurumlarda %63 olan pay, küçük aracı kurumlarda %88’e yükselmektedir. Buna paralel olarak, hizmet gelirleri ve diğer gelir-lerin payı büyük aracı kurumlarda daha yük-sektir.

Sektördeki hizmet gelirlerinin %88’i büyük aracı kurumlarca kaydedilmiştir. Hizmet gelirlerinin bu gruptaki faaliyet gelirlerdeki payı %18’dir. Ağırlık-lı olarak faiz gelirlerini yansıtan diğer gelirlerin payı %14 iken, faiz gelirleri yüksek olan bir kurum hariç tutulduğunda bu oran %8’e düşmektedir.

IV. ARACI KURUM KATEGORİLERİNE GÖRE ÖZSERMAYE VERİMLİLİĞİBu bölümde, mali performans analizi çerçevesinde özsermaye ve kârlılık ile ilgili göstergeler incelen-mektedir. 2009 sonu itibariyle solo verileri derlenen 84 aracı kurumun 2,1 milyar TL olan özsermayeleri-nin 978 milyon TL’si ödenmiş sermayedir.

Faaliyet kârı, faaliyet gelirlerinden pazarlama, genel yönetim giderleri, işlem payları gibi faaliyet giderle-rinin çıkarılmasıyla bulunmaktadır. Bu dönem içinde, belirtilen aracı kurumlar 194 milyon TL’lik faaliyet kârı elde ederken, net dönem kârı daha önce belir-tildiği gibi 321 milyon TL olmuştur.

Özsermayenin aktiflere oranı, kurumların varlıkları-nın ne kadarlık bölümünün özsermaye ile fonlandı-ğının göstergesidir. Sektör, pasiflerinin %36’sını öz-sermaye oluşturmuş, bir diğer ifadeyle, aracı kurum sektörü toplam varlıklarının %64’ünü dış kaynak ile finanse etmiştir.

Araştırma

Faaliyet Gelirlerinin Dağılımı(2009) Kamu Yabancı Yerli Özel ToplamNet Aracılık Komisyonu 54% 72% 63% 65%Hizmet Gelirleri 24% 23% 13% 17%Alım-Satım Karları 10% 1% 7% 6%Diğer Gelirler 12% 3% 17% 13%Toplam 100% 100% 100% 100%Kaynak: TSPAKB

Faaliyet Gelirlerinin Dağılımı(2009) Büyük Orta Küçük ToplamNet Aracılık Komisyonu 63% 72% 88% 65%Hizmet Gelirleri 18% 12% 1% 17%Alım-Satım Kârları 5% 8% 4% 6%Diğer Gelirler 14% 8% 8% 13%Toplam 100% 100% 100% 100%Kaynak: TSPAKB

28 TSPAKB

2009 sonu itibariyle ödenmiş sermayenin özserma-yeye oranı, incelenen kurumlarda %46 iken, sektör özsermaye kârlılığı %15’tir.

Kökenlerine Göre Aracı Kurumların Verimliliği

2009 yılında banka kökenli 28 kurumun faaliyet kârı 154 milyon TL, net kârı 251 milyon TL iken, banka kökenli olmayan 56 kurumun faaliyet kârı sadece 40 milyon TL, net kârı ise 70 milyon TL’dir.

Özsermayenin aktiflere oranı banka kökenli aracı kurumlarda %32 iken, banka kökenli olmayan aracı kurumlarda %46’dır. Diğer bir deyişle, banka köken-li aracı kurumlarda dış kaynak kullanımı daha yük-sektir.

Ödenmiş sermayenin özsermayeye oranı banka kö-kenli aracı kurumlar için %39 iken, banka kökenli ol-mayan aracı kurumlarda daha yüksek, %62’dir. Bu oranlar arasındaki fark, banka kökenli aracı kurum-ların kârlılıklarının daha yüksek olduğuna işaret et-mektedir.

Ortaklık Yapılarına Göre Aracı Kurumların Verimliliği

2009 yılında 60 yerli özel kurum 228 milyon TL kâr elde ederken, 20 yabancı kurum 69 milyon TL, 4 kamu aracı kurumu da 24 milyon TL kâr elde etmiş-tir.

Yabancı kaynak kullanımının %71 ile yerli özel ku-rumlarda yüksek olduğu görülmektedir. Diğer taraf-tan kamu ve yabancı kökenli kurumlarda dış kaynak kullanımı %30 seviyesindedir.

Özsermaye yapısı incelendiğinde, özsermayenin %46’sının ödenmiş sermayeden oluştuğu görülmek-tedir. Kamu kökenli aracı kurumlarda %66 ile bu oran, diğer kurum türlerinin hayli üzerindedir. Ya-bancı aracı kurumlarda %37 ile en düşük seviyeye gerileyen ödenmiş sermaye/özsermaye oranı, yer-li özel kurumlarda sektör ortalamasına benzer şekil-dedir. Özsemaye kârlılığında gruplar arasında önem-li fark yoktur.

Ölçeklerine Göre Aracı Kurumların Verimliliği

Aracı kurumlar ölçeklerine göre sınıflandırıldığında, küçük ölçekli kurumlar dışındaki aracı kurumların kâr ettiği görülmektedir.

Özsermayenin aktiflere oranının en yüksek olduğu grup küçük ölçekli aracı kurumlardır. Aracı kurum-lar arasında ölçek büyüdükçe, özsermayenin aktif-lere oranı düşmekte, diğer bir deyişle borçluluk art-maktadır.

