saqartvelos axalgazrda iuristta asociacia -...
TRANSCRIPT
1
saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociacia
sasamarTlos samwliani monitoringis Sedegebi _
Tavdapirveli problemebi, cvlilebebi tendenciebSi da
arsebuli gamowvevebi
(2011 wlis oqtomberi _ 2014 wlis agvisto)
monitoringis proeqtis ganxorcieleba SesaZlebeli gaxda amerikeli xalxis guluxvi daxmarebis wyalobiT, romelic aSS is saerTaSoriso ganviTarebis saagentos (USAID) meSveobiT iqna gaweuli. angariSis Sinaarsze pasuxismgebelia saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociacia. is ar asaxavs USAID- is, aSS- is mTavrobis an „aRmosavleT- dasavleTis marTvis institutis“ Sexedulebebs.
2
avtori:
redaqtori:
teq. redaqtori:
gamocemaze pasuxismgebeli:
TinaTin avaliani
xaTuna yviralaSvili
irakli svaniZe
Tamar gvaramaZe
avtorTa mier angariSSi gamoTqmuli mosazrebebi ar gamoxatavs aSS-is saerTaSoriso ganviTarebis saagentos (USAID) da amerikis mTavrobis pozicias.
saia madlobas uxdis saqarTvelos sasamarTlo xelisuflebas sasamarTlo monitoringis proeqtis ganxorcielebis xelSewyo-bisaTvis.
aiwyo da dakabadonda saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociaciaSi.j. kaxiZis q.15 Tbilisi 0102 saqarTvelo(+995 32) 295 23 53, 293 61 01
akrZalulia aq moyvanili masalebis gadabeWdva, gamravleba an gavrceleba komerciuli mizniT, asociaciis werilobiTi nebarTvis
gareSe
--------------------------------------------------------------------------------------© 2014, saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociacia
3
S i n a a r s i
Sinaarsi ......................................................................................... 4
monitoringis dawyebamde marTlmsajulebaSi arsebuli problemebi .................................................................. 4
monitoringis mizani, dasawyisi da Semdgomi ganviTareba .................................................................. 6
monitoringis pirveladi Sedegebi da progresi sami wlis ganmavlobaSi ................................. 8
I. pirveli wardgenis sxdomebi ................................................ 8
II. saproceso SeTanxmebis sxdomebi ...................................... 13
III. sajaro ganxilvis ufleba ................................................... 16
IV. mxareTa Tanasworoba da SejibrebiToba ........................ 18
daskvna ......................................................................................... 24
4
Sesavali
saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociaciam (saia) saqa-rTvelos sasamarTloebSi monitoringis proeqtis ganx-orcieleba 2011 wlis oqtomberSi daiwyo. ukanaskneli sami wlis ganmavlobaSi saiam daagrova moculobiTi, obieqtu-ri informacia, raze dayrdnobiTac SesaZlebeli gaxda am periodis ganmavlobaSi saqarTvelos sisxlis samarTlis marTlmsajulebaSi arsebuli tendenciebis, momxdari cv-lilebebisa da dReisaTvis arsebuli mdgomareobis Se-faseba.
winamdebare dokumenti warmoadgens mopovebuli informa-ciis erTian mimoxilvas da Sejamebas. dokumentSi gaecno-biT, Tu riTi iyo ganpirobebuli sasamarTlo monitorin-gis dawyebis aucilebloba, ra problemebi arsebobda im droisaTvis sisxlis samarTlis marTlmsajulebaSi, ro-gor daiwyo monitoringis ganxorcieleba da ra iyo misi mizani, ra Sedegebi gamoiRo man da, bolos, rogoria dRes arsebuli mdgomareoba sisxlis samarTlis procesebze.
monitoringis dawyebamde marTlmsajulebaSi arsebuli problemebi
2008-2010 wlebSi saqarTveloSi marTlmsajulebis pro-cesis samarTlianoba, gansakuTrebiT ki, sisxlis samarT-lis marTlmsajuleba da sasamarTlos damoukidebloba, araerTxel gamxdara gansjis sagani. am periodis ganmav-lobaSi sxvadasxva aqtori (maT Soris, politikuri partie-bi, adgilobrivi eqspertebi, adgilobrivi da saerTaSor-iso arasamTavrobo organizaciebi) amzadebda angariSebs opoziciis warmomadgenlebisa da zogierTi samoqalaqo aqtivistis savaraudo politikuri devnis Sesaxeb. zemox-senebul angariSebsa da saias damoukidebel Sefasebebze dayrdnobiT, arsebobda varaudi, rom adgili hqonda mt-kicebulebaTa falsifikaciis, samarTaldamcavebis mxri-dan nivTmtkicebebis `Cadebis” (es gansakuTrebiT Seexeba iaraRisa da narkotikis saqmeebs) da samarTliani sasamarT-los garantiebis uxeSi darRvevis savaraudo faqtebs. aRniSnuli varaudi da Sefasebebi agreTve aisaxeboda saqa-
5
rTvelos saxalxo damcvelis periodul angariSebSi1 da amerikis SeerTebuli Statebis saxelmwifo departamentis angariSebSi adamianis uflebaTa Sesaxeb.2
saias gamocdilebiT, sisxlis samarTlis procesSi serio-zul problemas warmoadgenda isic, rom ar iyo uzrun-velyofili mxareTa realuri Tanasworoba, razec mniS-vnelovanwilad aris damokidebuli sisxlis samarTlis marTlmsajulebis xarisxi. maSin, rodesac braldebas SeeZlo mowmeTa savaldebulo dakiTxva da yvela mtkice-bulebis mopoveba, dacvas es SesaZlebloba SezRuduli hqonda (samwuxarod, es problema dResac ucvleli rCeba). amasTan, arsebobda safuZveli varaudisTvis, rom, kanon-mdeblobasTan erTad, braldebis mxares sasamarTloc garkveulwilad privilegirebul mdgomareobaSi ayenebda. am varaudis safuZvels iZleoda saqarTvelos uzenaesi sa-samarTlos sisxlis samarTlis saqmeebis 2008-2010 wlebis statistikuri monacemebic,3 romlis mixedviTac, sa-samarTlos mier gamotanili gamamarTlebeli ganaCenebis raodenoba 0.1 _ 0.2 procents Seadgenda. sayuradRebo iyo isic, rom uzenaesi sasamarTlos 2010 wlis statistikuri monacemebis mixedviT, aRkveTis RonisZiebis Sefardebi-sas sasamarTlo saqmeTa naxevarze metSi (54%) iyenebda sa-patimro RonisZiebas, arasapatimro RonisZiebebis 98%-s ki girao warmoadgenda.4 yovelive zemoaRniSnuli aZliereb-da sazogadoebaSi arsebul varauds, rom sasamarTlo at-arebda xelisuflebis mier 2006 wels gacxadebul e.w. `nu-lovani tolerantobis~ politikas.5
1 http://ombudsman.ge/uploads/other/0/82.pdf; http://ombudsman.ge/uploads/other/0/83.pdf.2 http://www.state.gov/j/drl/rls/hrrpt/2009/eur/136032.htm.3 http://www.supremecourt.ge/information-on-basic-statistical-data-of-common-courts-of-georgia-for-2008/.http://www.supremecourt.ge/information-on-basic-statistical-data-of-common-courts-of-georgia-for-2009/.http://www.supremecourt.ge/information-on-basic-statistical-data-of-common-courts-of-georgia-for-2010/4 http://www.supremecourt.ge/information-on-basic-statistical-data-of-common-courts-of-georgia-for-2010/.5 nulovani tolerantobis politika prezidentma saakaSvilma 2006 wlis 14 Tebervals parlamentis winaSe Tavisi perioduli gamosvlis dros gaacxada.
