sanmateo - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin...

116
SAN MATEO Jesucristoj ñauba taitagunamunda Lc 3:23-38 1 1 Jesucristoga Taita Abra- hambuj Rey Davidbuj churigunaj churimiga. Jesus- buj ñaubadij causuj taitagunaj shutigunadami caibiga ruru- shca tiyan. 2 Abrahamga Isaacbuj tai- tamiga. Isaac-ca Jacob-buj, Jacobga Judaj, paibuj huauqui- gunaquish. 3 Judaga Faresbuj shinaidi Zeraquish taitamiga, mamaga Tamarmiga. Faresca Esrombuj taita, Esromga Arambuj taita. 4 Aramga Ami- nadab-buj taita. Aminadabga Naasonbuj, Naasonga Salmon- buj. 5 Salmonga Boozbuj taita, mamaga Rahabmiga. Boozca Obedbuj taita; mamaga Rut- miga. Obedga Isaibuj taita. 6 Isaiga Rey Davidbuj taita. Rey Davidga Salomonbuj, mamaga Uriasbuj huarmimi- shca. 7 Salomonga Roboambuj taitamiga. Roboamga Abias- buj, Abiasca Asabuj. 8 Asaga Josafatbuj taita. Josafatca Jorambuj, Joramga Uziasbuj. 9 Uziasca Jotambuj taita. Jotamga Acazbuj, Acazga Ezequiasbuj. 10 Ezequiasca Manasesbuj taita. Manasesca Amonbuj, Amonga Josiasbuj. 11 Josiasca Jeconiasbuj taita paibuj huauquigunaquish. Paiguna causi p'unllaguna- bimi Israelgunada Babilonia llactamu prezusha apusha rigaguna. 12 Prezusha rishca q'uipa Jeconiasca Salatielbuj taita tucuga; Salatielga Zorobabel- buj, 13 Zorobabelga Abiudbuj, Abiudga Eliaquimbuj, Elia- quimga Azorbuj. 14 Azorga Sadocbuj taita. Sadoc-ca Aquimbuj, Aquimga Eliud- buj. 15 Eliudga Eleazarbuj. Eleazarga Matanbuj, Matanga Jacob-buj. 16 Jacobga Mariaj cusa Jozij taitamiga. Maria-

Upload: others

Post on 01-Sep-2020

1 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

SAN MATEO

Jesucristoj ñaubataitagunamunda

Lc 3:23-38

1 1 Jesucristoga Taita Abra-hambuj Rey Davidbuj

churigunaj churimiga. Jesus-buj ñaubadij causuj taitagunajshutigunadami caibiga ruru-shca tiyan.2Abrahamga Isaacbuj tai-

tamiga. Isaac-ca Jacob-buj,Jacobga Judaj, paibuj huauqui-gunaquish. 3 Judaga Faresbujshinaidi Zeraquish taitamiga,mamaga Tamarmiga. FarescaEsrombuj taita, EsromgaArambuj taita. 4Aramga Ami-nadab-buj taita. AminadabgaNaasonbuj, Naasonga Salmon-buj. 5Salmonga Boozbuj taita,mamaga Rahabmiga. BoozcaObedbuj taita; mamaga Rut-miga. Obedga Isaibuj taita.6 Isaiga Rey Davidbuj taita.Rey Davidga Salomonbuj,

mamaga Uriasbuj huarmimi-shca. 7 Salomonga Roboambuj

taitamiga. Roboamga Abias-buj, Abiasca Asabuj. 8AsagaJosafatbuj taita. JosafatcaJorambuj, Joramga Uziasbuj.9Uziasca Jotambuj taita.Jotamga Acazbuj, AcazgaEzequiasbuj. 10EzequiascaManasesbuj taita. ManasescaAmonbuj, Amonga Josiasbuj.11 Josiasca Jeconiasbuj taitapaibuj huauquigunaquish.Paiguna causi p'unllaguna-bimi Israelgunada Babiloniallactamu prezusha apusharigaguna.12Prezusha rishca q'uipa

Jeconiasca Salatielbuj taitatucuga; Salatielga Zorobabel-buj, 13Zorobabelga Abiudbuj,Abiudga Eliaquimbuj, Elia-quimga Azorbuj. 14AzorgaSadocbuj taita. Sadoc-caAquimbuj, Aquimga Eliud-buj. 15Eliudga Eleazarbuj.Eleazarga Matanbuj, MatangaJacob-buj. 16 Jacobga Mariajcusa Jozij taitamiga. Maria-

Page 2: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

2 Mateo 1.17–23munda Jesús huachariga;Cristoa shutimiga.17 Shinaquiga Abraham-

munda Davidgama chungachuscu (14) ñauba taitaguna-mi; Davidmunda Babiloniallactamu apashca p'unlla-gama chunga chuscu (14);Babiloniamu apashca p'un-llamunda Cristogama chungachuscu (14) ñauba taitagunamigashca.

Jesucristohuacharishcamunda

Lc 2:1-718 Jesucristo huacharinaga

cashnami gashca. Paibujmama Mariaga Jozin cazara-ngu ari ninucushcami gaga.Nariquish paiyun purishai-dimi Diosbuj EspiritumundaMariaga icsa charij tucushca.19 “Mariaga huainayashamichichu tucushcanga,” yuyusha,paibuj cusa Jozigab allilladic'ari gashcamunda, Mariada

na gentegunaj ñaubuqui pinga-naidi saquichingumi, pish nayachujllabidi partirisha ringumunuga. 20 Shina yuyashapuñuriqui, ñash Manduj Dios-buj shuj ángel paibuj sueñobiricurigallami cashna nisha:“Jozi, ñauba Rey Davidbuj

churigunaj churi, ama mancha-richu Marian cazaranadaga;paiga Diosbuj Espiritumunda-mi icsa charij gan. 21 Paimishuj churida mirunga. Chimaraga tuqui juchaguna-munda paida crijcunadaquishpichinashcamunda, Jesússhutida shutichingui,” niga.c22Tuqui caigunaga Man-

duj Dios nishcada parlujIsaiasmu Dios parlachishcap'actachunmi shina tucuga:

23 “¡Uyichi! Shuj huarmi pic'arinbish na purijmiicsa charij tucusha shujchurida mirunga.

Paidaga Emanueldamishutichingaguna.”d

aCristo nishash Mesías nishash chilladadimi nin.bIsraelguna chi tiempogunabiga cazarangu ‘ari’ ninucushcadaga cazarashca-bimi ricujcunaga. Shinushami ‘cusa’ nin.cJesús shutiga Quishpichij gashcada ricuchin.dIsaias 7:14 chibi parlan.

Page 3: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

3 Mateo 1.24–2.8(Cai shutiga, “Diosca ñucu-

chinmi,” nisha shina nin.)24 Jozi rijcharishaga imada

Diosbuj ángel mandushcadamirurusha, Mariada cazaraga.25 Shinash imaura María chu-rida mirungagama na cusandijhuarmindij laya puñugaguna-chu. Chi maradaga JozigaJesustami shutichiga.

Yachuj tucushcagunaJesusta ricushca

2 1 Jatun Mandaj Herodesmandashca huatagunaga

Jesús Judea llacta Belén pue-blobi huacharishca q'uipagaindi llujshina ladumundayachuj tucushcaguna Jerusalénpueblomu chayushaga,2 “¿Maibidi Israelgunada

jatun mandajca huachari-shca?” nisha tapugaguna,“Indi llujshina ladubimi paihuacharishcada ricuchij luze-roda ricushcanchi. Shinushamipaida, ‘Allimi gangui,’ ningushamuganchi.”3 Imaura Jatun Manduj

Herodesca tuqui Jerusalenbicausujcunash cai nishcagunadauyushaga tuqui layaidi yuyari-

sha manchariga. 4 ShinushagaHerodesca tuqui curadamandujcunada, Moisesmumandushcada yachachijcuna-dash tandachisha tapuga,“¿Cristoga maibidi huachari-

na gan?”5Shina niqui cashna niga-

guna:“Judea llacta Belén pueblobi,

Dios nishcada parluj caidaescribishca tiyashcamunda:

6 ‘Can Belén puebloJudaj achpamundaJudaj achpabi tiyujmandujcunamunda nauchillachu gangui.

Ashtangarin canmundamishuj jatun mandujllujshinga.

Paimi ñucaj agllashcaIsraelgunadaga michijshina pushunga.’ ”

7Chimundami Herodes-ca yachuj tucushcagunadapacallada cayachun cachushaimauramunda luzero ricu-rishcada tapushaga yachujchayuga. 8Chi q'uipa Belenmucachusha cashna niga:“Chimu richi; chi mara-

munda tuqui ima yachi

Page 4: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

4 Mateo 2.9–16pudishcada yachamungui-chi. Japishaga ñucash paida,‘allimi gangui,’ ningu ringajñucamu parlanguichi.”9Herodes ima nishcada

uyushca q'uipa yachuj tucu-shcagunaga rigaguna. Indillujshina ladubi ricushcaluzeroga ñash paigunada ñau-bushca riguga. Shina rigushachi luzeroga mara sirishcapushtubimi saquiriga. 10Shinaluzeroda ricushami mancha-naidi cushilladi tucugaguna.11Chi huasimu huaigushagamarada paibuj mama Marian-dijta ricugaguna. Chimundamicungurisha cumurisha, “Allimigangui,” nisha cumbidana-gunadash llujshichisha curidainciensoda mirradash maramucugaguna.e 12Dios sueñobiyachuj tucushcagunamu,“Ama Herodesbujmu vueltan-guichichu,” nisha ricuchiqui,shuj ñanda paigunaj llactamurigaguna.

Egiptomu miticusharishcamunda

13Paiguna rishca q'uipa Jozi-mu sueñobi Mandaj Diosbujángel ricurisha cashna niga:“¡Jatari! Marada japisha

marabuj mamadash pushushaEgipto llactamu miticusha ri.Herodesca marada huañuchi-ngu mashcangami. Shinusha,imaura ñuca parlungagamachibi saquiringui.”14Shina nin, rijcharisha Jozi-

ga marada maraj mamadashpushusha chi tutaidi Egiptomullujshish riga. 15Chibimi ima-ura Herodes huañungagamasaquirigaguna. “Egiptomunda-mi ñucaj churidaga cayugani,”nisha Dios nishcada par-luj Oseasmu Mandaj Diosparlachishca p'actachunmicaigunaga tucuga.f

Herodes Jesustahuañuchish nishca

16Yachuj tucushcagunana vueltamuquiga, “Ñucada

eCuriga Jesús jatun manduj gashcada ricuchin; inciensoga Dios gashcada ricu-chin; mirraga Jesús ñucuchij juchagunamunda huañunashcadami ricuchin.fOseas 11:1 caida parlan.

Page 5: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

5 Mateo 2.17–23uma tacushcagunami,” nishaHerodes manchanaidi p'iña-riga. Imauramunda luzeroricurishcada yachuj tucushca-gunada tapushcada yuyarisha,mashnalla Belenbi shinaidiBelén muyundijbi causuj tuquic'ari mara ishqui huatamundaurimu charijcunadaga illujtahuañuchichunmi mandushcachuga.17 Shinami Dios nishca-

da parluj Jeremías cashnaparlashca p'actuga:

18 “Ramá pueblobimi shujjinchida caparishamejor llaquirishahuacushcamiuyarishca.

Raquelmiga.‘Ama huaquichu,’ niquish

nima na uyanachishahuacaguga.

Paibuj churiguna ñahuañushcamundamishina huacaga.”g

Egiptomunda Israelmuvueltamushcamunda

19Herodes huañushca q'uipaJozi Egipto llactabi gaquiMandaj Diosbuj ángel sue-ñobi ricurisha cashna niga:20 “Marada huañuchingumunujcunaga ñami huañu-shcaguna. ¡Shinusha jatari!Marada japisha marabujmamadash pushusha Israelllactamu ri.”21Chimundami jatarisha,

Joziga marada, maraj mamun-dash pushusha Israel llactamuvueltuga. 22Shinash Arquelaopaibuj taita Herodesbuj randiJudeabi mandujta Jozi yachu-shaga chimu rinada manchuga.Shinalladi Dios sueñobiparlushcamunda Israel llacta-llabidi tiyuj Galilea achpamucaruyasha riga. 23Chimu cha-yushaga, Nazaret shuti uchillapueblobimi causugaguna.Dios nishcada parlujcunaJesusmunda cashna parlushca

gJeremías 31:15 chibi parlan; Raquelga Israel shuti ñauba taitabuj huarmigashcamunda, tuqui Israelgunaj mama shina gashcada yuyujcunaga.Shinushami Raquel nishaga, tuqui Belenbi causuj mamagunaga paigunajchuriguna huañushcamunda huacashcadami ricuchin.

Page 6: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

6 Mateo 3.1–5p'actachunmi shina tucuga:“Paidaga ‘Nazaretmunda,’nishami ningaguna.”h

Bautizaj Juanchu shitashcapushtubi parlashcamunda

Mc 1:1-8; Lc 3:1-9,15-17; Jn 1:19-28

3 1Chi huataguna q'uipa-mi Bautizaj Juanchuga

Diosbuj shimida Judea llactashitushca pushtubi parlushachayushaga, 2 cashna niga:“Jahua Pacha Dios Can-

gunada Mandanagai ñamicuchuyamugun.j Shinushatuqui cangunaj juchagunadasaquisha Diosmu cuchuyichi,”nishami parlaguga.

3Dios nishcada parluj Isai-asca Juanchumundami cashnanishaga escribishca:k“Shitushca pushtubimi

shujca jinchidacaparin.

‘Manduj Diosbuj ñandaderecho rurusha alliparijichi,’ ” nisha nin.l

4Bautizaj Juanchuj chura-naga camello millmallanmirurushcaga. Shinaidi carachumbilladami chumbillishca-ga. Chuzbitigunadash sachabitiyuj bunga mishquigunadashmicujmiga. 5Tuqui Judeallactabi causujcunash, chillactallabidi tiyuj Jerusa-lén pueblobi causujcunashshinaidi Jordán yacu cuchumuyundijbi causujcunashmi

hIsraelguna ‘Nazaretmunda’ nisha na valichishcaguna. Caidaga yachi pudin-chi Juan 1:46bi. Ashtanbish Nazaretmunda nisha parlushcaga Antiguo Testa-mentobiga illanmi.iIsraelgunamu Diosbuj shutida ninaga manchanaidi santo gashcamunda, “Ja-hua Pacha Mandana” (Reino de los Cielos) nijcunashca. Mateo 3:2bi rurushcalayaga na rurushcachunga. Shinushaga caimunda ichimuga “Diosbuj manda-na” nishami rurush catishun.jJahua Pacha Dios Cangunada Mandanaga ñami cuchuyamugun nishaga Jesúsñalla shamusha tuquigunaj shungubi mandungu callarinashcadami ricuchin.kIsaías 40:3 chibi parlan.lMandaj Dios shungugunabi mandachun na alli ruranagunada saquisha ñandaalli parijaj laya chapachun nishami shina nin.

Page 7: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

7 Mateo 3.6–14pai parlushcada uyungu cu-chuyagujllagunaga. 6 Paigunajtuqui juchagunada Diosmuparluquiga, Juanchuga Jordányacubimi bautizajcuga.7Tauga fariseoguna saduceo-

guna bautizaringu shamujtaricusha Juanchuga niga,“Culebra shina millidarurajcunaminguichi. Diosp'iñarisha llaquichina p'unllashamunamunda, ‘Cangunagaquishpiringuichimi,’ nisha ¿piparlugachari? 8 Juchaguna-da saquishcashaga alli granoshina allida rurusha ricuchichi-ri. 9Ama cangunaj yuyillabi,‘Abrahamga ñucuchij ñaubataitamigun,’ yuyusha, ‘Dioscañucuchida na llaquichinga-chu,’ nisha ama nichichu.“Ñucaga ninimi, Diosca cairumigunada Abrahambujchurigunada rurunmullami.10Yurada angundi p'itingujacha ña tiyanmi. Tuqui na alliaparij yuragunadaga p'itishamininabi shitun. Shinalladimi naallida rurujcunadash shitunga.

11Cangunaj juchagunadasaquisha Diosmu cuchuyaqui,ñucaga yacunllami bautiza-ni.m Ñucaj q'uipa shamujmiDiosbuj Espiritun ninanbishbautizanga. Paimi ñucadayalli imadash ruri pudijllagun.Ñucaga paibuj pargatidaapungujllash na cabinichu.12 “Paiga trigoda huairachingupalada paibuj maquibimicharisha t'amumunda ch'i-cunyachij shinami ruranga.Trigolladami huaquichinga.T'amudaga na huañuj nina-bi shitashami rupachinga.Shinushaga p'acta, t'amu shinarupanguichimu. Ashtangarinjuchagunada saquisha Diosmucuchuyichi,” niga.

Jesusta bautizashcamundaMc 1:9-11; Lc 3:21-22

13Chi p'unllagunaidi JesúsGalilea llactamunda rishaJordán yacu cuchumu Juanchubautizachun nisha chayuga.14Ashtanbish Juanchuga nabautizasha nisha cashna niga:

mGriego shimida ricushaga, ‘Yacun bautizani,’ na gashaga ‘Yacubi bautizani,’intindiri pudin.

Page 8: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

8 Mateo 3.15–4.6“Ñucami can bautizachunga

ministini. ¿Ashtan can ñucamushamushcanguindi?”15 Shina niqui, Jesusca,“Cununllaga shinash saqui;

tuqui Dios mandushcadamip'actachina ganchi,” niga.Chimundami, “Ari,” nisha,

Juanchuga bautizaga.16Bautizarishca q'uipa, Jesús

yacumunda llujshinmi, jahuapacha pascariqui, DiosbujEspíritu paibuj jahuamupaloma shina uriyajta Jesúsricuga. 17Chi q'uipa jahuapachamunda, “Caimigun Ñucac'uyashca Churi; Paibimimanchanaidi cushiyani,” nishashuj parlarishca uyariga.

Jesusta diablo pandachingumunushcamundaMc 1:12-13; Lc 4:1-13

4 1Chi q'uipami DiosbujEspirituga Jesusta shitu-

shca pushtumu pushusha riga,chibi diablo pandachichunnisha. 2Chuscu chunga (40)p'unllada tutadash ayunashcaq'uipaga Jesusca yarijachiga-

mi. 3Chibi diabloga Jesusbujcuchumu pandachisha nishacuchuyashaga,“Can Diosbuj churidij gasha-

ga, cai rumigunadaga tandatucuchun niri,” niga.4Shina niqui Jesusca niga,“Diosbuj shimibiga ninmi,‘Shuj gentega tandallada

micushaga nacausunchu.

Ashtangarin tuquiDiosbuj shimibiima nishcamundashcausungallami.’ ”n

5Chi q'uipa diabloga, JesustaDiosbujlla gaj Jerusalén pue-blomu pushusha, IsraelgunajDiosbuj huasi jahuamundishayachisha, cashna niga:6 “Can Diosbuj churidij

gashaga, caimunda pambamuurmi. Diosbuj shimibi cashnanishcamunda:‘Dios Paibuj angelgunada

Canda chapachuncachungami;

Cambuj chaqui rumibiama tacarichun,

nCaibish ricungui: Deuteronomio 8:3

Page 9: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

9 Mateo 4.7–15paigunaj maquinchariringami.’ ”o

7 Shina niqui Jesusca niga,“Shinalladi Diosbuj shimibi-

ga,‘Cambuj Manduj Diostaga

ama urmachingumunichu,’ ninmi.” p

8Cutinlladi diabloga Jesustapandachingu munusha, shujjatun urcu jahuamundi pu-shusha riga. Chimundami caipachabi tiyaj tuqui llactaguna-da, shinaidi paiguna tuquicharishcagunandij ricuchisha,9 cashna niga:“Ñucaj ñaubuqui cungurisha

cumurisha, ‘Allimi gangui,’niquiga, cai tuquidami canmucusha.”10 Shina niquiga Jesusca

niga,“Caimunda ri, Satanás. Can

nishcadaga na rurushachu.Diosbuj shimibiga,‘Cambuj Manduj Diosllada,

‘Allimi gangui,’ nishaPaillada cazusha

causachun,’ nishcatiyashcamunda.”

11Chimundami diablogaJesusbuj cuchumundagarigallami. Chibi tauga an-gelguna ñash ricurisha Paiima ministishcada rurungucuchuyagaguna.

Galileabi Jesús parlungucallarishcamundaMc 1:14-15; Lc 4:14-15

12 Imaura Bautizaj Juanchu-da carcelbi churushcada Jesúsuyushaga Galilea llactamuvueltamuga. 13Nazaretmundallujshisha Galilea yacu cuchamanyabi tiyuj Capernaúmpueblomu Zabulón Neftalibujcausushca achpabi causunguriga. 14Caigunaga Dios ni-shcada parluj Isaías cashnaescribishca p'actachunmi shinatucuga:

15 “Zabulonbuj shinaidiNeftalibuj achpabi,yacu cucha manyabi,Jordán yacu ch'imbabi,

oSalmo 91:11-12 chida parlan.pJesús shina nishaga ninmi, Diosca tuquida ruri pudij gashcamundami, pish naurmachi pudin. Dios gashcamunda Paiga na genteguna laya pandarijchu.

Page 10: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

10 Mateo 4.16–24na Israelguna causanaGalilea achpabi,

16 tuqui chi llactabi tutabilaya causujcunap'unllayachijtamiricugaguna.

P'unllayachij luzmi huañunamanchin tutabilaya causujcunamup'alanishca.”

17Chimundami JesuscaDiosbuj shimida parlun-gu callariga cashna nisha:“Diosbuj mandanaga ñamicuchuyamugun.q Shinushagatuqui cangunaj juchagunadasaquisha Diosmu cuchuyichi.”

Jesús chaulada japijcunadacayashcamunda

Mc 1:16-20; Lc 5:1-1118Galilea yacu cucha manya-

da rigushami Jesusca Simondapaibuj huauqui Andicundijtaricuga. Simonga Pedro ni-shcamiga. Paigunaga chaulajapijcunashami chaulada japi-nada yacumu shitagugaguna.19Chimunda Jesusca,“Catimichi; Ñucaj yachuj-

cuna tucunguichi. Ñucami

cangunadaga chaulada japijshina, gentegunada japijtarurusha,” niga.20Shina ninmi, chaulada

japinada chi pushtubi shitusha,paigun rigaguna.21Chimunda ashallada risha-

mi Zebedeoj churi Jacobodapaibuj huauqui Juanchudashcanoabi paigunaj taita Ze-bedeon chaulada japinadaparijasha tiyajta ricuga. Shinatiyajta Jesús ricusha cayunmi,22 canoada shinaidi paigunajtaita Zebedeodash saquisha,Jesuscun rigaguna.

Imalla unguiyujcunadaJesús alliyachiga

Lc 6:17-1923 Jesusca illujta Galileada

purishami Diosmunda yacha-na huasigunabi yachachiga.Diosbuj mandanamundaAlli Shimigunada parlaga.Shinalladi tuqui unguiyuj,naniyujcunada alliyachiga.24Tuqui Siria llactabimiJesusmunda parlushcaga.Shinushami imalla unguinanigunama charijcunadash,

qCaibish ricungui: Mateo 3:2

Page 11: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

11 Mateo 4.25–5.9yana catishcagunadash, ur-muj ungui charijcunadash,suchugunadash pushamuquigaJesusca alliyachiga. 25Gali-leamunda taugalladijcuna,Decapolismunda Jerusalénpueblomunda Judeamundashshinaidi Jordán yacu ch'imbaladu llactabi causujcunashmiJesusta catisha purigaguna.

Jesús “Cushiyachishcaganguichi,” nishcamunda

Lc 6:20-23

5 1Shina taugalladijcunadaJesús ricushaga urcumu

risha tiyariga. Paida catij-cuna cuchuyaquiga, 2Paigayachachingu callariga cashnanisha:

3 “Cushiyachishcaganguichi, mashnallaDiosta ministishcadayuyarijcuna;

Diosbuj mandanagacangunajmigun.

4 “Cushiyachishcaganguichi, llaquigunanpurijcuna;

Diosca c'uyushacushichingami.

5 “Cushiyachishcaganguichi, na jatuntucujcuna;

cangunamu Dios cushanishca achpadajapinguichimi.

6 “Cushiyachishcaganguichi, mashnallaDios munushcadayallidij p'actachingumunujcunaga,yarijachij yacunachijshina;

canguna munashcadap'actachishcamiganga.

7 “Cushiyachishcaganguichi, mashnallashujcunamundallaquirijcuna;

shinaidi Diosca cangunadashllaquiringami.

8 “Cushiyachishcaganguichi, mashnallalinshu shunguguna;

cangunami Diostagaricunguichi.

9 “Cushiyachishcaganguichi, mashnallap'iñanucushcagunadaallichijcuna;

Page 12: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

12 Mateo 5.10–17cangunami Diosbuj churi

ushiguna nishcaganguichi.

10 “Cushiyachishcaganguichi, Diosmandushcadap'actachishcamundallaquichishacatiq'uichushcaguna;

Diosbuj mandanagacangunajmigun.

11 “Ñucada catishcamundarimuquish, imadadiquish nishallagmusha cangunada cati-q'uichuquish, cushiyachishcaganguichi. 12Mejor cushillaganguichi. Jahua pachabigacangunamu alli cumbidana-mi tiyan. Shinaidimi ñaubaDios nishcada parlajcunadashcatiq'uichugaguna.”

“Cachi, luz shinamiganguichi,” nishcamunda

Mc 9:50; Lc 14:34-3513 “Cangunaga cai pacha-

bi causujcunamuga cachishinami ganguichi. Cachi cha-mujyashaga ¿ima layadi cutincachij tucunga? Imaquishña na valinchu. Ashtangarin

ñanbi shituqui gentegunasarunga.14 “Cangunaga cai pachabi

causujcunamunga p'unllaya-chij shinami ganguichi. Shujjatun pueblo urcubi rurushca-ga na pacalla gai pudinchu.15Shinaidi, pish luzta catichi-shaga mangan uri singushachurungujca na catichinchu.Ashtangarin mashnalla huasiucubi tiyujcuna p'unllallabitiyachunmi, catichisha jahua-mu churun. 16Shinalladij,tuquigunaj ñaubuqui can-gunash alli causasha luz shinaricuchichi, canguna alli ruru-shcagunada genteguna ricushajahua pachabi tiyuj TaitaDiosta jatunyachichunguna.”

Mandashcagunamundayachachishcaguna

17 “Moisesmu mandushcada,Dios nishcada parlujcunayachachishcadash, ‘Chinga-chingujmami cai pachamushamushcanga,’ nishaga, amayuyunguichichu. Ñucagana chingachingabuj sha-mushcanichu, ashtangarinalli yachachisha p'acta-

Page 13: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

13 Mateo 5.18–24chingabujmi shamugani.18Cabishcadami nini; caipachash, jahua pachash narijtucuriquiga Dios manda-shcagunamundaga shuj letra,shuj shimi, imahualladashimaura tuqui ima nishcagunap'actungagama na anchuchi-shcachunga. 19Chimundamimaijin cai mandashcaguna-munda shujllada, p'ichillahuagaquish, na cazusha, shuj-cunamush shinaidi rurachunyachachijca, Diosbuj man-danabiga uchilla nishcamiganga. Ashtan maijinbish Diosmandashcagunada cazushashujcunamush shinaidi rura-chun yachachijca Diosbujmandanabiga jatun nishcamiganga. 20 Shinalladi canguna-mu ninimi, Diosbuj ñaubuquiallida rurusha cangunagaMoisesmu mandushcadayachachijcunadash fariseo-gunadash yalli na rurushagaDiosbuj mandanamunga imalayash na huaigunguichichu.”

Pidash ama p'iñachunnishcamunda

Lc 12:57-5921 Jesús parlusha catishaga,

“Cangunaj ñauba taitagunamuMoisés cashna mandushcada-ga uyushcanguichimi, ‘Amahuañuchinguichu; maijinhuañuchijtaga juezbujmupushusha juchachishca gan-ga.’ 22Ashtangarin Ñucaganinimi, maijinbish shujcunanrp'iñarijtaga juezbujmu pushu-sha juchachishcami ganga.Maijinbish shujcunan p'iña-risha maidadiquish rimujtagaIsraelgunada mandujcuna tan-danucushcabi juchachishcamiganga. Shinaidi maijinbishshujcunan p'iñarisha, ‘Ima-diquish tucuchun,’ nijca,ucu pacha ninamu cachana-llami ganga. 23 ShinaquigaDiosmu imadash cumbida-ngu rigusha, altar ñaubuquimaijin cangun p'iñarishcadayuyarishaga, 24 cumbidanadanarij cumbidashaidi chi altarñaubuqui saquisha, paigundijalli tucungu ri. Chimundaga

rShimi shimi parlushaga huauquida p'iñarijtami nin.

Page 14: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

14 Mateo 5.25–33imada Diosmu cungu rigu-shcadash cutin vueltamushagacunguilla.25 “Maijinbish canda jucha-

chisha juezbujmu pushaquiga,ñanda rigushaidi narij juez-bujmu chayushaidi ut'cadaparlanucusha paigun allitucungui. Na shina ruraquiga,juezbujmumi chayachinga.Paiga guardiagunamumicunga; paigunaga carcelbimishitunga. 26Cabishcadaminini; imaura illujta cuchquidapagusha tucuchingagama chi-mundaga na llujshinguichu.”

Ama huainayachun Jesúsyachachishcamunda

27 “Cangunaga, ‘Ama huai-nayanguichu,’ nisha mandu-shcadash uyashcanguichimi.28Ashtangarin Ñucaga ninimi,maijinbish shuj huarmidapurina yuyin ricushaga chihuarmin paibuj yuyibi ñamihuainayashca. 29 Shinushagacambuj alli ladu ñahui naalligunada ricusha juchabiurmachiquiga llujshichishacanmunda shiti. Allimi ganmucambuj ñahuilla chingarina,

ashtan na illujta cuerpo ucupachamu shitushca ganaga.30Shinalladi cambuj alli ladumaqui juchabi urmachiquigap'itishtasha canmunda shiti.Allimi ganmu cambuj cuer-pomunda shujlla chingarinaashtan na tuqui cuerpo illujtaucu pachamu rinaga.”