Araştırma

Aracı Kurum Kârlılığı ve Özsermaye Verimliliği

(2009) Kamu Yabancı Yerli Özel Toplam

KârlılıkFaaliyet Kârı (mn. TL) 21 37 136 194Net Kâr (mn. TL) 24 69 228 321Özsermaye VerimliliğiÖzsermaye/Aktif 70% 71% 29% 36%Öden. Ser./Özsermaye 66% 37% 47% 46%Net Kâr/Özsermaye 16% 13% 16% 15%Kaynak: TSPAKB

Aracı Kurum Kârlılığı ve Özsermaye Verimliliği(2009) Büyük Orta Küçük ToplamKârlılıkFaaliyet Kârı (mn. TL) 192 7 -5 194Net Kâr (mn. TL) 305 20 -4 321Özsermaye Verimliliği Özsermaye/Aktif 34% 55% 70% 36%Öden. Ser./Özsermaye 41% 79% 122% 46%Net Kâr/Özsermaye 17% 8% -19% 15%Kaynak: TSPAKB

Aracı Kurum Kârlılığı ve Özsermaye Verimliliği

(2009)Banka

Kökenli

Banka Kökenli

Olmayan ToplamKârlılık Faaliyet Kârı (mn. TL) 154 40 194Net Kâr (mn. TL) 251 70 321Özsermaye Verimliliği Özsermaye/Aktif 32% 46% 36%Öden. Ser./Özsermaye 39% 62% 46%Net Kâr/Özsermaye 17% 11% 15%Kaynak: TSPAKB

29 GüNDeM

Dış kaynak kullanımı büyük ölçekli ara-cı kurumlarda diğerlerine nazaran daha yüksektir. Bu kurumlar aktiflerinin üçte ikisini dış kaynak kullanarak üretmişler-dir.

Ödenmiş sermayenin özsermaye içindeki payı büyük ölçekli kurumlarda %41 iken bu oran orta ölçekli kurumlarda %79’a çıkmaktadır. Küçük ölçekli kurumlarda ise geçmiş yıl zararlarına bağlı olarak bu oran %100’ün üzerine çıkmıştır.

Özsermaye kârlılığı büyük ölçekli kurum-larda %17 iken, orta ölçekli kurumlarda %8 seviye-sine inmektedir.

V. YATIRIMCI KATEGORİLERİNE GÖRE İŞLEM HACMİ YAPISIBu bölümde, aracılık komisyonlarının önemli bir bö-lümünü oluşturan hisse senedi ve VOB işlem hacmi-nin yatırımcı kategorilerine göre yapısı incelenmek-tedir.

2009 yılında ele alınan 84 aracı kurumun gerçek-leştirdiği hisse senedi işlem hacminin %87’sini yer-li yatırımcılar yapmıştır. Yerli bireyler likiditenin üçte ikisini sağlarken, aracı kurumlar toplam işlemlerin %4’ünü kendi portföyleri için yapmaktadırlar. İşlem hacimlerinin %13’ünü yabancı yatırımcılar gerçek-leştirmiştir.

Vadeli işlem sözleşmelerine bakıldığında, işlemlerin %92’sini yerli yatırımcılar üretirken, yerli bireylerin payı %77 seviyesindedir. Toplam VOB işlemlerinin %12’sini kurumlar kendi portföyleri için gerçekleş-tirirken, bu oranın kurum portföyüne yapılan hisse senedi işlemindekinden yüksek olması dikkat çek-mektedir.

Kökenlerine Göre Aracı Kurumların İşlem Hacmi

2009 yılında yerli yatırımcılar hem hisse senedi hem de vadeli işlem hacimlerinde önemli bir yere sahip

olmuştur. Özellikle banka kökenli olmayan kurumlar-da hem hisse senedi hem de VOB işlemlerinde yerli bireysel yatırımcıların payı büyüktür.

Banka kökenli aracı kurumlarda toplam hisse senedi işlem hacminin %85’ini yerli yatırımcılar yaparken, banka kökenli olmayan kurumlarda bu oran %89’a kadar çıkmakta, yabancı yatırımcıların payı azalmak-tadır. Diğer taraftan, banka kökenli kurumlarda ya-pılan hisse senedi işlem hacminin %5’ini kurumlar kendi portföyleri için yaparken, banka kökenli olma-yan kurumlarda bu işlemler toplamın %3’ünde kal-maktadır.

VOB işlemlerinde banka kökenli olmayan kurum-larda yurtiçi bireysel müşterilerin payı daha yüksek iken, yabancı yatırımcıların payı hayli düşüktür.

Banka kökenli kurumlarda kurum portföyüne yapı-lan vadeli işlemlerin toplam işlemlerin %21’ini oluş-turduğu, banka kökenli olmayan kurumlarda ise bu oranın %2’ye indiği görülmektedir. Ancak, ku-rum portföyüne yapılan VOB işlem hacminin %80’ini oluşturan banka kökenli bir aracı kurum hariç tutul-duğunda, söz konusu oran %5’e inmekte, iki grup arasındaki fark azalmaktadır.

Ortaklık Yapılarına Göre Aracı Kurumların İşlem Hacmi

Kamu kökenli aracı kurumların işlemlerinin tamamı yerli yatırımcılar tarafından yapılmıştır. Hisse senedi işlemleri için yerli özel kurumlarda bu oran %90’ın üzerindeyken, yabancı kurumlarda %60 civarına in-mektedir. VOB işlemleri dağılımı da benzer yapıdadır.

Araştırma

Yatırımcı Kategorilerine Göre İşlem Dağılımı

(2009) Yurt İçi Bireysel

Kurum Portföyü

Toplam Yurt İçi

Toplam Yurt Dışı

Hisse SenediBanka Kökenli 56% 5% 85% 15%Banka Kökenli Olmayan 83% 3% 89% 11%Ortalama 67% 4% 87% 13%VOB Banka Kökenli 64% 21% 88% 12%Banka Kökenli Olmayan 93% 2% 97% 3%Ortalama 77% 12% 92% 8%Kaynak: TSPAKB

30 TSPAKB

Bununla birlikte, yurtdışı müşterilere yapılan his-se senedi işlemlerinin %68’i, VOB işlemlerinin de %77’si yabancı aracı kurumlarca yapılmaktadır.

