sd{rf/l k|zf;g lgodfjnl - · 2017. 11. 26. · sd{rf/l k|zf;g lgodfjnl - ... 8
TRANSCRIPT
-
sf7df08f} pkTosf vfg]kfgL Joj:yfkg jf]8{
sd{rf/L k|zf;g lgodfjnL
@)^$
k|yd ;+zf]wg @)
-
1
sf7df08f} pkTosf vfg]kfgL Joj:yfkg jf]8{
sd{rf/L k|zf;g lgodfjnL, @)^$
vfg]kfgL Joj:yfkg jf]8{ P]g, @)^# sf] bkmf #% n] lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L sf7df08f} pkTosf vfg]kfgL Joj:yfkg
jf]8{sf] sfo{sf/L ;ldltn] g]kfn ;/sf/sf] k"j{ :jLs[lt lnO{ sd{rf/L k|zf;g ;DjGwL b]xfosf lgodx? agfPsf] 5 .
kl/R5]s !
k|f/lDes
! ;+lIfKt gfd / k|f/De M -!_ oL lgodx?sf] gfd æsf7df08f} pkTosf vfg]kfgL Joj:yfkg jf]8{ sd{rf/L k|zf;g
lgodfjnL, @)^$Æ -klxnf] ;+zf]wg_ /x]sf] 5 . -;+zf]lwt_
-@_ of] lgodfjnL g]kfn ;/sf/sf] :jLs[lt k|fKt ePsf] ldlt b]lv k|f/De x'g]5 .
-#_ o; lgodfjnLsf]] hfgsf/L /fvL kfngf ug'{ k|To]s sd{rf/Lsf] st{Jo x'g]5 . -yk_
@ kl/efiff M ljifo jf k|;+un] csf]{ cy{ gnfu]df o; lgodfjnLdf,
-s_ æP]gÆ eGgfn] vfg]kfgL Joj:yfkg jf]8{ P]g, @)^# ;Demg' k5{ .
-v_ æjf]8{Æ eGgfn] P]g adf]lhd :yflkt sf7df08f} pkTosf vfg]kfgL Joj:yfkg jf]8{ ;Demg' k5{ .
-u_ æsfo{sf/L ;ldltÆ eGgfn] jf]8{sf] sfo{sf/L ;ldltnfO{ ;Demg' k5{ .
-3_ æsfo{sf/L lgb]{zsÆ eGgfn] jf]8{sf] sfo{sf/L k|d'vsf] ?kdf sfd ug]{ kbflwsf/LnfO{ ;Demg' k5{ / ;f]
zJbn] jf]8{sf] d'Vo k|zf;sLo clwsf/Lsf] e"ldsf lgjf{x ug]{ u/L lgo'Qm ePsf] JolStnfO{ ;d]t hgfpF5 . -
;+zf]lwt_
-ª_ æsfof{noÆ eGgfn] jf]8{sf] sfof{nonfO{ ;Demg' k5{ / ;f] zJbn] jf]8{n] cfkm\gf] sfof{no ;+rfngsf nflu
:yfkgf u/]sf] zfvf jf pkzfvf sfof{no jf cfof]hgf sfof{nonfO{ ;d]t hgfpF5 .
-r_ æsd{rf/LÆ eGgfn] jf]8{sf] :jLs[t b/jGbLsf] kbdf of] lgodfjnL adf]lhd lgo'St ePsf] JolStnfO{
;Demg'k5{ . -;+zf]lwt_
-5_ æ:yfoL kbÆ eGgfn] jf]8{nfO{ ;]jf lg/Gt/ ?kdf cfjZos kg]{ eO{ sfo{sf/L ;ldltaf6 :yfoL ?kdf ;[hgf
u/]sf] s'g} Dofb jf cjlw gtf]lsPsf] kb eGg] ;Demg'k5{ . -;+zf]lwt_
-h_ æs/f/ ;]jfsf] kbÆ eGgfn] ;]jf s/f/, sfo{ ;Dkfbgdf cfwfl/t s/f/ ;]jfdf lgo'St sd{rf/L / cfof]hgf
;+rfngsf] lgldQ cfof]hgf cjlwe/ jf s'g} lglZrt sfd ug{ lglZrt ;dosf nflu ;[hgf ul/Psf]
kbnfO{ ;Demg'k5{ . -;+zf]lwt_
-em_ ækl/jf/Æ eGgfn] sd{rf/L;Fu a:g] tyf lgh cfkm}n] kfng kf]if0f ug'{kg]{ klt, kTgL, 5f]/f, cljjflxt 5f]/L,
wd{k'q, cljjflxt wd{k'qL, afa', cfdf jf ;f}t]gL cfdf ;d]tnfO{ ;Demg'k5{ / ;f] zJbn] k'?if / cljjflxt
dlxnf sd{rf/Lsf] xsdf lghsf] afh], aHo} tyf ljjflxtf dlxnf sd{rf/Lx?sf] xsdf lghsf] ;f;',
;;'/fnfO{ ;d]t hgfpF5 .
-`_ æxsjfnfÆ eGgfn] sd{rf/Lsf] d[To' e} ck'tfnL kbf{ k|rlnt sfg'g adf]lhd To:tf] ck'tfnL vfg kfpg]
;a}eGbf glhssf] xsbf/nfO{ ;Demg'k5{ .
-6_ ætnjÆ eGgfn] sd{Rff/Ln] cfkm' lgo'St ePsf] kb jf tx cg';f/ kfpg] dfl;s tnj ;Demg'k5{ / ;f]
zJbn] jflif{s u|]8 a[lå ;d]tsf] /sdnfO{ hgfpFg]5 .
-7_ æb/jGbLÆ eGgfn] jf]8{sf] sfo{sf/L ;ldltn] jf]8{sf] sfo{af]em cg';f/ ;do ;dodf sd{rf/Lx?sf] kb /
tx ;d]t tf]sL lgwf{/0f u/]sf] jf]8{sf sd{Rff/Lx?sf] ;+Vof ;Demg'k5{ .
-8_ ækbk"lt{ ;ldltÆ eGgfn] lgod ^ sf] pklgod -!_ adf]lhd sd{rf/Lsf] lgo'lSt tyf a9'jfsf] nflu
l;kmfl/; ug{ ul7t kbk"lt{;ldlt ;Demg'k5{ . -;+zf]lwt_
-9_ æclVtof/jfnfÆ eGgfn] lgod !$ adf]lhd lgo'lSt ug{ ;Sg] clwsf/LnfO{ ;Demg'k5{ .
-0f_ æ;+:yfgÆ eGgfn] g]kfn vfg]kfgL ;+:yfg ;Demg'k5{ .
-t_ æ:yfoL cfjf;Lo cg'dtLÆ eGgfn] ljb]zL d'n'sn] s'g} zt{ tf]sL jf gtf]sL ;f] d'n'sdf :yfoL ?kn] a;f]jf; ug{
kfpg] u/L g]kfnL gful/snfO{ pknJw u/fOPsf] cg'dtLkq h:t} 8fOe/l;6L Oldu|]G6 le;f -l8=eL_ k/dfg]G6
/]l;8]G6 le;f -lk=cf/_ jf u|Lg sf8{ ;Demg'k5{ / ;f] zJbn] g]kfnL gful/snfO{ ljb]zdf :yfoL ?kdf a;f]af; ug{
lbOPsf] h'g;'s} gfdsf] :yfoL cfjfl;o cg'dtLnfO{ ;d]t hgfpF5 . -yk_
lgod !-!_ lgod @ -3_, -r_ -5_ -h_ -8_klxnf] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt, lgod !-#_, @-t_ klxnf] ;+zf]wgåf/f yk
-
2
-y_ æclws[t :t/sf] kbÆ eGgfn] tx ^ / ;f] eGbf dflyNnf] txsf kb ;Demg'k5{ . -yk_
-b_ æ;xfos:t/sf] kbÆ eGgfn] tx % / ;f] eGbf d'lgsf] txsf kb eGg] ;Demg'k5{ . -yk_
kl/R5]b @
;+u7g ;+/rgf tyf ;]jfsf] u7g
#= sd{rf/Lsf] ;+Vof / kbsf] ljj/0f M -!_ jf]8{df sfo{sf/L ;ldltn] :jLs[t u/]sf] ;+u7g ;+/rgf / ;f] cg';f/sf
b/jGbLsf sd{Rff/Lx? /xg]5g\ .
-@_ jf]8{df /xg] sd{rf/Lsf] kbsf] lsl;d, ;]jf, ;d'x tyf pk;d'x cg';"rL ! -s_ adf]lhd x'g]5 . -;+zf]lwt_
-#_ sfo{sf/L ;ldltn] cfjZotfg';f/ df}h'bf b/jGbLsf] k'g/fjnf]sg u/L cfjZos sd{rf/Lsf] b/jGbL lgwf{/0f
ug{ ;Sg]5 .
-$_ pklgod -!_, -@_ jf -#_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg vfg]kfgL Joj:yfkg jf]8{ P]g @)^# tyf
sf7df08f} pkTosf vfg]kfgL Joj:yfkg jf]8{ lgodfjnL @)^$ sf] Joj:yf cg'?k ;]jf k|0ffnL x:tfGt/0f
;Fu} o; jf]8{df ;/L cfpg] sd{rf/Lx?sf] b/jGbL O & M k|lqmof k"/f u/L :jtM ;[hgf ePsf] dflgg]5 . -
;+zf]wg_
-%_ ============= -klxnf] ;+zf]wgåf/f x6fOPsf]_
-^_ ============= -klxnf] ;+zf]wgåf/f x6fOPsf]_
-&_ pklgod -$_ adf]lhd ;/L cfPsf sd{rf/Lx?sf] kfl/>lds tyf ;'ljwf lghx?n] vfOkfO{ cfPsf] ;'ljwfdf
g36\g] u/L jf]8{sf] sfo{sf/L ;ldltaf6 tf]s] adf]lhd x'g]5 . -;+zf]lwt_
$= sfo{ ljj/0f M jf]8{sf sd{rf/Lx?sf] kbsf] sfo{ ljj/0f cg';"rL ! adf]lhdsf] 9fFrfdf sfo{sf/L lgb]{zssf] cWoIfaf6
/ cGo sd{rf/Lx?sf] sfo{sf/L lgb]{zsaf6 :jLs[t u/L nfu' ul/g]5 . -;+zf]lwt_
kl/R5]b #
kbk"lt{
%= l/St kbx?sf] k"lt{ M -!_ jf]8{sf] l/St kbx? b]xfo adf]lhd k"lt{ x'g]5 . -;+zf]lwt_
tx v'Nnf k|ltof]lutf sfo{ Ifdtfsf] d"NofÍg
Ü Ü
;xfos :t/ tx % !))Ü –
clws[t :t/ tx ^ – !))Ü
clws[t :t/ tx & &%Ü @%Ü
clws[t :t/ tx *, tx ( / tx !) – !))Ü
!s_ jf]8{sf] nflu cfjZos ;jf/L rfns tyf sfof{no ;xof]uLsf] kbk"lt{ ;DjGwL k|s[of sfo{sf/L ;ldltn]
tf]s] adf]lhd x'g]5 . -yk_
-@_ pklgod -!_ df pNn]lvt k|s[of / k|ltztdf x]/km]/ ug'{k/]df kbk"lt{;ldltsf] l;kmfl/;df sfo{sf/L
;ldltn] ug{ ;Sg]5 . -;+zf]lwt_
-#_ pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg jf]8{sf] ;]jfnfO{ ;dfj]zL agfpg v'NNff k|ltof]lutfåf/f
k'lt{ x'g] kb dWo] $%Ü kb 5'§ofO{ ;f] k|ltztnfO{ zt k|ltzt dfgL b]xfo adf]lhdsf pDd]bjf/ ljrdf
dfq 5'§f5'§} k|lt:kwf{ u/fO{ kbk"lt{ul/g]5 M
s_ dlxnf t]lt; k|ltzt
v_ cflbjf;L÷hghflt ;QfO{; k|ltzt
u_ dw];L afO{; k|ltzt
3_ blnt gf} k|ltzt
ª_ ckfË kfFr k|ltzt
r_ lk5l8Psf] If]q rf/ k|ltzt
lgod # -@_ -$_ -&_ lgod $, lgod % -!_ -@_ klxnf] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt, lgod # -%_ -^_ klxnf] ;+zf]wgåf/f x6fOPsf], lgod @ sf] -y_ -b_ / lgod %=! -s_ klxnf] ;+zf]wgåf/f yk
-
3
:kli6s/0f M
-s_ o; lgodsf] k|of]hgsf nflu ælk5l8Psf] If]qÆ eGgfn] c5fd, sflnsf]6, hfh/sf]6, h'Dnf, 8f]Nkf,
aemfË, afh'/f, d'u' / x'Dnf lhNnf ;Demg'k5{ .
-v_ o; pklgodsf] v08 -s_, -v_, -u_ / -3_ sf] k|of]hgsf] nflu ædlxnf cflbjf;L hghflt, dw];L /
blntÆ eGgfn] cfly{s / ;fdflhs ?kdf k5fl8 k/]sf dlxnf, cflbjf;L hghflt dw];L / blntnfO{
;Demg' k5{ .
-$_ pklgod -#_ adf]lhd k|ltzt lgwf{/0f ubf{ Ps k|ltzt eGbf sd 3tf+Í -km\ofS;g_ cfPdf To:tf] 3tf+Í h'g
;d"xsf] xsdf 3tf+Í cfPsf] xf] ;f] eGbf nuQ} kl5sf] ;d"xdf ;b}{ hfg]5 .
-%_ pklgod -#_ adf]lhd 5'6\ofOPsf] kbdf h'g aif{sf] nflu lj1fkg ePsf] xf] ;f] aif{ x'g] lj1fkgdf pko'Qm
pDd]bjf/ pknAw x'g g;s]df To:tf] kb csf]{ jif{ x'g] lj1fkgdf ;dfa]z ug{'kg]{ 5 / To;/L lj1fkg ubf{
klg pko'Qm pDd]bjf/ pknAw x'g g;s]df To:tf] kb ;f]xL jif{ v'Nnf k|ltof]lutfåf/f k'lt{ x'g] kbdf ;dfj]z
ug{'kg]{ 5 .
-^_ pklgod -#_ adf]lhdsf] k|ltzt adf]lhd kb ;+Vof lgwf{/0f ubf{ s'g} ljjfb cfPdf sfo{sf/L ;ldltsf] lg0f{o
clGtd x'g]5 .
-&_ pklgod -#_ sf] k|of]hgsf] nflu cfly{s tyf ;fdflhs ?kdf k5fl8 k/]sf dlxnf, cflbjf;L÷hghftL,
dw];L, blntnfO{ cfly{s tyf ;fdflhs ?kdf k5fl8 k/]sf] ;d'bfo dflgg]5 .
-*_ pklgod -#_ adf]lhd 5'6\ofPsf kbdf b/vf:t lbbfF b]xfosf cfwf/df lbg' kg]{5 .
-s_ cflbjf;L÷hghftLsf xsdf g]kfn cflbjf;L÷hghftL pTyfg /fli6«o k|lti7fg P]gdf ;"lrs[t
ePsf] hftLsf] xsdf ;f]xL ;"lrsf] cfwf/df,
t/ g]kfn cflbjf;L÷hghftL pTyfg /fli6«o k|lti7fg P]gdf ;"lrs[t ePsf] hflt leq Ps
eGbf a9L y/x? ePdf ;DalGwt :yfgLo lgsfosf] k|d'vsf] l;kmfl/;df k|d'v lhNNff
clwsf/Laf6 ;"lrs[t ePsf] hflt leqsf] y/ egL k|dfl0ft u/fO{ b/vf:tsf ;fy k]z ug{' kg]{5 .
-v_ blntsf xsdf /fli6«o blnt cfof]uaf6 ;"lrs[t ePsf] hfltsf] xsdf ;f]xL ;"lrsf] cfwf/df,
t/ /fli6«o blnt cfof]uaf6 ;"lrs[t ePsf] hflt leq PseGbf a9L y/x? ePdf ;DalGwt
:yfgLo lgsfosf] k|d'vsf] l;kmfl/; k|d'v lhNnf clwsf/Laf6 ;"lrs[t ePsf] hflt leqsf] y/
egL k|dfl0ft u/fO{ b/vf:tsf ;fy k]z ug{'kg]{5 .
-u_ ckf+usf xsdf :jLs[t lrlsT;ssf] l;kmfl/;df ;dfh sNof0f kl/ifb\af6 ckf+utf k|dfl0ft
u/]sf] cfwf/df,
-3_ dw];Lsf xsdf g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L tf]s] adf]lhdsf] ;+:yfaf6
dw];L egL k|dfl0ft u/]sf] cfwf/df,
t/ g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L ;+:yf gtf]s];Dd ;DalGwt :yfgLo lgsfosf] k|d'vsf]
l;kmfl/;df k|d'v lhNnf clwsf/Laf6 dw];L egL k|dfl0ft u/fO{ b/vf:tsf ;fy k]z ug{'kg]{5 .
-ª_ lk5l8Psf] If]qsf] xsdf pklgod -#_ sf] :kli6s/0f sf] -s_ df pNn]v ePsf lhNnfdf :yfoL
a;f]af; u/]sf] pNn]v u/L ;DalGwt lhNnfaf6 k|fKt u/]sf] gful/stfsf] k|df0fkq tyf
;DalGwt ufFp ljsf; ;ldlt jf gu/kflnsfaf6 xfn ;f]xL :yfgdf :yfoL a;f]af; ePsf] egL
k|dfl0ft u/]sf] cfwf/df .
-(_ =========== x6fOPsf]
-!)_ o; lgodfjnLdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg of] lgodfjnL k|f/De ePkl5 klxnf] k6s :yfoL kbk"lt{ubf{
g]kfn ;/sf/sf] :jfldTj jf lgoGq0fdf /x]sf] s'g} ;fj{hlgs ;+:yf jf ;]jf k|bfos ;+:yfsf] s'g} kbdf sfo{/t :yfoL
sd{rf/Ln] jf]8{df kb:yfkg e} ;]jf ug{ rfx]df To:tf] sd{rf/L sfo{/t /x]sf] ;fj{hlgs ;+:yfsf] ;xdlt dGqfno dfkm{t lnO{
jf]8{n] To:tf] kbdf kb:yfkg u/L kbk"lt{ug{ ;Sg]5 . ;f] kb:yfkg jf]8{sf] b/jGbL adf]lhd ;dfg kbdf x'g]5 . -yk_
-!!_ pklgod -!)_ adf]lhd jf]8{df kb:yfkgf x'g] sd{rf/Lsf] ;]jf ;'ljwf jf]8{sf] lgodfg';f/ x'g]5 . -yk_
-!@_ -s_ o; lgodfjnLdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg jf]8{df sfo{/t tx % sf] s'g} sd{rf/L a9'jf e} tx ^ sf]
kbdf kb:yfkg ePdf lghsf] ;fljs tx % sf] b/jGbL 36L tx ^ sf] b/jGbL :jtM sfod x'g]5 . tx ^ df sfo{/t To:tf sd{rf/L
a9'jf ePdf jf s'g} sf/0fj; ;]jfaf6 lgj[Q ePdf tx % sf] b/jGbL vfnL ePsf] dflgg]5 . -yk_
-!@-v_ o; lgodfjnLdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg jf]8{df sfo{/t tx & sf] s'g} sd{rf/L a9'jf e} tx * sf] kbdf
kb:yfkg ePdf lghsf] ;fljs tx & sf] b/jGbL 36L tx * sf] b/jGbL :jtM sfod x'g]5 . tx * df sfo{/t To:tf sd{rf/L
a9'jf ePdf jf s'g} sf/0fj; ;]jfaf6 lgj[Q ePdf tx & sf] b/jGbL vfnL ePsf] dflgg]5 . -yk_
^= kbk"lt{ ;ldlt M -!_ sfo{sf/L lgb]{zssf] kb afx]s af]8{df l/Qm /x]sf] s'g} klg kbdf v'Nnf k|ltof]lutfTds k/LIff / sfo{ Ifdtfsf] d"NofÍgsf cfwf/df a9'jfsf] nflu pDd]bjf/sf] 5gf]6 u/L gofF egf{ jf a9'jfsf] nflu clVtof/jfnf ;dIf l;kmfl/; ug{
b]xfo adf]lhdsf] kbk"lt{ ;ldlt u7g ul/g]5 . -;+zf]lwt_
lgod ^-!_ klxnf] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt, lgod %-(_ klxnf] ;+zf]wgåf/f x6fOPsf], lgod % sf] -!)_ / -!!_ -!@_-s_, !@-v_ klxnf] ;+zf]wgåf/f yk
-
4
-s_ sfo{sf/L lgb]{zs – cWoIf
-v_ vfg]kfgL tyf ;/;kmfO{ dGqfnosf k|ltlglw – ;b:o -;+zf]lwt_
-u_ nf]s ;]jf cfof]usf] k|ltlglw – ;b:o -;+zf]lwt_
-3_ af]8{sf] k|Zff;g k|d'v jf sfo{sf/L lgb]{zsn] tf]s]s]f
clws[t :t/sf] sd{rf/L – ;b:o ;lrj
-@_ pklgod -!_ adf]lhd kbk"lt{ ;ldltdf kbk"lt{ ul/g] kb ;/x jf ;f] eGbf tNnf] txsf] clws[tn]
k|ltlglwTj ug{ kfpg] 5}g .