Cazarashcaguna napartirinashcamunda

Mt 19:9; Mc 10:11-12; Lc 16:1831 “Shinaidi nigami, ‘Maijin

c'aribish paibuj huarmimundapartirijca, partirishca papelda-mi cunagun.’ 32AshtangarinÑucaga ninimi, maijin cusashnash huarmi huainayaquipartirijca, chi huarmidagahuainayachunmi cachushcatucun. Shinalladi maijin c'arishpartirishca huarmin cazarajcahuainayajmi tucun.”

“P'actachishami,” nishana juranashcamunda

33 “Chimundash cangunajñauba taitagunamu cashnamandushcadaga uyushcan-guichimi, ‘Diosbuj shutidanisha, ‘P'actachishami,’ nisha

Page 15: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

15 Mateo 5.34–42na p'actachishallaga amasaquinguichu. AshtangarinDiosmu ‘P'actachishami,’nishcadaga p'actachinami gan-gui.’ 34–36Ashtangarin Ñucaganinimi, ‘Jahua pacha’ nishashama parlunguichichu, Diosmandashca pushtu gashca-munda. ‘Cai pachamundash’ama ninguichichu, Dios cha-quida churusha samana pushtugashcamunda.s ‘Jerusalénpueblomundash’ ama ningui-chichu, Jatun manduj Diosbujpuebloshcamunda. Shinaidi,‘Ñucachari imash tucusha,’nishash ama ninguichichu.Cangunaj umamunda shujjuacchalladash yurujta yana-dash na ruri pudinguichichu.Shinushami imamundash‘P'actachishami,’ nisha amaninguichichu. 37Canguna ‘ari’nishcaga shina gachun. Can-guna ‘mana’ nishcash shinagachun. Caimunda ashtanshuj shimigunada nishcagadiablomundami shamun.”

Na allida ruruquish nashinaidi ruranamunda

Lc 6:29-3038 “ ‘Maijinbish p'iñasha

ñahuida llujshichiqui paidashñahuida llujshichingami;shinaidi quiruda p'aquiquishpaidash quiruda p'aquingami,’nisha mandushcada uyushca-nguichimi. 39AshtangarinÑucaga cangunada ninimi,canda ima na allida rura-quish, canga imadash amarurunguichu. Ashtanbish,maijin alli lado ñahui ichibilutsquiquiga, chai shuj lado-dash lutsquichun ricuchilla.40Maijinbish comisariojmucayachisha cambuj camisadaquichusha niquiga ashtanbishjahuamu churushcadash apushrichun saqui. 41Maijinbishcanmu imadash apachisha,‘Shuj kilometroda jacu,’ nishamanduquiga, ashtanbish ishquikilometroda ringui. 42Maijin-bish imadash ‘Cubai,’ niquigacunguilla. Shinaidi, ‘Mañachi-

s‘Cai pachabi Dios chaquida churusha samana pushtu’ nishcaga cai pachabishmandagun nishami shina nin. Isaias 66:1 shinaidi parlan.

Page 16: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

16 Mateo 5.43–6.2bai,’ niquish ama mitsushallamañachinguilla.”

P'iñajcunada c'uyanamundaLc 6:27-28; 32-36

43 “ ‘Cangunan alli apanucuj-cunadaga c'uyungui; shinaidicanda na ricunachijcunadagap'iñungui,’ nisha mandu-shcadash uyashcanguichimi.44Ashtangarin Ñucaga ninimi,cangunada na ricunachij-cunada c'uyichi, shinalladicangunada p'iñusha cati-q'uichujcunamundash Diostamañichi. 45 Shina rurushamijahua pachabi tiyuj cangunajTaita Diosbuj churiguna-shcada ricuchinguichi. Paimialligunamu, na alligunamushpaibuj indida llujshichisharupida shitachin. ShinalladiDios mandushcada rurujcuna-mu, Dios mandushcada narurujcunamush tamiadashcachun. 46Cangunada c'uyuj-cunallada c'uyushaga, imacumbidanadash Diosmundagana japinguichichu. Cangunalayaidimi impuestoda cobruj-cunash rurunguna. 47Can-gunapuralla, ‘¿Allillachu

gangui?’ nishaga, ¿paigunadayallichu ruranguichi? ¿Diostana rijsijcunash nachu shinaidirurunguna? 48 Shinushaga imalayami cangunaj jahua pachabitiyuj Taita Dios alligunalladaruruj gan, shinaidi cangunashalligunaida rurunguichi.”

Alli ruranagunada Jesúsyachachishcamunda

6 1 Jesús yachachish catishacashna niga: “Ima alliguna-

da rurushash p'acta gentegunajñaubuqui paiguna ricuchunnishalla rurunguichimu. Shinaruruquiga jahua pachabi tiyujcangunaj Taitaga ima allicumbidanadash na cungachu.2Shinushaga imaura maijin

imada ministijcunamu cu-shaga, ishqui siqui imadashnij tucushalla purijcuna layaama tuqui ladubi caparij layarurunguichichu. Paigunamigenteguna alli parlushca gan-gu munushalla, Diosmundayachana huasigunabish shinai-di ñangunabish shujcunamuparlunguna. Cabishcadaminini, paigunaga ‘Alliguna-migun,’ nisha genteguna

Page 17: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

17 Mateo 6.3–10parlushcalladami japingaguna.3 Shinushaga cangunaga ima-ura imadash ministijcunamucumbidashaga, cangunanyalli apanucujcunamush amaparlunguichichu. 4 Imadacumbidashash, pacalla pish naricujllabi cunguichi. CangunajTaita Dios pacalla rurushcadaricujca, cangunamush allicumbidanada cungami.”

Diosta mañanada Jesúsyachachishcamunda

Lc 11:2-45 “Canguna Diosta mañusha-

ga ama imadash nij tucushallaishqui siquiguna laya gaichi-chu. Paigunami manchanaidiDiosta mañungu munujcuna-shca genteguna ricuchunnishalla, shinushami Dios-munda yachana huasigunabishinaidi genteguna purinañan manyagunabish shayari-sha mañunguna. Shinushagacabishcadami nini, paiguna-ga ‘Alligunamigun,’ nishagenteguna parlushcaidamijapingaguna. 6Ashtan cangaDiosta mañushaga cambuj

ucumu huaigusha pungudaichcusha pacalla cambujTaitada mañungui. Taita Diospacalla rurushcada ricujca, allicumbidanadami canmu cunga.7 “Diosta mañushaga Paida

na rijsijcuna mañushca layaidiama chi shimigunalladadijñalla ñalla mañunguichichu.Paigunaga taugalladi shimi-gunada parlarishcamundaga,‘Uyushcami gashun,’ nishayuyunguna. 8Shinushaga amapaiguna laya gaichichu. Imadaministishcadash cangunanariquish mañujllabidimicambuj Taitaga ña yachun.9Cangunaga cashna layamañunguichi,‘Jahua pachabi tiyuj ñucuchij

Taita Dioslla,Can jucha illuj

gashcamunda, ‘Alli’nishca gachun.

10Cambuj mandanashamuchun.

Ima layami Can munashcadajahua pachabi rurushcagan,

shinaidi cai pachabishrurushca gachun.

Page 18: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

18 Mateo 6.11–1811Ñucuchimu p'unllandi

ministishca micunadacunun carabai.

12Ñucuchida na allirurujcunadaperdonaganchimi,

shinaidi ñucuchijjuchagunadaperdonabai.

13 Jucha ruranagunabiurmachunga amalladisaquibaichu,

ashtangarin naalligunamundahuaquichibait.’ ”

14 Jesús yachachish catisha-ga, “Shujcuna cangunada naalligunada rurusha p'iñachij-cunada perdonaquiga, can-gunaj jahua pachabi tiyuj Taitacangunadash perdonangami.15Ashtangarin shujcunadana perdonaquiga, cangunajjuchagunadash cangunaj Taitana perdonangachu,” niga.

Na micushalla Diostamañanamunda

16 “Cangunaga na micushaDiosta mañusha cainashaganij tucushalla ishqui siqui-guna rurushca laya amallaquilladi tucusha ricuchichi-chu. Paigunami na micushacainagushcada gentegunamuricuchingaj nishalla urma-rishca ñahui tucunguna.Cabishcadami nini, caibigenteguna ‘Alligunamigun,’nishcalladami japingaguna.17Ashtangarin canga namicusha Diosta mañushacainashaga, cambuj umajuacchada nacchari; ñahui-dash mailli, 18 na micushacainashcada gentegunamuama ricuchingu, ashtanbishcambuj Taita Dioslla ricuchun.Cangunaj Taita Dios pacallarurushcada ricujmi, can-gunamush alli cumbidanadacunga.”

t“Canga jatun mandujma, tuquida ruri pudijma, tuquiguna candajatunyachishcabish uni unidami gangui. Shina gachun,” nisha mirachishcaq'uipa copiashcagunabi tiyan.

Page 19: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

19 Mateo 6.19–25

Jahua pachabicharij tucunamunda

Lc 12:33-3419 “Yalli valijcunadaga ama

cai pachabi tandachisha chari-chichu, maibimi polillagunashmicunlla; ima charishcagunashhuacushca jirru laya tucuringa-llami; shinaidi shuhuagunashhuaigusha shuhuanllami.20Ashtangarin yalli valijcuna-da jahua pachabi tandachichi,umaibimi polillash na micunga;ima charishcash na tucuringa;chibimi shuhuagunash na huai-gunga. 21Yalli valijcunadagamaibimi huaquichinguichi,cangunaj shunguga chibimiyuyagun.”

“Ñahuiga cuerpojluzmi,” nishcamunda

Lc 11:33-3622 “Cambuj ñahuigunami

cuerpobuj luz shinagun.Shinushaga cambuj ñahuialli ricuquiga tuqui cambuj

cuerpomi p'unllagun.v 23Cam-buj ñahui na alli ricuquigacambuj cuerpoga tutabi laya-minga. Shinushaga cambuquitiyuj luz tuta laya gaquiga,¡yana mangagarin ima layashiganga!”

Diosmunda shinaidi quiquinima charishcamunda

Lc 16:1324 “Ishqui trabajachij nishca-

daga pish na ruri pudinchu.Shujta p'iñungami; chai shujtallaquingami. Na gashagashujtaga paillada c'uyunga;cai shujtaga na ricunachi-nga. Shinushaga quiquinima charinada tandachinayuyilla gasha Diosbujtash chiratuidijca ishquidaga na ruripudinguichichu.”

Ima ministishcadashDios yachashcamunda

Lc 12:22-3125 “Chimundami ñucaga

cangunada cashna nini, Can-

uYalli valijcunada jahua pachabi tandachijca Diosta crisha shinaidi Pai nishca-da rurusha tandachin.vNa alli ricuj ñahuidaga envidiasha na alli gaj gentedami Israelgunaga yuyuj-cunaga. Alli ñahuidaga na mitsaj alli gaj gentedami yuyujcunaga.

Page 20: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

20 Mateo 6.26–34gunaj causibiga, ‘¿Imadadimicushun? ¿Imadadi ubia-shun? ¿Imadadi churarishun?’nisha, ama mancharij shina chiyuyilla gaichichu. ¿Causiganachu micunada yalli valin?¿Quiquinbuj cuerpoga nachuchuranadash yalli valin?26 Jahuada vuluj pishcugunadaricusha yuyarichi. Paigunagana tarbunchu. Granodash natandachisha huaquichinchu.Shina gaquish jahua pachabitiyuj Taitaga caranllami.Cangunagarin pishcugunadashyallimi valinguichi. 27 Shinagaquiga, maijinsh mancharijshina chaida caida yuyarishashunida causungu munushash,quiquinbuj causidaga shujurahuaidash, ima layash namirachi pudinchu.28 “Imamundadi cangunaga

churanamunda mancharijshina caida chaida yuyarin-guichi? Ricunguichimunganditarbushcabi iñuj lirio sisaguna-da. Chigunaga imadash narurungunachu, puchquidashcanguna layaga na puchcun-gunachu. 29 Shinash canguna-da ninimi, Rey Salomonbish

pai tuquida charij gashashcai sisaguna laya c'uilladagana churarigachu. 30Cunungaq'uihuaguna tarbunabi iña-gun. Cayaga ninabi shitanagaquish, Diosca c'uilladamisisachin. Cangunamungarinchuranada cungami. ¡Natuqui shungun crij genteguna!31Chimundaga ‘¿Imadadimicushun? ¿Imadadi ubia-shun? ¿Imadadi churarishun?’tapusha, ama mancharishacaida chaida yuyunguichi-chu. 32Cai tuquigunadagaDiosta na rijsijcunami shinamancharij laya caida chaidayuyarisha puringuna. Ashtan-garin cangunaj jahua pachabitiyuj Taitaga imada ministigu-shcagunadash ñami yachun.33Ashtangarin cangunaga caituquigunaj randi callarimungaDiosbuj mandanada shinaidiDiosbuj mandushcada p'acta-chinadash mashquichi. Shinacausaquiga Diosca cangunamuima ministishcagunadamicunga. 34 Shinushaga, ‘Cayagaima tucungashi?’ nishagamancharij laya ama chi yuyillagaichichu. Ima llaquigunash

Page 21: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

21 Mateo 7.1–9tuqui p'unllagunami shamun.Shinushaga caya ima tucu-nadash cayalladimi yuyarinagan.”

Shujcunada najuchachinamunda

Lc 6:37-38, 41-42

7 1 “Shujcunada ama jucha-chinguichichu, canguna-

dash Dios ama juchachichun.2 Ima shinami shujcunadajuchachinguichi, shinalladimiDiosca cangunadash juchachi-nga. Ima layami shujcunadarurunguichi, shinalladijmirurushca ganguichi. 3Cambujhuauquij ñahuibi uchinlladiastis tiyajtaga ¿imamundadiricungui, cambuj ñahuibi jatuncaspi tiyashcada narij ricu-shaidijca? 4Cambuj ñahuibijatun caspi tiyaquiga, cambujhuauquidaga, ‘Cambuj ñahuibitiyaj uchilla astista ñuca lluj-shichingu saqui,’ nisha ¿imalayadi ni pudinguiri? 5 ¡Ishquisiqui! Cambuj ñahuimundadi

jatun caspida surquiri. Shinarurushami alli ricusha cambujhuauquij ñahuibi uchilla astistiyajtash surqui pudingui.6 “Dios alli cushcagunadaga

ama achcugunamu shitichichu.Cangunalladadimi vueltarishacanisha chugrichishtangaguna.Shinaidi cangunaj c'uilla per-lagunadash c'uchigunamushama shitichichu chaquigunansaru saru rurachunllaga.”w

Diosca ima mañashcadacungami nishcamunda

Lc 11:9-13, 6:317 “Diosta mañichi; paiga

cungallami. Mashquichi;paiga japichun ayudangallami.Caparisha cayichi; pungu-da pascangallami. 8Maijinmañujca, japingami. Maijinmashcuquish, japingami.‘¿Tiyanguichu?’ niquish,‘Shami,’ ningami.9 “Cangunaj churi tanda-

da mañuquiga maijinbishna rumida cunguichimu-

wIsraelgunami achcugunada c'uchigunada naidi ricunachijcunashca. Achcu-gunamunda parlushaga ricuchinmi Diosbuj shimida parlushcada na uyanachijgentegunada; c'uchigunamunda parlushash ricuchinmi Diosbuj alli shimiguna-da yachushash saruj laya na cazuj gentegunada.

Page 22: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

22 Mateo 7.10–20chu. 10 Shinalladi chauladamañuquish na culebrada cun-guichimuchu. 11Canguna naalliguna gashash, cangunajchurigunamunga, alliguna-da cungu yachunguichindi.Shina gaquiga, ¡Cangunajjahua pachabi tiyuj Taitagarinmaijin mañujcunamungaalligunadami cunga!12 “Shinaquiga ima layami

shujcuna cangunamu alli-da rurachun mununguichi,shinaidimi cangunash pai-gunamu allida rurananguichi.Caimigun Moisesmu mandu-shca, shinaidi Dios nishcadaparlujcuna yachachishcash.”

Ishqui ñandaparlashcamunda

Lc 13:2413 “Quichqui punguda

huaiguichi. Ucu pachamuhuaiguna punguga jatunmi;ñanbish anchumi. Chidagataugagunami rin. 14Ashtan-garin na tucurij causanamupushuj ñanga jinchilladimi-gun, pungubish quichquimi.

Ashallagunami chi ñandagajapinguna.”

Yuramunda granop'ucuqui rijsinamunda

Lc 6:43-4415 “Diosmunda llagmusha

yachachijcunamunda yu-yin ganguichi. Paigunamiovejaguna laya cangunamushamunguna. Ashtangarinpaigunaj ucu shungubigap'iña loboguna layamigun.16Cangunaga paiguna ruru-shcagunabimi rijsinguichi.Uvadaga na pallunchichucasha yuramundaga; shinaidijigustash na chini yuramunda-ga pallunchichu. 17Shinalladialli yuraga alli granudamiaparin. Na alli yuraga naalli granudami aparin. 18Alliyuraga na alli granudaga manaaparinchu. Na alli yurashalli granudaga na aparinchu.19Maijin alli granuda na aparijyuradaga p'itisha ninabimishitanagun. 20 Shinushaga can-gunaga chi llullajcunada imadarurushcabimi rijsinguichi.”

Page 23: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

23 Mateo 7.21–8.1

Diosbuj mandanabiga natuquiguna huaigungachu

Lc 13:25-2721 “ ‘Mandujlla, Mandujlla,’

nisha Ñucada nijcunamundana tuquigunaga Diosbujmandanamu huaigungachu,ashtangarin jahua pachabitiyuj Ñucaj Taita munushcadarurujcunalla. 22Chi p'unllagataugagunami Ñucada nin-ga, ‘Mandujlla, Mandujlla,ñucuchiga ¿nachu cambujshutibi Diosmunda parlugan-chi? ¿Nachu cambuj shutibiyanagunadash llujshichishacachuganchi? Shinaidi cambujshutibi pish na ruri pudi-shcagunada ¿nachu taugadaruruganchi?’ 23 Shina niqui-ga, Ñucaga cashnami nisha,‘Cangunaga Ñucamungana rijsishcagunachungui-chi; Ñucamunda anchichimilligunada rurujcuna.’ ”

Rumi jahuabi, yugziachpabi huasichishcamunda

Lc 6:47-49; Mc 1:2224 “Shinushaga maijin Ñuca

nishca shimigunada uyusha

cazujca alli yuyiyuj c'arigahuasida rumi jahuabi rurujlayami. 25Chi huasi rumijahuabi rurushca gashcamundamashna tamia shamushayacuguna mirarisha huairamanchanaidi lutsquiguquishna urmagachu. 26 Shinaquigamaijinbish Ñuca nishca shimi-gunada uyushash na cazujcayuyi illuj c'ariga huasida yugziachpa jahuabi ruruj layami.27Tamia shamusha yacugunamirarisha huaira p'ucushalutsquiguqui chi huasigapambamu urmugallami.Shinushaga manchanaidimillaqui tucuga.”28–29 Shina Jesús parlusha

tucuchiquiga mashnalla chibitiyujcunaga Jesús ima layapaibuj yuyillan yachachishana Moisesmu mandushcadayachachijcuna laya yachachi-shcada uyusha mancharishcai-di cushiyagaguna.

Lepra unguiyujta JesúsalliyachishcamundaMc 1:40-45; Lc 5:12-16

8 1 Jesús yachachish tucu-chishca q'uipa urcumunda

Page 24: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

24 Mateo 8.2–11uriyaguquiga taugalladiguna-mi paida catisha rigaguna.2 Shina riguquimi lepranungushca c'ariga Jesusbujñaubujmu cuchuyasha cungu-rishaga cashna niga:“Manduj Jesús, Can munu-

shaga ñucaj unguida p'ichipudinguimi.”3Chimunda Jesusca, “Ari.

Munanimi,” nisha, paibujmaquin tupasha, “¡Linshuyi!”niquiga ñash leprayujca alliya-gallami. 4Chi q'uipa Jesuscacashna nisha manduga:“P'acta pimush parlangui-

mu. Cambuj lepra unguianchushcada tuquiguna ya-chachunguna, ri curamuricuringui, shinaidi Moisesmumandushca shina Diosmucunada apusha ringui.”

Romano soldadogunadamanduj crishcamunda

Lc 7:1-105Capernaúm pueblomu Jesús

chayusha huaiguquimi, Romallactamunda soldadogunadamandujca, Jesusbuj cuchumumañungu cuchuyaga cashnanisha:

6 “Manduj Jesús, ñucadasirvijmi huasibi ungushca nacuyuri pudisha sirin. Shinaidinanigunash paida manchanaidillaquichigun.”7Shina niqui, Jesusca, “Ñuca

alliyachingu risha,” niga.8Soldadogunada manduj

cashna niga:“Manduj Jesuslla,Can ñucaj huasimu huaiguchu-nga ñucaga imash na ganichu.Alliyachun nillada nibai.Shina niquiga ñucada sirvijcaalliyangallami. 9Ñucalladijatun mandujcuna mandashca-llami causani; shinaidi ñucashsoldadogunadami mandani.Ñuca shuj soldadoda, ‘Ri,’niqui, rinllami. Shujta, ‘Sha-mi,’ niquish shamunllami.Shinaidi ñucada sirvijta ima-dash rurachun manduquigarurunllami.”10 Jesús shina nijta uyushaga

cushilla saquirisha paidacatijcunamu shina niga:“Cabishcadami nini, Israel-

bi pilladash cai c'ari layatuqui shungun crijtaga narijsishcanichu. 11Shinaidininimi, taugalladigunamituqui ladumunda cai c'ari

Page 25: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

25 Mateo 8.12–19laya shamungaguna. Dios-buj mandanabi ñauba taitaAbraham, Isaac, Jacobgunbishmizabi micungu tiyaringa-guna. 12Ashtanbish Diosbujmandanabi tiyanagunagaucu pacha yana mangabimishitushcaguna ganga. Chibimiquirugunash canirisha carrus-q'uichisha huacungaguna.”x13Chi q'uipa soldadogunada

mandujta Jesusca,“Cambuj huasimu rilla. Can

crishca shina tucuchun,” niga.Shina ninmi paida sirvijca

alliyaga.

Tauga ungushcagunadaJesús alliyachishcamunda

Mc 1:29-34; Lc 4:38-4114 Pedroj huasimu Jesús

rishaga Pedroj suedrada rupujunguin sirijta ricuga. 15 Shinasirijta Jesús maquibi tupunmirupuj unguiga anchuga. Chi-munda chi huarmiga jatarishapaigunamu carungu callariga.

16Ña tutayaguquimi, Jesus-buj cuchumu tauga yanacatishcagunada pushamuga-guna. Shuj shimi nishcallanmichi yanagunada llujshichishcachuga, shinaidi tuquiungushcagunadash alliya-chigallami. 17Dios nishcadaparluj Isaías cashna niga:“Paimi ñucuchij

unguigunada shinaidiñucuchij nanigunadashanchuchiga.”y

Shina parlashca p'actachun-mi caigunaga shina tucuga.

Jesusta catingumunujcunamunda

Lc 9:57-6218 Jesús paibuj muyundijbi

taugalladigunada ricushamiyachagujcunamu, “Yacucuchada ch'imbashunchi,”niga. 19Narij rijllabidi, Moi-sesmu mandashcagunadashuj yachachij cuchuyashagacashna niga:

xDiosbuj mandanabi tiyanagunada nishaga Israelgunada nisha nin. Paiguna-mi chibi huacharishcamunda, Moises mandushcada cazushcamundash ‘Ñaquishpirishcaminchi,’ nijcunaga. Ashtangarin Jesusca shujtami yachachiga.yCai librobish mashcangui: Isaias 53:4

Page 26: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

26 Mateo 8.20–28“Yachachij, maimu riquish,

candami catish ringu munani.”20 Shina niqui Jesusca cashna

niga:“Zorroguna maibi causana

ut'cuda charinmi. Pishcu-gunash tazinlladash charin-gunami. Ashtangarin ÑucaAichayuj tucushca Churi-gaz maibi samanaidash nacharinichu.”21 Paibuj yachagujcuna-

munda shujca,“Manduj Jesús, ñucaj taitada-

di pambangu ringu shuyabai,”niga.22 Shina niqui Jesusca,“Ñucada catimi. Huañushca

layagunalladi paigunaj hua-ñushcagunada pambachunsaqui,” niga.

Yacudash huairadash Jesúschulunyachishcamunda

Mc 4:35-41; Lc 8:22-2523Chimundaga Jesús barcubi

sicusha paibuj yachagujcunan-di rigaguna. 24 Shina riguquimiñash manchanaidi huaira tamiashamusha yacu cuchada jatari-

chiqui barcubi yacu jundungucallariga. Shinash Jesuscapuñugugallami. 25 Shinushamipaibuj yachagujcuna Jesustarijchachingu cuchuyashaga,“¡Manduj Jesús, quishpichi-

bairi! Ña huañugunchijca,”nigaguna.26Shina niqui Jesusca,“¿Imasha manchanaidi

mancharinguichi? ¡P'itihuaidacrijcuna!” niga.Shina nishca q'uipaga jata-

risha huairadash yacudash,chulunlla tucuchun mandu-quiga chi pushtubimi tuquichulunlla saquiriga. 27Yacha-gujcunaga chida ricushaga,“¿Pishigun cai c'ariga?

Huairama yacumash paidacazunllandi,” nisha manchari-shcaidi tapunucugaguna.

Ishqui c'arimundayanagunada JesúsllujshichishcamundaMc 5:1-20; Lc 8:26-39

28 Jesús yacu cuchadach'imbusha Gadara llactamuchayuquiga, ishqui yana

zTauga cutin Jesús paillamundadi parlushami shina nigun. Paiga, Dios cachu-shca Cristo gashcada ricuchingumi shina niga: Daniel 7:13-14

Page 27: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

27 Mateo 8.29–9.4catishca c'arigunami pantiun-munda llujshisha Jesusbujmucuchuyagaguna. Chigunagamillilladigunashcamunda chipushtu ñandaga pish na pasipudijchuga. 29Ñash caparingucallarigaguna cashna nisha:“Diosbuj Churi Jesús,

¿ñucuchinga imada ricunacharingui? ¿Nariquish p'unllap'actujllabidichu ñucuchidallaquichingu shamugangui?”30Chimunda chainijllamumi

taugalladi c'uchiguna micuga-guna. 31Chi c'arigunabi tiyujyanaguna Jesusta,“Ñucuchida caimunda lluj-

shichishaga, chi c'uchigunabihuaiguchun saquibai,” nishamañugaguna.32 Jesús, “Richilla,” niqui,

chi yanaguna c'arigunamundallujshishaga c'uchigunabihuaigunmi, tuqui c'uchigunaut'cada risha c'acada uriya-sha yacu cuchamu urmushahuañugaguna.33Chi c'uchigunada michij-

cunaga mancharisha miticusharigaguna. Ña pueblomu chayu-shaga tuqui ima tucushcadami,shinaidi ima laya yana catishca

c'ariguna tucushcadash parlu-ngu callarigaguna. 34 Shinu-shami tuqui chi pueblomundagentegunaga maibi Jesúspurishcamu rigaguna. Jesustaricushaga, chi pueblomundarichun nisha mañugaguna.

Na cuyurijta JesúsalliyachishcamundaMc 2:1-12; Lc 5:17-26

9 1Cai q'uipami, Jesusca bar-cobi sicusha yacu cuchada

ch'imbusha paibuj llactamuchayuga. 2Chimu chayusha-ga shuj na cuyurij c'aridahuandunabi apushca Jesusbujcuchumu chayugaguna. Tuquishungun alliyachinada paigunacrishcada Jesús ricushaga chiungushcada cashna niga:“Cushilla gai ñucaj c'uya-

shca. Cambuj juchagunagap'ichushcami gan.”3Moisesmu mandushcada

yachachijcunamunda shuj-cunaga, “Pai nishcaga Diostaimaquish na valichishcami-gun,” nisha yuyugaguna.4Paiguna ima yuyashcada

Jesús yachushaga tapuga,

Page 28: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

28 Mateo 9.5–13“¿Imasha cangunaga shina

na alli yuyigunada charingui-chi? 5 ¿Maijindicun ashtanjahualla ruranaga? ‘Cambujjuchagunaga p'ichushcamigan,’ ¿ninachu? Na gashaga,‘Jatarisha rilla,’ ¿ninachu?6Ñuca, Aichayuj tucushcaChuriga cai pachabi jucha-gunada p'ichi pudishcadaricuchishami.”Nishca q'uipaga chi na cuyuri

pudijta cashna niga:“Jatari. Canda huandu-

mushcada japisha huasimuri.”7 Shina niquimi, chi na

cuyurijca jatarisha huasimuriga. 8Chida ricusha, tauga-guna mancharishaga shinaalliyachingu pudinada caic'arimu cushcamunda Diosta,“Jatunmi gangui,” nigaguna.

Mateoda Jesúscayashcamunda

Mc 2:13-17; Lc 5:27-329 Jesús chimunda rigushami

impuestoda cobrana pushtubitiyaj Mateo shuti c'aridaricushaga, “Jacu, catimi,”

niga. Chimundami Mateogajatarisha Jesusta catisha riga.10Chi q'uipa Jesús huasibi

micuqui, tauga impuesto-da cobrujcuna, shinalladijuchabi causujcunash cha-yushaga Jesuscun shinaidipaibuj yachagujcunandijmizabi micungu tiyarigaguna.11Caida ricushami, Jesusbujyachagujcunada fariseogunatapuga,“Cangunada yachachijca,

¿imamundadi impuestodacobrujcunan shinaidi juchabicausujcunan micun?”12Shina tapujta Jesús uyasha

cashna niga:“Na ungushcagunaga jambij-

ta na ministinchu. Ungushca-gunallami jambijta ministin.13Richi cai escribishcabiima nishcada yachunguichi:‘Animalgunada huañuchishacumbidajcunalla gachunga namunanichu, ashtanbish shuj-cunada c'uyusha llaquirijcunagachunmi yalliga munani.’aShinushaga Ñucaga na shamu-ganichu ‘Allimi ganchi,’nijcunajmunga, ashtangarin

aCaibish ricungui: Oseas 6:6

Page 29: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

29 Mateo 9.14–19juchabi causujcuna Diosmuvueltachunmi shamugani.”

Na micusha Diostamañanada Jesúsparlushcamunda

Mc 2:18-22; Lc 5:33-3914Chimundaga Bautizaj

Juanchuda catijcunaga Jesus-mu cuchuyashaga tapugaguna,“Fariseogunash, ñucuchi-

quish na micusha Diostamañusha tauga cutin cainu-nchindi. ¿Imusha candacatijcunaga na shina rurun-guna?”15 Shina niqui Jesusca niga,“Ñucaga shuj novio laya-

mi parlani. ¿Shuj bodamucayushcagunaga, novio pai-gunan puriguquiga llaquilladigai pudinchu? Ashtangarinnovioda pushusha rina p'unllachayamungami. Chibimi namicusha Diosta mañushacainangaguna. 16 Pish namauga churanabiga mushujlinsudaga p'utyunchu. Shinaruruquiga mushuj linsugatandachisha mauga chura-

nada lliquichingami. Ashtanlliquimi saquiringa. 17 Shinaidimauga p'urugunasha tug-yanashcamunda rurushcallavinoda caran rurushca maugap'urugunabiga na churana-chu. Shina tugyuquiga vinojicharinga; shinaidi p'urubishchingaringami. Shinushamirurushcalla vinodaga mushujcara p'urugunabi churanagun.Chibimi vinosh p'urush imashna tucunga.”b

Manduj Jairoj ushida JesúscausachishcamundaMc 5:21-43; Lc 8:40-56

18 Jesús parlush catiguqui-ga Israelbi shuj ashalladamanduj ñash cuchuyashagaJesusbuj ñaubuqui cumurishacungurisha cashna niga:“Ñucaj ushiga ñami huañun.

