Univerzitet u Banjoj Luci FAKULTET POLITIKIH NAUKA Tanja Vujasin Samoubistvo i suicidni motivi Diplomski rad Mentor: Prof. dr Braco Kovaevi

UNIVERZITET U BANJA LUCIFAKULTET POLITIKIH NAUKASTUDIJSKI PROGRAM SOCIJALNI RAD

DIPLOMSKI RADSamoubiSTVO I SUICIDNI MOTIVIMentor: prof. dr Braco Kovaevi Student: Tanja Vujasin

Datum: maj, 2014..

1

UVODSamoubistvo je ozbiljan problem drutva u cjelini tako da Svjetska zdravstvena organizacija procjenjuje da se jedan pokuaj samoubistva javlja u prosjeku svake tri sekunde, dok sesvakog minuta jedno i realizuje. To znai da vei broj ljudi umire zbog samoubistva nego u obraunima vatrenim orujem tako da je smanjenje stope samoubistva postalo vaan cilj. Jedna od najprihvaenijih definicija samoubistva kae da je to autodestruktivani in s ciljem oduzimanja vlastitog ivota. U autodestruktivna ponaanja se, osim samoubistva, ubrajaju i pokuaj samoubistva, planiranje ili samo razmiljanje o samoubistvu i sve vrste samoozljeivanja.

Drutveni stavovi o samoubistvu

Prema samoubistvu je u razliitim vremenskim periodima i razliitim sredinama odnos drutva je bio razliit, uPrema glavnom negativan, ono je osuivano i svrstavano u najtee zloine. Samoubistvo izaziva razliite reakcije i zakljuke u drutvu koji se kreu od toga da se samoubistvo vidi kao neizbjean dio line i porodine sudbine ili rezultat nesrenog spleta okolnosti. Iako individualni in, samoubistvo uvijek pogaa vie ljudi i ostavlja bolne i dugorone psiholoke i socijalne posljedice na porodicu i druge bliske osobe, ali i drutvo u cjelini.

Individualno ponaanje i linost pojedincaPotreba za identitetom pokriva podruje koje predstavlja osobu i njezin lini ivot,uz privatnost, to povezano oznaava individualnu strukturu, za koju najee samo ta osoba treba znati. Pojam linosti vezuje se uz individualnost, odnosno sve one osobine pokojima se jedan pojedinac razlikuje od svih ostalih ili one po kojima je slianostalima. U antici je pojam linosti oznaavao masku, glumevu ulogu, to se dovodi u vezuodnosa ljudi prema samima sebi; ljudi su linosti koji s obzirom na svojuivotnu sudbinu vrednuju sami sebe uodnosu prema okolini.

Slika 1. Elementi linosti

SUICID

Rije samoubistvo - suicid potie od latinskih rijei: SUI-sebe, OCCIDERE-ubiti. Jedna od najprihvaenijih definicija samoubistva kae da je to autodestruktivani in s ciljem oduzimanja vlastitog ivota. U autodestru ponaanja se, osim samoubistva, ubrajaju i pokuaj samo, planiranje ili samo razmiljanje o samoubistvu i sve vrste samoozljeivanja.

SUICIDNI MOTIVI

Motivi koji pojedinca okrenu prema samoubistvu kao rjeenju neke situacije se mogu podijeliti na dvije velike skupine: faktore iz drutvene i socijalne sredine (socijalno-medicinske) i faktore vezane za linost (mentalne faktore).

Slika 2. Ekoloki model definisanja suicidnih motiva

Rizine grupe:

mlai mukarci (15-49 g),starije osobe,uroenika populacija,mentalno oboljele osobe,osobe zavisne od alkohola/supstanci,osobe koje su prethodno pokuale samoubistvo,osobe u pritvoru.

Specifinosti samoubistava kod nas

U svim zemljama koje su prole strahote rata i probleme poslijeratnoga periodaa povien je rizik od samoubistava. Taj rizik proizlazi iz brojnih faktora koje donosi rat: traume gubitka bliskih osoba, gubitka doma, zlostavljanje, sueljavanje s traumatskim situacijama, susret sa smru, ranjavanje, umiranje.

Prevencija samoubistva

poticanju svijesti kod javnosti, osobito politiara da budu svjesniji socijalnih i individualnih faktora koji poveavaju rizike od suicida i koji mogu biti osnovni u preventivnim programima,edukaciji i treniranju zdravstvenih i socijalnih radnika u podruju suicidologije,poboljanju funkcionisanja zdravstvenih i socijalnih ustanova u otkrivanju rizika suicida kao i u radu s osobama i grupama koje imaju visoko rizino ponaanje,proirivanju i poboljanju koordinacije na nacionalnom i internacionalnomnivou radi istraivanja samoubistva s naglaskom na epidemioloke pokazatelje i uinke preventivnih programa.

Slika 4. Prevencija samoubistava

Slika 4. Broj samoubistava u BiH i RS

13

Rizine grupe i suicidni motivi su sljedei:ene koje su porijeklom iz grada, ene koje imaju status izbjeglica ili raseljenih lica,ene bez djece, nezaposlene i uenice, ene nieg obrazovanja, ene sa hroninim zdravstvenim problemima, znaajno vei broj ena je prethodno jednom ili vie puta pokualo samoubistvo, mukarci koji su samci, nezaposleni mukarci, mukarci alkoholiari, kod mukaraca je suicidu ee prethodi konflikt u porodici i na poslu.

Slika 5. Samoubistva u RS po starosti

ZAKLJUAK

Samoubistvo je autodestruktivni in u kojem ovjek svjesnoi namjerno oduzima sebi ivot. Ova pojava nastaje kao komplekspsiholokih, socijalnih, biolokih, kulturnih i sredinskih faktora.Iz predoenog pregleda literature i razliitih istraivanja samoubistva moemo zakljuiti da postoje tekoe u njegovu definisanju, preciznom odreivanju uzroka i posljedica, ali i efikasnim metodama spreavanja. Razlika u stopi samoubistva je i polno odreena pa je tako samoubistvo ee kod mukaraca iako ene ee pokuavaju samoubistvo od mukaraca. Sumirajui svoja iskustva, eksperti koji se bave problemom samoubistvanaglaavaju da je moguce preventivno djelovati na samoubistva i identifikujunajvanije oblasti prevencije. Prije svega to je edukacija i unapredenjesvijesti javnosti i strunog osoblja kako bi se prepoznali suicidnih rizici,redukovala stigmatizacija mentalnih oboljenja i samoubistva i podstaklotraenje pomoi.