-#_ kbk"lt{ ;ldltn] cfjZostf cg';f/ cfkm\gf] a}7sdf k"lt{ ul/g] kb;+u ;DalGwt ljifosf] ljz]if1nfO{
cfdGq0f ug{ ;Sg]5 . -;+zf]lwt_
-$_ lnlvt k/LIff tyf cGt/jftf{ ;+rfng ug]{ k|of]hgsf] nflu kbk"lt{ ;ldltn] ;f]xL ;ldltsf] s'g}
;b:osf] ;+of]hsTjdf ljz]if1 ;lxt ;b:o ePsf] 5'§f5'§} ;ldlt u7g ug{ ;Sg]5 .
-%_ kbk"lt{ ;ldltn] cfkm\gf] a}7s tyf pDd]bjf/ 5gf}6 k|s[of ;DaGwL sfo{ljlw cfkm}n] lgwf{/0f ug{
;Sg]5 . -;+zf]lwt_
-^_ kbk"lt{ ;ldltsf] a}7s cfjZostf cg';f/ a:g]5 .
-&_ kbk"lt{ ;ldltsf] cWoIf, ;b:o Pj+ cfdlGqt ljz]if1n] a}7s eQf Pj+ cGo ;'ljwf sfo{sf/L ;ldltn]
tf]s] adf]lhd kfpg]5 . -;+zf]lwt_
-*_ lgod ^ adf]lhd ul7t kbk"lt{ ;ldltsf] ;lrjfno jf]8{sf] sfof{no kl/;/ leq /xg]5 . -yk_
&= kbk"lt{ ;ldltsf] sfd st{Jo / clwsf/ M -!_ o; lgodfjnLdf cGoq pNn]lvt sfd, st{Jo tyf clwsf/sf]
cltl/St kbk"lt{ ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5 M
-s_ :yfoL kbk"lt{sf] nflu dfu x'g cfPsf] s'n kb ;+Vof dWo] lgod % adf]lhd lgwf{l/t k|ltztsf]
cfwf/df v'Nnf k|ltof]lutfTds k/LIffåf/f gofF egf{ / sfo{ Ifdtf d"NofÍgsf] cfwf/df a9'jfåf/f
k"lt{ ug]{ kb ;+Vof lgwf{/0f ug]{, -;+zf]lwt_
-v_ v08 -s_ adf]lhd v'Nnf k|ltof]lutfTds k/LIffåf/f gofF egf{ ug]{ egL lgwf{/0f ul/Psf] kb ;+Vof
cg';f/sf] kbk"lt{sf] nflu v'Nnf k|ltikwf{Tds kl/Iffsf] lsl;d lgwf{/0f ug]{ / To:tf] k/LIff ;+rfng
ug]{, u/fpg] . -;+zf]lwt_
-u_ v'Nnf k|ltof]lutfTds kl/Iffdf ;a} eGbf a9L c+s k|fKt ug]{ pDd]bjf/nfO{ of]Uotfqmdsf] cfwf/df
lgwf{l/t kb ;+Vof cg';f/ lgo'lQmsf] nflu clVtof/jfnf ;dIf l;kmfl/; ug]{, -;+zf]lwt_
-3_ v08 -s_ adf]lhd sfo{ Ifdtf d"NofÍgsf] cfwf/df a9'jfåf/f kbk"lt{ ug]{ egL lgwf{/0f ul/Psf]
kb;+Vof cg';f/sf] kbk"lt{sf] nflu ;DefJo pDd]bjf/nfO{ a9'jfsf] b/vf:t kmf/fd eg]{ ;"rgf
k|sfzg u/L ;DefJo pDd]bjf/x?sf] b/vf:t kmf/fd tyf sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fd ;+sng u/L
lgod #% adf]lhdsf] cfwf/df sfo{ Ifdtfsf] d"NofÍg ug]{,
-ª_ v08 -3_ adf]lhd ;DefJo pDd]bjf/x?sf] sfo{ Ifdtfsf] d"NofÍg ubf{ ;a} eGbf a9L c+s k|fKt ug]{
pDd]bjf/nfO{ of]Uotfqmdsf] cfwf/df k"lt{ ug'{kg]{ kb;+Vof cg';f/ a9'jfsf] nflu clVtof/jfnf ;dIf
l;kmfl/; ug]{ .
-@_ kbk"lt{ ;ldltn] s'g} kbsf] nflu v'nf k|ltof]lutfTds k/LIffsf] dfWodaf6 pDd]bjf/sf] of]Uotfqmd
;"rL k|sflzt ubf{ To:tf] kbsf] lj1fkgdf pNn]lvt kb ;+Vofsf] !%Ü ;Dd / 36Ldf @ hgf;Dd
pDd]bjf/sf] gfd j}slNks ;"rLdf /fVg ;Sg]5 .
-#_ kbk"lt{;ldltn] cfkm\gf] sfd, st{Jo / clwsf/ dWo] s]xL jf s'g} sfd, st{Jo / clwsf/ cfkm\gf] s'g}
;b:onfO{ jf ;b:ox? /x]sf] pk;ldlt u7g u/L To:tf] pk;ldltnfO{ tf]lsPsf] zt{sf] clwgdf /xL
k|of]u ug{ kfpg] u/L k|Tofof]hg ug{ ;Sg]5 .
-$_ ======= -x6fOPsf]_
*= k|ltof]lutfsf] lsl;d / 5gf}6 M -!_ kbk"lt{;ldltn] lgod % sf] k|lts"n gx'g] u/L b]xfosf] s'g} Ps jf Ps eGbf a9L
tl/sfaf6 k|ltof]lutfTds k/LIff ;+rfng ug{ ;Sg]5 M -;+zf]lwt_
-s_ lnlvt k/LIff,
-v_ k|of]ufTds k/LIff,
-u_ cGt/jftf{ /
lgod ^ sf] -v_ -u_ -#_ -%_ -&_, lgod & -!_ sf] s,v,u, lgod * sf] -!_ klxnf] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt,lgod ^ sf] -*_ klxnf] ;+zf]wgåf/f yk, lgod & -$_ klxnf] ;+zf]wgåf/f x6fOPsf]
-
5
-3_ kbk"lt{;ldltsf] l;kmfl/;df sfo{sf/L ;ldltn] tf]s]sf] cGo tl/sf .
-@_ s'g kbsf] nflu s:tf] lsl;dsf] k/LIff jf k|ltof]lutf u/fpg] eGg] ;DjGwdf kbk"lt{ ;ldltsf]
l;kmfl/;df sfo{sf/L ;ldltn] lgwf{/0f ug]{5 . -;+zf]lwt_
-#_ ====== -x6fOPsf]_
(= b/vf:t kmf/fdsf] 9fFrf M lgod !! adf]lhd v'Nnf k|ltof]lutfTds kl/Iff jf sfo{ Ifdtfsf] d"Nof+sgsf] cfwf/df
a9'jf4f/f kbk'lt{ ug]{ ;DjGwL k|sflzt lj1fkgdf pDd]bjf/ x'g rfxg] JolStn] cg';"rL @ df tf]lsPsf]
9fFrfdf b'O{ k|lt b/vf:t kmf/fd e/L a'emfpg' kg]{5 . -;+zf]lwt_
!)= k/LIff k|0ffnL, kf7\oqmd tyf c+s ef/ M v'Nnf k|ltof]lutfTds k/LIffsf] nflu b/vf:t b:t'/, kf7\oqmd, c+sef/,
k/LIff k|0ffnL / d"NofÍg ljlw tyf lnlvt, cGt/jftf{ / k|of]ufTds k/LIff ;d]t lng] ePdf To:tf
k/LIffx?sf] c+sef/ kbk"lt{;ldltsf] l;kmfl/;df sfo{sf/L ;ldltn] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 . t/ To:tf]
c+ssf] ef/ kbk"lt{ ul/g] kbsf] lj1fkg ug'{k"j{ lgwf{/0f ug'{kg]{5 . -;+zf]lwt_
!!= ;fj{hlgs ?kdf lj1fkg k|sfzg ug'{kg]{ M -!_ v'NNff k|ltof]lutfTds k/LIff / sfo{ Ifdtfsf] d"NofÍgsf] cfwf/df
a9'jfåf/f kbk"lt{ ug'{ kbf{ ;j{;fwf/0fn] yfxf kfpg] u/L /fli6«o :t/sf] s'g} Ps klqsfdf sDtLdf #) lbgsf]
b/vf:t lbg] Dofb /fvL lj1fkg k|sfzg ug'{kg]{5 . -;+zf]lwt_
-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|sfzg ul/g] lj1fkgdf k"lt{ ug'{kg]{ kbsf] gfd, kb ;+Vof, ;]jf, ;d'x,
cfjZos Go'gtd of]Uotf, pd]/sf] xb, gful/stf, k/LIffsf] lsl;d, k/LIff b:t'/, b/vf:t a'emfpg'
kg]{ clGtd ldlt, k/LIff ;+rfng x'g] ldlt cflb s'/fx? :ki6 ?Kfdf v'nfpg' kg]{5 .
!@= lgo'lStsf] nflu Go'gtd of]Uotf M -!_ jf]8{sf] ljleGg txsf kbx?sf] nflu lgo'lSt x'g cfjZos kg]{ Go'gtd z}lIfs
of]Uotf cg';"rL ! -s_ df pNn]v eP adf]lhd x'g]5 . -;+zf]lwt_
-@_ jf]8{n] cfjZos b]v]df ljleGg txsf kbx?sf] lgo'lStsf nflu ;DjlGwt If]qsf] ljz]if cg'ej
nufot cGo of]Uotf ;d]t lgwf{/0f ug{ ;Sg]5 . -;+zf]lwt_
-#_ pklgod -@_ adf]lhd cg'ej tyf of]Uotfsf] lgwf{/0f tx, kbsf] :t/ / kbn] ug'{kg]{ sfo{ ljj/0fsf]
cfwf/df kbk"lt{ ;ldltsf] l;kmfl/; adf]lhd sfo{sf/L ;ldltn] ug{;Sg]5 . -;+zf]lwt_
-$_ ============= -klxnf] ;+zf]wgåf/f x6fOPsf]_
!#= pDd]bjf/ x'gsf] nflu cof]Uotf M -!_ jf]8{sf] s'g} kbdf pDd]bjf/ x'gsf] nflu b]xfosf] JolSt cof]Uo dflgg]5 M
-s_ clws[t :t/sf] kbsf] nflu @! jif{ / ;xfos :t/sf] kbsf] nflu !* jif{ pd]/ k'/f gePsf],
-v_ k'?if pDd]bjf/sf] xsdf #% jif{ / dlxnf pDd]bjf/sf] xsdf $) jif{ k'/f ePsf],
-u_ eljiodf ;/sf/L jf ;/sf/sf] :jfldTj ePsf] ;+:yf jf sfof{nosf] ;]jfsf] lgldQ cof]Uo
7xl/g] u/L avf{:t ePsf],
-3_ g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L cleof]udf cbfntaf6 s;'/bf/ 7xl/Psf],
-ª_ u}/ g]kfnL gful/s,
-@_ pklgod -!_ sf] v08 -v_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg jf]8{df sfo{/t s/f/, b}lgs Hofnfbf/L tyf
cGo sd{rf/Lx?sf] xsdf Ps k6ssf] nflu pd]/sf] dflyNnf] xb nfUg] 5}g . -;+zf]lwt_
-#_ pklgod -!_ sf] v08 -ª_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg k|rlnt sfg"g adf]lhd g]kfn
;/sf/sf] :jLs[lt lnO{ s'g} ljb]zL gful/snfO{ ;Nnfxsf/ jf ljz]if1 kbdf s/f/df lgo'lSt u/L ;]jf
lng jfwf kg]{5}g .
kl/R5]b $
lgo'lSt tyf kb:yfkgf
!$= lgo'lSt ug]{ clwsf/L M -!_ sd{rf/Lx?sf] lgo'lSt kbk"lt{;ldltsf] l;kmfl/;df sfo{sf/L lgb]{zsn] ug]{5 . -;+zf]lwt_
-@_ kbk"lt{ ;ldltaf6 gofF lgo'lStsf] nflu l;kmfl/; ePsf pDd]bjf/nfO{ l;kmfl/; ePsf] ldltn]!
dlxgf leq lgo'lSt lbg'kg]{5 . -;+zf]lwt_
!%= lg/f]lutfsf] k|df0fkq k]z ug'{kg]{ M :yfoL lgo'lStsf] nflu l;kmfl/; ePsf pDd]bjf/n]] :jLs[t lrlsT;saf6 k|dfl0ft
lg/f]lutfsf] k|df0fkq k]z u/]kl5 dfq lghnfO{ :yfoL lgo'lSt lbOg]5 . -;+zf]lwt_
!^= a}slNks pDd]bjf/nfO{ lgo'lSt lbg] M -!_ lgod !$ adf]lhd ;DjlGwt pDd]bjf/n] lgo'lSt kq a'em\g gcfPdf a9Ldf
#) lbgsf] Dofb tf]ls lgo'lSt kq a'em\g cfpg /fli6«o :t/sf] klqsfdf ;"rgf k|sfzg ul/g]5 . -
;+zf]lwt_
lgod *-@_, lgod(, lgod!), lgod!!, lgod!@ -!_-@_-#_, lgod!#-@_, lgod!$-!_ -@_ lgod!% lgod !^-!_ klxnf] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt / lgod * -#_, lgod !@ -$_ klxnf] ;+zf]wgåf/f x6fOPsf]
-
6
-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|sflzt ;"rgfdf tf]lsPsf] Dofb leq klg lgo'lSt kq a'em\g gcfPdf jf
l;kmfl/; ePsf] pDd]bjf/n] lgo'lSt glng] lnlvt hfgsf/L jf]8{nfO{ lbPdf jf s'g} klg sf/0fn] pSt
kb ! jif{ leq l/St x'g cfPdf clVtof/jfnfn] j}slNks ;"rLdf /x]sf pDd]bjf/nfO{ of]Uotfqmd
cg';f/ lgo'lSt ug{ ;Sg]5 . -;+zf]lwt_
-#_ pklgod -@_ adf]lhd lgo'lSt u/]sf] hfgsf/L sd{rf/L k|zf;g zfvfn] & lbg leq kbk"lt{
;ldltnfO{ lbg'kg]{5 . -;+zf]lwt_
!&= k/LIf0fsfn M jf]8{sf] :yfoL kbdf gofF lgo'lSt ubf{ k'?if sd{Rff/Lsf] xsdf ! jif{ / dlxnf sd{rf/Lsf] xsdf ^
dlxgfsf] k/LIf0fsfn /xg] u/L lgo'lSt ul/g]5 . k/LIf0fsfndf lghsf] sfd ;Gtf]ifhgs gePdf
lghsf] lgo'lSt ab/ ug{ ;lsg]5 . k/LIf0fsfn leq lgo'lSt ab/ gePsf sd{Rff/Lsf] lgo'lSt :jtM
;b/ ePsf] dflgg]5 . -;+zf]lwt_
!*= zky u|x0f M klxnf] k6s lgo'lSt eO{ cfkm\gf] sfo{ef/ ;DxfNg' cl3 jf]8{sf k|To]s sd{rf/Ln] sfo{sf/L lgb]{zs ;dIf
cg';"rL # adf]lhdsf] 9fFrfdf zky u|x0f ug'{kg]{5 . -;+zf]lwt_
!(= j}olQms ljj/0f kmf/fd M -!_ jf]8{sf] ;]jfdf lgo'St ePsf sd{rf/Ln] lgo'lSt ePsf] ldltn] Ps dlxgf leq cg';"rL
$ adf]lhdsf] 9fFrfdf a}olQms ljj/0f kmf/fd e/L sd{rf/L k|zf;g zfvfdf a'emfpg' kg]{5 . -
;+zf]lwt_
-@_ pklgod -!_ adf]lhd v8f ul/Psf] sd{rf/Lsf] j}olQms ljj/0f kmf/fddf ;DjlGwt sd{rf/Lsf]
gf]s/L ;DjGwL ;Dk'0f{ ljj/0f, lgo'lSt, ;?jf a9'jf, z}lIfs of]Uotf, k|z+;fkq, ljbf, cf}iflw pkrf/,
tflnd, cWoog, sfh, ;hfo tyf sfo{jfxL ;DjGwL ljj/0f / tT;DjGwL sfuhftx? ;+nUg ul/g]5 .
-;+zf]lwt_
-#_ sd{rf/L cfkm}n] jf sfof{non] s'g} sd{rf/Lsf] j}olQms ljj/0fdf s'g} sfuhft yk ug'{ k/]df
sd{rf/L k|zf;g zfvfdf k7fpg' kg]{5 .
-$_ sd{rf/L k|zf;g zfvfn] ;a} sd{rf/Lsf] j}olQms ljj/0f kmf/fd cBfjlws ?kdf /fVg' kg]{5 / o:tf]
kmf/fd clVtof/jfnf / k|rlnt sfg'g adf]lhd clwsf/ k|fKt clwsf/LnfO{ s'g} sfd ljz]ifdf afx]s
cglws[t JolStnfO{ b]vfOg] 5}g .
@)= kbflwsf/ sfod /xg] M b]xfosf cj:yfdf sd{rf/Lsf] cfkm\gf] kbflwsf/ sfod /xg]5 M
-s_ To; kbdf /xL sfdsfh ul//xFbf;Dd,
-v_ csf]{ kbdf ;?jf eO{ sfo{ef/ ;DxfNg kfOg] Dofb;Dd,
-u_ ljbfdf /x]sf] avt,
-3_ lgnDagdf /x]sf] avt,
-ª_ cGoq sfhdf v6fOPsf] avt,
-r_ s'g} cGo kbdf sfod d'sfod d's// eO{ sfd u/]sf] avt .
@!= kbk"lt{df aGb]h M jf]8{sf] s'g} klg kbdf o; lgodfjnLdf Joj:yf eP b]lv afx]s cGo s'g} klg tl/sfaf6 kbk"lt{
ul/g] 5}g .
@@= kb geO{ lgo'lSt ug{ gx'g] M -!_ kb geO{ s'g} klg JolStnfO{ jf]8{df lgo'lSt ug'{x'b}g . To;/L lgo'lSt u/]sf] kfOPdf
To:tf] sd{rf/Ln] ;]jfdf /xFbf kfPsf] tnj eQf nufot cGo ;'ljwf lgo'lSt ug]{ clwsf/Laf6 c;'n
pk/ ul/g]5 .