Ashtan can shamusha cam-buj maquida paibuj jahuabichurabai; shina ruruquigacausaringallami.”19Shina niqui, Jesús jatari-

shaga Paibuj yachagujcunan-dij, Israelgunada mandujta

bMushuj rurushcalla vino, mushuj linsush, Jesús mushuj yachachinagunadayachachishcada ricuchinmi.

Page 30: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

30 Mateo 9.20–31catisha riga. 20 Shina riguqui-mi, shuj huarmi chunga ishquihuatada yaur shitusha purij,huasha ladumunda cuchuyashaJesusbuj churana manyadañash tupuga. 21Chi huarmiga,“Jesusbuj churanada tupu-

shcanllash alliyashami,” nishayuyuga.22Chimunda Jesús vuelta-

risha chi huarmida ricushacashna niga:“Cushilla gai, Ñuca c'uya-

shca. Canga Ñucada crishca-llamundami alliyashcangui.”Shina nin, chi huarmiga

alliyagallami. 23 Israelgunadamandujbuj huasimu Jesús cha-yushaga, flauta tucujcunadashinaidi genteguna huacushcaparigujta ricusha 24 cashnaniga:“Caimunda richi. Cai mara-

ga na huañushcachugun;ashtanbish puñugunmi.”Shina niqui genteguna Jesus-

ta asigaguna. 25Tuqui chibigajcunada llujshichishagahuaigusha, chi maraj maquidachaririqui maraga jatariga-llami. 26 Shina rurushcada

tuqui chi llactabimi yachichayugaguna.

Ishqui cigugunada Jesúsalliyachishcamunda

27Chimunda Jesús llujshishariguquimi ishqui cigugunacatishaga,“¡Ñucuchida llaquiribai

Rey Davidbuj Churi!” nishacaparigaguna.c28 Jesús huasimu huaigusha-

mi, ciguguna cuchuyamuquitapuga,“¿Cangunada sanuyachi

pudinashcada cringuichichu?”Shina niqui, “Ari, Manduj

Jesús,” nigagunami.29Chimundami Jesús ñahui-

gunada tupusha cashna niga:“Canguna crishca laya

tucuchun.”30Shinami cigugunaga

ricuj tucugaguna. Chi q'uipaJesusca,“P'acta pish yachuj chaya-

nmu,” nisha paigunada cutincutin niga.31Ashtangarin, chimunda

llujshinmi, Jesús imada ruru-

cMesías nina randimi Rey Davidbuj churi nijcunaga.

Page 31: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

31 Mateo 9.32–10.2shcada tuqui chi llactabiparlugaguna.

Upada Jesúsalliyachishcamunda

32 Paiguna llujshiguqui-mi, shuj c'arida Jesusbujmupushushca chayugaguna. Pai-ga yana catishcamundami upatucushcaga. 33Chi yanada upa-munda Jesús llujshichiquigachi upaga ñash parlugallami.Chida ricusha taugagunamicushilladi tucusha,“Cai layadaga Israel llactabi-

ga ima urash na ricushcanchi-chu,” ninucugaguna.34Ashtanbish fariseogunaga,“Cai c'arimunga, yana-

gunada llujshichichiquimiyanagunada llujshichin,” nishaninucugaguna.

Taugagunada Jesúsllaquirishcamunda

35 Jesusca tuqui jatunpueblogunabi uchilla pueblo-gunabish, Diosmunda yachanahuasigunabi yachachisha puri-ga. Diosbuj mandanamundaAlli Shimigunada parlaga.Shinalladi tuqui unguiyuj

naniyujcunada alliyachiga.36 Jesús taugalladigunadaricushaga, paiguna llaquilladi,shitushca laya, ovejada michijilluj layama purishcamunda,paigunada shungundijtallaquiriga. 37 Shinusha paibujyachagujcunada cashna niga:“Tarbushca granuda tan-

danaga, genteguna layamilgadimigun. Tandachij-cunaga ashallami. 38Shinushatandachijcunada ashtan cacha-chun nisha Granuyuj MandujDiosta mañichi.”

Chunga ishquigunada JesúsagllashcagunamundaMc 3:13-19; Lc 6:12-16

10 1Chunga ishqui Paibujyachagujcunada Jesús

cayusha paigunamu poderdacuga, na alli espiritugunadallujshichichun shinaidi tuquiunguiyuj naniyujcunadashalliyachichun. 2Caigunami-gun chunga ishqui agllushcaapostolgunaj shutiguna: calla-rimu Simón nishca (pailladiPedro shuti), paibuj huau-qui Andicush; Zebedeojchuriguna Santiago, paibuj

Page 32: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

32 Mateo 10.3–14huauqui Juanchush; 3 Feli-pesh, Bartolomesh, Tiumash,shinaidi sarun impuesto-da cobruj Mateosh; Alfeojchuri Santiagosh, Tadeosh.4Cananistagunan gaj Simón,shinalladi Judas Iscariote;caimi q'uipaga Jesusta huañu-chisha nijcunamu japichiga.

Chunga ishquiyachagujcunada parlachun

cachushcamundaMc 6:7-13; Lc 9:1-6

5Cai chunga ishquigunadamiJesús cashna nisha mandushacachuga: “Ama ringuichichuna Israelguna causushca push-tumuga. Samaria puebloguna-mush ama huaigunguichichu.6Ashtanbish Israel llactabichingushca oveja layacunajmuringuichi. 7Cashna parlunguringuichi, ‘Diosbuj mandana-ga cuchuyamunmi,’ nisha.d8Ungushcagunada alliya-chichi. Huañushcagunadashcausachichi. Lepra ungui-yujcunadash linshuyachichi.Shinalladi yanagunadash

llujshichichi. Caigunadarurushaga, cai poderda yan-ga japishcamundaga amacobrunguichichu.9 “Ima cuchquidash chumbi-

llishcabi ama apusha ringui-chichu. 10 Shinaidi quipidash,shuj churanadash, pargatidash,shinaidi taunalladash ama apu-sha ringuichichu. Maijinbishtrabajashcamundaga micunashcabinmi.11 “Maijin pueblomush

chayushaga, alli shunguyujtamashquichi; shinushaga chihuasibi saquiringuichi imaurachi pueblomunda ringagama.12Chi huasimu huaigushaga,‘Alli causida Dios cuchun,’nisha mashnalla chibi causuj-cunan saludanguichi. 13Chihuasibi causujcuna cangunadaalli shungun japiquiga can,‘Alli causida Dios cuchun,’nishcaga p'actungami. Naalli shungun japiquiga chinishcaga na p'actungachu.14Cangunada na japish niqui,Diosmunda parluquish na uya-nachiquiga, chi huasimunda

d“Diosbuj mandanaga cuchuyamunmi,” nishaga Diosca ñalla tuqui gentegunajshungubi mandungu shamunashcadami ricuchin.

Page 33: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

33 Mateo 10.15–23pueblomundash llujshisharisha chibi causajcuna millidarurushcada ricuchingu cha-quimunda achpada chaspisharinguichi. 15Cabishcada-mi nini, alli rurushcada naalli rurushcada Dios ricu-sha llaquichina p'unllabigaSodoma Gomorra pueblobicausushcagunadash yallimichi pueblodaga llaquichishcaganga.”

Jesusmunda parluquicatiq'uichanamunda

16 “¡Riquichi! Ñucami can-gunada ovejagunada layalobogunaj chaubimu cacha-ni. Shinushaga culebra layaimamundash yuyin ganguichi;shinaidi palomaguna layaalli shungu gaichi. 17Gente-gunamunda yuyin ganguichi.Paigunaga Israelgunada man-dujcuna tandanucushcabi can-gunada cungagunami; shinaidiDiosta yuyarina huasiguna-bish azilgun dalingagunami.18 Shinaidi mandujcuna-mush jatun mandujcunamushÑucaj yachajcuna gashca-munda paigunaj ñaubujmu

pushushcami ganguichi. Shinaruruquiga paigunamush naisraelgunamush Ñucamundaparli pudinguichi. 19 Ima-ura mandujcunaj ñaubujmupushuqui caida chaida yuyari-sha ‘¿Imada nishun? ¿Ima layanishun?’ nisha ama mancha-ringuichichu. Parlarina ratuchayuquiga Dioslladimi imanina shimigunadash cunga.20Shinushaga na cangunagaparlunguichichu; ashtan-garin cangunaj Taita DiosbujEspiritulladimi cangunamuparlachinga.21 “Huauquibish quiquinbuj

huauquidami huañuchichuncunga; taitash paibuj churida.Shinaidi churigunash taita ma-mada p'iñusha huañuchichuncunga. 22 Shinushaga Ñucadacatishcamunda tuquigunamina ricunachinga. Shinaidimaijinbish tucurina p'unlla-gama Ñucada tuqui shunguncrisha catijca quishpichish-caminga. 23 Shuj pueblobiÑucamunda catiq'uichuquigashuj ladomu miticusha ringui-chi. Ñucaga cabishcadadiminini, nariquish tuqui Israel

Page 34: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

34 Mateo 10.24–32llactabi Diosmunda parlu-sha illujta tucuchijllabidimiAichayuj tucushca Churigavueltamunga.24 “Maijin yachagujca yacha-

chijtaga na yallichu. Shinaidimandushcada rurujbish napaibuj mandujtaga yalli-chu. 25Yachagujca paibujyachachijcun igulda yachujgangujllami munana gan;mandushcada ruruquish paibujmanduj laya. Shinaidi huasibimandujta, ‘Yanagunada man-duj Beelzebú’ nisha niquiga,paibuj familiadagarin ¿Nachushinaidi ningaguna?”e

Pida manchanada Jesúsyachachishcamunda

Lc 12:2-726 “Shinushaga, gente-

gunamunda ama manchari-nguichichu. Ima pacushcashricuchishcadiminga. Imadahuashalla rurushcash q'uipagayacharingaidimi. 27TutabiÑuca nishcadash cangunagap'unllabi parlunguichi; shinai-

di rinrin siquibi parlanucu-shcadash huasi jahuamundajinchida caparinguichi. 28Amamanchichichu, cangunaj ai-chada huañuchijtaga; cambujalmadaga na huañuchi pudin-gachu. Ashtangarin, ucu pachaninamu shitusha almadashaichadash chingachi pudijDiosta manchichi.29 “¿Nachu ishqui pishculla-

dash shuj monedallabi c'a-tunguna? Shina gaquishshuj pishcullash na urmashahuañunchu, nariquish TaitaDiosbuj muni gaquiga. 30Can-gunadagarin Taita Dioscacangunaj uma juacchadamashna charishcadash illuj-tami yachun. 31Shinushaga,ama manchunguichichu. Can-gunaga tauga pishcugunadashyallimi valinguichi.”

Jesusmunda napinganachina gashcamunda

Lc 12:8-932 “Maijinbish Ñucada gen-

tegunaj ñaubuqui, ‘Rijsinimi,’

eJesús, “huasibi manduj,” nisha paillamundadi parlan. Mateo 12:24bi fariseo-gunaga Jesusta, “Beelzebú,” ningu callarigaguna. Paiguna Jesusta na ricuna-chishcamundami shina nijcunaga.

Page 35: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

35 Mateo 10.33–40nijtaga, jahua pachabi tiyujÑucaj Taitaj ñaubuqui, Ñucashpaidaga, ‘Rijsinimi,’ nisha-mi. 33 Shinaidi maijinbishgentegunaj ñaubuqui Ñucadarijsishash, ‘Na rijsinichu,’nijtaga, jahua pachabi tiyujÑucaj Taitaj ñaubuqui Ñucash,‘Na rijsinichu,’ nishami.”

Jesusta criquip'iñanuquiguna tiyanga

Lc 12:51-53, 14:26-2734 Jesús parlarish catishaga

cashna niga:“ ‘Caibi causujcunamu

c'uilla causida cungumi caipachamu shamushcanga,’nishaga ama yuyunguichichu.Ñucaga c'uilla causida chu-rungujca na shamuganichu;ashtanbish p'iñanucunadachurungumi shamugani.f35Churiga paibuj taitagun,ushiga paibuj mamungun,shinaidi c'achunbish paibujsuedrandij, shina p'iñanuqui-

da churungumi shamugani.36Shinaquiga quiquingunajfamiliapurallamundadimicashna na ricunachijcunagatiyunga.37 “Ñucadash yalli quiqui-

nbuj taita mamada c'uyajca,shinaidi quiquinbuj churidashushidash yalli c'uyajca, Ñuca-da catij tucunaga na cabinchu.38Maijinbish cruzta apari-shca shina Ñucada na catijcaÑucaj tucunaga na cabinchu.g39Maijinsh quiquinbuj causidayalli llaquirijca, na tucurijcausidaga na japingachu.Ashtanbish maijin Ñucadacatishcamunda quiquinbujcausida na llaquirijca, natucurij causidaga japingami.”

CumbidanagunamundaMc 9:41

40 “Maijinbish cangunadapaibuj huasibi alli japijca,Ñucada japishca layaidimijapin. Shinaidi maijin Ñucada

fIsaias 9:6bi Jesustaga “Principe de Paz” nin. Genteguna Dioscun alli apanuquitiyachun Jesús shamushcamunda shina parlan. Shina gaquish Jesusta crijcunana crijcunandij p'iñanucuna tiyanashcada cai Mateo 10:34bi yachachin.gCruzta aparishca shina nishaga, Jesusta crishcamunda ima llaquida na man-chashalla huañungagama Jesusbuj causanadami nin.

Page 36: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

36 Mateo 10.41–11.7japijca Ñucada cachuj TaitaDiosta japishca layaidimigun.41Maijinbish Diosbuj randishamushcamunda Dios ni-shcada parlujta huasibi allijapijca, ima cumbidanadashDios nishcada parlujmu cum-bidana layaidadimi japinga.Shinaidi Dios mandushcabicausuj shuj alli c'arida paiallilladishcamunda japijcachi alli c'arimu cumbida-na layaidadimi japinga.42 Shinaidi Ñucaj yachaj-cunashcamunda maijinbishimash na gaj shinagunamushuj pilchi chiri yacuidashcujca, cabishcadadimi nini,ima cumbidanagunadashjapingami.”

Bautizaj JuanchumundaLc 7:18-35

11 1 Jesús Paibuj chungaishqui yachagujcunamu

imada ruranada yachachishcaq'uipaga Israelgunaj pue-blogunabi Diosbuj shimidaparlungu shinaidi yachachinguchi pushtumunda riga.2Bautizaj Juanchu carcel-

bi tiyasha Jesucristo imada

rurashcada yachij chayushagaPaibuj yachagujcunada Jesustatapuchun cachuga, 3 cashnanisha:“¿Canchu gangui ‘Shamun-

gami,’ nishca Dios cachushcaCristo? Na gashaga, ¿shujta-chu shuyana ganchi?”4Shina niqui Jesusca niga,“Imada ricushcada, shinaidi

imada uyashcadash Juan-chujmu risha parlanguichi.5Na ricujcunash ricun;suchugunash purin; lepraunguiyujcunadash alliyachi-shcamigun; na uyajcunashuyun; huañushcagunadashcausachishcamigun; shinaidina charijcunamush quishpirinaalli parluda parlashcamigun.Shina caigunada parlunguichi.6Maijin Ñucabi trancarinadana japij laya, Ñucada crishcadana chingachijca cushillamigan.”7 Juanchu cachashcaguna

riqui Jesusca Juanchumundagentegunamu parlungu callari-sha cashna nisha tapuga:“Shitashca pushtubiga,

¿imadadi ricungu llujshiga-nguichi? ¿Shuj iru yurada

Page 37: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

37 Mateo 11.8–16huaira chaspishcada? 8Nagashaga, ¿imadadi ricungullujshiganguichi? ¿C'uidichurana churashca c'aridaricungu riganguichi? C'ui-di churashcagunaga jatunmandujcunaj huasigunabitiyaj gashcadaga cangunaidiyachanguichimi. 9 Shinaquiga,¿imadadi ricungu llujshi-ganguichi? ¿Dios nishcadaparlujta? Ari, Dios nishcadaparlujtash ashtan yallidamiricuganguichi. 10Diosbujshimibiga Dios Juanchumundaparlasha cashna nin,‘Riqui. Ñucami Ñucamunda

parlujtaga can purinañanda parijachunnisha cambuj ñaubujtacachani.’h

11 “Cabishcadadimi nini,tuqui huacharishcagunamundamaijinsh na Bautizaj Juanchu-da yallichu. Shina gaquish,

Diosbuj mandanabi imash nagajca, Juanchuda yallimi.i12 “Juanchu parlungu

callarishca p'unllamunda-dimi cunungama, Diosbujmandanaga jursarishaidi sha-mugushcalla. Shinushaga chiyuyilla Taita Diosta catijcuna-llami Diosbuj mandanamugahuaigungaguna. 13 Shinushagatuqui Dios nishcada parluj-cuna parlushcash Moisesmumandushcash Diosbuj manda-nallamundadimi Juanchuparlushcagama parlagaguna.14 ‘Dios nishcada parlujEliasmi shamunga,’ nishcagaJuanchumiga; shinushagacai nishcada japisha nishaga,japichilla. j15 ¡Maijin uyungurinrinda charijcunaga Ñucayachachishcada uyichi!16 “Cunun p'unllabi causuj-

cunadaga ¿imamu rijchujcuna-dicun nisha? Cangunaga lasabi

hCaibish ricungui: Malachias 3:1iJesús huañusha causariquiga Diosbuj mandana p'unllaguna callariga. Gente-gunaga Jesús shungubi mandachun saquishami Diosbuj mandanamu huaigun.Jesús narij causarijllabidi Juanchu huañushcamunda Diosbuj mushuj mandanashamujta na ricuga. Shinushami tuqui Diosbuj mandanabi purijcunada Juan-chuda yallimi nisha nin.jCaibish ricungui: San Lucas 1:17

Page 38: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

38 Mateo 11.17–23tiyarisha puglluj maragunalayami ganguichi. Caparishacashna ninguna:

17 ‘Lautabi tucuquish nadansuganguichichu.

Llaquilladi cantogunadacantaquish nahuacuganguichichu.’

18 “Shinalladi, Juanchushshamushaga, na micuquish naubiaquish, ‘Diablo catishcami-gun,’ ninguichi. 19Chi q'uipaAichayuj tucushca Churishamusha micuqui ubiaquish,k‘¡Yallida micuj! ¡Ubish

purijlla! Impuestoda cobruj-cunanbish, juchayujcunanbishshinaidi pigunbish apanucuj-llamigun,’ ninguichi.“Ashtangarin Diosta cazusha

allida rurushcagunanmi, Paituquida yachuj gashcagaricurin.”

Jesús parlushcada nacazuj pueblogunamunda

Lc 10:13-1520Chimundami pish na

ruri pudishcagunada maibiyalli rurushca pueblogunadaJesús juchachisha rimungu

callariga. Chi pueblogunabicausujcuna juchagunada nasaquisha Diosmu na cuchu-yashcamunda cashna nisharimuga:21 “¡Ai Corazín pueblobi

causajcunalla! ¡Ai Betsai-da pueblobi causajcunalla!¿Ima tucunguichichari? Ñucapi na ruri pudishcagunadacangunamu rurushca shina,Tiro, Sidón pueblogunabirurushcaquiga, sarunmundadipaza churanagunada churusha,uchpabi tiyarisha juchaguna-da saquishcada ricuchishaDiosmu cuchuyangunamuga.22Ashtanbish cangunadaninimi, Dios llaquichina p'un-llabiga cangunaga Tiro Sidónpueblogunabi causajcunadashyallimi llaquichishca gangui-chi. 23Capernaúm pueblobicausujcunalla, cangunaga,‘Jahua pachamu pushungami,’yuyanguichichari. ¡Ashtan-garin ucu pachamundimishitashca ganguichi! Pi naruri pudishcagunada canguna-mu rurushca shina, Sodomapueblobi rurushcaquiga, chi

kJesusca uvan rurushca vinoda ubiujcuga.

Page 39: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

39 Mateo 11.24–12.2puebloga cunun p'unllagamatiyanmumiga. 24Ashtanbishcangunada ninimi, Dios llaqui-china p'unllabiga cangunagaSodoma llactabi causajcuna-dash yallimi llaquichishcaganguichi.”

“Ñucami samachijgani,” nishcamunda

Lc 10:21-2225Chi p'unllagunami, Jesús

cashna niga:“Jahua pachada cai pacha-

dash Mandaj Ñuca Taitalla,alli yuyida charijcunamu,yachajcunamush can pacu-shcagunada, ashtanbishashalla yachajcunamu ricu-chishcamundami, candaga,‘Alli,’ nini. 26ShinushagaTaitalla, shina tucuchunga canmunashcami gashca.”27 “Ñucaj Taitami tuquida

Ñucamu cushca. MaijinbishChuridaga na rijsinchu, Tai-tallami rijsin. MaijinbishTaitadaga na rijsinchu, ashtan-bish Churillami rijsin. Shinaidi

Ñucaj Taitadaga Ñuca rijsi-chisha nishcallagunamumirijsichisha. 28 Shinushagatuqui mashnalla trabajashallashijcunada aparisha shai-cushcaidi layaguna Ñucajmushamichilla; Ñucami canguna-daga samachisha. 29Ñuca naratu p'iñarij alli shungumi gani.Shinushaga Ñucaj yugoda apa-rij laya Ñuca yachachishcadacatichi. Shinada rurushagasamarinada japinguichimi.30Ñuca cangunamu churashcayugo, shinaidi Ñuca cushcaaparinaga p'angallami gan.”l

Samana p'unllada JesúsyachachishcamundaMc 2:23-28; Lc 6:1-5

12 1Chi p'unllagunami tar-bushcagunabi samana

p'unllada* Jesús puriga. Paibujyachagujcuna yarijachishagatrigo c'atsugunada pilushagagranoda micungu callariga-guna. 2Chida shuj fariseogunaricushaga Jesusta nigaguna,

lFariseoguna leygunada p'actachichun niquish, genteguna yalli llashij yugo-da aparij shina na pudigaguna. Ashtan Jesusbuj p'angalla yugoda aparijca paiyachachishcada cazusha na shaicushalla ashtan c'uilla cushi causida charin.

Page 40: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

40 Mateo 12.3–10“Riqui, cambuj yachaguj-

cunaga samana p'unllagunabinash cabida rurungunandi.”m3 Shina niqui Jesusca niga,“Shuj ratu ñauba Rey David

paigun igulda purijcunandijyarijachisha imada rurushcadaleyushash nachu intindiga-nguichiri? 4Diosmu cusha,ñaubuqui churushca tanda-gunadaga, Davidga Diosbujhuasimu huaigushaga paibishpaigun igulda purijcunashna micuna gaquish, ashtan-garin curagunalla micunatandagunadami paigunagamicugaguna.n 5 Shinaidi cura-gunaga samana p'unllabish nasamashalla Diosbuj huasibitrabajashash na juchayujtucunachu nisha Moisesmumandushcabi ¿nachu liyugan-guichi? 6Ashtanbish ñucaganinimi, Diosbuj huasidashyalli valijca caibimigun.7Cangunaga cai rurashcabi

ima nisha nishcadash naintindishcanguichindi:‘Animalgunada

huañuchisha shinaidicumbidanagunadashcujcunalla gachungana munanichu;

ashtanbish shujcunadac'uyusha llaquirijcunagachunmi yalligamunani.’o

Shina munashcada intin-dishcashaga imash na ruruj-cunada na juchachinguichi-muchuga. 8Ashtanbish ÑucaAichayuj tucushca Churigasamana p'unllabi imada rura-nadash imada na ruranadashMandujmi gani.”

Chaquishca maquidaalliyachishcamunda

Mc 3:1-6; Lc 6:6-119Chimunda Jesús risha-

mi, Israelgunaj Diosmundayachana huasimu huaiguga.10Chibimi shuj maqui chaqui-

mSabadogunabi samasha Diosllada yuyarina p'unlla nisha Moisesmu mandu-shcabi yachachishcaga.nDiosmu cushca tandada micusha David na shuhuagachu. Ashtanbish curalla-dimi micuchunguna cuga. 1 Samuel 21:1-6oOseas 6:6

Page 41: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

41 Mateo 12.11–18rishca c'ari tiyaga. Fariseogunaimallamundash Jesusta jucha-chingu munashcamundagacashna nisha tapugaguna:“Samana p'unllabish shuj

ungushcada alliyachinalla-chari?”p11 Shina tapuqui Jesús niga,“¿Cangunamunda maijinsh

shujlladi ovejada charisha,samana p'unllabi ut'cubiurmuquiga nachu llushichi-nguichimu? 12 ¡Ashtanbishshuj gentegarin shuj ovejadashyallimi valin! Shinushagaallida ruranadaga samanap'unllabish rurana allimigun.”13 Shinushami chi c'aridaga,“Maquida chutallada churi,”

niga. Maquida chutalladachurunmi, alliyasha chaishujmaqui laya sanu saquiriga.14 Shina alliyachijta ricushami,fariseoguna llujshish rishaga,ima layash Jesusta huañu-chingu nisha tandanucushaparlanucungu callarigaguna.

Ima laya gana gashcadaparlushcamunda

15 Jesús chida yachusha-ga chi pushtumunda riga.Taugalladijcunash catishariqui, tuqui ungushcagunadashalliyachiga. 16Shinaidi,“Ñucamundaga pimush

ama parlunguichichu,” nishamandaga.17Caiga Dios nishcada parluj

Isaiasmu cashna nisha parla-chishca p'actachunmi shinatucuga:

18 “Caibimi ñucajta ruruj,maijinda ñucaagllashca, ñucac'uyushca, maijinbiñuca manchanaidicushiyani.

Ñucaj Espirituda paibimichurusha,

shinalladi tuqui llactagunabitiyujcunamumi Diosmunushca shina allicausanadash paiparlunga.

pFariseoguna samana p'unllabiga ungushcagunadash na alliyachichun nishayachachijcunaga.

Page 42: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

42 Mateo 12.19–2719 Pigunbish na

p'iñanucungachu,na caparingachu;

pai parlarishcadashñangunabish pishna uyungachu.

20 P'aquiriguj sucus layap'aquirichunga

shinaidi huañuj nina layahuañuchunga

gentegunadaga nasaquingachu

ima ura paiga Diosmunushca shinaallida rurusha tuquidavincingagama.

21 Shinushaga tuquillactagunami, ‘Paimiquishpichinga,’ nishachapangaguna.”q

“Beelzebujmi,” nishaJesusta juchachishcamundaMc 3:20-30; Lc 11:14-23; 12:1022Chimundaga yana cati-

shcamunda na ricuj upa c'aridaJesusbujmu pushamuga.Chibimi Jesusca paida alli-

yachiqui, ricuj parluj tucuga.23Tuquiguna mancharishcaiditapunucugaguna,“Caichu ganga ñauba tai-

tagunamunda shamuj ReyDavidbuj Churi?” nisha.r24Shina nishcada fariseo-

guna uyushaga,“Yanagunada Manduj

Beelzebú poderda cai c'ari-mu cushcanmi yanagunadallujshichin,” nigaguna.s25Paiguna yuyagushcada

Jesús yachusha cashna niga:“Maijin llacta causuj-

cunapuraidi p'iñanucushapartirinucuquiga chi llactachingaringami. Pueblobishhuasibish tiyujcunapurap'iñanucusha partirisha tucu-ringagunami. 26ShinaidiSatanás Satanaslladadi llujshi-chishaga pailladimi partirigun.¿Shinushaga ima layadimandi pudinga? 27Cangunaninguichimi Ñucadaga,‘Beelzebú poderda cushcan-

mi yanagunada llujshichin.’qVerso 18munda 21gama Diosca Isaiasmu parlachishaga Jesusmundami shinaparlachishca.rRey Davidbuj churi nishcaga Mesías nishami nin. Mateo 9:27sMateo 10:25

Page 43: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

43 Mateo 12.28–36Shina gaquiga, ¿pidi can-

gunada catijcunamunga yana-gunada llujshichina poderdacun? Shinushaga paigunalladi-mi canguna pandarishcadagaricuchinguna. 28ChimundamiÑucaga Diosbuj Espíritupoderda cushcan yanagunadallujshichisha Diosbuj mandanaña cangunamu chayushcadaricuchini.29 “Maijinbish shuj jinchi

c'ari ima charishcada shu-huangu huasimu huaigushnishaga tsagnidadimi chic'aridaga tsagnanagun. Shinarurushallami shuhui pudinga.30 “Maijinbish Ñucan na

gajcunaga, Ñucada p'iñuj-cunami. Shinaidi maijinbishna Ñucan igulda gentegunadatandachijca chingachishamicachun.31 “Shinushami nini, tuqui

juchagunadash shinaidi Dios-ta imaquish na valichisharimashcagunadash Dioscaperdonangami. AshtangarinDiosbuj Espirituda imaquishna valichisha rimushcada-ga nalladi perdonangachu.32 Shinushaga Aichayuj

tucushca Churida p'iñusharimujtash Diosca perdonan-gami. Ashtangarin DiosbujEspirituda p'iñusha rimujtagacai causibish q'uipa causibishna perdonashcachunga.”