6
savaraudo arasaTanado mopyrobis faqtebze mosamarTle-Ta reagirebis SezRuduli roli problemuri iyo da dResac asea. kerZod, mosamarTleebs SeeZloT mxolod saCivris mosmena arasaTanado mopyrobasTan dakavSirebiT, Tumca, isini ver iRebdnen qmediT zomebs am danaSaulis gamoZiebis uzrunvelyofisaTvis.
im periodSi sazogadoebaSi kiTxvebi arsebobda saproceso garigebis institutTan dakavSirebiTac. kerZod, sapro-ceso SeTanxmebis ganxilvisas mosamarTles hqonda Zalian SezRuduli roli da maT mier TiTqmis avtomatur reJimSi xdeboda saproceso SeTanxmebebis damtkiceba. sasamarT-lo prokuraturas saproceso SeTanxmebebis mxolod 0.2%-s ubrunebda ukan. garda amisa, bundovani iyo saproceso SeTanxmebebiT dakisrebuli jarimebis sakiTxi. damatebiT sasjelad jarimebis gamoyenebis xSiri SemTxvevebis gamo, arsebobda eWvi, rom saproceso SeTanxmebebi warmoadgen-da saxelmwifo biujetis Sevsebis erT-erT gzas.6
miuxedavad zemoaRniSnuli araerTi problemisa, arc erT organizacias sistematurad ar Seugrovebia da sajarod ar gamouqveynebia monacemebi, rac sasamarTlo xelisu-flebis kritikas an daasabuTebda, an gaaqarwylebda. ami-tom procesis kompleqsuri SeswavlisaTvis saiam gadawyvi-ta, ganexorcielebina farTomasStabiani dakvirvebis pro-eqti, raTa moeZiebina da siRrmiseulad gaeanalizebina faqtebi.
monitoringis mizani, dasawyisi da Semdgomi ganviTareba
saias sasamarTlo monitoringis mizans warmoadgenda sisxlis samarTlis saqmeebze gamarTuli sasamarTlo sx-domebis dakvirvebis gziT maTi gamWvirvalobis gazrda, sasamarTloebSi mimdinare procesebze ufro naTeli su-raTis Seqmna da sasamarTlo reformis Sesaxeb mimdinare debatebis meti informaciiT uzrunvelyofa.
6 aRniSnuli problemebis siRrmiseul ganxilvas mieZRvna arasamTavrobo organizacia `saerTaSorio gamWvirvaloba _ saqarTvelos~ 2010 wlis angariSi `saproceso SeTanxmeba saqarTveloSi – SeTanxmebuli samar-Tali~ _ http://transparency.ge/post/report/saprotseso-shetankhmeba-sakartve-loshi-shetankhmebuli-samartali.
7
sasamarTlo monitoringi Tavdapirvelad 2011 wlis oq-tomberSi mxolod Tbilisis saqalaqo sasamarTloSi dai-wyo. 2012 wlis dekembridan saiam gaafarTova monitoringis farglebi da masSi quTaisis saqalaqo sasamarTloc CarTo. 2013 wlis ianvridan monitoringis arealSi Tbilisisa da quTaisis saapelacio sasamarTloebic moeqca. 2014 wlis martidan ki, monitoringma baTumis saqalaqo sasamarT-loc moicva. monitoringis dawyebidan dRemde saiam jamSi sasamarTlo monitoringis eqvsi angariSi moamzada.
monitoringis ganmavlobaSi saias monitorebi ZiriTadad SemTxveviT SerCeul sasamarTlo sxdomebs eswrebodnen. gamonakliss warmoadgenda mxolod e.w. `gaxmaurebuli” saqmeebi. saia saqarTvelos sasamarTloebSi gamarTuli procesebis mxolod mcire nawils eswreboda, Sesabamisad, is srulyofilad ar da ver asaxavda yvela monacems, Tum-ca, saias angariSebSi mocemuli procentuli maCveneblebi arsebiTad arc erT periodSi ar gansxvavdeboda saqarT-velos uzenaesi sasamarTlos statistikuri monacemebisa-gan. swored es gvaZlevs SesaZleblobas, saias mier gakeTe-buli aRmoCenebi ganvazogadoT mTels marTlmsajulebaSi mimdinare procesebze da vTqvaT, rom mopovebul infor-maciaze dayrdnobiT gakeTebuli daskvnebi Seesabameba im periodebSi sasamarTloebSi realurad arsebul mdgo-mareobas.
8
monitoringis pirveladi Sedegebi da progresi sami wlis ganmavlobaSi
I. pirveli wardgenis sxdomebi
monitoringis proeqtis sawyisma etapma (2011 wlis oqtom-beri _ 2012 wlis seqtemberi) aCvena, rom pirveli wardgenis sxdomebze mosamarTleebi aSkarad mikerZoebulebi iyvnen braldebis sasargeblod. saias mier dakvirvebul yovel saqmeze sasamarTlo akmayofilebda braldebis yvela Sua-mdgomlobas aRkveTis RonisZiebis sakiTxis ganxilvisas. yvela im saqmeSi, sadac prokuratura iTxovda winaswar patimrobas, sasamarTlo akmayofilebda Suamdgomlobas da braldebuls winaswar patimrobas ufardebda. yvela im saqmeSi, sadac prokuratura iTxovda giraos, sasamarTlo braldebuls ufardebda giraos zustad im odenobiT, ram-denic prokurors hqonda moTxovnili. monitoringis sawy-is etapze ar dafiqsirebula arc erTi SemTxveva, rodesac mosamarTle miiRebda prokuroris moTxovnisagan gansx-vavebul gadawyvetilebas.