-@_ o; lgodfjnL k|yd ;+zf]wg cl3sf] sd{rf/L b/jGbL ;+/rgf adf]lhd lgo'lSt eO{ o; ;+zf]lwt
lgodfjnL nfu" x'Fbfsf avt jf]8{df sfo{/t /x]sf clws[t tyf ;xfos :t/ kbsf sd{rf/Lx?sf]
lgo'lSt tyf kb:yfkgfnfO{ o;} lgodfjnL cg'?ks} lgo'lSt tyf kb:yfkgf dflgg]5 . -yk_
-#_ o; ;+zf]lwt lgodfjnL adf]lhdsf] :jLs[t b/jGbL cg';f/sf] clws[t tyf ;xfos:t/Lo kbx?df
kbk"lt{ ePkl5 pklgod -@_ adf]lhdsf kbx? :jt M vf/]h x'g]5 . -yk_
lgod !^ sf] -@_ -#_, lgod!&, lgod!*, lgod!( -!_-@_, klxnf] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt, lgod @@-@_ -#_ klxnf] ;+zf]wg åf/f yk
-
7
@#= s/f/df sfd nufpg ;lsg] M -!_ jf]8{sf] sfdsf nflu s'g} ljz]if1, ;Nnfxsf/ jf k|fljlwssf] ;]jf lng cfjZos
k/]df To:tf] ljz]if1, ;Nnfxsf/ jf k|fljlwsnfO{ jf]8{n] s/f/df lgo'lSt ug{ ;Sg]5 . To;/L lgo'St
ePsf] ljz]if1, ;Nnfxsf/ jf k|fljlwssf] kfl/>lds, ;'ljwf tyf ;]jfsf zt{ ;f]xL s/f/df tf]lslbP
adf]lhd x'g]5 . -;+zf]lwt_
-@_ o; lgodfjnLdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg jf]8{sf] l/St ljleGg kbx?df lgod % sf]
pklgod -!_ adf]lhd :yfoL kbk"lt{geP;Dd jf]8{nfO{ cfjZos kg]{ ljleGg txsf kbx?df lglZrt
cjlw tf]sL jf]8{n] sfo{ ;Dkfbgdf cfwfl/t s/f/ (Performance Based Contract) df sd{rf/L
lgo'lSt ug{ ;Sg]5 . -;+zf]lwt_
-#_ pklgod -@_ adf]lhd x'g] lgo'lStsf] k|s[of,lgo'St x'g cfjZos kg]{ Go'gtd of]Uotf / lgo'lSt x'g]
sd{rf/Lsf] dfl;s kfl/>lds, eQf, ;'ljwf / ;]jfsf zt{x? sfo{sf/L ;ldltn] tf]lslbP adf]lhd
x'g]5 . -;+zf]lwt_
-$_ o; lgodfjnLdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg lr7L kq cf];f/ k|;f/, sfof{no ;/;kmfO{,
ljB'lto pks/0f dd{t;+ef/ tyf ;+rfng, sDKo'6/ ck/]6/ h:tf ;]jf jf]8{n] k|rlnt sfg"g adf]lhd
;]jf s/f/df lnO{ k|fKt ug{ ;Sg]5 . -yk_
kl/R5]b %
;?jf, sfh, cWoog, tflnd, ;]ldgf/ jf cWoog e|d0f
@$= ;?jf M -!_ jf]8{df sfo{/t ;a} txsf sd{rf/Lx?nfO{ cfjZostf / cf}lrTotfsf cfwf/df sfo{sf/L lgb]{zsn] jf]8{
cGtu{tsf sfof{no tyf zfvfx?df ;?jf ug{ ;Sg]5 . -;+zf]lwt_
-@_ ;?jfsf] dfkb08 sfo{sf/L ;ldltn] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .
@%= sfh M -!_ jf]8{df sfo{/t sd{rf/Lx?nfO{ ;]jf k|bfos ;+:yf jf cGo ;+ul7t ;+:yfdf sfhdf k7fpg ;lsg]5 .
-;+zf]lwt_
-@_ pklgod -!_ adf]lhd sfhdf k7fOPsf sd{rf/Lx?sf] kfl/>lds eQf tyf cGo ;'ljwf lghx?n]
vfO{kfO{ cfPsf] eGbf 36L x'g]5}g . -;+zf]lwt_
@^= cWoog, cjnf]sg e|d0f, tflnd, ;]ldgf/df dgf]gog M -!_ jf]8{sf sd{rf/Lx?nfO{ ;]jf;Fu ;DjlGwt ljifodf
cWoog, cjnf]sg e|d0f, tflnd, ;]ldgf/df efu lng jf jf]8{;Fu ;DjlGwt sfdsf] nflu :jb]z tyf
ljb]z e|d0fdf v6fpg ;lsg]5 . -;+zf]lwt_
-@_ sd{rf/Lx?nfO{ :jb]z tyf ljb]zdf cWoog, cjnf]sg e|d0f, tflnd, ;]ldgf/ cflbdf efu lngsf] nflu
dgf]gog ug]{ tyf e|d0f :jLs[t ug]{ clwsf/ sfo{sf/L lgb]{zsdf x'g]5 . t/ * -cf7f}_ tx eGbf dflysf]
sd{rf/Lsf] ljb]z e|d0f :jLs[t dGqfnoaf6 x'g]5 .
e|d0fdf hfg] sd{rf/LnfO{ cg';"rL $-s_ adf]lhd e|d0f cfb]z lbg'kg]{5 . -;+zf]lwt_
-#_ o; lgoddf h'g;'s} s'/f pNn]v ePtfklg z}lIfs pkflw xfl;n ug]{ cWoogsf] l;nl;nfdf ul/g]
dgf]gog sfo{sf/L ;ldltsf] :jLs[ltaf6 ul/g]5 .
@&= cWoog tyf tflnddf dgf]gogsf] cfwf/ M sd{rf/LnfO{ cWoog tyf tflnddf dgf]gog ubf{ cWoog tyf tflndsf]
ljifo;Fu ;DjlGwt ;]jf / ;d'x leqsf sd{rf/Lx? dWo]af6 dgf]gog ul/g]5 .
@*= dgf]gog ubf{ k|fyldstf lbg'kg]{ M -!_ cWoog tyf tflnddf sd{rf/Lsf] dgf]gog ubf{ klxn] cWoog tyf tflnd
lng] df}sf gkfPsf tyf ljifo a:t' x]/L pko'St sd{rf/LnfO{ lgod @& sf] clwgdf /xL k|fyldstf
lbOg]5 .
-@_ sd{rf/LnfO{ s'g} cWoog tyf tflnddf dgf]gog u/L k7fPdf To:tf] tflnd cjlwe/ lghnfO{ k'/f
tnj lbg] u/L k7fOg]5 .
-#_ ltg jif{ ;]jf cjlw k'/f gePsf] sd{rf/LnfO{ ;fdfGotof cWoog jf j}b]lzs tflndsf] nflu
dgf]gog ul/g] 5}g .
@(= cWoog tyf tflnd k'/f u/]kl5 ;]jf ug'{kg]{ cjlw M jf]8{af6 dgf]gog eO{ cWoog tyf tflnddf hfg] sd{rf/Ln] To:tf]
cWoog jf tflnd k'/f u/]kl5 b]xfo adf]lhdsf cjlw;Dd clgjfo{ ?kdf jf]8{df ;]jf ug'{kg]{5 .
cWoog jf tflnd ;]jf ug'{kg]{ Go'gtd cjlw
-s_ ^ dlxgf b]lv ! jif{;Dd b'O{ jif{ -;+Zff]lwt_
-v_ ! jif{ b]lv dfly @ jif{;Dd ltg jif{ -;+Zff]lwt_
lgod @# -!_ -@_ -#_, lgod@$-!_, lgod@%-!_-@_, lgod@^-!_-@_, lgod@( -s_-v_ klxnf] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt / lgod @# -$_ klxnf] ;+zf]wgåf/f yk
-
8
-u_ @ jif{ b]lv dfly rf/ jif{ -;+Zff]lwt_
======= -3_ -ª_ -r_ -5_ / -h_ -klxnf] ;+zf]wgåf/f x6fOPsf]_
#)= dgf]gogdf aGb]h M o; lgodfjnLsf] lgod #$ n] tf]s]sf] cjlwe/ s'g} klg sd{rf/LnfO{ cWoog jf tflnd /
cWoog e|d0fsf] nflu dgf]gog ul/g]5}g .
#!= sa'lnot ug'{kg]{ M -!_ s'g} klg sd{rf/Ln] cWoog jf tflnddf hfg' eGbf cl3 To:tf] cWoog jf tflnd k'/f u/L
kmsL{ cfO{ lgod @( adf]lhdsf] ;]jf ug]{ ;d]t sa'lnot ug'{kg]{5 .
-@_ s'g} klg sd{rf/Ln] cWoog jf tflnd k'/f u/]kl5 ;]jf ug{ gcfPdf jf lgod @( adf]lhd ug'{kg]{
;]jf cjlw k'/f gu/]df To:tf] sd{rf/Laf6 cWoog jf tflnd cjlwe/ lghn] kfPsf] tnj, eQf,
tflnd ubf{ nfu]sf] vr{ Pj+ sa'lnotdf pNn]v ePsf cGo /sdx? ;d]t c;'n pk/ ul/g]5 .
-#_ ljb]zdf cWoog tflnd tyf ;]ldgf/df dgf]gog ug]{ ;DjGwL cGo Joj:yf sfo{sf/L ;ldltn]
lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .
kl/R5]b ^
a9'jf
#@= a9'jf ;DjGwL Joj:yf M -!_ sfo{ Ifdtf d"NofÍgsf] cfwf/df a9'jfåf/f kbk"lt{ug]{ egL k|ltzt lgwf{/0f ul/Psf] kbdf
kbk"lt{ ;ldltn] a9'jfsf] nflu ;a} pDd]bjf/x?sf] sfo{ Ifdtf d"NofÍg u/L sfo{ Ifdtf d"NofÍgdf ;a}eGbf
a9L c+s k|fKt ug]{ pDd]bjf/nfO{ a9'jf lgo'lStsf] nflu clVtof/jfnf ;dIf l;kmfl/; ug]{5 . -;+zf]lwt_
##= a9'jfsf] nflu ;DefJo pDd]bjf/ x'gsf nflu rflxg] Go'gtd ;]jf cjlw / z}lIfs of]Uotf M -!_ jf]8{sf] b]xfo
adf]lhdsf] kbdf x'g] a9'jfdf ;DefJo pDd]bjf/ x'g a9'jf x'g] kb eGbf d'lgsf] kbsf] nflu tf]lsP
adf]lhdsf] z}lIfs of]Uotf / b]xfo adf]lhd :yfoL ;]jf cjlw k'/f ePsf] x'g'kg]{5 . -;+zf]lwt_
-s_ clws[t:t/ tx ^ sf] kbdf sfo{ Ifdtfsf] d"NofÍgsf] cfwf/df x'g] a9'jfsf] nflu ;DjlGwt
;]jf, ;d"xsf] ;xfos :t/ tx % sf] kbdf $ jif{ ;]jf cjlw k'u]sf] . -;+zf]lwt_
-v_ clws[t:t/ tx & sf] kbdf sfo{ Ifdtf d"Nof+sgsf] cfwf/df x'g] a9'jfsf] nflu ;DjlGwt
;]jf ;d"xsf] tx ^ clws[t :t/ kbdf % jif{ ;]jf cjlw k'u]sf] . -;+zf]lwt_
-u_ clws[t :t/ tx * sf] kbdf sfo{ Ifdtfsf] d"NofÍgsf] cfwf/df x'g] a9'jfsf] nflu ;DjlGwt
;]jf ;d"xsf] tx & sf] clws[t :t/ kbdf % jif{;]jf cjlw k'u]sf] . -;+zf]lwt_
-3_ clws[t :t/ tx ( sf] / tx !) sf] kbdf sfo{ Ifdtfsf] d"NofÍgsf] cfwf/df x'g] a9'jfsf]
nflu ;DjlGwt ;]jfsf] qmdzM clws[t:t/sf] tx * sf] / tx ( sf] kbdf % jif{ ;]jf cjlw
k'u]sf] . -yk_
-@_ pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg dlxnf sd{rf/Lsf] xsdf pNn]lvt ;]jf cjlwdf !
jif{ sd ;]jf cjlw ePklg a9'jfsf] nflu ;DefJo pDd]bjf/ x'g kfpg]5 .
#$= a9'jfsf nflu pDd]bjf/ x'g gkfpg] M b]xfosf] s'g} cj:yfdf b]xfosf cjlwe/ s'g} klg sd{rf/L a9'jfsf] nflu
pDd]bjf/ x'g kfpg] 5}g M
-s_ lgnDag ePsf]df lgnDjg ePsf] cjlwe/, -;+zf]lwt_
-v_ a9'jf /f]Ssf ePsf]df /f]Ssf ePsf] cjlwe/, -;+zf]lwt_
-u_ tna jf u|]8 /f]Ssf ePsf]df /f]Ssf ePsf] cjlwe/ -;+zf]lwt_
#%= sfo{ Ifdtf d"NofÍgsf] cfwf/df a9'jf M -!_ sd{rf/Lx?sf] sfo{ Ifdtfsf] d"NofÍgåf/f ul/g] a9'jfsf] nflu d"NofÍg
ug]{ cfwf/ / clwstd c+s b]xfo adf]lhd x'g]5 . -;+zf]lwt_
-s_ h]i7tf jfkt 5QL; c+s
-v_ z}lIfs of]Uotf jfkt pGgfO{; c+s
-u_ tflnd jfkt kfFr c+s
-3_ sfo{;Dkfbg d"NofÍg jfkt rfnL; c+s
-@_ pklgod -!_ adf]lhd h]i7tf jfkt b]xfo adf]lhdsf] c+s lbOg]5 M
-s_ xfn axfn /x]sf] txdf sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] lgldQ ltg c+ssf b/n] a9Ldf 5lQ; c+s
k|bfg ul/g]5,
lgod @(-u_, lgod#@-!_, lgod##-!_s,v,u, lgod#$ -s_-v_-u_, lgod #%-!_ klxnf] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt, lgod @( sf] -3_-ª_-r_-5_-h_ klxnf] ;+zf]wgåf/f x6fOPsf], lgod ## sf] -3_ klxnf] ;+zf]wgåf/f yk
-
9
-v_ v08 -s_ adf]lhd h]i7tf jfkt c+s u0fgf ubf{ Ps jif{ eGbf a9L rfgr'g dlxgf jf
lbgsf] lgldQ bfdf;fxLsf] lx;fjn] c+s lbOg]5 / uon ePsf] tyf c;fwf/0f ljbfdf
a;]sf] cjlwsf nflu h]i7tf jfkt c+s lbOg] 5}g .
-#_ pklgod -@_ sf] v08 -s_ adf]lhdsf] sd{Rff/Lsf] ;]jf cjlw a9'jf k|of]hgsf] nflu b]xfo adf]lhd
u0fgf ul/g]5 M
-s_ xfn axfn /x]sf] kbdf :yfoL ;]jf u/]sf] cjlw -ljrdf 6'6]sf] hlt s6fO{_ zt k|ltzt,
-v_ s/f/ jf Hofnfbf/L ;]jf cjlw cljlR5Gg /fvL ;dfg ;]jfsf] ;dfg txdf :yfoL lgo'lSt
ePdf To:tf] s/f/ jf Hofnfbf/L ;]jfsf] s"n cjlwsf] krf; k|ltzt . -;+zf]lwt_
-u_ lgod -#_ sf] pklgod $ / lgod -%_ sf] pklgod !) adf]lhd jf]8{df ;/L cfpg]
sd{rf/Lsf] h]i7tf u0fgf ubf{ ;dfg txdf u/]sf] sfd jfkt v08 -s_ / -v_ adf]lhd g}
c+s u0fgf ul/g]5 . -;+zf]lwt_
-$_ pklgod -!_ sf] v08 -v_ adf]lhd z}lIfs of]Uotf jfkt b]xfo adf]lhdsf] c+s lbOg]5 M
z}lIfs of]]Uotf >]0fL
k|yd lålto t[tLo
-s_ ;]jf k|j]zsf] lgldQ cfjZos
Go'gtd z}lIfs of]Uotf jfkt !% !# !! -;+zf]lwt_
-v_ v08 -s_ adf]lhdsf] z}lIfs
of]Uotf eGbf Ps tx dflysf]
;DjlGwt ljifosf] s'g} Ps
cltl/St z}lIfs pkflw jfkt $ # @
-%_ pklgod -!_ sf] v08 -u_ adf]lhd tflnd jfkt b]xfo adf]lhd c+s lbOg]5 M
tflnd >]0fL
k|yd lålto t[tLo
;]jfsflng tflnd jfkt
-:jb]zL jf j}b]lzs_ % $ #
-^_ >]0fL gv'n]sf] z}lIfs of]Uotf tyf tflnd jfkt lålto >]0fL a/fj/sf] c+s lbOg]5 / s'g} z}lIfs
of]Uotf tyf tflndsf] :t/ lgwf{/0f ug{ låljwf pTkGg ePdf kbk"lt{;ldltn] ljz]if1x?sf] ;Nnfx
lnO{ lg0f{o ug]{5 .
-&_ tflndsf] c+s lbFbf Ps dlxgf jf ;f] eGbf a9L cjlwsf] ;]jf;Fu ;DjlGwt ljifosf] ;]jfsflng
tflnd jfkt c+s lbOg]5 . tflndsf] c+s u0fgf ubf{ h'g txdf 5Fbf tflndsf] nflu dgf]gog ePsf]
xf], ;f] c+s ;f]xL txsf] nflu dfq u0fgf ul/g]5 .
-*_ sd{rf/Ln] z}lIfs of]Uotf / ;]jfsflng tflnd jfktsf] k|dfl0ft k|ltlnlk k]z ug{'kg]{5 . ;f] k]z
gu/]df To; jfkt c+s lbOg]5}g .
-(_ jf]8{sf] ;]jfdf k|j]z u/]kl5 s'g} klg sd{rf/Ln] dgf]gog e} ljb]zL ljZjljBfno jf dfGotf k|fKt
lzIf0f ;+:yfaf6 xfl;n u/]sf] z}lIfs of]Uotfsf] k|df0fkq afx]s cGo k|sf/af6 ljb]zL
ljZjljBfnosf] z}lIfs of]Uotfsf] k|df0fkq k|fKt u/]sf] ldltn] ltg dlxgfleq k]z ug'{kg]{5 . To:tf]
k|df0fkq k]z ubf{ b]xfosf] sfuhftx? k]z ug'{ clgjfo{ x'g]5 .
-s_ nJwfÍ kq
-v_ k|df0fkq
-u_ cjlw v'Ng] ljbf lnPsf] k|df0f
-3_ :yfgfGt/0f k|df0fkq
-ª_ ;dsIftf lgwf{/0f u/sf] k|df0fkq
-r_ ldlt / ;do v'n]sf] k/LIff sfo{qmd .
lgod #%-#_ -v_-u_ , lgod#%-$_ s_ klxnf] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt
-
10
-5_ k/LIff z'Ns a'emfPsf] /l;b jf k|df0f / k|j]z kq jf tT;DjGwL cGo s'g} k|df0f .
-!)_ jf]8{df :yfoL lgo'lSt eO{ ;]jf k|j]z ug]{ sd{rf/Ln] cfkm' lgo'St ePsf]] ldltn] k}lt; lbg leq cfkm'n] k|fKt
u/]sf] z}lIfs of]Uotfsf] nJwfÍ kq / k|df0fkqsf] k|ltlnlk ;DjlGwt sd{rf/L cfkm}n] k|dfl0ft u/L
sfof{nodf k]z ug'{kg]{5 . -;+zf]lwt_
-!!_ sd{rf/Ln] ;]jf k|j]z ul/;s]kl5 jf a9'jfsf] nflu yk z}lIfs of]Uotfsf] k|df0fkq k|fKt u/L k]z u/]sf] ePdf
;d]t pklgod -!)_ adf]lhd g} ug'{kg]{5 .
-!@_ pklgod -!)_ / -!!_ adf]lhd k|df0fkqsf] k|ltlnlk k|fKt ePkl5 sfof{non] b'O{ dlxgfleq jf]8{df k7fpg'
kg]{5 .
-!#_ pklgod -!@_ adf]lhd k|df0f kq k|fKt ePkl5 jf]8{n] k|dfl0fs/0fsf] nflu :jb]z leqsf lzIf0f ;+:yfaf6
k|fKt u/]sf] z}lIfs of]Uotfsf] k|df0fkq ;DjlGwt ljZjljBfno jf kl/ifb\ jf jf]8{df / ljb]zL ljZjljBfno jf
lzIf0f ;+:yfaf6 k|fKt u/]sf] z}lIfs of]Uotfsf] k|df0fkq k|rlnt g]kfn sfg'g4f/f dfGotf k|fKt ljZjljBfno
jf pRr dfWolds lzIf0f kl/ifb\ jf k|fljlws lzIff tyf Joj;flos tflnd kl/ifb\ jf o:t} cGo ;+:yf dfkm{t
ljb]zsf] ;DjlGwt ljZjljBfno, kl/ifb\ jf jf]8{df k7fpg' kg]{5 .
-!$_ pklgod -!#_ adf]lhd k|dfl0fs/0f eO{ cfP kl5 ;f]sf] hfgsf/L ;DjlGwt sd{rf/L / sfof{nonfO{ lbO{ To;sf]
clen]v jf]8{n] cBfjlws u/L /fVg'kg]{5 .
