science express · 5 października w naszym gimnazjum ... w otoczeniu szkoły. gimnazjaliści...
TRANSCRIPT
2016
Gazetka przyrodnicza
Gimnazjum z Oddziałami
Dwujęzycznymi nr 83
w Krakowie
Nr 1/2016/2017
Science EXPRESS
2
GAZETKA PRZYRODNICZA UCZNIÓW GIMNAZJUM Z ODDZIAŁAMI DWUJĘZYCZNYMI NR 83 W KRAKOWIE
Co w numerze?
Wielki sukces naszych uczniów w konkursie grupy Adamed! .............................................. 3
Co widzi daltonista? .................................................................................................................... 3
Mikroskopia optyczna –przygoda z mikroświatem ............................................................ 4
Innowacja Science Lab – nasze eksperymenty ........................................................................ 5
Smog w Krakowie ........................................................................................................................ 8
Uwaga grzyby ............................................................................................................................... 8
Jak ustrzec się przed korozją? .................................................................................................... 9
NR 1/2016/2017 LISTOPAD 2016
SCIENCE EXPRESS
3
ZWYCIĘSTWO NASZEJ SZKOŁY W KONKURSIE „30 LABORATORIÓW NA 30-LECIE ADAMEDU” !
Do konkursu zgłoszono scenariusze lekcji i
filmy edukacyjne przygotowane przez
uczniów z około 300 szkół, a jury wybrało
30 zwycięskich prac. Cieszymy się, że
wśród nagrodzonych propozycji, znalazły
się te, przygotowane przez naszych
podopiecznych .
Zwycięski zespół, uczniowie klasy 3d:
Julia Witaszek, Urszula Pado, Kasia
Paździerkiewicz, Marcin Brzeżański, Szymon
Idec, Jakub Wójtowicz, Mikołaj Ziębicki
W nagrodę otrzymamy sprzęt
laboratoryjny o wartości 10000 zł.
CO WIDZI DALTONISTA?
Daltonista to osoba, która widzi w czarno-
bieli? Nic bardziej mylnego.
Co widzi daltonista?
Daltonizm, albo inaczej ślepota barw to
wada wzroku polegająca na
nierozpoznawaniu niektórych (w niezwykle
rzadkich przypadkach wszystkich) kolorów,
które inni dostrzegają normalnie.
W większości przypadków jest cechą
wrodzoną spowodowaną błędem w DNA.
Zdrowe oko posiada 3 rodzaje
receptorów - rejestrujące światło
czerwone, zielone i niebieskie. Wszystkie
inne kolory powstają z mieszania tych
odcieni.
Najczęstsza odmiana daltonizmu to
dichromatyzm, a dokładniej protanopia,
gdzie oku brakuje receptorów
odpowiedzialnych za kolor zielony.
Sprawia to, że zamiast tego i czerwonego,
osoby dotknięte protanopią widzą
odcienie żółtego, a kolor fioletowy jest dla
nich niebieski.
Są też inne, rzadsze odmiany
daltonizmu (o równie mądrych nazwach
takich jak tritanopia czy deuteranomalia),
wszystkie jednak dotyczą jednej sprawy -
wrażliwości receptorów lub całkowitego
braku jednego rodzaju z nich.
Daltonizm jest przykrą, nieuleczalną
chorobą, ale zdecydowanie da się z nią
żyć, a nawet być światowej sławy
malarzem - Vincent van Gogh, autor
klasycznych „Słoneczników” lub
„Gwieździstej Nocy”.
rys. 1 tęcza zdrowej osoby
rys. 2 tęcza daltonisty
Basia Świtek, 2d
4
MIKROSKOPOWANIE
W październiku odbyły się dodatkowe
zajęcia z mikroskopowania dla klasy Id.
Mieliśmy wtedy okazję pooglądać
różne preparaty pod obiektywem
mikroskopu np. jądro szczura, aparat
gębowy mrówki oraz różne przyprawy.
Próbowaliśmy też robić im zdjęcia –
niektórym nawet się udało .
Przypomnieliśmy sobie również rodzaje i
budowę mikroskopu.
Rozwielitka, powiększanie: 200x
Julka Hawro, Julka Starzak, Kasia Rogowiec
Nasiona słonecznika pow. 40x
Soczewica pow. 40x
Skórka dolna z aparatami szparkowymi
powiększanie: 200x
5
INNOWACJA - SCIENCE LAB
5 października w naszym gimnazjum
odbyły się pierwsze zajęcia w ramach
innowacji pedagogicznej „Science Lab”
przeznaczonej dla uczniów, którzy
wykazują szczególne uzdolnienia z zakresu
nauk przyrodniczych. Zajęcia będą
odbywały się w środy, o godzinie 14.30 w
pracowni chemicznej.
Sposób realizacji zajęć.