Alli yuradaga granuquirijsinamunda

Lc 6:43-4533 Jesús parlush catishaga

cashna niga:“Alli yuraga alli granudami

aparin; na alli yuraga na alligranudami aparin. Shinushagaalli yura na alli yura gashca-daga granuquimi rijsinagun.34 ¡Culebra shina millidarurajcunaminguichi! Cangunana alliguna gashcamunda-mi na alligunada ninguichi.Shungu ucubi imalla tiyashca-dami shimimundaga parlun.35Shinushaga alli yuyiyujcashungubi alli yuyiguna jundagashami alligunadaga nin. Naalli yuyiyujca shungubi naalli yuyiguna junda gashamina alligunadaga nin. 36Ash-tanbish Ñucaga cangunamuninimi, Dios llaquichinap'unllabiga tuquigunami na

Page 44: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

44 Mateo 12.37–42alli shimigunan nisha shuj-cunada llaquichishcadagaimamunda nishcadash parla-na tucunguichi. 37Shinaquicambuj nishca shimiguna-mundami, ‘Cauzayujmingui,’‘Na cauzayujchungui,’ nishajuchachishcash gangui.”

Dios cachushcagashcada ricuchichunmañashcamundaMc 8:12; Lc 11:29-32

38Chi q'uipaga fariseo-guna shinaidi Moisesmumandushcada yachachijcunaJesusta,“Yachachij, pish na ruri

pudishcada rurusha Dioscachushca gashcada ricuchi-chun ninchimi,” nigaguna.39 Shina niquimi Jesusca

niga,“Cunun p'unlla milli gente-

gunaga, huainayaj laya,Diosta na cazujcunaga, pishna ruri pudishcada rurusharicuchichunmi mañunguna.Ashtangarin Dios nishcadaparluj Jonás ima tucushca

layallami ricuchishca ganga.40 Ima layami Jonás quinsap'unlla quinsa tutada jatundijchaulaj icsa ucubi tiyuga,Ñuca Aichayuj tucushca Chu-rish shinalladi quinsa p'unlla,quinsa tutadami achpa ucubigasha.t 41Dios llaquichinap'unllaga ñaubadi causujNinivemundagunami cununp'unllabi causujcunadagajuchachingu jatarisha shayari-ngaguna. Ninivebi causajcunaJonás parluqui juchagunadasaquisha Diosmu cuchuyaga-guna. Cangunagarin Jonastayalli valij caibi gaquish, Ñucanishcada uyushash jucha-gunada na saquinguichichu.42Shinalladi Dios llaquichinap'unllaga ura llacta jatunmanduj huarmishmi cununp'unllabi causujcunadagajuchachingu shayaringa. PaiSalomón alli yachushcadauyungu carulladi llactamundashamuga. Caibi tiyashcagaSalomondash yalli valijmigan.”

tJonás 1:17bi caimunda parlagun.

Page 45: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

45 Mateo 12.43–50

Yana llujshishash cutinvueltamushcamunda

Lc 11:24-2643 “Milli espíritu shuj gente-

munda llujshichiqui llujshisha-ga chaquishca pushtugunabimisamanada mashcusha purin.Na japishami,44 ‘Ashtan ñucaj huasi-

munda llujshishcallamundivueltusha,’nisha yuyarin. Shina cutin

chimu vueltushaga chushuj,p'ichushca, c'uilladi parijashcahuasi layada chi gentedajapishaga, 45 paida yalli naalli canchis espiritugunadatandachishaga pushusha chituquigunanmi chi gentejucubi causungu huaigunguna.Shinushami chi gentega ñaubacausidash ashtan yalli na allitucun. Paiguna na alli gashca-mundaga cunun causajcunashshinaidimi tucungaguna.”

Jesusbuj mamamunda,huauquigunamundash

parlanMc 3:31-35; Lc 8:19-21

46Chairijtij Jesús taugalladi-gunamu parlusha catijllabidi,paibuj mamash paibuj huau-quigunash Jesuscun parlaringumunushami huashabi chapaga-guna. 47Chibimi maijinchariJesusmu parluga,“Cambuj mamash cam-

buj huauquigunash cangunparlarish nisha huashabishayangunandi.”48Ashtangarin shina parlujta

Jesús cashna nisha yuyachiga:“¿Maijindi Ñucaj mama?

¿Shinaidi maijingunadi Ñucajhuauquigunagun?”49Chimundami paibuj

yachagujcunamu maquinricuchisha,“Ñucaj mamash, Ñucaj huau-

quigunash caigunamigun,”nisha niga. 50 “Shinushagamaijinbish jahua pachabitiyuj Ñucaj Taita munushca-da rurujcunallami, Ñucajmama, shinaidi Ñucaj huauquipaniguna gan,” niga.

Page 46: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

46 Mateo 13.1–12

Tarbujmunda Jesúsyuyachishcamunda

Mc 4:1-9; Lc 8:4-8

13 1Chi p'unllalladimiJesús huasimunda

llujshisha risha, yacu cuchamanyabi tiyariga. 2Taugalla-diguna tandanucushcamunda,Jesús shuj canoabi sicushatiyariga. Gentegunaga yacumanyabi shayariga. 3Tau-galladi yachachinagunadayuyachina parlugunan yacha-chisha cashna niga:“¡Uyichi! Shuj tarbujmi

tarbungu llujshiga. 4 Jichushatarbuquimi, asha muyuguna-ga ñan manyabi urmuga.Chimundami pishcugunashamusha micugaguna. 5Ashamuyugunaga, rumilla ashallaachpa pushtubimi urmuga.Shinushami chi muyuga p'i-tinlla achpa tiyashcamundaratu iñuga. 6 Indi llujshi-sha rupachiqui anguda nacharishcamunda chaquiriga.7Asha muyuga casha ucubimiurmuga. Chi casha yuragunaiñushaga chi muyuguna iñajtajarcusha huañuchiga. 8Ashtan-

garin alli achpabi urmushcamuyugunaga pachundimigranuga. Shuj c'atsullamundaquinsa chunga, sujta chun-ga, patsujmadami granuga.9 ¡Maijin uyungu rinrindacharijca Ñuca yachachishcadauyichi!”

Imamunda yuyachinagunanyachachishcamundaMc 4:10-12; Lc 8:9-10

10Chimunda Jesusbujmupaibuj yachagujcuna cuchuya-sha tapuga cashna nisha:“Imamundadi genteguna-

muga yuyachina parlugunanyachachingui?”11Shina tapuqui, Jesús niga,“Diosmi Paibuj mandana-

munda pimush na yacha-chishcada cangunamungayachachun cushca. Ash-tanbish paigunamunga nashina yachachun cushcachu.12Shinushaga maijin Diosbujmandanamunda yachujcuna-munga ashtanmi intindinadaDiosca cunga. Shinushamimilgada charinga. Ashtangarinchi yachanada na ashtanyachungu munujcunadaga

Page 47: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

47 Mateo 13.13–22ashalla yachushcahuaidashillujtami quichushca ganga.13 Shinushami yuyachinaparlugunan parlani. Paigunagaricushash na ricuj layami;uyushash na uyuj layami;shinaidi na intindingunachu.14 Shinushami Dios nishcadaparluj Isaías ima parlushcapaigunabi p'actun,‘Uyagushash na

intindingagunachu.Ricuriashash na

ricungagunachu.15Cai gentegunaga muspa

laya yuyi illujcunami;rinringunada tapachishca

layagunami;ñahuigunadash ichcushca

layagunamigun.Ama uyangu, ricungu,

intindingu, amaÑucajmu shamungushina rurunguna.

Na shina rurushcaquigaalliyachinimumiga.’

16 “Ashtangarin cushillagaichi Ñucaj yachagujcuna;canguna ñahuigunadash ricujtarinringunadash uyujta chari-shcamunda. 17Cabishcadaminini, Dios nishcada tauga

parlujcunash, Dios mandu-shcada rurujcunash cangunaricushcada ricungu munashashna ricugagunachu. Cangunauyushcada uyungu munushashna uyugagunachu.”

Tarbujmundayuyachishcada

intindichishcamundaMc 4:13-20; Lc 8:11-15

18 “Uyichi ima nisha nintarbujmunda yuyachinaga.19Ñan manyabi tarbushcamuyu shinaga Diosbuj man-danamunda yachachishcadauyushash na intindiquigapaigunamu alli parlashcadashungubi tarbushcada diabloshamushaga quichunllami.20Rumi ucubi urmuj muyuga,Diosbuj shimida parlushcadauyusha cushilla japijcunada-mi ricuchin. 21Shina gashashDiosbuj shimida crishcamundaima llaquiguna ricuriqui, paidacatiq'uichuquish pai cri-shcash chingarinllami. Ashallaanguda charij yura laya-shcamundami na jinchidashayarin. 22Casha ucubitarbushca muyuga Diosbuj

Page 48: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

48 Mateo 13.23–30shimi parlushcada uyushashashtangarin cai pachabi imaruranagunadash yallidij yuyu-sha imadash ashtan charinayuyin purisha pandarijcunada-mi ricuchin. Cai yuyigunamiDiosbuj shimida llapij shinaima granudash cuchun nasaquin. 23Ashtangarin alliachpabi tarbushca muyugaDiosbuj shimida parlushcadauyusha intindisha shungubihuaquichisha alli granuda cujlayadami ricuchin. Caigunamishuj muyullamunda patsujgranuma, sujta chungamashinaidi quinsa chungamadacujcuna laya gan.”

Mapa q'uihuaiñushcada yuyachinan

parlushcamunda24 Shinaidi cai yuyachinan

cutin Jesús parlusha cashnaniga:“Diosbuj mandanaga shuj

c'ari alli muyuda paibujachpabi tarbuj shinami gan.25 Shina gaquish tuquigunapuñuguquimi paida p'iñushana ricunachij chayushagamapa q'uihua muyuda trigo

ucubi jichusha riga. 26Tri-go yura iñusha granuquimimapa q'uihua yurash ricuriga.27Shinushami trabajajcunaachpayujmu parlungu riga-guna cashna nisha:‘Manduj, cambuj achpabi

can tarbushaga ¿nachu allimuyuda tarbugangui? Shinu-shaga, ¿imamundadi mapaq'uihua yuraga iñushcanga?’28Shina niqui achpayujca

niga,‘Maijin p'iñusha na ricuna-

chijmi shinadaga rurushcan-ga.’Shinusha trabajajcunaga,‘Chi mapa q'uihuada tirungu

richun mununguichu?’ nishatapugaguna.29Achpayujca niga,‘¡Na! Mapa q'uihuada

tiruquiga trigogunash tira-ringami. 30Ashtangarinimaura trigo granuda japinap'unllagama igulda iñachunsaquichilla. Chibimi trigodatandujcunada cachusha mapaq'uihuadadi ch'icunyachishahuatigunada rurusha ninabirupachishtachun. Ashtanbish

Page 49: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

49 Mateo 13.31–38trigodaga, ñucaj huaquichinabitandachichun.’ ”

Mostaza muyumundalevaduramundash

Mc 4:30-34; Lc 13:18-2131 Shinaidi cai yuyachinan

cutin Jesús parlusha cashnaniga:“Diosbuj mandanaga shuj

c'ari paibuj achpabi mostazamuyuda tarbushca shinami-gun. 32Tuqui muyumundauchilladi muyu gashashtarbushca yuragunamundajatundimi iñun. Jatundi ramasapa yura gashcamunda-mi pishcuguna ramagunabitazunda rurusha causunguringuna.”u33 Shinaidi cai yuyachinan

cutin parlusha cashna niga:“Diosbuj mandanaga levadu-

ra shinami gan. Shuj huarmitandada rurungu quinsa vatiavali cutabi ashalla levaduradachurusha chapuquish, illijtamimasushcada p'unguichin.”34Cai tuquigunadami Jesus-

ca taugalladigunamu cashna

yuyachinagunanlla parlujcuga.35Dios nishcada parluj cashnanishca p'actachunmi caigunagatucuga:“Yuyachinagunanmi

parlusha.Ima ura cai pachada Dios

rurushcamundadipacushcatiyashcagunadashyachi chayachishami.”

Mapa q'uihua iñushcadaintindichishcamunda

36Yachachishca q'uipagatuquigunada, “Shuj ratugama-chi,” nisha Jesús huasimuhuaiguquimi, paibuj yachaguj-cuna cuchuyashaga,“Trigoda tarbushca pambabi

mapa q'uihua iñushca yuyachi-naga imada ricuchin parlabai,”nisha mañagaguna.37Shina mañaqui Jesusca

niga,“Alli muyuda tarbujca, Ñuca

Aichayuj tucushca Churimigani. 38Tarbushca pambagacai pachamigun. Alli mu-yuga Diosbuj gajcunadami

uMostaza muyuga, Diosbuj mandana gushtulla callarishash, q'uipallaga ash-tandi mirarinashcadami ricuchin.

Page 50: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

50 Mateo 13.39–48ricuchin. Mapa q'uihuagadiabloj gajcunadami ricuchin.39 Shinaidi mapa q'uihuadajichujca diablodami ricuchin.Granoda tandanaga ricu-chinmi cai pacha tucurinap'unllada. Chi p'ucushcagranoda tandachijcunagaDiosbuj angelgunamigun.40 Ima layami mapa q'uihuadatandachisha rupachingu ninabishitun, shinaidimi cai pachatucurina p'unllash tucun-ga. 41 Shinushaga Aichayujtucushca Churimi Paibujmandanamunda tuqui jucha-bi urmachijcunada juchadarurusha causajcunadash tan-dachun paibuj angelgunadacachunga. 42Shina rurushaminina catiriaj jurnubi shitu-nga. Chibimi quirugunashcanirisha carrusq'uichishahuacungaguna. 43Ashtangarinmashnalla Dios mandushcashina causujcunaga paigunajTaita Diosbuj mandanabi indilayami p'alaninga. ¡Maijinuyungu rinrinda charijcunagañuca yachachishcada uyichi!”

Pacushca valijcunadayuyachishcamunda

44 “Diosbuj mandanagamanchanaidi valijta achpabipacusha pambushca shinamigan. Chi manchanaidi valijtapambusha churushcada shujc'ari japishaga chillabidi cutinpambush churun. Manchanaidicushiyasha pai charishca-gunada illijta c'atusha chiachpadami randiga.”45 “Cutinga shuj c'atuj

tuquimunda yalli allidij perla-gunada randingu mashcushapurij shinami Diosbuj man-danaga gan. 46 Imaura shujperlada mejorlladi valijtajapishaga pai ima charishcadaillujta c'atusha chi perladarandiga.”v

Chaulada japinadayuyachishcamunda

47 “Shinaidi Diosbuj man-danaga, chaulada japinadayacu cuchabi shituqui tuquilaya chaulagunada japijshinami. 48 Imaura chaulada

vShinaidi Dios quishpichinada ñucuchij causidash Pailla mandachun alli per-lada shina mashcana ganchi.

Page 51: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

51 Mateo 13.49–56japina junduquiga chauladajapijcunaga yacu manyamullujshichin. Chibimi tiyarisha,alli chaulagunada tandushatazagunabi huaquichin; shinai-di na alligunadaga shitun.49 Ima layami chaulagunadach'icunyachin, shinaidimicai pacha tucurina p'unllashtucunga. Dios mandushcashina causajcunamunda naDiosta cazujcunada Dios-buj angelgunami shamushach'icunyachinga. 50 Shinarurushami nina catiriaj jurnubiDiosta na cazujcunada shi-tunga. Chibimi quirugunashcanirisha carrusq'uichishahuacungaguna.”51 Jesusca,“¿Cangunaga cai tuqui

parlushcagunada intindishca-nguichichu?” nisha tapuqui,“Ari,” nigagunami.52Chimundami Jesusca niga,“Moisesmu mandushcada

maijin yachachiquish, Diosbujmandanamunda yachushagashuj huasiyuj shinami. Alli-

gunada huaquichishcamundamushujcunadash maugaguna-dash llujshichinllami.”w

Nazaretmundaguna Jesustana valichishcamunda

Mc 6:1-6; Lc 4:16-3053 Jesús yuyachinagunan

parlusha tucuchishca q'uipa-ga chimunda risha, 54 paicausushca achpallamundimichayuga. Chibimi Diosmundayachana huasibi yachachingucallariga. Genteguna man-charishcaidi parlanucugagunacashna nisha:“¿Maibidi cai tuqui ya-

chashcagunada yachugashi?¿Ima layashi cai pish na ruripudishcagunadaga rurun?55 ¿Nachu caicuga carpinte-roj churi; paibuj mamungaMariagun? ¿Nachu Jacoboj,Juzij, Simonbuj, Judasbuj-bish huauquigun? 56 Shinaidipaibuj panigunash ¿Nachuñucuchipurallabidi causa-gun? Shinushaga caicuga

wCai yuyachinabi ima nishcaga taugalladi yuyiguna tiyan. Shujbiga huasiyuj-ca Jesusta catijcunadami ricuchin. Mushujcunaga Jesusbuj yachachishcaguna-dami ricuchin. Mauguagunaga Moisés ñauba mandushcagunadami ricuchin.

Page 52: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

52 Mateo 13.57–14.9¿maimundadi cai tuquidagayachamugashi?”57 Shina Jesús parlushcada

pillash na uyanachiquiga Paiganiga,“Shuj ladugunabiga Dios

nishcada parlujcunaga valichi-shcamigun. Ashtan quiquinbujcausushca achpabiga shinaidiquiquinpurallabidiquish navalichinchu.”58Chi genteguna Paida na

crishcamundami, chi pueblobi-ga pish na ruri pudishcagunadaashallada ruruga.

Bautizaj Juanchudahuañuchishcamunda

Mc 6:14-19; Lc 9:7-9

14 1Chi p'unllagunalladi-mi, Galileada manduj

Herodesca Jesusmunda imanisha parlajta uyusha, 2 paibujsirvijcunamu niga,“Paiga Bautizaj Juanchumi;

huañushcamunda causari-shcanchin. Shinushami pish naruri pudishcagunada rurungucharinga.”3–4 Juanchu Herodesta:

“Cambuj huauqui Felipejhuarmi Herodiastaga, cambujhuarmida laya charinaga nacabichugun,”xnishcamundami Herodesca

Juanchuda japichiga. Chi-mundami huatusha pushushrisha carcelbi churugaguna.5Chi llactabi causujcunaga,“Juanchuga Dios nishcadaparlujmigun,” nisha cri-shcamunda Herodes paidahuañuchingu munushash man-chuga. 6Herodes huatagunadap'actachisha pishtada ruraqui-mi tuqui chi pishtabi tiyujcunajñaubuqui Herodiasbuj ushillujshisha danzaquimi, Hero-des manchanaidi munushaga,7 “Can ima mañushcadash na

llullushalla cushami,” niga.8Shinushami chi solterada

mamun yachachiqui,“Bautizaj Juanchuj uma-

da shuj ichibi cui,” nishaHerodesta mañuga.9Shina mañuqui manduj

Herodesca llaquiriga. Shinagashash tuqui chi pishtabigajcunaj ñaubuqui,

xMoises mandushcabimi huauquij huarmida charinaga na cabin nishca tiyan.Levítico 18:16, 20:21

Page 53: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

53 Mateo 14.10–20“Chi soltera ima mañushcada

na llullushalla p'actachisha-mi,” nishcamundaga cuchunmandusha, 10 paibuj solda-dogunada, Bautizaj Juanchujcungada p'itingu richuncarcelmu cachuga. 11Chiq'uipami Juanchuj umadashuj ichibi apush risha chisolteramu cuga. Solteragapaibuj mamunmu cuga.12 Juanchubuj yachajcuna

chayushaga Juanchu huañu-shcada apush risha pambuga.Chi q'uipami Jesusmu parlun-gu rigaguna.

Pichca huarangagunamucarushcamunda

Mc 6:30-44; Lc 9:10-17; Jn 6:1-1413Bautizaj Juanchu huañu-

shcada yachusha Jesús barcobisicusha, shitushca pushtumuPailla chibi gangu chimundariga. Taugalladiguna shinarigushcada yachusha chi pue-blogunamunda llujshishamichaquinlla Jesusta catisha riga-guna. 14 Jesusca barcomundauriyasha taugalladigunadaricusha paigunamunda shun-gundijta llaquirisha tuqui

ungushcagunadami alliyachi-ga. 15Ña tutayaguquimi Paibujyachagujcuna cuchuyashaga,“Ña tutayagunmi. Cai

pushtuga shitushcaidimi-gun. Shinusha gentegunadacachabai, paiguna risha pue-blogunabi micunada randishamicuchunguna,” nigaguna.16Shina niqui Jesusca,“Na ministingunachu rin-

gujca; cangunaidi carichiri,”niga.17Paida catijcunaga niga,“Pichca tanda ishqui chau-

laidami charinchi; ashtangaillujminchi.”18Shina niqui Jesusca,“Apamichi caimu,” niga.19Chimunda tuquiguna-

da canis jahuabi tiyarichunmanduga. Chi q'uipa Jesuscapichca tandada ishqui chau-lada japisha jahua pachadaricusha, Diosta, “Diosolopai,”nisha tandada chaubisha Pai-buj yachagujcunamu cuquiyachagujcunaga chi tuqui-gunamu caruga. 20Tuquigunasacsungamami micugaguna.Chimundash chaubishcadatandachiquiga chunga ishqui

Page 54: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

54 Mateo 14.21–33taza jundami puchuga. 21Chimicujcunamunda c'arigunallapichca huarangagunamami-shcanga, huarmigunadashmaragunadash na cuentujllabi.

Yacu jahuada Jesúspurishcamunda

Mc 6:45-52; Jn 6:16-2122Chi ratuidimi Jesusca

Paibuj yachagujcunada,“Barcobi sicusha yacu cucha

ch'imbamu Ñucada ñaubusharichi,” nisha cachuga. “Ñuca-ga caibi gentegunada, ‘Shujp'unllagamachi,’ ningumisaquirini.”23 Shina cachushca q'uipaga

Jesusca Pailla Diosta mañungushuj urcumu ichiyaga. Ñatutayaqui Paillami chibi gaga.24Achpamunda yacubi barcoña milgada caruyasha riguqui,ñaubujmunda manchanaihuaira t'anguqui yacu caimuchaimu apiq'uichuga. 25Nari-quish p'unllayajllabidimiJesusca Paibuj yachagujcunajcuchumu yacu jahuada purishariguga. 26Shina yacu jahua-da purijta ricusha Jesusbujyachagujcunaga pachunlladi

mancharisha, “¡Cucumin-chin!” nisha mancharishacaparigaguna.27Shina caparinmi Jesús

parlarishaga,“¡Jinchi gaichiri! ¡Ñucaidimi

gani! ¡Ama manchichichu!”niga.28Shina niquimi, Pedroga,“Manduj, Candij gashaga,

yacu jahuada cambuj cuchumuñucash ringu mandabai,” niga.29 Jesús, “Shamilla,” niqui

Pedroga barcomunda uri-yasha yacu jahuada purishaJesusbujmu riguga. 30Ash-tanbish pachunlladi huairadaricusha manchuga. Yacubimillpuringu callarishaga,“Manduj, quishpichibai,”

nisha capariga.31Shina caparinmi Jesus-

ca Pedroda maquimundacharirishaga,“Ashallada crij c'ari. ¿Imash-

ti na crigangui?” niga.32Paiguna barcobi sicuqui-

ga huairash chi pushtubimichulunlla saquiriga. 33Chidaricusha mashnalla barcobigajcuna, Jesusbuj ñaubuquicungurisha,

Page 55: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

55 Mateo 14.34–15.6“Canga Diosbuj Churidimi-

shcangui,” nigaguna.

Genesaretbi Jesúsalliyachishcamunda

Mc 6:53-5634Yacu cuchada ch'imbu-

shami Genesaret llactamuchayugaguna. 35Chibi causuj-cuna Jesusta rijsishaga, tuquichi muyundij llactabimi shimishimi parlusha yachi chaya-chigaguna. Shinushami tuquiungushcagunada pushusharishaga,36 “Can churarishca churana

manyahuaidash tupachunsaquibai, hijo taita,” nishaJesusta mañagaguna.Mashnalla tupujcunaga

tuquigunami alliyachishca-gunaga.

Na alli yuyigunamijuchayujta rurun

Mc 7:1-23

15 1Chimundaga Jeru-salén pueblomunda

huaquin fariseoguna shinaidiMoisesmu mandushcadayachachijcunash Jesusbuj

cuchumu cuchuyasha tapuga-guna:2 “¿Imashadi cambuj yacha-

gujcunaga ñauba taitagunayachachishcada p'aquinguna?Nariquish micushaidi maqui-da maillana nishcadaga nap'actachingunandi.”3Shina niqui Jesús cashna

niga,“¿Imashadi cangunash Dios

mandushcagunadaga saquishacangunaj ñauba gentegunayachachishcagunaida rurushcatinguichi? 4ShinushamiDios mandushaga cashna niga,‘Cambuj taitada mamadash

c'uyusha alligunadarurungui,’ shinaidi

‘Maijinbish paibuj taitadamamadash imallaquish tucuchunmunujca

huañuchun nishcami ganga.’5–6Ashtanbish canguna-

ga cashna nisha nichunmiyachachinguichi:‘Maijinbish taitada mamada,

‘Ayudangu na pudinichu;tuqui cangunamu imallacunashcadaga Diosmumicushcagun,’ nijca taitada

Page 56: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

56 Mateo 15.7–15mamada ayudangujca naministinchu.’Shinami cangunaga ñauba

genteguna yachachishca-gunada catish nisha Diosmandushcagunadaga chin-gachishcanguichi. 7 ¡Ishquisiqui imadash nij tucushallapurijcuna! Dios nishcada par-luj Isaiasca cangunamundagaallidami parlushca, cashnanishaga:

8 ‘Cai gentegunaga jahuashimillanmi ‘Allimigangui,’ ninguna.

Ashtanbish paigunajshungugunagaÑucamundagacarubimigun.

9Ñucamunga, ‘Allimigangui,’ nishcashimaquish na valinchu.

Paiguna Dios mandushcadalayami ñauba taitagunamandashcaidayachachinguna.’ ”

10Chi q'uipa Jesús Paibujcuchumu taugalladigunadacayushaga,“Uyunguichi shinaidi par-

lushcagunadash alli yuyinjapinguichi. 11 Shimimu huai-

guj micunaga mapalladaga narurunchu. Ashtanbish paibujshimimunda na alli nishcagunallujshiquimi mapalla tucun,”niga.12Chimunda Paibuj yacha-

gujcuna cuchuyasha,“¿Fariseoguna Can parlashca

shimigunada uyusha litushcatucushcada yachuganguichu?”nigaguna.13Shina tapuqui Jesús niga,“Mapa q'uihuada shuj gente

na lantushash angundijtatirushtashca layaidimi jahuapachamunda Ñuca Taitagafariseogunadaga rurunga.14Shinushaga fariseogunada-ga ama riquichichu. Paigunagana ricujcuna laya caishuj naricujta aisusha purij laya-gunamigun. Shinaidi shujna ricujlladi chaishuj naricujta aisusha purishagarinishquindijlladimi shuj ut'cubiurmungaguna.”15Chimunda Pedroga Jesus-

ta,“Cai yuyachinan parlushcaga

¿imadadi nisha nin? Ñucu-chimu yachachibai,” nishamañuga.

Page 57: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

57 Mateo 15.16–2616 Shina niqui Jesusca niga,“¿Ashtanbish cangunashchu

chairijtij ima yuyish illujganguichi? 17Tuqui shimimuhuaiguj micunaga icsamurisha chimunda llujshishca-daga ¿nachu yachunguichi?18Ashtanbish shimimundallujshijca shungu ucumunda-mi ima nishcash llujshin.Chimi gentedaga juchayujtarurun. 19Ashtanbish shujgentej shungumundaga lluj-shinmi millani yuyiguna,huañuchish nina, huainayana,caishuj chaishujcun siririna,shuhuana, llagmusha mai-dash juchachina, pidash naalli shimigunan mirachishaparlanucuna. 20Caigunamigentegunada juchayujta rurun.Ashtanbish maijin maquidamaillusha micuna nishcadana p'actachijca na juchadarurunchu.”

Jesusta na Israelmundahuarmi crishcamunda

Mc 7:24-3021Chi q'uipa Jesús chimunda

llujshishaga Tirobuj shinaidi

Sidonbuj cuchulla pueblo-gunamu riga. 22Chi llactabitiyuj shuj Cananea huarmicaparishaga,“Manduj, Davidbuj Churi,

ñucamunda llaquiribai. Yanacatisha ñucaj ushida man-chanaidi llaquichin,” nishacuchuyaga.23Shina mañaquish Jesusca

imash na nigachu. ChimundaJesusbuj yachagujcuna Paibujcuchumu risha,“Chi huarmi caparishaidi

huashada shamushcamundarichun nibai,” nisha mañaga-guna.24Chibi Jesusca,“Ñucaga chingushca oveja

laya Israelgunallamumi Dioscachushca gani,” niga.25Pai huarmiga cuchuyasha

Jesusbuj ñaubuqui cungurishacumurisha,“Manduj Jesús, ayudabailla-

di,” niga.26 Jesús,“Can na Israelmunda gaquish

ayudashaga churiguna micunatandada quichusha achcuguna-

Page 58: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

58 Mateo 15.27–33mu shitashca layamigun,”niga.y27 Pai huarmiga,“Shinamigun, Manduj Jesús.

Ashtanbish achcuyujcunamizamunda urmachishcap'iligunada achcugunashmicunllagunandi,” niga.28Chimunda Jesusca,“Huarmi, can Diosta crishca-

ga jatundimishca. Shinushagacan munushca p'actachun,”niga.Shina ninmi paibuj ushiga

sanu tucuga.

Ungushcagunada Jesúsalliyachishcamunda

29Chi pushtumunda Jesúsllujshisha risha Galilea jatunyacu cucha manyamu chayu-ga. Chibimi jahua urcumuichiyasha tiyariga. 30Tau-galladiguna Pai tiyashcamucuchuyasha suchugunada,na ricujcunada, ishtu maqui-gunada, upagunada shinaidituqui laya unguida charij-

cunadash Jesusbuj cuchumupushuqui Paiga alliyachi-gallami. 31Shina upagunaparlaqui ishtu maquigunashalliyaqui suchugunash puriquishinaidi na ricujcunash ricu-qui mancharishcaidi tucushacushiyarisha Israelbuj Diosta,“Canga jatunmi gangui,”

ningu callarigaguna.