unda aRiniSnos isic, rom monitoringis pirveli wlis ganmavlobaSi saias ar daufiqsirebia pirveli wardgenis arc erTi sxdoma, sadac sasamarTlom braldebuli aRkve-Tis RonisZiebis Sefardebis gareSe datova. aRkveTis RonisZiebebis SerCevisas, sasamarTlo iyenebda aRkveTis RonisZiebis mxolod or saxes _ giraosa da patimrobas. arc erT braldebuls, maT Soris maTac, romlebsac mcire mniSvnelobis danaSaulSi edebodaT brali, ar Sefardebia aRkveTis ufro msubuqi, alternatiuli RonisZieba. aRniSnuli kidev ufro aZlierebda Sexedulebas, rom mosamarTleebi ar moqmedebdnen damoukideblad, ar-amed mkacrad mihyvebodnen imdroindeli mTavrobis mier gacxadebul `nulovani tolerantobis~ politikas.
mniSvnelovania sasamarTlos mier miRebuli gadawyvetile-bebis dasabuTebulobis sakiTxic. dakvirvebis Sedegad gamoikveTa, rom aRkveTis RonisZiebis gamoyenebis Sesaxeb prokuroris yvela Suamdgomlobis dakmayofilebis para-lelurad, mosamarTle Zalian iSviaTad iTxovda proku-rorisagan aRniSnuli Suamdgomlobebis dasabuTebas. sa-samarTlo arc Tavad cdilobda, kiTxvebis dasmis meSveo-biT mieRo damatebiTi informacia, raze dayrdnobiTac SesaZlebeli iqneboda dasabuTebuli gadawyvetilebis
9
miReba. kerZod, patimrobis moTxovnis dros, prokuratu-ra ar asabuTebda patimrobis gamoyenebisaTvis kanonmde-blobiT dadgenili aucilebeli garemoebebis arsebobas. Tavis mxriv, arc mosamarTle cdilobda gamoerkvia, ram-denad aucilebeli iyo sapatimro RonisZiebis gamoyeneba da ratom ar iyo SesaZlebeli sxva ufro naklebad mkacri RonisZiebis Sefardeba. giraos moTxovnis SemTxvevebSic, rodesac braldebis mxare ar warmoadgenda Sesabamis in-formacias, sasamarTlo arasaTanadod an saerTod ar cdi-lobda, gamoerkvia braldebulis finansuri mdgomareoba, an daesabuTebina misTvis Sefardebuli giraos Tanxa. Sede-gad, braldebulebs xSirad efardebodaT iseTi girao, romlis gadaxdis araviTari perspeqtiva ar hqondaT da isini, faqtobrivad, patimrobaSi rCebodnen.
iseT garemoSi, sadac prokuraturis moTxovnebi kmayo-fildeboda, miuxedavad misi dasabuTebulobis xarisxisa, dacvis ganxorcieleba formalur xasiaTs iRebda. amiT SeiZleba aixsnas is, rom dacva xSirad gamoirCeoda pasi-urobiT da ar cdilobda mis xelT arsebuli yvela saSu-alebis gamoyenebas braldebulis interesebis dasacavad.
mesame saangariSo periodidan (2012 wlis ivlis-dekemberi) sasamarTloSi daiwyo mniSvnelovani cvlilebebi. pirveli cvlileba, rac saiam daafiqsira, iyo calkeuli SemTx-vevebi, rodesac sasamarTlo avtomaturad aRar iziarebda braldebis pozicias aRkveTis RonisZiebasTan dakavSire-biT. aRsaniSnavia, rom es cvlilebebi daemTxva 2012 wlis oqtombris saparlamento arCevnebis Semdeg yofili maRa-li Tanamdebobis pirebis winaaRmdeg sasamarTloSi Sesuli saqmeebis ganxilvas. gamomdinare aqedan, im etapze saiasT-vis rTuli aRmoCnda imis Sefaseba, Tu ramdenad mdgradi iyo es cvlilebebi da mxolod am kategoriis saqmeebs Se-exeboda Tu, zogadad, yvela saqmes. 2013 wels Secvlili midgomebiT saqmeebis ganxilvis tendencia gagrZelda. gaizarda im SemTxvevaTa ricxvi, sadac mosamarTle proku-roris moTxovnisagan gansxvavebul gadawyvetilebas iReb-da da braldebuls aRkveTis RonisZiebas ufro meti gan-sjis Semdeg ufardebda.
qvemoT mocemuli diagramebi gamosaxavs situacias aRkve-Tis RonisZiebis gamoyenebasTan dakavSirebiT monitorin-gis mTeli periodis ganmavlobaSi.
10
diagrama #1
diagrama #2
2014 wels situacia kidev ufro gaumjobesda da mosamarTleebi metad cdilobdnen prokuroris Suamdgom-lobisa da dacvis poziciis safuZvlianobis gamorkvevas. garda amisa, prokurorebic cdilobdnen, ukeT dasabuTe-buli Suamdgomlobebi waredginaT sasamarTloSi. Sesabam-isad, aRkveTis RonisZiebasTan dakavSirebuli dasabuTe-buli gadawyvetilebebis ricxvi mkveTrad gaizarda.
11
qvemoT mocemuli diagrama gamosaxavs situacias aRkveTis RonisZiebis dausabuTebel gadawyvetilebebTan dakav-SirebiT monitoringis mTeli periodis ganmavlobaSi.
diagrama #3
2014 wels braldebis mxaris Suamdgomlobebi patimrobis Sesaxeb kidev ufro dasabuTebuli gaxda. rac Seexeba prokuraturis mier warmodgenil giraos Suamdgomlo-bebs, maTi nawili kvlav arasaTanadod dasabuTebuli iyo, radgan prokuratura iSviaTad warmoadgenda informacias braldebulis finansuri mdgomareobis Sesaxeb. Tumca, aq Tavis dadebiT rols sasamarTlo asrulebda da, ZiriTa-dad, Tavad cdilobda braldebulisagan am informaciis mopovebas. unda aRiniSnos, rom am kuTxiT yvelaze ukeTe-si mdgomareobaa Tbilisis saqalaqo sasamarTloSi, xolo yvelaze uaresi _ baTumis saqalaqo sasamarTloSi, sadac mosamarTleebi kvlav pasiur rols inarCuneben da ar cdi-loben yvela saWiro informaciis mopovebas aRkveTis Sua-mdgomlobis ganxilvisas.