Kurum portföyüne yapılan işlemlerde en dikkat çe-kici sonuç, yerli özel kurumların VOB işlemlerinde-ki kurum portföyü payının %14 olmasıdır. Daha ön-ceden bahsedilen aracı kurum bu değerlendirme-nin dışında tutulduğunda, yerli özel kurumların ken-di portföylerine yaptıkları işlem hacminin oranı %5’e kadar inmektedir.

Ölçeğe Göre Aracı Kurumların İşlem Hacmi

Küçük ölçekli aracı kurumlarda hisse senedi işlem hacminin %89’unu yerli yatırımcılar yapmıştır. Bü-yük ölçekli kurumlarda bu oran sektör ortalaması civarında, %88 iken; orta ölçekli kurumlarda oran

%83’e inmektedir. Diğer bir deyişle, yabancı yatı-rımcı işlemlerinin en yüksek olduğu grup orta ölçekli kurumlardır. Öte yandan, küçük ölçekli aracı kurum-lar kendi portföylerine sınırlı oranda hisse senedi iş-lemi yaparken, büyük ölçekli kurumlar hisse senedi işlem hacminin %5’ini kendi portföylerine yapmıştır.

VOB işlemlerinde küçük ölçekli kurumlarda işlemle-rin tamamı yerli bireysel yatırımcılarca yapılmakta-dır.

Kurum portföyüne yapılan işlem hacmi payı daha önceden bahsedilen kuruma bağlı olarak büyük ölçekli kurumlarda %15’e kadar çıkmaktadır. Bu kurum hariç tutulduğunda ise oran %4’e inmek-te, diğer kurumların oranlarına yaklaşmaktadır.

VOB işlemlerinde yabancıların payı büyük ölçek-li kurumlarda %9 iken, küçük ölçekli kurumlar-da yabancı yatırımcıların VOB işlemi hayli sınırlıdır.

VI. ÇALIŞAN BAŞINA PERFORMANS GÖSTERGELERİAnalizin son bölümünde, aynı sınıflandırmalar kullanılarak aracı kurum çalışanlarına ilişkin per-formans göstergeleri incelenmektedir. Tablolar-da çalışan başına hesaplanmış çeşitli veriler su-nulmaktadır. 2009 sonunda incelenen 84 aracı kurumda toplam 4.687 çalışan bulunmaktadır.

Kökenlerine Göre Aracı Kurumlar

Banka kökenli aracı kurumlar sektör çalışanla-rının %47’sini istihdam etmekte olup ortalama çalışan sayısı 79’tur. Banka kökenli olmayan ku-rumlarda ortalama çalışan sayısı 44’tür.

Banka kökenli kurumlarda çalışan başına yapılan 253 milyon TL olan hisse senedi işlem hacmi ile 141 milyon TL olan VOB hacmi, banka kökenli olmayan kurumlarda sırasıyla 163 milyon TL ve 110 milyon TL’ye inmektedir. Bu durum doğal olarak net komis-yonlara da yansımış, banka kökenli aracı kurumlarda 2009 yılında çalışan başına düşen net komisyon tu-tarı, diğer kurumların yaklaşık iki katı kadar 164.000 TL kadar olmuştur.

Araştırma

Yatırımcı Kategorilerine Göre İşlem Hacmi Dağılımı

(2009)Yurt İçi Bireysel

Kurum Portföyü

Toplam Yurt İçi

Toplam Yurt Dışı

Hisse SenediKamu 83% 1% 100% 0%Yabancı 53% 3% 64% 36%Yerli Özel 72% 5% 94% 6%Ortalama 67% 4% 87% 13%VOBKamu 93% 0% 100% 0%Yabancı 55% 2% 60% 40%Yerli Özel 81% 14% 98% 2%Ortalama 77% 12% 92% 8%Kaynak: TSPAKB

Yatırımcı Kategorilerine Göre İşlem Hacmi Dağılımı

(2009)Yurt İçi Bireysel

Kurum Portföyü

Toplam Yurt İçi

Toplam Yurt Dışı

Hisse SenediBüyük 64% 5% 88% 12%Orta 76% 3% 83% 17%Küçük 87% 1% 89% 11%Ortalama 67% 4% 87% 13%VOBBüyük 72% 15% 91% 9%Orta 90% 3% 96% 4%Küçük 100% 0% 100% 0%Ortalama 77% 12% 92% 8%Kaynak: TSPAKB

31 GüNDeM

Kurumsal finansman, varlık yönetimi gibi gelirleri içeren hizmet gelirlerinde banka kökenli kurumlarda çalışan başına yıllık gelir, diğer kurumların yaklaşık iki katı kadar, 42.000 TL olmuştur.

Faaliyet giderlerinin yarısını çalışan ücret ve giderle-ri oluşturmaktadır. Bu giderlere ücretlerin yanı sıra, çalışanlarla ilgili sigorta, servis, yemek, özel sağlık sigortası gibi yan ödeme ve giderler de dahildir. Ay-lık bazda çalışan giderleri banka kökenli kurumlarda 8.800 TL iken, banka kökenli olmayan kurumlarda 5.000 TL’dir.

2009 yılı içinde banka kökenli kurumlarda kişi başı-na 70.000 TL faaliyet kârı üretilirken, banka kökenli olmayan kurumlarda bu tutar yalnızca 16.000 TL’dir. Net dönem kârı ise banka kökenli aracı kurumlarda çalışan başına 113.000 TL’yi geçmişken, diğer ku-rumlarda bunun beşte biri kadar, 28.000 TL’dir.