Chuscu huarungagunamuJesús carushcamunda

Mc 8:1-1032 Jesús Paibuj yachaguj-

cunada cayusha,“Cai genteguna quinsa

p'unllada Ñucan iguldapurisha ima micunadashna charishcamunda Ñucagashungundijtami llaquirini.Shinusha yarijinga huasimuna cachush ninichu, ñandarigusha ama ñahui ansayashatigrachunguna,” niga.33Chimunda Paibuj yacha-

gujcunaga,

yAchcugunamunda parlashaga na Israelmundagunadami ricuchishca. Jesus-ca na Israel huarmi gashcamundaga na p'iñagachu. Ashtanbish maijin llacta-munda shamujcunash Jesusta crishaga paibuj huahua tucunashcada Israel gen-teguna yachachunmi chi huarmibuj ushida alliyachiga (v. 28).

Page 59: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

59 Mateo 15.34–16.4“¿Cai shitushca pushtubi-

dijca maimundadi milgatandadaga japishun cai tuqui-gunamu sacsujta carungujca?”nigaguna.34 Shinusha Jesusca,“¿Cangunaga mashna tan-

dada charinguichi?” nishatapuqui,paigunaga, “Canchis tandada

shinaidi ashalla chaulaidamicharinchi,” nisha nigaguna.35Chimunda gentegunada

pambabi tiyarichun man-dushaga, 36 canchis tandadashinaidi chauladash japi-sha, Diosta, “Diosolopai,”nisha chaubisha Paibujyachagujcunamu cuqui yacha-gujcunaga chi gentegunamucuga. 37Shinami tuquigunasacsujta micugaguna. Chi-mundash chaubishcagunadatandachiquiga canchis tazajundami puchuga. 38Micuj-puragunamunda c'arigunallachuscu huarangagunamami-shcanga, huarmigunadashmaragunadash na cuentujllabi.39Chimunda Jesús genteguna-da huasimu cachushca q'uipa

barcobi sicusha Magadánpueblomu riga.

Pi na ruri pudishcadarurachun mañashcamunda

Mc 8:11-13; Lc 2:54-56

16 1Fariseoguna shinaidisaduceoguna Jesusbuj

cuchumu cuchuyasha ima-llabish pandariqui rimungunisha,“Jahua pacha Dios cachashca

gashaga, pi na ruri pudishcadarurusha ricuchiri,” nigaguna.2Ashtanbish Jesusca niga,“Tutayamuquiga jahua

pacha pucalla gajta ricushagacangunaga,‘C'uilla p'unllami ganga,’

nijcuna ganguichi. 3 Shinaidipuzu puzu p'unllayaguquijahua pacha pucalla tucuquip'uyugunash junduqui,‘Cununga tamialla huai-

ralla gana p'unllaminga,’ninguichi. Shinusha cangunajahua pachada ricusha imalaya p'unlla ganada parlunguyachajcunashdijca, ¿imashtiÑuca imada cunun p'unllagunarurusha ricuchigushcada naalli yachi pudinguichi? 4Cu-

Page 60: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

60 Mateo 16.5–12nun p'unlla milli gentegunaga,huainayaj laya, Diosta nacazujcunaga, pish na ruri pudi-shcada rurusha ricuchichunmimañunguna. Ashtangarin Diosnishcada parluj Jonás imatucushca layallami ricuchishcaganga.”Shina nishaga saquish

rigallami.

Fariseogunaj saduceogunajlevaduramunda

Mc 8:14-215 Jesusbuj yachagujcuna

Galilea yacu cuchada ch'im-busha tandada na apushallacungarisha rigaguna. 6 Jesúsniga,“Uyichi. Fariseogunaj

saduceogunaj levaduramundayuyin puringuichi.”7 Shina niqui Paibuj yacha-

gujcunaga,“Tandada na apamushca-

mundami chida nin,” nishacaishuj chaishuj ninucuga-guna.8 Shina yuyagushcada

yachusha Jesús niga,“¿Imashti tandadaga na

charinchijca ninucunguichi?

¡Ashaida Ñucabi crijcuna!9 ¿Narijchu chairijtij alliyachunguichi? Pichca tan-dallan pichca huarungac'arigunamu carushcadashinaidi mashna taza tandadacanguna tandachishcadash¿nachu yuyaringuichiri?10Shinaidi canchis tandallanchuscu huaranga gentegunamucarushcada shinaidi mash-na taza tandada cangunatandachishcadash, ¿nachuyuyaringuichi?11 ‘Yuyin puringuichi fari-

seogunaj saduceogunaj leva-duramunda,’ nishaga tandadacungamushcamundaga na par-laganichu. ¿Imashti cangunagachidaga na intindinguichi?”niga.12 Jesús shina niquimi,

na tandabi churana leva-duramunda yuyin purichunnishcadaga, ashtanbish fari-seoguna saduceogunashyachachishcamunda, “Yuyinpuringuichi,” nishcada chibimialli yachugaguna.

Page 61: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

61 Mateo 16.13–20

Jesusta Pedroga“Cristomingui,” nishca

Mc 8:27-30; Lc 9:18-2113Cesarea Filipo pueblo

cuchullamu chayushaga JesúsPaibuj yachagujcunada,“Aichayuj tucushca Churiga

¿pi gashcada gentegunaganigunguna?” nisha tapuga.14 Shina tapuqui,“Shujcunaga, ‘Bautizaj

Juanchumi,’ chaishujcunaga‘Eliasmi,’z maijingunaga‘Jeremiasmi,’ na gashaga,‘Dios nishcada parlujcuna-mundaminga,’ ningunami,”nigaguna.15 “Cangunaga, ¿Pi gashca-

dadi Ñucadaga yuyinguichi?”nisha tapuqui,16 Simón Pedroga,“Canmi Cristo, causujti

Diosbuj Churi gangui,” nishaniga.17Chimunda Jesusca,

“Can Simón, Jonasbuj churi,cushilla gangui. Pi genteshcanmunga caidaga na ricu-chishcachu; ashtanbish jahuapachabi tiyuj Ñuca Taitallamicaidaga ricuchishca,” niga.18 “Shinaidi Ñucaga, can

rumi shina gashcamundacandaga Pedromi gangui,nini.a Shinushaga cai rumijahuabi huasichij shinamiÑucada crijcunadaga mirachi-sha. Huañuna chayamushashpaigunada imash na ruri pudi-ngachu. 19Shinushaga Diosbujmandana pungu pascana-dash canmumi cusha. Can caipachabi ima huatushcaga jahuapachabish huatushcami ganga.Shinaidi can cai pachabi imacacharishcaga jahua pachabishcacharishcami ganga.”b20Chi q'uipa Jesús Paibuj

yachagujcunada cashna nishamanduga:

z1 Reyes 17 - 2 Reyes 2aPedro shutidaga Griego shimibiga rumi nishami nin.bShuj yachuj tucushcaguna cai versobi cashna yachachishcada yuyanguna:Pedro perdonaquiga Diosbish perdonangami; na perdonaquiga Dios na perdo-nangachu. Jesusbuj yachagujcunamu shinaidi nishcada Mateo 18:18bish Juan20:23bibish riqui pudingui.

Page 62: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

62 Mateo 16.21–28“Ñuca Cristo gashcada p'acta

pimush parlanguichimu.”

“Ñucada huañuchingami,”nisha Jesús parlushcamunda

Mc 1:31-9:1; Lc 9:22-2721Chimundapacha Jesús

paibuj yachagujcunamuyachachingu callarishaga,“Ñucaga Jerusalén pueblomu

rinami gani. Chibimi pushajyuyijcunamunda, curagunadamanduj curagunamundash,Moisesmu mandashcada ya-chachijcunaj maquimundashmanchanaidi llaquida japisha.Shinaidi huañuchichunbishcachushcami gasha. Shinashquinsa p'unllabiga causarisha-mi,” niga.22Chimunda Pedroga Jesusta

ch'icunyachisha pushush risha,“Dios ama saquichun

can shina tucuchun,” nishajarcusha rimungu callariga.23Ashtanbish Jesús vueltarisharicushaga,“Ñucaj ñaubujmunda anchi,

Satanás. Canga trancarij layaurmachunmi shina ningui.Imadash Dios ricushca layadana ricunguichu. Ashtangarin

genteguna ricushca layallamiricungui,” Pedroda niga.24Chi q'uipa, Jesusca paibuj

yachagujcunada cashna niga:“Maijin Ñucada catingu

munujca quiquinbuj muni-da saquisha, cruzta aparijlaya ima llaquidash japishacatimilla. 25Shinushaga,maijinsh quiquinbuj causidayalli llaquirijca, na tucurijcausidaga mana japingachu.Ashtanbish maijin Ñucadacatishcamunda quiquinbujcausida na llaquirijca, na tucu-rij causida japingami. 26Shujgentemu cai pachabi tuquiima tiyujta charij tucushash,¿imaj alli gangari huañushaquiquinbuj causida chinga-chishaga? Quiquinbuj causiquishpirichunga imaidash nacui pudingachu. 27ShinushaÑucaga Aichayuj tucushcaChuriga Ñucaj Taitaj c'uillagashcan angelgunandij sha-musha. Chibimi tuquigunamuallida rurushcaquish allida cu-sha; na allida rurushcaquish naallida cusha. 28Cabishcadaminini: caibi tiyajcunamundahuaquingunaga Ñuca Aichayuj

Page 63: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

63 Mateo 17.1–10tucushca Churi mandungu sha-mujta nariquish ricushaidijcana huañungachu.”

Jesús shuj laya tucusharicurishcamundaMc 9:2-13; Lc 9:28-36

17 1 Sujta p'unlla q'ui-pa Jesús Pedroda

Santiagoda paibuj huauquiJuanchudash agllusha pai-gunallada shuj jatun urcumupushush riga. 2Chibi paigunajñaubuqui Jesús shuj layatucuga. Paibuj ñahui indilaya p'alaniga; shinaidi chura-nash yurujlladi p'alanigujtimitucuga. 3Ñash Dios nishcadaparluj Moisesta Eliasta Jesus-cun parlanucujta ricugaguna.4Chimunda Pedroga Jesustaniga,“Manduj Jesús, allimi gashca

caibi ganaga. Can munuquigaquinsa carpada rurushallami,shujtaga canmu, chaishuj-taga Moisesmu, caishujtagaEliasmu.”5 Pedro shina nigujllabidi

paigunaj muyundiqui p'ala-

niguj p'uyu tiyariqui ñashp'uyumunda,“Caimigun Ñuca c'uyashca

churi. Paibimi manchanaidicushiyani. Paida uyunguichi,”nisha shuj parlarishca uyariga.6Caida uyashaga Jesusbujyachagujcuna mancharishcai-diguna cungurisha cumuriqui,7 Jesús paigunaj cuchumucuchuyasha tupushaga,“Jatarichi. Ama manchari-

chichu,” niga.8Chimunda umada alsu-

sha ricushaga pidash ña naricugagunachu. Jesuslladamiricugaguna.9Ña jahua urcumunda

uriyagushaga,“Cai ricushcadaga ama

pimush parlunguichichu, ima-ura Ñuca Aichayuj tucushcaChuri huañushcagunamundacausaringagama,” nisha Jesúsmanduga.10Chimunda yachagujcuna

Jesusta tapugaguna,“¿Imasha Moisesmu man-

dushcada yachachijcunaga,

Page 64: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

64 Mateo 17.11–20‘Eliasmi ñaubusha shamuna-gun,’ ninguna?”c11 Shina niqui Jesusca niga,“Cabishcamigun; Eliasmi

ñaubusha shamunaga, tuquidac'uillada parijangaj. 12Ashtan-bish Ñucaga ninimi, Eliascaña shamugami. Paigunamina rijsisha paigunga paigunamunushcada rurugaguna.Shinaidimi Ñuca Aichayujtucushca Churish paigunajmaquibi llaquichishca gasha.”13Chibimi paibuj yacha-

gujcunaga Bautizaj Juanchu-munda Jesús parlashcada alliyachugaguna.

Maramunda yanadaJesús llujshichishcaMc 9:14-29; Lc 9:37-43

14 Paiguna imaura taugagunapurishca pushtumu chayuqui,shuj c'ariga Jesusbuj cuchumucuchuyasha Paibuj ñaubuquicungurisha niga,15 “Manduj Jesús, ñucaj

churimunda llaquiribai. Urmujunguida charisha mejorlladimi

llaquirin. Tauga cutinmi nina-bi shinaidi yacubish urmun.16Cambuj yachagujcunamupushamuquish, na alliyachipudishcagunachu,” niga.17Shina niqui chibi tiyaj-

cunada Jesusca,“¡Ñucada ashallada crijcuna;

na alli genteguna! ¿Imaura-gamashi cangunan purisha?¿Maigamachari shinaguna-da ricusha causagushalla?Marada caimu pushamichi,”niga.18Chimunda Jesús chi yana-

da p'iña rimusha maramundallujshichishtaga. Chimunda-pacha maraga alliyagallami.19Paibuj yachagujcuna

Jesusbuj cuchumu shamu-shaga, Paida ch'icunyachishatapugaguna,“Ñucuchijca imasha na yana-

daga llujshichi pudiganchi?”nisha.20Shina niqui Jesús niga,“Cangunaga Ñucada ashalla-

da crishcamunda. Shinushagacabishcadami nini: Canguna

cMesias narij shamujllabidi Dios nishcada parluj Elías ñaubusha shamushca-dami Diosbuj Shimi Malaquias 4:5-6bi parlan. Elías shamuna nishcaga Bauti-zaj Juanchubimi p'actuga: Mateo 11:14.

Page 65: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

65 Mateo 17.22–27shuj mostaza muyu shina-huaidash Ñucada crishaga chiurcuda, ‘Caimunda anchi; shujpushtumu ri,’ nin, anchumun-llami. Cangunamunga imashna pudibujca na ganmuchu.”d

Jesús Pai huañunadacutin parlushcamunda

Mc 9:30-32; Lc 9:43-4522 Jesusbuj yachagujcuna

Galilea llactabi tandanucuquiJesús niga,“Ñuca Aichayuj tucushca

Churiga gentegunaj maquibi-mi cushca gasha. 23 Shinaidihuañuchingagunami. Ash-tanbish quinsa p'unllabigacausarishami.”Shina nijta uyusha mejorlladi

llaquirigaguna.

Diosbuj huasimuimpuestoda pagashcamunda24 Imaura Jesús Paibuj

yachagujcunan Capernaum-mu chayuqui Diosbuj huasimuimpuestoda cobrujcuna Pedroj

cuchumu cuchuyasha tapuga-guna:“Cangunada yachachijca

¿nachu Diosbuj huasimuimpuestoda cujcun?”25Shina tapuqui:“Ari, cujmigun,” niga.Chi q'uipa Pedro huasimu

huaiguqui Jesús ñaubushadiparlarisha cashna niga,“Simón, ¿canga imada yu-

yangui? Cai pachabi jatunmandujcunaga ¿pigunadaimpuestoda cobrunguna?¿Quiquinbuj llactallabidicausujcunada? ¿Na gashagashuj llactamundagunada?”26Shina niqui Pedroga,“Shuj llactamundagunada,”

niga.Chimunda Jesús niga,“Shinushaga, chi llactalla-

mundadi gajcunaga pagun-gujca na cabinchu. 27 Shinagaquish pidash ama p'iñachin-gu, jatun yacu cuchamu rishaanzueloda shiti. Ñaubushajapi tucuj chaulada llujshi-chisha shimida pascusha shuj

dÑauba escribishcagunabiga vs 21 illan. Shinash, q'uipa rurujcunaga SanMar-cos 9:29-munda japisha churushcamaminga cashna nisha: “Na micushallaDiosta mañujllabimi cai laya yanagunaga llujshinmu.”

Page 66: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

66 Mateo 18.1–9cuchquidami japingui. Ñucajimpuestodash cambujtashpagana chilladi p'actunga-mi. Shinushaga apush rishapagungui.”

“¿Maijindij yalli valijgan?” nishcamundaMc 9:33-37; Lc 9:46-48

18 1Chi ratugunaidimiJesusbuj yachaguj-

cuna Paibujmu cuchuyashatapugaguna,“Diosbuj mandanabiga

¿maijindi yalli valij gan?”2 Shina niqui, Jesús shuj

marada cayusha paigunajchaubibi shayachishaga,3 cashna niga:“Cabishcadami nini: can-

guna jatun tucushca ganada nasaquisha na cutin mara layatucushaga Diosbuj mandana-munga na huaigunguichichu.4 Shinushaga maijin, ‘Imashna ganichu,’ nisha cai maralaya gajca, Diosbuj manda-nabiga yalli valijmi ganga.5 Shinaidi maijin Ñucaj shutibicai marada laya shuj maradajapijca Ñucadami japin.”

Juchabi urmanamundaMc 9:42-48; Lc 17:1-2

6 “Shuj uchilla mara layaÑucada crijta, juchabi mai-jinbish urmachijca, jatuncutana rumida cungabi huatu-shca jatun yacu cucha jundupushtubi millpuchishca gana-mundash yalli llaquichishcamiganga. 7Tauga juchagunabiurmanaguna tiyashcamunda-ga cai pachabi tiyujcunaga,¿imachari tucunga? Shinashchigunaga tiyanalladijmi gan.Ashtanbish, maijinsh shuj-cunada juchabi urmachijca,¿imachari tucunga? 8Shinu-shaga cambuj maquima, nagashaga cambuj chaquimajuchabi urmachiquiga p'itish-tasha canmunda shiti. Ishquimaqui ishqui chaqui na tucurijnina rupajmu shitushca ganarandiga ashtanbish allimiganmu maqui illuj, chaquiilluj can na tucurij causimuhuaiguna. 9Shinaidi cambujñahui juchabi urmachiquigallujshichisha shiti. Ucu pachaninamu ishqui ñahuin shita-shca gana randiga, ashtan shuj

Page 67: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

67 Mateo 18.10–17ñahuillan na tucurij causanamurinami alli ganmu.

Shuj oveja chingushcanyuyachishcamunda

Lc 15:3-710Cai uchillagunamunda

maijindash na valichisha amach'icunyachinguichichu. Ash-tanbish ninimi, jahua pachabipaigunaj angelgunaga jahuapachabi tiyuj Ñucaj Taitajñahuida ricurianllagunami.e12 ¿Ima laya ricurin? Mai-

jinsh patsuj (100) ovejadacharisha, paigunapuramundashuj chingariquiga ¿Nachu is-cun chunga iscun (99) ovejadaurcubi saquisha chingushcaovejada mashcungu rinmu?13Chingarishca ovejada japi-shaidijca, chi iscun chungaiscun maimush na risha nachinguj ovejagunadash yallimicushiyaringa ninimi. 14 Shinai-dimi cangunaj jahua pachabi

tiyuj Taita Diosbish, caiuchillagunamunda shujllashchingarichunga na munanchu.

Crijcunapuraga imalaya alli tucunamunda

Lc 17:315 “Crijcunamunda shuj

huauquif juchada ruruquigapaigunlla parlarisha pai naallida rurushcada ricuchingui.Can nishcada uyaquiga cutincambuj huauquidi gachunjapinguimumi. 16Ashtanbishna cazuquiga shuj gentedashna gashaga ishquidash cangunrichun cayungui. Chi ishquina gashaga quinsa gashashima juchachishcadash uyashapaiguna alli parlachungunami,shina ruranangui.g 17 Shinaidipaigunadash na uyush ni-quiga, tuqui tandanucushcacrijcunamu parlungui. Chituquigunadash na uyush ni-quiga, paidaga Diosta na rijsij

eÑauba escribishcagunabiga cai vs 11 parlushcaga illan. Shinash, q'uipa ruruj-cunaga San Lucas 19:10-munda japisha churushcamaminga, cashna nisha:“Ñuca Aichayuj tucushca Churiga, chingarishcagunada mashcusha quishpi-chingumi shamugani.”fCaibish ricungui: Mateo 12:46-50gCaibish ricungui: Deuteronomios 19:15

Page 68: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

68 Mateo 18.18–26na alligunaida rurungu munujgashcabi saquingui.18Cabishcadami nini:

canguna cai pachabi imahuatushcaga, jahua pachabishhuatushcami ganga. Shinaidicanguna cai pachabi imacacharishcaga jahua pachabishcacharishcami ganga.h19Caidash ninimi, cai

pachabi cangunamundaishquindijlladi allimigunninucusha imadash Diostamañuquiga, jahua pachabi ti-yuj Ñucaj Taitaga cungallami.20Maibi ishquima quinsamaÑucaj shutibi tandanucuquishÑucaga paigunaj chaubibimigani.

Na perdonashanij c'arimunda

21Chimunda Pedro Jesusbuj-mu cuchuyasha tapuga,“Manduj Jesús, ¿mashna

cutinda ñuca huauqui ñucadana allida ruruquiga perdonanagani? ¿Canchis cutingamachu

perdonasha?” 22Shina tapuqui,Jesús niga,“Na ninichu canchis cutida.

Ashtanbish canchis chun-ga (70) cutin canchisgamaperdonangui, ninimi.i23Shinushaga ima layami

shuj llactada mandujca painishcada rurujcunamundamashna cuchqui fiachishcadajapish nin Diosbuj manda-nash shinalladimi gan. 24Ñashina rurusha callariguquipachun milgalladi cuchquidafiujtaga llactada mandujbujñaubujmu pushagaguna.25Chi fiujca iman na paguipudishcamundaga, llactadamandujca pai fiachishcadapagushca gachun nishami,“Fiujta huarmindij mara-gunandij tuqui paiguna imacharishcadash c'atunguichi,”nisha manduga. 26Shinushamichi sirvijca llactada mandujbujñaubuqui pambabi urmushacumurishaga, “Ashahuanñucada shuyabairi. Tuquida

hJesusbuj yachagujcunamu caibi parlashcaga Mateo 16:19bi Pedromu parla-shca. Chibi tiyaj notada ricungui.iCanchis chunga cutin canchisgama nishaga, na chilladaga perdonanachugun.Ashtanbish perdonagunallamigun. Caibish ricungui: San Lucas 17:3-4

Page 69: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

69 Mateo 18.27–19.3illujta cushallami,” nishamañaga. 27 Shina mañaquillactada mandujca paimundallaquirisha chi fiachishcadagaillujta cungarisha sirvijtacacharisha saquiga.28Ashtangarin chimunda

llujshishaga chi sirvijcapaigun igulda purij paidaashalla cuchquida fiujcuntupanucushaga, ‘Ñuca fiachi-shcada cui,’ nisha cungabicharirisha maquin sipingucallariga. 29 Shina ruruqui-mi, paigun igulda purijcapambabi urmusha cumurisha,‘Ashahuan shuyabairi. Tuquiñuca fiushcada cushallami,’nisha mañaga. 30Chi fiachijcana uyush nisha ashtanbishpushush risha carcelbimichurachiga imaura paidafiushcada vueltachingagama.31Chida ricusha chaishujsirvijcunaga mejorlladi llaqui-risha llactada mandujmu tuquiima tucushcada parlungurigaguna. 32Chimundamimandujca cayachun cachuga.Ña pushamuquiga,“Milli sirvij! Ñucaga, can

‘Shuyabairi,’ niquiga can

fiushcada illujta cungarishasaquiganindi. 33Ñuca imalayami canmunda llaquirigani,shinaidi ¿nachu cambishcangun igulda purijmundallaquirisha cungarina gagan-gui?” 34 nisha paida mandujcamanchanaidi p'iñarishagacarcelbi llaquichichun cu-ga imaura tuqui fiushcadavueltachingagama.35 Jesús parlush catigushaga,“Cangunapura maijin p'i-

ñachijta tuquiguna na tuquishungun perdonaquiga, jahuapacha Ñuca Taitash shinaidimicangunadash rurunga,” niga.

Jesús “Na partirinachu,”nishcamunda

Mc 10:1-12; Lc 16:18

19 1Shina Jesús parlushtucuchishca q'uipaga,

Galileamunda llujshisha Jor-dán yacu ch'imbapurabi tiyujJudea llactagunamu chayuqui,2 taugalladiguna catigaguna.Chibimi ungushcagunadaalliyachiga.3Shuj fariseoguna Jesus-

mu cuchuyasha, imallabipandariquish juchachingaj,

Page 70: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

70 Mateo 19.4–12“¿Imallamundash cusaga

huarmimunda ch'icunyanalla-chu gan?” nisha tapugaguna.4 Jesús parlarishaga,“¿Nachu Diosbuj shimibi

caida leyushcanguichi? Calla-rimunda tuquigunada rurujDiosca, ‘c'aridash huarmidash-mi ruruga.’j 5 Shinaidi caidashniga, ‘Chimundami c'arigataitada mamada saquingapaibuj huarmin cazarashatandanucungaj. Shinami ish-quindijmunda shuj shinallatucunga.’6 Shinushaga ña mana

ishquindijchu gan. Ashtan-garin shuj aichallami gan.Shinashcamundaga Diostandachishcadaga pish amach'icunyachichun,” niga.7 Shina niqui fariseoguna

tapugaguna,“¿Imasha shinadijca maijin

cusa huarmida cachangajcach'icunyachina rurushca papel-da paimu cuchun Moisescamanduga?”8 Shina niqui Jesús niga,

“Canguna uyiti na uyujcuna-shcallamundadimi Moisescahuarmimunda ch'icunyachunsaquiga. Ashtanbish calla-rimunga Diosca na shinadamunugachu. 9ShinushamiÑucaga nini, maijin cusagahuarmi nash huainayaqui par-tirisha, shuj huarmin cazarajcahuainayanmi.”10Chimunda Jesusbuj

yachagujcunaga, “Cusanhuarmin shina causanaquigana cazarashcami alli ganmu,”nigaguna.11 Jesús niga,“Na tuquiguna cai parlu-

shcadaga ‘Allimigun,’ nipudingunachu. Ashtanbishmaijingunamu Dios chi yuyidacushcagunallami pudinguna.12Tuqui layagunamunda-mi shuj c'ariga na cazaran:shujcunaga lulun illuj huacha-rishcamundami na cazaran,caishujcunadaga gentegunacapashcamunda. Maijinguna-ga Diosbujllada rurush nishapaigunaidimi ‘Na cazarasha,’

jCaibish ricungui: Genesis 1:27

19.5 Gn 2:24

Page 71: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

71 Mateo 19.13–21ninguna. Maijin caida ‘Alli-migun,’ nisha japi pudijca,japichunlla.

Maragunada Jesúscayashcamunda

Mc 10:13-16; Lc 18:15-1713Maragunaj jahuabi maqui-

da churusha Diosta mañachunJesusbujmu pushamuqui,Jesusbuj yachagujcunagamaragunada pushujcunada ri-musha jarcungu callarigaguna.14Chimunda Jesusca niga,“Maraguna Ñucajmu shamu-

chun saquichi, ama jarqui-chichu. Ashtanbish Diosbujmandanaga cai maraguna layagajcunajmigun.”15Maragunaj jahuabi maqui-

da churusha mañushaga chipushtumunda rigallami.

Charij musu JesuscunparlanucushcamundaMc 10:17-31; Lc 18:18-30

16Chi q'uipa Jesusbujmushuj musu cuchuyashaga,“Yachachij, na tucurij cau-

sida japingajca ¿ima allidadirurana gani?” nisha tapuqui,17 Jesusca,

“Imashadi alli ruranaguna-munda Ñucada tapungui?Alliga Diosllami tiyun. Ash-tanbish can na tucurij causidajapish nishaga, Diosbujmandushcagunada cazi,” niga.18Chi musuga, “¿Maijin-

gunada?” niqui, Jesús niga,“Ama huañuchingui. Ama

huainayangui. Ama shu-huangui. Shujta na allidarurungajca, ama juchachishallagmunguichu. 19Cambujtaita mamadash c'uyushaallida rurungui; shinaidiquiquinlladi ima laya c'uya-ringui, shujcunadash shinaidic'uyangui.”20Chi musu niga,“Tuqui chi nishcadaga p'ac-

tachishcanimi. Imadadi ashtanp'actachina gani?”21Shina niqui, Jesús niga,“Can allidadi ruruj gangu

munushaga, ri, can chari-shcada c'atusha imash nacharijcunamu cungui. Shinamijahua pachabi tuquimundayalli alli charinagunada chari-ngui. Chida ruramushagañucada catimi.”

Page 72: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

72 Mateo 19.22–3022Chi musuga Jesús shina

nijta uyushaga, milgalladi cha-rij gashcamundaga llaquirisharigallami.23Chimunda Jesús Paibuj

yachagujcunamu niga,“Cabishcadami nini: shuj

charij Diosbuj mandanamuhuaigunaga jinchimi gan.k24Cutinbish ninimi, jatuncamello acuja ut'cuda huai-gunash, charijcuna Diosbujmandanamu huaigunadashyalli jahuallami gan.”25Yachagujcuna caida

uyushagarin ashtanlladimancharisha,“Shina gaquiga ¿pishi

quishpiri pudinga? niguqui,26 Jesús paigunada ricuria-

sha,“Caiga gentegunamunga na

ruri pudibujmi, ashtanbishTaita Diosmunga ima na ruripudibujca illunmi,” niga.27 Shina niqui Pedroga,“¡Riqui, ñucuchiga tuqui ima

charishcagunada saquishcan-

chindi canda catingaj! ¿Shinu-shaga imadadi japishun?”niga.28Shina niqui Jesusca,“Cabishcadami nini: imaura

tuquida mushujyachina p'unllachayuquimi,l Ñuca Aicha-yuj tucushca Churi c'uilladip'alanij shina mandana tiya-rinabi tiyariqui, cangunashmiÑucada catishcamundagachunga ishqui mandana tiya-rinagunabi Israelbuj chungaishqui tribugunada man-dungu tiyaringuichi,” niga.29 “Shinushaga mashnallaÑucamunda huasida, huauquipanigunada, turi ñañagunada,taitada, mamada, maragunada,achpagunadash saquijcunagapatsuj (100) cutin ashtan yalli-dami japingaguna. Shinaidina tucurij causidash japi-ngagunami. 30Ashtanbish,taugaguna cunun ñaubushagajcunaga q'uipabimi ganga.Shinaidi taugaguna cunun

kDiosta na yuyarisha ashtan cai pachallabi charinagunada munushcamundaDioslladi mandachun na saquishaga quishpichishca ganaga jinchimi ganga.lCaibish ricungui: Apocalipsis 21:1-5

Page 73: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

73 Mateo 20.1–10q'uipa gajcunaga q'uipagañaubungagunami.”m

Uva tarbushcabitrabajajcunamunda

20 1 Shinushaga jahuapacha Diosbuj manda-

naga caibi parlungu callarishcashinamigun. Shuj milga ach-pada charij puzu puzudi paibujuva tarbushcabi trabajachuntrabajajcunada mashcunguriga. 2Ña trabajajcunadajapishaga parlanucusha shujp'unlla trabajomunda denariocuchquida cungu nisha arininucushaga paibuj uva tarbu-shcabi trabajachun cachuga.3Cutin asha p'unllallabi rishashujcunash imadash na rura-sha lasabi tiyajcunada ricusha4 niga,“Cangunash ñucaj uva tar-

bushcabi trabajangu richi.Mashna cuchquida cunashca-daga cushallami.”Shina niqui paigunash riga.