Zajęcia będą miały charakter
laboratoryjny. Poprzez szereg
różnorodnych doświadczeń uczniowie
poznają techniki badawcze oraz
wykorzystają zdobytą wiedzę w praktyce.
Program zajęć został napisany na
podstawie wcześniejszego wywiadu z
uczniami i został dostosowany do ich
potrzeb oraz zainteresowań. Poza
doświadczeniami uczniowie będą
prowadzić obserwacje mikroskopowe,
założą hodowle, zrealizują projekt mający
na celu zbadanie różnorodności owadów
w otoczeniu szkoły.
Gimnazjaliści będą wykonywali również
modele wybranych zjawisk
przyrodniczych. W ramach innowacji
zaplanowane są wycieczki dydaktyczne
oraz warsztaty w placówkach
badawczych na terenie Krakowa.
W październiku zajmowaliśmy się
barwnikami, chromatografią oraz
krystalizacją.
Przedstawimy Wam nasze doświadczenia.
Doświadczenie 1. Ile waży błękit?
Do doświadczenia potrzebujemy:
Parowniczkę, trójnóg, palnik, wagę
laboratoryjną, siarczan (VI) miedzi (II),
tryskawkę, wodę.
Sposób wykonania doświadczenia.
Odważamy 4 g CuSo4, następnie
przesypujemy go do parowniczki,
ogrzewamy, znów ważymy.
zdj.1
zdj.2
Obs. : Na zdjęciu nr 1 widzimy że CuSO4
jest niebieski natomiast na zdj. nr 2 jest
biały.
Jak to się stało? Ogrzewając siarczan(VI)
miedzi (II) powodujemy, iż woda w nim
zawarta odparowała co potwierdza
ponowne zważenie substancji.
Wniosek: Kolor zmienił się poprzez
odparowanie wody.
Co ciekawe jeżeli znowu dodamy wodę
siarczan znowu będzie niebieski
zaobserwujemy to na zdjęciu.
6
Doświadczenie nr 2.
Chromatografia barwników roślinnych.
Chlorofile są barwnikami niezbędnymi w
procesie fotosyntezy. W chloroplastach
roślinnych występują przeważnie w dwóch
formach: jako niebieskozielony chlorofil a
oraz żółtozielony chlorofil b
Oprocz chlorofili w chloroplastach
występują także karoteny, m.in. żołty β-
karoten, czyli prowitamina A, oraz
ksantofile. Zielony kolor chlorofili jest
efektem tego, że związki te silnie
absorbują światło w czerwonej i niebieskiej
części widma promieniowania
widzialnego, natomiast słabo w części
zielonej. Jesienią zabarwienie liści zmienia
sie na żołtawe ze względu na rozkład
chlorofilu, dzięki czemu ujawnia się barwa
obecnych w liściach żołtych barwnikow.
Do doświadczenia potrzebne będą:
Świeże liście, moździerz z tłuczkiem,
krystalizator, pipeta, płytka do
chromatografii, krystalizator, etanol,
aceton.
Sposób wykonania doświadczenia:
Do moździerza wkładamy wcześniej
drobno pocięte liście, zalewamy
etanolem, rozcieramy. Następnie
przeprowadzamy filtrację.
Powstały zielony roztwór nakładamy na
płytkę do chromatografii, jej końcówkę
zamaczamy w acetonie
Obserwacje:
Zielona kropla pod wpływem acetonu
wędruje w górę, pozostawiając po sobie
kolorowe prążki.
Wniosek:
W liściach znajdują się róznorodne
barwniki. Oprócz chlorofilu są tam również
karoteny i ksantofile.
Kasia Paździerkiewicz, Olga Pasek
7
Doświadczenie 3.
Zrób to sam! – Cukrowe lizaki
Przedstawię wam bardzo ciekawe
doświadczenie. Są to lizaki cukrowe.
Wykonane wyłącznie z cukru i wody
(można też dodać barwnika). Na
wykonanie takich lizaków zwykle
potrzebne jest od 1-2 tygodni. Jednak
warto poczekać, ponieważ efekt jest
oszałamiający.
Do garnka z gorącą wodą(0,5l) należy
wsypywać cukier(od 0,5 do 1 kg).
Jednocześnie mieszając dopóki cały
cukier się nie rozpuści. Gdy nasz roztwór
jest już gotowy można go zabarwić na
różne kolory. Następnie przelewamy go do
np. szklanki wkładając do niej patyk (np.
szaszłykowy) tak aby nie dotykał ścianek
ani dna szklanki. Można do tego celu użyć
spinaczy. Teraz odstawiamy naszą szklankę
na parę dni.
Obserwujemy zachodzący proces
krystalizacji cukru. Po odczekaniu 2
tygodni możemy wyjąć nasz lizak ze
szklanki. Ciesząc się jego pięknym i
efektywnym wyglądem.