2014 wels progresi dafiqsirda aRkveTis RonisZiebis saxed patimrobis gamoyenebis kuTxiT. miuxedavad imisa, rom prokurorebi ufro xSirad iTxovdnen patimrobis gamoyenebas, maTi Suamdgomlobebi ufro dasabuTebuli gaxda. garda amisa, im SemTxvevebSi, rodesac prokuroris mier warmodgenili patimrobis Suamdgomloba dausabuTe-
12
belia, sasamarTloebi ufro iSviaTad akmayofileben mas.7
qvemoT mocemuli diagrama gamosaxavs situacias proku-roris mier patimrobis moTxovnasTan dakavSirebiT moni-toringis mTeli periodis ganmavlobaSi.
diagrama #4
mxolod ori saxis aRkveTis RonisZiebis gamoyenebis praq-tika, romelic 2011 wlis oqtombridan 2012 wlis dekem-bramde fiqsirdeboda, nel-nela Seicvala 2013 wlidan, rodesac sasamarTlom or braldebuls Seufarda piradi Tavdeboba da SeTanxmeba saTanado qcevisa da gausvlelo-bis Sesaxeb. garda amisa, sainteresoa, rom sasamarTlos midgoma yvela SemTxvevaSi braldebulisaTvis aRkveTis RonisZiebis Sefardebis Sesaxebac nel-nela Seicvala da 2013 wlisaTvis sasamarTlom ori braldebuli datova aRkveTis RonisZiebis gareSe. 2014 wlisaTvis (ianvari-agvisto) mdgomareoba kidev ufro gaumjobesda da sa-samarTlodan meti braldebuli gaTavisuflda aRkve-Tis RonisZiebis gareSe. monitoringis bolo periodSi moimata aRkveTis alternatiuli RonisZiebis gamoyenebis
7 2012 wlis oqtombramde saias ar daufiqsirebia arc erTi SemTxveva, rodesac sasamarTlom ar daakmayofila prokuroris mier warmodgenili Suamdgomloba aRkveTis RonisZiebis saxiT patimrobis gamoyenebis Sesaxeb.
13
maCvenebelmac. amasTan, ramdenime saqmeSi prokurorebmac moiTxoves aRkveTis alternatiuli RonisZiebis gamoy-eneba da, calkeul SemTxvevebSi, aRkveTis RonisZiebis Se-fardebis moTxovnis gareSe iSuamdgomles winasasamarT-lo sxdomis daniSvna.
qvemoT mocemuli diagrama gamosaxavs situacias monitor-ingis mTeli periodis ganmavlobaSi aRkveTis RonisZie-bebis gamoyenebasTan dakavSirebiT.
diagrama #5
II. saproceso SeTanxmebis sxdomebi
saproceso SeTanxmebis ganxilvis sxdomebze daswrebisas gamovlinda, rom miuxedavad kanonmdeblobiT sasamarT-loze dakisrebuli valdebulebisa, mosamarTleebi pa-siurebi iyvnen. monitoringis sawyis etapze saproceso SeTanxmebebis dadeba TiTqmis avtomatur reJimSi mimdin-areobda da saerTod ar xdeboda SeTanxmebis kanonierebi-sa da samarTlianobis dadgena. mosamarTleTa pasiuroba TvalSisacemi iyo im fonze, rodesac is absoluturad yve-la saproceso SeTanxmebas amtkicebda da arc erT saqmeSi ar interesdeboda sasjelis samarTlianobiT.
imisaTvis, rom uzrunveleyo sasjelis samarTlianoba, mosamarTles unda ganexila arsebuli garemoebebi, gaeT-valiswinebina braldebulis pirovnuli maxasiaTeblebi,
14
danaSaulis Cadenis garemoebebi da SeTanxmebuli sasjeli. kanoni ar akonkretebs, Tu rogor unda moxdes sasjelis samarTlianobis uzrunvelyofa. Tumca, sasjelis Se-fardebis zogadi principebis Tanaxmad, magaliTad, jari-mis Sefardebisas, mosamarTles SeeZlo gamoerkvia: rogo-ri iyo braldebulis finansuri mdgomareoba; SeeZlo Tu ara mas jarimis gadaxda; iyo Tu ara jarimis Tanxa miyeneb-uli zianis Sesabamisi; garemoebebi, romlebSic danaSau-li iqna Cadenili da mosalodneli sasjelis zoma. garda amisa, mosamarTles SeeZlo, mxareebisaTvis SeeTavazebina saproceso SeTanxmeba Secvlili pirobebiT.8 es aniWebda mosamarTles SezRudul, magram garkveul berkets, zegav-lena moexdina sasjelis samarTlianobaze. miuxedavad ami-sa, saiam daafiqsira, rom sakiTxis ganxilvisas mosamarTle izRudeboda misi saqmianobis proceduruli valdebule-bebiT da braldebulisaTvis formaluri kiTxvis dasmiT imis Sesaxeb, eTanxmeboda Tu ara is saproceso SeTanxmebis gaformebas. aRniSnuliT mosamarTleebi arRvevdnen val-debulebas, darwmunebuliyvnen sasjelis samarTliano-baSi.
2012 wlis ivlisidan saiam agreTve daiwyo saproceso SeTanxmebebSi gamoyenebul jarimebze dakvirveba. dak-virvebis pirveli eqvsi Tvis Sedegebma aCvena, rom sapro-ceso SeTanxmebebis 68%-Si damatebiT sasjelad jarima iyo gamoyenebuli. amasTan, maRali iyo Sefardebuli jarimebis saSualo odenobac _ TiToeul braldebulze saSualod 9 115 lari.
garda amisa, saproceso SeTanxmebis ganxilvis sxdomebze saiam daafiqsira e.w. „mwvane qviTrebi“, romlebic bral-debulis axloblebs mohqondaT saproceso SeTanxmebis ganxilvis sxdomebze prokurorisaTvis gadasacemad, imis sabuTad, rom Sesafardebeli jarima ukve gadaxdili hqon-daT. es kidev erTxel miuTiTebda sasamarTlos formalur rolze saproceso SeTanxmebis ganxilvisas, radgan mxaree-bs SeTanxmebis damtkicebis absoluturi molodini hqon-daT. es aZlierebda varauds, rom saproceso SeTanxmebebis gaformebis erT-erTi mizani saxelmwifos sabiujeto Se-mosulobebis zrda iyo.
8 saqarTvelos sisxlis samarTlis saproceso kodeqsi, muxli 213.6.