Ortaklık Yapılarına Göre Aracı Kurumlar

Kamu kurumlarında ortalama çalışan sayısı 68, yerli özel kurumlarda 58, yabancı kurumlarda ise 47’dir.

Sektörde çalışan başına düşen ortalama hisse se-nedi işlem hacmi 2009 yılında 206 milyon TL iken, yabancı aracı kurumlarda bu tutar 263 milyon TL’ye yükselmektedir. VOB işlemlerinde ise yerli özel ku-rumlarda çalışanlar kişi başına ürettikleri 137 milyon

TL’lik işlem hacmi ile ilk sırada yer alırken, yabancı ve kamu kökenli kurumlarda çalışanların ürettikleri işlem hacmi ortalamanın altında kalmıştır.

Daha önce değinildiği üzere, diğer kurumlara naza-ran daha yüksek komisyon oranı uygulayan yabancı aracı kurumlarda, çalışan başına elde edilen net ko-misyon gelirleri diğer kategorilerdeki kurumlarda ça-lışan başına düşen tutarın yaklaşık iki katı kadardır.

Hizmet gelirlerinde yabancı kökenli aracı kurum-lar ilk sırada yer almaktadır. Bu kurumlarda çalışan başına düşen gelir miktarı 62.000 TL iken, kamu kurumlarında 49.000 TL, yerli özel kurumlarda ise 22.000 TL’dir. Hizmet gelirleri altında yabancı aracı kurumların özellikle kurumsal finansman gelirlerinde öne çıktığı görülmektedir. 2 yabancı kurum bu gelir-lerin %62’sini tek başına gerçekleştirmektedir.

Sonuçta çalışan başına düşen faaliyet geliri en yük-sek aracı kurum türü 266.000 TL ile yabancı aracı ku-rumlardır. Benzer şekilde, faaliyet giderleri 235.000 TL ile en yüksek olan grup da yabancı kurumlardır. Bu tutarın 142.000 TL’si personel giderleridir. Kişi başına düşen personel giderlerinde yabancı kurum-lar aylık 11.000 TL ile ilk sırada yer alırken bu tutar diğer kurumların yaklaşık iki katıdır.

Net kâr başlığında sektör ortalaması 68.000 TL civa-rında iken, kamu kurumları 89.000 TL ile diğer ku-rumların önündedir. Bu durum kamu kurumlarında

Araştırma

Çalışan Başına Performans Göstergeleri

(2009-TL)

HS İşlem Hacmi

(Mn.TL)

VOB Hacmi

(Mn. TL)Net

KomisyonHizmet

GelirleriFaaliyet

GeliriFaaliyet

GideriÇalışan Ücret

ve GiderleriFaaliyet

Kârı Net KârBanka Kökenli 253 141 163,518 41,925 255,239 -195,181 -105,616 69,615 113,393Banka Kök. Olm. 163 110 87,010 22,474 131,331 -120,858 -59,908 16,244 28,242Ortalama 206 125 123,134 31,658 189,835 -155,950 -81,489 41,444 68,447Kaynak: TSPKAB

Çalışan Başına Performans Göstergeleri

(2009-TL)

HS İşlem Hacmi

(Mn.TL)

VOB Hacmi

(Mn. TL)Net

KomisyonHizmet

GelirleriFaaliyet

GeliriFaaliyet

GideriÇalışan Ücret

ve GiderleriFaaliyet

Kârı Net KârKamu 127 69 110,104 48,984 202,456 -131,631 -63,930 76,336 89,482Yabancı 263 95 192,714 61,939 265,995 -234,827 -141,725 39,710 73,765Yerli Özel 196 137 105,531 22,194 168,460 -136,745 -66,743 39,172 65,374Ortalama 206 125 123,134 31,658 189,835 -155,950 -81,489 41,444 68,447Kaynak: TSPKAB

32 TSPAKB

çalışan başına faaliyet giderlerinin görece daha az olmasının bir yansımasıdır. İkinci sırada ise yabancı kurumlar gelmektedir.

Ölçeklerine Göre Aracı Kurumlar

Büyük ölçekli kurumlarda 101 olan ortalama çalışan sayısı, orta ölçekli kurumlarda 29’a, küçük ölçekli kurumlarda ise 13’e kadar inmektedir.

Aracı kurum çalışanlarının performansı ölçek bazın-da değerlendirildiğinde, çoğu göstergede olduğu gibi büyük ölçekli aracı kurumların diğer grupların önüne çıktığı görülmektedir.

Nitekim, hisse senedi işlemlerinde çalışan başına düşen işlem hacminin en fazla büyük ölçekli kurum-larda gerçekleştiği görülmektedir. Net komisyon ge-lirlerinde ise yine büyük aracı kurumlar 136.000 TL ile ilk sıraya yerleşmiştir.

Hizmet gelirlerinde büyük ölçekli aracı kurumlarda çalışan başına düşen tutar 38.000 TL iken, küçük aracı kurumlarda bu tutar yok denecek kadar azdır.

Büyük ölçekli kurumlarda çalışan başına düşen faa-liyet geliri 216.000 TL civarındayken, küçük ölçekli aracı kurumlarda bu tutar 57.000 TL’ye inmektedir.

Faaliyet gelirlerine paralel olarak, çalışan başına dü-şen faaliyet giderleri de büyük kurumlarda 168.000 TL ile en yüksek tutarda iken, küçük ölçekli kurum-larda ise 100.000 TL civarındadır.

Çalışan başına düşen personel giderlerinde 89.000 TL (aylık 7.400 TL) ile büyük kurumlar ilk sırada yer alırken, 63.000 TL (aylık 5.200 TL) ile orta ölçekli kurumlar ikinci, 43.000 TL (aylık 3.600 TL) ile küçük ölçekli aracı kurumlar son sırada yer almaktadır.