Można go również zjeść . Polecam
jego wykonanie. Jest ono bardzo proste!
Michał Kulik 1d
To nie jedyne doświadczenia z
krystalizacją. Na lekcjach chemii.
Wyhodowaliśmy również dwa kolorowe,
kryształowe drzewa.
Zapamiętaj! Krystalizacja to proces
powstawania fazy krystalicznej z fazy stałej
(amorficznej), fazy ciekłej, roztworu lub
fazy gazowej. Krystalizacja jest procesem
egzotermicznym. Przeprowadza się ją w
celu wyodrębnienia związku chemicznego
z roztworu.
8
UWAGA NA SMOG W KRAKOWIE!
Smog to nienaturalne zjawisko
zanieczyszczenia powietrza i na skutek
działalności cywilizacji oraz niekorzystnych
warunków atmosferycznych.
Ciekawostka:
Nazwa „smog” powstała z dwóch
angielskich słów: smoke (dym) oraz fog
(mgła).
Zanieczyszczenie
Z raportu WHO wynika iż Kraków znajduję
się na 11 miejscu jeżeli chodzi o
zanieczyszczenie smogiem. Najgorsza
sytuacja panuje w Krakowie. Jednak w
tym przypadku powodem złej jakości
powietrza są nie tylko emitowane
zanieczyszczenia, ale również położenie.
Stolica Małopolski leży bowiem w niecce
otoczonej przez wyżyny. Z najnowszych
badań wynika, że średnio w roku
odnotowuje się tam aż 150 dni (gdzie
norma to 35 dni), podczas których norma
zanieczyszczeń powietrza jest tam
przekroczona.
Jak smog wpływa na nasz organizm?
Przez smog możemy czuć się gorzej,
jesteśmy osłabienie przez co bardziej
poddatni na rożnego rodzaju choroby.
Narażeni jesteśmy też na nie wydolność
oddechową, jedynie w tym roku
zwiększyła się ilość zachorowań wśród
dzieci na astmę oskrzelową.
*Źródła informacji pochodzą z TVN24,
naszemiasto.pl oraz wikipedia. Zdjęcie pochodzi z
nasze miasto.pl
Kasia Paździerkiewicz 3d
JAK ZBUDOWANE SĄ GRZYBY?
Wszystkie grzyby zbudowane są z takich
komórek. Wszystkie elementy w nich
zawarte odgrywają ważną role w istnieniu
grzyba. Warto wiedzieć że komórka
grzyba ma cechy typowe zarówno dla
komórek roślinnych, jak i zwierzęcych.
Grzyby stosuje się głównie w celach
spożywczych, jednak trzeba uważać przy
ich kupnie ponieważ niektóre rodzaje są
silnie trujące. Warto wtedy zwracać
uwagę na ich wygląd.
Gabrysia Potaczek, 2o
9
JAK SIĘ USTRZEC PRZED KOROZJĄ?
Korozja to procesy stopniowego
niszczenia materiałów, zachodzące
między ich powierzchnią i otaczającym
środowiskiem. Zależnie od rodzaju
materiału dominujące procesy mają
charakter reakcji chemicznych, procesów
elektrochemicznych, mikrobiologicznych
lub fizycznych.
Szybkość korozyjnego niszczenia
wieloelementowych konstrukcji zależy od
rodzaju kontaktujących się ze sobą
materiałów, od sposobu łączenia
elementów i innych czynników, Jest to
brane pod uwagę w czasie projektowania
np. poszycia z blach nitowanych lub
spawanych, rurociągów łączonych
śrubami, budynków z metalową instalacją
wodociągową, wykonanych np. z cegieł
(kontakt cegła–spoiwo–metal), żelbetu
(kontakt: kruszywo–spoiwo–metal) lub z
muru pruskiego (kontakt: cegła–spoiwo–
drewno).
Korozja metali–tworzyw (np. materiałów
konstrukcyjnych) jest nieuchronnym
procesem powrotu metali–pierwiastków
do stanu, w jakim występują w rudach
(stan równowagi termodynamicznej). Z
tego punktu widzenia ochrona metali
przed korozją polega na zmniejszaniu
szybkości tego procesu (kontrola
kinetyczna). Ochrony nie trzeba stosować
tylko w odniesieniu do metali
szlachetnych, które w środowisku
występują w stanie niezwiązanym (np.
samorodki złota).
Spośród procesów korozji chemicznej
największe znaczenie ma korozja gazowa,
np. zachodząca w gazach zawierających
związki chemicznie czynne, np. O2, CO2,
H2S, HCl. Najbardziej powszechne są
procesy utleniania powierzchni metali w
wysokich temperaturach. Ich szybkość jest
zależna od właściwości powstających
warstw tlenków – od możliwości
migrowania cząsteczkowego tlenu w
kierunku powierzchni metalu i jonów
metalu w kierunku granicy tlenek–
atmosfera.