15
2013 wlis meore naxevridan dafiqsirda mosamarTleTa gaaqtiurebis tendencia saproceso SeTanxmebebis ganxil-visas, rac kidev ufro TvalSi sacemi gaxda 2014 wlisaTvis. mas Semdeg, rac mosamarTle ver darwmunda sami saproceso SeTanxmebis kanonierebasa da samarTlianobaSi, mxareebma ki uari ganacxades SeTanxmebaSi cvlilebebis Setanaze, mosamarTlem pirvelad Tqva uari maT damtkicebaze. saia dadebiTad afasebs am cvlilebas da imeds itovebs, rom mosamarTleebi momavalSi kidev ufro aqtiurad Seecdebi-an saproceso SeTanxmebis samarTlianobis da kanonierebis dadgenas da mxolod amis Semdeg daamtkiceben mas.
monitoringis sawyis etapze damatebiT sasjelad ja-rimebis gamoyenebis maRali maCvenebeli 2013 wlisaTvis Semcirda. agreTve, Semcirda TiToeuli braldebulisaT-vis Sefardebuli jarimis saSualo odenobac. miuxedavad imisa, rom 2014 wlis monacemebiT jarimebis saSualo ode-noba kvlav gaizarda, is 2012 wels dafiqsirebul maCvene-belze mainc bevrad naklebi iyo.
qvemoT mocemuli diagramebi asaxavs situacias 2012 wlis ivlisidan 2014 wlis 15 agvistos CaTvliT.
diagrama #6
16
diagrama #7
III. sajaro ganxilvis ufleba
monitoringis sawyisma etapma gamoavlina saqmis sajaro ganxilvasTan dakavSirebuli problemebi. sajaro ganx-ilvis uflebiT efeqturad sargeblobisTvis sakmarisi ar aris mxolod sazogadoebis daswreba sisxlis samarT-lis saqmis ganxilvaze. sazogadoebas aseve unda hqondes ufleba, winaswar iyos informirebuli saqmis Sesaxeb, raTa hqondes SesaZlebloba, daeswros mis ganxilvas. aqedan gamomdinare, sajaro ganxilvis ufleba sasamarTlos aval-debulebs, uzrunvelyos saqmis ganxilvis TariRis, adgi-lis, braldebulis sruli saxelisa da gvaris da bralad wayenebuli muxlebis winaswar gamoqveyneba. gamovlinda, rom aRniSnul valdebulebas sasamarTlo yovelTvis ver asrulebda. gansakuTrebiT mwvaved es problema pirveli wardgenisa da nafic msajulTa SerCevis sxdomebze gamoi-kveTa.
pirveli wardgenis im sxdomebidan, romelTa monitoring-sac saia sami wlis ganmavlobaSi axorcielebda, sasamarT-los arc erTi sxdomis Sesaxeb gamouqveynebia informacia winaswar. saias mier sakiTxze yuradRebis gamaxvilebis miuxedavad, situacia dRemde ucvleli darCa. Tbilisis saqalaqo sasamarTlos warmomadgenlebi acxadebdnen, rom amis mizezi teqnikuri SezRudvebi iyo, rac ukavSirdeboda pirveli wardgenis sxdomebis Catarebas braldebulis da-
17
kavebidan mcire drois monakveTSi. amasTan, gamoTqvamdnen mzadyofnas, moegvarebinaT es teqnikuri problema. dapir-ebis miuxedavad, am mimarTulebiT araviTari RonisZieba gatarebula.
baTumisa da quTaisis saqalaqo sasamarTloebSi situa-cia, garkveulwilad, ukeTesi iyo. miuxedavad imisa, rom Tbilisis saqalaqo sasamarTlos msgavsad, arc baTumisa da quTaisis saqalaqo sasamarTloebi aqveynebdnen mos-menis TariRebs eleqtronul monitorebze, mandaturi acxadebda informacias sasamarTlos misaRebSi ganxilvis dawyebamde ramdenime xniT adre da dainteresebul pirebs acnobebda sxdomis adgilsa da braldebulis vinaobas. Tumca, mandaturi wayenebul brals ar acxadebda.
saiam miiCnia, rom baTumisa da quTaisis saqalaqo sasamarT-loSi arsebuli gamocxadebis meTodi ar iyo srulyofili. pirs, romelsac surda pirveli wardgenis sxdomaze das-wreba, ar SeeZlo, daedgina dro da adgili gonivruli vadiT adre. ufro metic, sazogadoebas ar ecnobeboda braldebis Sesaxeb.
rac Seexeba nafic msajulTa SerCevis sxdomebs, monitor-ingis sawyis etapze informacia winaswar arc am sxdomebis Sesaxeb qveyndeboda. garda amisa, sazogadoebas ar hqonda nafici msajulebis SerCevis arc erT im sxdomaze das-wrebis SesaZlebloba, romelTac saia akvirdeboda. miuxe-davad imisa, rom sxdoma mosamarTlis mier ar iyo daxu-ruli, dainteresebul pirebs maTze daswrebis uflebas ar aZlevdnen mandaturebi da nafici msajulebis koordina-torebi. saias damkvirvebels araerTxel mouwia sasamarT-los TanaSemwesTan dakavSireba, aseve, mandaturebisa da nafici msajulebis koordinatorebisTvis ganmarteba, rom aseT sxdomaze daswreba nebismieri dainteresebuli piris uflebaa, Tu mosamarTlis gadawyvetilebiT ar aris daxuruli.
saias mier sasamarTlo monitoringis sawyis etapze gamov-lenili sajaro ganxilvis uflebis darRvevasTan dakav-Sirebuli problema dRemde ucvleli rCeba. Tumca, aR-moifxvra nafic msajulTa SerCevis sxdomebze sazogadoe-bis daswrebis problema. 2013 wels, mas Semdeg, rac saias
18
monitorebma gaaprotestes es ukanono SezRudva, maT sa-Sualeba miecaT, daswrebodnen aRniSnul sxdomebs. 2014 wels ki, mas Semdeg, rac saiam ganagrZo am sakiTxTan dakav-SirebiT protestis gamoxatva, sasamarTlom aRmofxvra es xarvezi da nafic msajulTa SerCevis sxdomebi sazogadoe-bisTvis Riaa.