5Chi achpayuj cutin chaubip'unlla shinabi, shinaidi duziq'uipa llujshisha rishash traba-

jajcunada japishaga shinaidimiruruga. 6Ña indi huaigushaniguqui cutinlladi llujshishrisha shujcunadash imadash narurujcunada japisha,“¿Imashadi cangunaga na

trabajashalla tuqui p'unllacaibi cainanguichi?” nisharimaga.7Shina niqui,“Pish na trabajachun japi-

shcamunda,” nigaguna.“Shinadijca cangunash ñucaj

uva tarbushcabi trabajangurichi,” niga.8Ña tutayaqui uva tarbushca

achpayujca pai mingushcadarurusha trabajachijtaga,“Trabajajcunada cayushaga

q'uipa trabajangu huaigujcuna-munda pagungu callarishagañaubushadi shamujcunamupagusha tucuchingui,” niga.9 Indi huaigush niguqui

trabajangu huaigujcuna cuchu-yashaga tuquigunami shujp'unlla trabajashcada denariocuchquida japigaguna. 10Ñau-busha trabajangu huaigujcunacuchuyana tucuquiga,

mGenteguna jatun nishcagunada valichin; yanga nishcagunada na valichin.Ashtanbish Taita Diosca paida crishcamundami valichin.

Page 74: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

74 Mateo 20.11–19“Paigunada yallimi japi-

shun,” nisha yuyagaguna.Shina gaquish paigunash

shuj denariolladadimi japi-gaguna. 11Ña japishagaachpayujmunda rimungucallarigaguna 12 cashna nisha:“Caigunamuga q'uipa

chayamusha shuj urahuai-da trabajaquish ashtanbishñucuchiga rupibi tuqui p'unllatrabajasha cainuquish paiguna-mu cushcaidadi ñucuchimucushcanguindi.”13 Shina niquish, achpayujca

paigunamunda shujtaga,“Hijo taita, candaga imadash

na alligunadaga mana ruragu-shcanichu. ¿Parlanucushaganachu shuj denarioda japingu,‘ari’ nigangui? 14Shinaquiga,canmu cushcada japisha ri.Q'uipadi trabajangu huai-gujmush canmu cushcalayaidimi cush nini. 15 ¿Shina-ga nachari ñuca cuchquingañuca munushcada ruri pudini?Na gashaga ¿ñuca cujllagashcamunda huañurigun-gui? 16Shina layaidi, cunun

q'uipa gajcunaga q'uipagañaubungagunami. Shinaidicunun ñaubusha gajcunagaq'uipabimi ganga.n

Jesús pai huañunadacutin parlashcamundaMc 10:32-35; Lc 18:31-34

17 Jesús ña Jerusalén pue-blomu ñanda ichimu rigu-shaga Paibuj chunga ishquiyachagujcunada ch'icunya-chisha cayushaga cashnaniga:18 “Cununga Jerusalen-

mu rigunchi maibimi ÑucaAichayuj tucushca Churigacuragunada manduj cura-gunamu shinaidi Moisesmumandushcada yachachijcuna-mu cushca gasha. Paigunamihuañuchichun nisha jucha-chinga. 19 Shinaidimi naIsraelgunamuga maidadiquishnisha asisha, azilgun dalishashinaidi cruzbi chacatashahuañuchichun cungaguna.Ashtangarin quinsa p'unllabi-ga causarishallami.”

nCai Mateo 19:30 chaquibish ricungui.

Page 75: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

75 Mateo 20.20–28

Jesusbuj ladubi tiyachichunmañashcamunda

Mc 10:35-4520Zebedeoj churigunaj

mamun paibuj churigunandijJesusbujmu cuchuyashagaPaibuj ñaubuqui cungurisha,“Shuj ruranada rurabai,”

nisha mañuga.21Chimunda Jesusca, “¿Ima-

dadi ningui?” nisha tapuquichi huarmiga,“Cai ishqui ñucaj churiguna

Cambuj mandanabi paigunashmandachun shujca alli ladu-mu caishujca lluqui ladumutiyarichun nibai,” niga.22 Shina niqui Jesús niga,“Canguna imada mañashca-

dash na yachunguichichu.Ashtangarin ¿jatun llaquidashina, Ñuca jayuj ubianadaubyi pudinguichichu?”Shina niqui paigunaga,

“Pudinchimi,” nigaguna.23Chimunda Jesús niga,“Cangunaga cai jayuj yacuda

ubianguichillami, ashtanbishÑucaj alli ladumu lluquiladumu tiyarichun cunaga naÑucajca cabinchu. Ashtanbish

maijin Ñucaj Taita chibitiyarichun nishcallagunamumicushca ganga.24Shina nijta uyushaga chai-

shuj chunga yachagujcuna,chi ishqui huauquindijcunangap'iñarigallagunami. 25AshtanJesús tuquigunada cayushaniga,“Ima layami canguna yachu-

nguichi, llactagunada manduj-cunaga pueblobi causujcuna-daga paiguna munushcaidarurusha mandun, shinaidi jatuntucushcagunash shujcunadashllaquichisha cazuchinguna.26Cangunapurabiga na shina-ga ganachugun. Ashtangarinmaijin cangunamunda jatuntucush nijca chaishujcunajruranada rurachun. 27Shinaidimaijin cangunamunda ñaubu-sha gash nijca canguna tuquimandushcada ruruj gachun.28Ashtanbish shina layaidiÑuca Aichayuj tucushcaChuriga na Ñuca nishcadarurachingujca shamuganichu,ashtan shujcunaj ruranadarurungumi, shinaidi Ñucajcausida cusha tauga huatushca

Page 76: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

76 Mateo 20.29–21.5shina gajcunada cacharishaquishpichingujmi shamugani.

Ishqui na ricujcunada JesúsalliyachishcamundaMc 10:46-52; Lc 18:35-43

29 Paiguna Jericó pueblodapasusha llujshisha riguqui tau-galladijcunami Jesusta catishrigugaguna. 30Ñan cuchubitiyaj ishqui na ricujcunagaJesús rigushcada uyusha,“Manduj Jesús, Rey David-

buj Churio, ñucuchida llaquiri-bairi,” nisha caparigaguna.31Upallachun nisha gente-

guna rimaquish,“Manduj Jesús, Rey David-

buj Churi, ñucuchida llaqui-ribairi,” nisha ashtanmicaparigaguna.32Chida uyusha Jesús shaya-

risha ishqui na ricujcunadacayushaga,“¿Imadadi cangunamunda

rurachun ninguichi?” niga.33 Shina niqui, “Manduj

Jesuslla, ricujmi gangu muna-nchi,” nigaguna.34Chimunda Jesús paiguna-

munda llaquirisha ñahuigunabi

tupunmi, na ricujcunaga ricujtucusha Jesusta catigaguna.

Jerusalenmu Jesúshuaigushcamunda

Mc 11:1-11; Lc19:28-40; Jn 12:12-19

21 1 Jesús paibuj yacha-gujcunan Jerusalén

pueblomu ña cuchuyagushaBetfagé pueblomu Olivosurcubi chayusha Jesús ishquiyachagujcunada cachuga,2 cashna nisha:“Ch'imbapura uchilla pue-

blomu richi. Chillabidimihuarmi burru huatushcahuahua burrundij shayajtajapinguichi. Chimundagacacharisha burrugunadapushamunguichilla. 3Maijin-bish imash niquiga, ‘Man-duj Jesusmi ministigun,’ninguichi. Shina niquigacachungallami.”4Caiga Dios nishcada par-

luj cashna nisha escribishcap'actachunmi shina tucuga:

5 “Jerusalenbi causujcunamuparlichi:

oCai Mateo 9:27 chaquibish ricungui.

Page 77: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

77 Mateo 21.6–13‘Riqui. Cambuj Jatun

Mandujca, c'uyajshungumi,

burrubi sicushcacangunajmumishamun,

shuj huahua burrubi,cargada aparij burrujhuahuabi.’ ”p

6Chi ishqui yachagujcunarisha, ima laya Jesús man-dushcada rurasha, 7mamunburruda huahuandij pushusharishaga, paigunaga jahuallachurarishcada chi burrugunabipaltuqui, chi jahuabi Jesuscasicuga. 8Taugalladigunamipaigunaj jahualla churana-da ñanbi chutachigaguna.Chaishujcunaga ramagunadayuramunda p'itisha ñanbi man-dugaguna. 9 Shinaidi ñaubusharijcunash huashada catijcunashcashna nisha caparigaguna:“¡Hosanaq Rey Davidbuj

Churi. Manduj Diosbuj shu-tibi shamuj candaga ‘Allinishca gai,’ ninchimi. ¡Jahua

pachabish Hosana nishcagachun!”10 Jerusalenmu Jesús huaigu-

qui tuqui chibi causajcunamibullaidi jatarisha caida chaidayuyusha “¿Caiga pidicun?”nigaguna.11Shina niqui gentegunaga,“Dios nishcada parluj

Jesusmigun, Galilea llactabitiyuj Nazaret pueblomunda,”nigaguna.

Israelgunaj Diosbuj huasidaJesús linshushcamunda

Mc 11:15-19; Lc19:45-48; Jn 2:13-22

12 Jesús israelgunaj Diosbujhuasimu huaigusha, tuquichibi c'atujcunada shinaidirandigujcunada huashamu lluj-shichisha cachuga. Gentegunajcuchquida cambiusha tiyaj-cunaj mizagunadash shinaiditiyarisha palomada c'atunapushtugunadash tangushtaga.13Chimunda Jesús niga,

pCaibish ricungui: Zacarías 9:9qChi ratu chibi gajcuna Hebreo shimibi “Hosana” nisha caparijcunaga. Hosananishaga ninmi “Quishpichibai.” Na gashaga, “Allimi gangui” nisha nin.

Page 78: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

78 Mateo 21.14–20“Diosbuj Shimibiga ninmi:

‘Ñuca huasiga Diosta mañanahuasi nishcami ganga.’Ashtanbish cangunaga cai

huasida shuhuagunaj miticunaut'cu shinadami rurashcangui-chi.”14 Israelgunaj Diosbuj

huasibi na ricujcunamasuchugunama Jesusbujmucuchuyaqui paiga alliya-chigallami. 15Ashtanbishimaura chi curagunada mandujcuraguna shinaidi Moisesmumandushcada yachachijcunashpish na ruri pudishcagunadarurujta ricushaga shinaidiisraelgunaj Diosbuj hua-sibi maraguna, “¡HosanaRey Davidbuj churi!” nishacaparijta uyushaga p'iñariga-guna. 16Shinamunda Jesustanigaguna,“¿Paiguna ima laya nisha

nigujta uyunguichu?”Chimunda Jesús niga,“Ari, uyanimi. Ashtanbish

cangunaga ¿nachu caidaleyushcanguichi? Diosbujshimibiga ninmi,

‘Uchilla maragunabish,chuchujmaragunaquish

Can Diosmi Canlladadi‘Allimi gangui,’nina shimigunadachurushcangui.’ ”

17Shinushami paigunadasaquisha, chi pueblomundallujshisha Betania pueblomurishaga chibimi pacariga.

Jigus yurada Jesúschaquichishcamunda

Mc 11:12-14, 20-2618Cayundij tutamunda Jeru-

salén pueblomu ichiyagushaJesús yarijachiga. 19Chi ñancuchubi shuj jigus yurada ricu-sha cuchuyaga. Ashtanbishima micunadash na japishap'angagunaida ricushagaJesusca chi yuradaga,“¡Cununmunda ichimunga

ima muyudash na cunguichu!”nisha niga.Chi q'uipaga yuraga ñash

chaquirigallami. 20 Shinatucushcada ricushaga paibujyachagujcuna mancharishcai-dijcuna Jesusta cashna nishatapuga:

Page 79: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

79 Mateo 21.21–28“¿Ima layamunda jigus

yuraga ñash chaquirinllandi?”21Chimunda Jesús niga,“Cabishcadami nini: can-

guna tuqui shungun crishacaida chaida na yuyushallana cai jigus yurada rurushcalayaidaga rurunguichimu-chu. Ashtanbish cangunacai urcudaga, ‘Caimundaanchi; jatun yacu cuchamu ritigrungui,’ niquiga, shina ruru-nmullami. 22Canguna Diostatuqui shungun crisha mañu-shaga, ima mañushcagunadashjapinguichillami.”

“¿Pidi candagacashna rurachigun?”Mc 11:27-33; Lc 20:1-8

23 Israelgunaj Diosbuj hua-simu Jesús huaigusha chibiyachachiguqui curagunadamandujcuna israelgunaj pu-shaj yuyijcunash cuchuyashatapushaga nigaguna,“¿Pi manduquidi caiguna-

daga cashna rurangui? ¿Pidicandaga cashna rurachigun?”24 Shina niqui, Jesusca niga,“Ñucash cangunada shuj

tapunaida tapusha; tapushca-

da parlaquiga Ñucash pimandushcamunda caigunadarurushcada parlushallami.25 ¿Pidi Bautizaj Juanchudagacachuga? ¿Dioschu? ¿Nagashaga gentegunachu?”Shina niqui caishuj chaishuj

parlanucungu callarigagunacashna nisha:“Diosmi cachuga niqui-

ga, ‘Shinadijca ¿imashadiJuanchu nishcada na crigan-guichi?’ ningami. 26 Shinaidigentegunada manchari-shcamundami gentegunamicachashcanga ninguquish napudinchi, Juanchuga Diosnishcada parluj gashcadatuquiguna crishcamunda.”27Shinushaga, Jesusmunga,

“Na yachanchichu,” nigaguna.Shina niqui Jesusca,“Shinadijca Ñucash pi

manduqui caigunada cashnarurashcadash na parlushachu,”niga.

Ishqui churida yuyachishaparlashcamunda

28 Jesús parlusha catishaga,“¿Cai parlanamunda imada

yuyanguichi? Shuj c'arimi

Page 80: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

80 Mateo 21.29–36ishqui churida chariga. Ñau-ba churij cuchumu rishaga,‘Churi, cunun p'unllaga ñucajuva tarbushcabi trabajangu ri,’niga. 29Shina niqui, chi churi-ga, ‘Na rish ninichu,’ niga.Shinash q'uipa yuyarishagarigallami. 30 Shinaidi taitagachaishuj churijmu cuchuyashashina layaidi niga. Shina niqui,‘Ari, taita. Ñucaga rishallami,’niga. Shina nishash na rigachu.31 ¿Maijindi ishquimundagataita munushcada ruruga?”nisha Jesús tapuga.Paigunaga, “Ñauba churi,”

nigaguna.Jesusca niga,“Cabishcadami nini: im-

puestoda cobrujcuna shinaidic'arigunamu c'aturisha purijhuarmigunadijmi cangunanariquish huaigujllabidiDiosbuj mandanamuga ñaubu-ngaguna. 32Bautizaj Juanchualli causana ñanda ricuchi-ngu shamuquish cangunagana crishcamundami cashnanini. Ashtangarin impues-toda cobrujcuna shinaidic'arigunamu c'aturisha purijhuarmigunash pai parlushcada

crigagunami. Cangunagarinshinagunada ricushash painishcada cringujca nalladiyuyariganguichichu.”

Huañuchij c'arigunamundayuyachishca

Mc 12:1-12; Lc 20:3-1933 “Ashtan shuj yuyachina-

dash uyichi: Shuj achpayujcapaibuj milga achpabi uvadalantusha muyundijtash jarcu-sha churuga. Shuj ut'cudaut'cuga vinoda chibi rurungaj,shinaidi jahuamunda tuquidaricusha chapana huasidashruruga. Chi q'uipaga achpabirurujcunamu partido rurachuncushaga caru llactamu riga.34Ña uvada pallana p'un-lla p'actuquiga chi partidorurujcunajmunda pai japi-na gashcada tandachichunpaibuj sirvijcunada cachuga.35Ashtanbish chi partidorurujcunaga chi sirvijcunadajapishaga shujta tacugaguna,caishujtaga huañuchiga shinai-di chaishujtaga rumigunanpigugaguna. 36Chi achpayujcañaubusha cachushca sirvij-cunadash ashtandi yalli cutin

Page 81: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

81 Mateo 21.37–45cachuquish chi sirvijcunanbishshinaidimi rurugaguna.37Tuquigunada cachushca

q'uipa, ‘Ñucaj churida-ga cazungagunami,’ nishayuyasha, paibuj churidagacachuga. 38Ashtanbish chipartido rurujcunaga paibujchurida ricusha paigunapura,‘Caicumi paibuj taitamundacai achpadaga japinga. Paijapinada ñucuchilla japinguhuañuchishtashunchi,’ nishaninucugaguna. 39Shinushapaida charirisha uva chagra-munda huashamu llujshichishshitusha huañuchigaguna.r40 Shinadijca cununga

imaura chi uva chagrayujshamushaga, ¿chi partidorurujcunadaga imada rurungayuyanguichi?”41 Shina niqui nigaguna,“Chi na alligunadaga na

llaquirisha illujtami tucuchi-shtanga. Uva chagradaga shujpartido rurujcunamu cunga,pallana p'unlla chayuqui pai

japina gashcada cuchunlla-guna.”42Shinaidi Jesús nigusha

niga,“Ima urash caidaga ¿nachu

cangunaga Diosbuj Shimibileyushcanguichi? Chibiganinmi:‘Huasichijcuna na munusha

shitushca rumigaashtan charirij rumimi

tucushca.Caidaga Manduj Diosmi

rurushca.Shinushaga ñucuchij

ñahuibiga c'uilladijmigan.’s

43Shinushaga ninimi, Dios-buj mandanaga cangunamundaquichushcami ganga. Shinaidiallida Dios mandushcadarurujcunamumi cushca ganga.44Maijin cai rumi jahua-bi urmujca p'aquiringami.Maijinbuj jahuabi cai rumiurmushash ñutushtangami.”45Curagunada mandujcuna

fariseogunash chi yuyachina-gunan Jesús parlajta uyushaga,

rChi churida uva tarbushcamunda llujshichisha huañuchishca nishaga Jerusa-lén pueblo huashamu llujshichisha cruzbi Jesusta huañuchishcadami ricuchin.sCaibish ricungui: Salmo 118:22-23

Page 82: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

82 Mateo 21.46–22.10paigunamunda rimashcadamiyachugaguna. 46Chimundamiima layash prezungu munu-shash, Dios nishcada parlujgashcada tuquiguna crishca-munda, Jesustaga japinadamanchagaguna.

Cazarana bodadayuyachinan parlushca

22 1Cutinlladi Jesús yuya-chinagunan parlungu

callarishaga paigunada cashnaniga:2 “Diosbuj mandanaga caibi

parlungu callarishca shina-migun. Shuj jatun mandujpaibuj churij bodamu pishtadaruruga. 3Chi mandujca paibujsirvijcunadaga bodamu cayu-shcagunada pushamuchuncachuga; ashtanbish chiguna-ga na shamush nigagunachu.4Cutin shuj sirvijcunadacachuga, cashna nisha:‘Bodamu cayushcagunada

cashna ninguichi:‘Riquichi, micunaga ña

yanushcamigun; ñucaj c'arihuagragunadash shinaidilluchcalla animalgunadash ña-mi huañuchishcagun. Tuquimi

ña caranallagun. Bodamushamichilla.’5 “Shina niqui chi cayushca-

gunaga ima na uyash nisha,shujca paibuj achpamu, cai-shujca paibuj randishcagunadac'atunamu rigaguna. 6Chai-shujcunaga jatun mandujbujsirvijcunada japisha huañu-chingagamami tacugaguna.7 Jatun mandujca caigunadauyushaga manchanaidi p'iña-risha paibuj soldadogunadacachuqui chi huañuchijcuna-da tucuchishtasha paigunajcausashcagunadash illujtarupachiga. 8Chi q'uipa paibujsirvijcunada niga,‘Cai bodajca ña tuqui micuna

rurushcallami gan, ashtangarinchi bodamu cayashcagunashamunaga na cabishcaguna-chushca. 9 Shinushaga jatunñangunamu richi. Mash-nalla tupujcunada bodamucayunguichi.’10 “Chimunda chi sirvijcuna-

ga ñangunamu llujshishagatuqui tupanucujcunada pu-shusha tandachigaguna,alligunada na alligunadash;

Page 83: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

83 Mateo 22.11–18shinami chi gentegunan bodahuasi junduga.11 Jatun manduj pai caya-

shcagunada ricungu huaigu-shaga shuj c'ari bodamu rinachuranada na churarishcadaricusha, 12 niga,‘Uyi, bodamu shamuna

churanada nash churashca-dijca ¿ima layadi caimuhuaiguganguiri?’ niqui upallasaquiriga.13 “Chimunda jatun manduj-

ca sirvijcunada niga,‘Chaquidash maquidash

huatusha huasha yana mangabishitichi. Chibimi quirugunashcanirisha carrusq'uichishahuacungaguna.’14 “Diosbuj mandanabi

shinalladijmi. Taugagunamicayushcaguna gashca; ashtan-garin ashallagunami agllushcagan.”t

Pimu impuestoda cunadaJesús yachachishcamunda

Mc 12:13-17; Lc 20:20-2615Chimunda fariseoguna ri-

sha Jesusta pai parlashcallabidiurmachisha juchachingu nishaparlanucugaguna. 16 Shinu-shami paigunada catijcunadashinaidi Herodesbuj catij-cunadash igulda mandushacachugaguna cashna nichun,“Yachachij, can cabishcada

parluj gashcada, Dios nishcalaya causachun yachachijgashcadash, genteguna imanishcadash na cazusha, pai-guna alli nichunbish na parlujgashcadash yachanchimi.17Shinushaga, ¿canmunga imaalli ricurin? ¿Roma llactadajatun mandujmu impuestodacunaga cabinchu?”18Ashtanbish Jesús pai-

gunaj na alli yuyigunadayachushcamundaga niga,“Ishqui siqui nij tucushalla

purijcuna, ¿imashadi Ñucadajuchachingaj pandachingu

tYuyachinabi shina tuquigunami Diosbuj mandanamunga cayashca ganchi.Shina gaquish shujcunaga, bodamu churarinada na japish nij c'ari laya, Diosc'uyashcada na japish nishcamunda huaiguchun na saquishcagunachunga.

Page 84: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

84 Mateo 22.19–29munanguichi? 19 Impuesto-mu cuna cuchquida ñucamuricuchichiri.”Shina niqui shuj dena-

rioda apamusha cugaguna.20Chimunda Jesusca, “Cuch-quibi tiyuj musrhash shutish,¿pibujticun?” nisha tapuga.21 Shina niqui,“Romada mandujbujmi,”

nigaguna.Jesusca niga,“Shinushaga Romada man-

dujbujtaga paillamundi cuichi-ri. Diosbujtaga Diosllamundicuichiri.”22Cai nishcagunada uyusha

mancharishcaidiguna gashaJesusta saquisha rigallaguna-mi.

Canchis cusayujhuarmimunda

Mc 12:18-27; Lc 20:27-4023Chi p'unllalladi saduceo-

guna Jesusbujmu shamushagahuañushcaguna causarina-da na crijcunashcamundatapugaguna.

24 “Yachachij, Moisés ya-chachishcabiga cashnaminin,‘Maijin c'arish marada

na charishalla huañuquiga,huañujbuj huarminmi paibujhuauquiga cazarana gan, hua-ñushca huauqui maragunadacharij laya gachun.’25 “Shinadijca ñucuchipura-

mundami canchis huauqui-guna tiyashca. Ñauba huauquicazarashaga huañuga. Namaragunada charishcamunda-ga, paibuj huarmidaga q'uipahuauqui cazarachun saquiga.26Catij huauquinbish, q'uipa-dij huauquinbish, canchishuauquigunagama shinaidimitucuga. 27Tuquiguna hua-ñushca q'uipaga, huarmishhuañugami. 28 Shinadijca,tuquigunan cazarashca ga-shcamundaga ¿huañushcagunacausari p'unllabiga chi canchishuauquigunamundaga maijin-bujti huarmidijca ganga?”29Chimunda Jesusca niga,“Cangunaga Diosbuj shimibi

ima nishcadash shinaidi Diosimada ruri pudishcadash

22.24 Dt 25:5-10

Page 85: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

85 Mateo 22.30–41na rijsishcamundaga man-chanaidimi pandaringuichi.30 Shinushaga huañushca-guna causari p'unllabigac'arigunash huarmigunashna cazarangagunachu; ash-tanbish jahua pachamundaangelguna shinami ganga.31Ashtanbish huañushcagunacausarinamundaga Dios can-gunamu cashna nishcadaga¿nachu leyushcanguichi? Dioscaidami niga:

32 ‘Ñucaga AbrahambujIsaacbuj Jacob-bujDiosmi gani.’

Shinushaga Paiga na huañu-shcagunaj Dioschu; ashtanbishcausujcunaj Diosmigun.”33Cai nishcada uyusha,

gentegunaga Jesús yachachi-shcagunamunda manchari-shcaidi tucugaguna.

Mandushcagunamundamaijin yalli gashcamunda

Mc 12:28-3434Chi saduceogunada Jesús

upayachishcada uyusha fari-seogunaga tandanucugaguna.35 Paigunamunda shujca

mandushcagunada pachunyachujca imallabish pandari-qui rimungu nishallami cashnanisha tapuga:36 “Yachachij, mandushca-

gunamundaga ¿maijindijyallidi jatun mandushca gan?”37Shina niqui Jesusca,“ ‘Cambuj Manduj Diostaga

tuqui shungun tuquialman tuqui yuyinbishc'uyangui.’

38Cai mandushcami tuqui-gunamunda jatun yalli alli gan.39Cai mandushca q'uipabishshinaidimi nin:‘Quiquinlladi ima

layami c'uyaringui,shujcunadashshinalladi c'uyangui.’

40Cai ishqui mandashca-gunabimi Moisés man-dushcash, Dios nishcadaparlujcuna yachachishcash,chillabidi apachishca gan.

“Cristoga ¿Pimundadishamun?” nishcamunda

Mc 12:28-3441Fariseoguna chairijti

tandanucushca gaqui Jesús

22.37 Dt 6:5

Page 86: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

86 Mateo 22.42–23.4paigunada cashna nishatapuga:42 “Cristomundaga, ¿imadadi

yuyunguichi? ¿Pimundadishamun?”Shina niqui,“Ñauba Rey Davidmundami

shamun,” nigaguna.43Chimunda Jesusca niga,“Shinadijca, Davidga Dios-

buj Espíritu yuyida cuqui,¿ima nishadi paidaga ‘ÑucadaManduj’ nigari? Davidlladiminiga:

44 ‘Manduj Diosca ñucadaMandujtaga,

‘Canda p'iñujcunadañuca cambujchaqui sarunabichurungagama ñucajalli ladubi tiyari,’ nishanishcami.’u

45 Shinushaga Cristoga ¿imalayadij Davidmunda shamu-shca gangari? Davidlladi,‘ñucada Manduj’ nisha paidaniquiga.”

46 Jesús shina niquiga, shujshimihuaidash pish na nipudigachu. Chi p'unllamunda-pachami tuquiguna cutintapunadaga manchugaguna.

Jesusca fariseogunada,yachachijcunada rimushca

Mc 12:38-40; Lc 11:37-54, 20:45-47

23 1Chiguna q'uipagagentegunada shinai-

di Paibuj yachagujcunadaJesusca niga,2 “Moisesmu mandushcada

yachachijcunash fariseo-gunash Moisés manduj gashcashinaidimi mandunguna.v3Shinushaga yachachishca-gunada cazunaminguichi;shinaidi paiguna nishcadashruranaminguichi. Ashtangarinpaiguna purishca layadagaama catinguichichu; pai-gunaga ‘Caidami ruranagun,’nishash na p'actachijcunachu.4Pish na apari pudibuj llashijcargadami shujcunaj rigrajahuabi shitusha apachijcuna

uCai Salmo 110:1 bish ricunguichi.vShinalla traducisha niquiga, ‘ÑaubaMoisés tiyarinabimi chi yachachijcunagatiyarijcunashca.’ Moisés tiyarinabi tiyarin nishaga pai mandushcaidadi japiga-guna nishami shina nin.

Page 87: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

87 Mateo 23.5–13layami mandan. Ashtanbishpaigunaga dedollanbish natuparisha nij shinami p'ac-tachingujca na jursaringuna.5 Imada rurushash gentegunapaigunada ricuchunllamirurunguna. Paigunaga jatunp'atuj carabi Diosbuj Shimiescribishcada frentibi rigrabi-sh pilluchishca purijcunaga;shinaidi paiguna alli gashcaricuringajlla churanadash jatuntsuntsulladadimi churarijcuna-ga.w 6 Jatun micunagunabishñaubuquimi tiyarisha micu-ngu manchani munujcunagan; Diosmunda yachanahuasigunabish alli pushtudamashcusha ñaubuqui tiyarij-cunaga; 7 shinaidi gentegunalasagunabi tupushash alli-dijcunada shina saludachun,shinaidi ‘Alli yachachij,’nichunmi munujcuna gan.8 “Ashtanbish cangunaga

‘Yachachij’ nichunga amamununguichichu. Ashtangarintuquigunami huauquindijcuna

ganguichi; shinushaga shujyachachijlladami charinguichi.9Shinaidi cai pachabi gajcuna-daga ama pidash, ‘Taita’ nin-guichichu. Cangunaga jahuapachabi tiyuj shuj Taitaidamicharinguichi. 10 ‘Pushujcuna’nichunllash ama munun-guichichu, shuj PushujllaCristoda charishcamunda.11Cangunamunda maijin jatuntucushcaga cangunada sirvijgachun. 12Maijinsh, ‘Ñucallatuquimunda yallimini,’ nijcapinganaida na valichishcamiganga. ‘Na valichuni,’ nijca,jatunyachishcami ganga.13 “¡Ay, Ishqui siqui imadash

nij tucushalla purij fariseo-guna, mandushcagunadayachachijcuna! ¡Imacharitucunguichi! Jahua pachaDiosbuj mandanamu gente-guna huaiguna punguda ichcujshina jarcunguichi. Huaigungumunujcunadash huaiguchu-nga na saquinguichichu.

wCai mandushcagunaga caibimi tiyan: Deut. 6:8; 11:18; Números 15:37-40

Page 88: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

88 Mateo 23.15–21Shinaidi cangunalladiquish nahuaigunguichichu.x15 “¡Ay, Ishqui siqui imadash

nij tucushalla purij fariseo-guna, mandushcagunadayachachijcuna! ¡Imacharitucunguichi! Shujllash can-gunada catichun nishalla,cangunaga tuqui ladu achpa-dash, jatun yacu cuchadashmipuringuichi. Ña shina ruru-shaga cangunaidi japina ucupacha ninadami paidagaishqui cutin yalli japinalladaruranguichi.16 “¡Ay, ñahui na ricuj

pushujcunalla! ¡Imachari tucu-nguichi! Cangunami, ‘Maijin,‘Diosbuj huasimunda p'ac-tachishami,’ nishash, imashna imachugun,’ ninguichi.‘Ashtanbish, ‘Diosbuj huasibitiyaj curimunda,’ nishagaimadash p'actachinami gan,’nishami yachachinguichi.17 ¡Yuyi illuj, na ricujcuna!