Çalışan başına geliri ve personel gideri daha yüksek olan büyük ve orta ölçekli kurumlar kâr ederken, kü-çük ölçekli kurumlar zarar kaydetmiştir.

Çalışanların Eğitim Düzeyi

Aracı kurum sektöründe eğitim düzeyi genel işgü-cüne göre hayli yüksektir. Aracı kurumlarda çalışan personelin dörtte üçü en az bir yüksek öğrenim dip-lomasına sahiptir.

Yüksek okul ve üstü diplomaya sahip çalışanların payı banka kökenli aracı kurumlar, kamu ve yabancı kökenli aracı kurumlar ile büyük aracı kurumlarda %80 civarındadır.

VII. GENEL DEĞERLENDİRMEBu çalışmamızda, aracı kurumların çeşitli faaliyet ve-rileri ile solo mali tabloları kullanılarak, yıl içindeki yoğunlaşma ve performansları incelenmiştir. Rapora 84 aracı kurum dahil edilmiştir.

Aktif büyüklüğüne göre yapılan sıralamada, ilk 20

Araştırma

Çalışan Başına Performans Göstergeleri

(2009-TL)

HS İşlem Hacmi

(Mn.TL)

VOB Hacmi

(Mn. TL)Net

KomisyonHizmet

GelirleriFaaliyet

GeliriFaaliyet

GideriÇalışan Ücret

ve GiderleriFaaliyet

KârıNet Kâr

Büyük 213 126 136,361 38,250 215,672 -167,714 -89,136 56,117 88,964Orta 191 128 92,097 15,479 127,824 -126,913 -62,968 6,658 17,948Küçük 154 72 49,483 363 56,533 -101,374 -43,331 -37,564 -27,835Ortalama 206 125 123,134 31,658 189,835 -155,950 -81,489 41,444 68,447Kaynak: TSPKAB

Çalışanların Eğitim Durumuna Göre Aracı Kurumlar

Lise ve Altı

Y.Okul ve Üstü

Banka Kökenli 16% 84%Banka Kökenli Olmayan 31% 69%Kamu 15% 85%Yabancı 18% 82%Yerli Özel 26% 74%Büyük 21% 79%Orta 30% 70%Küçük 38% 62%Ortalama 24% 76%Kaynak: TSPAKB

33 GüNDeM

aracı kurumun sektör aktiflerinin %83’ünü oluştur-duğu görülmüştür. Sektör aktiflerinin %37’sini tek başına bir aracı kurum oluşturmuştur.

Kurumlar, sektörün en önemli gelir kalemi olan işlem komisyonlarına göre sıralandırıldığında, ilk 20 ku-rum sektörün toplam komisyon gelirlerinin %69’unu üretmiştir. İlk sırada yer alan kurumun net komisyon tutarının son 44 kurumun elde ettiği komisyona eşit olması, sektördeki yoğunlaşmaya işaret etmektedir.

Kurumlar net kâra göre sıralandığında, ilk 20 kuru-mun sektör kârının %92’sini ürettiği görülürken, 18 aracı kurum ilgili dönemde zarar etmiştir. En kârlı kurum sektör kârının %22’sini yaratmıştır.

Çalışmada aracı kurumların gelir yapısı köken, ortak-lık yapısı ve ölçeklerine göre de sınıflandırılarak ince-lenmiştir. Sayıca sektörün üçte birini oluşturan ban-ka kökenli aracı kurumlar toplam faaliyet gelirlerinin %63’ünü elde etmektedir. Banka kökenli kurumlar ile diğer kurumların gelir yapısı benzer şekildedir.

Kurumlar ortaklık yapısına göre değerlendirildiğinde, gelir yapısının değiştiği görülmektedir. Net komisyon gelirlerinin toplam gelirlerdeki payı kamu kurumla-rında %54 ile karşılaştırılan gruplar arasında en dü-şük seviyededir.

Yabancı aracı kurumlara bakıldığında ise, bu kurum-ların gelirlerinin önemli bir kısmını aracılık faaliyetle-ri oluştururken, kalan kısmı da kurumsal finansman gibi hizmet gelirlerinden üretildiği görülmektedir.

Küçük ölçekli kurumlarda net komisyon gelirlerinin payı sektör ortalamasının üzerinde olup, diğer hiz-met gelirlerinin payı hayli kısıtlı kalmıştır.

Kurum varlıklarının ne kadarının dış kaynaklarla sağ-landığının bir göstergesi olan özsermaye/aktif oranı kamu ve yabancı kurumlarda %70 seviyesindeyken, bu oran yerli özel kurumlarda %30’a kadar inmekte-dir. Diğer bir deyişle, yerli özel kurumlar varlıklarının %70’ini borçlanarak oluşturmuştur.

Özsermaye kârlılığı banka kökenli ve büyük ölçekli kurumlarda %17 seviyesinde iken, banka kökenli ol-mayan kurumlarda %11’dir. Büyük ölçekli kurumlar

sektör net kârının %95’ini üretirken, küçük ölçekli kurumlar zarar etmiştir.

Banka kökenli olmayan kurumlarda, hisse senedi ve VOB işlemlerinin tamamına yakını yerli yatırım-cılar tarafından yapılırken, banka kökenli, yabancı ve büyük ölçekli kurumlarda yabancı yatırımcıların payı artmaktadır. Yabancı kökenli aracı kurumlar, sektörde kaydedilen yabancı yatırımcı hisse senedi işlemlerinin %68’ini, VOB işlemlerinin de %77’sini gerçekleştirmiştir. Diğer taraftan kurum portföyüne yapılan hisse senedi ve VOB işlemlerinin payı, bü-yük, yerli özel ve banka kökenli kurumlarda diğer kurum türlerine göre daha yüksektir.