IV. mxareTa Tanasworoba da SejibrebiToba
saiasaTvis gansakuTrebiT saintereso iyo procesebze mxareTa Tanasworobasa da SejibrebiTobaze dakvirveba. mxareTa Tanasworobas gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs sisxlis samarTlis saqmeebis ganxilvisas, rodesac bral-debas saxelmwifo resursi da Zalaufleba gaaCnia, xolo dacvis mxare ufro arasaxarbielo mdgomareobaSi imyofe-ba.
dakvirvebis pirvel etapzeve mosamarTleebi, romelTa sx-domebzec dakvirveba ganxorcielda, neitralurebi da mx-areTa mimarT pativiscemiT gamsWvalulebi Candnen da arc erTi sasamarTlo sxdomis dros mosamarTlis mxridan ar dafiqsirebula iseTi qmedeba, rac procesis monawile mxa-reebze aSkara zewolis faqtad SeiZleboda miCneuliyo. ma-gram maT mier miRebuli gadawyvetilebebis statistikuri monacemebis analizis Semdeg, SesamCnevi gaxda sasamarT-los mxridan prokuraturis mimarT mikerZoeba.
rogorc zemoT aRvniSneT, mosamarTleebi yovelTvis ak-mayofilebdnen prokuraturis Suamdgomlobebs aRkve-Tis RonisZiebis Sesaxeb. garda amisa, sasamarTlo akmayo-filebda braldebis yvela Suamdgomlobas mtkicebule-baTa wardgenis Sesaxeb, dacvis winaaRmdegobis miuxeda-vad. amasTan, sasamarTlo arasodes akmayofilebda dacvis Suamdgomlobas mtkicebulebaTa wardgenis Sesaxeb, Tuki mas braldeba ar uWerda mxars. yovelive es miuTiTebda mosamarTleTa mikerZoebaze prokuraturis mimarT.
sasamarTlos loialuri damokidebuleba braldebis mx-aris mimarT gamoCnda arsebiTi ganxilvis sxdomebzec, sadac erTi wlis ganmavlobaSi saias mosamarTlis mier gamotanili arc erTi gamamarTlebeli ganaCeni ar daufiq-
19
sirebia. garda amisa, sasamarTloebi xSirad braldebu-lebs arasrulad ganumartavdnen maT uflebebs, rac am ukanasknelT uzRudavda TavianTi uflebebiT sarge-blobis SesaZleblobas.
saias mier ganxorcielebuli monitoringis pirveli wlis Sedegebze dayrdnobiT, Tamamad SegviZlia davaskvnaT, rom dacvasTan SedarebiT braldeba privilegirebul md-gomareobaSi iyo Cayenebuli, rogorc sasamarTlos, ise kanonmdeblobis mier. ramdenime mowmis mimarT dafiqsire-bulma zewolisa da arasaTanado mopyrobis faqtma gaa-Zliera saias wuxili, rom mowmis dakiTxvis arsebuli wesi problemuria. arsebuli wesi braldebas aZlevs SesaZle-blobas, dakiTxvis savaldebulo da stresuli procesi gamoiyenos mowmeze zemoqmedebisaTvis da misTvis sasarge-blo Cvenebis misaRebad. magaliTad, erT-erTi arsebiTi ganxilvis dros, romelsac saia 2012 wels akvirdeboda, mowmem ganacxada, rom mas saqmis mxolod garkveuli epi-zodebi axsovda, danarCeni ki daaviwyda, radgan gamudme-buli zewolis qveS imyofeboda. amis Semdeg mowmem tirili daiwyo. man ganacxada, rom ar eTanxmeboda Tavisi Cvenebis arc erT nawils da rom mas iZulebiT daawerines, TiTqos eTanxmeboda aRniSnul Cvenebas. naTelia, rom mowmis da-kiTxvis moqmedi wesi dacvis mxares, braldebasTan Sedar-ebiT, mkveTrad araTanabar mdgomareobaSi ayenebs, riTac irRveva mxareTa Tanasworobisa da procesis Sejibrebi-Tobis principi.
SejibrebiT procesTan dakavSirebuli meore mniS-vnelovani problema winasasamarTlo sxdomebze Cxreka-amoRebis RonisZiebasTan dakavSirebiT dafiqsirda. moni-toringis dasawyisisaTvis kanonmdebloba Cxreka-amoRebis uflebas mxolod braldebis mxarisaTvis iTvaliswinebda, maSin rodesac dacva moklebuli iyo am SesaZleblobas.9 garda amisa, TiTqmis yvela Cxreka-amoReba, romelsac saia sami wlis ganmavlobaSi akvirdeboda, Catarebuli iyo sasamarTlos winaswari nebarTvis gareSe, misi Semd-
9 2014 wlis agvistoSi sisxlis samarTlis saproceso kodeqsSi Sevida cvlileba, romlis mixedviTac, dacvas mieca SesaZlebloba, Cxreka-amoReba ganaxorcielos damoukidebeli gamomZieblis meSveobiT, ris Sesaxebac SuamdgomlobiT Tavdapirvelad sasamarTlos unda mimarTos.
20
gomi dakanonebiT, ra drosac braldeba irwmuneboda, rom RonisZieba gadaudebeli aucileblobis pirobebSi Catar-da.10
saiam ver SeZlo gaerkvia, iyo Tu ara Cxrekisa da amoRebis faqtis Semdgomi dakanoneba dasabuTebuli, vinaidan isini ar ganixileba zepiri mosmenebis Sesabamis sxdomebze. Tum-ca, is faqti, rom SemTxvevaTa 96% mxolod Catarebis Sem-deg dakanonda, samarTaldamcavi organoebisa da sasamarT-los mier TavianTi valdebulebebis daculobas eWvqveS ayenebs. kanoniT, maT ar unda Caataron an daakanonon saga-moZiebo moqmedeba, romelic ar aris saTanadod argumen-tirebuli da gadaudebeli aucileblobis safuZvelze ar tardeba.
arsebul realobaSi dacva iyenebda mtkicebulebis mo-sapoveblad misTvis darCenil minimalur SesaZleblobas da sasamarTlos mimarTavda SuamdgomlobiT, rom daxmare-boda mas konkretuli dawesebulebidan mtkicebulebis gamoTxovnaSi maSin, rodesac dawesebuleba amaze uars acxadebda. aseT SemTxvevebSi, sasamarTlo uars ambobda dacvis Suamdgomlobis dakmayofilebaze im motiviT, rom es CaiTvleboda amoRebis RonisZiebad, risi uflebac mx-olod braldebis mxares hqonda. aseTi mocemuloba mniS-vnelovnad uzRudavda dacvas mtkicebulebaTa mopovebis SesaZleblobas da sagrZnoblad asustebda mis poziciebs braldebasTan SedarebiT.
yovelive zemoaRniSnulze dayrdnobiT, SegviZlia vTqvaT, rom monitoringis proeqtis sawyis etapze dafiqsirebuli sasamarTlos mikerZoebuli damokidebuleba prokuratu-ris mimarT, SesaZloa ara srulad, magram nawilobriv mainc, waxalisebuli iyo sakanonmdeblo doneze braldebis mx-arisaTvis gaumarTlebeli upiratesobebis arsebobiTac. es winaaRmdegobaSi iyo, da metwilad dResac aris, mxareTa Tanasworobisa da SejibrebiTobis principTan.
aqve aucilebelia aRiniSnos, rom procesebze dacva, zoga-dad, bevrad pasiuri iyo, vidre braldeba. is Zalian iSviaT
10 Cxreka-amoRebis 196 RonisZiebidan mxolod 8 Catarda sasamarTlos winaswari nebarTviT, danarCeni 188 ki, sasamarTlom mogvianebiT daakanona.