¿Imadi yalli vali gan? ¿Cu-richu na gashaga Diosbujhuasichu? Diosbuj huasimi cu-ridaga Diosbujlladi gashcadarurun. 18Shinaidi ninguichi:‘Maijinbish, ‘Altarmundap'actachishami,’ nishash,imash na imachugun. Ashtan-garin maijin, ‘Altar jahuabitiyaj cumbidashcamunda,’nijca ima nishcadaga p'acta-chinami gan,’ nisha ninguichi.19 ¡Na ricujcuna! ¿Imadi yallivali gan? Altarmi Diosmucumbidashcadash Diosbujlladigashcada rurun. Shinushaga¿imashadi Diosmu cumbi-dashcaga yalli valingari?20Shinushaga, maijin ‘Caialtarmunda p'actachishami,’nijca na chi altarllamundachunin; ashtanbish chi altar-mundash, chi jahuabi tuquitiyajcunamundashmi nin.21Shinaidi maijin ‘Diosbujhuasimundadimi nini,’ nij-

xÑauba escribishcagunabiga cai vs 14 parlushcaga illan. Shinash, q'uipa ruruj-cunaga San Marcos 12:40-munda japisha churushcamaminga, cashna nisha:“¡Ay, Ishqui siqui imadash nij tucushalla purij fariseoguna, mandushcagunadayachachijcuna! ¡Imachari tucunguichi! Viuda huarmigunaj charishcagunadashquichujcunami ganguichi. Shinaidi alli ricuringaj nisha unida Diosta mañujtucujllagunami ganguichi. Cangunaga ashtan yalli llaquidami apanguichi.”

Page 89: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

89 Mateo 23.22–27ca na chillamundachu nin;ashtanbish chi huasibi causujDiosmundashmi nin. 22Mai-jin ‘Jahua pachamundadimip'actachisha,’ nijca Diosmandashca pushtumundaminin, shinalladi chibi tiyarijDiosmundashmi nin.23 “¡Ay, Ishqui siqui imadash

nij tucushalla purij fariseo-guna, mandushcagunadayachachijcuna! ¡Imacharitucunguichi! Cangunamimintada, anista, cominoda,patsujmunda (100) chungadaDiosmu cujcuna ganguichi.Shina gashash tuqui Moi-sés mandushcamunda yallijatun yachachishcagunada-ga na cazushcanguichichu.Chibimi tuquigunan imarurana gashcada rurachun,shujcunada llaquirij gachun,Diosta chi yuyillan crij gachunyachachin. Caidami ruranadijgashcanguichi, chaishuj rura-nagunadash na saquishalla.24 ¡Na ricuj pushujcunalla!Cangunami micunamunda

uchilla chuspida shushushamicunguichi. ¡Shinash jatuncamellodaga na shushushallamillpuj shina pandaringuichi!y25 “¡Ay, Ishqui siqui imadash

nij tucushalla purij fariseo-guna, mandushcagunadayachachijcuna! ¡Imacharitucunguichi! Vazudash latu-dash huashalladami mailluj-cuna layanguichi. Ashtangarincangunaj shungu ucubigashujcunajta shuhuana yuyi-gunan, juchagunada rurusha najarcarina yuyigunanmi jundaganguichi. 26 ¡Na ricuj fari-seoguna! Ñaubushadi, vazuucudash latu ucudash maillujshina cangunaj yuyigunadalinshichiri; shina rurushamijuchagunamunda linshushcasaquiringuichi.27 “¡Ay, Ishqui siqui imadash

nij tucushalla purij fariseo-guna, mandushcagunadayachachijcuna! ¡Imacharitucunguichi! Cangunamihuañushcada churana huasidayurujlladi rurushca shina gan-

yJesús shina nishaga, ‘Canguna uchilla mandashcagunalladami p'actachijcunaganguichi; ashtan yalli vali mandashcagunadaga na p'actachijcunami gashca-nguichi,’ nishami shina nin.

Page 90: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

90 Mateo 23.28–36guichi. Huashallaga c'uilladijashtanbish ucumunga huañu-shca tullugunan shinaidi tuquilaya mapagunan jundagunan-guichi. 28Cangunaga shinamiganguichi. Huashalla gente-guna riquibiga allilladigunamiricuringuichi. Ashtanbish ucushungubiga milli yuyigunanjundashca nij tucushalla purijishqui siquigunaminguichi.29 “¡Ay, Ishqui siqui imadash

nij tucushalla purij fariseo-guna, mandushcagunadayachachijcuna! ¡Imacharitucunguichi! Dios nishcadaparlujcuna huañuqui boveda-gunada rurujcuna, shinaidialligunada rurujcunaj musrha-gunada c'uillada parijajcuna.30Chimundaga ninguichi,‘Ñucuchi ñauba taitagunaj

p'unllabi causashcashaga,Dios nishcada parlajcunadagapaigunan na huañuchinchimu-chuga.’31 “Cashna nishaga, Dios

nishcada parlujcunada huañu-chijcunamunda huacharimu-shcada cangunaidimi parlusharijsiringuichi. 32 Shinusha can-

gunaj ñauba taitaguna rurungucallarishcadaga tucuchichiri.33 “¡Culebra shina millida

rurujcunaminguichi! Chillaquichina ucu pacha ni-namu rinamundaga imalayash na miticunguichi-chu. 34 Shinushami ÑucagaDios nishcada parlajcuna-da, yachuj tucushcagunada,yachachijcunadash cachusha.Chimundaga cangunaga shuj-cunada huañuchishami cruzbichacatanguichi; caishujcuna-daga Diosmunda yachanahuasibimi azilgun dalingui-chi; shinaidi pueblogunamuriquish catiq'uichunguichimi.35Shina gashcamundaga caituqui alli gentegunamundashinaidi allida ruruj Abel-mundapacha Berequiasbujchuri Zacariascama yaur caipachabi jicharishcamundagacangunaj jahuabimi llaquichi-naga urmunga. ZacariastamiDiosbuj huasibi tiyaj altarcuchubi huañuchiganguichi.36Cabishcadami nini, caituquigunamunda llaquichina-ga cai p'unllabi causajcunajjahuabimi urmunga.”

Page 91: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

91 Mateo 23.37–24.3

JerusalenmundagunadaJesús llaquirishcamunda

Lc 13:34-3537 “¡Jerusalén, Jerusalén,

Dios nishcada parlujcunadamihuañuchishcanguichi; shinaidiDios cachushcagunadashrumigunanmi pigushcangui-chi! Ima layami huarmi atil,huahuagunada rigra ucubiugllun, shinaidimi cambujhuahuagunadash tauga cutintandachingu munashcani;shinash na munashcanguichi-chu. 38Shinushaga ricunguichicangunaj huasiga shitushca-mi saquiringa.z 39Caidamicangunamu nini, cunun-mundapacha cutinlladijcañucadaga na ricunguichichuimaura canguna, ‘¡MandujDiosbuj shutibi shamuj allimigangui!’ ningama.”

Diosbuj huasigaurmachishca ganamunda

Mc 13:1-2; Lc 21:5-6

24 1Diosbuj huasimundaJesús llujshisha ña

riguqui, Paibuj yachagujcunacuchuyasha Diosbuj huasipircagunada ricuchigaguna.2Shina ricuchiqui Jesuscaniga,“¿Cai tuquigunada ricungui-

chichu? Ñucaga cabishcadaminini, caibiga shuj rumillashpircushcaga na saquiringa-chu. Illujtami urmachishatucuchishca ganga.”a

Cai pacha tucurinabi imatucuna gashcamunda

Mc 13:3-23; Lc 21:7-24, 17:22-243Chi nishcaguna q'uipaga

Olivos urcumu risha Jesústiyariga. Chibimi Paibujyachagujcuna cuchuyashach'icunyachisha tapugaguna,“Caigunaga imauradi cashna

tucunga parlachunmi muna-

zCangunaj huasi nishaga Diosbuj huasidami na gashaga Jerusalén pueblolla-dadi parlan.aCanchis chunga (70) huatabi Jesús huacharishca q'uipa, Romamunda solda-dogunami Jerusalén puebloda illujta tucuchishtashcaguna.

Page 92: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

92 Mateo 24.4–16nchi. ¿Can shamunash, caipacha tucurinash ima ricuchi-nandij ricuchishca ganga?”4 Shina tapuqui Jesusca niga,“Ama pish cangunada pan-

dachichunga yuyin ganguichi.5Taugagunami Ñucaj shutibishamunga; ‘Ñucami Cristogani,’ nishami taugaguna-da llagmusha pandachinga.6Llactapuragunabi pachunp'iñanuqui huañunuqui caibishchaibish tiyajta uyushash amamancharinguichichu. Shinaidi-mi tucuna gan. Shina gaquishcai pacha narij tucurichunga.7 Shuj llactabi causujcunanchaishuj llactabi causuj-cunanmi tacanucusha huañu-nucungaguna; shinaidi achpacuyish, micuna illushcamundayarijish tauga pushtubimitiyunga. 8Chairijti caigunagacallari huachi nani shinalla-mi ganga.b 9Chimundagacangunada llaquichichunjapichingagunami; shinaidihuañuchingagunami; shinaidiÑucada catishcamundami can-gunadaga tuqui llactamundagenteguna na ricunachin-

ga. 10 “Chi p'unllagunadagataugagunami Ñucada cri-shcadash chingachingaguna.Shinaidi na ricunachinucushallaquichichunbish caishujchaishujmumi japichinucu-ngaguna. 11Shinaidi tauga-gunami Diosmunda llagmushayachachijcuna shamunga. Tau-gagunada pandachingaguna.12Shina na allida rurana-guna mirariqui taugagunac'uyanucushcami chingarin-ga. 13Ashtangarin maijinshtucurina p'unllagama Ñucadatuqui shungun crisha alli catij-taga quishpichishcaminga.14Dios mandanamunda AlliShimigunaga tuqui cai pachabicausajcunamumi parlushcaganga, tuqui llactaguna yacha-chun. Chimundaga cai pachatucuringu callaringallami.15 “Dios nishcada parluj

Daniel parlusha escribishcashinami millanaidi na ricu-nachibujlladadi rurashcadaDiosbuj huasibi ricunguichi,(Maijinbish chi parlushcadaliyujca alli intindinguichi).16Chida ricushaga, Judea

bHuachi nani nishaga, llaquiguna callarigushcada nishami shina nin.

Page 93: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

93 Mateo 24.17–28llactabi gajcunaga urcugunabimiticungu richun. 17Shinaidiquiquinbuj huasi jahuabigajcunaga, ima charishca-da llujshichingujllash ucupambamu ama uriyachun.18Chagrabi purijcunashhuasimunda churanada apu-ngujllash ama vueltachun.19Chi p'unllaguna icsa charijhuarmigunash, chuchuchiguj-cunash ¡Imachari tucunga!20Canguna miticusha rinagaama tamia chiri p'unllagunashinaidi ama samana p'un-llashc gachun Diosta mañichi.21Chibiga jatun llaquimitiyanga. Cai pacha callarishca-mundadi cunungama cashnajatun llaquiga narij tiyashca-chu. Q'uipa p'unllagunashna tiyangachu. 22Chi llaquip'unllaguna ashtan catichunDios na jarcushcaquiga pish naquishpirinmunchu. Pai c'uya-sha agllushcagunamundamichi llaqui p'unllagunadagaashallada rurunga.”

23 “Cangunada maijinsh,‘Riquichi, Cristoga caibimigan,’ na gashaga ‘Chaibimigan,’ niquish ama cringuichi-chu. 24Llagmushami, ‘Cris-tomi gani,’ nisha, na gashaga‘Dios nishcada parlujmi gani,’nisha shamungaguna. Pishna ruri pudishcagunada, pishna ricuchishcagunadash ruru-sha Dios agllushcagunadashpudishallaga pandachingumimunungaguna.25 Imash narij tucujllabi-

di ñami cangunamu nini.26Shinushaga maijinsh,‘Riquichi, pai Cristo chishitushca pushtubimigun,’niquish ama ringuichichu.Na gashaga, ‘Riquichi, caiucubimi miticushca,’ niquishama cringuichichu.27 Ima layami indi llujshina

ladumunda indi huaigunaladugama relámpago p'alanijricurin shinami Ñuca, Aicha-yuj tucushca Churi shamunap'unllash ganga. 28Maibimi

cSamana p'unllabiga Israelguna caru pushtumu richun na saquijcunashca.

Page 94: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

94 Mateo 24.29–36huañushcaguna sirin chibimiangagunaga tandanucunga.d

Aichayuj tucushca Churishamunamunda

Mc 13:24-27; Lc 21:25-33,17:26-30, 34-36

29Chi manchanai llaquichinap'unllaguna ña tucurishcaq'uipaga, indish ansayangamilunash na p'unllayachingachu.Luzerogunash jahuamundaurmungami. Jahuabi tuquiimalla tiyajcunash ch'ujchu-chishcaminga. 30Chimundaga,Aichayuj tucushca Churidaricuchinaga jahua pachabimiricuringa. Tuqui cai pachabicausujcunami manchillandihuacungaguna. Shinami Ñuca,Aichayuj tucushca Churituquida ruri pudijlla jatun c'ui-lla p'alaniguj gashcan jahuapachamunda p'uyugunabi sha-mujta ricungaguna. 31ÑucagaÑucaj angelgunadami chusculadumunda cai pachabi tiyujshuj ladu manyamundash chai-shuj ladu manyagama jinchida

trompetabi tucasha Ñucajagllushcagunada tandachichuncachusha.32 “Jigus yura ima laya tucuj-

ta ricusha yuyida japinguichi.Chi yuramunda llullu rama-guna iñuqui p'angagunashcutin iñusha junduquigac'uilla rupi p'unllaguna cha-yamugushcada cangunalladiyachunguichimi. 33Shinalladicai tuquigunada ricushagachi p'unllagunaga ña pungubigashcada yachichi. 34Cabi-shcadami nini, causajcunanarij huañujllabidimi caituquigunaga shina tucunga.e35 Jahua pachash cai pachashtucuringami, ashtanbishÑuca nishca shimigunaga natucuringachu.36 “Ima p'unlla ima uras shina

tucunadaga pish na yachu-nchu. Jahua pachamundaangelgunash na yachanchu.Diosbuj Churish na yachu-nchu. Chidaga Taitallamiyachun.

dAngaguna tandanucushca ricurishca shinami Jesús shamuna p'unllada ricu-chishcagunada tuquiguna riqui pudinga.eLucas 21:32dash ura chaquibi yachachishcadash riqui pudinguichi.

Page 95: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

95 Mateo 24.37–5037 Ima layami Noé causi

p'unllaguna tucuga, shinaidimiÑuca Aichayuj tucushca Churishamuna p'unllabish tucunga.38Chi p'unllaguna nariquishpachun tamiujllabidi Noéarcabi sicungamaga gentegunaubiasha, micusha, cazarasha,cazarachisha causagaguna.39Ashtanbish cungushcada-mi ñash manchanaidi tamiashamusha yacu jatarishatuquigunada apush riga.Shinaidimi Ñuca, Aichayujtucushca Churi shamunajcatucunga. 40Chi ratugunagaishqui c'arigunami achpabirurusha puringaguna; shujcapushushcami ganga, chai-shujca saquishcami ganga.41 Shinaidi ishqui huarmi-mi rumibi cutangaguna;shujca pushushcami ganga,chaishujca saquishcami ganga.42 Shinushaga Ñuca can-

gunada Manduj imaurashamunada canguna nayachushcamundaga yuyinchapanguichi. 43Caidashyachichi. Shuj huasiyujca,tutabi ima urasta shuhuashamunada yachushaga, shu-

hua huasimu huaiguchunbishna saquisha yuyinmi chapan-mu. 44 Shinushaga cangunashrinalla chapanguichi. Ñuca,Aichayuj tucushca Churi-ga nash yuyashca urastamishamusha.

Cazuj shinaidina cazujmunda

Lc 12:41-4845 ¿Maijindi alli cazuj, alli

yuyiyuj sirvij gan? Paimumimandujca paibuj huasibi tiyuj-cunamush micuna uras p'ac-tuqui carachunbish mingun.46Manduj chayushaga paimingashcagunada p'actachi-gujta japiquiga chi sirvijcacushilla gachun. 47Cashnadij-mi ganga. Chi mandujca tuquiimalla charishcada paimumiminganmu. 48Ashtanbish chisirvijca na alli milli gasha,‘Manduj narij shamungachu,’yuyusha, 49 paigun iguldapurij sirvijcunada tacungucallarisha, shinaidi shinga-gunan tandanucusha micusha,ubiaqui, 50 na chapashca p'un-lla shinaidi na yachushca uraspaibuj manduj shamushaga

Page 96: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

96 Mateo 24.51–25.1151 jinchida llaquichinga, ishquisiqui imadash nij tucushallapurijcunada llaquichishcalaya. Chibimi quirugunashcanirisha carrusq'uichishahuacungaguna.

Chunga solteragunadayuyachisha parlashcamunda

25 1 Jahua pacha Dios-buj mandanaga caibi

parlungu callarishca shina-migun. Chunga marallasolteraguna michada japishacazaraguj novion igulda rin-gaj tupungu llujshij shinamiganga. 2Pichcaguna alli yuyicharijcunamiga; chaishujpichcagunaga na alli yuyicharijcunachuga. 3Na alli yuyicharij solteragunaga michadaapush rishash aceiteda churu-ngajca na apush rigagunachu.4Ashtanbish chaishuj alliyuyi charijcunaga michadash,shinaidi tucuriqui churangauaceite p'urudash apugagunami.5Cazaraj novio na ut'cadashamuqui, chi solteragunapuñunachishaga tuquigunamipuñurigaguna. 6Ña chaubi tutashinada,

“Ñami novio shamun.Llujshichi tupungaj,” nishacaparishca uyariga.7Chida uyusha, tuqui solte-

raguna rijcharishaga paigunajmichagunada parijangu calla-rigaguna. 8Chimunda naalli yuyi charij solteragunagachaishuj alli yuyi charijcunada,‘Ñucuchij michagunaga

ñami huañugun; cangunaj p'i-tilla aceitehuada cumbidichi,’nigaguna. 9Shina niqui alliyuyi charij solteragunaga,‘Shina ruruquiga ñucu-

chimush cangunamush nap'actungachu. Ashtanbishaceiteda c'atujcunajmundacangunallamundi randingurinami allinmu,’ nigaguna.10Ashtanbish chi pich-

ca solteraguna randinguriguqui ñash novio chaya-muga. Chi alli yuyi charijsolteragunaga novion bodahuasimu huaiguquiga pungudaichcugallagunami. 11Chiq'uipa chaishuj solteragunachayamushaga,‘Manduj, manduj, ñucu-

chimush punguda pascabai,’nigaguna.

Page 97: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

97 Mateo 25.12–2212 Shina niquiga, ‘Cabishca-

dami nini; cangunadaga narijsinichu,’ niga.13 Jesusca caidashmi niga,“Shinushaga ima p'unlla

ima uras shamunada nayachushcamundaga yuyinchapanguichi.”

Cuchquida mingushcadaJesús yuyachishcamunda

Lc 19:11-2714 “Diosbuj mandanaga

caibi parlungu callarishcashinamigun. Shuj c'ari carullactamu rinalla gasha painishcada rurujcunada cayu-sha paigunamu cuchquidaminguga.15 Shujmunga pichca huaran-

ga (5.000), caishujmunga ish-qui huaranga (2.000), shinaidichaishujmunga huaranga(1.000) cuchquigunadamicuga. Ch'icun ch'icun paigunaruri pudishcada mingusha carullactamu rigallami. 16 Pichcahuaranga cuchquida japijcachi cuchquin rishaga c'atu-nagunada churusha pichcahuarangadashmi mirachiga.17 Shina layaidi caishuj ishqui

huarangada japijbish cutinishqui huarangadashmi mira-chiga. 18Ashtanbish chaishujhuarangallada japijca manduj-buj cuchquin rishaga achpadaut'cusha pacushami churuga.19Uni uni p'unllaguna q'uipa

pai nishcada rurujcunada man-duj shamushaga mingushcacuchquida mashna mirachi-shcada paigunan ricungajcallariga. 20 Pichca huarangacuchquida japij ñaubushashamushaga cutin pichca hua-rangadashmi paida mandujmucuga, cashna nisha:‘Manduj, canga pichca

huarangadami cugangui.Shinushaga riqui, cai pichcahuaranganbishmi mirachishca-ni.’21Shina niqui paida manduj-

ca,‘Allimishca; mandushcada

allidami ruruj gashcangui.Cai ashallanbish allida ricu-chishcamundaga milgadamicanmunga mingusha. Ñucancushilla gangu shami,’ niga.22Shinaidi ishqui huaranga

cuchquida japij q'uipallashamushaga, cashna niga:

Page 98: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

98 Mateo 25.23–31‘Manduj, canga ishqui

huarangadami cugangui.Shinushaga riqui, cutin caiishqui huaranganbishmimirachishcani.’23 Shina niqui paida manduj-

ca, ‘Allimishca; mandushcadaallidami ruruj gashcangui.Cai ashallanbish allida ricu-chishcamundaga milgadamicanmunga mingusha. Ñucancushilla gangu shami,’ niga.24 Shinaidi chaishuj huarangai-da japij sirvij chayamushagamandujmunga niga,‘Manduj, can p'actachichij

jinchi c'ari gashcada, na tar-bushash japijllada, shinaidina jichushash tandachijlladañucaga yachuganimi. 25 Shinu-shami manchusha cambujcuchquida apusha rishagaachpabi pambusha pacugani.Ashtanbish cambujtaga japi.’26 Shina niqui mandujca,‘Can sirvijca na alli qui-

llasiquimishcangui; ñuca natarbushash japijllada shinaidi

na jichushash tandachijlladacan yachushcashaga, 27 ñucajcuchquida apusha bancobishitungu ringuimugandi. Ñucashamushaga, mama cuch-quidash huahua cuchquidashjapinimumiga.’28Chimunda chibi gajcuna-

da, ‘Huaranga cuchquidaquichusha chaishuj chungahuarangada charijmu cuichi,’niga.29Shinaidi Dios cushcada

mirachijmunga ashtanmicushca ganga, yallidashmicharinga; ashtangarin imashna mirachijmundaga chip'ichilla charishcaidash qui-chushcami ganga.f 30Cai naalli sirvij imadash na pudijtagahuasha yanamangamu shitichi.Chibimi quirugunash canirishacarrusq'uichisha huacunga.”

Allida na allida rurujcunadaDios ch'icunyachinamunda31 “Imaura Ñuca Aichayuj

tucushca Churij muyundijta

fP'ichilla cuchqui charijmunda quichusha milga charijmu cushcada parlusha-ga, Diosca ima cuchqui, ima yuyi, ima alligunamadash cushcamunda paibujtarurusha causanashcadami yachachin. Na shina rurujta Dios ricushaga, ima cu-shcadash quichungallami.

Page 99: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

99 Mateo 25.32–42c'uilla p'alaniguj shinaidituqui Ñucaj angelgunandishamushaga, Ñucaj c'uilladip'alaniguj mandana tiyarinabi-mi tiyarisha. 32 Shinami tuquillactagunamundaguna Ñucajñaubuqui tandanucungaguna;chimundaga ima layami shujmichij ovejagunada chivo-gunamunda ch'icunyachinshinami, paigunapuramundaÑucaga ch'icunyachisha.33Ovejagunadaga Ñucajalli ladumu, chivogunada-ga Ñucaj lluqui ladumumichurusha. 34Chimunda JatunMandujca paibuj alli ladumutiyajcunadaga ningami,‘Canguna, Ñucaj taita alli-

gunada cushcaguna, shamichi.Shinaidi imaura cai pachadarurushadi cangunamu pari-jashca Diosbuj mandanadajapichi. 35Yarijin puriquishcangunaga Ñucamu micunadacaruganguichimi; yacunachi-quish ubiachun cuganguichi-mi; shuj ladumunda shamushana rijsisha puriquish, puñunaucuda mañachiganguichimi.36Ñuca churana illuj tucuquishcuganguichimi; ungushca ga-

quish jambichiganguichimi;carcelbi tiyaquish ricungushamuganguichimi.’37Shinushaga allida ruruj-

cunaga tapungagunami,‘Manduj, ¿Imaura yarijin

canda ricusha micunadacaruganchiri, na gashagayacunachijta ricusha ubiachi-ganchiri? 38 ¿Imaura can narijsisha purijta ricusha puñunaucuda cuganchiri, na gashaga,churana illuj gaquish canmucuganchiri? 39 ¿Imaura can un-gushcada na gashaga carcelbitiyajtash ricungu riganchiri?’40Shina niqui Jatun Man-

dujca, ‘Cabishcadami nini,cai uchilla maragunamu laya,Ñucaj huauquigunamundashujllamush tuqui imadarurushcash Ñucallamundimirurushcanguichi,’ ningami.41Chi q'uipa Jatun Man-

dujca paibuj lluqui ladumutiyajcunadaga, ‘Ñucamundaanchichi milliguna; diablo-mush paibuj angelgunamushrurushca na tucurij ninamurichi,’ ningami.42 ‘Ñuca yarijin puriquish

cangunaga micunada na caru-

Page 100: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

100 Mateo 25.43–26.5ganguichichu; yacunachiquishubiachun na cuganguichichu.43Na rijsishca pushtubi puri-quish puñuna ucuda na maña-chiganguichichu; churana illujtucuquish na cuganguichichu;ungushca gaquish na jambi-chiganguichichu; carcelbitiyaquish ricungujmash nashamuganguichichu.’44 Shina niqui paigunaga,

‘Manduj, ¿imauradi yarijingaquish yacunachiquish shujladumunda shamusha puri-quish churana illuj gaquishungushca gaquish carcel-bi tiyajta, canda ricushashimada na ruruganchi?’ nishatapungagunami.45Chimunda Jatun Manduj-

ca, ‘Cabishcadami nini, caiuchillamara laya gentegunamushujllamush, cai tuquigunadana rurushcamundaga ñuca-mush na rurushcanguichichu,’ningami. 46Chigunaga natucurij llaquichinamu ringa-guna; allida rurujcunaga natucurij causimu.”

Jesusta huañuchinguyuyarinucushcamunda

Mc 14:1-2; Lc 22:1-2; Jn 11:45-53

26 1Cai tuqui parlanaguna-da nishca q'uipaga Jesús

Paibuj yachagujcunada cashnaniga:2 “Cangunaga ishqui p'un-

llabi Pascua pishta gashcadayachunguichimi. ChibimiÑuca, Aichayuj tucushcaChuriga cruzbi chacatashahuañuchichun cushca gasha.”g3Chi p'unllagunami cura-

gunada manduj curagunashshinaidi Israelgunada pushajyuyijcunash curagunada jatunmanduj Caifasbuj huasibitandanucushaga, 4 ima layashpandachisha Jesusta japingajshinaidi huañuchingaj yuyari-nucugaguna. 5Ashtanbish,“Genteguna ama bulla

rurachunga chi pishta p'unlla-gunabiga ama japichishunchi,”ninucugaguna.

gIsraelguna ima laya Pascua pishtada yuyarij gashcada Glosariobi parlan.

Page 101: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

101 Mateo 26.6–16

Jesusbuj umabi c'uillaashnarijta tallishcamunda

Mc 14:3-9; Jn 12:1-86 Jesús Betania pueblobi

gasha lepra unguiyuj nishcaSimonbuj huasibimiga. 7 Jesúsmizabi tiyaquimi shuj huarmimilga cuchqui valij c'uillaashnariguj yacuda alaba-stro rumida rurushca uchillapuñubi apushca cuchuyashaJesusbuj uma jahuabi talliga.8Chida Jesusbuj yachagujcunaricusha p'iñarisha,“¿Imashadi cai c'uilla

ashnariguj yacuda yangadijichushtan? 9Ashtanbishcai yacuda milga cuchquibic'atushaga imadash na charij-cunamu cunami allinmuga,”ninucugaguna.10 Jesús uyushaga,“¿Imashadi cai huarmidaga

p'iñachinguichi? Pai Ñucadacashna rurushaga allida-mi rurushca. 11 Shinalladiimadash na charijcunadagacangunapurabiga charin-guichilladijmi. Ashtanbish

Ñucadaga na tuqui ratu chari-gunguichillachu. 12Cai huarmicai c'uilla ashnariguj yacudaÑucaj cuerpobi tallishagaÑucada pambanabujmi shinaparijaga. 13Cabishcadami nini.Cai pachabi mai pushtubishDios quishpichina Alli Shi-migunada yachachishaga caihuarmi imada rurushcadashmiparlushca ganga. Shinamicai huarmimunda yuyarishcaganga.

Judas Jesusta japichingumunushcamunda

Mc 14:10-11; Lc 22:3-614Chunga ishqui yacha-

gujcunamunda shujca, JudasIscariote shuti curagunadamanduj curagunada ricungurisha, 15 cashna niga:“Ñuca cangunamu Jesusta

cuchunga mashnada cushninguichi?”Shina niqui, paigunaga

quinsa chunga cuchquidamicugaguna.h 16ChimundapachaJudasca chi yuyilla gasha ima

hChi quinsa chunga cuchquiga platan rurushcami. Chuscu quilla trabajashcavali cuchquimishca.