:kli6s/0f M ;DefJo pDd]bjf/sf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg jfkt c+s u0fgf ubf{ c;f/ d;fGt;Ddsf] lx;fjn] / cGo
c+s u0fgf ubf{ a9'jfsf] b/vf:t lbg] clGtd Dofb;Dd xfl;n u/]sf] c+s u0fgf ul/g]5 . -yk_
#^= sfo{ ;Dkfbgsf] d"NofÍg M -!_ jf]8{df sfo{/t ;xfos:t/ sd{rf/Lsf] sfo{ Ifdtfsf] d"NofÍgsf] nflu k|of]u ul/g] sfo{
;Dkfbg d"NofÍg kmf/fd cg';"rL % adf]lhd / clws[t:t/sf sd{rf/Lsf] cw{jflif{s tyf jflif{s sfo{ ;Dkfbg d"NofÍgsf]
nflu k|of]u ul/g] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fd cg';"rL % -s_ adf]lhdsf] x'g]5 . -;+zf]lwt_
-@_ sd{rf/Lsf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍgsf] c+ssf] ljefhg b]xfo adf]lhdsf] x'g]5 M
-s_ ;'k/Lj]Ifsn] clwstd kRrL; c+s
-v_ k'g/fjnf]sgstf{n] clwstd bz c+s
-u_ k'g/fjnf]sg ;ldlt clwstd kfFr c+s
-#_ ;'k/Lj]Ifs, k'g/fjnf]sgstf{ / k'g/fjnf]sg ;ldltn] sd{rf/Lx?sf] sfo{ ;Dkfbg jfkt c+s lbFbf o; lgod
/ sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fddf pNn]lvt cfwf/ cg'?k lbg'kg]{ 5 .
-$_ clws[t :t/sf sd{rf/Lsf] sfo{ ;Dkfbgsf] d"NofÍg cw{ jflif{s / jflif{s ?kdf tyf ;xfos :t/sf
sd{rf/Lsf] sfo{ ;Dkfbgsf] jflif{s ?kdf d"NofÍg ul/g]5 .
-%_ pklgod -$_ adf]lhd cw{ jflif{s ?kdf sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg ubf{ ;f] cjlw ;dfKt ePsf] ;ft lbg leq
;DjlGwt clws[t :t/sf sd{rf/Ln] lgwf{l/t sfo{x?, ;Dkflbt sfo{x?, s'g} ;DkGg x'g g;s]sf] eP To:tf]
;DkGg x'g g;s]sf sfo{x? / To;sf] sf/0f ;lxt pNn]v u/L cg';"rL % -s_ adf]lhdsf] 9fFrfdf b'O{ k|lt
kmf/fd e/L ;'k/Lj]Ifs ;dIf k]z ug'{kg]{5 . To;/L k]z ePsf] kmf/fd ;'k/Lj]Ifsn] d"NofÍg u/L k[i7kf]if0f
lbg'kg]{ s'/f kmf/fdsf] lglb{i6 :yfgdf g} pNn]v u/L csf]{ ;ft lbg leq Ps k|lt ;DjlGwt sd{rf/LnfO{
lkmtf{ lbg'kg]{5 . jflif{s sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg ubf{ cw{jflif{s ?Kfdf el/Psf sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg
kmf/fdsf] ;d]t cfwf/ lng'kg]{5 . cw{ jflif{s sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fd lglb{i6 ;dodf geg]{ sd{rf/L /
To;sf] hfFr u/L k[i7kf]if0f glbg] ;'k/Lj]IfsnfO{ clVtof/jfnfn] sfo{jfxL ug{ ;Sg]5 . -;+zf]lwt_
-^_ jflif{s ?kdf d"NofÍg ug'{kg]{ sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg sfo{sf/L lgb]{zsn] tf]lsPsf] cjlwleq d"NofÍg u/L,
u/fO{ To;sf] b'O{k|lt tof/ u/L Ps k|lt kbk"lt{ ;ldltdf k7fO{ csf]{ k|lt jf]8{df /fVg'kg]{5 . tf]lsPsf]
cjlwleq cfkm"n] d"NofÍg kmf/fd kbk"lt{ ;ldltdf k7fPsf] gfdfjnL ;lxtsf] ;"rgf ;ft lbgleq jf]8{sf]
;"rgf kf6Ldf k|sfzg ug'{kg]{5 .
-&_ k|To]s sd{rf/Ln] cfkm\gf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fd e/L >fj0f dlxgfsf] & ut] leq jf]8{df btf{ ug'{kg]{5
. To:tf] cjlwleq btf{ ug{ g;ls ;f] sf] dgfl;j sf/0f ;lxt Dofb yksf] nflu ;DjlGwt sd{rf/Ln] lgj]bg
lbPdf / ;'k/Lj]Ifsn] lgj]bgdf pNn]lvt sf/0f dgflzj b]v]df tf]lsPsf] ;dofjlw ;dfKt ePsf] ldltn]
kGw| lbg;Ddsf] Dofb yk ug{ ;Sg]5 . To;/L ylkPsf] Dofb kl5 ;f]xL cfly{s jif{ leq} sfo{ ;Dkfbg
d"NofÍg kmf/fd btf{ x'g cfPdf btf{ ePsf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fddf d"NofÍg jfkt s'n k|fKtfÍaf6
k'g/fjnf]sg ;ldltn] Ps c+s 36fpg] 5 .
t/ sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fd eg]{ ;dofjlwdf s'g} sd{rf/L j}b]lzs tflnd, uf]i7L jf cWoog e|d0f
cfbLdf sfhdf hfg'kg]{ cj:yf k/]df To;/L hfg'eGbf cufj} sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fd e/L jf]8{df btf{
u/fpg' kg]{5 . To;/L btf{ ePsf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/dnfO{ lgwf{l/t ;dodf btf{ ePsf] dfgL d"NofÍg ug'{
kg]{5 .
lgod #%-!)_ , lgod #^ -!_ -%_ klxnf] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt , lgod #% df :kli6s/0f yk ul/Psf]
-
11
-*_ sd{rf/Ln] ;dodf g} e/L btf{ u/]sf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fd tf]s]sf] cjlw leq d"NofÍg
gug]{ kbflwsf/LnfO{ ljefuLo sfo{jfxL ul/g]5 .
-(_ k|To]s jif{ ul/g] jflif{s sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg k'g/fjnf]sg ;ldltaf6 eO{ ;s]kl5 ;DJflGwt
sd{rf/Ln] To; jif{ k|fKt u/]sf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍgsf] s'n c+s lghn] lgj]bg lbO{ dfu u/]df
k'g/fjnf]sg ;ldltsf] ;lrjfnon] hfgsf/L lbg'kg]{5 . t/ k'g/fjnf]sg ;ldltn] lbPsf] c+s
hfgsf/L u/fOg] 5}g .
-!)_ pklgod ( adf]lhd hfgsf/L lnPkl5 ;'k/Lj]Ifs / k'g/fjnf]sgstf{n] u/]sf] d"NofÍg s'g}
sd{rf/LnfO{ lrQ ga'em]df ;f] sf] 7f]; cfwf/ / sf/0f ;lxt ;ft lbg leq sfo{sf/L lgb]{zs ;dIf
ph'/L ug{ ;lsg]5 . To;/L ph'/L u/]sf]df sfo{sf/L lgb]{zsn] ph'/L pk/ ;DjlGwt ;'k/Lj]Ifs /
k'g/fjnf]sgstf{;Fu k/fdz{ u/L cfjZos 5fgjLg ug]{5 / cfjZos b]lvPdf To:tf] d"NofÍg
kmf/fddf k|fKt c+s ;+zf]wg ug{;Sg]5 .
-!!_ jflif{s ?kdf ul/g] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg jfkt ;'k/Lj]Ifs jf k'g/fjnf]sgstf{n] (% k|ltzt eGbf
a9L jf &% k|ltzt eGbf sd c+s k|bfg u/]sf]df ;f] sf] :ki6 sf/0f v'nfpg' k5{ / &% k|ltzt
eGbf sd c+s lbPsf]df ;DjlGwt sd{rf/LnfO{ hfgsf/L u/fO{ lghn] k|lts[of lbPdf ;f] ;d]t /fvL
k'g/fjnf]sg ;ldlt ;dIf k]z ug'{kg]{5 .
-!@_ sfo{ Ifdtf d"NofÍgsf] k|of]hgsf] lgldQ c+s u0fgf ubf{ a9'jfsf] nflu ;DefJo pDd]bjf/ x'g hlt
jif{sf] ;]jf cfjZos kg]{ xf] kl5Nnf] Tolt jif{sf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fdsf] cf};taf6 lx;fj
ul/g]5 . -;+zf]lwt_
-!#_ cWoog jf tflnddf uPsf] jf lgnDjg km's'jf ePsf]df lgnDjg cjlwsf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg
jfkt To:tf] cWoog jf tflnddf hfg' eGbf jf lgnDjg x'g' eGbf tTsfn cl3sf] sfo{ ;Dkfbg
d"NofÍg ePdf ;f]xL jif{sf] / To:tf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg gePdf xflh/ ePkl5 e/]sf] sfo{
;Dkfbg d"NofÍgdf hlt c+s kfPsf] 5 ;f]xL cg'kftdf g} c+s u0fgf ul/g]5 .
-!$_ c;fwf/0f ljbfdf a;]sf] cjlwnfO{ s6fP/ dfq} ;DefJo pDd]bjf/Lsf] lx;fj ul/g]5 / To:tf] ljbf
cjlwsf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fd el/g] 5}g . c;fwf/0f ljbf a;]sf] sd{rf/Lsf] sfo{ ;Dkfbg
d"NofÍgsf] k|of]hgsf] lgldQ c+s u0fgf ubf{ c;fwf/0f ljbfdf a;]sf] cjlw s6fO{ ;f] eGbf cufl8
jf k5fl8sf jif{x?sf a9'jfsf] nflu cfjZos kg]{ cjlwsf] sfo{ ;Dkfbg d'Nof+sg jfktsf] c+s
lbOg]5 .
-!%_ ======== -x6fOPsf]_
#&= ;'k/Lj]Ifs, k'g/fjnf]sgstf{ / k'g/fjnf]sg ;ldlt M -!_ ;xfos :t/sf sd{rf/Lsf] sfo{ ;Dkfbgsf] d"NofÍgsf
nflu clws[t :t/sf] sd{rf/L ;'k/Lj]Ifs x'g]5 . ;'k/Lj]Ifs eGbf Ps tx dflysf] sd{rf/L k'g/fjnf]sg stf{
x'g]5 .
-@_ clws[t :t/sf sd{rf/Lsf] sfo{ ;Dkfbgsf] d"NofÍgsf nflu d"No+fsg ul/g] sd{rf/L eGbf Ps tx
dflysf] sd{rf/L ;'k/Lj]Ifs x'g]5 / ;'k/Lj]Ifs eGbf Ps tx dflysf] sd{rf/L k'g/fjf]sgstf{
x'g]5 . t/ clws[t :t/sf sd{rf/L ;'k/Lj]Ifs / k'g/fjnf]sgstf{ Pp6} x'g] cj:yf cfPdf
;'k/Lj]Ifs g} k'g/fjnf]sgstf{ x'g]5 . o;/L Pp6} JolSt ;'k/Lj]Ifs / k'g/fjnf]sgstf{ x'g] ePdf
sf/0f hgfO{ d"NofÍg ug'{kg]{5 .
-#_ d"NofÍg ul/g] sd{rf/L / lghsf] ;'k/Lj]Ifs x'g] sd{rf/L ;dfg kbsf] eO{ Pp6} ;]jf, ;d'xdf
a9'jfsf] nflu b'j} ;DefJo pDd]bjf/ x'g] ePdf To:tf] sd{rf/Lsf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍgsf] nflu
pSt ;'k/Lj]Ifs x'g] sd{rf/Ln] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fddf pNn]lvt cfwf/nfO{ b[li6ut u/L
cfkm\gf] lnlvt dGtJo ;lxt ;f] kmf/fd k'g/fjnf]sgstf{ jf cfkm' eGbf dflyNNf]f txsf] sd{rf/L
;dIf ;'k/Lj]If0fsf] lgldQ k]z ug'{kg]{5 .
-$_ ;xfos :t/sf sd{rf/Lsf nflu sfo{sf/L lgb]{zs jf lghn] tf]s]sf] sd{rf/L k'g/fjnf]sg ;ldltsf]
cWoIf x'g] / clws[t :t/sf] sd{rf/Lsf] k'g/fjnf]sg ;ldltsf] cWoIf, sfo{sf/L ;ldltsf] cWoIf jf
lghn] tf]s]sf] JolSt x'g]5 .
#*= sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg ug]{ cjlw M -!_ k|To]s jif{ >fj0f ;ft ut] leq ;DjlGwt sd{rf/Ln] cfkm\gf] jflif{s sfo{
;Dkfbg d"NofÍg kmf/fd e/L ;'k/Lj]Ifs ;dIf k]z ug'{kg]{5 . ;'k/Lj]Ifsn] >fj0f d;fGtleq
;'k/Lj]If0f u/L k'g/fjnf]sgstf{nfO{ a'emfO{ ;Sg'kg]{5 .
lgod #^ -!@_ klxnf] ;+zf]wg4f/f ;+zf]lwt / lgod #^-!%_ klxnf] ;+zf]wg4f/f x6fOPsf]
-
12
-@_ clws[t sd{rf/Ln] k|To]s cw{jflif{s cjlw ;dfKt ePsf] ;ft lbg leq cfkm\gf] cw{jflif{s sfo{
;Dkfbg d"NofÍg kmf/fd e/L sfof{nodf btf{ u/L ;'k/Lj]Ifs ;dIf k]z ug'{kg]{5 . To;/L k]z ePsf]
cw{ jflif{s sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fddf csf]{ ;ft lbg leqdf ;'k/Lj]Ifsn] d"NofÍg u/L
;DjlGwt sd{rf/LnfO{ k[i7kf]if0f lbg'kg]{5 . clws[t sd{rf/Ln] jflif{s sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg
kmf/fdsf ;fydf cw{ jflif{s sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fd klg ;+nUg u/L ;'k/Lj]Ifs ;dIf k]z
ug'{kg]{5 .
-#_ ;'k/Lj]Ifsn] clws[t sd{rf/Lsf] jflif{s sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fdsf] d"NofÍg ubf{ pklgod -@_
adf]lhd e/]sf] cw{jflif{s sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fdx?nfO{ ;d]t cfwf/ lng'kg]{5 .
-$_ k'g/fjnf]sgstf{n] pklgod -!_ adf]lhd k|fKt x'g cfPsf] sfo{ ;Dkfbg d'Nof+sg kmf/fd efb| !%
ut] leq d"NofÍg u/L k'g/fjnf]sg ;ldlt ;dIf a'emfO{ ;Sg'kg]{5 .
-%_ pklgod -$_ adf]lhd k|fKt x'g cfPsf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fd k'g/fjnf]sg ;ldltn] efb|
d;fGtleq d"NofÍg u/L Ps k|lt kbk"lt{ ;ldltdf k7fpg' kg]{5 .
-^_ s'g} sd{rf/Ln] s'g} jif{sf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg kmf/fd ge/]df To; cfly{s jif{sf] sfo{ ;Dkfbg
d"NofÍg jfkt lghnfO{ ;f] cfly{s jif{sf] nflu k"0ff{Ísf] %) k|ltzt c+s lbOg]5 .
#(= a9'jfsf] gfdfjnL k|sfzg M -!_ kbk"lt{;ldltn] a9'jfsf] nflu ;DefJo pDd]bjf/sf] lgod #% adf]lhdsf] cfwf/df
d"NofÍg ubf{ ;a} eGbf a9L c+s k|fKt ug]{ pDd]bjf/nfO{ a9'jfsf] nflu clVtof/jfnf ;dIf l;kmfl/;
ug]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd a9'jfsf] nflu l;kmfl/; ePsf pDd]bjf/x?sf] gfdfjnLsf] ;"rL kbk"lt{
;ldltn] ;fj{hlgs ?Kfdf k|sfzg ug]{5 . To:tf] gfdfjnLdf ;a}eGbf Go'gtd c+s k|fKt ug]{
sd{rf/Ln] k|fKt u/]sf] c+s ;d]t pNn]v ug'{kg]{5 . To;/L a9'jf l;kmfl/;sf] gfdfjnL k|sfzg
ePkl5 s'g} pDd]bjf/n] cfkm'n] kfPsf] hDdf c+ssf] hfgsf/L lng rfx]df To;sf] hfgsf/L
lbg'kg]{5 .
$)= a9'jf ldlt sfod x'g] M -!_ lgod #( sf] pklgod -@_ adf]lhd k|sflzt a9'jfsf] l;kmfl/; ;"rL pk/ lgod $$
sf] pklgod -!_ adf]lhdsf] Dofb leq s;}sf] ph'/L gk/]df To;sf] a9'jf l;kmfl/; ;"rL k|sfzg
ePsf] ldltn] #^ cf}+ lbg b]lv a9'jf ldlt sfod x'g] u/L ;DjlGwt sd{rf/LnfO{ a9'jfsf] k"lh{
lbOg]5 .
-@_ lgod #( sf] pklgod -@_ adf]lhd k|sflzt a9'jf l;kmfl/;sf] ;"rLdf lrQ ga'em\g] s'g}
pDd]bjf/n] lgod $$ sf] pklgod -!_ adf]lhdsf] Dofb leq ph'/L u/]df a9'jf l;kmfl/; ;ldltn]
;f] ph'/L ;DjGwdf 5fgljg u/L k"j{ k|sflzt a9'jf ;"rLnfO{ oyfjt sfod /fVg] lg0f{o u/]sf]df
pklgod -!_ df pNn]lvt lbg b]lv / ;+zf]lwt ?kdf a9'jfsf] ;"rgf k|sfzg u/]df ;f] ;"rgf
k|sfzg u/]sf] lbg b]lv a9'jf ldlt sfod x'g] u/L ;DjlGwt sd{rf/LnfO{ a9'jf ul/g]5 .
-#_ ====== -klxnf] ;+zf]wgåf/f x6fOPsf]_
$!= =======-klxnf] ;+zf]wgåf/f x6fOPsf]_
$@= ;dfg c+s ePdf a9'jfsf] qmd lgwf{/0f ug]{ cfwf/ M -!_ sfo{ Ifdtfsf] d"NofÍgaf6 sfod x'g cfPsf] c+s ;dfg
ePdf a9'jfsf] qmd cl3Nnf] kbdf lgo'lQmsf] Ho]i7tfsf] cfwf/df lgwf{/0f ul/g]5 . -;+zf]lwt_
-@_ pklgod -!_ adf]lhd sd{rf/Lsf] Ho]i7tf lgwf{/0f ubf{ xfn axfn /x]sf] kbdf lgo'lSt ePsf]
ldltsf] cfwf/df ul/g]5 / Ps} lbg lgo'St ePsf JolStsf xsdf axfn /x]sf] kbdf lgo'lSt x'Fbfsf]
qmdsf] cfwf/df ul/g]5 .
$#= kbk"lt{ ;ldltn] cfjZos Joj:yf ug{ ;Sg] M a9'jfsf] sfo{jfxL ubf{ o; kl/R5]b leq gk/]sf] ljifodf jf ;f] leq
k/]sf ljifo eP tfklg lgodn] o:tf] ug]{ eGg] s]xL ;+s]t gu/]sf] ljifodf s'g} ck|Toflzt sl7gfO{
cfOk/]df o; lgodfjnLsf] p2]Zo k|lts"n gx'g] u/L kbk"lt{ ;ldltn] JofVof jf Joj:yf ug{
;Sg]5 . kbk"lt{ ;ldltn] ;f]] s'/fsf] hfgsf/L sfo{sf/L ;ldltnfO{ pknJw u/fpg' kg]{5 . -;+zf]lwt_
$$= a9'jf l;kmfl/; pk/ ph'/L / tt\ ;DjGwL sfo{ljlw M -!_ lgod #( adf]lhd l;kmfl/; ePsf] a9'jf ;"rLdf gfd
;dfj]z gePsf pDd]bjf/n] To:tf] a9'jf l;kmfl/; pk/ lrQ ga'emL ph'/L lbg rfx]df a9'jf
gfdfjnL k|sflzt ePsf] ldltn] #% lbg leq cfkm'n] a9'jf kfpg' kg]{ :ki6 cfwf/ / sf/0f ;d]t
v'nfO{ sfo{sf/L ;ldltn] tf]s]sf] a9'jf l;kmfl/; ph'/L ;ldlt ;dIf ph'/L lbg ;lsg]5 .
lgod $@-!_, lgod $# klxnf] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt, lgod $) sf] -#_ / lgod $! klxnf] ;+zf]wg4f/f x6fOPsf]
-
13
-@_ pklgod -!_ adf]lhd a9'jf l;kmfl/; pk/ k/]sf] ph'/L ;DjGwdf cWoog tyf 5fgljgsf nflu
sfo{sf/L ;ldltn] ;ldltsf ;b:ox? dWo] Ps hgf ;b:osf] ;+of]hsTjdf ltg ;b:oLo a9'jf
l;kmfl/; ph'/L ;ldlt u7g ug]{5 . -;+zf]lwt_
-#_ pklgod -!_ adf]lhd kg{ cfPsf] ph'/L pk/ pklgod -@_ adf]lhd ul7t ;ldltn] cfjZos
5fgljg u/L ;f7L lbg lg0f{o lng'kg]{5 . 5fgljg ubf{ klxn] k|sflzt a9'jf gfdfjnLdf ;+zf]wg
ug'{kg]{ ePdf kbk"lt{ ;ldltnfO{ ;f]sf] ;"rgf lbg'kg]{5 . -;+zf]lwt_
-$_ pklgod -!_ adf]lhd kg{ cfPsf] ph'/L cfwf/lxg 7xl/Pdf a9'jf l;kmfl/; ph'/L ;ldltn] ;f] sf]
dgfl;j dflkmssf] sf/0f ;d]tsf] hfgsf/L ;DjlGwt ph'/Lstf{nfO{ lbg'kg]{5 / ph'/L kl5 x'g]
a9'jfdf To:tf] ph'/Lstf{sf] klxnf] k6ssf] ph'/L eP b'O{ c+s / ;f] eGbf a9L k6ssf] ph'/L eP
ltg c+s sfl6g]5 . -;+zf]lwt_
kl/R5]b &
sfof{no ;do, xflh/L / ljbf
$%= sfof{Nfo ;do M -!_ jf]8{sf] sfof{no ;do g]kfn ;/sf/sf] sfof{no ;do ;/x x'g]5 .