21
SemTxvevaSi waradgenda mtkicebulebebs da aseve Zalian iSviaTad ewinaaRmdegeboda prokuroris Suamdgomlobebs. es garemoeba SeiZleba aixsnas im realobiT, rac imdroin-del sisxlis samarTlis marTlmsajulebaSi arsebobda da romelic dacvas motivacias ukargavda. miuxedavad amisa, saias SefasebiT es ver gamodgeba dacvis kvalifikaciis naklebobisa da gulgrilobis gasamarTleblad, rac moni-toringis ganmavlobaSi araerTxel dafiqsirda.
mxareTa Tanasworobasa da SejibrebiTobasTan dakavSire-buli zemoxsenebuli problema _ sakanonmdeblo doneze braldebisaTvis miniWebuli upiratesobebi, samwuxarod, monitoringis dawyebidan dRemde ucvleli rCeba. rac Se-exeba meore problemas _ sasamarTlos mxridan braldebi-saTvis upiratesobis miniWebas, 2013 wlidan TandaTanobiT Seicvala da sasamarTlom ufro metad daabalansa Tavisi midgoma braldebisa da dacvis mimarT. es dadebiTi cvli-leba SesamCnevi iyo rogorc pirveli wardgenisa da wina sa-samarTlo sxdomebze, ise saproceso SeTanxmebis ganxilvis sxdomebze. miuxedavad imisa, rom garkveuli mimarTule-biT mdgomareoba ukeTesobisken Seicvala, samwuxarod, es cvlileba mniSvnelovnad ar Sexebia gamamarTlebel gana-Cenebs.
pirveli wardgenis sxdomebze sasamarTlo uapelaciod da yovelgvari dasabuTebis gareSe aRar akmayofilebda braldebis yvela Suamdgomlobas. amasTan, mcired, magram stabilurad izrdeba aRkveTis alternatiuli RonisZie-bebis gamoyenebis maCvenebeli. gaizarda im SemTxvevaTa ra-odenobac, rodesac sasamarTlom saWirod ar miiCnia aRkve-Tis romelime RonisZiebis gamoyeneba da ise gaaTavisufla braldebuli. sasamarTlo ufro aqtiurad iTxovs Suamd-gomlobis dasabuTebas braldebisgan da Tavadac metad as-abuTebs Tavis gadawyvetilebebs aRkveTis RonisZiebis Se-fardebis Sesaxeb. saias SefasebiT, es mniSvnelovani winga-dadgmuli nabijia.
winasasamarTlo sxdomebze, prokuroris nebis gaTval-iswinebis magivrad, sasamarTlo rig SemTxvevebSi aRar ak-mayofilebs prokuroris Suamdgomlobas mtkicebulebaTa wardgenis Sesaxeb. amasTan, dacvis Suamdgomlobis dakmay-ofileba aRar aris damokidebuli prokuroris Tanxmoba-
22
ze. dafiqsirda iseTi SemTxvevebi, rodesac, prokuroris winaaRmdegobis miuxedavad, sasamarTlom daamtkica dac-vis mier warmodgenil mtkicebulebaTa nusxa.
2013 wlis meore naxevarSi dafiqsirda pirveli SemTxveva, rodesac sasamarTlom srulad ar daakmayofila bral-debis Suamdgomloba mtkicebulebaTa wardgenis Sesaxeb da yvelaze mniSvnelovani mtkicebuleba dauSveblad miiC-nia. Sedegad, mosamarTlem Sewyvita saqmeze sisxlissamar-Tlebrivi devna. 2014 wels saiam sisxlissamarTlebrivi devnis Sewyvetis kidev erTi SemTxveva daafiqsira.
dakvirvebis dros agreTve dadginda, rom sasamarTloebi TavianT valdebulebas _ braldebulTaTvis maTi ufle-bebis srulyofilad ganmartebis kuTxiT _ ukeT arTmeven Tavs. es gaumjobeseba gansakuTrebiT SesamCnevia saproce-so SeTanxmebasTan dakavSirebuli uflebebis ganmartebi-sas. qvemoT mocemuli diagrama gamosaxavs mdgomareobas samwliani monitoringis ganmavlobaSi.
diagrama #8
samwuxarod, miuxedavad sasamarTlos Secvlili damokide-bulebisa, ucvleli darCa procesebze dacvis mxaris pasi-uroba. saiam daafiqsira, rom procesze braldebis mxare bevrad aqtiuria dacvasTan SedarebiT. dacvis mxare kvlav iSviaTad warmoadgens Suamdgomlobebs da, agreTve, iSvi-
23
aT SemTxvevaSi ewinaaRmdegeba prokuroris Suamdgomlo-bebs. gamonakliss warmoadgens mxolod e.w. `gaxmaurebuli saqmeebi~, sadac dacva braldebaze metad aqtiuric ki aris.
mdgomareoba TiTqmis ar Secvlila gamamarTlebeli gana-Cenebis kuTxiT. 2011 wlis oqtombridan moyolebuli, saias monitoringis farglebSi pirveli gamamarTlebeli ganaCe-ni 2013 wlis pirvel naxevarSi dafiqsirda. 2013 wlis meore naxevarSi saiam sami gamamarTlebeli ganaCeni daafiqsira. 2014 wels (ianvari-agvisto) ki es maCvenebeli erT gamamar-Tlebel ganaCenamde Semcirda.
qvemoT mocemuli diagrama gamosaxavs mdgomareobas moni-toringis mTeli periodis ganmavlobaSi.
diagrama #9
24
daskvna
saias mier sami wlis ganmavlobaSi sasamarTloSi mimdin-are procesebze dakvirvebiT naTeli gaxda, rom garkveu-li mimarTulebebiT saxezea mniSvnelovani gaumjobeseba, Tumca, zogi mimarTulebiT progresi umniSvneloa:
• monitoringis Tavdapirvel etapze, sasamarTloebi prokuraturisadmi mikerZoebulebi Candnen, rode-sac pirveli wardgenis sxdomebze yovelTvis ak-mayofilebdnen prokuroris Suamdgomlobas da aRkveTis RonisZiebis Sefardebis Sesaxeb xSirad dausabuTebel gadawyvetilebas iRebdnen. am tenden-ciis cvlileba 2012 wlis arCevnebis Semdeg daiwyo da mas Semdeg sasamarTlos midgomebis gaumjobeseba calkeuli mimarTulebebiT gagrZelda. kidev ufro Semcirda aRkveTis RonisZiebis Sesaxeb dausabuTe-beli gadawyvetilebebi, gansakuTrebiT patimrobis SemTxvevebSi.
