1

samen delen samen leren samen werken samen delen samen leren samen werken samen delen samen leren samen werken samen delen samen leren samen werken

Rara,

wat is dit?

groep 4 & 5 nummer 1 2012 Turkije / kaToen

Alles over katoen!

Mijn vacht is

van wol, maar

mijn T-shirt niet.

Bèh!

Lees de vragen hieronder. Wat denk jij dat waar is?

Katoen groeit op de Noordpool.

2

Katoen groeit aan een plant.

Waar

Niet waar

TurkijeIn deze samsam gaan we naar Turkije. Dat land ligt niet zo ver van Nederland. Hoewel. Met het vliegtuig duurt de reis drie uur. Maar als je met de auto gaat drie dagen!

Ga je mee?

Waar

Niet waar

2

3Van katoen maken we kleren, ondergoed en sokken..

Watten en verband zijn van katoen.

Waar

Niet waar

4

5

Turkije is net zo groot als Nederland.

Waar

Niet waar

1

pff zijn we

er nog niet?

Dit is de

wereldbol

Dit is Nederland.

Dit is Turkije.

op

lossin

g o

p p

ag

. 10

Waar

Niet waar

Iedereen draagt katoenKleren van katoen zijn lekker om te dragen.

Katoen is zacht en het kriebelt niet.

Het houdt je koel als het warm is.

3

Dit is Eylül (8) uit Turkije.

Ze staat in het katoenveld

van haar vader. In haar

handen houdt ze net

geplukte katoenpluis.

Voor één T-shirt heb

je veel meer nodig.

Wel twee armen vol.

Kijk maar op de voorkant

van deze samsam.Dit is Ruben (8) uit Nederland.

Zijn voetbalshirt is van katoen

gemaakt. Misschien wel van

katoen van het veld van

Eylül’s vader.

KatoenmonsterTeken hier jouw katoenmonster

Mijn papa is katoenboerDe vader van Eylül is boer. Vandaag gaat hij kijken hoe zijn

katoenplanten erbij staan. Eylül mag met haar vader mee.

Op het schoolplein

De school is uit. Eylül’s vader staat op het schoolplein te wachten.

“Kom, eerst je spijkerbroek aan en dan halen we wat lekkers voor onderweg,” zegt hij.

Bij de bakker

In Turkije zijn overal broodjes

met sesamzaad te koop. Bij de

bakker en bij kleine kraampjes

op straat. “Die ronde vind ik het

lekkerst,” zegt Eylül.

4

“Geef hem van katoen!”,

dat betekent:

Zet hem op! Doe je best!

Wist je dat ...

In de klas

Eylül vindt het leuk

op school. Ze heeft

een lieve juf en ze

houdt van rekenen

en taal. Tussen de

middag blijft Eylül

op school. Ze eet dan

samen met andere

kinderen.

spreek uit

als Ei-luul

Dit zijn katoenplanten. De witte pluisjes gaan naar de fabriek. Daar maken machines er stof van. Eylül houdt van de pluisjes. Ze zijn lekker zacht.

Het heeft te veel geregend. Dat is niet goed. Katoen moet droog zijn. Voor mooie, droge katoen krijgt een boer meer geld.Eylül trekt haar vader mee.“Kom pap, niet somber kijken. We gaan picknicken.”

Picknickplek

Mmm, sesambroodjes met kersensap.

Best een goede picknickplek, zo’n katoenveld!

5

In het katoenveld

De bloemen veranderen in vruchten.3

Het wonder van de wattenbolletjesEen bloem die verandert in een watje. Hoe kan dat?

6

In de lente stoppen boeren zaadjes in de grond. Uit die

zaadjes groeien deze planten. Ze zijn gek op zon en water.

Na een paar maanden verschijnen

zachtgele bloemen.

De wattenbolletjes puilen naar buiten. Katoen!

1

2

De rijpe vruchten springen open. 4 5

GifBoeren spuiten veel gif dat

de katoenplanten beschermt

tegen ziektes en insecten. Het

gif is slecht voor de natuur en

voor mensen. Sommige boeren

gebruiken daarom geen gif.

Die katoen heet biologisch.

7

Maak de puzzelHeb je de goede volgorde gevonden?

Schrijf de letters in de goede vakjes

hiernaast. Wat lees je van boven

naar beneden?

1

2

3

4

r

=

=

=

=

=

=Te véél . . . . . is slecht voor katoen.

Wat gebeurt daarna met de wattenbolletjes?

In de fabriek stoppen ze de katoen in

zakken. Klaar!

De geplukte katoenbolletjes gaan in

de blauwe aanhangwagen. Een tractor

brengt de katoen naar de fabriek.

n

g

In de fabriek ligt de katoen op

hoge stapels. Tot aan het plafond!