-@_ sd{rf/Lsf] sfdsf] k|s[lt cg';f/ l;km\6 tf]ls sfdsf] ;do lgwf{/0f ug{ ;lsg]5 . -;+zf]lwt_
-#_ jf]8{df sfo{/t sd{rf/Lx?nfO{ sfdsf] k|s[lt cg';f/ ;fj{hlgs ljbfsf] lbgdf ;d]t sfd nufpg
;lsg]5 . -;+zf]lwt_
-$_ pklgod -#_ adf]lhd ;fj{hlgs ljbfsf lbg sfd ug]{ sd{rf/LnfO{ cf]e/6fOd eQf jf ;§f ljbf
lbg ;lsg]5 . o:tf] ;§f ljbf cfwf lbg lng kfOg] 5}g .
$^= sfof{no ;do kfngf / lgoldt xflh/L M -!_ sd{rf/Ln] jf]8{af6 lgwf{l/t ;dodf lgoldt ?kdf cfkm\gf] sfof{nodf
xflh/ x'g'kg]{5 . d'gflzj dflkmssf] sf/0f afx]s ljbfsf] lgsf;f glnO{ s'g} klg sd{rf/L cfkm\gf]
sfof{nodf cg'kl:yt x'g'x'Fb}g .
-@_ sd{rf/Ln] jf]8{df pkl:yt eO{ xflh/L hgfO{ ;s]kl5 cfkm' eGbf dflysf] ;DjlGwt clws[tsf]
cg'dlt glnO{ sfof{no ;dodf cfkm'nfO{ tf]lsPsf] :yfg 5f]l8 cGoq st} hfg x'b}g . -;+zf]lwt_
-#_ ljbfsf] lgsf;f glnO{ cg'kl:yt x'g] tyf pkl:yt eO{ cg'dlt glnO{ sfof{no ;dodf cfkm'nfO{
tf]lsPsf] :yfg 5f]8\g] sd{rf/LnfO{ sfo{sf/L lgb]{zsn] uon s§L ug]{5 . o;/L uon ePsf] cjlw
;]jf cjlwdf u0fgf ul/g]5}g .
$&= sd{rf/Ln] kfpg] ljbf M sd{rf/Ln] b]xfo cg';f/sf ljbf kfpg]5 M
-s_ ;fj{Hflgs ljbf M jf]8{df g]kfn ;/sf/n] ;/sf/L sfof{nonfO{ tf]s] adf]lhdsf] ;fj{hlgs ljbf
x'g]5 .
-v_ e}kl/cfpg] / kj{ ljbf M -!_ sd{rf/Ln] k|To]s jif{ e}k/L cfpg] ljbf ^ lbg / kj{ ljbf ^ lbg u/L
hDdf !@ lbg ljbf lng kfpg]5 . -;+zf]lwt_
-@_ Ps jif{sf] e}k/L cfpg] / kj{ ljbf csf]{ jif{sf] nflu ;+lrt x'g]5}g .
-#_ e}k/L cfpg] / kj{ ljbf df}lvs cg'/f]wsf cfwf/df ljbf lbg] clwsf/Ln] :jLs[lt lbg ;Sg]5 .
To;/L e}k/L cfpg] / kj{ ljbf :jLs[lt lbPsf]df ljbf lbg] clwsf/Ln] ;f] sf] clen]v /fVg
nufpg' kg]{5 . -;+zf]lwt_
-$_ e}k/L cfpg] / kj{ ljbfdf a:g] sd{rf/Ln] k'/f tnj kfpg]5 . -yk_
-%_ e}k/L / kj{ ljbf cfwf lbg klg lng ;lsg]5 . -yk_
-u_ lj/fdL ljbf M -!_ sd{rf/Ln] Ps dlxgfsf] Ps lbgsf] b/n] lj/fdL ljbf kfpg]5 . lj/fdL ljbf ;+lrt
x'Fb} hfg]5 / lj/fdL ljbfdf a:bf sd{rf/Ln] k'/f tnj kfpg]5 . -;+zf]lwt_
-@_ ;ft lbg eGbf a9L lj/fdL ljbfsf] dfu ug]{ sd{rf/Ln] :jLs[t lrlsT;ssf] k|df0fkq k]z
ug'{kg]{5 .
-#_ s'g} sf/0fn] sd{rf/L ;]jfaf6 cnu ePdf lgh ;+lrt /x]sf] lj/fdL ljbf jfkt lghsf
kbflwsf/ /x]sf] kbaf6 vfO{kfO{ cfPsf] tnjsf b/n] x'g cfpg] /sd Psd'i7 lng kfpg]5 .
lgod $$ sf] -@_-#--$_, lgod $%-@_-#_, lgod $^ sf] -@_, lgod$& v, -#_ / u-!_ klxnf] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt, lgod $& v sf] -$_-%_ klxnf] ;+zf]wgåf/f yk
-
14
-$_ s'g} 7'nf] jf s8f /f]u nfuL pkrf/ ug{ lj/fdL ljbf / 3/ ljbfaf6 gk'u x'g] ePdf :jLs[t
lrlsT;ssf] k|df0fkq k]z u/L sd{rf/Ln] kl5 kfpg] lj/fdL ljbf / 3/ ljbfaf6 s§f x'g] u/L
$% lbg;Dd yk lj/fdL ljbf k]ZsLsf] ?kdf lng ;Sg]5 . To;/L k]ZsL ljbf lnO{ a;]sf]
sd{rf/Ln] k'/f tnj kfpg]5 .
-%_ c;fwf/0f ljbf lnO{ a;]sf] cjlwsf] lj/fdL ljbf lbOg]5}g .
-^_ s'g} 7'nf] / s8f /f]u nfuL pkrf/ ug{ pklgod -$_ cg';f/ lj/fdL ljbf / 3/ ljbfn] gk'u
eO{ yk ljbf lng'k/]df g]kfn ;/sf/n] tf]s]sf] d]l8sn jf]8{sf] l;kmfl/;df sd{rf/Ln] kfpg]
c;fwf/0f ljbfaf6 s§f x'g] u/L ;]jf cjlw e/df a9Ldf Ps jif{ c;fwf/0f ljbf lng ;Sg]5 .
of] ljbf lnO{ a;]sf] sd{rf/Ln] tnj eQf kfpg] 5}g .
-3_ 3/ ljbf M -!_ sd{rf/Ln] k|To]s !@ lbg sfd u/] jfkt Ps lbgsf] b/n]] 3/ ljbf kfpg]5 . 3/ ljbf
a:bf sd{rf/Ln] k'/f tnj kfpg]5 . -;+zf]lwt_
-@_ 3/ ljbf a9Ldf Ps ;o krf; lbg;Dd ;+lrt /xg]5 . s'g} sf/0fn] sd{rf/L ;]jfaf6 cnu
ePdf lghsf] ;+lrt /x]sf] 3/ ljbf jfkt lghsf] kbflwsf/ /x]sf] kbaf6 vfO{kfO{ cfPsf]
tnjsf b/n] x'g cfpg] /sd Psd'i7 lng kfpg]5 . -;+zf]lwt_
-#_ 3/ ljbf, cWoog ljbf jf c;fwf/0f ljbfdf a;]sf] sd{rf/Ln] ;f] cjlwsf] 3/ ljbf kfpg]
5}g .
-ª_ k|;'lt ljbf tyf k|;'lt :ofxf/ ljbf M -!_dlxnf sd{rf/L ue{jtL ePdf lghn] ;'Ts]/Lsf] cl3 / kl5
u/L gJj] lbg k'/f tnj ;lxtsf] k|;'tL ljbf ;]jf cjlwe/ a9Ldf b'O{ k6s kfpg]5 . -
;+zf]lwt_
-@_ jf]8{sf] s'g} k'?if sd{rf/Lsf] kTgL ;'Ts]/L ePdf To:tf] sd{rf/Ln] !% lbg tnj ;lxtsf] k|;'lt
:ofxf/ ljbf kfpg]5 . sd{rf/Ln] of] ljbf ;]jf cjlw e/ a9Ldf b'O{ k6s kfpg]5 . -yk_
-#_ k|;'lt ljbf tyf k|;'lt :ofxf/ ljbf lnPsf] sd{rf/Ln] ;'Ts]/L ePsf] Ps dlxgf leqdf
aRrfsf] hGdbtf{ k|df0fkq cfkm' sfo{/t sfof{nodf k]z ug'{kg]{5 . -yk_
-$_ pklgod -#_ adf]lhdsf] cjlw leq To:tf] k|df0fkq k]z gug]{ sd{rf/Lsf] To:tf] ljbfsf]
cjlw lghn] kfpg] cGo ljbfaf6 s§f ul/g]5 . -yk_
-%_ k|;'lt / k|;'lt :ofxf/ ljbfsf] clen]v sfof{non] cBfjlws u/L /fVg' kg]{5 . -yk_
-r_ lsl/of ljbf M -!_ s'g} sd{rf/Ln] s'n wd{ cg';f/ cfkm} lsl/of a:g' k/]df jf To:Tff] sd{rf/Lsf]
klt÷kTgL, afa' cfdf, afh] aHo}, 5f]/f5f]/L jf ;f;' ;;'/fsf] d[To' ePdf kGw| lbg lsl/of ljbf
kfpg]5 . -;+zf]lwt_
-@_ lsl/of ljbfdf a:bf sd{rf/Ln] k'/f tnj kfpg]5 .
-#_ pklgod -!_ adf]lhd ljbf lng] sd{rf/Ln] ljbf kl5 sfof{nodf xflh/ ePsf] kGw| lbg leq
d[t JolStsf] d[To' btf{sf k|df0fkq tyf d[t JolSt;Fusf] gftf k|dfl0ft k]z ug'{kg]{5 .
-$_ pklgod -#_ adf]lhdsf] cjlw leq To:tf] k|df0fkq k]z gug]{ sd{rf/Lsf] To:tf] ljbfsf] cjlw
lghn] kfpg] cGo ljbfaf6 s§f ul/g]5 .
-5_ cWoog ljbf M -!_ s'g} sd{rf/LnfO{ s'g} ljifodf pRr cWoogsf] nflu k|fKt 5fqj[ltdf jf]8{af6
dgf]gog ul/Pdf To:tf] sd{rf/LnfO{ k'/f tnj ;lxt Ps} k6s jf k6s k6s u/L a9Ldf #
jif{sf] cWoog ljbf lbOg]5 .
-@_ pklgod -!_ df pNn]v ePb]lv afx]s s'g} sd{rf/Ln] jf]8{nfO{ pkof]uL x'g] ljifodf pRr
cWoogsf] nflu cWoog ljbf dfu u/]df To;/L cWoog ug{ rfx]sf] ljifo jf]8{nfO{ pkof]uL
x'g] b]lvPdf To:tf] sd{rf/LnfO{ a9Ldf @ jif{sf] nflu j]tnjL cWoog ljbf lbg ;lsg]5 .
-#_ tLg jif{ ;]jf cjlw k'/f gePsf] sd{rf/LnfO{ cWoog ljbf lbOg] 5}g . -;+zf]lwt_
lgod $& -3_-!_ -@_, lgod $&-ª_-!_ -r_-!_, 5-#_ klxnf] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt,, lgod $& -ª_ -@_-#_-$_-%_ klxnf] ;+zf]wgåf/f yk
-
15
-$_ s'g} of]hgf jf sfo{qmdnfO{ sfof{Gjog ug{sf] lgldQ cTofjZos ePsf] tflnd k|fKt ug{sf]
nflu s'g} sd{rf/LnfO{ dgf]gog u/L v6fPdf To:tf] tflnd cjlwe/ lghnfO{ sfhsf] ?kdf
k7fOg]5 / ;f] cjlwe/ lghnfO{ k'/f tnj lbOg]5 .
t/ o; k|sf/sf] sfh tflndsf] lgldQ dfq x'g'kg]{5 / s'g} klg sd{rf/LnfO{ z}lIfs pkflw
xfl;n ug{ k7fpFbf tflnd sfh lbOg] 5}g .
-h_ c;fwf/0f ljbf M -!_ sd{rf/LnfO{ c;fwf/0f ljbf cfjZos k/]df ;f] sf] sf/0f ;lxt lgj]bg
lbg'kg]{5 / sf/0f dgfl;j b]lvPdf ;xfos sd{rf/Lsf] xsdf sfo{sf/L lgb]{zsn] / clws[t
txsf] sd{rf/Lsf] xsdf sfo{sf/L ;ldltn] Ps k6sdf Ps jif{df ga9fO{ ;]jf cjlwe/df
ltg jif{df ga9fO{ c;fwf/0f ljbf lbg ;Sg]5 .
-@_ sd{rf/Ln] kfFr jif{ ;]jf cjlw k'/f gu/L c;fwf/0f ljbf kfpg] 5}g . -;+zf]lwt_
-#_ c;fwf/0f ljbf a;]sf] cjlwdf sd{rf/Lsf] cGo s'g} k|sf/sf] ljbf kfSg] 5}g . c;fwf/0f ljbf
a;]sf] cjlw sd{rf/Lsf] ;]jf cjlwdf u0fgf x'g] 5}g / pSt cjlwsf] tnj eQf klg kfpg]
5}g . -;+zf]lwt_
-em_ ;§f ljbf M ;fj{Hflgs ljbfsf] lbgdf k'/f ;do sfd ug]{ sd{rf/Ln] To:Tff] ljbfsf] lbgdf sfd u/]sf]
k|To]s lbgsf] ;§f 5'§} ;§f ljbf lng ;Sg]5 . t/ To:tf] ;§f ljbf ;f]xL cfly{s jif{ leq
lnO;Sg' kg]{5 .
$*= ljbf kl/0ft gx'g] M o; kl/R5]b adf]lhd sd{rf/Ln] h'g ljbf lnO{ a;]sf] xf] ;f]xL ljbf g} pkef]u ug'{kg]{5 . Ps
lsl;dsf] ljbf :jLs[t ePsf]df To:tf] ljbf lsl/of ljbf jf k|;'tL ljbf afx]s csf]{ lsl;dsf] ljbfdf
kl/0ft ul/g]5}g .
$(= ljbf dfu ug]{ ljlw M ljbfsf] lgsf;fsf] lgldQ sd{rf/Ln] cfkm'nfO{ rflxPsf] ljbfsf] cjlw sf/0f / ljb]z hfg' kg]{
ePdf ;f] ;d]t vf]nL cg';"rL ^ df tf]s]sf] 9fFrfdf ljbf :jLs[t ug]{ clwsf/L ;dIf lgj]bg k]z ug'{kg]{5
. ljbf :jLs[t ug]{ clwsf/Ln] ljbf :jLs[t jf c:jLs[t ePsf] ;"rgf ;f] sd{rf/LnfO{ lbg'kg]{5 . ljbf
:jLs[t ug]{ clwsf/LnfO{ k'j{ :jLs[t lng ;Dej lyPg eGg] s'/fdf lrQ a'em]df lghn] lgj]bgsf] ldlt
eGbf cufl8sf] ljbf :jLs[t ug{ ;Sg]5 . -;+zf]lwt_
%)= ljbf lgsf;f lbg] clwsf/L M -!_ c;fwf/0f ljbf / cWoog ljbf sfo{sf/L ;ldltn] :jLs[t ug]{5 .
-@_ pklgod -!_ df pNn]lvt ljbf afx]s cGo ljbf :jLs[t ug]{ clwsf/ sfo{sf/L lgb]{zs jf lghn] tf]s]sf]
clwsf/LnfO{ x'g]5 .
%!= ;fj{hlgs ljbf ufleg] M e}kl/ cfpg], kj{ ljbf, 3/ ljbf / lj/fdL ljbf afx]s c? s'g} k|sf/sf] ljbf lnO{ a;]sf] sd{rf/Ln]
lnPsf] ljbf cjlw leq ;fj{hlgs ljbf k/]df ;f] cjlw klg lgh sd{rf/Ln] lnPsf] ljbfdf ufleg]5 . -;+zf]lwt_
%@= ljbfsf] clen]v M ljbf :jLs[t ug]{ clwsf/Ln] cfkm\gf] dftxtdf sfd ug]{ sd{rf/Lsf] ljbfsf] clen]v cg';"rL & adf]lhd
/fVg nufpg' kg]{5 . -;+zf]lwt_
%#= ljbf clwsf/sf] s'/f xf]Og M -!_ ljbf clwsf/sf] s'/f xf]Og ;x'lnot dfq xf] . ljbfsf] lgsf;f lbg] clwsf/Ln] cfkm\gf]
:jljj]sn] ;]jfsf] cfjZostf cg';f/ ljbf k"0f{ jf cflz+s ?kdf :jLs[t jf c:jLs[t ug{ ;Sg]5 .
-@_ k|;'lt ljbf, lsl/of ljbf, lj/fdL tyf czSt lj/fdL ljbf / cWoog ljbf a;]sf] cj:Yffdf afx]s :jLs[t eO{ ;s]sf
cGo ljbf ;]jfsf] cfjZostfg';f/ /2 u/L sd{rf/LnfO{ jf]8{df sfddf lkmtf{ af]nfpg ;lsg]5 .
kl/R5]b *
tnj, eQf, cf}iflw pkrf/ tyf cGo ;'ljwf
%$= ksfPsf] tnj eQf kfpg] M -!_ sd{rf/Ln], k|To]s dlxgf e'Stfg ePkl5 tnj eQf kfpg] 5 . To;/L ksfPsf] tnj eQf lgh
h'g;'s} Joxf]/faf6 ;]jfdf g/x]df klg kfpg]5 .
-@_ sd{rf/Ln] cfkm\gf] kbdf axfnL u/]sf] lbg b]lv tnj eQf kfpg]5 .
%%= tnjdfg, a[lå tyf ;'ljwf M -!_ sd{rf/Lx?sf] tnj, eQf tyf ;'ljwfx? sfo{sf/L ;ldltn] tf]s] adf]lhd x'g]5 .
-@_ sd{rf/Ln] jf]8{df lgo'lSt kfPsf] / a9'jf ePsf] ldltn] Ps jif{ ;]jf cjlw k'/f ul/;s]kl5 z'? tnj :s]ndf
tf]lsP adf]lhd yk Ps tnj a[lå -u|]8_ kfpg] 5 . -;+zf]lwt_
-#_ sd{rf/Ln] lgod &$ sf] v08 -s_ adf]lhd tnj a[lå /f]Ssf ePsf] cj:yfdf afx]s clGtd tnj a[lå gk'u];Dd
k|To]s a[lå kfpg]5 .
lgod $& sf] h -@_, -#_, lgod $(, lgod%!, lgod%@, lgod%% -@_ klxnf] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt
-
16
-$_ dflyNnf] tnjdfgsf] s'g} kbdf a9'jf kfpg] sd{rf/Ln] pSt tnjdfgdf tf]lsPsf] z'? tnj kfpg]5 . t/
lghn] xfn kfO/x]sf] tnj pSt dflyNnf] tnjdfgsf] Go'gtd tnj a/fj/ jf ;f] eGbf clws ePdf pSt
dflyNnf] tnjdfgdf lghsf] tnj tf]Sbf b]xfo adf]lhd u/L tf]lsg]5 M
-s_ lghn] xfn kfO/x]sf tnj dflyNnf] tnjdfgsf] z'? tnj a/fj/ dfq ePdf ;f] tnjdf Ps tnj
a[lå yk u/L tf]lsg]5 .