• suraTi Seicvala gamoyenebuli aRkveTis RonisZiebis saxeebis TvalsazrisiTac. 2012 wlis arCevnebis Sem-deg mosamarTleebma Sewyvites mxolod prokuroris poziciis mxardaWera da, miuxedavad prokuroris mier moTxovnili patimrobisa, daiwyes giraos xSiri gamoyeneba. 2014 wlidan mosamarTleebi ufro xSir-ad iyeneben giraos da patimrobisgan gansxvavebul aRkveTis RonisZiebebs, Tumca, es RonisZiebebi kvlav saqmeTa mcire nawilSi gamoiyeneba.
• prokuraturis Suamdgomloba aRkveTis RonisZie-bebis Sesaxeb, metwilad giraos nawilSi, jer kidev dausabuTebeli rCeba. pozitiur cvlilebad Sei-Zleba CaiTvalos is, rom sasamarTlo ufro xSirad cdilobs, Tavad gamoarkvios braldebulis finans-uri mdgomareoba. sasamarTlo, Cveulebriv, avto-maturad aRar akmayofilebs braldebis mxaris Sua-mdgomlobas patimrobis Sesaxeb, Sesabamisad, misi gadawyvetilebebi patimrobasTan dakavSirebiT ufro dasabuTebuli gaxda.
• 2012 wlis arCevnebis Semdeg sasamarTlos mier dac-vis Suamdgomlobis dakmayofileba mtkicebulebaTa wardgenis Sesaxeb aRar aris braldebis Tanxmobaze damokidebuli. 2013 wlis Semdeg ki, sasamarTloebi
25
aRar akmayofileben braldebis yvela Suamdgomlo-bas wina sasamarTlo sxdomebze. 2013 wlidan 2014 wlis 15 agvistos CaTvliT periodSi saiam daafiq-sira ori SemTxveva, rodesac mosamarTlem Sewyvi-ta sisxlissamarTlebrivi devna winasasamarTlo ganxilvis etapze. msgavsi SemTxveva 2013 wlamde ar dafiqsirebula.
• sasamarTlom moagvara nafic msajulTa SerCevis sx-domebze daswrebis problema da ukve yvela moqalaq-isaTvis Tavisuflad aris SesaZlebeli aseTi tipis sxdomebze daswreba. Tumca, sasamarTloebi winaswar kvlav ar aqveyneben informacias pirveli wardgenis sxdomebis Sesaxeb.
• rac Seexeba Cxrekasa da amoRebas, kvlav arsebobs mizezi, rom eWvi SevitanoT samarTaldamcavi orga-noebisa da sasamarTlos mier im valdebulebebis Ses-rulebaSi, romlis mixedviTac, maT ar unda Caataron an daakanonon iseTi Cxreka da amoReba, sadac sa-Tanadod ar iqneba argumentirebuli gadaudebeli aucilebloba.
• monitoringis sawyis etapze mosamarTleebi Zalian pasiurebi iyvnen da yvela saproceso SeTanxmebas adasturebdnen sasjelis samarTlianobis Semowmebis gareSe. 2013 wlis meore naxevridan mosamarTleebi ufro gaaqtiurdnen saproceso SeTanxmebis ganx-ilvisas. mosamarTleebi kidev ufro gaaqtiurdnen 2014 wels da monitoringis ganmavlobaSi pirvelad dafiqsirda sami SemTxveva, rodesac mosamarTlem arasamarTlianad miiCnia saproceso SeTanxmebiT dadgenili sasjeli da ar daamtkica saproceso Se-Tanxmeba. Semcirda im saproceso SeTanxmebebis pro-centuli maCvenebeli, romlebSic jarima iyo gamoy-enebuli. Semcirda jarimebis saSualo odenobac, Tumca, monitoringis bolo periodSi (2014 wlis ian-vari-agvisto) is kvlav gaizarda.
• rac Seexeba braldebulisaTvis konkretuli ufle-bebis ganmartebas, am mimarTulebiT garkveuli pro-gresi dafiqsirda. mosamarTleebi gacilebiT ukeT axerxebdnen braldebulTa informirebas arasaTa-nado mopyrobasTan dakavSirebiT maTi uflebebis
26
Sesaxeb da ukeT arkvevdnen iyo Tu ara saproceso Se-Tanxmebebi arasaTanado mopyrobis Sedegi.
zemoxsenebuli cvlilebebi, SesaZloa, qveyanaSi politi-kuri garemos cvlilebiT yofiliyo gamowveuli, ramde-nadac sasamarTloebma saqmeebisadmi gansxvavebuli mid-goma gaxmaurebuli saqmeebis ganxilvebis dawyebis Semdeg gamoavlines. aRniSnuli cvlilebebi, SesaZloa, mTavrobis cvlilebiTac yofiliyo ganpirobebuli. miuxedavad amisa, rogorc Cans, saias sasamarTlo monitoringis proeqtis meSveobiT problemebis marTebulma identificirebam, ma-Tze sajarod msjelobam da Sesabamisi rekomendaciebis Se-Tavazebamac Tavisi Sedegi gamoiRo. sainteresoa, rom sa-samarTloebSi mdgomareoba saias dakvirvebis xangrZlivo-bis proporciulad gaumjobesda. samwuxarod, is sasamarT-loebi, romlebsac saia ar dakvirvebia, ar iTvaliswineben sxva sasamarTloebSi gamovlenil problemebze dayrdno-biT SemuSavebul rekomendaciebs, miuxedavad imisa, rom es problemebi sistemuri xasiaTisaa da ara _ individualuri.
saia dResac agrZelebs sasamarTlos monitorings sam saqa-laqo sasamarTlosa da saapelacio sasamarTloebSi da imeds itovebs, rom saias mier aqamde SemuSavebul reko-mendaciebsa da momavalSi gakeTebul daskvnebs gaiziare-ben regionuli sasamarTloebic, sadac saia procesebs ar akvirdeba. saias rwmeniT, es xels Seuwyobs saqarTveloSi sisxlis samarTlis sistemis ufro metad srulyofa-gaum-jobesebas.