In de herfst komen de katoenplukkers.

Katoen met de hand plukken is

zwaar werk. Er zijn ook machines

die het kunnen.

e

e

Lees de teksten.

Wat is de goede volgorde?

Schrijf 1, 2, 3 en 4 in de hokjes.

op

loss

ing

op

pa

g. 1

0

8

Van daar naar hierKatoen groeit alleen in warme landen. In

Nederland is het te koud. Maar hoe maken ze

van die katoenbolletjes echte kleren?

De rollen stof gaan naar de ververij voor een verfbad.

Andere machines draaien de draden razend-

snel in elkaar. Dat heet weven. Zo krijg je stof.

De katoen gaat naar de spinnerij. Daar

maken machines er eerst dikke en dan

dunne draden van. Dat heet spinnen.

start

einde

En dan naar de kleding-

fabriek. Die kan ook in

een ander land staan.

Bijvoorbeeld in China.

Jij koopt de kleren

in de winkel.

De stof en kleding

gaan per boot of vliegtuig

naar Nederland.

1

2

34

6

Zelf spinnenNeem een watje en rol dat tus-

sen je handen. Trek het heel

voorzichtig uit elkaar. Zie je

dat je de draad steeds langer en

dunner kunt maken?

REBUSWeet jij het?Omdat katoen vroeger heel duur was,

noemden de mensen het

5

p = h -el -en t=g w=d

3

op

loss

ing

op

pa

g. 1

0

. . . . . . . . . . . .

9

Ontwerp je eigen T-shirt

100% katoenKijk eens op het label in je T-shirt,

hemd of onderbroek. Waarschijnlijk

staat er: 100% katoen. Of cotton of

Baumwolle, dat is Engels en Duits

voor katoen.

9

OpdrachtOntwerp hier het T-shirt dat je

altijd al hebt willen dragen.

In de winkelAls je kleren koopt, kun je kijken

of er bio of eko in staat.

Dat betekent: katoen zonder gif.

Op het label in je kleding kan ook

staan ‘fair’ (= eerlijk).

Dat betekent: de katoenplukkers

en kleermakers krijgen genoeg

geld voor hun werk. En ook: dit

is niet door kinderen gemaakt.

op

loss

ing

op

pa

g. 1

0

Stuur je tekening vóór 25 mei

2012 naar samsam,

postbus 94020,

1090 GA Amsterdam

De ontwerpers van de

25 mooiste shirts krijgen

een samsam T-shirt.

Naam

Straat + huisnummer

Postcode

Woonplaats

Leeftijd

Spelen met katoen

10

WitKijk naar de plaatjes

en schrijf het woord

erachter. Wat lees je

onder de witte pijl?

Pag. 2

1. Niet waar. Turkije is 21 keer zo groot als Nederland.

/ 2. Waar. Katoenplanten zijn niet hoog. Ze zijn kleiner

dan jij. / 3. Niet waar. Katoenplanten houden van veel

water en veel zon. Ze groeien in warme landen. / 4.

Waar. Handdoeken en lakens ook. / 5. Waar.

Pag. 7

regen

Pag. 8

het witte goud

Pag. 10/11

1. Zo wit als KATOEN / 2. Ik heet Katoenprinses. Of in

het Turks: Pamuk Prenses. Want pamuk = katoen en

prenses = prinses. / 3. Gekleurde katoensuiker. Want

een suikerspin lijkt op een roze katoenbol. / 4. Knop

kast, poes, auto op muur rechts, T.shirt op bed, groene

bus op muur, rijtje stickers op muur, strepen op bed. /

5. Antwoord 2: de rotsen lijken op een kasteel en ze zijn

zo wit als katoen! Pamukkale zeggen ze in het Turks.

Pag. 13

Geiten en koeien eten katoen. De andere dieren niet.

Hun maag kan er niet tegen.

Pag. 14

1. modeontwerper / 2. modeontwerper / 3. allebei is

goed / 4. modeontwerper / 5. directeur

Pag. 15

Sportsok

1

2

In Turkije zeggen ze zo wit als

SneeuwwitjeHoe heet Sneeuwwitje in Turkije?

Kraak de code.

Ik heet ...

❤ = t

★ = i

= k

= e

= a

= p

= r

= s

= n

= oe

❤ ★

In Nederland zeggen we als iets héél wit is: zo

wit als sneeuw of sneeuw-wit. In Turkije zeggen

ze iets anders. Wat? Maak de puzzels!

Hier staan de

oplossingen van alle puzzels

Zeynep,

lees je me voor

uit Sneeuwwitje?

11

Lees in het rondHoe noemen Turken een suikerspin?