-v_ ;fljs kbdf kfO/x]sf] tnj a9'jf ePsf] kbsf] z'? tnj eGbf a9L ePsf] cj:yfdf dflyNnf] kbsf]
tnj tf]Sbf xfn kfO/x]sf] tnjdf gk'u];Ddsf] tnj a[lå yk u/L dflyNnf] kbsf] Ps tnj a[lå
;d]t lbOg]5 .
-%_ sd{rf/Lx?n] jif{sf] ! k6s g]kfn ;/sf/n] tf]s] cg';f/sf] b/n] kf]zfs eQf kfpg]5g\ . -yk_
-^_ jf]8{df sfo{/t sd{rf/Lx?n] sfof{nosf] sfdsf] l;nl;nfdf g]kfn leq jf aflx/ e|d0f ug'{kbf{
sfo{sf/L ;ldltaf6 tf]lsP adf]lhdsf] b}lgs, e|d0f eQf tyf cGo ;'ljwf k|fKt ug]{5g\ . -yk_
-&_ lgod %% pklgod -!_ adf]lhdsf] tnj eQfsf] cltl/St jf]8{df sfo{/t sd{rf/Ln] cg';"rL & -s_
df pNn]v eP cg';f/ kfgL eQf, vfhf eQf, oftfoft eQf cGo eQf tyf ;'ljwf kfpg]5g\ . -yk_
-*_ g]kfn ;/sf/n] ;do;dodf a[l4 u/]sf] tnj, u|]8, eQf tyf cGo ;'ljwfx? g]kfn ;/sf/n] nfu"
u/]s]f ldlt b]lv a[l4 ul/g]5 . -yk_
-(_ cf]e/6fOd eQf M -!_ s'g} sf/0fn] sd{rf/LnfO{ sfof{nosf] lgwf{l/t ;do eGbf a9L ;do sfddf
nufpg' k/]df To;/L a9L ;do sfd nufpg' k/]sf] sf/0f, sfdsf] lsl;d, kl/df0f tyf a9L ;do
sfd ug'{kg]{ cjlw ;d]t tf]ls sfo{sf/L k|d'v jf lghn] tf]s]sf] clws[tsf] :jLs[lt lnO{
cf]e/6fOd sfd nufpg ;lsg]5 . -yk_
-@_ pklgod -!_ adf]lhd cf]e/6fOd sfd ug]{ sd{rf/Ln] lgodlt ;dodf sfd u/] jfkt vfO{kfO{
cfPsf] dfl;s tnjsf] ;dfg'kflts lx;fjn] cf]e/6fOd eQf kfpg]5 . -yk_
-#_ pklgod -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg zlgjf/ jf cGo ;fj{hlgs ljbfsf lbg
sfd ug]{ sd{rf/LnfO{ cf]e/6fOd eQf jf ;§f ljbf lbg ;lsg]5 . -yk_
%^= lgnDjg ePdf kfpg] tnjM -!_ s'g} sd{rf/L jf]8{sf] sfdsf] ;DjGwdf jf jf]8{af6 ePsf] sfo{jfxLsf] kmn:j?k
lgnDjg ePdf ;f] lgnDjgsf] cjlwe/ lghn] cfkm\gf] tnjsf] cfwf dfq tnj eQf kfpg]5 .
t/ nfu]sf] cf/f]k k|dfl0ft geO{ lghn] ;kmfO{ kfPdf lgnDjg /x]sf] cjlwdf cfwf tnj kfPsf] eP
;f] s§f u/L / gkfPsf] eP k'/} tnj -tnj a[lå x'g] ePdf ;f] ;d]t_ kfpg]5 . s;'/bf/ 7xl/Pdf
lgnDjg ePsf] ldlt b]lvsf] afFsL tnj eQf kfpg] 5}g .
-@_ s'g} sd{rf/L pklgod -!_ df pNn]lvt sf/0f afx]s cGo s'g} sf/0faf6 lgnDjgdf /xg uPsf] /x]5
eg] lghn] To;/L lgnDjg /x]sf] cjlwsf] tnj eQf kfpg] 5}g .
%&= ;]jf k'gM sfod ePkl5 k'/f tnj eQf kfpg] M s'g} sd{rf/LnfO{ ;]jfaf6 x6fpg] jf avf{:t ug]{ lg0f{o /2 eO{ lgh
;]jfdf k'gM sfod ePdf ;]jfaf6 x6fPsf] jf avf{:t ul/Psf] ldlt b]lv k'gM sfod ePsf]
ldlt;Ddsf] k'/f tnj eQf, rf8kj{ vr{ / tnj a[lå kfpg] eP ;f] ;d]t lghn] kfpg]5 .
%*= sd{rf/L ;+rosf]ifdf /sd hDdf ul/lbg] M :jLs[t b/jGbL adf]lhdsf] kbdf lgo'lSt ePsf sd{rf/Ln] vfO{kfO{
cfPsf] dfl;s tnjaf6 bz k|ltztsf b/n] /sd s§f u/L ;f] /sddf jf]8{n] zt k|ltzt yk u/L
sd{rf/L ;+rosf]ifdf hDdf ul/g]5 .
%(= rf8kj{ vr{ M sd{rf/Ln] cfkm\gf] wd{, ;:s[lt, k/Dk/f cg';f/ dgfOg] rf8kj{sf] nflu lghn] vfO{kfO{ cfPsf] Ps
dlxgfsf] tnj a/fj/sf] /sd k|To]s jif{ rf8kj{ vr{sf] ?kdf kfpg]5 . o:tf] /sd sd{rf/Ln] Ps
cfly{s jif{df Psk6s cfkm\gf] wd{, ;+:s[lt, k/Dk/f cg';f/ dgfOg] d'Vo rf8kj{sf] cj;/df
e'StfgL lng ;Sg]5 .
^)= pkrf/ vr{ M -!_ jf]8{sf sd{rf/LnfO{ k|To]s jif{ lghn] vfO{kfO{ cfPsf] Ps dlxgfsf] tnj a/fj/sf] /sd pkrf/ vr{sf]
?kdf e'StfgL ul/g]5 . t/ jf]8{sf] sfdsf] l;nl;nfdf sd{rf/LnfO{ rf]6k6s nflu pkrf/ u/fpg' kg]{
ePdf pkrf/ ug{ nfu]sf] ;Dk"0f{ vr{ jf]8{åf/f pknJw u/fOg]5 . -;+zf]lwt_
-@_ pklgod -!_ adf]lhd sd{rf/Lx?nfO{ e'StfgL ul/Psf] pkrf/ vr{sf] clen]v cg';"rL & sf] 9fFrfdf
/fVg nufpg' kg]{5 . -;+zf]lwt_
lgod ^)-!_-@_ klxnf] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt, lgod %% -%_-^_-&_ -*_ -(_ sf] -!_-@_-#_ klxnf] ;+zf]wgåf/f yk,
-
17
^!= s8f /f]u nfuL :jb]z tyf ljb]zdf uO{ pkrf/ u/fpg' kbf{ M -!_ jf]8{sf] ;]jfdf axfn /x]sf] s'g} sd{rf/L jf lghsf] klt jf
kTgLnfO{ s8f /f]u nfuL lj/fdL ePsf] cj:yfdf :jb]z tyf ljb]zdf uO{ pkrf/ ug{ g]kfn ;/sf/åf/f
ul7t d]l8sn jf]8{sf] l;kmfl/;df sfo{sf/L ;ldltsf] :jLs[lt lnO{ jf]8{n] a9Ldf kfFr nfv ?k}ofF;Dd cfly{s
;xfotf lbg ;Sg]5 . -;+z]flwt_
-@_ pklgod -!_ adf]lhd cfly{s ;xfotf kfpgsf] nflu sd{rf/Ln] cfkm\gf] /f]usf] ljj/0f tyf d]l8sn jf]8{sf]
l;kmfl/; ;lxt sfo{sf/L lgb]{zs ;dIf lgj]bg lbg'kg]{5 . -;+z]flwt_
-#_ pklgod -!_ adf]lhd lbO{g] cfly{s ;xfotf %) k|ltzt k]ZsLsf] ?kdf lbOg]5 / pkrf/ u/fO{
kms]{kl5 sfof{nodf xflh/ ePsf] #% lbg leq ljn ekf{O{ / afFsL /sd eP ;f] ;d]t a'emfO{
km5\of}{6 ug'{kg]{5 . t/ sd{rf/L jf lghsf] klt jf kTgLsf] pkrf/sf] qmddf d[To' ePdf pSt k]ZsL
ldGxf x'g]5 . -;+z]flwt_
:kli6s/0f M o; lgodsf] k|of]hgsf] nflu s8f /f]u eGgfn] d[uf}nf, d'6', SofG;/ ;DjGwL /f]unfO{ hgfpg]5 . -yk_
^@= ljz]if cfly{s ;'ljwf M jf]8{sf] s'g} sd{rf/L ;]jfdf 5Fb} d[To' ePdf lghsf] kl/jf/nfO{ cfly{s ;'ljwf jfkt sfo{sf/L
;ldltsf] :jLs[lt lnO{ ? @,)),))).– -b'O{ nfv_ ;Dd Psd'i7 k|bfg ul/g]5 .-;+zf]lwt_
^#= yk cfly{s ;xfotf M sfof{Nfosf] sfdsf] l;nl;nfdf vl6Psf] s'g} sd{rf/L sfd ubf{ s} cj:yfdf rf]6k6s nflu
;bfsf] nflu sfd ug{ c;Ifd ePdf lgod ^) adf]lhd pkrf/ vr{ Joxf]/L sfo{sf/L ;ldltsf]
:jLs[lt lnO{ lghnfO{ yk cfly{s ;xfotf jfkt a9Ldf ? @,)),))).– -b'O{ nfv_ ;Dd Psd'i7
k|bfg ul/g]5 . -;+zf]lwt_
kl/R5]b (
cjsfz / pkbfg
^$= clgjfo{ cjsfz M -!_ jf]8{df axfn /x]sf] sd{rf/Lsf] cjsfzsf] nflu tf]lsg] pd]/sf] xb lghfdtL sd{rf/Lx?sf
nflu Joj:yf eP adf]lhd x'g]5 . -;+zf]wg_
-@_ o; lgodsf] k|of]hgsf] nflu sd{rf/Lsf] pd]/sf] u0fgf ubf{ b]xfosf sfuhftnfO{ cfwf/ dflgg]5 M
-s_ jf]8{df k|j]z ubf{ lghn] k]z u/]sf] lzIf0f ;+:yfsf] k|df0fkqsf] lsl6Psf] hGd lbg jf jif{af6 x'g
cfPsf] pd]/,
-v_ v08 -s_ adf]lhdsf] k|df0fkqdf pd]/ jf hGd ldlt v'n]sf] /x]g5 eg] lghsf] gful/stfsf]
k|df0fkqdf pNn]lvt pd]/,
-u_ v08 -v_ adf]lhdsf] clen]v gePdf jf ePklg gv'n]df lghn] ;]jfdf k|j]z ubf{ k]z u/]sf]
j}olSts ljj/0fdf n]lvPsf] hGd ldlt jf jif{af6 x'g cfPsf] pd]/ .
-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] sfuhftdf ;fn jf jif{ v'n]sf] t/ dlxgf gv'n]sf] cj:yfdf ;f]xL ;fnsf]
r}q d;fGt / dlxgf v'n]sf] ut] gv'n]sf]df ;f]xL dlxgfsf] d;fGtnfO{ cfwf/ dfgL pd]/sf] u0fgf
ul/g]5 .
^%= :j]lR5s cjsfz lng jf lbg ;lsg] M -!_ lj; jif{ jf ;f] eGbf a9L ;]jf u/]sf] sd{rf/Ln] :j]R5fn] ;]jfaf6 cjsfz lng
rfx]df clws[t :t/sf sd{rf/Ln] sfo{sf/L lgb]{zs dfkm{t sfo{sf/L ;ldlt ;dIf / ;xfos :t/sf
sd{Rff/Ln] sfo{sf/L lgb]{zs ;dIf lnlvt lgj]bg #) lbg k"j{ lbg'kg]{5 . -;+zf]lwt_
-@_ pklgod -!_ adf]lhd :j]R5fn] ;]jfaf6 cjsfz lng s'g} sd{rf/Lsf] lgj]bg kg{ cfPdf clws[t :t/sf]]
sd{rf/Lsf] xsdf sfo{sf/L ;ldltn] / ;xfos :t/sf sd{rf/Lsf] xsdf sfo{sf/L lgb]{zsn] :j]lR5s
cjsfzsf] nflu :jLs[lt lbg;Sg]5 . -;+zf]lwt_
^^= /flhgfdfåf/f cjsfz M -!_ jf]8{df sfo{/t sd{Rff/Ln] ;]jfaf6 cjsfz lng rfx]df sfo{sf/L lgb]{zs ;dIf /flhgfdf lbg
;Sg]5 . -;+zf]lwt_
-@_ pklgod -!_ adf]lhd cjsfz lng rfxg] s'g} sd{rf/Lsf] /flhgfdf k|fKt x'g cfPdf sfo{sf/L lgb]{zsn]
/fhLgfdf :jLs[t ug{ ;Sg]5 . To;/L /fhLgfdf :jLs[t ePdf To;sf] hfgsf/L ;DjlGwt sd{rf/LnfO{
lbOg]5 . -;+zf]lwt_
^&= pkbfg M -!_ jf]8{sf] :yfoL, sfo{ ;Dkfbg s/f/ ;]jf tyf ;]jf s/f/df sfo{/t /x]sf sd{Rff/L ;]jfaf6 cjsfz ePdf b]xfosf]
b/n] pkbfg kfpg]5 M -;+zf]lwt_
-s_ Ps jif{ b]lv % jif{;Dd ;]jf u/]sf sd{Rff/Ln] cfkm'n] sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] ! -Ps_ dlxgfsf]
vfO{kfO{ cfPsf] tnj cg';f/ x'g] /sd, -;+zf]lwt_
lgod ^! -!_ -@_ -#_, lgod^@, lgod^#, lgod^$ -!_, lgod^%-!_-@_, lgod^^-!_-@_, lgod^& -!_s, klxnf] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt,, lgod ^! df :kli6s/0f klxnf] ;+zf]wgåf/f yk,
-
18
-v_ % jif{ eGbf a9L !) jif{;Dd ;]jf u/]sf] sd{rf/Ln] cfkm'n] ;]jf u/]sf] k|To]s jif{sf] nflu !=% -8]9_
dlxgfsf] vfO{kfO{ cfPsf] tnj cg';f/ x'g cfpg] /sd, -;+zf]lwt_
-u_ !) jif{ eGbf a9L @) jif{;Dd ;]jf u/]sf] sd{Rff/Ln] cfkm'n] sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] @ -b'O{_ dlxgfsf]
vfO{kfO{ cfPsf] tnj cg';f/ x'g] /sd, -;+zf]lwt_
-3_ @) jif{ eGbf ;]jf u/]sf] sd{rf/Ln] cfkm'n] sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] lgldQ @=% -c9fO{_ dlxgfsf]
vfO{kfO{ cfPsf] tnj cg';f/ x'g] /sd . -;+zf]lwt_
-@_ pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg b]xfosf] cj:yfdf pkbfg lbOg]5}g M
-s_ jf]8{df a'emfpg' kg]{ gubL, lhG;L, sfuhkq cfbL ga'emfPdf jf ga'emfP;Dd .
-v_ eljiodf jf]8{sf] ;]jfsf] lgldQ cof]Uo 7xl/g] u/L ;]jfaf6 avf{:t ePdf .
-u_ jf]8{sf] ;]jfdf k|j]z ug]{ jf ;f] ;]jfdf axfndf /xg] p2]Zon] s'g} of]Uotf jf cof]Uotf 9fF6]sf] k|dfl0ft
x'g cfPdf .
:kli6s/0f M;+zf]lwt lgodfjnL nfu" x'g'k"j{ jf]8{df sfo{ ;Dkfbg s/f/, s/f/ ;]jf tyf b}lgs
Hofnfbf/Lsf] ?kdf sfo{/t sd{rf/Lx? jf]8{sf] ;]jfaf6 cnu x'Fbf lghx?n] jf]8{df u/]sf] ;]jf
cjlwsf] cfwf/df sfo{sf/L ;ldltaf6 :jLs[t lgb]{lzsf adf]lhdsf] ljz]if cfly{s ;'ljwf kfpg]
5g\ . -yk_
o; lgodsf] k|of]hgsf] nflu æb}lgs Hofnfbf/L sd{rf/LÆ eGgfn] nuftf/ #) lbg cg'kl:yt geO{
b}lgs Hofnfbf/L ?kdf jf]8{df sfo{/t JolSt ;Demg'k5{ . -yk_
^*= kfl/jfl/s pkbfg M -!_ s'g} sd{rf/Lsf] ;]jfdf 5Fb} d[To' ePdf lghsf] kl/jf/nfO{ jf sfg"g adf]lhdsf] glhssf]
xsjfnfnfO{ lgod ^& df n]lvP adf]lhd pkbfg k|fKt x'g]5 . -;+zf]lwt_
-@_ s'g} sd{rf/Ln] o; lgod adf]lhd kfpg] s'g} /sd lng gkfpFb} d[To' ePdf ;f] /sd lghsf]
kl/jf/sf] ;b:ox? dWo] pklgod -#_ adf]lhd lghsf] pkbfg kfpg] 7xl/Psf] JolStn] lng kfpg]5 .
-;+zf]lwt_
-#_ kfl/jfl/s pkbfg lbFbf d[t sd{rf/Ln] cfkm\gf] kl/jf/sf] ;b:o dWo]df jf cfkm\gf] gfafns efO{
cljjflxt lbbL, alxgL s;}nfO{ O{R5fPsf] /x]5 eg] ;f] JolStnfO{ / s'g} sf/0fn] ;f] JolStn] kfpg
g;Sg] cj:yf ePdf jf s;}nfO{ gO{R5fPsf] ePdf k|rlnt sfg"g adf]lhd d[tssf] glhssf]
xsjfnf JolStnfO{ lbOg]5 . -;+zf]lwt_
^(= pkbfg sf]if M -!_ jf]8{sf] ;]jfaf6 cjsfz k|fKt sd{rf/LnfO{ lgod ^& adf]lhd pkbfg lbg] k|of]hgsf nflu jf]8{n]
Ps pkbfg sf]if v8f ug]{5 . ;f] sf]ifdf k|To]s jif{ jf]8{af6 ah]6 Joj:yf u/L cfjZos /sd hDdf
ul/g]5 . -;+zf]lwt_
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] sf]ifsf] Joj:yfkg tyf ;+rfngsf nflu sfo{sf/L ;ldltn] 5'§} lgb]{lzsf
agfO{ nfu' ug{ ;Sg]5 .
&)= aLdf tyf b'3{6gf ;DjGwL Ifltk'lt{ M -!_ jf]8{sf ;a} sd{rf/Lx?sf] ;fd'lxs JolStut b'3{6gf ljdf ul/g]5 / To:tf]
ljdfsf] lk|ldod jf]8{n] ltg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd ljdf ubf{ k|rlnt sfg"gn] tf]s]sf] ;Ldf eGbf sd gx'g] u/L sfo{sf/L
;ldltn] tf]s] adf]lhd ljdf ul/g]5 .
-#_ jf]8{sf] s'g} klg sd{rf/L s'g} b'3{6gfdf k/L 3fOt] ePdf jf d[To' ePdf To;sf] ;"rgf t'?Gt
jf]8{nfO{ lbg'kg]{5 / jf]8{n] klg ljdf cfn]v -kf]lnl;_ cg';f/ Ifltk'lt{ dfu ug{ t'?Gt sfo{jfxL
rnfpg]5 .
&!= Ifltk'lt{sf] e'StfgL M ljldt sd{rf/Lsf] d[To' ePdf ljdf jfktsf] Ifltk'lt{ /sd sd{rf/Ln] OR5fPsf] JolStnfO{
dgfl;j dflkmssf] sf/0f afx]s ! dlxgf leq e'StfgL lbOg]5 / To;/L gOR5fPsf] cj:yfdf
k|rlnt sfg"g adf]lhdsf] glhssf] xsbf/nfO{ lbOg]5 . -;+zf]lwt_
&@= hLjg ljdf M -!_ jf]8{n] k|To]s :yfoL sd{Rff/Lsf] hLjg ljdf ul/lbg]5 .