Banka kökenli, yabancı ve büyük ölçekli aracı ku-rumlarda çalışan başına kârlılığın daha yüksek oldu-ğu görülmektedir. Daha yüksek eğitimli çalışanların istihdam edildiği bu kurumlarda, çalışan giderleri de diğer kurum türlerine nazaran daha yüksektir.

Araştırma

34 TSPAKB

Veriler

Yurtiçi Yerleşiklerin Yatırım TercihleriMilyon TL 2007 2008 2009/11 %∆

TL Mevduat 209,846 268,803 287,950 7.1%DTH 104,196 127,823 138,833 8.6%

Katılım Bankalarında Toplanan Fonlar 14,828 18,796 25,954 38.1%DİBS 56,851 62,747 64,804 3.3%

Eurobond 4,281 4,478 5,201 16.1%Yatırım Fonları 26,498 24,200 31,409 29.8%

Repo 2,733 2,199 3,634 65.3%Emeklilik Yatırım Fonları 4,559 6,042 8,796 45.6%

Hisse Senedi 31,246 19,623 38,781 97.6%Toplam 455,038 534,711 605,362 13.2%

Yurtdışı Yerleşiklerin Yatırım TercihleriMilyon TL 2007 2008 2009/11 %∆

Hisse Senedi 81,085 35,417 71,342 101.4%DİBS 36,618 30,221 32,969 9.1%

Eurobond 432 927 1,259 35.8%Mevduat 5,735 9,972 12,263 23.0%Toplam 123,870 76,537 117,834 54.0%

Halka Açık Şirketlerin Piyasa Değeri2008 2009 28/05/2010 %∆

Milyon TL 182,025 350,761 379,920 8.3%Milyon $ 119,698 235,837 244,888 3.8%

Halka Açık Kısmın Piyasa Değeri (Milyon $) 36,816 78,128 79,582 1.9%Ortalama Halka Açıklık Oranı 30.8% 32.8% 32.5% A.D.

İMKB'de İşlem Gören Hisse Senedi Sayısı2008 2009 28/05/2010 %∆

İşlem Gören Şirketler 317 315 321 A.D.İşlem Gören Borsa Yatırım Fonları 9 10 9 A.D.

Birincil Halka Arzlar2008 2009 28/05/2010 %∆

Toplam Hacim (Milyon $) 1,895 76 668.7 A.D.Hisse Senedi Sayısı 3 2 6 A.D.

Halka Açık Şirket Kârlılığı2007 2008 2009 %∆

Kâr Eden Şirket Sayısı 252 178 220 23.6%Zarar Eden Şirket Sayısı 68 140 93 -33.6%

Kâr Edenlerin Toplam Kârı (Milyon TL) 31,962 25,805 31,203 20.9%Zarar Edenlerin Toplam Zararı (Milyon TL) -714 -3,454 -1,576 -54.4%

Toplam Kâr/Zarar (Milyon TL) 31,248 22,351 29,627 32.6%

Kurumsal Yatırımcı Portföy BüyüklüğüMilyon $ 2008 2009 28/05/2010 %∆

A Tipi Yatırım Fonları 365 674 753 11.6%B Tipi Yatırım Fonları 15,253 19,047 18,364 -3.6%

Emeklilik Yatırım Fonları 4,193 6,084 6,499 6.8%Borsa Yatırım Fonları 128 170 126 -26.2%

Yatırım Ortaklıkları 152 339 335 -1.1%Gayrimenkul Yat.Ort. 776 1,904 2,034 6.8%

Risk Sermayesi Yat.Ort. 27 55 108 95.5%Toplam 20,895 28,273 28,218 -0.2%

Kurumsal Yatırımcı/GSYH 3.3% 4.5% 4.6% A.D.

Yatırımcı Sayısı2008 2009 2010/05 %∆

Yatırımcı Sayısı 989,853 1,000,261 1,029,971 0.8%

Yabancı Yatırımcı İşlemleriMilyon $ 2008 2009 2010/04 %∆

Hisse Senedi Saklama Bakiyeleri 27,297 56,246 63,717 13.3%Saklamadaki Payı 67% 67% 68% 0.8%

Hisse Senedi İşlem Hacimleri 142,126 90,237 41,784 A.D.İşlem Hacmi Payı 27% 14% 13% A.D.

Net Hisse Senedi Yatırımı -2,988 2,256 490 A.D.

TSPAKB Üyeleri2008 2009 28/05/2010 %∆

Aracı Kurumlar 104 103 104 1.0%Bankalar 41 41 41 0.0%Toplam 145 144 145 0.7%

35 GüNDeM

Veriler

İMKB İşlem Hacimleri*Milyar $ 2008 2009 2010/04 %∆

Hisse Senedi Piyasası Aracı Kurum 514 624 317 A.D.

Tahvil-Bono Kesin Alım-Satım Pazarı Aracı Kurum 95 88 38 A.D.

Banka 681 712 581 A.D.TCMB+Takasbank 0 0 0 A.D.

Toplam 776 800 619 A.D.Repo-Ters Repo Pazarı

Aracı Kurum 852 676 255 A.D. Banka 3,704 2,955 1,194 A.D.

TCMB+Takasbank 288 499 109 A.D.Toplam 4,844 4,129 1,558 A.D.

*:Alım-Satım Toplamıdır.

VOB Verileri*2008 2009 2010/05 %∆

İşlem Gören Kontrat Sayısı (Milyon Adet) 54 79 27 A.D.Hacim (Milyon TL) 415,925 668,346 344,691 A.D.

Açık Pozisyon (Dönem Sonu) 209,382 188,976 272,611 A.D.*:Alım-Satım Toplamıdır.