Lees in het rond. Sla steeds een letter over.

g a e t k oe

l n eu s r ui d

k e

r k ta t teok

esn

nsauuivk

p ezr

Deze witte rotsen liggen in Turkije.

Waarom heet deze plek Kasteel van Katoen?

Omdat hier vroeger een koning

woonde die Katoen heette.

Omdat het lijkt alsof er een

kasteel van katoen staat.

Omdat de rotsen heel zacht zijn.

Zoek de 7 verschillenRuben’s bed ligt vol spullen van

katoen: T-shirts, handdoeken,

sportsokken, een dekbedover-

trek, lakens en kussenslopen.

Kun jij de 7 verschillen tussen

de foto’s vinden?

Raadsel

3

4

5

Suikerspin in plastic zakje

Vrienden

“Zo zacht als katoen.”

Dat zeggen ze in

Turkije over iemand

die lief en aardig is.

Wist je dat ...

Deze hond is mijn vriend. Hij heet

Grapefruit, net als de vrucht.

Hij woont in de katoenfabriek.

Grapefruit is gek op katoen. Niet om

op te eten, maar om in te liggen.

Grapefruit

spreek uit Kreepfroet

Lekker

zacht bedje

12

Vrienden

13

Gek op katoen!Sommige dieren eten katoen. Echt waar. Ze

peuzelen de bolletjes zo van het veld! Volg de

lijnen en je ziet welke dieren dat doen.

op

loss

ing

op

pa

g. 1

0

Modeontwerpster of directeur?

Zeynep (9) is een vriendin van Eylül. Ze wil

modeontwerpster worden. Of baas van de katoen-

fabriek, net als haar vader. Maar wat is het leukst?

14

AllebeiZeynep weet nog niet wat ze het

leukste vindt. Ze heeft een goed

idee: “Ik word allebei. Dan ontwerp

ik kleren voor katoen uit mijn

eigen fabriek!”

Weet jij wat je later wilt worden?Schrijf het hier op

Ik ga vaak etalages kijken met mijn

moeder en zusje Hanzade.

1

baas katoen-fabiek

modeontwerper

Hoe zijn de plooien in deze jurk gemaakt?

2

baas katoen-fabiek

modeontwerper

3

Voor het werk heb je een

bureau en computer nodig.

baas katoen-fabiek

modeontwerper

“Even voelen, is dit goede katoen?”

5

baas katoen-fabiek

modeontwerper

Ik teken een jurk met bijpassende schoenen.

4

modeontwerper

baas katoen-fabiek

Zoek het uit!Kijk naar de foto’s en lees de tekst eronder.

Past het ballonnetje bij een directeur of bij

een modeontwerper? Of bij allebei? Teken

een cirkel om het goede ballonnetje.

op

lossin

g o

p p

ag

. 10

Wat weet jij van katoen?TEST het!Lees de vragen! Weet je het antwoord niet,

zoek het dan op in deze samsam. Alles

ingevuld? Schrijf de letters in de gekleurde

hokjes, in de hokjes onderaan deze pagina

met dezelfde kleur. Wat lees je?

Katoen groeit aan een

Hoeveel uur duurt een vliegreis van Nederland naar Turkije?

De vader van Eylül is

Maak deze zin af: Zo zacht als

Wat stopt een boer in de lente in de grond?

Als je katoen weeft, krijg je

‘fair’ betekent

Een geit eet katoen. Welk dier nog meer?

Een is van katoen.

Lang geleden (3000 jaar)

maakten mensen al

kleding van katoen.

Wist je dat ...

In katoenpluis zitten

zaden die weer worden

gezaaid voor nieuwe

katoenplanten.

Wist je dat ...

pag. 2

pag. 2

pag. 4 en 5

pag. 4 en 5

pag. 6 en 7

pag. 8

pag. 9

pag. 13

“Even voelen, is dit goede katoen?”

15

op

loss

ing

op

pa

g. 1

0

EEN UITGAVE VAN SAMSAM VOOR GROEp 4-5 Adres samsam: postbus 94020, 1090 GA Amsterdam • Tel : 31(0)20 5688440 • E-mail: samsam@ncdo.nl • Website: www.samsam.net

Concept: Studio Boot i.s.m. Team<21 • Grafisch ontwerp: Studio Boot • Tekst Marieke van Zutphen (Team>21) en Marinde Hurenkamp • Lithografie: Veronica Litho • Druk: Roto Smeets •

Fotografie: Wineke Onstwedder • Illustraties: Studio Boot - Caroline van Pelt p. 1, Milja Praagman p.13) • Strip: Willem Lagerwaard • samsam is een gratis uitgave van nCDO

16