Page 102: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

102 Mateo 26.17–26layash Jesusta japichinadamashcaga.

Jesús, yachagujcunanmicushcamunda

Mc 14:12-52; Lc 22:7-23; Jn13:21-30; I Cor 11:23-26

17Levadura illuj tandadamicuna pishta callari p'unllachayamuquimi yachagujcunaJesusbujmu cuchuyashaga,“¿Maibidi Pascua micunada

canmu parijachunga munun-gui?” nisha tapugaguna.18 Shina niqui Jesusca,“Pueblomu richi; chibi shuj

c'arij huasimu chayushagacashna ninguichi, ‘Yacha-chijca, ‘Ñucaj p'unllaga ñamip'actamugun. Cambuj huasi-mumi Ñucaj yachagujcunanPascuada yuyarisha micungurisha,’ ninmi ninguichi,” niga.19 Jesús ima laya mandushca-

dami Paibuj yachagujcunagarurugaguna; shinami Pascuamicunada tuquida parijaga-guna.20Ña tutayaqui Jesusca

Paibuj chunga ishqui yacha-gujcunandij mizabi tiyasha,

21 shinaidi micugushca ratuJesusca,“Cabishcadami nini; Ñucada

p'iñajcunamu canguna-puramunda shujca Ñucadajapichingami,” niga.22Shina niqui llaquilladi

tucusha caishuj chaishuj,“Manduj, ¿Ñucachu gasha

canda japichijca?” nishatapungu callarigaguna.23 Jesusca niga,“Ñucan cai latullabidi tan-

dada nuyuchijmi, Ñucadagajapichinga. 24Cabishcamunda-mi Dios escribichishca shinaÑuca Aichayuj tucushca Chu-ridaga huañuchinga. ¡Maijinjapichijca imachari tucunga!Ashtangarin na huachari-shcashami alli ganmuga,”niga.25Chimunda Jesusta japichi-

ngu purij Judasca,“Yachachij, ¿Ñucachu ga-

sha canda japichijca?” nishatapuquiJesusca,“Canlladimi ningui,” niga.26Shina micuguquimi Jesus-

ca tandada japisha Diosta,

Page 103: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

103 Mateo 26.27–35“Diosolopai,” nishca q'uipayachagujcunamu,“C'aigachi. Miquichi. Cai-

migun Ñucaj aicha,” nishachaubisha cuga.27Chi q'uipa shuj copada

japisha Diosta, “Diosolopai,”nisha pai yachagujcunamucuga.“Cai copamunda tuquiguna

ubiyichi. 28Caimi Ñucaj yaur.Cai yaurgunmi Ñuca ‘ari,’nishcada p'actachingu ricuchi-sha. Taugagunamundami caiyaurga jichushca ganga, pai-gunaj juchagunada p'ichangaj.29 Shinaidi Ñucaga ninimi,Ñucaj Taitabuj mandanabimushuj vinoda cangunanubiana p'unllagama uvanrurushca vinodaga cutinga naubiashachu,” nisha niga.

Pedro “Jesusta narijsinichu,” ninada

Jesús parlushcamundaMc 14:26-31; Lc

22:31-34; Jn 13:36-3830 Salmoscunada cantushca

q'uipami Olivos urcumurigaguna. 31Chibimi Jesusca,

“Cunun tutami cangunagatuquiguna Ñucada crinadachingachinguichi. Dios escri-bichishcabi cashna nishcashina, ‘Michijtaga huañu-chishami; shinushami ovejacanllaga caida chaida rishachingaringa.’32Shinash Ñuca causarisha-

ga, canguna Galilea llactamunarij rijllabidimi Ñucagañaubusha risha,” niga.33Shina niquimi Pedroga,“Tuquiguna Canda crinada

chingachiquish, ñucaga imaurascamash na chingachisha-chu,” niga.34Chimunda Jesusca,“Cabishcadami nini: cunun

tutaidimi gallo nariquishcantujllabidi quinsa cutinÑucadaga, ‘Na rijsinichu,’ninguimi,” niga.35Shinash Pedroga,“Cangun huañuna gaquish

Candaga, ‘Na rijsinichu,’nishaga na nishachu,” niga.Tuqui yachagujcunash

shinaidimi nigaguna.

Page 104: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

104 Mateo 26.36–45

Getsemanibi Jesús Diostamañushcamunda

Mc 14:32-42; Lc 22:39-4636Chi q'uipa Jesús paibuj

yachagujcunan Getsemanínishca pushtumu chayushaga,“Ñuca chaida risha Diosta

mañungama caibi tiyarichi,”niga.37Chimunda Jesusca, Pedro-

dash, shinaidi Zebedeojishqui churidash pushushariga. Shina rishami, paibujshungubi llaquin gasha, man-chanaidi llaquiringu callarisha,38 paigunadaga,“Ñuca shungubiga huañi

llaquidami yuyani. Canguna-ga, caillabi saquirichi. Napuñushalla Ñucan rijchujganguichi,” niga.39 Jesusca ashan ñaubujmu

risha cungurishaga, pambabituparingama cumurishami,“Ñuca Taitalla, pudinalla

gaquiga cai jayuj yacuda ubia-na shina llaquimunda Ñucadaanchuchibai; ashtangarinama Ñuca munushca gachun,ashtanbish Can munushca

shina gachun,” nisha Diostamañuga.40Chi q'uipa paibuj yacha-

gujcuna tiyashcamu shamu-shaga puñujcunada japishamiPedroda niga,“¿Shuj urahuaidash nachu

rijchuj Ñucan gai pudiga-nguichi? 41Ama ima jucharuranabi urmachishca gan-gujca na puñushalla Diostamañichi. Cangunaj shungugaallida rurungu munaquish,aichami shaicushca shinagun,”niga.42Cutinlladi risha cashna

nisha mañuga:“Ñuca Taitalla, cai jayuj

yacuda ubiuj shinada najarcana gaquiga can munushcashina rurushca gachun.”43Yachagujcuna puñunai-

munda ñahui ichcariqui, Jesússhamushaga cutin puñuj-cunada japiga. 44Chimundapaigunada saquisha, quinsacutibi Diosta mañungu rishagachi shimigunallandi cutinmañuga. 45Chimunda paibujyachagujcuna tiyashcamushamushaga Jesusca,

Page 105: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

105 Mateo 26.46–55“¿Cangunaga puñush catisha

samanguichillachu? Riquichi;Ñuca Aichayuj tucushca Chu-rida juchayujcunaj maquibicuna uras ñami chayamushca.46 Jatarichi. Jacuchi. Ñucadajapichijca ñami cuchuyamu-gun,” niga.

Judas Jesustajapichishcamunda

Mc 14:43-50; Lc22:47-53; Jn 18:2-11

47 Jesús chairijtij niguj-llabidimi chunga ishquiyachagujcunamunda Judasca,caspigunama espadagunamadaapushca taugalladijcunanshamuga. Chigunaga cura-gunada manduj curaguna,Israelgunada pushaj yuyijcunacachushcami shamugaguna.48 Japichij Judasca,“Ñahui ichibi ñuca muchu-

shcami, Jesusca ganga;paida japinguichi,” nishamipaigunada ña yachachishcaga.49 Paiga ña Jesusbujmu

cuchuyasha,

“Yachachij, ¿allillachu gan-gui?” nisha paida muchuga.50Chimunda Jesusca niga,“Amigo, imada rurungu

shamushcadaga rurilla.”Chimunda chaishujcuna

cuchuyasha Jesusta japishacharirigaguna.51Chibimi Jesusta catij-

cunapuramunda shujca paibujespadada surcushaga cura-gunada jatun manduj curajsirvijta juactusha rinrindap'itiga. 52Chimunda Jesuscaniga,“Cambuj espadada huaqui-

chi, huaquichina pushtullabidi.Tuqui espadan tacanucujcuna-ga ashtanbish espadallandimihuañungaguna. 53 ¿Nachuyachungui? Ñucaga ÑucajTaitada mañuquiga cununlladichunga ishqui canllalladiangelgunada yalli cachun-munllami.i 54 Shina gaquiga¿ima layadi Diosbuj shimi-bi, ‘Cashnami tucunagun,’nishcaga p'actungari?”55Chibimi Jesusca gente-

gunada tapuga,

iCanllalladi nishaga sujta huaranga soldadogunadami parlan.

Page 106: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

106 Mateo 26.56–63“¿Imashadi cangunaga caspi-

gunan, espadagunan Ñucadashuj shuhuada laya japingushamuganguichi? Tuqui p'un-llagunami israelgunaj Diosbujhuasibi yachachiguquish imaurash Ñucada na prezu japi-ganguichichu. 56Ashtangarintuqui caigunaga tucunmiDios nishcada parlujcunaescribishca shina p'actachun.”Chimundaga tuqui yachaguj-

cunami Jesusllada saquishamiticusha rigaguna.

Jesusta juchachishcamundaMc 14:53-65; Lc 22:54-55,63-71;

Jn 18:12-14,19-2457 Jesusta japijcunaga cura-

gunada mandaj Caifasbujhuasimu pushusha riga-guna, maibimi Moisesmumandushcada yachachijcunashpushaj yuyijcunash tandanucu-shca tiyagaguna. 58 Jesustapushaquimi Pedroga huashahuasha catisha curagunadajatun manduj curaj huasi canllapambagama chayuga. Chimuhuaigusha chapujcunan iguldatiyarisha imabi tucurinashcadaricungu saquiriga.

59Chibimi curagunada man-duj curaguna, israelgunadamandajcuna tandanucu-shcabish Jesusta huañu-chingaj nisha imalladashllagmusha juchachijcunadamashcagaguna. 60Tauga-guna cuchuyasha llagmushajuchachiguquish ima jucharurashcadash na japigaguna-chu. Chibimi ishquigunabishcuchuyasha, 61 “Cai c'ariga,‘Ñucaga cai Diosbuj huasida-ga urmachi pudinimi; quinsap'unlla q'uipaga cutin shaya-chimunllami,’ nigami,” nishajuchachigaguna.62Chimunda curagunada

jatun manduj cura shayarishaJesusta,“¿Shina niquish nachu

ima ninadash charingui?¿Imadi gan cai tuqui candajuchachishcagunaga?” nishatapuguquish,63 Jesús upalla saquiriga.

Shinusha curagunada mandujcuraga niga,“Causuj Diosbuj shutibi,

ñucuchimu cabishcada nichunmandanimi. ¿CanchunguiCristo, Diosbuj Churi?”

Page 107: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

107 Mateo 26.64–7264 Shina niqui Jesusca,“Canlladimi nishcangui.

Cangunadash Ñucash ninimi,Ñuca, Aichayuj tucushcaChuridaga Tuquida RuriPudijbuj alli ladubi tiyajtamicunun p'unllagunamundagaricunguichi, shinaidi jahuapachamunda p'uyubi sha-mujtashmi ricunguichi,”niga.j65 Shina niqui curagunada

manduj curaga p'iñarishcadaricuchingu Paibuj churanadalliquishtashaga cashna niga:“Cai c'ari parlushca shimi-

gunaga Diosta imaquish navalichishcagunamigun! ¿Imaj-tiquish juchachijcunadagaashtanga ministishun? Can-gunaidimi pai imaquish Diostana valichishcada uyushca-nguichi.” 66Shina nishaga,“¿Ima layadi ricurin?” niquichaishujcunaga,“Juchayujmigun; Paiga

huañunami cabin,” nigaguna.67Chimundaga ñahuibi

t'iucushtashaga juactugaguna.Chaishujcunaga ñahuibimitacushaga,

68 “Can Cristo gashaga ¿mai-jindi canda juactanchi? Parli,”nigaguna.

Pedroga “Jesusta narijsinichu,” nishcamunda

Mc 14:66-72; Lc 22:56-62;Jn 18:15-18, 25-27

69Chigunabiga huashapungu pambabimi Pedrogatiyaqui chibi gaj sirvij huarmicuchuyashaga niga,“Cambish Galileamunda

Jesuscundijmi purij gangui.”70Shina niqui, Pedroga

tuquigunaj ñaubuqui,“Na shinachugun. ¿Imada-

chari nigungui? Na yachani-chu,” niga.71Chimunda pungu lluj-

shinamu riqui, cutin shujhuarmish ricusha chibi gaj-cunamu,“Paiga Nazaretmunda

Jesuscundij purijmi,” niga.72Cutinmi Pedroga,“¡Na shinachugun! ¡Cabi-

shcadami nini; chi c'aridaganalladi rijsinichu!” niga.

jDaniel 7:13-14 nishca shinami Jesusbi p'actuga. Chibibish ricunguichi.

Page 108: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

108 Mateo 26.73–27.673Chi q'uipalladimi chibi

gajcunaga Pedroj cuchumucuchuyashaga,“Cabishcadimigun, cambish

paigunapurallamundadimi-ngui; can parlarishcabishrijsinallamigun,” nigaguna.74 Shina niqui Pedroga cutin

cutin,“Cabishcadami nini; ñuca

llagmaquiga Dios llaquichi-chun; Diosbish yachunmi.¡Chi c'aridaga nalladi rijsi-nichu!” nisha nigujllabidimigallo cantuga.75Chibimi Pedroga, “Gallo

nariquish cantujllabidimiquinsa cutin ñucadaga ‘Narijsinichu,’ ningui,” nishaJesús nishcada yuyariga. Chi-munda Pedro llujshish rishallaquirishaidi pachun huacuga.

Pilatoj ñaubujmu Jesustapushushcamunda

Mc 15:1; Lc 23:1-2; Jn 18:28-32

27 1Ña p'unllayaguquituqui curagunada man-

duj curagunan Israelgunadapushaj yuyijcunan ima layaJesusta huañuchina yuyinparlanucugaguna. 2 Jesusta

huatusha pushushaga Judeallactada manduj Pilatomucugaguna.

Judas huañushcamunda3 Jesusta juchachisha huañu-

chinada ña ricushaga Jesustajapichij Judasca na allirurashcada manchanaidi yuya-risha, curagunada mandujcuragunamu yuyijcunamushquinsa chunga (30) cuchqui-gunada vueltachiga, 4 cashnanisha:“Ima juchash illuj c'arida

huañuchichun cusha juchada-mi rurashcani.”Ashtanbish paigunaga,“Chiga ñucuchimunga ¿ima-

di valin? Cambujmi ganga.¡Can imash tuqui!” nigaguna.5Chimunda Judasca Diosbuj

huasi ucubi cuchquida pigushrishaga sipirishami huañuga.6Curagunada manduj

curaguna chi cuchquidatandachishaga,“Cai cuchquiga shuj gente-

da huañuchingu randishcacuchquimigun; shinushagaDiosmu cushcada tandana-

Page 109: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

109 Mateo 27.7–18biga na churanachu ganchi,”nigaguna.7 Shinushami chi cuchquinga

shuj ladumunda shamushca-guna huañuqui pambungajyuyarinucusha MangadaRurujbuj Achpada randi-gaguna. 8 Shinushami chiachpaga cunun p'unllagama,“Yaurpamba” nishcagun.9–10 Shinami Dios nishca-da parluj Jeremías cashnaparlashcaga p'actuga:“Israelguna paida randingaj

‘Cushun’ nishcaquinsa chungacuchquidamijapigaguna;

chigunmi Mangada RurujbujAchpada randigaguna,ima laya Manduj Diosñucada mandushcashinalladi.”

Jesús Pilatoj ñaubuquigashcamunda

Mc 15:2-5; Lc 23:3-5; Jn 18:33-3811Chi llactada mandachun

churashca Pilatoj ñaubuquiJesús ña shayaqui,

“¿Canchu Israelgunaj jatunmanduj gangui?” nisha Pilatotapuqui,Jesusca, “Canlladimi nin-

gui,” niga.12Curagunada manduj cura-

guna, pushaj yuyijcunashpaida juchachiguquish Jesuscaimadash na nigachu. 13 Shinu-shami Pilatoga,“Tuquilladadi canda jucha-

chisha nigushcagunadash,¿nachu uyungui?” nishatapuga.14Ashtanbish Jesusca shuj

shimihuaidash na nigachu;shinushami manduj Pilato-ga imadash na ni pudishamancharishcaidi saquiriga.

“Jesusca huañunamigan,” nishcamundaMc 15:6,20; Lc 23:13,25;

Jn 18:38-19:1615Chi Pascua pishtaguna-

bimi genteguna munashcaprezuda paigunamu Pilatogacacharijcuga. 16Chigunabimiuyarishcaidi Barrabás shutiprezu tiyaga. 17–18 Jesustaenvidiashcamunda paibujmupushushcada Pilatoga yachu-

Page 110: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

110 Mateo 27.19–27gami. Shinushami paigunatandanucushcabi Pilatoga,“¿Cangunaga maijindadi

cacharichun ninguichi: Barra-bás nishcada, na gashagaJesús, Cristo nishcada?” nishatapuga.19Ña Pilato mandanabi

tiyaqui paibuj huarmiga,“Chi allida ruruj c'aridaga

ama imadash rurunguichu.Cunun tutami paimunda-ga pachun llaquirinadasuñugani,” nisha parlachuncachuga.20Ashtanbish curagunada

manduj curagunash, pushajyuyijcunashmi Barrabastacacharinada shinaidi Jesustagahuañuchinada mañachuntaugalladijcunada ari nichiga-guna. 21Manduj Pilatoga,“Cai ishquimundaga ¿maijin-

dadi cacharichun ninguichi?”nisha cutin tapuqui genteguna-ga,“¡Barrabasta!” nigaguna.22 Pilatoga,“Cristo nishca Jesustaga

¿imadadi rurusha?” nishatapuqui tuquiguna,

“¡Cruzbi chacatachun!”nigaguna.23Pilatoga,“¿Imadadi na allida ruru-

shca?” nisha tapuquishpaigunaga ashtan jinchida,“¡Chacatachun!” nisha

caparigaguna.24Pilatoga ña imadash na

ruri pudigushcada yachushaga,tuquiguna ashtan ashtan capa-rigujllabi yacuda apamuchuncachusha tuquigunaj ñaubuquimaquida maillagusha cashnaniga:“Cai c'arij yaur jichushcaga

na ñucaj jahuachunga; ashtan-bish cangunaj jahuaminga.”25Shina niqui tuquiguna,“¡Ñucuchij shinaidi ñucuchij

huahuagunaj jahua paibuj yaurjichushca gachun!” nigaguna.26Shinushami Pilatoga Bar-

rabasta cachariga; ashtanbishJesustaga dalichun cachushcaq'uipaga cruzbi chacatachuncuga.27Manduj Pilatoj solda-

dogunaga mandana jatunhuasimu Jesusta pushusharishaga chi canllalladi tuquisoldadogunadashmi paibuj

Page 111: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

111 Mateo 27.28–40muyundiqui tandachigaguna.28Chibimi Jesusbuj churanadaquichusha c'uilla puca chura-nada jahualla p'achallichiga.29Cashan rurushca coronadaumabish churachisha alli ladumaquibi shuj caspidash tsu-tsuquichiga. Chi q'uipaga nijtucushalla Jesusbuj ñaubuquicungurisha,“¡Israelgunada manduj alli

gachun!” nisha asigaguna.30 Shinaidi paida t'iucushta-

sha chi caspillandimi umabitacugaguna. 31 Paimunda caidachaida nisha asishca q'uipa-ga jahualla churushca pucap'achallishcadash quichushapaibuj churanaidadimi chu-rachisha cruzbi chacatangupushusha rigaguna.

Jesusta cruzbichacatashcamunda

Mc 15:21-41; Lc23:26-49; Jn 19:17-30

32Ña llujshisha rigushagaCirene pueblobi causuj Simónshuti c'arin tupusha paimuJesús aparishca cruzta uyi nauyidi apachigaguna.

33Ña Gólgota urcumu cha-yushaga, (Gólgota nishaga‘Uma-tullu’ nishami nin.)34 uvan rurushca vinoda hielnishca jayuj yacun chapushaubiachun cugaguna. Ash-tanbish Jesús mallishaga naubiusha nigachu.35Ña Jesusta cruzbi chaca-

tashca q'uipa soldadogunagapaigunapura Jesusbuj chura-nada sorteoda rurusha japi-nucugaguna. 36Chimundagachibi tiyarisha paida chapu-ngu callarigaguna. 37 Jesustachacatashca cruz jahuabimiimamunda huañuchishcadaescribisha churugaguna. Chiescribishcabiga, “Israelgunadajatun manduj Jesús caimigun,”nishcami tiyaga.38Shinaidi ishqui shuhua-

gunadashmi cruzbi chacataga,shujtaga alli ladumu, chaishuj-taga lluqui ladumu. 39–40Chidarijcunaga umada cuyuchisha,“Can, ‘Diosbuj huasida

p'aquishtasha quinsa p'unllabicutin shayachishallami,’ nishanijtijca, canlladi quishpiriri;can Diosbuj churi gashaga

Page 112: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

112 Mateo 27.41–51cruzmunda uriyiri,” nisharimugaguna.41 Shinalladi curagunada

manduj curaguna, Moisesmumandashcada yachachij-cunash, pushaj yuyijcunantandanucusha Jesusta asisha,cashna nigaguna:42 “Shujcunadaga quishpi-

chigami. Ashtan pailladijca naquishpiri pudinchu. Israeldajatun manduj gashaga cruz-munda uriyachun, ñucuchiricusha cringaj. 43 Pai Diosyuyilla purigandi. Shina gaqui-ga cabishcadi c'uyushcashaga,Dioslladi cununga quishpi-chichun. ¿Nachu, ‘DiosbujChurimini,’ niga?”44 Paigun cruzbi chacata-

shca ishqui shuhuagunashmiJesusta shinaidi litugaguna.

Jesús huañushcamundaMc 15:33-41; Lc

23:44-49; Jn 19:28-3045Chaubi p'unllamunda

quinsa uras tardegamami tuquicai pachaga tutayaga. 46Chiuraslladimi Jesusca,

“Elí, Elí, ¿lama sabactani?”nisha jinchida capariga.(Cai nishcaga: “Ñucaj Dios,

Ñucaj Dios, ¿imashadi Ñuca-llada saquiganguiri?” nishaminin).47Maijin chibi gajcuna

uyushaga,“Dios nishcada parluj

Eliastami paiga cayagun,”nigaguna.48Shina caparinmi shujca

apuruidi risha esponjadajapiga. Chidaga uvan rurushcajayujyashca vinobi lapuj-yachisha caspibi huatushaubiachun nisha cuchuyachiga.49Chaishujcunaga,“Elías cruzmunda quishpi-

chingu shamunchu ricungusaqui,” nigaguna.50Chimunda cutinlladi Jesús

jinchida caparishaga Paibujespirituda Diosmu mingushahuañugallami. 51Chi ratuidiIsraelgunaj Diosbuj huasi-bi ch'icunyachishca tiyujlinsoga jahuamunda urimu

Page 113: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

113 Mateo 27.52–61manyujta chaubibi lliquiriga,kachpash cuyuga, rumigunashchaubirigaguna. 52Shinaidipambushca ut'cugunash pasca-riquiga, Diosbujlla causushahuañuj tauga gentegunadashDios causachiga. 53 Jesús cau-sarishca q'uipami pambushcaut'cugunamunda llujshishaDiosbuj pueblo Jerusalen-mu huaigugaguna. Chibimipaigunada taugaguna ricuga.54 Soldadogunada manduj-

bish Paigun igulda Jesustachapusha gajcunash achpacuyujta, tuqui ima tucushca-gunadash ricusha manchanaidimancharisha,“¡Cai c'ariga cabishcadi-

mi Diosbuj Churi gashca!”nigaguna.55Chibimi Galileamunda-

pacha Jesusta catisha shinaidipai ima ministishcada rurushashamuj tauga huarmigunacarullamunda ricugaguna.56 Paigunapuradi Magdalapueblomunda Mariash, Jaco-boj Jozij mama Mariash,

Zebedeoj churigunaj mamashchibimi gagaguna.

Jesusbuj cuerpoda ut'cubitapachishcamunda

Mc 15:42-47; Lc23:50-56; Jn 19:38-42

57Ña tutayaguqui Arima-tea pueblobi causuj tuquidacharij Jozi shuti shamuga.Paibish Jesusta catijmiga.58 Jozi Pilatoda ricungu rishaJesusbuj cuerpoda mañu-ga. Shina mañuqui Pilatogacuchun mandush cachuga.59Cuerpoda Jozi japishagalinshu alli linson pilluchi-shaga, 60 rurushcalla mushujpambana ut'cubimi churuga.Chi ut'cuga Jozijmiga. Pai-lladimi chi c'aca rumidagaut'cuchishcaga. Chimundagahuaiguna ut'cudaga jatunrumin tapachishaga rigallami.61Magdala pueblomundaMariash chaishuj Mariash chipambana ut'cu ñaubuquimitiyarisha saquirigaguna.

kCai linsoga, Diosbujlla ucumu (Lugar Santísimo) huaigunabi huarcushcagaga. Shina lliquirishcaga, Jesucristo huañushcamunda maijinbish Diosbujcuchumu huaigunalla gashcadami yachachin.

Page 114: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

114 Mateo 27.62–28.6

Ut'cu ñaubuqui Jesustasoldadoguna chapushca

62Cayundij samana p'un-llabi, curagunada mandujcuraguna, fariseogunan iguldaPilatoda ricungu rigaguna.63Chimu chayushaga,“Manduj, chi llulla Jesús

chairijti causagushaga,‘Quinsa p'unlla q'uipaga

causarishami,’ nishcadamiyuyariganchi. 64Shinushamipaida pambushca ut'cudaquinsa p'unllagama chapachuncachachun ninchi. Paibujyachagujcuna tuta shamusha,cuerpoda shuhuasha, ‘Jesuscañami causarishca,’ nisha amagentegunamu crichichunguna.Shina rurushagarin ñaubushallagmushcadash yallimi ashtanllagmungaguna,” nigaguna.65 Shina niqui Pilatoga,“Caibimi soldadogunada

cachani. Canguna yachu-shca shina ima layash allichapachingu richi,” niga.66Chimunda rishaga ama

imash tucuchun, ut'cuda allitapachishca rumibi sellodallutachisha churugaguna.

Shinami chapuj soldadoguna-da chibi saquigaguna.

Jesús causarishcamundaMc 16:1-8; Lc 24:1-12; Jn 20:1-10

28 1Samana p'unllamundacayundij domingo

tutamunda ña p'unllayaguqui,Magdalamunda María shinaidichaishuj Mariandij pambushcaut'cuda ricungu rigaguna.2Manduj Diosbuj ángel jahuapachamunda uriyaquimi ñashjinchida achpa ch'ujchuga.Chibimi tapachishca ut'cumuchayusha tapushca rumidaanchuchisha chi rumi jahuabitiyariga. 3Chi angelga relampalaya p'alaniguj; paibuj chura-nash rasu laya yurujlladimiga.4Chapuj soldadoguna Paidaricushaga manchin ch'ujchu-risha huañushcaguna layamitucugaguna. 5Ashtanbishangelga chi huarmigunada,“Ama mancharichichu.

Cruzbi chacatashca Jesustamashcagushcada ñucagayachanimi,” niga. 6 “Nacaibichugun. Pai nishcashinaidi causarishcami. Maichurushca pushtubi ricun-

Page 115: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

115 Mateo 28.7–15gu shamichi. 7ChimundagaPaibuj yachagujcunamu,‘Huañushcapuramunda ña-mi causarishca. Nariquishcanguna rijllabidimi Galileallactamu ñaubusha ringa;chibimi Paida ricunguichi,’nisha ut'cada parlungu richi.Caidami ñucaga cangunamuparlana gagani,” niga.8Chimunda huarmigunaga

mancharishcaidi cushilladichi pambushca ut'cumundaut'cada risha yachagujcunamuparlungu shujlla rigaguna.9 Shina riguquimi paigunajñaubuqui Jesús ñash ricurisha,“¿Allillachu ganguichi?” niquichi huarmiguna Jesusbuj-mu cuchuyashaga chaquidaugllarisha, “Allimi gan-gui,” nigaguna. 10ChimundaJesusca,“Ama mancharichichu.

Richi, Ñucaj huauquigunamuGalilea llactamu richun par-lunguichi. Chibimi Ñucadaricungaguna,” niga.

Chapuj soldadogunaparlushcamunda

11Chi huarmiguna riguquichapuj soldadogunapura-munda shujcunaga Jerusalénpueblomu huaigusha cura-gunada manduj curagunamutuqui ima tucushcada parlu-gaguna. 12Chi curagunadamandujcunaga, pushaj yuyij-cunan tandanucusha, imadashrurungu parlanucushaga milgacuchquida soldadogunamucugaguna. 13 Paigunamu caiyuyida cugaguna:“Cangunaga, ‘Tuta ñucuchi

puñuguquimi Jesusbuj yacha-gujcuna shamusha huañu-shcadaga shuhuashcaguna,’ninguichi. 14Manduj Pilatocaigunada yachij chayuquigañucuchimi ima layash paigunparlanucusha crichishun;cangunada llaquichichunga nasaquishunchu,” nigaguna.15Soldadogunaga shina

cuchquida japishami ima nishayachachishcada rurugaguna.Shina nishcaga cunun p'unlla-gamami israelgunapurabigaparlushca gan.

Page 116: SANMATEO - diosbujshimi.files.wordpress.com · shinamiganguichi.Cachicha-mujyashaga¿imalayadicutin cachijtucunga?Imaquish ñanavalinchu.Ashtangarin ñanbishituquigenteguna sarunga

116 Mateo 28.16–20

“Yachagujcunada rurichi,”nisha mingushcamunda

Mc 16:14-18; Lc24:36-49; Jn 20:19-23

16 Shinami chunga shujyachagujcunaga Galilea llac-tamu risha Jesús mandushcashina urcumu rigaguna. 17Chi-bimi Jesusta ricushaga, “Alli-mi gangui,” nigaguna. Shinashshujcunaga, “¿Paichushigun?”nisha yuyagaguna. 18 Jesúspaigunamu cuchuyashaga,“Diosmi Ñucamunga cai

pachadash jahua pachadash

tuqui imadash mandachuncushca,” niga. 19 “Shinu-shami, tuqui llactagunabicausujcunajmu risha Ñucajyachagujcunada rurusha,Taitabuj, Churibuj, shinaidiDiosbuj Espirituj shutibi pai-gunada bautizichi. 20 Shinaidituqui Ñuca imada cangunamumandushcadash cazuchunpaigunada yachachichi. Ñuca-mundaga, cai pacha tucurinap'unllagamami tuqui p'un-llaguna cangunan gasha,”niga.