Aracı Kurumlarla İlgili Veriler*Milyon TL 2007 2008** 2009** %∆

Dönen Varlıklar 3,377 3,297 5,287 60.4%Duran Varlıklar 464 562 685 21.8%

Aktif Toplam 3,841 3,859 5,972 54.7%Kısa Vadeli Yükümlülükler 1,641 1,954 3,771 93.0%

Uzun Vadeli Yükümlülükler 46 33 48 46.6%Azınlık Payları 212 0 0 A.D.

Ana Ortaklık Özsermaye 1,942 1,873 2,153 14.9%Toplam Özsermaye ve Yükümlülükler 3,841 3,859 5,972 54.7%

Net Komisyon Gelirleri 605 469 577 23.1%Faaliyet Kârı/Zararı*** 302 25 188 659.3%

Net Kâr 309 170 317 86.2%Personel Sayısı 5,860 5,102 4,715 -7.6%

Şubeler 234 185 157 -15.1%İrtibat Bürosu 51 44 39 -11.4%

Acente Şubeleri 4,775 5,664 5,846 3.2%

*:UFRS'ye ilişkin tebliğ 2008'de değişmiştir.**:Solo veriler.

***:2007 için esas faaliyet kârıdır.

İMKB-100 Endeksi ve İşlem Hacmi2008 2009 28/05/2010 %∆

İMKB-100 26,864 52,825 55,234 4.6%İMKB-100 (En Yüksek) 54,708 52,825 48,739 12.3%İMKB-100 (En Düşük) 21,228 23,036 59,330 111.6%

Günlük Ortalama İşlem Hacmi (Milyon $) 1,041 1,254 1,845 47.2%

Yurtdışı Borsa Endeksleri2008 2009 28/05/2010 %∆

ABD Nasdaq 100 1,212 1,860 1,852 -0.4%ABD S&P 500 903 1,115 1,089 -2.3%Almanya DAX 4,810 5,957 5,946 -0.2%

Arjantin Merval 1,080 2,321 2,169 -6.6%Brezilya Bovespa 37,550 68,588 61,947 -9.7%

Fransa CAC 40 3,218 3,936 3,515 -10.7%Güney Afrika FTSE/JSE 21,509 27,666 27,203 -1.7%

Hindistan BSE Sens 9,647 17,465 16,863 -3.4%Hong Kong Hang Seng 14,387 21,873 19,767 -9.6%

İngiltere FTSE 100 4,434 5,413 5,188 -4.1%Japonya Nikkei 225 8,860 10,546 9,763 -7.4%

Meksika IPC 22,380 32,120 31,548 -1.8%Rusya RTS 632 1,445 1,367 -5.4%

A.D.: Anlamlı değil

Haftalık olarak güncellenen Sermaye Piyasası Özet Verileri Tablosuna www.tspakb.org.tr adresindeki internet sitemizden ulaşabilirsiniz.

Kaynak: AK Yatırım, DPT, Financial Times, Garanti Yatırım, İMKB, MKK, SPK, TCMB, TSPAKB, TÜİK, VOB