-@_ ljdf cjlwsf] ;dflKt kl5 kfpg] ljdf /sd -ljldt /sd_ ;xfos :t/sf] lgldQ ? b'O{ nfv /
clws[t :t/sf] lgldQ ltg nfv jf ;do ;dodf sfo{sf/L ;ldltn] tf]s] adf]lhd x'g]5 . -
;+zf]lwt_
lgod ^& sf] ! -v_-u_-3_, lgod ^* -!_-#_ lgod ^(-!_, lgod &!, lgod &@ -@_ klxnf] ;+zf]wg4f/f ;+zf]lwt, lgod ^&sf] :kli6s/0f yk ul/Psf]
-
19
-#_ pklgod -@_ adf]lhd ul/Psf] hLjg ljdf lk|ldod sd{rf/L kbdf axfn /x];Dd jf]8{n] e'StfgL
ug]{5 . -;+zf]lwt_
kl/R5]b !)
cfr/0f
= sd{rf/Ln] kfng ug'{kg]{ cfr/0f M sd{rf/Ln] b]xfo adf]lhdsf] cfr/0f kfng ug{'kg]{5 M
-!_ cg'zf;g / cf1fkfng M -s_ sd{rf/Ln] cg'zf;gdf /xL cfkm\gf] ;]jf / kb cg';f/sf] st{Jo,
O{dfGbf/L / tTk/tfsf ;fy kfngf ug'{kg]{5 .
-v_ sd{rf/Ln] sfo{ ;Dkfbg ug]{ ;DjGwdf cfkm' eGbf dflysf] clws[tn] lbPsf] sfo{ cfb]znfO{{
lz3|tfsf ;fy kfngf ug'{kg]{5 . -;+zf]wg_
-u_ sd{rf/Ln] cfkm'eGbf dflysf ;a} kbflwsf/Lx? k|lt plrt cfb/ b]vfpg' kg]{5 / cfkm' d'lgsf
sd{rf/Lx? k|lt plrt Jojxf/ ug'{kg]{5 .
-@_ ;do kfng / lgoldttf M -s_ sd{rf/Ln] lgwf{l/t ;dodf lgoldt ?kdf sfof{nodf pkl:yt eO{ xflh/L
lstfjdf xflh/L hgfO{ cfkm'nfO{ ;'lDkPsf] lhDd]jf/L axg ug'{kg]{5 . -;+zf]lwt_
-v_ x6fOPsf]
-#_ kb cg's"n cfr/0f kfngf ug'{kg]{ M k|To]s sd{rf/Ln] cfkm\gf] ;]jf / kb cg's'nsf] cfr/0f kfngf
ug'{kg]{5 .
-$_ ;+3 ;+:yfsf] ;b:otf M s'g} klg sd{rf/Ln] k|rlnt sfg"g / jf]8{sf] gLlt ljkl/t x'g] u/L cfkm\gf
k]zfut Joj;flos / ;fdflhs ;+:yf afx]s cGo s'g} ;+3 ;+:yfsf] ;b:o aGg x'b}g . -;+zf]lwt_
-%_ cjfl~5t ;Dks{ sfod ug{ gx'g] M jf]8{sf] lxt ljkl/t x'g] u/L cGo s'g} ;+:yf jf To:tf] ;+:yf;Fu
;DjlGwt JolStx?;Fu cjfl~5t ;Dks{ sfod u/L cfkm\gf] cf]xbfsf dof{bf ljkl/t u}/ lhDd]jf/
sfo{ ug'{ u/fpg' x'b}g . -;+zf]lwt_
-^_ /fhg}lts jf cjfl~5t k|efj kg{ gx'g] M s'g} klg sd{rf/Ln] cfkm\gf] ;]jf ;DjGwdf dtnj ;fWo
ug]{ dg;fon] cGo sd{Rff/L dfly s'g} /fhg}lts jf cjf~5gLo k|efj kfg{ jf k|efj kg]{ k|of; ug'{
u/fpg' x'b}g . -;+zf]lwt_
-&_ /fhgLltdf efu lng gx'g] M sd{rf/Ln] /fhgLltdf efu lng, s'g} /fhg}lts bn jf ;+u7gsf]
;b:otf k|fKt ug{ / /fhg}lts kbsf] nflu x'g] lgjf{rgdf pDd]bjf/ x'g / To:tf] lgjf{rgdf s'g}
pDd]bjf/, /fhg}lts bn jf ;+u7gsf] tkm{af6 k|rf/ k|;f/ ug{ jStJo jf efif0f lbg jf dt dfUg
x'b}g . t/ s;}nfO{ dt lbPsf] jf lbg] ljrf/ u/]sf] s'/f k|s6 gu/L k|rlnt sfg"g adf]lhd cfkm'n]
kfPsf] dtbfgsf] clwsf/ k|of]u ug{ o; lgodfjnLn] s'g} afwf k'¥ofPsf] dflgg]5}g .
-*_ jf]8{sf] lxt ljkl/t sfd ug{ gx'g] M -s_ jf]8{sf] lxt ljkl/t x'g] u/L sd{rf/Ln] cfkm\gf]] jf:tljs
jf sfNklgs gfdaf6 jf a]gfdL s'g} n]v k|sflzt ug'{, k|];nfO{ vj/ lbg' efif0f k|sflzt ug'{ jf
jStJo lbg'x'b}g . -;+zf]lwt_
-v_ v08 -s_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg k|rlnt sfg'g / jf]8{sf] gLltsf] ljkl/t gx'g]
u/L n]v k|;f/0f jf k|sfzg ug{ afwf k'¥ofPsf] dflgg] 5}g . -;+zf]lwt_
-(_ uf]kgLotf M s'g} sd{rf/Ln] cf]xbfsf] st{Jo kfngf ubf{ 1ft x'g cfPsf] s'g} s'/f jf jf]8{ jf cGo
dfWodaf6 k|fKt u/]sf] jf cfkmx?n] n]v]sf] jf ;+slnt u/]sf] s'g} sfuhkq :jLs[lt ljgf k|ToIf jf
ck|ToIf ?kdf aflx/sf JolSt, k|];, /]l8of] jf 6]lnlehgnfO{ k|ToIf jf ck|ToIf ?kn] ;+s]t jf k|s6
ug{ kfpg] 5}g . of] Joj:yf jf]8{sf] ;]jfdf /x]sf] JolSt jf]8{sf] ;]jfdf g/x] klg nfu" x'g]5 .
t/ jf]8{sf] k|jStf jf ;"rgf clwsf/Lsf] x}l;otn] jf]8{sf] clxt gx'g] u/L ;do ;dodf jf]8{sf]
sfd sf/jfxL ;DjGwdf ;To tYo s'/f k|];, /]l8of] jf 6]lnlehgaf6 ;"rgf, ;dfrf/ jf cGt{jftf{
lbg o; lgodn] afwf k'¥ofPsf] dflgg] 5}g . -;+zf]lwt_
-!)_ bfg, pkxf/, rGbf, cfbL k|fKt ug{ / ;fk6L lngdf k|ltjGw M -s_ sfof{nosf] sfddf s'g} klg k|sf/n] c;/
kg{ ;Sg] u/L s'g} klg sd{rf/Ln] sfo{sf/L ;ldltsf] k"j{ :jLs[lt ljgf cfkm'n] jf cfkm\gf] kl/jf/sf] s'g}
;b:oåf/f s;}af6 s'g} k|sf/sf] bfg, bftJo, sf];]nL jf pkxf/ :jLsf/ ug{ jf rGbf dfUg jf sfof{nosf]
sfd;Fu ;DjlGwt JolSt;Fu ;fk6L lng' x'b}g .
lgod &@ sf] -#_ sf] -!_v,-@_s, -$_-%_-^_-*_sf] -s_-v_-(_klxnf] ;+zf]wg4f/f ;+zf]lwt, lgod sf] -@_v klxnf] ;+zf]wgåf/f x6fOPsf]
-
20
-v_ sd{rf/Ln] s'g} ljb]zL ;/sf/ jf ljb]zL ;/sf/sf] s'g} k|ltlglwaf6 s'g} pkxf/ k|fKt x'g cfPdf lghn]
jf]8{nfO{ ;f] s'/fsf] ;"rgf lbO{ lgsf;f eP adf]lhd ug'{kg]{5 .
-!!_ sDkgLsf] :yfkgf / ;+rfng tyf Jofkf/ Joj;fo ug{ u/fpg gx'g] M jf]8{df sfo{/t sd{rf/Lx?n]] jf]8{sf] k'j{
:jLs[lt glnO{ b]xfosf] sfd ug'{ u/fpg x'b}g M -;+zf]lwt_
-s_ s'g} a}s jf sDkgLsf] :yfkgf, /lhi6«]zg jf ;+rfngsf] sfddf efu lng,
-v_ k|rlnt sfg'g adf]lhd btf{ u/fpg' kg]{ s'g} Jofkf/ Joj;fo ug{,
-u_ cGoq s'g} k|sf/sf] gf]s/L :jLsf/ ug{,
-3_ o; pklgoddf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg sd{rf/Ln] jf]8{sf] gLlt ljkl/t gx'g] u/L ;flxlTos
j}1flgs jf snfTds sfo{ ug{ ;Sg]5 .
-!@_ k|bz{g / x8tfn ug{ k|ltjGw M sd{rf/Ln] g]kfnsf] ;fj{ef}d;Qf / cv08tfdf cfFr cfpg] u/L,
b]zsf] zflGt ;'/Iff, j}b]lzs ;DjGw / ;fj{hlgs dof{bf tyf cbfntsf] lg0f{osf] cjx]ngf x'g] u/L
ljleGg hft, hftL, wd{, ju{ If]q / ;Dk|bfosf dflg;x? ljr j}dg:otf pTkGg u/fpg] jf
;Dk|bflos efjgf km}nfpg] u/L jf s'g} ck/fwnfO{ k|>o x'g] u/L k|bz{g ug{, x8tfndf efu lng jf
;f] sfo{ ug]{ p2]Zon] c?nfO{ pS;fpg ;d]t x'b}g .
-!#_ x8tfn, y'g5]s tyf 3]/fp ug{ k|ltjGw M sd{rf/Ln] s'g} klg sfof{no jf clws[tsf] sfg'gåf/f
lgwf{l/t st{Jo k'/f ug{df afwf lj/f]w x'g] u/L bjfj lbg jf ;f] ug]{ p2]Zon] c?nfO{ pS;fpg ;d]t
x'Fb}g .
-!$_ k|ltlglwTj ug{df k|ltjGw M sd{rf/Ln] cfkm'nfO{ dsf{ k/]sf] ljifodf cfkm'n] jf jf/];åf/f ;DjlGwt
lgsfo jf clwsf/L ;dIf lgj]bg lbg afx]s c? JolSt jf ;d'xsf] tkm{af6 k|ltlglwTj ug'{x'b}g . t/
jf]8{af6 dfGotf k|fKt sd{rf/Lx?sf] ;+:yfsf] tkm{af6 ul/g] k|ltlglwTj / sd{rf/Lsf] kbLo bfloTjsf]
cfwf/df ug'{kg]{ s'g} sfo{ ug{ o; lgodfjnLn] afwf k'¥ofPsf] dflgg] 5}g .
-!%_ oftgf lbg gx'g] M -s_ sd{rf/Ln] s;}nfO{ klg oftgf lbg'x'b}g .
-v_ sd{rf/Ln] of}ghGo b'Jo{jxf/ / 3/]n' lx+;f ;DjGwL sfo{ ug'{ u/fpg' x'b}g .
-!^_ ;]jf u|fxL k|lt Jojxf/ M -s_ sd{rf/Ln] cfkm\gf] sfd;Fu ;DjlGwt ;]jfu|fxL k|lt dof{lbt Jojxf/
ug'{kg]{5 .
-v_ ;]jfu|fxLsf] sfd;Fu ;DjlGwt ljifo, k|lqmof / sfd ;Dkfbg ug{ nfUg] ;do ;d]tsf] :ki6
hfgsf/L ;]jfu|fxLnfO{ oyf;dodf u/fpg' kg]{5 .
-!&_ ;DklQsf] ljj/0f M -s_ jf]8{df sfo{ ;Dkfbg s/f/ ;]jf tyf :yfoL lgo'lSt kfPsf] sd{rf/Ln] #%
lbg leq / k|To]s cfly{s jif{ e'Stfg ePsf] $% lbg leq sfo{sf/L lgb]{zs ;dIf cfkm\gf] jf
cfkm\gf] kl/jf/sf ;b:ox?sf] gfddf /x]sf] rn, crn ;DklQsf] ljj/0f cg';"rL * adf]lhdsf]
9fFrfdf e/L k]z ug'{kg]{5 . -;+zf]lwt_
-v_ jf]8{n] k|To]s jif{df sd{rf/Lx?sf] ;DklQ ljj/0f cWofjlws u/fO{/fVg' kg]{5 .
-u_ o;/L sd{rf/Lx?n] k]z u/]sf] ;DklQ ljj/0f uf]Ko /xg] 5 / ;f] sf] ljj/0f JolStut
clen]vdf /flvg]5 .
-3_ sd{rf/Ln] cfkm\gf] jf cfkm\gf] kl/jf/sf] s'g} ;b:osf] gfddf s'g} crn ;DklQ vl/b u/L jf
cGo tl/sfåf/f k|fKt u/]df To;/L vl/b jf k|fKt u/]sf] Ps dlxgf leq To; jfkt nfu]sf]
df]n ;d]tsf] ljj/0f vf]nL jf]8{df k]z ug'{kg]{5 .
-!*_ cGo cfr/0f M -s_ sd{rf/Ln] cfkm\gf] sfof{nodf sfd ubf{ ;j} k|lt lzi6 Jojxf/ ug'{kg]{5 .
-v_ sd{rf/Ln] cfkm\gf] sfof{no tyf kb cg';f/ cfO{kg]{ lhDd]jf/LnfO{ dof{bfk"j{s axg u/L
lgikIf, :jR5 tyf l56f] 5l/tf] ?kdf sfo{ ;Dkfbg ug'{ kg]{5 .
-u_ sd{rf/Ln] jf]8{sf] s'g} klg ;DklQsf] k|of]u jf pkof]u 3/fo;L sfo{sf] nflu ug'{x'b}g .
-!(_ :yfoL cfjfl;o cg'dtL lng gx'g] M jf]8{df sfo{/t sd{rf/Ln] ljb]zL /fi6«sf] :yfoL cfjfl;o
cg'dtL lng jf To:tf] cg'dtL k|fKt ug{sf nflu cfj]bg lbg'x'b}g . -yk_
lgod sf] -!!_,!& -s_ klxnf] ;+zf]wgaf6 ;+zf]lwt, lgod sf] -!(_ klxnf] ;+zf]wgåf/f yk ul/Psf]
-
21
-@)_ ax' ljjfx, afn ljjfx cgd]n ljjfxdf k|ltjGw M jf]8{sf s'g} klg sd{rf/Ln] d'n'sL P]g ljx]jf/Lsf]
dxnsf] ljkl/t x'g] u/L ax' ljjfx, afn ljjfx / cgd]n ljjfx ug'{ u/fpg' x'b}g . -yk_
-@!_ jf]8{sf sd{rf/Lsf] g}lts bfloTj M jf]8{sf s'g} klg sd{rf/Ln] cfkm\gf] st{Jo kfngf ubf{ b]xfosf
g}lts bfloTjnfO{ Wofg lbg'kg]{5 . -yk_
-s_ ;]jfu|fxLx? k|lt ;dfg lsl;dsf] Jojxf/ ug]{,
-v_ /fi6« / hgtfsf] a[xQ/ lxtnfO{ k|fyldstf lbg],
-u_ a:t' tyf ;]jfsf] ljt/0fsf] dfkb08 / sfo{ljlwsf] kf/blz{tf sfod /fVg],
-3_ ;fj{hlgs ;DklQsf] ;+/If0f ug]{,
-ª_ ;fwg / >f]tsf] ldtJolotfk"j{s kl/rfng ug]{,
-r_ sfo{ ;Dkfbg k|s[ofnfO{ ;/nLs/0f ug]{,
-5_ Go"gtd ;dodf sfo{ lhDd]jf/L ;Dkfbg ug{ k|oTg/t /xg],
-h_ cfwf/e"t dfgjLo d"No / dfGotf k|lt ;Ddfg ug]{,
-em_ ;a} ;d'bfo / If]q k|lt ;dfg b[li6sf]0f /fvL ;dfg Jojxf/ / ;Ddfg ug]{ .
-@@_ sd{rf/Lsf] ;]jfsf] ;'/Iff M b]xfosf] cj:yfsf sd{rf/L afx]s cGo s'g} klg :yfoL sd{rf/LnfO{
;kmfO{sf] dgfl;j df}sf glbO{ ;]jfaf6 x6fOg] jf jvf{:t ul/g] 5}g . -yk_
s_ g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L cleof]udf cbfntaf6 s;'/bf/ 7xl/Psf] .
v_ DofbL jf s/f/ ;]jf cGtu{t s'g} kbdf axfn /x]sf] .
u_ efuL kQf gnfu]sf] jf ;Dks{ :yflkt ug{ ;Dej gePsf] s'/fdf kof{Kt cfwf/ ePsf] .
3_ kl/If0f sfndf lgo'St sd{rf/Lsf] sfo{ ;Dkfbg ;Gtf]ifhgs gePsf] .
-@#_ sd{rf/Lsf] arfp M sd{rf/Ln] cfkm\gf] cf]xbfsf] st{Jo kfngf ;DemL u/]sf] s'g} sfdsf] ;DjGwdf
lgh pk/ k|rlnt sfg'gsf] l/t gk'¥ofO{ d'2f rNg ;Sg] 5}g . -yk_
-@$_ ;]jf zt{sf] ;'/Iff M s'g} klg sd{rf/LnfO{ lghsf] lgo'lSt x'Fbfsf avt k|rng /x]sf] tnj, eQf,
pkbfg lghsf] :jLs[lt a]u/ lghnfO{ k|lts'n c;/ kg]{ u/L kl/jt{g ul/g] 5}g . -yk_
kl/R5]b !!
;hfo tyf k'g/fj]bg
&$= ;hfo M plrt / kof{Kt sf/0f ePdf sd{rf/LnfO{ b]xfo adf]lhdsf] ;fdfGo jf ljz]if ;hfo lbg ;lsg]5 .
-s_ ;fdfGo ;hfo M
-!_ gl;xt lbg] .
-@_ a9Ldf @ tnj a[lå /f]Ssf ug]{ jf a9Ldf @ jif{;Dd a9'jf /]fSsf ug]{ .
-#_ @ jif{ b]lv % jif{;Dd a9'jf /f]Ssf ug]{ jf @ b]lv % tnj a[lå /f]Ssf ug]{ .
-v_ ljz]if ;hfo M
-!_ eljiodf jf]8{sf] ;]jfsf] lgldQ cof]Uo g7xl/g] u/L ;]jfaf6 x6fpg] .
-@_ eljiodf jf]8{sf] ;]jfsf] lgldQ cof]Uo 7xl/g] u/L ;]jfaf6 jvf{:t ug]{ .
&%= gl;xt lbg] a9Ldf @ tnj a[lå /f]Ssf ug]{ jf a9Ldf @ jif{;Dd a9'jf /f]Ssf ug]{ M b]xfosf] s'g} cj:yfdf s;'/sf]
dfqf cg';f/ sd{rf/LnfO{ gl;xt lbg] jf tnj a[lå jf a9'jf /f]Ssf ug]{ u/L ;hfosf] cfb]z
lbOg]5 .
-s_ lghn] ;Dkfbg u/]sf] sfd ;Gtf]ifhgs gePdf,
-v_ lgod adf]lhd a/a'emf/y gu/]df,
-u_ lgod adf]lhd ! jif{df @ k6s;Dd lnlvt r]tfjgL kfPdf,
-3_ tf]lsPsf] kbLo bfloTj lhDd]jf/Lk'j{s k'/f gu/]df,
lgod -@)_, -@!_, -@@_, -@#_, -@$_ klxnf] ;+zf]wgåf/f yk
-
22
-ª_ ;]jfu|fxLsf] lk/dsf{ / ph'/L k6s k6s j]jf:tf u/]sf] ;DjGwdf cfkm' eGbf dflyNnf] clwsf/Ln]
lbPsf] lgb]{zg kfngf gu/]df,
-r_ sfo{ ljj/0f nfu" ug]{ u/fpg] bfloTj ePsf] clwsf/Ln] ;f] sfo{ gu/]df .
&^= b'O{ jif{ b]lv kfFr jif{;Dd a9'jf /f]Ssf ug]{ jf b'O{ b]lv kfFr tnj a[lå;Dd /f]Ssf ug]{ M -!_ b]xfosf] s'g} cj:yfdf
s;'/sf] dfqf cg';f/ sd{rf/LnfO{ tnj a[lå /f]Ssf jf a9'jf /f]Ssf ug]{ ;hfo ug{ ;lsg]5 .
-s_ cg'zf;glxg sfd u/]df,
-v_ o; lgoddf pNn]lvt cfr/0f ;DjGwL s'/fx? pn+3g u/]df,
-u_ lgod adf]lhd k]ZsL km5\of}{6 gu/]df,
-3_ k"j{ :jLs[t glnO{ a/fj/ sfof{nodf cg'kl:yt /x]df .