10
Korozja elektrochemiczna
Grupa procesów elektrochemicznych –
będących główną przyczyną strat
korozyjnych – jest dzielona na mniejsze
klasy, np. według[]:9][8][10][11]
środowiska korozji, np.
atmosferyczna, morska, ziemna
czynnika decydującego o
powstaniu różnicy potencjałów, np.
kontaktowa, selektywna,
naprężeniowa, stężeniowa
rodzaju objawów, np.
równomierna, wżerowa,
międzykrystaliczna
Co chroni metale przed korozją?
1. Odpowiedni dobór materiałów o
odporności stosownej do
przewidywanych zagrożeń
korozyjnych oraz unikanie połączeń
materiałów o dużej różnicy
potencjałów elektrodowych,
przyspieszającej procesy korozyjne.
2. Obniżenie agresywności środowiska
korozyjnego, polegające na
usuwaniu składników
korozjogennych (przez ich
wytrącanie lub zobojętnianie) lub
wprowadzenie czynników
sprzyjających pasywacji.
3. Stosowanie niemetalicznych lub
metalicznych powłok ochronnych,
zabezpieczających metal przed
dostępem do środowiska.
Korozja niemetali
Beton i żelbet są popularnymi materiałami
konstrukcyjnymi, które cechuje
ogniotrwałość, wytrzymałość na znaczne
obciążenia statyczne i dynamiczne oraz
swoboda w kształtowaniu elementów.
Beton koroduje wskutek wietrzenia,
wymywania składników przez wodę
(ługowanie) oraz reakcji chemicznych
zachodzących wewnątrz materiału.
Produkty reakcji są wymywane lub
pozostają w strukturze betonu, co wpływa
na jego wytrzymałość. Rodzaj chemicznej
korozji betonu zależy od składu wody,
migrującej przez porowatą strukturę, w
tym od zawartości dwutlenku węgla.
Ochrona betonu przed korozją polega
przede wszystkim na zmniejszaniu
porowatości.
Skały ulegają korozji magmowej,
zachodzącej w zbiornikach magmowych,
czyli nadtapianiu już wydzielonych
minerałów przez powtórnie rozgrzaną
magmę (zobacz: skały magmowe. Jako
materiały konstrukcyjne (np. kruszywo w
betonie, płyty elewacyjne) skały korodują
wskutek wietrzenia i wymywania
składników przez wodę (ługowanie),
zwłaszcza wtedy, gdy zawiera dwutlenek
węgla. Dotyczy to przede wszystkim
węglanowych porowatych skał
osadowych (np. gips, wapienie, dolomity).
Szkło jest materiałem o odpornym na
działanie większości czynników
chemicznych, w tym mocnych kwasów, z
wyjątkiem kwasu fluorowodorowego.
11
Odporność na działanie ługów jest
wielokrotnie mniejsza. Działanie czystej
wody powoduje hydrolizę zawartych w
szkle krzemianów z utworzeniem krzemionki
w formie żelu (nalot). Zjawisko nie
występuje w przypadku specjalnych
gatunków szkła, takich jak szkło borowe
(np. Pyrex, naczynia laboratoryjne).
Tworzywa sztuczne są stosunkowo
odporne na działanie kwasów, zasad i soli.
Rozpuszczalność w rozpuszczalnikach
organicznych jest na ogół zgodna z
zasadą podobnej polarności (dobra
rozpuszczalność związku polarnego w
rozpuszczalniku polarnym i niepolarnego w
niepolarnym). Zdecydowana większość
polimerów nie rozpuszcza się w wodzie, a
tylko w różnym stopniu pęcznieje, co
utrudnia biodegradację tworzyw
odpadowych.
Drewno, jako materiał stosowany w
technice, charakteryzuje brak odporności
na roztwory alkaliów i kwasy nieorganiczne
(pęcznienie i hydroliza). Pod działaniem
stężonego kwasu siarkowego może
następować zwęglenie celulozy.
Większość soli mineralnych impregnuje i
konserwuje drewno. Przyczyną korozyjnej
zgnilizny, niszczącej strukturę, jest
porażenie przez grzyby. Rozwój grzybów
powoduje zakwaszenie otoczenia, co
wywołuje korozję materiałów
budowlanych, które kontaktują się ze
zmurszałym drewnem.
Andrzej Ziach, 1d
Redaktorzy:
Olga Pasek
Julka Witaszek
Kasia Paździerkiewicz
Julka Budka
Julka Hawro
Julka Starzak
Kasia Rogowiec
Gabrysia Potaczek
Andrzej Ziach
Basia Świtek
Opiekun:
Justyna Jankowska-Święch