ABN AMRO BANK N.V. MERKEZİ AMSTERDAM İSTANBUL ŞUBESİ- ACAR YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.- ADA MENKUL DEĞERLER A.Ş.- ADABANK A.Ş.- AK YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.-AKBANK T.A.Ş.- AKDENİZ MENKUL DEĞERLER TİCARET A.Ş.- AKTİF YATIRIM BANKASI A.Ş.- ALAN MENKUL DEĞERLER A.Ş.- ALFA MENKUL DEĞERLER A.Ş.- ALTAY YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.- ALTERNATİF YATIRIM A.Ş.- ALTERNATİFBANK A.Ş.- ANADOLU YATIRIM MENKUL KIYMETLER A.Ş.- ANADOLUBANK A.Ş.- ARAP TÜRK BANKASI A.Ş.- ARTI MENKUL KIYMETLER A.Ş.- ATA YATIRIM MENKUL KIYMETLER A.Ş.- ATAON-LINE MENKUL KIYMETLER A.Ş.- AYBORSA MENKUL DEĞERLER TİCARETİ A.Ş.- B.A.B. MENKUL DEĞERLER TİCARETİ A.Ş.- BAHAR MENKUL DEĞERLER TİCARET A.Ş.- BANKPOZİTİF KREDİ VE KALKINMA BANKASI A.Ş.- BAŞKENT MENKUL DEĞERLER A.Ş.- BGC PARTNERS MENKUL DEĞERLER A.Ş.- BİRLEŞİK FON BAN-KASI A.Ş.- BİZİM MENKUL DEĞERLER A.Ş.- CAMİŞ MENKUL DEĞERLER A.Ş.- CENSA MENKUL DEĞERLER A.Ş.- CITIBANK A.Ş.- CİTİ MENKUL DEĞERLER A.Ş.- CREDIT AGRICOLE CHEUVREUX MENKUL DEĞERLER A.Ş.- CREDIT AGRICOLE YATIRIM BANKASI TÜRK A.Ş.- CREDİT SUİSSE İSTANBUL MENKUL DEĞERLER A.Ş.- DEĞER MENKUL DEĞERLER A.Ş.- DEHA MENKUL KIYMETLER A.Ş.- DELTA MENKUL DEĞERLER A.Ş.- DENİZ YATIRIM MENKUL KIYMETLER A.Ş.- DENİZBANK A.Ş.- DENİZTÜREV MENKUL DEĞERLER A.Ş.- DEUTSCHE BANK A.Ş.- DEUTSCHE SECURITIES MENKUL DEĞERLER A.Ş.- DİLER YATIRIM BANKASI A.Ş.- DÜNYA MENKUL DEĞERLER A.Ş.- ECZACIBAŞI MENKUL DEĞERLER A.Ş.- EFG İSTANBUL MENKUL DEĞERLER A.Ş.- EGEMEN MENKUL KIYMETLER A.Ş.- EKİNCİLER YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.- EK-SPRES YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.- ENTEZ MENKUL DEĞERLER TİCARETİ A.Ş.- ERSTE SECURITIES İSTANBUL MENKUL DEĞERLER A.Ş.- ETİ YATIRIM A.Ş.- EURO YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.- EU-ROBANK TEKFEN A.Ş.- EVGİN MENKUL DEĞERLER TİCARET A.Ş.- FİNANS YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.- FİNANSBANK A.Ş.- FORTIS BANK A.Ş.- FORTIS YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.- GALATA MENKUL DEĞERLER A.Ş.- GARANTİ YATIRIM MENKUL KIYMETLER A.Ş.- GEDİK YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.- GFC GENERAL FİNANS MENKUL DEĞERLER A.Ş.- GLOBAL MENKUL DEĞERLER A.Ş.- GSD YATIRIM BAN-KASI A.Ş.- GÜNEY MENKUL DEĞERLER TİCARETİ A.Ş.- GÜVEN MENKUL DEĞERLER A.Ş.- HAK MENKUL KIYMETLER A.Ş.- HALK YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.- HEDEF MENKUL DEĞERLER A.Ş.- HSBC BANK A.Ş.- HSBC YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.- ING BANK A.Ş.- ING MENKUL DEĞERLER A.Ş.- İNFO YATIRIM A.Ş.- İŞ YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.- J.P. MORGAN CHASE BANK N.A. MERKEZİ COLUM-BUS OHIO İSTANBUL TÜRKİYE ŞUBESİ- J.P. MORGAN MENKUL DEĞELER A.Ş.- K MENKUL KIYMETLER A.Ş.- KALKINMA YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.- KAPİTAL MENKUL DEĞERLER A.Ş.- KARE YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.- MARBAŞ MENKUL DEĞERLER A.Ş.- MED MENKUL DEĞERLER A.Ş.- MEKSA YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.- MERRILL LYNCH MENKUL DEĞERLER A.Ş.- MERRILL LYNCH YAT-IRIM BANKASI A.Ş.- METRO YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.- MILLENNIUM BANK A.Ş.- MİRA MENKUL DEĞERLER A.Ş.- MORGAN STANLEY MENKUL DEĞERLER A.Ş.- NUROL MENKUL KIYMETLER A.Ş.- NUROL YATIRIM BANKASI A.Ş.- OPTİMAL MENKUL DEĞERLER A.Ş.-ORİON INVESTMENT MENKUL DEĞERLER A.Ş.- OYAK YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.- ÖNER MENKUL KIYMETLER A.Ş.- PAY MENKUL DEĞERLER A.Ş.- PİRAMİT MENKUL KIYMETLER A.Ş.- POLEN MENKUL DEĞERLER A.Ş.- POZİTİF MENKUL DEĞERLER A.Ş.- PRİM MENKUL DEĞERLER A.Ş.- RAYMOND JAMES YATIRIM MENKUL KIYMETLER A.Ş.- SANKO MENKUL DEĞERLER A.Ş.- SARDİS MENKUL DEĞERLER A.Ş.- SAYILGAN MENKUL DEĞERLER A.Ş.- SOCI-ETE GENERALE (SA)- SOYMEN MENKUL KIYMETLER A.Ş.- STANDARD ÜNLÜ MENKUL DEĞERLER A.Ş.- STRATEJİ MENKUL DEĞERLER A.Ş.- ŞEKER YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.- ŞEKERBANK T.A.Ş.- T.C. ZİRAAT BANKASI A.Ş.- TACİRLER MENKUL DEĞERLER A.Ş.- TAİB YATIRIM BANKASI A.Ş.- TAİB YAT-IRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.- TAKSİM YATIRIM A.Ş.- TEB YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.- TEKSTİL BANKASI A.Ş.- TEKSTİL MENKUL DEĞERLER A.Ş.- TERA MENKUL DEĞERLER A.Ş.- TİCARET MENKUL DEĞERLER A.Ş.- TOROS MENKUL KIYMETLER TİCARET A.Ş.- TURKISH BANK A.Ş.- TURKISH YATIRIM A.Ş.- TURKLAND BANK A.Ş.- TÜRK EKONOMİ BANKASI A.Ş.- TÜRKİYE GARANTİ BANKASI A.Ş.- TÜRKİYE HALK BANKASI A.Ş.- TÜRKİYE İHRACAT KREDİ BANKASI A.Ş (TÜRK EXIMBANK)- TÜRKİYE İŞ BAN-KASI A.Ş.- TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş.- TÜRKİYE SINAİ KALKINMA BANKASI A.Ş.- TÜRKİYE VAKIFLAR BANKASI T.A.O.- UBS MENKUL DEĞERLER A.Ş.- ULUKARTAL VADELİ İŞLEMLER ARACILIK A.Ş.- ULUS MENKUL DEĞERLER A.Ş.- UNICORN CAPITAL MENKUL DEĞERLER A.Ş.-UNİCREDİT MENKUL DEĞERLER A.Ş.- VAKIF YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.- WESTLB AG MERKEZİ DÜSSELDORF İSTANBUL MERKEZ ŞUBESİ- YAPI KREDİ YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.- YAPI VE KREDİ BANKA-SI A.Ş.- YATIRIM FİNANSMAN MENKUL DEĞERLER A.Ş.- ZİRAAT YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.

TÜRKİYE SERMAYE PİYASASI ARACI KURULUŞLARI BİRLİĞİBüyükdere Caddesi No:1731. Levent Plaza A Blok Kat:4

1. Levent 34394 İstanbulTelefon: 212- 280 85 67

Faks: 212-280 85 89www.tspakb.org.trinfo@tspakb.org.tr