-@_ o; lgoddf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg lgod $* ljkl/t ljbf glnO{ cfkm\gf] sfof{nodf
cg'kl:yt x'g] sd{rf/LnfO{ uon s§L ug{ ;lsg]5 . o;/L uon ePsf] cjlw ;]jf cjlwdf
u0fgf ul/g]5}g . -;+zf]lwt_
&&= eljiodf ;]jfsf] lgldQ cof]Uo g7xl/g] u/L ;]jfaf6 x6fpg] M b]xfosf] s'g} cj:yfdf sd{rf/LnfO{ eljiodf, jf]8{sf]
;]jfsf] lgldQ cof]Uo g7xl/g] u/L ;]jfaf6 x6fpg ;lsg]5 M
-s_ cof]Uotfsf] sf/0fn] cfkm\gf] kbsf] sfd jf lhDd]jf/L k'/f ug{ g;s]df,
-v_ ljbf :jLs[t gu/fO{ nuftf/ () lbg eGbf a9L ;do sfof{nodf cg'kl:yt /x]df,
-u_ sfof{no ;dodf a/fj/ dfbs kbfy{ ;]jg u/]df,
-3_ cfr/0f ;DjGwL s'/f a/fj/ pn+3g u/]df,
-ª_ a/fj/ cg'zf;gxLg sfd u/]df,
-r_ /fhlgtLdf efu lnPdf,
-5_ cfkm\gf] kbsf] lhDd]jf/Lsf] a/fj/ j]jf:tf u/]df .
&*= eljiodf ;]jfsf] lgldQ cof]Uo 7xl/g] u/L ;]jfaf6 avf{:t ug]{ M b]xfosf] cj:yfdf eljiodf jf]8{sf] lgldQ cof]Uo
7xl/g] u/L ;]jfaf6 av{f:t ul/g]5 M
-s_ g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L cleof]udf cbfntaf6 s;'/bf/ k|dfl0ft ePdf,
-v_ e|i6frf/ u/]df .
&(= ;hfo lbg] clwsf/L M jf]8{df sd{rf/LnfO{ lgod &$ sf] v08 -s_ adf]lhd ;hfosf] cfb]z lbg] clwsf/ sfo{sf/L
lgb]{zsnfO{ / lgod &$ sf] v08 -v_ adf]lhd ;hfosf] cfb]z lbg] clwsf/ sfo{sf/L
;ldltsf] cWoIfnfO{ x'g]5 .
*)= lgnDjg ug]{ M -!_ s'g} sd{rf/Lsf] ;DjGwdf lgod && / &* df n]lvPsf] s'g} cleof]usf] hfFra'em ug'{ k/]df
hfFra'em ;dfKt gx'Gh]n;Dd pSt sd{rf/LnfO{ ;hfo lbg] clwsf/Ln] lgnDjg ug{ ;Sg]5 t/
b]xfosf] cj:yf geO{ ;fwf/0ftof lgnDjg ul/g] 5}g M
-s_ lgnDjg gu/L cf]xbfsf] sfd ug{ lbFbf em'7f ;a't k|df0f ;+sng ug{ ;Sg] jf cfkm\gf] lj?åsf]
;a'b k|df0f ufoj ug{ ;Sg] ;Defjgf b]lvPdf,
-v_ lgnDjg gu/L cf]xbfsf] sfd ug{ lbFbf jf]8{nfO{ xfgL gf]S;fgL x'g] ;Defjgf b]lvPdf .
-@_ sd{rf/LnfO{ ;]jfaf6 x6fpg] jf avf{:t ug]{ cleof]usf] ;"rgf lbg'sf] ;fy} lghnfO{ ;hfo lbg]
clwsf/Ln] lgnDag ;d]t ug{ ;Sg]5 .
-#_ pklgod -!_ adf]lhd lgnDjg ug'{ k/]df ;DjlGwt sd{rf/LnfO{ lgnDjg kq a'emfpg' kg]{5 .
-$_ pklgod -!_ adf]lhd s'g} sd{rf/LnfO{ lgnDjg ubf{ ;fwf/0ftof ^) lbgeGbf a9L ug'{ x'b}g . ;f]
cjlw leq} sd{rf/L pk/sf] sfo{jfxL lsgf/f nufpg' kg]{5 . s'g} c;fwf/0f cj:yf k/L pSt cjlw
leq sfo{jfxL lsgf/f nufpg g;lsg] e} lgnDjgsf] cjlw a9fpg k/]df sfo{sf/L ;ldltsf] k'j{
:jLs[tL lnO{ #) lbg;Dd lgnDjgsf] cjlw a9fpg ;lsg] 5 .
lgod &^ sf] -@_ klxnf] ;+zf]wg4f/f ;+zf]lwt
-
23
-%_ g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L cleof]udf lu/km\tf/ e} y'lgPsf] sd{rf/L To;/L y'lgPsf] cjlwe/
:jtM lgnDjg ePsf] dflgg] 5 .
*!= lgnDagsf] ;dflKt M s'g} sd{Rff/L cfkmgf] kbdf k'gM :yflkt ePdf jf ;]jfaf6 x6fOPdf jf avf{:t ul/Pdf
lghsf] lgnDag ;dfKt x'g]5 .
*@= ;kmfO{ k]z ug]{ df}sf lbg'kg]{ M -!_ ;hfo lbg] clwsf/L s'g} sd{rf/LnfO{ ;hfo lbg] cfb]z lbg' eGbf cl3
sf/afxL ug{ nfluPsf] sf/0f pNn]v u/L ;f] sd{rf/LnfO{ plrt Dofb lbO{ cfkmgf] ;kmfO{ k]z ug{]
df}sf lbg'kg]{5 . o;/L df}sf lbbFf lghdfly nufOPsf] cf/f]k :ki6 ?kn] lsl6Psf] / k|To]s cf/f]k
s'g s'g s'/f / sf/0fdf cfwfl/t 5 ;f] ;d]t v'nfpg' kg]{5 . To:tf]df ;DalGwt sd{rf/Ln] klg
Dofb leq cfkmgf] ;kmfO{ k]z ug{'kg]{5 / o;/L k]z x'g cfPsf] ;kmfO{nfO{ ;DalGwt clwsf/Ln]
ulDe/tfk"j{s dgg\ ug{'kg]{5 .
-@_ ;hfo lbg] clwsf/Ln] cfjZos 7fg]df :jo+ jf cGo s'g} clws[taf6 hfFra'em u/fpg ;Sg]5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] hfFra'em ;hfo lbg] clwsf/Ln] s'g} sd{rf/L;+u ;kmfO{ dfu ug{' eGbf
cufa} :jo+ jf s'g} cGo clws[tåf/f u/fO{ lghsf] 7x/ ;lxtsf] k|ltj]bg lng ;Sg]5 .
-$_ hfFra'em ug]{ clws[tnfO{ b]xfosf] sfo{ljlw ckgfO{ hfFra'em sf/jfxL rnfpg] clwsf/ x'g]5 .
-s_ jofg u/fpg], lnlvt k|df0fx? jf bflvnf u/fpg] / ;fIfLsf] gfddf ;"rgf k7fpg] .
-v_ cleof]u nfu]sf] sd{rf/Lsf] /f]xj/df ;j't k|df0f a'em\g] .
-u_ cleof]u nfu]sf] sd{rf/LnfO{ ;fIfL;Fu lh/x ug{{ / cleof]u lj?å ;a'b k|df0f bflvnf
ug]{ df}sf lbg] .
-%_ pklgod -$_ adf]lhdsf] hfFra'emsf] sfd ;lsPkl5 ;hfo lbg] clwsf/L ;dIf hfFra'em
clws[tsf] k|ltj]bg k]z ug'{kg]{5 . lghn] To:tf] k|ltj]bgdf ;hfo ;DjGwL sf/0f ;lxtsf] cfkm\gf]
7x/sf ;fy hf] ePsf] ;a'b k|df0f klg bflvnf ug'{kg]{5 .
*#= ;hfosf] cfb]z lbg' cl3 ;hfo k|:tfj ug'{kg]{ M lgod &$ adf]lhd ;hfosf] cfb]z lbg' eGbf klxn] ;hfosf] cfb]z
lbg] clwsf/Ln] lgod *@ adf]lhd ;kmfO k]z ug{ lbPsf] Dofb leq ;kmfO k]z gu/]df jf k]z x'g
cfPsf] ;kmfO ;Gtf]ifhgs gePdf To:tf] sd{rf/LnfO{ lbg nfluPsf] k|:tfljt ;hfo lsg glbg'
egL To; ;DjGwdf plrt Dofb lbO{ :ki6Ls/0f dfUg' kg]{5 .
*$= ;kmfO{ ;Gtf]ifhgs gx'gfsf] sf/0f v'nfpg' kg]{ M ;hfosf] cfb]z lbg kfpg] clwsf/Ln] s'g} sd{rf/Laf6 lgod *@
sf] pklgod -!_ adf]lhd k]z x'g cfPsf] ;kmfO ;Gtf]ifhgs gePdf To;sf] sf/0f klg v'nfpg'
kg]{5 . To:tf] sd{rf/Lsf] ;DjGwdf lgod *@ sf] pklgod -@_ adf]lhd hfFra'em u/fOPsf] eP
;f]sf] glthf ;d]t pNn]v u/L k|:tfljt ;hfosf] cf}lrTo ;d]t lgod *# adf]lhd x'g]
:kli6s/0fdf v'nfpg' kg]{5 .
*%= ;hfo / gSsn ;DjGwL sfo{ ljlw M -!_ sd{rf/L pk/ s'g} ;hfosf] lg0f{o ubf{ ;hfo lbg] clwsf/Ln] ;DjlGwt
sd{rf/LnfO{ ;kmfO jf :kli6s/0f k]z ug{ kof{Kt df}sf k|bfg eP gePsf] ;d]t ljrf/ u/L lgh
sd{rf/Laf6 k]z ePsf] ;kmfO tyf pknJw ;Dk'0f{ ;a'b k|df0fsf] ;'dlrt d"NofÍg u/L :ki6
sf/0f v'nfO{ lg0f{o ug'{kg]{5 .
-@_ o; kl/R5]bdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf ePtf klg s'g} sd{rf/LnfO{ Pp6f ;hfo k|:tfljt u/L
:kli6s/0f dfu ul/Psf]df kl5 csf]{ ;hfo lbg] u/L lg0f{o ug'{x'b}g t/ s'g} sf/0f kl/ 3l6 jf
a9L ;hfo ug'{kg]{ cj:yf k/]df lgod *@ sf] sfo{ljlw k'gM k'/f ug'{kg]{5 .
-#_ ;hfosf] cfb]z lbg] clwsf/Ln] pklgod -!_ adf]lhd s'g} klg sd{rf/LnfO{ ;hfo lbg] lg0f{o ubf{
lg0f{o ldlt eGbf klxn] b]lv g} nfu" x'g] u/L lg0f{o ug'{x'b}g .
-$_ s'g} klg sd{rf/Lsf] ;DjGwdf pklgod -!_ adf]lhd ePsf] ;hfosf] lg0f{osf] ! k|lt gSsn ;hfo
lbg] clwsf/Ln] ;DjlGwt sd{rf/LnfO{ ljgf b:t'/ lbg'kg]{5 .
*^= k'g/fj]bg ;'Gg] clwsf/L M -!_ lgod &$ sf v08 -s_ adf]lhd ePsf] ;hfodf lrQ ga'em\g] sd{rf/Ln] jf]8{sf]
cWoIf ;dIf k'/fj]bg lbg ;Sg]5 .
-@_ lgod &$ sf] v08 -v_ adf]lhd ePsf] ;hfodf lrQ ga'em\g] sd{rf/Ln] jf]8{sf] sfo{sf/L ;ldlt
;dIf k'g/fj]bg lbg;Sg]5 .
*&= k'g/fj]bgsf] sfo{ljlw M s'g} sd{rf/Ln] lgod *% adf]lhd cfkm'nfO{ lbPsf] ;hfo lj?å k'g/fj]bg lbg' k/]df b]xfo
adf]lhdsf] sfo{ljlw ckgfpg' kg]{5 M
-
24
-s_ k'g/fj]bg lbg] sd{rf/LNf] cfkm\g} gfdaf6 k'g/fj]bg lbg'kg]{5 / To:tf] k'g/fj]bg plrt /
cfb/ ;"rs efiffdf n]lvPsf] x'g'kg]{5 .
-v_ k'g/fj]bg ug]{ sd{rf/Ln] k'g/fj]bgsf] ;fydf cfkm\gf] ;kmfOsf] lgldQ hf] ePsf] ;a'b k|df0f
;+nUg /fVg'sf] ;fy} h'g ;hfosf] lj?å k'g/fj]bg ul/Psf] xf] ;f] ;hfo ;DjGwL lg0f{osf]
gSsn ;d]t ;+nUg ug'{kg]{5 .
-u_ k'g/fj]bg lbFbf ;hfo kfPsf] ldltn] #% lbg leq k'g/fj]bg ;'Gg] clwsf/LnfO{ ;Daf]wg u/L
lghsf] sfof{nodf k'g/fj]bg btf{ u/fpg' kg]{5 .
**= k'g/fj]bg pk/ ljrf/ tyf lg0f{o M -!_ s'g} sd{rf/Ln] cfkm' pk/sf] ;hfosf] lj?å lbPsf] k'g/fj]bg lgod *&
adf]lhdsf] /Lt k'u]sf] gePdf k'g/fj]bg ;'Gg] clwsf/Ln] To:tf] k'g/fj]bg lng c:jLsf/ ug{
;Sg]5 .
-@_ pkglod -!_ cg';f/ c:jLs[t u/]sf] cj:yfdf afx]s btf{ ul/Psf c? ;a} k'g/fj]bg pk/
k'g/fj]bg ;'Gg] clwsf/Ln] b]xfosf s'/fx?sf] ljrf/ ug'{kg]{5 .
-s_ ;hfodf cfwf/ lnPsf s'/fx?sf] oyfy{tf k|dfl0ft eO{ ;s]sf] 5 jf 5}g <
-v_ k|dfl0ft eO{ ;s]sf s'/fx? ;hfo ug{sf lgldQ kof{Kt 5 jf 5}g <
-u_ ;hfo u/]sf] l7s, kof{Kt, ckof{Kt jf a9L s] 5 <
-#_ pklgod -@_ adf]lhd ljrf/ ul/;s]kl5 k'g/fj]bg ;'Gg] clwsf/Ln] k'g/fj]bsnfO{ lbPsf] ;hfo
;b/ jf ab/ ug]{ jf To:tf] ;hfonfO{ 36fpg] u/L clGtd lg0f{o ug{ ;Sg]5 .
-$_ k'g/fj]bsn] rfx]df cfkm} jf jf/];åf/f tf/]vdf a:g / sfg'g Joj;foLåf/f ax; k}/jL u/fpg]
;Sg]5 .
-%_ s'g} sd{rf/LnfO{ ;]jfaf6 x6fpg] jf avf{:t ug]{ ;hfo sfo{sf/L ;ldlt jf cbfntaf6 /2 e} lgh
;]jfdf k'gM sfod ePdf ;]jfaf6 x6fOPsf] jf avf{:t ul/Psf] ldlt b]lv k'gM sfod ePsf] ldlt
;Ddsf] k'/f tnj, eQf / tnj a[lå kfpg] eP ;f] ;d]t lghn] kfpg] 5 .
*(= ;]jf k'gM :yflkt ePdf ltg dlxgf leqdf pkl:yt x'g'kg]{ M s'g} sd{rf/Lsf] ;DjGwdf o; lgodfjnL adf]lhd
k'g/fj]bgsf] clGtd lsgf/f nfu]kl5 To;sf] kl/0ffd :j?k jf cbfntsf] lg0f{o adf]lhd lghsf]
;]jf k'gM :yflkt x'g] ePdf ;f] lg0f{osf] ;"rgf kfPsf] ldltn] ltg dlxgf leq lgh pkl:yt x'g
gcfPdf lghsf] gf]s/L yfdL lbg s/ nfUg] 5}g .
kl/R5]b !@
ljljw
()= lgldQ jf sfod d'sfod lbg] M -!_ s'g} zfvf, dxfzfvf jf sfo{sf/L k|d'v ljbf a;]sf] jf cGo s'g} sf/0fn] ;ft
lbg;Dd cg'kl:yt x'g] ePdf cfkm' ljbf a;]sf] jf cg'kl:yt /x]sf] cjlwdf cfkm'n] ul/ cfPsf]
sfd g/f]lsg] u/L cfkm'eGbf d'lgsf] lgs6\td jl/i7t sd{rf/LnfO{ lgldQ lbg'kg]{5 . -;+zf]lwt_
-@_ sfo{sf/L lgb]{zs labf a;]df jf cGo s'g} sf/0fn] kGw| lbgeGbf a9L cjlw cg'kl:yt x'g] ePdf
cfkm' ljbf a;]sf] jf cg'kl:yt /x]sf] cjlwdf cfkm'n] ul/ cfPsf] sfd g/f]lsg] u/L cfkm' eGbf
d'lgsf] sd{rf/LnfO{ sfod d'sfod lbg'kg]{5 . t/ kGw| lbgeGbf a9L cjlwsf] nflu sfod d'sfod
lbg'k/]df sfo{sf/L ;ldltn] lbg]5 . -;+zf]lwt_
(!= ;]jfaf6 cjsfz lbg ;lsg] ljz]if Joj:yf M -!_ o; lgodfjnLdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg b]xfosf]
cj:yfdf sd{rf/LnfO{ dsf{ gkg]{ u/L lglZrt dfkb08 / sfo{ ljlw agfO{ ;f]xL cfwf/df
sd{rf/LnfO{ cjsfz lbg ;lsg]5 M -;+zf]lwt_
-s_ jf]8{sf] sfd jf jf]8{åf/f ;+rflnt cfof]hgfx? s6f}tL eO{ sd{rf/Lsf] ;+Vof 36fpg' k/]df,
-v_ sd{rf/Lx?nfO{ kfl/>lds tyf ;'ljwf lbg jf]8{sf] sf]ifdf /sd gePdf,
-u_ jf]8{df sd{rf/Lsf] ;+Vof 36fpg'kg]{ cGo plrt tyf dgfl;j dflkmssf] sf/0f k/]df,
-@_ pklgod -!_ adf]lhd sd{rf/LnfO{ ;]jfaf6 cjsfz lbg tf]lsg] dfkb08 / sfo{ljlw sfo{sf/L
;ldltn] :jLs[t ug]{5 . -;+zf]lwt_
lgod ()-!_-@_, lgod (! -!_ -@_ klxnf] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt,
-
25
(@= ;]jf cjlwsf] u0fgf M -!_ o; lgodfjnLsf] k|of]hgsf] lgldQ sd{rf/Lsf] ;]jf cjlwsf] u0fgf ubf{ jf]8{df sd{rf/Ln]
c6'6 ;]jf u/]sf] cjlwnfO{ lnOg]5 . -;+zf]lwt_
-@_ o; lgodfjnLsf] lgod -#_ sf] pklgod -$_ / lgod -%_ sf] pklgod !) adf]lhd o; jf]8{df
;/L cfPsf sd{rf/Lsf] xsdf jf]8{df ;?jf x'g' cl3sf] cjl5Gg ;]jf cjlw ;d]t u0fgf ul/g]5 .
-;+zf]lwt_
-#_ pklgod -!_ adf]lhd jf]8{df kb:yfkgf x'g] sd{rf/Lsf] ;]jf cjlw u0fgf ubf{ ;DjlGwt ;+:yfdf
sfo{/t /x]sf] z'? lgo'lSt ldltnfO{ cfwf/ dfgL ;]jf cjlw u0fgf u/L h]i7tf sfod ul/g]5 . -
yk_
(#= a/a'emf/y ug'{kg]{ M -!_ s'g} klg sd{rf/L cfkm' sfo{/t kbaf6 cGoq ;?jf jf a9'jf e} hfg] ePdf To:tf] sd{rf/Ln]
cfkm' sfo{/t /x]sf] kbdf ;?jf e} cfPsf] sd{rf/L xflh/ ePsf] eP lghnfO{ / lgh xflh/
gePsf] eP cfkm' d'lgsf] sd{rf/L jf cfkm\gf] ;'kl/j]Ifsn] tf]lslbPsf] sd{rf/LnfO{ cfkm' lhDdf
/x]sf] gubL lhG;L a'emfP/ dfq hfg'kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd a/a'emf/y u/]kl5 a/a'emf/y u/]sf] k|df0fkq ;d]t lng'kg]{5